ΕΣΠΕΡΙΔΩΝ 104 ΚΑΛΛΙΘΕΑ & ΑΙΓΑΙΟΥ 109 ΝΕΑ ΣΜΥΡΝΗ.

Transcript

1 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ «ΠΡΟΟΔΟΣ» ΕΣΠΕΡΙΔΩΝ 104 ΚΑΛΛΙΘΕΑ & ΑΙΓΑΙΟΥ 109 ΝΕΑ ΣΜΥΡΝΗ 1 Ο ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ Β ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ 5 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014 «Ελεύθερος χρόνος και ποιότητα ζωής» Η εποχή μας, που μπορεί να την οριοθετήσουμε σαν την εποχή του «ύστερου καπιταλισμού¹», χαρακτηρίζεται από το προβάδισμα των καταναλωτικών σε σχέση με τις παραγωγικές διαδικασίες και ακριβώς γι' αυτό επισημαίνεται με μια απολυτοποίηση του καταναλωτισμού, που ήταν όχι απλά άγνωστη, αλλά και ιδεολογικά εχθρική στην εποχή του ανερχόμενου καπιταλισμού. Είναι πέρα από κάθε αμφισβήτηση ότι στην εποχή μας αυτή έχει ε- πέλθει μια ψυχολογική διχοτόμηση ανάμεσα στο χώρο παραγωγή-εργασία και στον χώρο κατανάλωση-ελεύθερος χρόνος. Μια ψυχολογική διχοτόμηση, που ενώ αφαιρεί από το χώρο της εργασίας το αίτημα της θετικής καταξιωτικής λειτουργίας του ελεύθερου ανθρώπου, αφήνει τον μη δεσμευμένο από την εργασία χρόνο έκθετο στην επενέργεια ενός ασυγκράτητου καταναλωτισμού. Ο πολωτικός 2 αυτός μηχανισμός δεν αφήνει τελικά καμιά περιοχή γνήσιας ανάπτυξης και έκφρασης της ανθρώπινης δημιουργικότητας. Η εργασία στην τεχνοκρατική εποχή μας όχι μόνο απαιτεί μια απόλυτη εξειδίκευση, που μερικοποιεί την ανθρώπινη δραστηριότητα, αλλά και αντιμετωπίζεται καθαρά χρησιμοθηρικά, δηλαδή σαν απλό μέσο εξασφάλισης εισοδήματος. Ο ελεύθερος χρόνος από το άλλο μέρος έχει κυριαρχηθεί από τη λεγόμενη «βιομηχανία του ελεύθερου χρόνου», που μεταβάλλει τον άνθρωπο σε απλό παθητικό και άκριτο δέκτη «απολαύσεων». Η εξαίρεση στη διαδικασία αυτή είναι οι άνθρωποι εκείνοι που «αξιοποιούν» τον ελεύθερο χρόνο τους με ποιοτικές επιλογές ανώτερης τάξης. Πρόκειται όμως αληθινά για εξαίρεση; Ναι στον βαθμό, που οι άνθρωποι της κατηγορίας αυτής δεν γίνονται λεία των εκχυδαϊστικών μηχανισμών της βιομηχανίας του ελεύθερου χρόνου, όχι όμως ως προς τη βασική διαδικασία. Η αντιμετώπιση της κουλτούρας σαν ένα είδος «χόμπυ» υψηλής στάθμης γεννάει τον κοσμοπολίτη «κουλτουριάρη», όχι τον πνευματικά, πολιτικά και πολιτιστικά υπεύ- 1

2 θυνο άτομο, που βρίσκεται σε μια σχέση συνειδητής πρόκλησης και απάντησης με τις πολιτιστικές ρίζες και την πολιτιστική πραγματικότητα του λαού, που ανήκει. Ουσιαστική πολιτιστική προσφορά επιβάλλει μια ολοκληρωτική ένταξη που ακριβώς προϋποθέτει την άρση της ψυχολογικής διχοτόμησης, τουλάχιστον στο προσωπικό επίπεδο, ανάμεσα στην εργασία, που εισπράττεται απαξιωτικά και τον ελεύθερο χρόνο, που λειτουργεί σαν πεδίο ψυχοπνευματικής εκτόνωσης. Β. Φίλιας, Κοινωνιολογικές προσεγγίσεις 1 καπιταλισμός: οικονομικό και κοινωνικό σύστημα στο οποίο το ιδιωτικό κεφάλαιο αποτελεί το βασικό παράγοντα της οικονομικής ζωής κεφαλαιοκρατία. 2πολωτικός: που αναφέρεται στην πόλωση, δηλαδή στην κατάσταση που χαρακτηρίζεται από την επικράτηση ακραίων αντίπαλων θέσεων, αντιλήψεων ή συμπεριφορών, από την έλλειψη (κλίματος) διαλόγου. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. 1. Πώς πιστεύει ο συγγραφές οτι αξιοποιούν οι άνθρωποι των σύγχρονων κοινωνιών τον ελεύθερό τους χρόνο και ποιες οι συνέπειες αυτής της αξιοποίησης; ( λέξεις) Μονάδες «Ο ελεύθερος χρόνος από το άλλο μέρος έχει κυριαρχηθεί από τη λεγόμενη «βιομηχανία του ελεύθερου χρόνου», που μεταβάλλει τον άνθρωπο σε απλό παθητικό και άκριτο δέκτη «απολαύσεων». : Να σχολιάσετε το παραπάνω απόσπασμα σε μια παράγραφο 100 περίπου λέξεων. Μονάδες 10 Β.1. Να δώσετε την ετυμολογία των παρακάτω λέξεων: αμφισβήτηση, διχοτόμηση, έκθετο, πρόκληση, εκτόνωση. Μονάδες 5 Β.2. Να σχηματίσετε προτάσεις χρησιμοποιώντας τις ακόλουθες λέξεις (μπορείτε να αλλάξετε μόνο τον αριθμό και την πτώση): καταναλωτισμού, άκριτος δέκτης, εξειδίκευση. Μονάδες 6 2

3 Β.3. Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου του κειμένου «Η εποχή μας απολαύσεων». Μονάδες 4 Β.4. Να δηλώσετε αν στις προτάσεις που ακολουθούν χρησιμοποιείται δήλωση ή συνυποδήλωση: ψυχολογική διχοτόμηση, βιομηχανία του ελεύθερου χρόνου. Μονάδες 4 Β.5. Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά απ τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: προβάδισμα, γνήσιας, εξασφάλισης, μεταβάλλει. Μονάδες 6 Γ. Σ ένα άρθρο που θα δημοσιευθεί στην εφημερίδα του σχολείου σας να αναφερθείτε στους λόγους που καθιστούν αναγκαία την ύπαρξη ελεύθερου χρόνου στην εποχή μας καθώς και τους τρόπους που μπορεί να αξιοποιηθεί ο ελεύθερος χρόνος προς όφελος του ανθρώπου. (500 περίπου λέξεις) Μονάδες 50 ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ! 3

4 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. 1. Σύμφωνα με το συγγραφέα, οι περισσότεροι άνθρωποι των σύγχρονων κοινωνιών ξοδεύουν το χρόνο τους καταναλώνοντας υλικά αγαθά και κυνηγώντας τις εφήμερες απολαύσεις. Αναπόφευκτη επίπτωση η ψυχολογική διχοτόμηση του ατόμου, η μετατροπή του σε έναν παθητικό δέκτη, χωρίς κρίση και αυτενέργεια. Ωστόσο, δεν παραλείπει να αναφερθεί και σε μια μειοψηφία η οποία επιλέγει να αξιοποιήσει ποιοτικά τον ελεύθερο χρόνο και δεν αντιμετωπίζει τον πολιτισμό ως «χόμπι». 2. Η «βιομηχανία του ελεύθερου χρόνου» συνδέεται άμεσα με τον τρόπο εργασίας, παραγωγής και κατανάλωσης της σύγχρονης εποχής, επιδρώντας καταλυτικά στη ζωή του ανθρώπου. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει «ελεύθερος» χρόνος. Η ψυχαγωγία προσδιορίζεται από παράγοντες που έχουν σχέση με τη διαφήμιση, την εμπορική εκμετάλλευση, το κέρδος. Όλα προεπιλέγονται και έντεχνα υποβάλλονται στον άνθρωπο καταναλωτή, ώστε αυτός να παραμένει ένας παθητικός δέκτης «απολαύσεων». Β.1.. Αμφισβήτηση: αμφί + βαίνω Διχοτόμηση: δίχο(a) +τόμος (τέμνω) Έκθετο: εκ + θέτω Πρόκληση: προ + κλήση (καλώ) Εκτόνωση: εκ + τόνωση (τονώνω) Β.2. Καταναλωτισμού: «Ο καταναλωτισμός αποτελεί τμήμα της μαζικής κουλτούρας της σύγχρονης εποχής.» άκριτος δέκτης: «Η τηλεόραση παθητικοποιεί το άτομο και τον μεταβάλλει σε άκριτο δέκτη.» εξειδίκευση: «Η ολοκληρωτική εξειδίκευση δεν προωθεί τον πνευματικό πολιτισμό» Β.3. Θεματική περίοδος: «Η εποχή μας καπιταλισμού» 4

5 Λεπτομέρειες: «Είναι πέρα από απολαύσεων» Κατακλείδα: Δεν υπάρχει. Β.4. ψυχολογική διχοτόμηση: συνυποδήλωση βιομηχανία του ελεύθερου χρόνου: συνυποδήλωση Β.5. Προβάδισμα: προτεραιότητα γνήσιας: αυθεντικής Εξασφάλισης: απόκτησης, εξοικονόμησης μεταβάλλει: μετατρέπει, τροποποιεί Γ. Άρθρο Τίτλος Α ζητούμενο: αναγκαιότητα ελεύθερου χρόνου Εντατικοποίηση εργασίας εξουθένωση ανθρώπου Έντονοι ρυθμοί ζωής, υποχρεώσεις, άγχος, ανία καθημερινότητας Φυσική ανάγκη ανθρώπου να διαθέτει χρόνο για τον εαυτό του, να ψυχαγωγείται και να εκτονώνεται Πνευματική μονομέρεια σύγχρονης εποχής και υλιστικό πνεύμα ανάγκη για ολόπλευρη καλλιέργεια Β ζητούμενο: τρόποι εποικοδομητικής αξιοποίησης ελεύθερου χρόνου Ενασχόληση με την τέχνη ψυχική καλλιέργεια και διασκέδαση Αθλητισμός σωματική και πνευματική υγεία 5

6 Ταξίδια, επαφή με τη φύση αναζωογόνηση, γαλήνη, ανακούφιση από εξοντωτικούς ρυθμούς καθημερινότητας Υιοθέτηση δημιουργικής ασχολίας, συμμετοχή σε κοινωνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις ολόπλευρη καλλιέργεια, ισορροπία, ισχυροποίηση ανθρώπινων δεσμών Συμμετοχή σε εθελοντικές οργανώσεις, ενασχόληση με τα κοινά κοινωνικοποίηση, πολιτικοποίηση 6