ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ

Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 2014-2019 Επιτροπή Αναφορών 29.5.2015 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 1378/2011, του P. U., πολωνικής ιθαγένειας, σχετικά με την εξόρυξη σχιστολιθικού φυσικού αερίου στην Πολωνία Αναφορά 0578/2012 της Teresa Wojda, πολωνικής ιθαγένειας, εξ ονόματος της οργάνωσης "Obywatelski Ruch Oporu", φέρουσα άλλη μία υπογραφή, σχετικά με την εξόρυξη σχιστολιθικού φυσικού αερίου στην Πολωνία και την συνακόλουθη σχετική ρύπανση Αναφορά 1502/2012 της Teresa Jakubowska, πολωνικής ιθαγένειας, σχετικά με την αναζήτηση και άντληση σχιστολιθικού φυσικού αερίου στην Πολωνία Αναφορά 1623/2012 του Hieronim Więcek, πολωνικής ιθαγένειας, σχετικά με τις δραστηριότητες ανίχνευσης και εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου στην Πολωνία Αναφορά 1624/2012 της Janina Rutkowska, πολωνικής ιθαγένειας, σχετικά με τις δραστηριότητες ανίχνευσης και εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου στην επαρχία Warmia-Masuria στη βόρεια Πολωνία Αναφορά 0991/2013 του H.D., πολωνικής ιθαγένειας, σχετικά με την εξόρυξη σχιστολιθικού φυσικού αερίου στην Πολωνία Αναφορά 2420/2013, της Ένωσης Mierzeszyn (Πολωνία) σχετικά με την ερευνητική γεώτρηση για σχιστολιθικό φυσικό αέριο σε περιοχές προστασίας πόσιμων υδάτων 1. Περίληψη της αναφοράς 1378/2011 Ο αναφέρων επισημαίνει ότι η Πολωνία οδεύει προς την εντατική εκμετάλλευση του σχιστολιθικού φυσικού αερίου, γεγονός που ωστόσο μπορεί να επιφέρει σοβαρά προβλήματα CM\1063481.doc PE491.051v03-00 Eνωμένη στην πολυμορφία

και μπορεί, μάλιστα, να προκαλέσει ρύπανση των υπόγειων υδάτων με μεθάνιο και χημικά. Ο αναφέρων τονίζει επιπλέον ότι το συνολικό επίπεδο των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα θα είναι πολύ υψηλότερο απ ό,τι κατά την καύση άνθρακα. Ο αναφέρων ζητεί ως εκ τούτου από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, βάσει του άρθρου 194 της ΣΛΕΕ, να παρέμβει και να σταματήσει την εξόρυξη του σχιστολιθικού φυσικού αερίου, που όχι μόνο θα οδηγήσει σε καταστροφική περιβαλλοντική ρύπανση, αλλά θα θέσει και σε σοβαρό κίνδυνο την υγεία των ανθρώπων και των ζώων. Περίληψη της αναφοράς 0578/2012 Η αναφέρουσα παραπέμπει στην σχεδιαζόμενη επιχείρηση εξόρυξης σχιστολιθικού φυσικού αερίου πλησίον του Lowicz της κεντρικής Πολωνίας, η οποία θα δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στις κοντινές περιοχές Natura-2000 και θα γίνει αιτία ρύπανσης του υδροφόρου ορίζοντα. Η αναφέρουσα επισημαίνει επίσης ότι οι συνολικές εκπομπές CO2 θα είναι κατά πολύ μεγαλύτερες από εκείνες που προκαλεί η καύση άνθρακα. Ζητεί ως εκ τούτου από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, παραπέμποντας σε μια σειρά νομικών πράξεων της ΕΕ, να παρέμβει και να θέσει τέρμα στην εξόρυξη του σχιστολιθικού φυσικού αερίου, η οποία όχι μόνο θα οδηγήσει σε καταστροφική περιβαλλοντική ρύπανση, αλλά θα θέσει και σε σοβαρό κίνδυνο την υγεία ανθρώπων και ζώων. Περίληψη της αναφοράς 1502/2012 Η αναφέρουσα αντιτίθεται στη χρήση της διαδικασίας υδραυλικής ρωγμάτωσης για την αναζήτηση και άντληση σχιστολιθικού φυσικού αερίου, εκφράζοντας ιδιαίτερη ανησυχία για τους πιθανούς κινδύνους που αυτή ενέχει, όπως η μη αναστρέψιμη μόλυνση του φυσικού περιβάλλοντος, η πρόκληση ζημιών στον γεωργικό τομέα, προβλήματα υγείας και ανεπανόρθωτες κοινωνικές συνέπειες. Δραστηριότητες αναζήτησης έχουν ξεκινήσει ήδη σε κατοικημένες περιοχές (Kutno), περιοχές μοναδικού φυσικού τοπίου (λίμνη Jeziorak) και περιοχές με έντονα προβλήματα λειψυδρίας (Wielkopolska, Mazowsze, Lublin). Η αναφέρουσα υποστηρίζει ότι η Πολωνία δεν διαθέτει επαρκείς μεθόδους καθαρισμού για την επεξεργασία, για παράδειγμα, βαρέων μετάλλων ή ραδιενεργών αποβλήτων. Επιπλέον, οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες δεν διαθέτουν παραρτήματα στην Πολωνία και πολυάριθμες εταιρείες περιορισμένης ευθύνης με αμελητέα κεφαλαιακά αποθέματα έχουν λάβει άδεια για τη διεξαγωγή δραστηριοτήτων αναζήτησης χωρίς να φέρουν καμία ευθύνη για τυχόν ατυχήματα. Η αναφέρουσα ζητεί την απαγόρευση της διαδικασίας υδραυλικής ρωγμάτωσης σε ολόκληρη την επικράτεια της ΕΕ, σύμφωνα με την αρχή της προφύλαξης. Περίληψη της αναφοράς 1623/2012 Ο αναφέρων καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να επιβάλει μορατόριουμ στη διαδικασία υδραυλικής ρωγμάτωσης για την ανίχνευση και την εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου στην Πολωνία. Εκφράζει την ανησυχία του όσον αφορά την περιοχή Kashubia, μια πυκνοκατοικημένη τουριστική περιοχή με τεράστια ποικιλία πανίδας και χλωρίδας, επισημαίνοντας ότι δεν υπάρχει η κατάλληλη υποδομή για την ανίχνευση και εξόρυξη PE491.051v03-00 2/11 CM\1063481.doc

σχιστολιθικού αερίου, οπότε αυξάνεται ο κίνδυνος ατυχημάτων. Πρόσφατα, μια δεξαμενή με υπολείμματα γεώτρησης έκλεισε στο Bytów και εκχύθηκαν 16.000 λίτρα από το περιεχόμενό της σε έναν κοντινό ποταμό. Εντούτοις, οι αρχές απέκρυψαν το περιστατικό. Ενώ το κράτος προβαίνει στον έλεγχο των ενώσεων, τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα των μελών τους παραβιάζονται. Ο αναφέρων ζητεί να δοθεί η ευκαιρία στους εκπροσώπους των 35 ενώσεων και επιτροπών διαμαρτυρίας από τα βοεβοδάτα Kujawy-Pomerania, Masuria και Lubusz να παρουσιάσουν τις απόψεις τους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, δεδομένης της αποτυχίας των εθνικών αρχών να ανταποκριθούν στις καταγγελίες της κοινωνίας των πολιτών. Περίληψη της αναφοράς 1624/2012 Η αναφέρουσα, η οποία ζει στο χωριό Nowy Dwór Bratiański στο βοεβοδάτο Warmia- Masuria στη βόρεια Πολωνία, επισημαίνει ότι τον Αύγουστο του 2010 η εταιρεία πετρελαίου Marathon Oil Company πήρε άδεια για την ανίχνευση και εξόρυξη φυσικού αερίου στην περιοχή Brodnica του βοεβοδάτου Kujawa-Pomerania. Τον Ιούλιο του 2012, η εταιρεία ξεκίνησε τη διεξαγωγή ερευνών για φυσικό αέριο στο Nowy Dwór Bratiański, στο βοεβοδάτο Warmia-Masuria, έχοντας τοποθετήσει τις εξέδρες εξόρυξης κοντά στις πηγές του ποταμού Skarlanka, ο οποίος διατρέχει το φυσικό πάρκο Brodnica και είναι παραπόταμος του Drwęca που βρίσκεται επίσης σε περιοχή διατήρησης άγριας χλωρίδας και πανίδας. Η αναφέρουσα εκφράζει την ανησυχία της για τις επιπτώσεις των διαδικασιών υδραυλικής ρωγμάτωσης στο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία και ειδικότερα για τις τεράστιες ποσότητες νερού που χρησιμοποιούνται, τις βλάβες στο περιβάλλον, τα υψηλά επίπεδα εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, τον θόρυβο, την καταστροφή οδών και τις επιπτώσεις στους τομείς του τουρισμού και της γεωργίας. Ζητεί τη λήψη έκτακτων μέτρων επισημαίνοντας ότι η γη μπορεί να καταστραφεί μόνο μια φορά. Περίληψη της αναφοράς 0991/2013 Ο αναφέρων διαμαρτύρεται για την εξόρυξη σχιστολιθικού φυσικού αερίου με τη μέθοδο της υδραυλικής ρωγμάτωσης. Ειδικότερα, ο αναφέρων απαιτεί την απαγόρευση δραστηριότητας υδραυλικής ρωγμάτωσης και εξόρυξης φυσικού αερίου στον Οικονομικό Χώρο του Łódź, κοντά στην πόλη Łowicz που, όπως ο ίδιος πιστεύει, μπορεί να οδηγήσει σε μόλυνση του πόσιμου νερού της πόλης. CM\1063481.doc 3/11 PE491.051v03-00

Περίληψη της αναφοράς 2420/2013 Η Ένωση Mierzeszyn διαμαρτύρεται για τα σχέδια πραγματοποίησης ερευνητικής γεώτρησης για σχιστολιθικό φυσικό αέριο σε περιοχές προστασίας πόσιμων υδάτων στους δήμους του Powidz και του Trąbki Wielkie στη βόρεια Πολωνία. 2. Παραδεκτό Αναφορά 1378/2011 χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 23 Απριλίου 2012. Αναφορά 0578/2012 χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 17 Σεπτεμβρίου 2012 Αναφορά 1502/2012 χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 6 Μαΐου 2013 Αναφορά 1623/2012 χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 23 Μαΐου 2013 Αναφορά 1624/2012 χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 23 Μαΐου 2013 Αναφορά 0991/2013 χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 14 Φεβρουαρίου 2014 Αναφορά 2420/2013 χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 26 Σεπτεμβρίου 2014 Η Επιτροπή εκλήθη να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 216 παράγραφος 6 του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 30 Μαΐου 2012 Ο αναφέρων ζητεί την επιβολή προσωρινής αναστολής στην παραγωγή σχιστολιθικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη υπό το πρίσμα των πιθανών επιπτώσεων για το περιβάλλον και το κλίμα. Η αναφορά εγείρει ανησυχίες γύρω από την καταλληλότητα του υφιστάμενου νομικού πλαισίου της ΕΕ, το οποίο διέπει την παραγωγή σχιστολιθικού φυσικού αερίου. Στην Ευρώπη, οι έρευνες για σχιστολιθικό φυσικό αέριο βρίσκονται ακόμα σε πρώιμο στάδιο και προς το παρόν δεν γίνεται εμπορική παραγωγή του. Βάσει του υφιστάμενου κανονιστικού πλαισίου της ΕΕ, εναπόκειται στα κράτη μέλη να αποφασίσουν αν θα επιτρέψουν την αναζήτηση, την εξερεύνηση και/ή την παραγωγή μη συμβατικών πόρων φυσικού αερίου εντός της δικαιοδοσίας τους, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη την ανάγκη προστασίας και βελτίωσης του περιβάλλοντος, σύμφωνα με το άρθρο 194 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Η διάταξη αυτή είναι με την επιφύλαξη του άρθρου 192 παράγραφος 2 στοιχείο γ της ΣΛΕΕ, σύμφωνα με το οποίο επιτρέπεται η θέσπιση μέτρων που επηρεάζουν σημαντικά την επιλογή ενός κράτους μέλους μεταξύ διαφορετικών ενεργειακών πηγών και τη γενική δομή του ενεργειακού εφοδιασμού του, απαιτείται όμως η ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου σύμφωνα με ειδική νομοθετική διαδικασία. Τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίσουν μέσω κατάλληλων καθεστώτων αξιολόγησης, αδειοδότησης και εγκρίσεων καθώς και μέσω δραστηριοτήτων παρακολούθησης και επιτήρησης ότι η οποιαδήποτε έρευνα ή εκμετάλλευση πηγών ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στο πλαίσιο των οποίων χρησιμοποιούνται πρακτικές υδραυλικής ρωγμάτωσης, συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις του υφιστάμενου νομικού πλαισίου της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των διατάξεων για την προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας. Οι αρχές προφύλαξης και πρόληψης αποτελούν τμήμα των κατευθυντήριων αρχών για την ανάπτυξη της περιβαλλοντικής πολιτικής της ΕΕ, PE491.051v03-00 4/11 CM\1063481.doc

όπως αυτή περιγράφεται στο άρθρο 191 της ΣΛΕΕ. Στη νομική εκτίμησή της, με βάση τα διαθέσιμα τεχνικά στοιχεία, η Επιτροπή κατέληξε ότι η υφιστάμενη νομοθεσία της ΕΕ διέπει τις πρακτικές που είναι απαραίτητες για την έρευνα και την παραγωγή σχιστολιθικού φυσικού αερίου, από τη φάση σχεδιασμού έως την παύση της δραστηριότητας. Περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, διατάξεις που αφορούν την ολοκλήρωση εκθέσεων περιβαλλοντικών επιπτώσεων για έργα εξόρυξης φυσικού αερίου 1, την προστασία των επιφανειακών και των υπόγειων υδάτων 2, τη διαχείριση των αποβλήτων από τις εξορυκτικές βιομηχανίες 3, την καταχώρηση, αξιολόγηση και έγκριση χημικών ουσιών 4 καθώς και τις περιοχές που ανήκουν στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 (δηλαδή τις οδηγίες για τα πτηνά 5 και τους οικότοπους 6 ). Συγκεντρώνονται περισσότερα στοιχεία για να εκτιμηθεί πόσο επαρκές είναι το επίπεδο προστασίας της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος που παρέχεται από την υφιστάμενη νομοθεσία της ΕΕ. Εκτός από τη μελέτη που έχει αναθέσει για να στηρίξει τις προσπάθειες εντοπισμού ενδεχόμενων ειδικών περιβαλλοντικών κινδύνων και επιπτώσεων, η Επιτροπή αξιολογεί τον δυνητικό σωρευτικό αντίκτυπο των έργων αξιοποίησης κοιτασμάτων σχιστολιθικού φυσικού αερίου στη χρήση υδάτων και γης στην Ευρώπη. Έχει επίσης προχωρήσει στη σύσταση ομάδας εργασίας τεχνικών εμπειρογνωμόνων από τα κράτη μέλη για την ενθάρρυνση της ανταλλαγής πληροφοριών σε πρώιμο στάδιο σχετικά με σημαντικές περιβαλλοντικές πτυχές των μη συμβατικών ορυκτών καυσίμων. Βρίσκεται στη φάση εξέτασης των εκθέσεων χημικής ασφάλειας που περιέχονται στα αρχεία καταγραφής μιας σειράς χημικών ουσιών οι οποίες χρησιμοποιούνται ευρέως στην υδραυλική ρωγμάτωση, προκειμένου να διαπιστωθεί αν τα σενάρια έκθεσης σε ουσίες τα οποία περιλαμβάνονται σε αυτές τις εκθέσεις θα μπορούσαν να θεωρηθούν κατάλληλα για εργασίες σχετικές με το σχιστολιθικό φυσικό αέριο. Όσον αφορά τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, η Επιτροπή έχει επίσης αναθέσει την εκπόνηση μελέτης που θα παράσχει πληροφορίες για τις κλιματικές επιπτώσεις των πιθανών μελλοντικών έργων αξιοποίησης κοιτασμάτων σχιστολιθικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Η Επιτροπή σκοπεύει να εκτιμήσει, έως τα τέλη του 2013, την αναγκαιότητα ενός πλαισίου διαχείρισης κινδύνων για έργα αξιοποίησης κοιτασμάτων σχιστολιθικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη και, αν κριθεί απαραίτητο, τη μορφή που θα λάβει αυτό το πλαίσιο διαχείρισης. Η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη της τις ανησυχίες που εκφράζονται όσον αφορά τις δυνητικές περιβαλλοντικές και κλιματικές επιπτώσεις και τους κινδύνους που συνδέονται με τα έργα σχιστολιθικού φυσικού αερίου. Συγκεντρώνει ενεργά πληροφορίες για το εν λόγω θέμα, κυρίως μέσω μελετών που βρίσκονται σε εξέλιξη. Με δεδομένες την περιορισμένη εμπειρία της ΕΕ σε τέτοια έργα και την ανάγκη περισσότερων τεχνικών πληροφοριών, προς το παρόν δεν είναι δυνατό να συναχθεί εάν στο μέλλον θα κριθούν απαραίτητα συγκεκριμένα μέτρα σε επίπεδο ΕΕ, πέραν του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου και των υπαρχόντων προτύπων. 1 Οδηγία 85/337/ΕΚ, ΕΕ L 175 της 5.7.1985, σ. 40. 2 Οδηγία 2000/60/ΕΚ ΕΕ L 327 της 22.12.2000, σ. 1 και οδηγία 2006/118/ΕΚ ΕΕ L 372/19 της 27.12.2006. 3 Οδηγία 2006/21/ΕΚ, ΕΕ L 102 της 11.4.2006, σ. 15. 4 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1907/2006, ΕΕ L 396 της 30.12.2006, σ. 1. 5 Οδηγία 79/409/ΕΟΚ, ΕΕ L 103 της 25.4.1979, σ. 1. 6 Οδηγία 92/43/ΕΟΚ, ΕΕ L 206 της 22.07.92, σ. 7. CM\1063481.doc 5/11 PE491.051v03-00

4. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 27 Μαΐου 2014 Αναφορές 1378/2011, 578/2012, 1502/2012, 1623/2012, 1624/2012 και 991/2013 Oι αναφέροντες εκφράζουν ανησυχίες για τους κινδύνους και τις επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον που απορρέουν από την έρευνα σχιστολιθικού φυσικού αερίου στην Πολωνία. Oι αναφέροντες ζητούν να ληφθούν επειγόντως μέτρα, συμπεριλαμβανομένων της ανάκλησης των αδειών εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου που έχουν χορηγηθεί και/ή της απαγόρευσης της χρήσης υδραυλικής ρωγμάτωσης στην Πολωνία. Mεταξύ των βασικών ανησυχιών που εκφράζουν οι αναφέροντες συγκαταλέγονται ο κίνδυνος μόλυνσης των υδάτων και εξάντλησης των υδάτινων πόρων καθώς και ζητήματα πιθανής μη συμμόρφωσης με τις διατάξεις σχετικά με τις προστατευόμενες τοποθεσίες του δικτύου Natura 2000 και με την καταχώριση χημικών ουσιών και ζητήματα πιθανής έλλειψης παρακολούθησης, κατάλληλης διαχείρισης των αποβλήτων και των υδάτων και νομικών και οικονομικών εγγυήσεων σε περίπτωση ζημιάς. H απάντηση της Επιτροπής είναι επικεντρωμένη στις πτυχές που αφορούν τα έργα σχιστολιθικού φυσικού αερίου και την χρήση υδραυλικής ρωγμάτωσης. Kάθε κράτος μέλος είναι υπεύθυνο να αποφασίσει εάν θα επιτρέψει την αναζήτηση, την εξερεύνηση και/ή την παραγωγή μη συμβατικών πόρων φυσικού αερίου εντός της δικαιοδοσίας του. Πρέπει δε να λάβει αυτήν την απόφαση, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη την υφιστάμενη νομοθεσία της ΕΕ, και συγκεκριμένα το κεκτημένο της ΕΕ για το περιβάλλον. Τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίσουν μέσω κατάλληλων καθεστώτων αξιολόγησης, αδειοδότησης και εγκρίσεων καθώς και μέσω δραστηριοτήτων παρακολούθησης και επιτήρησης ότι η οποιαδήποτε έρευνα ή εκμετάλλευση πηγών ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στο πλαίσιο των οποίων χρησιμοποιούνται πρακτικές υδραυλικής ρωγμάτωσης, συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις του υφιστάμενου νομικού πλαισίου της ΕΕ. Σε αυτό περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, διατάξεις που αφορούν την ολοκλήρωση αξιολογήσεων των περιβαλλοντικών επιπτώσεων 1, την προστασία των επιφανειακών και των υπόγειων υδάτων 2, τη διαχείριση των αποβλήτων από τις εξορυκτικές βιομηχανίες 3, την καταχώρηση, αξιολόγηση και έγκριση χημικών ουσιών 4, την περιβαλλοντική ευθύνη 5 καθώς και τις περιοχές που ανήκουν στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 (δηλαδή τις οδηγίες για τα πτηνά 6 και τους οικότοπους 7 ). Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τις οδηγίες για τα πτηνά και τους οικοτόπους, αυτές ισχύουν εφόσον το συγκεκριμένο έργο ενδέχεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις σε οποιονδήποτε τόπο του δικτύου Natura 2000. Σύμφωνα με το άρθρο 6.3 της οδηγίας για τους οικοτόπους, οποιοδήποτε σχέδιο ενδέχεται να έχει αρνητικές επιπτώσεις σε τόπους που ανήκουν στο Natura 2000 πρέπει να εκτιμάται κατάλληλα, λαμβάνοντας υπόψη τους στόχους διατήρησης των τόπων. Στο πλαίσιο των συμπερασμάτων της αξιολόγησης, η αρμόδια αρχή θα συμφωνήσει για την υλοποίηση του σχεδίου ή του έργου μόνο κατόπιν της διαβεβαίωσης ότι 1 Οδηγία 2011/92/EU, ΕΕ L 26/1, 28.01.2012 που αναφέρεται επίσης ως «οδηγία ΕΠΕ». 2 Οδηγία 2000/60/ΕΚ ΕΕ L 327 της 22.12.2000, σ. 1 και οδηγία 2006/118/ΕΚ ΕΕ L 372/19 της 27.12.2006 3 Οδηγία 2006/21/ΕΚ, ΕΕ L 102 της 11.4.2006, σ. 15 4 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1907/2006, ΕΕ L 396 της 30.12.2006, σ. 1. 5 Οδηγία 2004/35/ΕΚ, ΕΕ L 143 της 30.04.04, σ. 56. 6 Οδηγία 2009/147/ΕΚ, ΕΕ L 20 της 26.1.2010 7 Οδηγία 92/43/ΕΟΚ, ΕΕ L 206 της 22.07.92, σ. 7 PE491.051v03-00 6/11 CM\1063481.doc

δεν θα επηρεάσει αρνητικά τους τόπους αυτούς. Βάσει των πληροφοριών του αναφερόντων, η Επιτροπή αδυνατεί να διαπιστώσει παραβίαση των οδηγιών που αφορούν τα Άγρια Πτηνά και τους Φυσικούς Οικοτόπους. Oσον αφορά την προστασία των υδάτων, τα κράτη μέλη της ΕΕ υποχρεούνται σύμφωνα με το άρθρο 4 της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα 1 να μεριμνήσουν για την πρόληψη της υποβάθμισης των υδάτων και για την επίτευξη καλής κατάστασης έως το 2015. H άσκηση σημαντικών πιέσεων στην ποιότητα των υδάτων πρέπει να αντιμετωπίζεται στο πλαίσιο των σχεδίων διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού, ούτως ώστε να εξασφαλίζεται η εκπλήρωση αυτών των απαιτήσεων. H άντληση επιφανειακών ή υπόγειων υδάτων συνιστά «υπηρεσία ύδατος» κατά την έννοια της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα. Kατά συνέπεια, πρέπει να υπάρχει επαρκής συνεισφορά των δραστηριοτήτων εξόρυξης υδρογονανθράκων μέσω υδραυλικής ρωγμάτωσης μεγάλου όγκου στην ανάκτηση του κόστους, συμπεριλαμβανομένου του περιβαλλοντικού κόστους και του κόστους των πόρων, αυτής της υπηρεσίας για τα ύδατα. H πολιτική τιμολόγησης του ύδατος 2 πρέπει επίσης να παρέχει κατάλληλα κίνητρα για την αποτελεσματική χρησιμοποίηση των υδάτινων πόρων. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που παρασχέθηκαν στην Επιτροπή, όταν η εξόρυξη φυσικού αερίου για εμπορικούς σκοπούς απαιτεί την άντληση νερού από τα υπόγεια ή τα επιφανειακά ύδατα που υπερβαίνει τα 5 m3 ημερησίως, η πολωνική νομοθεσία απαιτεί άδεια και χρεώνεται τέλος, σύμφωνα με διάταγμα του Υπουργικού Συμβουλίου του 2008 σχετικά με τα τέλη χρήσης των φυσικών πόρων. Oσον αφορά τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την οδηγία σχετικά με τα απόβλητα της εξορυκτικής βιομηχανίας 3, ο φορέας πρέπει κυρίως να καταρτίζει σχέδιο διαχείρισης αποβλήτων για την μείωση στο ελάχιστο, την επεξεργασία, την αξιοποίηση και τη διάθεση των εξορυκτικών αποβλήτων και να παρέχει χρηματική εγγύηση ή άλλο ισοδύναμο μέσο, ώστε να καλύπτονται οι απαιτήσεις που απορρέουν από την άδεια. Βάσει των πληροφοριών του αναφερόντων, η Επιτροπή αδυνατεί να διαπιστώσει εάν υφίσταται ή όχι παραβίαση της οδηγίας σχετικά με τα απόβλητα της εξορυκτικής βιομηχανίας. Οι ορθές πρακτικές στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων θα συζητηθούν με τους ενδιαφερομένους στο πλαίσιο της τρέχουσας αναθεώρησης εκ μέρους της Επιτροπής του εγγράφου αναφοράς για τις βέλτιστες πρακτικές (BREF) όσον αφορά τα απόβλητα της εξορυκτικής βιομηχανίας. Στο πλαίσιο του κανονισμού REACH 4, οι παραγωγοί και οι εισαγωγείς χημικών ουσιών υποχρεώθηκαν να καταχωρίσουν τις ουσίες έως τον Δεκέμβριο 2010 εάν είχαν παραγάγει ή εισαγάγει περισσότερους από 1000 τόνους ανά έτος ή λιγότερο εάν επρόκειτο για συγκεκριμένες επικίνδυνες ουσίες. Εναπόκειται στις αρχές επιβολής του νόμου των κρατών μελών να εξασφαλίσουν την πλήρη συμμόρφωση των έργων έρευνας και εκμετάλλευσης σχιστολιθικού φυσικού αερίου με τις απαιτήσεις του REACH. Oι πολωνικές αρχές πληροφόρησαν την Επιτροπή τον Oκτώβριο 2013 σχετικά με ένα τροχαίο ατύχημα που συνέβη στις 13 Aυγούστου 2012, στο οποίο εμπλεκόταν ένα βυτιοφόρο που μετέφερε υγρό γεώτρησης προοριζόμενο να χρησιμοποιηθεί για έρευνες για σχιστολιθικό φυσικό αέριο και το οποίο προκάλεσε διαρροή περίπου 10 m3 του υγρού γεώτρησης, μέρος του οποίου απορρίφθηκε στον ποταμό Boruja μέσω του συστήματος αποχέτευσης. Δεν 1 Οδηγία 2000/60/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2000 για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων, ΕΕ L 327, 22.12.2000, σ. 1. 2 Bλέπε άρθρο 9 της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα (2000/60/ΕK) ΕΕ L 327, 22.12.2000, σελ. 1 3 Οδηγία 2006/21/ΕΚ, ΕΕ L 102 της 11.4.2006, σ. 15 4 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1907/2006, ΕΕ L 396 της 30.12.2006, σ. 1. CM\1063481.doc 7/11 PE491.051v03-00

παρασχέθηκαν στην Επιτροπή περαιτέρω πληροφορίες όσον αφορά τα χαρακτηριστικά αυτών των υγρών γεώτρησης ή την πιθανή δράση αποκατάστασης που αναλήφθηκε σε αυτήν την περίπτωση. Oι κατηγορίες, στις οποίες αναφέρθηκαν ορισμένοι από τους αναφέροντες, όσον αφορά την παραβίαση της νομοθεσίας της ΕΕ σχετικά με την αδειοδότηση για υδρογονάνθρακες δεν μπορούν να θεμελιωθούν με βάση τα στοιχεία που παρασχέθηκαν. Ωστόσο, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο 1 δήλωσε τον Ιούνιο του 2013 ότι η Πολωνία δεν είχε κατορθώσει να θεσπίσει τα μέτρα που είναι αναγκαία για την εξασφάλιση απαλλαγμένης από διακρίσεις πρόσβαση σε δραστηριότητες αναζήτησης, έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων. H Πολωνία έχει ήδη αναλάβει ορισμένες διορθωτικές δράσεις και η Επιτροπή επιβλέπει την υλοποίηση σε εύθετο χρόνο πλήρους συμμόρφωσης με το σχετικό κεκτημένο της ΕΕ στον τομέα της ενέργειας. Η Σύσταση για την έρευνα και παραγωγή υδρογονανθράκων (π.χ. φυσικό αέριο από σχιστόλιθο) με τη χρήση υδραυλικής ρωγμάτωσης μεγάλου όγκου η οποία εγκρίθηκε πρόσφατα από την Επιτροπή 2, τονίζει, μεταξύ άλλων τη σημασία της κατάλληλης επί τόπου εκτίμησης των ειδικών κινδύνων πριν από τις εργασίες εξόρυξης σχιστολιθικού φυσικού αερίου, καθώς και της υποβολής εκθέσεων και της κατάλληλης παρακολούθησης, έτσι ώστε να προλαμβάνονται οι κίνδυνοι για την υγεία και την περιβάλλον. Καλεί επίσης τα κράτη μέλη να προβλέψουν σαφείς κανόνες σχετικά με ενδεχόμενους περιορισμούς των δραστηριοτήτων, επί παραδείγματι σε προστατευόμενες, επιρρεπείς σε πλημμύρες ή σεισμογενείς περιοχές και σε σχέση με τις ελάχιστες αποστάσεις μεταξύ των εγκεκριμένων επιχειρήσεων και κατοικημένων περιοχών καθώς και των περιοχών όπου τα ύδατα προστατεύονται. Στον Xάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, ο οποίος είναι εφαρμοστέος στο πλαίσιο της εφαρμογής της νομοθεσίας της ΕΕ από τα κράτη μέλη, προβλέπονται κυρίως το δικαίωμα στον σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής (άρθρο 7), το δικαίωμα στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (άρθρο 8) και η ελευθερία του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι (άρθρο 12), δικαιώματα εφαρμοστέα στους μεμονωμένους πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των μελών ενώσεων. Mε βάση τις πληροφορίες που της παρείχαν οι αναφέροντες, η Επιτροπή αδυνατεί, ωστόσο, να διαπιστώσει εάν υφίσταται ή όχι παραβίαση του Xάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, δεδομένου ότι χρειάζονται περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την δράση εποπτείας που υποτίθεται ότι αναλήφθηκε και τις συγκεκριμένες συνθήκες υπό τις οποίες υποτίθεται ότι αναλήφθηκε αυτή η δράση εποπτείας. Συμπέρασμα Η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη της τις ανησυχίες που εκφράζονται όσον αφορά τους δυνητικούς περιβαλλοντικούς και κλιματικούς κινδύνους οι οποίοι συνδέονται με τα έργα σχιστολιθικού αερίου. Για τη συμπλήρωση της ισχύουσας ενωσιακής νομοθεσίας και καθοδήγησης, ενέκρινε σύσταση η οποία προβλέπει τις ελάχιστες αρχές για την έρευνα και την παραγωγή υδρογοναθράκων ( όπως π.χ. σχιστολιθικό αέριο ) με τη χρήση υδραυλικής ρωγμάτωσης μεγάλου όγκου, την οποία τα κράτη μέλη καλούνται να ακολουθήσουν κατά την εφαρμογή ή την προσαρμογή της εθνικής τους νομοθεσίας σε σχέση με τις εξελίξεις όσον 1 http://eur-lex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=cex:62010cj0569:en:html 2 Σύσταση της Επιτροπής της 22ας Ιανουαρίου 2014 σχετικά με την έρευνα και την παραγωγή υδρογονανθράκων (όπως το σχιστολιθικό αέριο) με τη χρήση υδραυλικής ρωγμάτωσης μεγάλου όγκου (2014/70/EΕ), ΕΕ L 39/72 της 8.2.2014. PE491.051v03-00 8/11 CM\1063481.doc

αφορά το σχιστολιθικό αέριο. Η εφαρμογή των αρχών αυτών πρέπει να ελέγχεται από την Επιτροπή μέσω ενός πίνακα επιδόσεων διαθέσιμου στο κοινό. H Επιτροπή θα εξακολουθήσει επίσης να παρακολουθεί την τήρηση εκ μέρους των κρατών μελών των υποχρεώσεών τους που απορρέουν από τη νομοθεσία της Ένωσης. 5. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 29 Μαΐου 2015 Αναφορές 1378/2011, 578/2012, 1502/2012, 1623/2012, 1624/2012, 991/2013 και 2420/2013 Μακροπρόθεσμος στόχος της Ένωσης είναι να γίνει μια αποτελεσματικών πόρων οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Όπως ανακοινώθηκε στην ανακοίνωση της Ένωσης Ενέργειας 1 της 25ης Φεβρουαρίου 2015, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δεσμευτεί να καταστεί ο παγκόσμιος ηγέτης στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ως συμβολή στη μείωση της εξάρτησης από τις εισαγωγές της Ευρώπης και συμπληρωματικά με την αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου από μη συμβατικές πηγές στην Ευρώπη, όπως το σχιστολιθικό φυσικό αέριο αποτελεί επιλογή, υπό την προϋπόθεση ότι θα αντιμετωπιστούν επαρκώς τα ζητήματα της αποδοχής από το κοινό και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Σύμφωνα με το άρθρο 194, παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), τα κράτη μέλη έχουν το δικαίωμα να καθορίζουν τους όρους εκμετάλλευσης των ενεργειακών τους πόρων. Λαμβάνοντας δεόντως υπόψη την ανάγκη να διατηρηθεί και να βελτιωθεί το περιβάλλον (άρθρο 194, παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ), κάθε κράτος μέλος έχει την ευθύνη να αποφασίσει αν θα επιτρέψει την αναζήτηση, εξερεύνηση ή / και την παραγωγή μη συμβατικών πηγών φυσικού αερίου εντός της δικαιοδοσίας του. Τα κράτη μέλη πρέπει να διασφαλίσουν μέσω κατάλληλων καθεστώτων αξιολόγησης, αδειοδότησης και εγκρίσεων καθώς και μέσω δραστηριοτήτων παρακολούθησης και επιτήρησης ότι η οποιαδήποτε έρευνα ή εκμετάλλευση πηγών ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στο πλαίσιο των οποίων χρησιμοποιούνται πρακτικές υδραυλικής ρωγμάτωσης, συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις του υφιστάμενου νομικού πλαισίου της ΕΕ. Αυτό περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, διατάξεις που αφορούν την ολοκλήρωση της αξιολόγησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, συμπεριλαμβανομένων των πληροφοριών και των δικαιωμάτων συμμετοχής 2, καθώς και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για τα άτομα και τις ενώσεις, την προστασία των επιφανειακών και των υπόγειων υδάτων 3, τη διαχείριση των αποβλήτων της εξορυκτικής βιομηχανίας 4, την καταχώριση, την αξιολόγηση και την αδειοδότηση των χημικών προϊόντων 5, την περιβαλλοντική ευθύνη 6,, καθώς και σε περιβαλλοντικά προστατευόμενες περιοχές Natura 2000 (δηλαδή για τα πτηνά και τους οικοτόπους 7 ). 1 COM(2015) 80 τελικό 2 Οδηγία 2011/92/EU, ΕΕ L 26/1, 28.01.2012 που αναφέρεται επίσης ως «οδηγία ΕΠΕ». 3 Οδηγία 2000/60/ΕΚ ΕΕ L 327 της 22.12.2000, σ. 1 και οδηγία 2006/118/ΕΚ ΕΕ L 372/19 της 27.12.2006 4 Οδηγία 2006/21/ΕΚ, ΕΕ L 102 της 11.4.2006, σ. 15 5 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1907/2006, ΕΕ L 396 της 30.12.2006, σ. 1. 6 Οδηγία 2004/35/ΕΚ, ΕΕ L 143 της 30.04.04, σ. 56. 7 Οδηγία 92/43/ΕΟΚ, ΕΕ L 206 της 22.07.92, σ. 7 CM\1063481.doc 9/11 PE491.051v03-00

Στις 22 Ιανουαρίου 2014, η Επιτροπή εξέδωσε τη σύσταση 2014/70/ΕΕ σχετικά με τις ελάχιστες αρχές για την εξερεύνηση και παραγωγή υδρογονανθράκων (όπως το σχιστολιθικό φυσικό αέριο) με τη χρήση υψηλής έντασης υδραυλική ρωγμάτωση. Η παρούσα σύσταση είναι συμπληρωματική προς την υφιστάμενη νομοθεσία της Ένωσης και θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη από τα κράτη μέλη κατά την εφαρμογή ή την προσαρμογή της νομοθεσίας τους που σχετίζονται με δραστηριότητες που αφορούν υψηλού όγκου υδραυλική ρωγμάτωση. Στοχεύει στην υποστήριξη των κρατών μελών που επιθυμούν να διεξαγάγουν έρευνα και παραγωγή υδρογονανθράκων με τη χρήση υψηλής έντασης υδραυλική ρωγμάτωση, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι διασφαλίζονται η δημόσια υγεία, το κλίμα και το περιβάλλον, ότι οι πόροι χρησιμοποιούνται αποτελεσματικά και υπάρχει ενημέρωση του κοινού. Η Επιτροπή εξετάζει επί του παρόντος την αποτελεσματικότητα αυτής της προσέγγισης και σχεδιάζει να υποβάλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2015. Η Επιτροπή θα αποφασίσει κατά πόσον είναι αναγκαίο να υποβάλει νομοθετικές προτάσεις μετά την ολοκλήρωση της επανεξέτασης αυτής. Στον Xάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, ο οποίος είναι εφαρμοστέος στο πλαίσιο της εφαρμογής της νομοθεσίας της ΕΕ από τα κράτη μέλη, προβλέπονται κυρίως το δικαίωμα στον σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής (άρθρο 7), το δικαίωμα στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (άρθρο 8) και η ελευθερία του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι (άρθρο 12), δικαιώματα εφαρμοστέα στους μεμονωμένους πολίτες, συμπεριλαμβανομένων των μελών ενώσεων. Συμπέρασμα Όσον αφορά το κύριο αίτημα των αναφέροντες, δηλαδή την ανάκληση των παραχωρήσεων του σχιστολιθικού φυσικού αερίου που χορηγήθηκαν ή/και την απαγόρευση της χρήσης της υδραυλικής ρωγμάτωσης στην Πολωνία, η Επιτροπή δεν έχει αρμοδιότητα. Με βάση τις πληροφορίες που παρέχουν οι αναφέροντες, η Επιτροπή δεν μπορεί να διαπιστώσει παράβαση των οδηγιών που διέπουν την προστασία των επιφανειακών και των υπόγειων υδάτων, τη διαχείριση των αποβλήτων της εξορυκτικής βιομηχανίας, την καταχώριση, την αξιολόγηση και την αδειοδότηση των χημικών προϊόντων, την περιβαλλοντική ευθύνη, σε περιβαλλοντικά προστατευόμενες περιοχές υπό Natura 2000 (δηλαδή για τα πτηνά και τους οικοτόπους) ή το Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων Oι κατηγορίες, στις οποίες αναφέρθηκαν ορισμένοι από τους αναφέροντες, όσον αφορά την παραβίαση της νομοθεσίας της ΕΕ σχετικά με την αδειοδότηση για υδρογονάνθρακες δεν μπορούν να θεμελιωθούν με βάση τα στοιχεία που παρασχέθηκαν. Ωστόσο, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δήλωσε 1 τον Ιούνιο του 2013 ότι η Πολωνία δεν είχε κατορθώσει να θεσπίσει τα μέτρα που είναι αναγκαία για την εξασφάλιση απαλλαγμένης από διακρίσεις πρόσβαση σε δραστηριότητες αναζήτησης, έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων. H Πολωνία έχει ήδη αναλάβει ορισμένες διορθωτικές δράσεις και η Επιτροπή επιβλέπει την υλοποίηση σε εύθετο χρόνο πλήρους συμμόρφωσης με το σχετικό κεκτημένο της ΕΕ στον τομέα της ενέργειας. Η Επιτροπή θεωρεί ότι η οδηγία 2011/92/ΕΕ εφαρμόζεται σε δραστηριότητες σχιστολιθικού αερίου που αφορούν δραστηριότητες βαθέων γεωτρήσεων και ότι η Πολωνία δεν έχει μεταφέρει σωστά τις σχετικές απαιτήσεις. Βάσει της διαδικασίας επί παραβάσει δυνάμει του άρθρου 258 της ΣΛΕΕ, η Επιτροπή εξέδωσε στις 26 Φεβρουαρίου 2015. αιτιολογημένη 1 http://eur-lex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=cex:62010cj0569:en:html PE491.051v03-00 10/11 CM\1063481.doc

γνώμη εναντίον της Πολωνίας για μη συμμόρφωση στην εν λόγω οδηγία. Αυτή η διαδικασία επί παραβάσει αφορά τροποποίηση στην πολωνική εθνική νομοθεσία που επιτρέπει γεωτρήσεις σε βάθη έως και 5000 μέτρα, χωρίς προηγούμενη αξιολόγηση των πιθανών περιβαλλοντικών επιπτώσεων (screening). Καθώς τα αποθέματα σχιστολιθικού φυσικού αερίου στην Πολωνία βρίσκονται ως επί το πλείστον σε βάθος 1.000-4.500 μ, τα νέα ανώτατα όρια αποκλείουν de facto τα περισσότερα έργα εξερεύνησης φυσικού αερίου στην Πολωνία από το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας ΕΠΕ. Ωστόσο, η παράβαση αυτή δεν έχει ως στόχο την αντιμετώπιση των επιμέρους έργων για το τελευταίο, οι αναφέροντες καλούνται να χρησιμοποιήσουν τα εθνικά μέσα έννομης προστασίας. CM\1063481.doc 11/11 PE491.051v03-00