Από τα παραδοσιακά στα σύγχρονα επαγγέλµατα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ Από τα παραδοσιακά στα σύγχρονα επαγγέλµατα ΟΜΑ Α ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Αλεξανδρίδης Φίλιππος, Βελλίδου Ιορδάνα, Βλάχου Θεοδώρα, Γκανόλη Ελένη, Ζηκίδου έσποινα, Θωµά Ευαγγελία, Καλαφατίδης Παναγιώτης, Κουτίνα Κων/να, Ζάχος Μιχάλης, Μάσης Τάσος, Μπούτης θωµάς, Παλεζίνα Καλλιόπη, Παπαγιάννη Αναστασία, Πνευµονίδου Ελισάβετ, Ρότσικα Μαρία, Σαλβαρίνας Βασίλης, Τράσια Χριστίνα, Τσίπος Κων/νος, Τσοκανάκης Αχιλλέας, Τσοτσούλη Κων/να, Τσοτσούλης Άγγελος. 1ο ΓΕΛ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Εργασία-Επάγγελµα-Εργατικό δυναµικό Σύµφωνα µε την κλασική οικονοµική θεωρία, η εργασία αποτελεί έναν από τους τρεις βασικούς συντελεστές της παραγωγής. Σε συνδυασµό µε τους άλλους δύο, η εργασία συµβάλλει καθοριστικά στην παραγωγή οικονοµικών αγαθών και υπηρεσιών που χρησιµοποιούνται για τη συντήρηση και ανάπτυξη της οικονοµίας. Η εργασία παρέχεται από τους εργαζόµενους έναντι κάποιας αµοιβής. Η αµοιβή αυτή χρησιµοποιείται κυρίως για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών, αναγκαίων ή λιγότερο αναγκαίων. Στη σύγχρονη εποχή το µεγαλύτερο µέρος των εργαζοµένων ή αλλιώς του εργατικού δυναµικού αποτελείται από τους µισθωτούς. Μια άλλη µορφή εργαζοµένων είναι αυτή των ελεύθερων επαγγελµατιών, οι οποίοι παρέχουν τις υπηρεσίες τους ανάλογα µε το έργο που τους ανατίθεται ανά περίπτωση. Ακόµη µια άλλη κατηγορία εργασίας κατά θέση στο επάγγελµα όπως κατανοµούνται οι κατηγορίες αυτές από την Ε.Σ.Υ.Ε (Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδας) είναι οι αυτοαπασχολούµενοι, όπου κατατάσσονται οι αγρότες και οι ιδιοκτήτες µικρών σχετικά καταστηµάτων. Οι επιχειρηµατίες, εφόσον η επιχειρηµατική τους δράση είναι επιτυχείς, αµείβονται µε µέρος των κερδών από το οποίο το υπόλοιπο εξυπηρετεί τους τόκους και τις αποσβέσεις των επενδυµένων κεφαλαίων. Τα επαγγελµατικά δικαιώµατα Τα επαγγελµατικά δικαιώµατα στη χώρα µας αποτελούν ένα πολύπλοκο και άναρχο δοµηµένο µωσαϊκό. Ορισµένες κατηγορίες επαγγελµάτων όπως λ.χ. γιατροί και δικηγόροι µπορούν να ασκηθούν µόνο ύστερα από την συµπλήρωση σπουδών που κρίνονται ισότιµες µε τις αντίστοιχες πανεπιστηµιακές σχολές στην Ελλάδα. Σε άλλες περιπτώσεις όπως του ζωγράφου, του δηµοσιογράφου κ.τ.λ. µπορούν να ασκούνται από απόφοιτους ΑΕΙ, ΤΕΙ, ΙΕΚ αλλά και από απόφοιτους λυκείου. Το ίδιο συµβαίνει και σε µερικά τεχνικά επαγγέλµατα όπως του µηχανικού και του ηλεκτρολόγου. Μερικά επαγγέλµατα όµως, µπορούν να ασκηθούν µόνο µετά από την απόκτηση ειδικής άδειας που συνήθως χορηγεί κάποια κρατική υπηρεσία. Προϋπόθεση για τη σχετική άδεια µπορεί να είναι είτε η κατοχή πτυχίου, είτε η επαγγελµατική εµπειρία. Σε ορισµένες περιπτώσεις και ειδικότερα όταν πρόκειται για 2

πτυχιούχους ξένων πανεπιστηµίων, προαπαιτούνε ειδικές εξετάσεις. ιάφοροι δηµόσιοι ή µη φορείς έχουν την αρµοδιότητα τέτοιου είδους εξετάσεων και για τις εκδόσεις αδειών σε αυτά τα επαγγέλµατα. Παρακµή παραδοσιακών µορφών οργάνωσης εργασίας Με το πέρασµα των χρόνων και ιδιαίτερα τον 19 ο αιώνα αναπτύχθηκαν νέες οικονοµικές δοµές εκτός συνόρων της Οθωµανικής αυτοκρατορίας, αλλά και στις ελληνικές πόλεις παρατηρείται διαφοροποίηση παραδοσιακών µορφών εργασίας. Το γεγονός αυτό της διαφοροποίησης είχε ως αποτέλεσµα την άρνηση προσαρµογής των πόλεων στα νέα οικονοµικά δεδοµένα και στη σταδιακή αποσταθεροποίηση. Στις µέρες µας όµως, η κρίση που αντιµετωπίζουν τα περισσότερα παραδοσιακά επαγγέλµατα είναι η συνάρτηση της εξέλιξης των οικονοµικών δοµών και των κοινωνικών σχέσεων. Η έλλειψη ενδιαφέροντος των αναγκών που τα δηµιούργησαν αλλά και η κυκλοφορία τυποποιηµένων προϊόντων είναι µερικοί από τους λόγους που οδήγησαν στην εξαφάνιση των παραδοσιακών επαγγελµάτων. I) ΠΑΡΑ ΟΣΙΑΚΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ Παραδοσιακά Επαγγέλµατα του τόπου µας που τείνουν να εξαφανιστούν ή εξαφανίστηκαν ήδη. Ψαράς Λίµνης. Αν και η εποχή µας χαρακτηρίζεται ως «η εποχή της υψηλής τεχνολογίας» οι ψαράδες στην πόλη της Καστοριάς εργάζονται πάντα µε τον παραδοσιακό τρόπο, τα δίχτυα. Oι κοινοί τρόποι ψαρέµατος µε πετονιά, καλάµι και δίχτυα, συµπληρώνουν τη «φαρέτρα» των ψαράδων της περιοχής. Oι «ψαγµένοι» χρησιµοποιούν και 3

βάρκες. Oι παραδοσιακές ξύλινες είναι τα γνωστά καστοριανά «καράβια». Aλλες παλιές τεχνικές ήταν οι «βάρσιες», ειδικές κατασκευές µε, πλεγµένες σαν καλάθι, βέργες ιτιάς, που επέτρεπαν την είσοδο των ψαριών, απαγορεύοντας ταυτόχρονα τη διαφυγή. Kαλό δόλωµα για τα αρπακτικά (τούρνα, γουλιανός, πρίκι) είναι το τσιρόνι. Tο ταπεινό σκουλήκι κάνει για όλα. Kάποιοι βολεύονται ακόµα και µε ψωµί ή καλαµπόκι. Tο boilies, το γνωστό, έτοιµο δόλωµα του εµπορίου, τείνει ωστόσο να κυριαρχήσει στην ερασιτεχνική αγορά. Oι ψαράδες απλώνουν τα δίχτυα τους στα ανοικτά κωπηλατώντας όρθιοι στα καράβια, σύµφωνα µε την πατροπαράδοτη τεχνική, δίνοντας ώθηση στα κουπιά µε το βάρος του σώµατος. Όµως η υποβάθµιση της Ορεστιάδας η οποία είναι πλέον δεδοµένη είναι ο λόγος για τον οποίο το επάγγελµα του ψαρά τείνει να εξαφανιστεί. Για τους ντόπιους οι καστοριανές βάρκες ακολουθούν παράδοση αιώνων. Ελαφριές, γρήγορες, φτιάχνονται από κοµµάτια ξύλου από τις γύρω περιοχές µε ενδιάµεση δοκό (µεσοτροχάντερο) τοποθετηµένη εγκάρσια που εµποδίζει την µετακίνηση των πλευρών προς τα µέσα και ανυψωµένη πλώρη για να µπορούν να κινούνται µε ευκολία σε ρηχά νερά, βαλτώδεις περιοχές και καλαµώνες. Συνήθως κατασκευάζονταν αυτοσχέδια από µαραγκούς ή τους ίδιους τους ψαράδες, ενώ στην πρύµη και στην πλώρη τοποθετούνται µικροί πάγκοι (ουτουράκια). Το ψάρεµα γίνεται µε δίχτυα αλλά οι ποσότητες είναι µικρές, εξ ου και τα ψάρια διοχετεύονται σχεδόν αποκλειστικά στην αγορά της πόλης και της Θεσσαλονίκης. «25 ψαράδες ζούµε από την λίµνη» υποστηρίζει ο Αργύρης Κράτσιος που συνεχίζει την παράδοση των παππούδων του µαζί µε τον αδελφό του Γιάννη. Κάθε πρωί βγαίνει µε το «καράβι» του για γριβάδια, γουλιανούς, τούρνες, πεταλούδες και τσιρόνια που βρίσκονται αποκλειστικά στην περιοχή. «Τα αποθέµατα έχουν µειωθεί αλλά τα καταφέρνουµε. Αρκεί να έχει κανείς υποµονή και αντοχή στο κρύο ειδικά αυτήν την εποχή που οι θερµοκρασίες πέφτουν κάτω από το µηδέν. εν την αλλάζω, όµως, αυτή την ζωή. Μπορεί να είµαστε ακραία Ελλάδα αλλά κάθε φορά που µπαίνω στη βάρκα η οµορφιά µου κόβει την ανάσα. Και ας την βλέπω κάθε µέρα εδώ και τριάντα χρόνια» Γούνα στην Καστοριά. Η τέχνη της κατασκευής γουναρικών αναπτύχθηκε από τους βυζαντινούς χρόνους, πιθανόν όταν οι πρώτοι Καστοριανοί τεχνίτες µαθήτευσαν στην Κωνσταντινούπολη. 4

Τον 16ο και 17ο αιώνα η συντεχνία των Καστοριανών γουναράδων της Κωνσταντινούπολης βρίσκεται στην ακµή της και πολλά από τα µέλη της κατέχουν θέσεις µε µεγάλο κύρος και επιρροή.στην τουρκοκρατία η ζήτηση για γούνες ήταν µεγάλη γιατί οι Τούρκοι αγαπούσαν τα γούνινα πολυτελή ρούχα, αλλά και γιατί οι στολές των αξιωµατικών είχαν γούνινα κοµµάτια. Τα πρώτα χρόνια χρησιµοποιούσαν δέρµατα από ολόκληρα ζώα, αργότερα, όµως, τον 18ο αιώνα, παρουσιάστηκε έλλειψη επεξεργασία της γούνας γίνεται µε τον ίδιο παραδοσιακό τρόπο, εδώ και πεντακόσια χρόνια. Τα δέρµατα προέρχονται από µικρά ζώα που εκτρέφονται εντός και εκτός Ελλάδος. Το ταίριασµα των κοµµατιών και το ράψιµο απαιτούν εξειδίκευση, πολύ υποµονή και προσοχή. η ζώων,οπότε οι Καστοριανοί έφτιαχναν θαυµάσια ρούχα από αποκόµµατα. Στην περιοχή δεν υπάρχουν εργοστάσια ή βιοτεχνικό πάρκο, η παραγωγή δεν φαίνεται, είναι κρυµµένη στα σπίτια, στα µαγαζιά και στα διαµερίσµατα, αφού οι τεχνικές απαιτήσεις το επιτρέπουν. Οι εργαζόµενοι/ες σπάνια έχουν µόνο απασχόληση στη γούνα, συχνά απασχολούνται και σε γεωργικές εργασίες ή παράλληλα εργάζονται σε δηµόσιες επιχειρήσεις, στον τουρισµό και στις οικοδοµές. Ωστόσο, το κοινωνικό και περιβαλλοντικό κόστος αυτής της επιτυχίας είναι σηµαντικό. Η εργασία στη γούνα είναι µια κατ εξοχήν ανθυγιεινή εργασία, οι επιπτώσεις της οποίας αυξάνονται όταν οι χώροι εργασίας είναι µικροί ή όταν αποτελούν τµήµατα κατοικιών, συχνά κουζίνες. Επειδή τα κέρδη από τη γούνα είναι πολύ ικανοποιητικά, ο νοµός Καστοριάς έχει σταθερά ένα από τα υψηλότερα ποσοστά εγκατάλειψης του γυµνασίου, 10-12% για τα κορίτσια και 15-18% για τα αγόρια. Η επεξεργασία και το εµπόριο της γούνας αποτέλεσαν για χρόνια τη βασική οικονοµική δραστηριότητα των κατοίκων της πόλης. Μετά τους κλυδωνισµούς που αντιµετώπισε ο κλάδος τα τελευταία χρόνια, προσπαθεί να εκµεταλλευτεί την ευνοϊκή διεθνή συγκυρία, να απευθυνθεί σε νέες αγορές και να αξιοποιήσει τις προκλήσεις της αγοράς. 5

Αραµπατζήδες. Οι αραµπατζήδες ήταν ιδιόκτητες µικρών δίτροχων ή τετράτροχων αµαξών που τα έσερναν βόδια ή άλογα. Οι άµαξες (αραµπάδες) εξυπηρετούσαν τη µεταφορά προϊόντων και τη διακίνηση των κατοίκων. Οι αραµπάδες προϋπέθεταν την ύπαρξη ανοιχτών δρόµων, γι' αυτό και δεν µπορούσαν να κινηθούν οπουδήποτε. Η χρήση τους ξεκίνησε το 1875. Όµως στις δύσβατες και αποµονωµένες περιοχές της Καστοριάς τη µετακίνηση ανθρώπων και εµπορευµάτων συνέχισαν να εξυπηρετούν οι αγωγιάτες µε τα µουλάρια. Τους αραµπατζήδες διαδέχτηκαν οι αυτοκινητιστές, δηλαδή οι οδηγοί των πρώτων αυτοκινήτων που εµφανίστηκαν στη Καστοριά τη δεκαετία του 1930. Ασβεστοποιοί. Ο ασβέστης χρησιµοποιήθηκε κυρίως ως επίστρωµα στα σπίτια. Οι ασβεστοποιοί έφτιαχναν τον ασβέστη στα ασβεστοκάµινα χρησιµοποιώντας ως καύσιµη ύλη κλαδιά µηλιάς ή οξυάς. Τα ασβεστοκάµινα τα κατασκεύαζαν οι ίδιοι: άνοιγαν ένα µεγάλο λάκκο, έχτιζαν τα τοιχώµατά του µε "λιγδόπετρες" και συνέχιζαν προς τα πάνω µε µαρµαρόπετρες και λάσπη. Τις µαρµαρόπετρες τις εξόρισαν από τα νταµάρια µε τη βοήθεια λοστού ή βαριοπούλας. Η καύση µετέτρεπε τις µαρµαρόπετρες σε ασβέστη. Η φωτιά στο ασβεστοκάµινο ξεκινούσε τα ξηµερώµατα, ενώ η καύση έπρεπε να είναι συνεχής για ένα εικοσιτετράωρο, ώστε να ασβεστοποιηθεί η πέτρα. Μετά την καύση χρειαζόταν ακόµα µία µέρα για να κρυώσει το καµίνι. Στη συνέχεια τη διανοµή του ασβέστη αναλάµβαναν οι αγωγιάτες, που κουβαλούσαν τον ασβέστη µέσα σε τρίχινα τσουβάλια. Σήµερα δεν υπάρχουν πια ασβεστοποιοί, εφόσον ο ασβέστης παράγεται µαζικά από ειδικευµένες βιοµηχανίες. Αχθοφόροι (Χαµάληδες). Αχθοφόροι υπήρχαν στην Καστοριά, αλλά και στις κωµοπόλεις και στα χωριά. Αναλάµβαναν τη µεταφορά προϊόντων και εµπορευµάτων. Η εργασία τους ήταν ιδιαίτερα επίπονη και οι µισθοί τους χαµηλοί, γι' αυτό οι χαµάληδες ανήκαν συνήθως στα φτωχότερα στρώµατα του πληθυσµού. Ήταν οργανωµένοι σε µια πολυµελή αλλά φτωχή συντεχνία. Τα έξοδα κάλυπταν οι έρανοι των µελών της. Οι χαµάληδες διεκπεραίωναν όλες τις µεταφορές, γι' αυτό και ήταν απαραίτητοι στις αγορές στα εργοστάσια κ.ο.κ. Μία από τις κύριες ασχολίες τους ήταν η µεταφορά του κρασιού µέσα σε "τουλούµια" (σακιά από δέρµα προβάτου ή τράγου που κατασκεύαζαν οι "τουλουµτζήδες" όπως µας επιβεβαιώνει και ο κ. Βλάχος Μιχάλης ο οποίος ήταν κτηνοτρόφος και 6

έδινε τα δέρµατα των ζώων του. Οι "φορτωτές ξηράς" ήταν οργανωµένοι σε τοπικά σωµατεία στη Καστοριά. Βαφείς Υφασµάτων (Μπογιατζήδες). "Μπογιατζήδες" ονοµάζονταν οι τεχνίτες που έβαφαν τα βαµβακερά προϊόντα της οικιακής υφαντουργίας και ιδιαίτερα τις βράκες. Η βράκα ήταν το κυριότερο αγροτικό ένδυµα όλο τον 19ο αιώνα και µέχρι το 1950. Τις ύφαιναν οι γυναίκες στους αργαλειούς (κρεβατές) και στη συνέχεια τις παρέδιδαν στους µπογιατζήδες για να τις βάψουν σε ποικίλους χρωµατισµούς, χρησιµοποιώντας φυσικές ύλες όπως βαλανίδι, θειϊκό σίδηρο (καραµπογιά) ή λουλάκι. Η διαδικασία του βαψίµατος απαιτούσε µεγάλη τέχνη και εξειδικευµένη γνώση και περιλάµβανε πολλά στάδια: αστάρωµα, βάψιµο, στέγνωµα, κοπάνισµα και στίλβωµα. Οι µπογιατζήδες εργάζονταν όλο το χρόνο, ωστόσο η δουλειά τους ήταν ιδιαίτερα εντατική την περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής, γιατί έπρεπε να βάψουν όλες τις νέες βράκες που, σύµφωνα µε το έθιµο, επρόκειτο να φορεθούν για πρώτη φορά τη νύχτα του Μεγάλου Σαββάτου, στη ευτερανάσταση. Γουµαράδες. "Γουµαράδες" ονόµαζαν τους πλανόδιους εµπόρους που περιφέρονταν στα χωριά για να πουλήσουν «την πραµάτια» που κουβαλούσαν στους ώµους τους, ή τη φόρτωναν σε υποζύγια. Πολλοί ξυλοκόποι ήταν ταυτόχρονα και "γουµαράδες", φορτώνονταν δηλαδή το "γοµάρι" (το φορτίο) στους ώµους και περιφέρονταν στις γειτονιές για να πουλήσουν ξύλα για τις σόµπες και τους φούρνους. Αγωγιάτες (Κιρατζήδες).Οι αγωγιάτες, που επονοµάζονταν και "κιρατζήδες", µετέφεραν τα εµπορεύµατα ή διακινούσαν τους ταξιδιώτες µε άλογα και συχνότερα µε µουλάρια. Λόγω των µεγάλων αποστάσεων µεταξύ των οικισµών, η µετακίνηση των ανθρώπων και η διακίνηση των προϊόντων µε τα ζώα ήταν ο κυρίαρχος τρόπος µεταφοράς µέχρι τη δεκαετία του 1930 και σε µερικές περιοχές µέχρι τη δεκαετία του 1950. Ακόµα και σήµερα όµως στα χωριά που αναπτύσσονται στις πλαγιές των βουνών και δεν είναι προσβάσιµα οδικώς, χρησιµοποιείται το µουλάρι ή το άλογο ως µέσο µεταφοράς. Οι αγωγιάτες προέρχονταν συνήθως από το στρώµα των ακτηµόνων αγροτών και ήταν οργανωµένοι σε πολυµελή σωµατεία στα χωριά και στις κωµοπόλεις 7

Βυρσοδέψες (Ταµπάκηδες).Οι βυρσοδέψες είναι οι τεχνίτες κατεργασίας του δέρµατος. Η βιοτεχνία της βυρσοδεψίας (ταµπακαριό) αναπτύχθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα στη Καστοριά, χρησιµοποιώντας ως πρώτη ύλη δέρµατα ζώων. Τα βυρσοδεψεία χτίζονταν πάντα δίπλα στο ποτάµι απ' όπου προµηθεύονταν νερό που ήταν απαραίτητο για την επεξεργασία των δερµάτων. Επιπλέον ο πευκοφλοιός και το βελανίδι, χρησιµοποιούνταν ως πρώτη ύλη στη βαφή των δερµάτων. Η φθίνουσα πορεία συνεχίστηκε τα µεταπολεµικά χρόνια µέχρι το 1990. Καλαθοποιός. Το επάγγελµα του καλαθοποιού ήταν διαδεδοµένο σε χωριά και σε περιφέρειες όπου οι πρώτες ύλες για τις ανάγκες της παραγωγής ήταν άφθονες. Τα υλικά αυτά τα έπαιρναν από τις λυγαριές τις µυρθιές τις σφάκες και τα καλάµια. Από τις µυρθιές και από τις λυγαριές οι καλαθοποιοί έβγαζαν τις µακρές βίτσες, που αποτελούσαν ένα από τα βασικά υλικά της δουλειάς τους. Με τις βίτσες αυτές, εκτός που έπλεκαν, σχίζοντας τες στα δυο, εξασφάλιζαν και το πλέξιµο των καλαθιών και των άλλων κοφινιών.. Σύµφωνα µε την οµολογία του κυρίου Γιαγκούλα Γεωργίου στη Καστοριά τα καλάθια ή αλλιώς οι επονοµαζόµενες µαλάφτες πλέκονταν συνήθως µε στάχια ή κλωνάρια κληµαταριάς. Κατασκευάζονταν κυρίως για γάµους και αποτελούσε την προίκα της νύφης. Γανωτής. Γανωτής ή γανωτζής ή γανωµατής είναι ο τεχνίτης που επικαλύπτει τα χάλκινα σκεύη µε κασσίτερο και το επάγγελµα αυτό ανήκει σ αυτά που απαιτούν χειρωνακτική εργασία. Το επάγγελµα του γανωτή είναι από τα πιο παλιά που υπάρχουν. Λένε ότι καθιερώθηκε στην εποχή του Βυζαντίου και ήταν χρήσιµη η δουλειά τους, γιατί έσωζαν τους ανθρώπους από το θάνατο που προκαλούσαν τα αγάνωτα χάλκινα σκεύη. Τα παλιά χρόνια, τα περισσότερα σκεύη που χρησιµοποιούσαν οι άνθρωποι για τις καθηµερινές τους δουλειές και ιδιαίτερα στη µαγειρική ήταν χάλκινα [µπακιρένια]. Αυτά µε τον καιρό και µε τη µεγάλη χρήση οξειδώνονταν και γινόταν επικίνδυνα για δηλητηριάσεις. Έπρεπε λοιπόν να γανωθούν, να περαστεί δηλαδή η επιφάνειά τους για προστασία µε ένα ειδικό µέταλλο, το καλάι (κασσίτερος). Ο γανωµατής αφού καθάριζε καλά τα σκεύη, άλειφε το εσωτερικό τους µε σπίρτο (υδροχλωρικό οξύ ) και το έτριβε µε τριµµένο κεραµίδι ή άµµο. Ύστερα ζέσταινε καλά το χάλκινο σκεύος στη και 8

έριχνε µέσα το χλωριούχο αµµώνιο για να στρώσει καλύτερα το καλάι. Στη συνέχεια, το σκούπιζε καλά και µετά άπλωνε το λιωµένο καλάι στην επιφάνεια του σκεύους µε τη βοήθεια ενός χοντρού βαµβακερού υφάσµατος. Στο τέλος το σκούπιζε µε καθαρό βαµβάκι για να γυαλίσει. Τα τελευταία χρόνια το επάγγελµα του γανωτή τείνει να εξαφανιστεί αφού τα µαγειρικά σκεύη είναι πλέον ανοξείδωτα και δεν χρειάζονται γάνωµα (επικασσιτέρωση). Μυλωνάς. Μυλωνάδες λέγονταν στα παλιά χρόνια αυτοί που εκµεταλλεύονταν τους µύλους και άλεθαν τα σιτηρά, για να παράγουν αλεύρι, µε το οποίο παρασκεύαζε το ψωµί της η οικογένεια. Οι αλευρόµυλοι διακρίνονταν σε κείνους που κινούνταν µε νερό τους νερόµυλους, και σε κείνους που κινούνταν µε τον αέρα, που λέγονταν ανεµόµυλοι. Οι περισσότεροι νερόµυλοι λειτουργούσαν το χειµώνα και ελάχιστοι το καλοκαίρι και σε τόπους όπου υπήρχαν τρεχάµενα νερά. Η λειτουργία ενός νερόµυλου απαιτούσε εγκαταστάσεις, που εξασφάλιζαν τη µεταφορά και την αποθήκευση του νερού, για την κίνηση του µύλου και µηχανισµούς έξω και µέσα στο κτίσµα του µύλου, µε τους οποίους γίνονταν η εκµετάλλευση της υδατόπτωσης του νερού και η µετάδοση της κίνησης στη µυλόπετρα για το άλεσµα των καρπών.στο Νεστόριο Καστοριάς σώζεται µέχρι σήµερα ένας νερόµυλος.. Η δουλειά του µυλωνά ήταν µοναχική, σκληρή, επίπονη αλλά προσοδοφόρα. Συνήθως δεν πληρωνόταν µε χρήµατα, αλλά µε αλεύρι, ανάλογα µε τη ποσότητα που άλεθε. (αλεστικά). Καρεκλάς. Στα παλιότερα χρόνια οι περισσότεροι άνθρωποι χρησιµοποιούσαν για καθίσµατα σκαµνιά από ξύλο και σκέτα κουτσούρια για τα µικρά παιδιά. Οι καρέκλες ήταν σπανιότερες και τις χρησιµοποιούσαν οι πλουσιότεροι 9

«νοικοκύρηδες». Έτσι, µε το επάγγελµα αυτό δεν ασχολούνταν πολλοί άνθρωποι. Οι καρέκλες γίνονταν από άγριο ξύλο συνήθως πλάτανο και ήταν διαφόρων ειδών. Άλλες µε κάθισµα και πίσω πλάτη άλλες χωρίς πλάτη και άλλες, που το ένα από τα µπροστινά πόδια ήταν υπερυψωµένο και συνδέονταν µε το πισινό πόδι µε πλάγιο ξύλινο µπράτσο, που χρησίµευε για ακουµπιστήρι του καθήµενου (ραχατηλίδικες). Ντενεκετζής. Ντενεκετζής ήταν ο κατασκευαστής διαφόρων ντενεκεδένιων (λαµαρινένιων) σκευών για οικιακή, αγροτική, κτηνοτροφική και βιοµηχανική χρήση. Τα κυριότερα σκεύη, που κατασκεύαζε ο ντενεκετζής, ήταν οι κουβάδες του νερού, οι αλουσουδιάστρες (λάντζες), τα τσιγκάκια, οι σταυροί και τα σκαφάκια για τον τρύγο, τα χωνιά, οι λύχνοι, τα κάρτα, τα φανάρια, τα ποτιστήρια, τα δοχεία µεταφοράς νερού και γάλατος, τα µαγκάλια, οι απυριάστρες (θειφιστήρες), οι κουτσουνάρες κ.α Για τις κολλήσεις ο ντενεκετζής χρησιµοποιούσε καλάϊ. Εκτός από τα παραπάνω είδη, ο ντενεκετζής κατασκεύαζε τα κόσκινα, τις βολίστρες και τις κνισάρες χοντρές και ψιλές. Τσαγκάρης. Σήµερα ο τζαγκάρης, είναι ο τεχνίτης που κατά κύριο λόγω επιδιορθώνει τα παπούτσια µας. Παλιότερα όµως, ο τσαγκάρης τα έφτιαχνε ο ίδιος από την αρχή µετά από παραγγελία. Η κατασκευή ήταν χειροποίητη και τα παπούτσια ήταν πάντα ραφτά και καρφωτά και δερµάτινα πάνω κάτω. Το τσαγκαράδικο αποτελούνταν από τον πάγκο εργασίας και από τις καρέκλες που κάθιζαν ο τζαγκάρης, οι καλφάδες και τα τσιράκια. Πάνω ή κοντά στον πάγκο ήταν τα εργαλεία και τα υλικά που χρησιµοποιούσε ο τσαγκάρης, δηλαδή, τα σουβλιά οι τζαγκαροβελόνες, οι φαλτσέτες, τα σφυριά, οι κατσαµπρόκοι, οι σπάγγοι και τα καλαπόδια. Οι τσαγκάρηδες χρησιµοποιούσαν επίσης πεταλάκια και ειδικά καρφιά που τοποθετούσαν κάτω από τη σόλα για να κρατήσουν περισσότερο τα παπούτσια. Σήµερα το επάγγελµα του παραδοσιακού τσαγκάρη είναι ένα από αυτά που χάνονται. Όσοι υπάρχουν ασχολούνται µόνο µε επιδιορθώσεις, εκτός ορισµένων που φτιάχνουν και στιβάνια µετά από παραγγελία του πελάτη. Σαµαράς. Σαµαρά ήταν ο τεχνίτης που κατασκεύαζε σαµάρια για τα χοντρά και λιανά ζώα που χρησιµοποιούσαν οι αγρότες για τις µεταφορές τους (µουλάρια, 10

άλογα και γαϊδάρους). Τα σαµάρια, ανάλογα µε το ζώο και τον ιδιοκτήτη τους µπορούσαν να είναι από πολύ φτωχά στην κατασκευή και διακόσµησή τους, µέχρι πολύ ακριβά και φανταχτερά. Το σαµάρι αποτελούντων από τρία µέρη δηλ. από τον ξύλινο σκελετό, από το εσωτερικό γέµισµα και από τα δερµάτινα εξαρτήµατα. Η κατασκευή του ξύλινου σκελετού ήταν η κύρια τέχνη του σαµαρά, που απαιτούσε µεγάλη επιδεξιότητα, γιατί όλα τα κοµµάτια, που τον αποτελούσαν, πελεκούνταν από τον ίδιο µε το κοφτερό σκεπάρνι και απαιτούνταν λεπτή δουλειά ώστε να µην διακρίνονται τα σκαψίµατα στα ξύλα του σκελετού. Το σαµάρι χρησιµοποιήθηκε για να γίνονται οι µεταφορές σε ανθρώπους και πράµατα µε τα ζώα, που έπρεπε προηγουµένως να είναι µερωµένα (πειθαρχικάυπάκουα). Το όργανο για το πρώτο µέρωµα των φορτηγών ζώων και κυρίως των χοντρών, µπεγιργιών (αλόγων) και µουλαριών, ήταν το χαλινάρι, γιατί το ζωντανό πρώτα συνήθιζε το χαλινάρι κι ύστερα το σαµάρι. Τζαµπάζης. Τζαµπάζης λεγόταν ο έµπορος ζωντανών µεγάλων ζώων κυρίως µουλαριών, αλόγων, γαϊδάρων αλλά και βοδινών. Τα ζώα αυτά τα αγόραζαν και ή τα µεταπουλούσαν ή τα αντάλλασσαν µε άλλα καλύτερα ή υποδεέστερα µε καταβολή διαφοράς σε χρήµα, µε τελική κατάληξη τη µεταπώληση όταν εύρισκαν συµφέρουσα τιµή.το µεγαλύτερο µέρος των εµπορικών πράξεων πραγµατοποιούνταν στις ζωοπανηγύρεις κυρίως στο Άργος Ορεστικό, και στα παζάρια όπου ο τζαµπάζης οδηγούσε τα αγορασµένα ή τραµπαρισµένα (ανταλαγέντα) ζώα για τελική πώληση ή νέα τράµπα (ανταλλαγή). Το επάγγελµα του τζαµπάζη συνήθως ήταν πάρεργο, συµβάλλοντας στην συµπλήρωση του αγροτικού εισοδήµατος, ενώ παράλληλα ήταν χρήσιµο για τους απλούς χωρικούς 11

που ήθελαν να αγοράσουν ή να πουλήσουν το ζώο τους, αφού δεν ήταν εύκολο και συµφέρον να τρέχουν στα παζάρια για το σκοπό αυτό. Υφάντρα. Από τα αρχαία χρόνια οι άνθρωποι χρησιµοποίησαν τον αργαλειό για να κατασκευάσουν αντικείµενα καθηµερινής χρήσης. Οι πρώτοι αργαλειοί ήταν όρθιοι και αργότερα έγιναν οριζόντιοι. Από παραστάσεις σε ελληνικά αγγεία µαθαίνουµε πως χρησιµοποιούνταν στην Ελλάδα από το 600 π.χ. Στην πατρίδα µας, µέχρι το τέλος του 19ου αιώνα και αρχές του 20ου, όλα τα µάλλινα και βαµβακερά είδη του σπιτιού γίνονταν στον ακόµα και σήµερα µπορεί να βρει κανείς τα περίφηµα υφαντά µοναδικά δείγµατα λαϊκής τέχνης µε τους υπέροχους χρωµατισµούς και τα πρωτότυπα σχέδια υφασµένα στον αργαλειό. Υπήρχαν πολλές υφάντρες που δούλευαν επαγγελµατικά στα σπίτια τους που ήταν στηµένος ο αργαλειός και δεχόταν παραγγελίες. Στον αργαλειό έφτιαχναν τα ρούχα, τα καθηµερινά είδη του σπιτιού και την προίκα των κοριτσιών, όπως πατανίες, πετσέτες, χιράµια, χαλιά, ποδιές βούργιες, τραπεζοµάντιλα κ.α. Οι χρησιµοποιούµενες πρώτες ύλες ήταν βαµβάκι, µαλλί, λινάρι, µετάξι, ανάλογα µε το είδος και τη χρήση του υφαντού. Τις πρώτες αυτές ύλες οι γυναίκες της Καστοριάς τις κατεργάζονταν µόνες τους. Επίσης µόνες έβαφαν τα νήµατα, χρησιµοποιώντας φυτικές βαφές, όπως ρίζες φυτών, φύλλα, λουλούδια, καρπούς, φλοιούς δέντρων κ.ά. Το χρώµα που επικρατούσε ήταν το κόκκινο ενώ τα πλουµιά και τα ξόµπλια ήταν πολύχρωµα. Η σύγχρονη καταναλωτική κοινωνία έβαλε στο περιθώριο την παραδοσιακή υφαντική. Σήµερα το επάγγελµα της υφάντρας και η τέχνη του αργαλειού έχουν αντικατασταθεί από σύγχρονες µηχανές. Απέµειναν µόνο λίγες υφάντρες που δουλεύουν ακόµη στον παραδοσιακό αργαλειό και έτσι ακόµα και σήµερα µπορεί να βρει κανείς αυθεντικά υφαντά, µοναδικά δείγµατα λαϊκής τέχνης µε τα πρωτότυπα σχέδια και τους υπέροχους χρωµατισµούς. 12

Λατερνατζής. Η λατέρνα είναι ένα αυτόµατο µουσικό όργανο που αν και ογκώδες δεν χρησιµοποιείται µόνο σε κλειστούς χώρους αλλά µεταφέρεται και στα τοπικά πανηγύρια. Είναι ένα όργανο που δηµιούργησε πολλά συναισθήµατα στους Έλληνες και βοήθησε πολύ στην εξάπλωση και διάδοση ήχων που είναι αγαπητοί ακόµα και σήµερα. Πολλοί έχουν να πουν κάποια ιστορία που ξέρουν ή έχουν ακούσει γύρω από κάποια λατέρνα. Υπήρξαν όµως και πολλά προβλήµατα που την ταλαιπώρησαν µέσα στο πέρασµα του χρόνου µε αποτέλεσµα να την περιθωριοποιήσουν. Ακόµα και σήµερα αν και σπάνια υπάρχουν γωνιές και γειτονιές που κάποιος µπορεί να ακούσει και να σιγοτραγουδήσει παλιές αγαπηµένες µελωδίες Κουρέας. Τα παλιά χρόνια αλλά και σήµερα, η ανάγκη του κουρέµατος και ξυρίσµατος, στα ορεινά χωριά ή ερηµωµένα, είχε ιδιαίτερη ζήτηση. Ο υπαίθριος κουρέας µε το βαλιτσάκι του που περιείχε όλα τα απαραίτητα εργαλεία, γυρνούσε όλα τα χωριά της ορεινής τριφυλίας, τις ηµέρες του Σαββάτου και της Κυριακής. Αυτές τις ηµέρες διάλεγε κυρίως, γιατί ήταν ηµέρες αργίας και ο κόσµος µαζευότανε στα κεντρικά καφενεία. Κάποιος θα είχε ανάγκη από τους θαµώνες την ανάγκη των υπηρεσιών του. Η απαραίτητη επίπλωση δηλαδή η καρέκλα για να καθήσει ο πελάτης, το τραπέζι του καφενείου να τοποθετήσει τον µικρό του καθρέπτη και τα σύνεργά του, στηνώντουσαν στο άστραµα. Καστανάς. Το επάγγελµα του Καστανά ήταν εποχιακό. Ξεκινούσε τη δουλειά του στις αρχές του φθινοπώρου και δούλευε µέχρι το τέλος του χειµώνα. Μόλις έπιαναν τα πρωτοβρόχια ο Καστανάς ετοίµαζε τη Φουφού, προµηθεύονταν τα κάστανα κι έπιανε τη γωνιά κάποιου πολυσύχναστου δρόµου. Η Φουφού (φορητό µαγκάλι) ήταν τσίγκινη και στρογγυλή, χωρισµένη συνήθως σε τρία µέρη, όπου τοποθετούσε κατά µέγεθος τα κάστανα. Κάθε µέγεθος και διαφορετική τιµή. Μέχρι να πυρώσει η φωτιά, χαράκωνε µ ένα µαχαίρι τα κάστανα και ύστερα τα ριχνε στη Φουφού να ψηθούν. Μόλις άρχιζαν να σκάζουν τα κάστανα, έπιανε τη µασιά και τα γύριζε απ την άλλη µεριά. Αφού ψήνονταν τα αποµάκρυνε από τη Φουφού. Έπιανε τότε την τσιµπίδα ο Καστανάς και γέµιζε το χωνάκι που είχε φτιάξει από παλιές εφηµερίδες και πουλούσε τα ψηµένα κάστανα στους περαστικούς. 13

Γαλατάς. Στα χωριά σχεδόν όλες οι οικογένειες είχαν δικά τους ζώα και το έβρισκαν εύκολα. Στις πόλεις όµως υπήρχε ο πλανόδιος γαλατάς. Φόρτωνε τα γκιούµια του µε το φρέσκο γάλα πάνω στο γαϊδουράκι και ξεκινούσε πολύ πρωί από το χωριό για την πόλη. Κάθε ηµέρα έπρεπε να είναι ακριβής στην ώρα του γιατί τον περίµενε η κάθε νοικοκυρά µε τη δική της κανάτα. Συνήθως ήταν µπακιρένια ή πήλινη. Σήµερα, το επάγγελµα αυτό σχεδόν έχει εξαφανιστεί γιατί το γάλα το αγοράζουµε, ως επί το πλείστον, από τα καταστήµατα τροφίµων που είναι συσκευασµένο από µεγάλες βιοµηχανίες και κυκλοφορεί σε διάφορες µορφές. Παγοπώλης. Το επάγγελµα του παγοπώλη υπήρχε ως τη δεκαετία του 1960. Ο παγοπώλης λοιπόν ήταν αυτός που πουλούσε τον πάγο στις νοικοκυρές γιατί εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν ψυγεία όπως σήµερα για να συντηρήσουν τα τρόφιµά τους. Περνούσε από τις γειτονιές κάθε µέρα, µε το ειδικά διαµορφωµένο φορτηγό του ή τρίκυκλο του γεµάτο πάγο, (ολόκληρη κολώνα ή µισή) και τροφοδοτούσε όχι µόνο τα σπίτια αλλά και τα διάφορα µικρά µαγαζιά. Ο παγοπώλης φορούσε τα γάντια του για να µην παγώνουν τα χέρια του και µε ένα γάντζο έπιανε τον πάγο τον έκοβε και τον έδινε. Οι νοικοκυρές, τοποθετούσαν τον πάγο στο ψυγείο εκείνης της εποχής (που το έλεγαν παγωνιέρα). Εκεί διατηρούσαν τα τρόφιµά τους και είχαν και δροσερό νερό το καλοκαίρι.στις µέρες µας, έχει εξαλειφθεί το επάγγελµα αυτό, γιατί µε την 14

ανάπτυξη της τεχνολογίας όλοι τώρα στα σπίτια µας διαθέτουµε σύγχρονα ψυγεία. Σιδεράς. Οι σιδεράδες είναι οι τεχνίτες που κατασκεύαζαν στο αµόνι σιδερένια εργαλεία, όπως αξίνες (κασµάδες), τσάπες, τσεκούρια, δρεπάνια, σφυριά, βαριές, αλλά και διάφορα σιδερένια εξαρτήµατα όπως καρφιά, µάσιες, µεντεσέδες. Τους αποκαλούσαν και "γύφτους", αφού οι περισσότεροι που ασκούσαν το επάγγελµα αυτό ήταν γύφτοι και γι αυτό θεωρήθηκε υποτιµιτικό από ορισµένους το επάγγελµα του σιδερά. Την τέχνη του σιδερά που απαιτούσε µεγάλη εµπειρία, αλλά και οργανωµένο εργαστήριο, την µάθαιναν οι νέοι µέσα από την οικογενειακή παράδοση ή τη µαθητεία. Η δουλειά αυτή ήταν πάρα πολύ σκληρή. Απαιτούσε δύναµη από το σιδερά γιατί δούλευε µε τα σίδερα που ήταν βαριά κι ακόµα ήταν συνέχεια δίπλα στη φωτιά και ζεσταινόταν και γέµιζε και µε µουντζούρες. Όπως µας ενηµέρωσε ο κ. Κόκκας Θωµάς το επάγγελµα είχε µεγάλη ζήτηση αφού εκείνη την εποχή οι κάτοικοι του χωριού πήγαιναν να επιδιορθώσουν τα αλέτρια µετά από καιρούς οργώµατος σε δύσβατα εδάφη. Ξυλοκόπος. Ο ξυλοκόπος είναι αυτός που κόβει ξύλα από το δάσος για βιοποριστικούς λόγους. Έκοβε τα ξύλα και τα µετέφερε στον τόπο κατανάλωσής τους. Τα ξύλα που έκοβε ήταν από µικρούς θάµνους µέχρι τεράστιους κορµούς δέντρων, ανάλογα µε τις ανάγκες που ήθελαν να καλύψουν. Στη συνέχεια τα φόρτωναν στα γαϊδουράκια και στα άλογα και κατευθύνονταν στο χωριό για να τα πουλήσουν. Υπήρχαν σταθεροί πελάτες, όπως οι φούρναροι, όπου έδιναν παραγγελία για το πώς επιθυµούσαν τα ξύλα. Υπήρχαν πελάτες όπου ήθελαν ολόκληρα τα ξύλα ή τεµαχισµένα. Στη δεύτερη περίπτωση πλήρωναν στην κορδέλα για να τους τα κόψει. Εάν ο πελάτης ήθελε να του φέρουν κοµµένα τα 15

ξύλα, τότε ο ξυλοκόπος τα έκοβε σε τέτοιο µέγεθος για να χωράνε στη σόµπα. Αυτή η εργασία κόστιζε παραπάνω για τον πελάτη. Για αυτό το επάγγελµα µιλήσαµε µε τον κ. Μουχαρέµη Χρήστο και µας ενηµέρωσε πως το ξύλο ήταν απαραίτητο ως θερµαντικό µέσο την εποχή εκείνη στην Καστοριά αφού το κλίµα εδώ έµοιαζε µε πολικό και άγγιζε ακραίες θερµοκρασίες και οι µετακινήσεις προς το βουνό ήταν δύσκολες γιατί κανείς δεν είχε τα απαραίτητα τεχνικά µέσα. Κατασκευαστής σκούπας. Την περίοδο που φύτευαν τα καλαµπόκια, φύτευαν τριγύρω και φουκαλόσπορο, ο οποίος θέλει χωράφι µε γερά χώµατα και µάλιστα ποτιστικό για να µεγαλώσει. Σε δυο µε τρεις µήνες, αν ψίλωνε το φυτό, το έκοβαν. Το καθάριζαν όπως καθαρίζουν και τα καλαµπόκια και το έτριβαν µε λινάρι. Αν το χόρτο ήταν χοντρό, το έσκιζαν, ανάλογα µε το πάχος που είχε, σε δύο ή τρία κοµµάτια. Ύστερα το έκοβαν στο µήκος τόσο µεγάλο όσο ήθελαν να φτιάξουµε τη σκούπα, το φουκάλι.αφού έκοβαν το χόρτο, το µούσκευαν στο νερό καµιά ώρα και ύστερα το άφηναν να στεγνώσει. Αφού στέγνωνε καλά, το έβαζαν στο ξύλο. Εκεί χρειαζόταν τέχνη για να το στερεώσουν µε σύρµα γύρω γύρω και να γίνει όµορφη η σκούπα.αφού στερεωνόταν, έπαιρναν µια σακοράφα και έραβαν το σπάγκο κατά διαστήµατα. Κάνανε τρία, τέσσερα ραψίµατα ως τη µέση της σκούπας. Το κάτω µέρος το αφήναν ελεύθερο, αλλά όταν ο σκουπάς ήταν τεχνίτης, το χόρτο δεν έφευγε. Για αυτό µας µίλησε η κ. Παλεζίνα Στεργιανή λέγοντας µας ότι στην Καστοριά χρησιµοποιούσαν φουκαλόσπορο που υπήρχε σε αφθονία. Όταν το φυτό µεγάλωνε το ξερίζοναν το αποξήραναν και στη συνέχεια το έδεναν. 16

Οργανοπαίχτες. Οι οργανοπαίχτες εργάζονταν κατά κοµπανίες, που αποτελούνταν από τέσσερα µε πέντε άτοµα. Η τέχνη µεταδιδόταν από πατέρα σε γιο, και οι κοµπανίες απαρτίζονταν από συγγενικά ή φιλικά πρόσωπα. Τα πιο συνήθης όργανα που εξασκούσαν οι οργανοπαίχτες ήταν το βιολί, το κλαρίνο, το ντέφι, το λαούτο και το σαντούρι. Σύχναζαν σε πανηγύρια και ήταν περιζήτητοι στους γάµους και στα γλέντια. Παλιότερα ήταν πολύ σηµαντικό να βρεις καλούς και γνωστούς οργανοπαίχτες που θα έντυναν µουσικά ένα γάµο. Συνήθως σε κάθε περίσταση του γάµου έπαιζαν συγκεκριµένα τραγούδια, άλλο όταν ξύριζαν το γαµπρό, άλλο όταν ντυνόταν η νύφη, άλλο όταν έβγαινε από το πατρικό της σπίτι για να πάει στην εκκλησία, και έτσι ο κόσµος ήξερα σε ποια φάση βρίσκεται ο γάµος. II) ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ Σύγχρονα επαγγέλµατα µε προοπτικές. Όπως προκύπτει από τα συµπεράσµατα των ερευνών της επιστηµονικής οµάδας του πρώην υπουργού και καθηγητή της Οικονοµικής της Εργασίας στο Πανεπιστήµιο Πειραιώς, κ. Θεόδωρου Κατσανέβα, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε όλες τις ανεπτυγµένες και αναπτυσσόµενες χώρες διαπιστώνεται ότι όσες εργασίες σχετίζονται µε την υψηλή τεχνολογία, καθώς και µε οικονοµικούς, διοικητικούς, τραπεζικούς, εµπορικούς και κατασκευαστικούς τοµείς θα έχουν σταθερή ζήτηση στο άµεσο µέλλον. Εργασίες χειρωνακτικής φύσεως, όπως του ηλεκτρολόγου και του υδραυλικού, αλλά και ειδικότητες των κλάδων της πληροφορικής, των τηλεπικοινωνιών, των κατασκευών, της ναυτιλίας και των µεταφορών, οι οποίες απαιτούν πτυχίο ανώτατης σχολής, συµπεριλαµβάνονται µέσα στα 50 επαγγέλµατα µε τις καλύτερες προοπτικές απασχόλησης για τα επόµενα 10 χρόνια. Συγκεκριµένα, στη χώρα µας ειδικότητες όπως του τεχνικού βιολογικής οικολογικής γεωργίας, αρδεύσεων και ιχθυοκαλλιεργειών, του κηπουρού, του ξυλουργού, του οδηγού ταξί, λεωφορείου ή φορτηγού, του µάγειρα, αλλά και του 17

αρχιτέκτονα, του πολιτικού µηχανικού και του προγραµµατιστή ή τεχνικού ηλεκτρονικών υπολογιστών και τηλεπικοινωνιών θα συνεχίσουν να προσφέρουν θέσεις απασχόλησης. Επίσης, θετικές θα είναι οι προοπτικές για όσους επιλέξουν να µπουν στα Σώµατα Ασφαλείας και στο Στρατό. Αντίθετα, επαγγέλµατα όπως του γιατρού, του οδοντιάτρου, του φαρµακοποιού, του δικηγόρου και του δασκάλου, τα οποία παλιότερα θεωρούνταν ικανά να προσφέρουν πλήρη απασχόληση και καλές αµοιβές, σήµερα εµφανίζονται κορεσµένα. Αρνητικές είναι οι προοπτικές και για τις ειδικότητες οι οποίες συνδέονται µε τις θεωρητικές σπουδές. Σύµφωνα µε την έρευνα που διενεργείται σταθερά τα τελευταία 15 έτη από την επιστηµονική οµάδα του κ. Κατσανέβα, οι βασικές αιτίες αυτής της εξέλιξης, µεταξύ άλλων, είναι ο µεγάλος αριθµός αποφοίτων από αντίστοιχες σχολές καθώς και οι διαφοροποιήσεις στην παραγωγή σε συνδυασµό µε τις τεχνολογικές εξελίξεις. «Από τις έρευνές µας προκύπτει η πορεία που θα ακολουθήσουν τα επαγγέλµατα, µακροπρόθεσµα, σε επίπεδο ζήτησης», εξηγεί ο κ. Κατσανέβας. «ιαφοροποιήσεις µπορεί να προκύψουν µόνο βραχυπρόθεσµα και αυτό εξαιτίας ενδεχόµενων απρόβλεπτων παραγόντων. Ωστόσο, µακροπρόθεσµα, δηλαδή σε βάθος δεκαετίας, οι προβλέψεις για την προοπτική των διαφόρων ειδικοτήτων επαληθεύονται πλήρως», καταλήγει ο καθηγητής της Οικονοµικής της Εργασίας στο Πανεπιστήµιο Πειραιώς. Oι ειδικότητες της επιτυχίας ανά κλάδο : Γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία και γεωλογία Τεχνολόγος θερµοκηπίων - ανθοκοµίας Τεχνικός βιολογικής γεωργίας Κηπουρός Τεχνικός αρδεύσεων Τεχνίτης ιχθυοκαλλιεργειών Κατασκευές, µηχανολογία κ.λπ. Μηχανολόγος - µηχανικός Πολιτικός µηχανικός Αρχιτέκτονας µηχανικός Τεχνολόγος - Ηλεκτρολόγος 18

Υδραυλικός Τεχνικός εργαλειοµηχανών 7. Ξυλουργός - τεχνίτης Πληροφορική Πληροφορικός - προγραµµατιστής Πληροφορικός οικονοµίας - διοίκησης Πληροφορικός τηλεπικοινωνιών - δικτύων Πληροφορικός πληροφοριακών συστηµάτων Πληροφορικός ιαδικτύου Τεχνικός πληροφορικής µε πολυµέσα Τεχνικός πληροφορικός εφαρµογών Τεχνικός βάσεων δεδοµένων και δικτύων Τεχνικός ιστοσελίδων Πληροφορικός - Ηλεκτρονικός Πληροφορικός - Ηλεκτρολόγος - Μηχανικός Τεχνικός ραδιοτηλεόρασης - δικτύων Τεχνικός ηλεκτρονικών µηχανών γραφείου Τεχνικός κινητής τηλεφωνίας Τεχνικός Η/Υ - δικτύων Τεχνικός ηλεκτρονικών µικροσυσκευών Οικονοµία, τράπεζες, διοίκηση Φοροτεχνικός - Λογιστής Οικονοµολόγος - Πληροφορικός Οικονοµολόγος - Μηχανολόγος Νοµικά ικαστής Μεταφορές, ναυτιλία Πλοίαρχος Αξιωµατικός ΕΜΠ. Ναυτικού Οδηγός ταξί Οδηγός λεωφορείου Οδηγός φορτηγού Τουρισµός, επισιτισµός Μάγειρας Ζαχαροπλάστης Καλές και εφαρµοσµένες τέχνες Τεχνολόγος γραφικών τεχνών Σχεδιαστής µέσω Η/Υ 19

Υγεία, πρόνοια Νοσηλευτής/τρία Τεχνολόγος ιατρικών οργάνων Τεχνικός ακτινολόγος Κοινωνικός φροντιστής - οικιακός βοηθός Κοινωνιολογία, διεθνολογία, πολιτικές επιστήµες ιπλωµάτης - διπλωµατικός υπάλληλος Στρατιωτικά επαγγέλµατα Αξιωµατικός Στρατού, Ναυτικού, Αεροπορίας Αξιωµατικός Αστυνοµίας, Πυροσβεστικής Μόνιµος στρατιωτικών µονάδων Εκκλησιαστικά Κληρικός ιερέας Τα επαγγέλµατα του µέλλοντος Το Βρετανικό Υπουργείο Επιχειρήσεων, Καινοτοµίας και εξιοτήτων ζήτησε πρόσφατα από µια οµάδα επιστηµόνων που ασχολούνται µε τις τεχνολογίες του µέλλοντος να περιγράψουν πώς η τεχνολογική και επιστηµονική πρόοδος θα επηρεάσει τα σηµερινά επαγγέλµατα. Τα αποτελέσµατα παρουσιάστηκαν από την οµάδα Fast Future Research στην Έκθεση «Shape of Jobs to Come» και ήταν πραγµατικά εκπληκτικά. Η µελέτη παρουσίασε 20 επαγγέλµατα, που ενδέχεται να θεωρούνται συνηθισµένα το 2020 ή το 2030 σήµερα όµως ακούγονται σαν σενάριο επιστηµονικής φαντασίας. Χειρουργοί που θα κάνουν επεµβάσεις για να δίνουν µεγαλύτερη χωρητικότητα µνήµης στους ανθρώπους, ελεγκτές καιρού, κατασκευαστές 20