ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 26.1.2018 COM(2018) 47 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 184/2005 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Ιανουαρίου 2005, σχετικά με τις κοινοτικές στατιστικές για το ισοζύγιο πληρωμών, το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών και τις άμεσες ξένες επενδύσεις EL EL

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο βασικός στόχος του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 184/2005 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις κοινοτικές στατιστικές για το ισοζύγιο πληρωμών, το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών και τις άμεσες ξένες επενδύσεις («ο κανονισμός») 1 είναι ο καθορισμός ενός κοινού πλαισίου και προτύπων ποιότητας των στατιστικών για τη συστηματική παραγωγή στατιστικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τα εν λόγω θέματα. Το άρθρο 12 του κανονισμού ορίζει ότι η Επιτροπή πρέπει να υποβάλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού έως τις 28 Φεβρουαρίου 2018 και εν συνεχεία ανά 5 έτη. Η έκθεση πρέπει: 1) να αξιολογεί την ποιότητα των στοιχείων σχετικά με το ισοζύγιο πληρωμών, το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών και τις άμεσες ξένες επενδύσεις 2) να αξιολογεί τα οφέλη που προκύπτουν από τις παραγόμενες στατιστικές, για την Ευρωπαϊκή Ένωση, τα κράτη μέλη της και τους παρόχους και χρήστες στατιστικών πληροφοριών, σε σχέση με το κόστος των στατιστικών 3) να εντοπίζει, υπό το πρίσμα των αποτελεσμάτων, τυχόν τομείς στους οποίους μπορούν να γίνουν βελτιώσεις και τροποποιήσεις που κρίνονται απαραίτητες. Σύμφωνα με το εν λόγω άρθρο, η παρούσα έκθεση εξετάζει τις κύριες πτυχές της εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 184/2005 εκ μέρους των κρατών μελών και τα μέτρα που έχει λάβει η Επιτροπή για να διασφαλίσει ότι οι στατιστικές σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με το ισοζύγιο πληρωμών, το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών και τις άμεσες ξένες επενδύσεις πληρούν υψηλά πρότυπα ποιότητας. 2. ΜΕΤΡΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Από την έκδοση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 184/2005, η Επιτροπή έχει εκδώσει τις ακόλουθες τροποποιητικές ή εκτελεστικές πράξεις: 1) τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 601/2006 της Επιτροπής 2 2) τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 602/2006 της Επιτροπής 3 3) τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1055/2008 της Επιτροπής 4 4) τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 707/2009 της Επιτροπής 5 1 ΕΕ L 35 της 8.2.2005, σ. 23. 2 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 601/2006 της Επιτροπής, της 18ης Απριλίου 2006, για την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 184/2005 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά το μορφότυπο και τη διαδικασία διαβίβασης δεδομένων (ΕΕ L 106 της 19.4.2006, σ. 7). 3 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 602/2006 της Επιτροπής, της 18ης Απριλίου 2006, για την προσαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 184/2005 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου μέσω της επικαιροποίησης των απαιτήσεων δεδομένων (ΕΕ L 106 της 19.4.2006, σ. 10). 4 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1055/2008 της Επιτροπής, της 27ης Οκτωβρίου 2008, για την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 184/2005 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, όσον αφορά τα κριτήρια ποιότητας και τις εκθέσεις ποιότητας για τις στατιστικές σχετικά με το ισοζύγιο πληρωμών (ΕΕ L 283 της 28.10.2008, σ. 3). 5 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 707/2009 της Επιτροπής, της 5ης Αυγούστου 2009, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 184/2005 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις κοινοτικές στατιστικές για το ισοζύγιο πληρωμών, το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών και τις άμεσες ξένες 1

5) τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 555/2012 της Επιτροπής 6. Οι νομικές αυτές πράξεις προβλέπουν: τον μορφότυπο των στοιχείων που απαιτούνται και τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθούν τα κράτη μέλη όταν αποστέλλουν στοιχεία στη Eurostat τον χρόνο κατά τον οποίο τα κράτη μέλη πρέπει να υποβάλουν νέα στοιχεία και το χρονοδιάγραμμα και τα κριτήρια ποιότητας που ισχύουν για τις εθνικές εκθέσεις ποιότητας. Η έκτη έκδοση του εγχειριδίου του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για το ισοζύγιο πληρωμών (BPM 6), η οποία εκδόθηκε το 2009, παρέχει ένα εννοιολογικό πλαίσιο για χρήση από τα κράτη μέλη του ΔΝΤ κατά την κατάρτιση του ισοζυγίου πληρωμών και των στατιστικών της διεθνούς επενδυτικής θέσης. Καθορίζει ενιαίους ορισμούς και ταξινομήσεις που αποσκοπούν στην καθιέρωση μιας κοινής βάσης για τη συλλογή και την κατάρτιση στοιχείων σχετικά με τις εξωτερικές εξελίξεις και για να καταστεί δυνατή η σύγκριση στοιχείων από διαφορετικές χώρες. Σε επίπεδο ΕΕ, οι απαιτήσεις για τις στατιστικές σχετικά με το ισοζύγιο πληρωμών καθορίζονται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 555/2012. 3. ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΥΠΟ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΥΝΟΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Οι στατιστικές του ισοζυγίου πληρωμών παρέχουν συνολικές πληροφορίες για τις συναλλαγές μεταξύ της οικονομίας που υποβάλλει τα στοιχεία και τον υπόλοιπο κόσμο. Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 184/2005 αφορά τη συλλογή των εξής πέντε συνόλων στοιχείων: 1) μηνιαίες στατιστικές σχετικά με το ισοζύγιο πληρωμών 2) τριμηνιαίες στατιστικές σχετικά με το ισοζύγιο πληρωμών και τη διεθνή επενδυτική θέση 3) ετήσιες στατιστικές για το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών 4) συναλλαγές άμεσων ξένων επενδύσεων (συμπεριλαμβανομένου του εισοδήματος) 5) θέσεις ξένων άμεσων επενδύσεων. Η Eurostat συλλέγει στοιχεία από τα κράτη μέλη για κάθε ένα από τα εν λόγω σύνολα στοιχείων. Χρησιμοποιούνται χρησιμοποιούνται για την παραγωγή συγκεντρωτικών μεγεθών σε επίπεδο ΕΕ που δημοσιεύονται στην ηλεκτρονική βάση δεδομένων αναφοράς της Eurostat, μαζί με τα στοιχεία των επιμέρους κρατών μελών. Τα μηνιαία στοιχεία σχετικά με το ισοζύγιο πληρωμών και οι πρώτοι τριμηνιαίοι πρώιμοι δείκτες ισοζυγίου πληρωμών που προέρχονται από μηνιαίες εκτιμήσεις διατίθενται 7 εβδομάδες μετά τη λήξη της περιόδου αναφοράς. Οι πρώτες εκτιμήσεις των τριμηνιαίων στατιστικών ισοζυγίου πληρωμών/διεθνούς επενδυτικής θέσης δημοσιοποιούνται 14 εβδομάδες μετά τη λήξη της περιόδου αναφοράς. Το τριμηνιαίο ισοζύγιο πληρωμών περιέχει ένα πολύ ευρύτερο φάσμα πληροφοριών από τις μηνιαίες πρώιμες εκτιμήσεις και επενδύσεις, όσον αφορά την επικαιροποίηση των απαιτήσεων για δεδομένα (ΕΕ L 204 της 24.12.2016, σ. 3). 6 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 555/2012 της Επιτροπής, της 22ας Ιουνίου 2012, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 184/2005 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις κοινοτικές στατιστικές για το ισοζύγιο πληρωμών, το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών και τις άμεσες ξένες επενδύσεις, όσον αφορά την επικαιροποίηση των απαιτήσεων για στοιχεία και των ορισμών (ΕΕ L 166 της 27.6.2012, σ. 22). 2

παρουσιάζεται με περισσότερες λεπτομέρειες. Στο χρηματοπιστωτικό σκέλος, το γεγονός ότι τα στοιχεία για το ισοζύγιο χρηματοοικονομικών συναλλαγών του ισοζυγίου πληρωμών, το εισόδημα από επενδύσεις και τη διεθνή επενδυτική θέση συλλέγονται ταυτόχρονα και με συνεκτικό τρόπο βελτιώνει την ποιότητα των προβλέψεών τους και επιτρέπει μια περισσότερο διεξοδική ανάλυση των διασυνοριακών σχέσεων. Το τριμηνιαίο ισοζύγιο πληρωμών/διεθνής επενδυτική θέση επίσης περιλαμβάνει μια γεωγραφική κατανομή των βασικών οικονομικών εταίρων, ιδίως των κυριότερων αναπτυσσόμενων και αναδυόμενων οικονομιών. Η Eurostat δημοσίευσε επίσης πιο λεπτομερείς ετήσιες στατιστικές σχετικά με το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών και τις άμεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ). Τα ετήσια στοιχεία για τις ΑΞΕ, τα οποία αντλούνται από τις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις των επιχειρήσεων, παρέχουν περισσότερες πληροφορίες από όσες τα τριμηνιαία στοιχεία για τις ΑΞΕ. Αυτό δίνει τη δυνατότητα παροχής περισσότερων πληροφοριών και διεξαγωγής περισσότερο διεξοδικών ελέγχων ποιότητας των αποθεμάτων ΑΞΕ, των διαφόρων συνιστωσών των παραλλαγών τους, καθώς και του εισοδήματος ΑΞΕ. Τα ετήσια στοιχεία για το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών υποδιαιρείται σε πλήρη κατάλογο στοιχείων υπηρεσιών, με γεωγραφική κατανομή επιπέδου Geo 5 7. Τα κράτη μέλη παρέχουν στοιχεία 9 μήνες μετά το τέλος της περιόδου αναφοράς και η Eurostat τα δημοσιεύει μεταξύ 2 και 3 μηνών αργότερα. Οι ετήσιες στατιστικές σχετικά με τις ΑΞΕ περιλαμβάνουν στοιχεία για τις ροές και τα αποθέματα ανά εργαλείο, χώρα-εταίρο και οικονομική δραστηριότητα. Τα κράτη μέλη καλούνται επίσης να παράσχουν χωριστές στατιστικές σχετικά με τις ΑΞΕ για τις ημεδαπές οντότητες ειδικού σκοπού. Τα κράτη μέλη διαβιβάζουν στην Eurostat τα στοιχεία τους 9 μήνες μετά το τέλος της περιόδου αναφοράς και η Eurostat δημοσιεύει τα στοιχεία περίπου 3 μήνες μετά την επικύρωση και την επεξεργασία των στοιχείων. 4. ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΟΜΕΝΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ Σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 184/2005, τα κράτη μέλη υποβάλλουν στην Επιτροπή εκθέσεις σχετικά με την ποιότητα των διαβιβαζόμενων στοιχείων. Επιπλέον, το άρθρο 4 παράγραφος 4 ορίζει ότι η ποιότητα των στοιχείων που διαβιβάζονται στη Eurostat αξιολογείται βάσει κατάλληλης ανάλυσης των εκθέσεων ποιότητας με τη συνδρομή της επιτροπής του ευρωπαϊκού στατιστικού συστήματος. Η κατωτέρω ανάλυση αναφέρεται στα αποτελέσματα των πλέον πρόσφατων διαθέσιμων εκθέσεων ποιότητας που εξέδωσαν τα κράτη μέλη το 2016. Η ποιότητα αξιολογείται με βάση τα κύρια κριτήρια που ορίζονται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1055/2008. 4.1. Διάσταση της μεθοδολογικής αρτιότητας και στατιστικές διαδικασίες Η διάσταση της μεθοδολογικής αρτιότητας και οι στατιστικές διαδικασίες, έννοιες, ορισμοί και πρακτικές που χρησιμοποιούνται για τη συλλογή στατιστικών σχετικά με το ισοζύγιο πληρωμών, το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών και τις άμεσες ξένες επενδύσεις συνάδουν γενικά με τις αρχές και τις κατευθυντήριες γραμμές που ορίζονται στο ΒΡΜ 6. Λαμβάνουν υπόψη 7 Η γεωγραφική κατανομή επιπέδου 5 περιλαμβάνει τις ακόλουθες χώρες ή ομάδες χωρών όπως ορίζεται στον «Πίνακα 6 Επίπεδα γεωγραφικής ανάλυσης» του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 555/2012 της Επιτροπής. 3

τους συγκεκριμένους κανόνες που έχουν συμφωνηθεί σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με τη συλλογή συγκεντρωτικών μεγεθών σε επίπεδο ευρωζώνης και ΕΕ. 4.2. Έγκαιρη διαβίβαση και εμπρόθεσμη υποβολή Τα στοιχεία σχετικά με το μηνιαίο και το τριμηνιαίο ισοζύγιο πληρωμών, την τριμηνιαία διεθνή επενδυτική θέση, τις άμεσες ξένες επενδύσεις και τις ετήσιες στατιστικές σχετικά με το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών υποβλήθηκαν πολύ πιο έγκαιρα σε σχέση με την προηγούμενη έκθεση ποιότητας που κάλυπτε το 2015. Τέσσερα κράτη μέλη υπέβαλαν τα σύνολα στοιχείων τους πριν ή έως την καταληκτική ημερομηνία. 4.3. Διαθεσιμότητα στοιχείων 4.3.1. Πληρότητα Η πληρότητα των στοιχείων βελτιώθηκε ελαφρά σε σχέση με την προηγούμενη έκθεση ποιότητας, με τις σαφέστερες βελτιώσεις να εντοπίζονται στο τριμηνιαίο ισοζύγιο πληρωμών και τις άμεσες ξένες επενδύσεις. Και τα 28 κράτη μέλη συμμορφώθηκαν πλήρως με το μηνιαίο και το τριμηνιαίο ισοζύγιο πληρωμών και την τριμηνιαία διεθνή επενδυτική θέση για τους μήνες αναφοράς το 2016. Τα στοιχεία σχετικά με το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών ήταν, κατά μέσον όρο, 98% πλήρη. Η μέση πληρότητα για το σύνολο της ΕΕ υπολογίστηκε στο 98% για τις ροές ΑΞΕ και στο 99% για τα αποθέματα ΑΞΕ. 4.3.2. Προσβασιμότητα και σαφήνεια Ένα ευρύ φάσμα χρηστών ενδιαφέρονται για στοιχεία σχετικά με το ισοζύγιο πληρωμών, τη διεθνή επενδυτική θέση, τις διεθνείς εμπορικές συναλλαγές υπηρεσιών και τις άμεσες ξένες επενδύσεις. Τα στοιχεία αυτά χρησιμοποιούνται εκτενώς στη διαδικασία λήψης αποφάσεων σε επίπεδο ΕΕ, στη μακροοικονομική ανάλυση από επιχειρήσεις και πανεπιστήμια και από το ευρύ κοινό. Στη δημόσια βάση δεδομένων της, η Eurostat δημοσιεύει το μηνιαίο και τριμηνιαίο ισοζύγιο πληρωμών, τις τριμηνιαίες διεθνείς επενδυτικές θέσεις και αναπροσαρμογές, τις ετήσιες στατιστικές για το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών και τα στοιχεία για τις άμεσες ξένες επενδύσεις. Υπάρχουν επίσης διαθέσιμα στοιχεία για τους εθνικούς δικτυακούς τόπους, τα οποία συνοδεύονται από τα σχετικά μεταδεδομένα. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένοι περιορισμοί που απορρέουν από τις εθνικές πολιτικές σχετικά με τη διάδοση των εν λόγω στοιχείων. Η ποσότητα των στοιχείων που διατίθεται στους τελικούς χρήστες είναι ικανοποιητική 18 κράτη μέλη επιτρέπουν τη δημοσίευση του 100% των κύριων στοιχείων του τριμηνιαίου ισοζυγίου πληρωμών. Ορισμένες χώρες, ωστόσο, συνεχίζουν να επισημαίνουν τα εθνικά τους στοιχεία ως «μη δημοσιεύσιμα» ή «εμπιστευτικά» σε υπερβολικό βαθμό, σε ορισμένες περιπτώσεις λόγω επιφυλάξεων για την ποιότητά τους. Αυτό περιορίζει την αξία των στατιστικών πληροφοριών που παρέχονται τακτικά στους χρήστες. Επιπλέον, εμποδίζει την κατάλληλη ανάλυση πολιτικής με βάση τις στατιστικές σε ολόκληρη την ΕΕ. Η χρήση της επισήμανσης ως «εμπιστευτικό» έχει αυξηθεί λόγω του λεπτομερέστερου επιπέδου ανάλυσης, ιδίως όσον αφορά τα ετήσια στοιχεία, που ακολούθησε την πανευρωπαϊκή εφαρμογή του ΒΡΜ 6. 4

4.4. Ακρίβεια και αξιοπιστία Στους λογαριασμούς αγαθών, υπηρεσιών και δευτερογενούς εισοδήματος καταγράφηκαν μικρές αναθεωρήσεις τόσο για το μηνιαίο όσο και το τριμηνιαίο ισοζύγιο πληρωμών. Υπήρχαν περισσότερες αναθεωρήσεις του λογαριασμού πρωτογενούς εισοδήματος σε σχέση με τις προηγούμενες περιόδους αναφοράς, κυρίως λόγω εσόδων από άμεσες επενδύσεις. Αυτό αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι οι πληροφορίες σχετικά με άμεσες επενδύσεις και τις συνιστώσες εισοδήματος είναι πληρέστερες σε ετήσια βάση όταν οι ετήσιες οικονομικές καταστάσεις των εταιρειών καθίστανται διαθέσιμες. Οι μέσες τιμές των αναθεωρήσεων ήταν γενικά υψηλότερες για τα στοιχεία του ισοζυγίου χρηματοοικονομικών συναλλαγών απ ό,τι για τα στοιχεία του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, ενώ οι αναθεωρήσεις που επηρεάζουν βασικά στοιχεία της διεθνούς επενδυτικής θέσης ήταν πολύ λιγότερο σημαντικές σε σχέση με το ισοζύγιο πληρωμών. 4.5. Εσωτερική συνοχή Σε γενικές γραμμές, η συνοχή με τους κανόνες περί ακεραιότητας είναι ικανοποιητική. Δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου αποκλίσεις στα τριμηνιαία και ετήσια στοιχεία για το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών και τις άμεσες ξένες επενδύσεις. Τα κράτη μέλη έχουν καταβάλει σημαντικές προσπάθειες να μειώσουν τα σφάλματα και τις παραλείψεις, με αποτέλεσμα λιγότερα σφάλματα και παραλείψεις σχετικά με το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και τη διεθνή επενδυτική θέση. Ωστόσο, σε άλλους τομείς εξακολουθούν να υφίστανται ουσιώδη σφάλματα και παραλείψεις. 4.6. Εξωτερική συνοχή Σε όλη την ΕΕ, τα στοιχεία για το ισοζύγιο πληρωμών και οι στατιστικές σχετικά με το διεθνές εμπόριο αγαθών παραμένουν σε γενικές γραμμές πολύ συνεπή. Οι αποκλίσεις είναι συνήθως δυνατόν να εξηγηθούν από μεθοδολογικές διαφορές που δικαιολογούνται σύμφωνα με τα μεθοδολογικά πρότυπα που εφαρμόζονται. Για ορισμένα κράτη μέλη, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών του ισοζυγίου πληρωμών ήταν εξ ολοκλήρου ή σε πολύ μεγάλο βαθμό συνεπές με τους εθνικούς λογαριασμούς, ενώ άλλες χώρες έδειξαν ανομοιότητες μεταξύ των δύο, ενίοτε δε σημαντικές. 4.7. Ασυμμετρίες Οι ασυμμετρίες στο εσωτερικό της ΕΕ εξακολουθούν να αποτελούν πρόβλημα. Οι ασυμμετρίες στα συστατικά στοιχεία του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών είναι αρκετά σταθερές με την πάροδο του χρόνου, αλλά έχουν μάλιστα αυξηθεί ελαφρώς για τις ροές άμεσων επενδύσεων. Η ομάδα δράσης της Eurostat για τις υπηρεσίες ανά τρόπο εφοδιασμού που δημιουργήθηκε πρόσφατα μπορεί με την πάροδο του χρόνου να αποφέρει πρόσθετα διαφωτιστικά στοιχεία σχετικά με τους τομείς/τρόπους εφοδιασμού που δημιουργούν τα σφάλματα και τις ασυνέπειες. 5. ΟΦΕΛΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΧΡΗΣΤΕΣ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΠΛΗΡΩΜΩΝ Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 184/2005 αποτελεί απάντηση στις ανάγκες των χρηστών στοιχείων. 5

Οι στατιστικές ισοζυγίου πληρωμών χρησιμοποιούνται εντατικά κατά τη χάραξη πολιτικής από τα εκάστοτε εθνικά και διεθνή θεσμικά όργανα, συμπεριλαμβανομένης της Επιτροπής, του Συμβουλίου, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, του ΔΝΤ, της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών, του ΟΟΣΑ, της ομάδας G7 και της ομάδας G20. Οι στατιστικές για το ισοζύγιο πληρωμών και τη διεθνή επενδυτική θέση χρησιμοποιούνται στη νομισματική πολιτική. Σε συνδυασμό με άλλους δείκτες, οι στατιστικές για τις συναλλαγές αγαθών και υπηρεσιών χρησιμοποιούνται για την εκτίμηση των πληθωριστικών πιέσεων της εξωτερικής ζήτησης στις οικονομίες και την ποσοτικοποίηση της συνεισφοράς των καθαρών εξαγωγών στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν. Τα στοιχεία για το ισοζύγιο πληρωμών και τη διεθνή επενδυτική θέση χρησιμοποιούνται για να αξιολογηθεί η βιωσιμότητα του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών των εθνικών οικονομιών (τόσο εκείνων που λειτουργούν με το δικό τους νόμισμα και εκείνων που ανήκουν σε μια νομισματική ένωση όπως η ζώνη του ευρώ) και οι πιέσεις που ενδέχεται να ασκούνται στη συναλλαγματική ισοτιμία. Τα στοιχεία για το ισοζύγιο πληρωμών και τη διεθνή επενδυτική θέση χρησιμοποιούνται εντατικά στη διαδικασία μακροοικονομικών ανισορροπιών. Οι στατιστικές ισοζυγίου πληρωμών περιλαμβάνονται επίσης στις εκθέσεις σύγκλισης που καταρτίζονται και δημοσιεύονται από την Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σχετικά με τα επιμέρους κράτη μέλη που δεν συμμετέχουν ακόμη στην οικονομική και νομισματική ένωση. Τα άρθρα 143 και 144 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφέρονται ρητά στο ισοζύγιο πληρωμών. Απαιτούν από την Επιτροπή να ενημερώνει το Συμβούλιο ανά τακτά χρονικά διαστήματα για τις εξελίξεις της κατάστασης του ισοζυγίου πληρωμών στα κράτη μέλη που δεν συμμετέχουν στην οικονομική και νομισματική ένωση. Οι εξελίξεις του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών σε επιμέρους κράτη μέλη αναλύονται σε σχέση με την ανταγωνιστικότητα κάθε χώρας, ενώ οι στατιστικές άμεσων επενδύσεων και επενδύσεων χαρτοφυλακίου χρησιμοποιούνται για την ανάλυση της ελκυστικότητας των κρατών μελών όσον αφορά τους διεθνείς επενδυτές. Οι στατιστικές ισοζυγίου πληρωμών θα πρέπει να συμφωνούν με άλλες βασικές στατιστικές που συλλέγονται σε σχετικούς στατιστικούς τομείς με σαφή σχέση με την ΕΕ, όπως: 1) το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (το οποίο περιλαμβάνει διασυνοριακές συναλλαγές αγαθών και υπηρεσιών), συμπεριλαμβανομένων ταχειών εκτιμήσεων για τις οποίες χρειάζονται μηνιαίοι δείκτες ισοζυγίου πληρωμών 2) το ακαθάριστο εθνικό εισόδημα (το οποίο περιλαμβάνει τις διασυνοριακές συναλλαγές αγαθών και υπηρεσιών καθώς και το εισόδημα) 3) ο λογαριασμός της αλλοδαπής στην ΕΕ και στη ζώνη του ευρώ τους τριμηνιαίους τομεακούς λογαριασμούς, συμπεριλαμβανομένων των χρηματοοικονομικών λογαριασμών. Εκτός από τα κύρια συγκεντρωτικά μεγέθη, τα ακόλουθα στοιχεία έχουν ιδιαίτερη σημασία για κάποιους χρήστες: 6

οι λεπτομερείς πληροφορίες για το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών που δημοσιεύονται σε ετήσια βάση από τη Eurostat είναι σημαντικές για τις εμπορικές διαπραγματεύσεις και τον καθορισμό εμπορικών πολιτικών η γεωγραφική κατανομή των στατιστικών του ισοζυγίου πληρωμών βοηθά στην παρακολούθηση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των κρατών μελών και άλλων χωρών η σύνθεση των χρηματοοικονομικών ροών και αποθεμάτων (όσον αφορά τις άμεσες επενδύσεις, τις επενδύσεις χαρτοφυλακίου και λοιπές επενδύσεις) είναι πολύτιμο στοιχείο για την αξιολόγηση της χρηματοοικονομικής σταθερότητας οι λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τις ροές ΑΞΕ είναι σημαντικές για τη μέτρηση του βαθμού ανοίγματος ορισμένων αγορών ή για την εκτίμηση της συνολικής αποδοτικότητας του επενδεδυμένου κεφαλαίου από άμεσες επενδύσεις. Η ομάδας εργασίας για το ισοζύγιο πληρωμών αναγνωρίζει ότι η εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 184/2005 επέφερε διάφορες βελτιώσεις όσον αφορά τις στατιστικές του ισοζυγίου πληρωμών. Για να διαπιστωθεί ο τρόπος με τον οποίο η εν λόγω εφαρμογή έχει ωφελήσει τους εθνικούς φορείς συγκέντρωσης στοιχείων και τους χρήστες, ζητήθηκε από την ομάδα εργασίας να βαθμολογήσει με κλίμακα από 1 έως 5. Ο βαθμός 1 σημαίνει ότι ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 184/2005 επέφερε ελάχιστα οφέλη, ενώ ο βαθμός 5 σημαίνει ότι επέφερε τα μέγιστα οφέλη. - Η μέση βαθμολογία για τη διαθεσιμότητα στους χρήστες στοιχείων πιο λεπτομερών στοιχείων σχετικά με το ισοζύγιο πληρωμών, το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών και τις άμεσες ξένες επενδύσεις είναι 4,0. - Η μέση βαθμολογία για τη διαθεσιμότητα στους χρήστες στοιχείων πιο επίκαιρων και έγκαιρων στοιχείων σχετικά με το ισοζύγιο πληρωμών, το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών και τις άμεσες ξένες επενδύσεις είναι 3,9. Η μέση βαθμολογία για τη βελτιωμένη συνοχή μεταξύ των στοιχείων για το ισοζύγιο πληρωμών και των στοιχείων για τους εθνικούς λογαριασμούς είναι 4,0. Σημειώνεται περαιτέρω ότι οι μεθοδολογικές αλλαγές και τα νέα πρότυπα του ΒΡΜ 6 που εισήχθησαν το 2014 με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 555/2012 της Επιτροπής, μαζί με την αυξανόμενη προσοχή που δίνεται στα τα στοιχεία για τη διεθνή επενδυτική θέση, προσέδωσαν σαφήνεια και σημαντικές πρόσθετες πληροφορίες στους χρήστες των στατιστικών στοιχείων οι οποίοι συμμετέχουν στη χάραξη μακροοικονομικής πολιτικής και στην οικονομική έρευνα. Ένα άλλο αναγνωρισμένο όφελος είναι ότι ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 184/2005 έχει βελτιώσει τη συγκρισιμότητα και τη συνέπεια των στοιχείων σε όλα τα κράτη μέλη. 6. ΚΟΣΤΟΣ ΚΑΙ ΦΟΡΤΟΣ ΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΠΛΗΡΩΜΩΝ Οι εθνικοί φορείς συγκέντρωσης στοιχείων δήλωσαν ότι χρησιμοποιούν στοιχεία από πρωτογενείς στατιστικές για την κατάρτιση στατιστικών σχετικά με το ισοζύγιο πληρωμών, το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών και τις άμεσες ξένες επενδύσεις. Βασίζονται σε ένα εύρος πηγών πρωτογενών στατιστικών, μεταξύ άλλων τελωνειακά στοιχεία, στοιχεία από την έρευνα για το ενδοενωσιακό εμπόριο αγαθών, στοιχεία από μητρώα επιχειρήσεων, τη φορολογική διοίκηση, στοιχεία από την αγορά ακινήτων και στατιστικές στον τομέα του τουρισμού Είναι δύσκολο για τα κράτη μέλη να διαχωρίσουν το συγκεκριμένο κόστος της 7

συλλογής και παραγωγής στοιχείων που απαιτεί ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 184/2005 από το συνολικό κόστος που προκύπτει από τη συλλογή στοιχείων για άλλους σκοπούς. Η ομάδα εργασίας για το ισοζύγιο πληρωμών εκτιμά την άμεση εισροή εργασίας που απαιτείται για να παραχθούν και να διαδοθούν οι στατιστικές ισοζυγίου πληρωμών στην ΕΕ σε περίπου 772 ισοδύναμα πλήρους απασχόλησης (με βάση 24 κράτη μέλη 8 ). Οι πόροι αυτοί είναι κατανεμημένοι στους διάφορους τομείς του ισοζυγίου πληρωμών. Η ομάδα στοιχείων που απορροφά τη μεγαλύτερη εισροή εργασίας είναι οι τριμηνιαίες στατιστικές ισοζυγίου πληρωμών, για τις οποίες απαιτείται το 48,1% των πόρων. Ακολουθούνται από τις στατιστικές για το μηνιαίο ισοζύγιο πληρωμών (20,2%), τις άμεσες ξένες επενδύσεις (16,1%) και το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών (15,7%). Τα κράτη μέλη εκτιμούν ότι οποιαδήποτε εξοικονόμηση που οφείλεται στο γεγονός ότι κανένα στοιχείο δεν διαβιβάστηκε στη Eurostat πριν από την έκδοση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 184/2005 αντιστοιχούν στο 10,4% των ισοδυνάμων πλήρους απασχόλησης. Τα στοιχεία για το ισοζύγιο πληρωμών χρειάζονται επίσης για εθνικούς σκοπούς και τα κράτη μέλη τα συνέλεγαν ήδη πριν από την έκδοση του κανονισμού. Αυτό αυτό σημαίνει ότι απαιτούνται λίγοι μόνο πρόσθετοι πόροι για τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του. Θα πρέπει επίσης να λαμβάνεται υπόψη ότι υπάρχει σημαντική αλληλεπικάλυψη μεταξύ των απαιτήσεων του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 184/2005 και των αιτημάτων για στοιχεία που υποβάλλουν άλλοι εθνικοί και διεθνείς οργανισμοί, ιδίως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το ΔΝΤ. Τα στοιχεία που παράγουν τα κράτη μέλη για τους συγκεκριμένους σκοπούς του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 184/2005 δεν μπορούν να διαχωριστούν από αυτά που παράγονται σε συμμόρφωση με άλλες απαιτήσεις για στοιχεία. Τα κράτη μέλη έχουν τους πολύ λίγες πληροφορίες σχετικά με τον φόρτο που δημιουργείται στους απαντώντες από την ανάγκη συλλογής στοιχείων για το ισοζύγιο πληρωμών, το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών και τις άμεσες ξένες επενδύσεις, ενώ τα στοιχεία που έχουν στη διάθεσή τους δεν τους επιτρέπουν να προβούν σε εκτιμήσεις. 7. ΤΟΜΕΙΣ ΓΙΑ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΕΣ ΒΕΛΤΙΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ Το άρθρο 5 παράγραφος 3 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 184/2005 ορίζει ότι, έως τις 20 Ιουλίου 2018, η Επιτροπή (Eurostat) θεσπίζει πιλοτικές μελέτες προς εκπόνηση από τα κράτη μέλη αναφορικά με τις ετήσιες στατιστικές για τις άμεσες ξένες επενδύσεις με βάση την έννοια της τελικής ιδιοκτησίας και με διάκριση των συναλλαγών άμεσων ξένων επενδύσεων για τη δημιουργία νέων παραγωγικών μονάδων από τις εξαγορές. Σκοπός των εν λόγω μελετών είναι να καθοριστούν οι προϋποθέσεις, συμπεριλαμβανομένου του μεθοδολογικού πλαισίου, που απαιτούνται για την εισαγωγή νέων συλλογών στοιχείων να εκτιμηθεί το κόστους τους και της ποιότητας των στατιστικών, καθώς και να δοθεί η δυνατότητα στη Eurostat να συγκρίνει τις ομάδες στοιχείων μεταξύ χωρών. Δεύτερον, έως τις 20 Ιουλίου 2019 η Επιτροπή (Eurostat) πρέπει να καταρτίσει έκθεση σχετικά τα πορίσματα των εν λόγω μελετών, να την αποστείλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο 8 Η Eurostat δρομολόγησε μια γενική διαβούλευση από τις 6 Ιουλίου 2017 έως τις 4 Αυγούστου 2017 πάνω στο προσχέδιο της παρούσας έκθεσης. 24 κράτη μέλη απάντησαν στο ερωτηματολόγιο της Eurostat. 8

και στο Συμβούλιο και, κατά περίπτωση, να προσδιορίσει τις υπόλοιπες προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται για την ανάπτυξη της μεθοδολογίας για τις εν λόγω συλλογές στοιχείων. 12 μήνες μετά την έκδοση της εν λόγω έκθεσης, αναλόγως με την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των πιλοτικών μελετών, η Επιτροπή πρέπει να υποβάλει πρόταση για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 184/2005 για τον καθορισμό των μεθοδολογικών απαιτήσεων και των απαιτήσεων στοιχείων σχετικά με τις ετήσιες στατιστικές για τις άμεσες ξένες επενδύσεις με βάση την έννοια της τελικής ιδιοκτησίας και τις ετήσιες στατιστικές για τις άμεσες ξένες επενδύσεις με διάκριση των συναλλαγών άμεσων ξένων επενδύσεων για τη δημιουργία νέων παραγωγικών μονάδων από τις εξαγορές. Η ομάδα εργασίας του ισοζυγίου πληρωμών είναι της άποψης ότι οι απαιτήσεις στοιχείων βάσει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 184/2008 θα πρέπει κατά προτίμηση να παραμένουν σταθερές σε εύλογο χρονικό διάστημα, ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζονται τα εναπομένοντα ζητήματα ποιότητας και να βελτιώνεται περαιτέρω η ποιότητα των στατιστικών. Τα εκκρεμή ζητήματα ποιότητας είναι αυτά που αναφέρονται στις ετήσιες εκθέσεις ποιότητας σχετικά με τις στατιστικές για το ισοζύγιο πληρωμών, τη διεθνή επενδυτική θέση, το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών και τις άμεσες ξένες επενδύσεις (διαθέσιμα στον δικτυακό τόπο της Eurostat). Η ομάδα εργασίας δίνει επίσης προτεραιότητα στα τριμηνιαία στατιστικά στοιχεία για το ισοζύγιο πληρωμών σε σχέση με τα μηνιαία στοιχεία. Οι τριμηνιαίες στατιστικές του ισοζυγίου πληρωμών παρέχουν περισσότερο λεπτομερή και υψηλότερης ποιότητας στοιχεία (π.χ. διεθνές εμπόριο υπηρεσιών, άμεσες ξένες επενδύσεις σε μετοχικούς τίτλους, εισόδημα από επενδύσεις, αμοιβές εργαζομένων) σε σχέση με τις μηνιαίες στατιστικές του ισοζυγίου πληρωμών. Η ομάδα εργασίας, επομένως, θα προτιμούσε τα μηνιαία στοιχεία να απλοποιηθούν, εφόσον αυτό κρίνεται σκόπιμο. 8. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 184/2005 βοήθησε να εναρμονιστούν περαιτέρω στατιστικές σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με το ισοζύγιο πληρωμών, τη διεθνή επενδυτική θέση, το διεθνές εμπόριο υπηρεσιών και τις άμεσες ξένες επενδύσεις. Συνέβαλε, επίσης, στην εξασφάλιση ότι τα στοιχεία καθίστανται διαθέσιμα στον κατάλληλο χρόνο και ότι οι χρήστες έχουν πρόσβαση σε πιο λεπτομερή στοιχεία. Η ποιότητα των στοιχείων παρακολουθείται στενά με βάση κριτήρια ποιότητας που εναρμονίζονται στους διάφορους στατιστικούς τομείς ενδιαφέροντος. Αυτό συνέβαλε στη βελτίωση της συνέπειας της αξιολόγησης της ποιότητας μεταξύ των διαφόρων στατιστικών τομέων. Τα πορίσματα της παρούσας έκθεσης θα ληφθούν υπόψη όταν η Επιτροπή, κατά περίπτωση, πρόταση τροποποίησης του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 184/2005, όπως αναφέρεται στο σημείο 7 ανωτέρω. Αν οι απαιτήσεις στοιχείων σε άλλους τομείς καταστούν αυστηρότερες, οι απαιτήσεις στοιχείων σε άλλους τομείς ή σχετικά με άλλες πτυχές θα μπορούσαν να απλοποιηθούν για να αποφευχθεί η αύξηση του κόστους. Αυτό αυτό ισχύει ιδίως για τις απαιτήσεις υποβολής μηνιαίων στοιχείων. 9