Αλωνιστιώτη Αναστασία

Αλωνιστιώτη Αναστασία

Ως οργανωμένος θεσμός άρχισε να μελετάται συστηματικά από τις αρχές του αιώνα με επικεντρωμένο το ενδιαφέρον ιδιαίτερα στην αξιολόγηση των επιδόσεων των μαθητών.

Σύμφωνα με την UNESCO «αξιολόγηση είναι μια διαδικασία που αποβλέπει στο να προσδιορίσει, όσο πιο συστηματικά και αντικειμενικά γίνεται, την καταλληλότητα, την αποτελεσματικότητα και το αποτέλεσμα μιας δραστηριότητας σε σχέση με τους στόχους της».

την επιδίωξη (αντικειμενικότητα), το αντικείμενο (ευρύτερο του αποτελέσματος) το σκοπό (βελτίωση μελλοντικός προγραμματισμός λήψη αποφάσεων) της αξιολόγησης. Είναι εργαλείο διαχείρισης, επομένως δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά μια μορφή εκτίμησης της λειτουργίας ενός οργανισμού.

Αγωγή υγείας είναι η εκπαιδευτική διαδικασία που στηρίζεται σε επιστημονικές αρχές και χρησιμοποιεί προγραμματισμένες ευκαιρίες μάθησης που δίνουν την δυνατότητα στους ανθρώπους να αποφασίζουν και να ενεργούν συνειδητά για θέματα που επηράζουν την υγεία τους Στοχεύει στην ευαισθητοποίηση του ατόμου, και μέσα από την παροχή γνώσεων, στην αλλαγή πεποιθήσεων και στάσεων, στην τροποποίηση συμπεριφορών με την χρήση εκπαιδευτικών μεθόδων σε ατομικό επίπεδο ή σε ομάδες πληθυσμού.» (Draijer kai Williams, 1991)

Ο σχεδιασμός, η εφαρμογή και η αξιολόγηση των προγραμμάτων αγωγής υγείας περιλαμβάνουν τα παρακάτω στάδια: Εκτίμηση αναγκών και προτεραιοτήτων Καθορισμός σκοπών και στόχων Επιλογή της καλύτερης μεθόδου για την επίτευξη των στόχων Αναγνώριση και εξεύρεση πόρων Επιλογή η σχεδιασμός μεθόδων αξιολόγησης Καθορισμός σχεδίου δράσης για την διενέργεια του προγράμματος Εφαρμογή και αξιολόγηση του προγράμματος Ewles και Simnett, 1995

Η αξιολόγηση των προγραμμάτων είναι χρήσιμη στην παιδαγωγική διαδικασία, γιατί : συντελεί στην κατανόηση, αναμόρφωση και βελτίωση των προγραμμάτων αγωγής υγείας, ανατροφοδοτεί την πληροφορία μεταξύ των ομάδων αναφοράς του προγράμματος και βοηθά στη λήψη των αποφάσεων.

ΠΡΙΝ Προκαταρκτική Αξιολόγηση Μελέτη Σκοπιμότητας Εκτίμηση Αναγκών Προδρομική Αξιολόγηση Αξιολόγηση Πλαισίου Αξιολόγηση Εισόδου

Διαμορφωτική Αξιολόγηση Ενδιάμεση Αξιολόγηση Αξιολόγηση Διαδικασίας Αξιολόγηση Συναλλαγής Αξιολόγηση Προόδου Συγχρονική Αξιολόγηση Τελική Αξιολόγηση

Αξιολόγηση Αποτελέσματος Συνολική Αξιολόγηση Αναδρομική Αξιολόγηση Αξιολόγηση Πιστοποίησης Μετα-Ανάλυση Μετα-Αξιολόγηση

Σύμφωνα με αυτή την ταξινόμηση, διακρίνονται σε πέντε κατηγορίες αξιολόγησης: (α) στους σκοπούς (κατά πόσο επιτεύχθηκαν οι σκοποί και στόχοι του προγράμματος), (β) στη διοίκηση (κατά πόσο συλλέχθηκαν δεδομένα απαραίτητα για τη λήψη των αποφάσεων),

(γ) στον καταναλωτή (λίστες ελέγχου εκπαιδευτικών προϊόντων), (δ) στην αυθεντία (γνώση και κρίση των αξιολογητών για την ποιότητα των στόχων του προγράμματος), (ε) στους συμμετέχοντες (σχέσεις αλληλεπίδρασης μεταξύ αξιολογητών και αξιολογούμενων) (Δημητρόπουλος, 1998; Fitzpatrick et al., 2004; Stufflebeam, 2001; Stufflebeam et al, 2000; Willms, 1992).

Δεν μπορεί να αποσκοπεί σε μια λειτουργία επιλεκτική και συμμορφωτική στα δεδομένα κοινωνικά πρότυπα Δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο στα τελικά αποτελέσματα Δεν αποτελεί αυτοσκοπό. Δεν πρέπει να είναι μονόπλευρα προσανατολισμένη

Πρέπει να είναι συνεχής, συστηματική (όχι τυχαία και συμπτωματική) και ολόπλευρη και να αποσκοπεί: Στη διάγνωση των προβλημάτων. Στην επισήμανση των μειονεκτημάτων Στη λήψη κατάλληλων αποφάσεων. Στο σωστό σχεδιασμό και προγραμματισμό

Από το σκοπό και τους στόχους της ίδιας της διαδικασίας αξιολόγησης. Τα χαρακτηριστικά του αξιολογούμενου προγράμματος ( τύπος προγράμματος, εκπαιδευόμενοι) Το θεσμικό και νομοθετικό πλαίσιο και τις προδιαγραφές που αυτά θέτουν ή υπαγορεύουν για την διαδικασία αξιολόγησης.

Με βάση τον σκοπό που εξυπηρετούν οι διαφορετικοί τύποι αξιολόγησης ο M. Scriven (1967) πρότεινε τον εξής βασικό διαχωρισμό αξιολογήσεων: Την Διαμορφωτική Αξιολόγηση Την Απολογιστική Αξιολόγηση και Με βάση την προέλευση του αξιολογητή: Την Εξωτερική Αξιολόγηση Την Εσωτερική Αξιολόγηση

Χαρακτηρίζεται από: Τον εντοπισμό των αποκλίσεων σε σχέση με τον αρχικό σχεδιασμό του προγράμματος και την διατύπωση προτάσεων για την επίτευξη των αρχικών στόχων. Την ανάδειξη των πιθανών εναλλακτικών λύσεων σε σχέση με αυτές που έχουν ακολουθήσει και οι οποίες αξιολογήθηκαν ως ανεπαρκείς. Ένα συνεχή διάλογο ανάμεσα στον αξιολογητή και τους συντελεστές του προγράμματος. Δηλ. όπως φαίνεται από τα παραπάνω κατά την διάρκεια υλοποίησης ενός προγράμματος ο έλεγχος πρέπει να είναι συνεχής για τυχόν παρεκλίσεις

Σκοπός της είναι η βελτίωση της εσωτερικής λειτουργίας και του αναμενόμενου αποτελέσματος του προγράμματος. Γίνεται αξιολόγηση των νέων πληροφοριών και κατάλληλες διορθωτικές παρεμβάσεις.

Χαρακτηρίζεται από: Την διατύπωση τελικών συμπερασμάτων και κρίσεων σε σχέση με την επίτευξη των στόχων του προγραμμάτος και την αποτύπωση των παραγόντων που συνεισέφεραν στην διαμόρφωση του τελικού αποτελέσματος. Την επεξεργασία τεκμηρίων προτάσεων, ώστε ο φορέας χρηματοδότησης ή και υλοποίησης να είναι σε θέση να αποφασίσει σχετικά με τη συνέχιση, τη διακοπή ή και την επέκταση του αξιολογούμενου προγράμματος. Την σύγκριση της ποιότητας υλοποίησης και των αποτελεσμάτων ενός προγράμματος σε σχέση με κάποιο πρότυπο αντίστοιχο πρόγραμμα.

Αναφέρεται στην αξιολόγηση που διενεργείται με σκοπό την εξαγωγή συμπερασμάτων και την τεκμηριωμένη διατύπωση κρίσεων σχετικά με την αξία ενός προγράμματος και η οποία συνήθως συνδιάζεται με τη συνέχιση ή την επέκταση του προγράμματος.

Ο Αξιολογητής είναι ανεξάρτητος από τον οργανισμό και: Δεν έχει καμμία ιεραρχική σχέση με κανέναν από τους συντελεστές του προγράμματος. Δεν δεσμεύεται από τα αποτελέσματα της αξιολόγησης ούτε και από την εξέλιξη του προγράμματος. Έχοντας διεξάγει αξιολογήσεις για άλλους οργανισμούς είναι σε θέση να διαμορφώσει μια σφαιρικότερη αντίληψη για το υπό αξιολόγηση πρόγραμμα.

Ο αξιολογητής εδώ: Γνωρίζει τον οργανισμό, τους στόχους, αλλά και τις ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν. Μπορεί ευκολότερα να αντλήσει πληροφορίες, καθώς και το προσωπικό του οργανισμού τον εμπιστεύεται σε μεγαλύτερο βαθμό σε σχέση με έναν εξωτερικό αξιολογητή. Ενδιαφέρεται περισσότερο για την πορεία του οργανισμού και επομένως και για την εξέλιξη του προγράμματος. Είναι σε θέση μετά την λήξη του προγράμματος να εφαρμόσει τα συμπεράσματα της αξιολόγησης στην κατεύθυνση της βελτίωσης των λειτουργιών του οργανισμού.

Μια σημαντική περίπτωση εσωτερικής αξιολόγησης είναι η αυτοαξιολόγηση η οποία στηρίζεται σε διαδικασίες που οργανώνονται και παρακολουθούνται από τους συντελεστές του ίδιου του προγράμματος και όχι από τα στελέχη του οργανισμού υλοποίησης που είναι επιφορτισμένα με το έργο της αξιολόγησης ( Σολομών, 1999)

Η αξιολόγηση προγραμμάτων προαγωγής και αγωγής της υγείας είναι αναγκαία διότι: συνεισφέρει στην γνώση και στην θεωρία της προαγωγής της υγείας, αναδεικνύονται θέματα που μπορούν να έχουν ακόμα πιο αποτελεσματική πρακτική προαγωγή της υγείας Συσχετίζει το κόστος και τα οφέλη με βάση την λογική της οικονομίας Αναδεικνύει επίπεδα ικανοποίησης Δίνει ενδείξεις για επιρροή πολιτικών υγείας αναφορικά με την ανάπτυξη πολιτικής υγείας και με την συνεχόμενη εργοδοσία ερευνητών, και τέλος Έχει αντίκτυπο στην ατομική και την δημόσια υγεία. Tones και Green 2005

Ένα εργαλείο αξιολόγησης είναι τα ερωτηµατολόγια τα οποία απευθύνονται στους µαθητές, τους εκπαιδευτικούς, γονείς κ.ά. Με τα ερωτηµατολόγια µπορούµε να ελέγξουµε ποσοτικούς δείκτες (π.χ. πόσοι µαθητές συµµετείχαν αρχικά στο πρόγραµµα και πόσοι παρέµειναν ως το τέλος) και ποιοτικούς δείκτες (π.χ. στάσεις, συµπεριφορές), σε επίπεδο τάξης οµάδας και σχολικής µονάδας, συλλέγουµε πληροφορίες από αυτούς που συµµετέχουν ή δέχονται επιδράσεις από το πρόγραµµα. Σηµαντική είναι η καταγραφή σχεδίων ή ηµερολογίων εργασίας των ατόµων που παίρνουν µέρος στο πρόγραµµα και η αξιολόγηση των παραγόµενων προϊόντων του προγράµµατος, τόσο κατά τις επί µέρους συναντήσεις όσο και κατά την ολοκλήρωση του προγράµµατος. Στο τέλος της σχολικής χρονιάς οι ίδιοι οι µαθητές παρουσιάζουν το πρόγραµµά τους σε ολόκληρη την σχολική µονάδα.

Ιδιαίτερα στα προγράμματα αγωγής υγείας η μέτρηση γνώσεων πριν και μετά την παρέμβαση δείχνει τι ανάγκες υπάρχουν και αν το περιεχόμενο έγινε κατανοητό, σε καμμία περίπτωση όμως δεν αποτελεί ένδειξη του αν υπάρχει αλλαγή στην συμπεριφορά του εκπαιδευόμενου. Jurvis 1985, Clark 1996