Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 12 Απριλίου 2016 (OR. en)

Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 12 Απριλίου 2016 (OR. en) 6957/16 Διοργανικός φάκελος : 2016/0051 (NLE) AELE 11 EEE 8 N 13 ISL 8 FL 10 MI 137 PECHE 71 UD 54 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ Θέμα : Συμφωνία μεταξύ του Βασιλείου της Νορβηγίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη θέσπιση νορβηγικού χρηματοδοτικού μηχανισμού για την περίοδο 2014 2021 6957/16 GA/ag DGC 2A EL

ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΗΣ ΝΟΡΒΗΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΘΕΣΠΙΣΗ ΝΟΡΒΗΓΙΚΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014 2021 EU/NO/el 1

ΑΡΘΡΟ 1 1. Το Βασίλειο της Νορβηγίας αναλαμβάνει την υποχρέωση να συμβάλει στην άμβλυνση των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο και στην ενίσχυση των σχέσεών του με τα δικαιούχα κράτη, μέσω αυτοτελούς νορβηγικού χρηματοδοτικού μηχανισμού στους τομείς προτεραιότητας που απαριθμούνται στο άρθρο 3. 2. Όλα τα προγράμματα και οι δραστηριότητες που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του νορβηγικού χρηματοδοτικού μηχανισμού του ΕΟΧ 2014-2021 βασίζονται στις κοινές αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, του κράτους δικαίου και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δικαιωμάτων των προσώπων που ανήκουν σε μειονότητες. ΑΡΘΡΟ 2 1. Το συνολικό ποσό της χρηματοδοτικής συνεισφοράς που προβλέπεται στο άρθρο 1 ανέρχεται σε 1253,7 εκατ. EUR, τα οποία θα είναι διαθέσιμα για ανάληψη υποχρεώσεων σε ετήσιες δόσεις των 179,1 εκατ. EUR κατά την περίοδο από την 1η Μαΐου 2014 έως και τις 30 Απριλίου 2021. 2. Το συνολικό ποσό αποτελείται από ειδικές ανά χώρα χρηματοδοτήσεις όπως καθορίζεται στο άρθρο 6 και από ένα συνολικό ταμείο για την περιφερειακή συνεργασία όπως καθορίζεται στο άρθρο 7. EU/NO/el 2

ΑΡΘΡΟ 3 1. Οι ειδικές ανά χώρα χρηματοδοτήσεις διατίθενται για τους ακόλουθους τομείς προτεραιότητας: α) καινοτομία, έρευνα, εκπαίδευση και ανταγωνιστικότητα β) κοινωνική ένταξη, απασχόληση των νέων και μείωση της φτώχειας γ) περιβάλλον, ενέργεια, κλιματική αλλαγή και οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα δ) πολιτισμός, κοινωνία των πολιτών, χρηστή διακυβέρνηση, θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες ε) δικαιοσύνη και εσωτερικές υποθέσεις. Οι τομείς προγραμματισμού προτεραιότητας, που αντικατοπτρίζουν τους στόχους και τους τομείς ενίσχυσης, καθορίζονται στο παράρτημα της παρούσας συμφωνίας. 2. α) Σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 10 παράγραφος 3, οι τομείς προτεραιότητας επιλέγονται, συγκεντρώνονται και προσαρμόζονται με γνώμονα τις διαφορετικές ανάγκες εκάστου δικαιούχου κράτους και σε συνάρτηση με το μέγεθός του και το ποσό της συνεισφοράς. β) Το 1 % του συνόλου των ειδικών ανά χώρα χρηματοδοτήσεων παρακρατείται υπέρ ταμείου για την προώθηση της αξιοπρεπούς εργασίας και του τριμερούς διαλόγου, που διατίθεται σύμφωνα με την κλείδα κατανομής που αναφέρεται στο άρθρο 6. EU/NO/el 3

γ) Ενθαρρύνονται η συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών, η διασυνοριακή συνεργασία και η συνεργασία με τις γειτονικές τρίτες χώρες. ΑΡΘΡΟ 4 1. Για να επιτευχθεί συγκέντρωση σε τομείς προτεραιότητας και να εξασφαλισθεί η αποτελεσματική εφαρμογή, σύμφωνα με τους γενικούς στόχους που αναφέρονται στο άρθρο 1 και λαμβανομένης υπόψη της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, με έμφαση στην απασχόληση, τις εθνικές προτεραιότητες, τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις και τις συμφωνίες εταιρικής σχέσης στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής της ΕΕ που έχουν συναφθεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Βασίλειο της Νορβηγίας συνάπτει με κάθε δικαιούχο κράτος μνημόνιο συμφωνίας σύμφωνα με το άρθρο 10 παράγραφος 3. 2. Οι διαβουλεύσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή πραγματοποιούνται σε στρατηγικό επίπεδο και κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τα μνημόνια συμφωνίας όπως ορίζεται στο άρθρο 10 παράγραφος 3, με σκοπό την προώθηση της συμπληρωματικότητας και των συνεργιών με την πολιτική συνοχής της ΕΕ, καθώς και τη διερεύνηση δυνατοτήτων για την εφαρμογή χρηματοπιστωτικών μέσων, ούτως ώστε να αυξηθεί η επίπτωση των χρηματοδοτικών συνεισφορών. EU/NO/el 4

ΑΡΘΡΟ 5 1. Η συνεισφορά του Βασιλείου της Νορβηγίας, όσον αφορά τα εν λόγω προγράμματα στο πλαίσιο των ειδικών ανά χώρα χρηματοδοτήσεων για τις οποίες τα δικαιούχα κράτη θα έχουν την ευθύνη της εφαρμογής, δεν υπερβαίνει το 85 % του κόστους του προγράμματος, εκτός εάν αποφασιστεί διαφορετικά από το Βασίλειο της Νορβηγίας. 2. Τηρούνται οι ισχύοντες κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις. 3. Η ευθύνη του Βασιλείου της Νορβηγίας για τα έργα περιορίζεται στην παροχή κεφαλαίων με βάση το συμφωνηθέν σχέδιο. Δεν αναλαμβάνεται ευθύνη έναντι τρίτων. EU/NO/el 5

ΑΡΘΡΟ 6 Οι ειδικές ανά χώρα χρηματοδοτήσεις διατίθενται στα ακόλουθα δικαιούχα κράτη: Βουλγαρία, Κροατία, Κύπρο, Τσεχική Δημοκρατία, Εσθονία, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβενία και Σλοβακία, σύμφωνα με την ακόλουθη κατανομή: Δικαιούχο κράτος Κεφάλαια (εκατ. EUR) Βουλγαρία 95,1 Κροατία 46,6 Κύπρος 5,1 Τσεχική Δημοκρατία 89,0 Εσθονία 35,7 Ουγγαρία 105,7 Λετονία 51,9 Λιθουανία 61,4 Μάλτα 3,6 Πολωνία 411,5 Ρουμανία 227,3 Σλοβακία 58,2 Σλοβενία 17,8 EU/NO/el 6

AΡΘΡΟ 7 1. Ποσό ύψους 44,75 εκατ. EUR διατίθεται στο συνολικό ταμείο για την περιφερειακή συνεργασία. Το ταμείο συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων του νορβηγικού χρηματοδοτικού μηχανισμού όπως ορίζεται στο άρθρο 1. 2. Το 60 % των κεφαλαίων του ταμείου διατίθεται για την προώθηση της βιώσιμης και ποιοτικής απασχόλησης των νέων, με ιδιαίτερη έμφαση στους ακόλουθους τομείς: α) προγράμματα κινητικότητας για την απασχόληση και την κατάρτιση των νέων, ειδικά για εκείνους που είναι εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης ή κατάρτισης β) προγράμματα διττής μάθησης, μαθητεία και ενσωμάτωση των νέων γ) ανταλλαγή γνώσεων, ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και αμοιβαία μάθηση μεταξύ οργανώσεων/ιδρυμάτων που παρέχουν υπηρεσίες ευρέσεως εργασίας για τους νέους. Το τμήμα αυτό του ταμείου διατίθεται για τα έργα στα οποία συμμετέχουν τα δικαιούχα κράτη και άλλα κράτη μέλη της ΕΕ, με ποσοστό ανεργίας των νέων άνω του 25 % (Eurostat, έτος αναφοράς 2013), όπου συμμετέχουν τουλάχιστον δύο χώρες, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται ένα τουλάχιστον δικαιούχο κράτος. Νορβηγικοί φορείς μπορούν να συμμετέχουν ως εταίροι. EU/NO/el 7

3. Το 40 % των κεφαλαίων του ταμείου διατίθεται για την περιφερειακή συνεργασία στους τομείς προτεραιότητας που απαριθμούνται στο άρθρο 3, ιδίως την ανταλλαγή γνώσεων, την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και τη δημιουργία θεσμών. Το τμήμα αυτό του ταμείου διατίθεται για έργα στα οποία συμμετέχουν τα δικαιούχα κράτη και οι γειτονικές τρίτες χώρες. Τα έργα αφορούν τουλάχιστον τρεις χώρες, με τη συμμετοχή τουλάχιστον δύο δικαιούχων κρατών. Νορβηγικοί φορείς μπορούν να συμμετέχουν ως εταίροι. AΡΘΡΟ 8 Ενδιάμεση επανεξέταση πραγματοποιείται από το Βασίλειο της Νορβηγίας μέχρι το 2020 με σκοπό την αναδιανομή τυχόν διαθέσιμων πόρων που δεν έχουν δεσμευτεί, στο πλαίσιο των χρηματοδοτήσεων σε μεμονωμένα ενδιαφερόμενα δικαιούχα κράτη. AΡΘΡΟ 9 1. Η χρηματοδοτική συνεισφορά που προβλέπεται στο άρθρο 1 συντονίζεται στενά με τη συνεισφορά των κρατών ΕΖΕΣ η οποία προβλέπεται από τον χρηματοδοτικό μηχανισμό ΕΟΧ. 2. Ειδικότερα, το Βασίλειο της Νορβηγίας διασφαλίζει ότι οι διαδικασίες υποβολής αίτησης και οι ρυθμίσεις εφαρμογής είναι κατά βάση οι ίδιες και για τους δύο χρηματοδοτικούς μηχανισμούς που αναφέρονται στην προηγούμενη παράγραφο. EU/NO/el 8

3. Κάθε σχετική μεταβολή της πολιτικής συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης λαμβάνεται υπόψη ανάλογα με την περίπτωση. AΡΘΡΟ 10 Για την εφαρμογή του νορβηγικού χρηματοδοτικού μηχανισμού ισχύουν οι ακόλουθες ρυθμίσεις: 1. Καθ όλες της φάσεις υλοποίησης ισχύει ο μέγιστος βαθμός διαφάνειας, λογοδοσίας και αποτελεσματικότητας σε σχέση με το κόστος, καθώς επίσης οι αρχές της χρηστής διακυβέρνησης, της εταιρικής σχέσης και της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, της βιώσιμης ανάπτυξης και της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών, και της μη εισαγωγής διακρίσεων. Η επιδίωξη των στόχων του νορβηγικού χρηματοδοτικού μηχανισμού πραγματοποιείται στο πλαίσιο στενής συνεργασίας μεταξύ των δικαιούχων κρατών και του Βασιλείου της Νορβηγίας. 2. Το Βασίλειο της Νορβηγίας διαχειρίζεται και είναι υπεύθυνο για την εφαρμογή, συμπεριλαμβανομένου του ελέγχου, των ακόλουθων ταμείων: α) του συνολικού ταμείου για την περιφερειακή συνεργασία, όπως προβλέπεται στο άρθρο 7 παράγραφος 1 β) ενός ταμείου για την προώθηση της αξιοπρεπούς εργασίας και του τριμερούς διαλόγου, όπως προβλέπεται στο άρθρο 3 παράγραφος 2 στοιχείο β). EU/NO/el 9

3. Το Βασίλειο της Νορβηγίας συνάπτει με κάθε δικαιούχο κράτος μνημόνιο συμφωνίας σχετικά με τις αντίστοιχες ειδικές ανά χώρα χρηματοδοτήσεις, με εξαίρεση τα ταμεία που αναφέρονται στην παράγραφο 2, στο οποίο καθορίζονται το πολυετές πλαίσιο προγραμματισμού και οι μηχανισμοί διαχείρισης και ελέγχου. α) Βάσει των μνημονίων συμφωνίας, τα δικαιούχα κράτη υποβάλλουν προτάσεις για ειδικά προγράμματα στο Βασίλειο της Νορβηγίας τα οποία αξιολογούν και εγκρίνουν τις προτάσεις και συνάπτουν συμφωνίες επιχορήγησης με τα δικαιούχα κράτη για κάθε πρόγραμμα. Κατόπιν ρητού αιτήματος από το Βασίλειο της Νορβηγίας ή το δικαιούχο κράτος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναλαμβάνει τον έλεγχο μιας πρότασης για ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα εργασίας πριν από την έγκρισή του, ούτως ώστε να διασφαλίζεται η συμβατότητα με την πολιτική συνοχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. β) Η υλοποίηση των συμφωνηθέντων προγραμμάτων τελεί υπό την ευθύνη των δικαιούχων κρατών τα οποία θεσπίζουν κατάλληλο σύστημα διαχείρισης και ελέγχου ώστε να εξασφαλιστεί η ορθή εφαρμογή και διαχείριση. γ) Το Βασίλειο της Νορβηγίας δύναται να διενεργεί ελέγχους σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις του. Τα δικαιούχα κράτη παρέχουν κάθε αναγκαία συνδρομή, πληροφόρηση και τεκμηρίωση για τον σκοπό αυτό. δ) Το Βασίλειο της Νορβηγίας δύναται να αναστέλλει τη χρηματοδότηση και να αξιώνει την επιστροφή κεφαλαίων σε περίπτωση παρατυπιών. EU/NO/el 10

ε) Όπου αρμόζει, αναπτύσσονται εταιρικές σχέσεις για την προπαρασκευή, την εφαρμογή, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της χρηματοδοτικής συνεισφοράς, έτσι ώστε να διασφαλίζεται ευρεία συμμετοχή. Στους εταίρους είναι δυνατό, ενδεικτικά, να περιλαμβάνονται τοπικοί, περιφερειακοί και εθνικοί φορείς, καθώς επίσης ο ιδιωτικός τομέας, η κοινωνία των πολιτών και κοινωνικοί εταίροι στα δικαιούχα κράτη και στο Βασίλειο της Νορβηγίας. στ) Κάθε έργο που εντάσσεται στο πολυετές πλαίσιο προγραμματισμού στα δικαιούχα κράτη είναι δυνατό να υλοποιείται σε συνεργασία μεταξύ φορέων που εδρεύουν στα δικαιούχα κράτη και στο Βασίλειο της Νορβηγίας, με βάση τους κανόνες που ισχύουν για τις δημόσιες συμβάσεις. 4. Οι δαπάνες διαχείρισης του Βασιλείου της Νορβηγίας καλύπτονται από το συνολικό ποσό το οποίο καθορίζεται στο άρθρο 2 παράγραφος 1 και διευκρινίζονται στις διατάξεις εφαρμογής που αναφέρονται στην παράγραφο 5 του παρόντος άρθρου. 5. Το Βασίλειο της Νορβηγίας, ή ο φορέας που θα ορίσει για τον σκοπό αυτό, φέρει την ευθύνη για τη συνολική διαχείριση του νορβηγικού χρηματοδοτικού μηχανισμού. Το Βασίλειο της Νορβηγίας θεσπίζει περαιτέρω διατάξεις για την εφαρμογή του νορβηγικού χρηματοδοτικού μηχανισμού, κατόπιν διαβουλεύσεων με τα δικαιούχα κράτη, τα οποία μπορούν να επικουρούνται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το Βασίλειο της Νορβηγίας καταβάλλει προσπάθεια για τη θέσπιση των διατάξεων αυτών πριν από την υπογραφή των μνημονίων συμφωνίας. EU/NO/el 11

6. Το Βασίλειο της Νορβηγίας υποβάλλει έκθεση σχετικά με τη συμβολή του στην υλοποίηση των στόχων του νορβηγικού χρηματοδοτικού μηχανισμού και, ανάλογα με την περίπτωση, στους έντεκα θεματικούς στόχους των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων για την περίοδο 2014-2020 1. AΡΘΡΟ 11 1. Η παρούσα συμφωνία κυρώνεται ή εγκρίνεται από τα μέρη σύμφωνα με τις οικείες διαδικασίες τους. Τα έγγραφα επικύρωσης ή έγκρισης κατατίθενται στη Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 2. Η παρούσα συμφωνία αρχίζει να ισχύει την πρώτη ημέρα του δεύτερου μήνα που ακολουθεί την κατάθεση του τελευταίου εγγράφου κύρωσης ή έγκρισης. 3. Εν αναμονή της ολοκλήρωσης των διαδικασιών που αναφέρονται στις παραγράφους 1 και 2, η παρούσα συμφωνία εφαρμόζεται προσωρινά από την πρώτη ημέρα του πρώτου μήνα μετά την κατάθεση της τελευταίας προς τούτο κοινοποίησης. 1 1) Ενίσχυση της έρευνας, της τεχνολογικής ανάπτυξης και της καινοτομίας 2) βελτίωση της πρόσβασης, της χρήσης και της ποιότητας των τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών 3) ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ), του γεωργικού τομέα και του τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας 4) υποστήριξη της μετάβασης προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε όλους τους τομείς 5) προώθηση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, της πρόληψης και της διαχείρισης των κινδύνων 6) διατήρηση και προστασία του περιβάλλοντος και προώθηση της αποδοτικότητας των πόρων 7) προώθηση των βιώσιμων μεταφορών και εξάλειψη των προβλημάτων σε βασικές υποδομές δικτύων 8) προώθηση της διατηρήσιμης και ποιοτικής απασχόλησης και στήριξη της κινητικότητας του εργατικού δυναμικού. 9) προώθηση της κοινωνικής ένταξης και καταπολέμηση της φτώχειας και των διακρίσεων 10) επένδυση στην εκπαίδευση, την κατάρτιση και την επαγγελματική κατάρτιση για την απόκτηση δεξιοτήτων και τη δια βίου μάθηση 11) ενίσχυση της θεσμικής ικανότητας των δημόσιων αρχών και των ενδιαφερόμενων φορέων και της αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης. EU/NO/el 12

AΡΘΡΟ 12 Η παρούσα συμφωνία, η οποία συντάσσεται σε ένα αντίτυπο στην αγγλική, βουλγαρική, κροατική, γαλλική, γερμανική, δανική, ελληνική, εσθονική, ισπανική, ιταλική, λετονική, λιθουανική, μαλτέζικη, ολλανδική, ουγγρική, πολωνική, πορτογαλική, ρουμανική, σλοβακική, σλοβενική, σουηδική, τσεχική, φινλανδική και νορβηγική γλώσσα, και τα κείμενα σε όλες αυτές τις γλώσσες είναι εξίσου αυθεντικά, κατατίθεται στη Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία διαβιβάζει επικυρωμένο αντίγραφό της σε όλα τα συμβαλλόμενα μέρη της παρούσας συμφωνίας. Βρυξέλλες, Για την Ευρωπαϊκή Ένωση Για το Βασίλειο της Νορβηγίας EU/NO/el 13

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΗΣ ΝΟΡΒΗΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΘΕΣΠΙΣΗ ΝΟΡΒΗΓΙΚΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΟΥ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2014 2021 Καινοτομία, έρευνα, εκπαίδευση και ανταγωνιστικότητα 1. Ανάπτυξη των επιχειρήσεων, καινοτομία και ΜΜΕ 2. Έρευνα 3. Εκπαίδευση, υποτροφίες, μαθητεία και επιχειρηματικότητα των νέων 4. Ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής 5. Κοινωνικός διάλογος Αξιοπρεπής εργασία Κοινωνική ένταξη, απασχόληση των νέων και μείωση της φτώχειας 6. Ευρωπαϊκές προκλήσεις στον τομέα της δημόσιας υγείας 7. Χειραφέτηση και κοινωνική ένταξη των Ρομά 8. Παιδιά και νέοι σε κίνδυνο 9. Συμμετοχή των νέων στην αγορά εργασίας 10. Τοπική ανάπτυξη και μείωση της φτώχειας EU/NO/Παράρτημα/el 1

Περιβάλλον, ενέργεια, κλιματική αλλαγή και οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα 11. Περιβάλλον και οικοσυστήματα 12. Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενεργειακή απόδοση, ενεργειακή ασφάλεια 13. Μετριασμός της κλιματικής αλλαγής και προσαρμογή Πολιτισμός, κοινωνία των πολιτών, χρηστή διακυβέρνηση, θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες 14. Πολιτιστική επιχειρηματικότητα, πολιτιστική κληρονομιά και πολιτιστική συνεργασία 15. Κοινωνία των πολιτών 16. Χρηστή διακυβέρνηση, δημιουργία υπεύθυνων θεσμικών οργάνων, διαφάνεια 17. Ανθρώπινα δικαιώματα Εθνική εφαρμογή Δικαιοσύνη και Εσωτερικές Υποθέσεις 18. Άσυλο και μετανάστευση 19. Σωφρονιστικές υπηρεσίες και προσωρινή κράτηση 20. Διεθνής αστυνομική συνεργασία και καταπολέμηση του εγκλήματος 21. Αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα του δικαστικού συστήματος, ενίσχυση του κράτους δικαίου 22. Οικιακή και σεξιστική βία 23. Πρόληψη των καταστροφών και ετοιμότητα EU/NO/Παράρτημα/el 2