ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΟ ΔΙΩΡΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ

Transcript

1 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΟ ΔΙΩΡΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΜΑΘΗΜΑ ΕΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΑΘΗΤΗ ΤΑΞΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΝΟΜ/ΜΟ: ΗΜΕΡ/ΝΙΑ 27/01/2018 ΚΑΘ/ΤΡΙΑ ΒΑΚΑΛΗ ΚΛΕΙΩ ΒΑΘΜΟΣ: /100, /20 ΚΕΙΜΕΝΟ Η σημασία του ελεύθερου χρόνου των μαθητών Η έκρηξη στην επιστήμη και την τεχνολογία, τους δυο τελευταίους αιώνες, επαναπροσδιόρισε τις κοινωνίες, έφερε στο προσκήνιο νέες ανάγκες σε επιστημονικές γνώσεις και ειδικότητες, γιατί ζητούσε ανθρώπους για νέους και σπουδαίους ρόλους στους κοινωνικούς και εργασιακούς μετασχηματισμούς, άξιους να προωθήσουν με ταχύτητα αλλαγές και μεταρρυθμίσεις. Το παραγωγικό σύστημα απαιτούσε να διαθέτει εξειδικευμένα εργατικά χέρια, τεχνικούς και εμπειρογνώμονες, επαγγελματίες από όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες. Οι αλλαγές κάθε είδους και κάθε εποχής έχουν αντίκτυπο στο εκπαιδευτικό σύστημα. Η έκρηξη της βιομηχανικής επανάστασης καθώς και το αξίωμα, ότι η παιδεία υπηρετούσε και υπηρετεί πάντα το υπάρχον κοινωνικό και οικονομικό σύστημα, σηματοδότησε την εκπαίδευση και την κατέστησε μοχλό για την προώθηση και εξυπηρέτηση των αναγκών και των επιδιώξεων της βιομηχανίας και των οικονομικών κεφαλαίων. Η παιδεία κλήθηκε να προσαρμοσθεί, να εναρμονισθεί και να «εκσυγχρονισθεί», γιατί η ανάγκη του συστήματος σε διπλωματούχους δεν μπορούσε να καλυφθεί με την πατροπαράδοτη φιλελεύθερη παιδεία, που ίσχυε πριν τη βιομηχανική επανάσταση, και που επέτρεπε την προαιρετική εκμάθηση της ανάγνωσης και της γραφής, της ιστορίας της τέχνης και των επιστημονικών γνώσεων. Η παιδεία, λοιπόν, 1

2 επιβλήθηκε ως υποχρεωτική, όχι γιατί στόχευε στην προαγωγή του ανθρώπινου πνεύματος και στη χαρά της γνώσης, αλλά γιατί έπρεπε να υπηρετήσει το κοινωνικό και οικονομικό σύστημα. Με γοργούς ρυθμούς, το σχολείο καλείται να καλύψει απαιτήσεις για όλο και περισσότερες γνώσεις και γνωστικά αντικείμενα, με αποτέλεσμα οι μαθητές να ακολουθούν ξέφρενους ρυθμούς εντατικής μελέτης, χωρίς να διαθέτουν ελεύθερο χρόνο. Το σχολείο, θα λέγαμε, ότι μάλλον δείχνει συστηματική αδιαφορία για τις ψυχικές και σωματικές ανάγκες του μαθητή, που συνεχώς κρίνεται για την ποσότητα και την ακρίβεια χιλιάδων πληροφοριών μόνο με βαθμολογικές κλίμακες. Έχουν, λοιπόν, τα παιδιά και ιδιαίτερα οι μαθητές της εφηβικής ηλικίας ελεύθερο χρόνο; Ποιοι είναι οι λόγοι που οδηγούν στην καταστρατήγηση των δικαιωμάτων αλλά και των εξελικτικών αναγκών για παιχνίδι και δημιουργική απασχόληση; Ο ελεύθερος χρόνος, ειδικά στον έφηβο, είναι απαραίτητος, επειδή σ αυτό το εξελικτικό στάδιο χρειάζεται περισσότερη αφοσίωση στην ενδοσκόπηση και στην απόκτηση ταυτότητας. Η καλή επικοινωνία με τις ομάδες συνομηλίκων του δημιουργούν την αίσθηση της αποδοχής και της αυτοπεποίθησης, του μειώνουν την αβεβαιότητα και την ανησυχία. Σ αυτή την ηλικία θα έλθει σε επαφή με την ιδεολογία, θα αποκτήσει αξίες και θα κάνει σχέδια ζωής. Αντίθετα με τις απαιτήσεις της ηλικίας τους, οι έφηβοι μαθητές τρέχουν, για να προλάβουν σχολικά και εξωσχολικά προγράμματα, ξένες γλώσσες και ιδιαίτερα μαθήματα, βιώνουν αισθήματα ανασφάλειας και άγχους. Ελεύθερος χρόνος δεν υπάρχει για να εκφρασθεί και να επικοινωνήσει με τους φίλους, να παίξει και να ζήσει στη φύση. Μοναδικός φίλος, όταν υπάρχει λίγος χρόνος για ξεκούραση, είναι η τηλεόραση και τα αμφιβόλου ποιότητας προγράμματά της μάλλον εντείνουν το άγχος και την υπερένταση. Έτσι, οι μαθητές συστηματικά αγνοούν την ανάγκη του οργανισμού για ανάπαυση και ανανέωση των αποθεμάτων ενέργειας. Η έλλειψη ελεύθερου χρόνου τους οδηγεί σε ενέργειες μηχανικές, χωρίς νόημα και σε μια μάθηση μάλλον χωρίς βαθύτερο επίπεδο κατανόησης. Οι μηχανισμοί προσαρμογής, που διαθέτει ο οργανισμός, βοηθούν για τα επιπλέον καθήκοντα αλλά με ένα 2

3 σοβαρό κόστος: Τη δημιουργία άγχους και την αύξηση των αγχογόνων ορμονών στο σώμα. Οι αγχογόνες ορμόνες, π.χ η αδρεναλίνη, οδηγεί με τον χρόνο, σε εξάντληση και σε κατάθλιψη. Σε σοβαρότερες και χρόνιες καταστάσεις αναπτύσσονται και ψυχοσωματικές ασθένειες. Τα εκπαιδευτικά προγράμματα αφήνουν αναπάντητα ένα σωρό ερωτήματα για τον περιορισμένο, μόνο σε γνωστικά αντικείμενα, ρόλο του σχολείου. Η ανάπτυξη της επικοινωνίας, τα βιώματα, οι συγκινήσεις, η ανταλλαγή εμπειριών, το μοίρασμα και η αλληλεπίδραση μαθητών και δασκάλων δεν προσφέρονται πια στους μαθητές, θεωρούνται άχρηστα αγαθά. Οι σημερινοί μαθητές θα είναι αύριο οι σύγχρονοι ενήλικες, σαν αυτούς που όλοι αναγνωρίζουμε, κουρασμένοι, γεμάτοι κενά και ανησυχίες, που τρέχουν να καλύψουν παλιά ελλείμματα σε ψυχοθεραπευτικά και αυτοβελτιωτικά προγράμματα, σε spa και ειδικές ασκήσεις ευεξίας. Μαρία Λασσιθιωτάκη, Ψυχολόγος ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α.1. Γιατί είναι απαραίτητος ο ελεύθερος χρόνος για τους εφήβους σύμφωνα με το κείμενο; (60-80 λέξεις) Μονάδες 15 Α. 2. «Το σχολείο, θα λέγαμε, ότι μάλλον δείχνει συστηματική αδιαφορία για τις ψυχικές και σωματικές ανάγκες του μαθητή, που συνεχώς κρίνεται για την ποσότητα και την ακρίβεια χιλιάδων πληροφοριών μόνο με βαθμολογικές κλίμακες.» : Ν αναλύσετε σε μία παράγραφο των λέξεων το περιεχόμενο της παραπάνω πρότασης. Μονάδες 15 Α. 3. Να βρείτε τα δομικά μέρη της δεύτερης παραγράφου του κειμένου («Οι αλλαγές κάθε είδους οικονομικό σύστημα.»). Μονάδες 5 3

4 Α. 4. «Έτσι, οι μαθητές συστηματικά αγνοούν την ανάγκη του οργανισμού για ανάπαυση και ανανέωση των αποθεμάτων ενέργειας.»: Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική. Μονάδες 5 Α. 5. Να γράψετε από έναν πλαγιότιτλο για τις δύο τελευταίες παραγράφους του κειμένου. Μονάδες 10 Α.6. Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: προωθήσουν, αντίκτυπο, υποχρεωτική, ειδικά, άχρηστα. Μονάδες 10 Β. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ Αναλαμβάνετε να συντάξετε ένα άρθρο για την ιστοσελίδα του σχολείου σας σχετικά με τον ελεύθερο χρόνο στην εποχή μας. Σε αυτό να παρουσιάσετε τις συνέπειες της έλλειψης ελεύθερου χρόνου από το σύγχρονο άνθρωπο και να διατυπώσετε προτάσεις για τη δημιουργικότερη αξιοποίησή του. (400 λέξεις) Μονάδες 40 ΣΑΣ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΕΠΙΤΥΧΙΑ! 4

5 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. 1. Η εφηβεία είναι η χρονική περίοδος κατά την οποία ο άνθρωπος μαθαίνει τον εαυτό του. Έτσι, σύμφωνα με το κείμενο, ο ελεύθερος χρόνος είναι απαραίτητος για τον έφηβο καθώς του δίνεται η δυνατότητα για ενδοσκόπηση και κοινωνική αλληλεπίδραση, η οποία με τη σειρά της τον βοηθά στην απόκτηση αυτοπεποίθησης και ταυτότητας. Α.2. Το σχολείο δείχνει συστηματική αδιαφορία για τις ψυχικές και σωματικές ανάγκες του μαθητή. Είναι γεγονός ότι το σχολείο δεν στοχεύει στο ν ασχοληθούν οι μαθητές στον ελεύθερο χρόνο τους με δραστηριότητες, οι οποίες συμβάλλουν στην πολύπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους, αλλά με δραστηριότητες που σχετίζονται με το επαγγελματικό τους μέλλον. Ο ρόλος του σχολείου έχει περιοριστεί, θα λέγαμε, σε γνωστικά αντικείμενα μόνο ενώ παράλληλα προωθεί τη βαθμοθηρία. Α.3. Θεματική πρόταση: «Οι αλλαγές κάθε είδους εκπαιδευτικό σύστημα.» Λεπτομέρειες Σχόλια: «Η έκρηξη της βιομηχανικής επανάστασης επιστημονικών γνώσεων.» Πρόταση Κατακλείδα: «Η παιδεία λοιπόν οικονομικό σύστημα.» Α.4. Έτσι, η ανάγκη του οργανισμού για ανάπαυση και ανανέωση των αποθεμάτων ενέργειας αγνοείται συστηματικά από τους μαθητές. Α.5. 5 η παράγραφος: Οι επιπτώσεις της έλλειψης ελεύθερου χρόνου στον ψυχολογικό τομέα. 6 η παράγραφος: Ο περιορισμένος ρόλος του σχολείου στη συναισθηματική ανάπτυξη των μαθητών. Α. 6. προωθήσουν: προάγουν, αντίκτυπο: επίπτωση, υποχρεωτική: αναγκαστική, ειδικά: ιδιαίτερα, άχρηστα: ανώφελα 5

6 Β. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ Τίτλος: ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ: ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΑ Ή ΑΝΑΓΚΗ; Πρόλογος: Είναι γνωστό ότι η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας αύξησε θεωρητικά τον ελεύθερο χρόνο των ανθρώπων. Διαπιστώνεται, όμως, πως οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα δεν τον αξιοποιούν σωστά. ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ Α ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: Η έλλειψη ελεύθερου χρόνου : - Επηρεάζει τις ανθρώπινες σχέσεις αρνητικά: αποξένωση και αποκοινωνικοποίηση άμβλυνση κοινωνικών και πολιτικών ενδιαφερόντων έλλειψη διαλόγου αλλοτρίωση ανθρώπου - Υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής: μετατρέπει τον άνθρωπο σε μια ασταμάτητα εργαζόμενη μηχανή κυριαρχεί η τηλοψία, ψευδαίσθηση της ψυχαγωγίας ή η νόθη ψυχαγωγία. Β ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: Μορφές δημιουργικής αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου: η μελέτη βιβλίων ( γνώσεις φαντασία) η επαφή με την τέχνη ( καλλιέργεια ευαισθησία του ανθρώπου αισθητική απόλαυση ερεθίσματα για προβληματισμό σχετικά με πολλά ζητήματα της ζωής) η επικοινωνία με τους συνανθρώπους (ανάπτυξη κοινωνικότητας έκφραση συναισθημάτων ψυχαγωγία) η επαφή με τη φύση (ηρεμία, γαλήνη και αναζωογόνηση από τις ομορφιές της φύσης) ο αθλητισμός (ανανέωση δυνάμεων πνευματική και ψυχική καλλιέργεια συναισθηματική συμμετοχή στην προσπάθεια ενός αθλητή ή μιας ομάδας να νικήσει) τα ταξίδια και οι εκδρομές (αλλαγή παραστάσεων γνωριμία με άλλους τόπους, λαούς και πολιτισμούς) η ερασιτεχνική απασχόληση με κάποιο χόμπι ( δημιουργικότητα ανάπτυξη ενδιαφερόντων και ταλέντων) Επίλογος: Επειδή ο ελεύθερος χρόνος είναι αρκετά σημαντικός για τον άνθρωπο και επειδή στις μέρες μας είναι ελάχιστος, πρέπει να χρησιμοποιείται σωστά. 6