ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΟ ΔΙΩΡΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΜΑΘΗΜΑ ΕΚΦΡΑΣΗ- ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΑΘΗΤΗ ΤΑΞΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΝΟΜ/ΜΟ: ΗΜΕΡ/ΝΙΑ 03/01/2018 ΚΑΘ/ΤΡΙΑ ΒΑΚΑΛΗ ΚΛΕΙΩ ΒΑΘΜΟΣ: /100, /20 Α. KEΙΜΕΝΟ Η παρακμή των προτύπων Τι ισχύει στη σημερινή μας κοινωνία; Τι πρότυπα μπορούν να ακολουθήσουν τα παιδιά μας; Γιατί, είτε το θέλουμε είτε όχι, τα πρότυπα είναι απαραίτητα. Όταν ξεκινάμε μια πορεία, κάπου θέλουμε να φτάσουμε. Η εξέλιξη χρειάζεται ένα μοντέλο, ένα υπόδειγμα, ένα (αριστοτελικό) «τέλος». Εκτός, βέβαια, αν δεν πρόκειται για κίνηση παρά για σημειωτόν επί τόπου. Στα χρόνια της νιότης μου θαυμάζαμε ανθρώπους. Σήμερα νομίζω πως αυτό το αίσθημα είναι άγνωστο. Άλλωστε, κι αν κάποιος μοιάζει άξιος θαυμασμού, οι ρυπαρογραφικές φυλλάδες αναλαμβάνουν να τον απομυθοποιήσουν αμέσως. Τον σκεπάζουν με λάσπη από την κορυφή ως τα πόδια κι άντε μετά να τον θαυμάσεις! Θα μου πείτε ότι η παλιά αστική κοινωνία ήταν γεμάτη από πλαστά είδωλα. Πως πολλοί από τους τότε θαυμαζόμενους ήταν απατεώνες, κούφιοι, φαύλοι. Συμφωνώ. Αλλά θα αντιτείνω πως καλύτερα (και) μερικά πλαστικά είδωλα παρά καθόλου είδωλα. Γιατί χωρίς πρότυπα δεν πάμε πουθενά! Ναι, χωρίς πρότυπα δεν πάμε μπροστά. Δεν υπάρχει η «τελική αιτία», το κίνητρο που μας κινεί. Δεν έχουμε κάτι προς το οποίο να τείνουμε, που να μας οδηγεί. Παραμένουμε στο τέλμα* και στο «καλά είμαι εδώ». Ιδανικό μας γίνεται το βόλεμα, η λούφα, η ξάπλα. Ποιους ζηλεύει ο σύγχρονος Έλληνας; Σε ποιων τη θέση θα ήθελε να είναι; Ποιους ενδόμυχα ή φανερά θαυμάζει; Σίγουρα εποφθαλμιά * τον πλούτο αλλά τα «έτοιμα» λεφτά. Να τα κληρονομήσει όχι να τα φτιάξει. Ο παλιός αυτοδημιούργητος χαιρόταν την αυτοδημιουργία, τον πλούτο δεν προλάβαινε να τον ζήσει. Άλλοι θέλουν αξιώματα και εξουσία και δόξα, αλλά και αυτά απ έξω, έτοιμα. Δι απονομής! Γι αυτό όταν επιθυμούν το χρήμα, πρότυπο δεν είναι πια ο επιχειρηματίας, αλλά ο κομπιναδόρος, ο απατεών που πλουτίζει γρήγορα και άσκοπα. Όταν σκέφτονται αξίωμα, πρότυπο είναι ο δημόσιος υπάλληλος που προάγεται αυτόματα, χωρίς να διακινδυνεύει. Ή, ακόμα περισσότερο, ο κομματικός παράγων, που γίνεται σύμβουλος, γενικός διευθυντής οργανισμού, ακόμα και υπουργός με μια απλή σύμβαση. 1
Αλλά, βέβαια, ούτε ο κομπιναδόρος ούτε ο κομματικός παράγων μπορούν να αποτελέσουν πραγματικά πρότυπα. Δεν έχουν τη δύναμη να εμπνεύσουν, να γεμίσουν μια νεανική ψυχή, να εμψυχώσουν. Είναι μοντέλα βολέματος και όχι ιδανικά. Έτσι, αν εξαιρέσει κανείς μερικούς ποδοσφαιριστές και τραγουδιστές (εφήμερα είδωλα), οι νέοι μας ζουν σήμερα χωρίς πρότυπα. Δεν πιστεύουν, δεν θαυμάζουν, δεν αξιολογούν. Όλα είναι λίγο πολύ αδιάφορα. Σε έναν τέτοιο κόσμο, χωρίς σημεία αναφοράς, χωρίς σαφείς προσανατολισμούς, έχουν πια μόνον οδηγό τις επιθυμίες, τους φόβους, τα ένστικτά τους. Αντιδρούν παρορμητικά και άτσαλα. Άγονται και φέρονται από τους δημαγωγούς που καθησυχάζουν και κολακεύουν τη μετριότητα. Οι νέοι μας: τα μεγάλα θύματα μιας ανεύθυνης πολιτικής και πνευματικής ηγεσίας που χρόνια τώρα καλλιεργεί την ιδεολογία του λαϊκισμού και το ευαγγέλιο της μη προσπάθειας και μας βυθίζει κάθε μέρα περισσόττερο στο τέλμα. *εποφθαλμιά: επιθυμεί πολύ να αποκτήσει * τέλμα: αδιέξοδο ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. 1. Πού αποδίδει ο συντάκτης του κειμένου την ευθύνη για την έλλειψη προτύπων στην εποχή μας; (60-80 λέξεις) Μονάδες 15 Α. 1. 2. «Είτε το θέλουμε, είτε όχι, τα πρότυπα είναι απαραίτητα.»: Να σχολιάσετε την άποψη του συγγραφέα σε μια παράγραφο των 60-80 λέξεων. Μονάδες 15 Β. 1. Να βρείτε δύο φράσεις στο κείμενο στις οποίες χρησιμοποιείται η γλώσσα με την ποιητική της λειτουργία. Να εξηγήσετε την επιλογή της από το συγγραφέα. Μονάδες 5 Β. 2. απαραίτητα, κληρονομήσει, εφήμερα, αδιάφορα, καθησυχάζουν: να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου. Μονάδες 5 Β. 3. ένα (αριστοτελικό) «τέλος» : ποια λειτουργία επιτελεί η χρήση της παρένθεσης και των εισαγωγικών στο συγκεκριμένο σημείο του κειμένου; Μονάδες 10 2
B. 4. Να εντοπίσετε στο κείμενο δύο λέξεις / φράσεις του προφορικού λόγου και να εξηγήσετε την επιλογή τους από το συγγραφέα. Μονάδες 10 Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ Σε ομιλία σας προς τους συμμαθητές σας υποστηρίζετε πως ο νέος προσπαθεί να μιμηθεί πρότυπα ζωής και συμπεριφοράς με σκοπό να οδηγηθεί στην καταξίωση. Από πού πιστεύετε ότι πρέπει να αντλήσει τα πρότυπα αυτά και ποια οφέλη θα αποκομίσει επιλέγοντας θετικά πρότυπα στη ζωή του; (400 λέξεις) Μονάδες 40 3
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. 1. Η ευθύνη για την έλλειψη προτύπων στην εποχή μας επιρρίπτεται αρχικά στα μέσα ενημέρωσης, τα οποία ακόμα και αν υπάρξει κάποιος άνθρωπος άξιος θαυμασμού φροντίζουν να τον απομυθοποιούν «σκεπάζοντάς τον με λάσπη από την κορυφή ως τα πόδια». Υπεύθυνοι για την ανυπαρξία προτύπων είναι, επίσης, οι δημαγωγοί, κυρίως οι πολιτικοί, που κολακεύουν τη μετριότητα και προάγουν τη φυγοπονία. Α. 2. Είτε το θέλουμε είτε όχι, τα πρότυπα είναι απαραίτητα. Ο νέος άνθρωπος, ειδικά, στη διαδικασία διαμόρφωσης της ταυτότητάς του, έχει την ανάγκη να στηριχθεί σε κάποιο πρότυπο ώστε να μιμηθεί συμπεριφορές, να έχει ένα όραμα ζωής και να πιστεύει σε κάτι. Έτσι, δεν εφησυχάζει και αρχίζει να παίρνει πρωτοβουλίες και να θέτει στόχους. Ακόμα και αν δεν επιτύχει ό, τι επιθυμεί, το όφελος είναι, αναμφισβήτητα, ανεκτίμητο. Β. 1. «ρυπαρογραφικές φυλλάδες», «τον σκεπάζουν με λάσπη» Β. 2. απαραίτητα: περιττά, κληρονομήσει: κληροδοτήσει, εφήμερα: διαχρονικά, αδιάφορα: ενδιαφέροντα, καθησυχάζουν: αφυπνίζουν Β. 3. Η παρένθεση χρησιμοποιείται για επεξηγηματική χρήση ενώ τα εισαγωγικά χρησιμοποιούνται για τη δήλωση φιλοσοφικού όρου. Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΌΓΟΥ Προσφώνηση: Αγαπητοί συμμαθητές, ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Αναφορά στην ανάγκη του ανθρώπου και ειδικότερα του νέου να έχει στη ζωή του πρότυπα. ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ Α Ζητούμενο: Χώροι άντλησης προτύπων: 1. Το οικογενειακό περιβάλλον 2. Το σχολείο 3. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης 4
4. Το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον 5. Οι πνευματικοί άνθρωποι 6. Ο χώρος της πολιτικής 7. Ο χώρος της θρησκείας 8. Το παρελθόν (π.χ. εθνικοί ήρωες) Β Ζητούμενο: Η σημασία των προτύπων θετικών προτύπων για το νέο: Τα θετικά πρότυπα : - εμπνέουν τους νέους και τους ωθούν σε δημιουργική δράση - οξύνουν την κρίση τους, δραστηριοποιούν τη σκέψη τους και συμβάλλουν στην πνευματική τους ωρίμαση - βοηθούν τους νέους να αποκτήσουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και στις δυνάμεις τους - συμβάλλουν στην ορθή κοινωνικοποίηση και πολιτικοποίηση τους αφυπνίζοντας τις συνειδήσεις τους και υποδεικνύοντας τους τις ευθύνες και τα καθήκοντά τους. ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Συμπέρασμα: Ωφέλιμη είναι η επιλεκτική μίμηση προτύπων Τα θετικά πρότυπα εμπνέουν τους νέους για την υλοποίηση μιας ανώτερης ζωής. Αποφώνηση: Ευχαριστώ για την προσοχή σας Σημείωση: Εφόσον πρόκειται για ομιλία ενδείκνυται η χρήση ερωτήσεων καθώς και η χρήση β προσώπου προκειμένου να δοθεί στο κείμενο η ζωντάνια και η αμεσότητα του προφορικού λόγου. 5