ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 19 ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΘΕΜΑ Α Α1. δ Α2. β Α3 Α4 Α5. β ΘΕΜΑ Β Β1. 1 γ 2 β 3 γ 4 5 γ 6 γ 7 β ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ Β2. Η σωστή πάντηση είνι ο οργνισμός Β, διότι τ βκτήρι του γένους Lactobacillus νπτύσσοντι σε ph 4 5 κι πρτηρούμε πως το βέλτιστο της νάπτυξης στην κμπύλη Β ντιστοιχεί στην εν λόγω περιοχή. Β3. Πρόκειτι γι δομική χρωμοσωμική νωμλί έλλειψης τμήμτος του χρωμοσώμτος 5. Η μετάλλξη προκλεί το σύνδρομο «φωνή της γάτς» (cri du chat). Το σύνδρομο ονομάζετι έτσι, γιτί το κλάμ των νεογέννητων που πάσχουν μοιάζει με το κλάμ της γάτς. Τ άτομ που πάσχουν πό το συγκεκριμένο σύνδρομο εμφνίζουν δινοητική κθυστέρηση. B4.. Ίσου μήκους. Οι δελφές χρωμτίδες είνι πνομοιότυπες. Με το τέλος της ντιγρφής κάθε ινίδιο χρωμτίνης έχει διπλσιστεί. Τ δύο ντίγρφ κάθε ινιδίου συνδέοντι μετξύ τους με μί δομή που ονομάζετι κεντρομερίδιο. Ο όρος δελφές χρωμτίδες χρησιμοποιείτι γι ν περιγράψει τ διπλσισμέν χρωμοσώμτ κτά το χρονικό διάστημ που είνι συνδεδεμέν στο κεντρομερίδιο. β. Διφορετικού μήκους. Γονίδιο είνι τμήμ DNA ή RNA με κθορισμένη λληλουχί βάσεων, υπεύθυνο γι τη σύνθεση μίς πολυπεπτιδικής λυσίδς ή ενός μορίου RNA. Συνεπώς δύο γονίδι που κωδικοποιούν δύο διφορετικές πολυπεπτιδικές λυσίδες έχουν διφορετική λληλουχί βάσεων, άρ θ προκύψουν θρύσμτ διφορετικού μήκους. Ιτροπούλου 3 & Χρυσ. Πγώνη 12 - Κλμάτ τηλ.: 27210-95352 & 96390
γ. Διφορετικού μήκους. Εφόσον πρόκειτι γι διφορετικά πλσμίδι (δίκλων κυκλικά μόρι DNA) πό δύο διφορετικά βκτήρι η λληλουχί βάσεων δε μπορεί πρά ν είνι διφορετική. δ. Ισου μήκους. Ο όρος κλώνος νφέρετι σε μι ομάδ πνομοιότυπων κυττάρων ( στην προκειμένη περίπτωση πρόκειτι γι πνομοιότυπ βκτήρι) συνεπώς τ μόρι κύριου DNA θ είνι κι υτά πνομοιότυπ. Θέμ Γ Γ1. Μι γονιδιωμτική βιβλιοθήκη είνι το σύνολο των βκτηρικών που περιέχει το σύνολο του γονιδιώμτος ενός οργνισμού. Μι γονιδιωμτική βιβλιοθήκη περιέχει ένν τεράστιο ριθμό πό κλωνοποιημέν κομμάτι χρωμοσωμικού DNA, τ οποί έχουν πρχθεί με δράση κάποις περιοριστικής ενδονουκλεάσης. Ορισμέν πό τ κομμάτι υτά περιέχουν ολόκληρ γονίδι, άλλ περιέχουν κομμάτι γονιδίων κι άλλ τμήμτ DNA που δεν κωδικοποιούν πρωτεΐνες. Αντίθετ οι cdna βιβλιοθήκες περιέχουν ντίγρφ των mrna όλων των γονιδίων που εκφράζοντι στ κύττρ υτά κι έχουν το πλεονέκτημ πομόνωσης μόνο των λληλουχιών των γονιδίων που μετφράζοντι σε μινοξέ, δηλδή των εξωνίων. Συνεπώς εφόσον στη cdna βιβλιοθήκη δεν πορούν ν υπάρχουν γονίδι που κωδικοποιούν trna θ εργστούμε κτσκευάζοντς γονιδιωμτική βιβλιοθήκη. Γ2. Το φυσιολογικό trna πριν τη μετάλλξη με ντικωδικόνιο 3 CCC5 συνδέετι κτά την επιμήκυνση με το κωδικόνιο 5 GGG3 του mrna κι μετφέρει το μινοξύ γλυκίνη. Μετά τη μετάλλξη το μετλλγμένο trna με ντικωδικόνιο 3 ACC5 συνδέετι κτά την επιμήκυνση με το κωδικόνιο 5 UGG3 του mrna κι συνεχίζει ν μετφέρει το μινοξύ γλυκίνη, μις κι η μετάλλξη δεν τροποποίησε περιτέρω τη λειτουργικότητά του. Διβάζω κι τις δυο λυσίδες των γονιδίων προς οποιδήποτε κτεύθυνση ώστε ν εντοπίσω έν κωδικόνιο ένρξης 5 ATG3. Ο όρος κωδικόνιο δεν φορά μόνο το mrna λλά κι το γονίδιο πό το οποίο πράγετι. Έτσι, γι πράδειγμ, το κωδικόνιο ένρξης AUG ντιστοιχεί στο κωδικόνιο ένρξης της κωδικής λυσίδς του γονιδίου ATG κ.ο.κ. Στη συνέχει χρησιμοποιούμε τ χρκτηριστικά του γενετικού κώδικ (τριπλέτς, συνεχής κι μη επικλυπτόμενος) ώστε ν εντοπίσουμε τ υπολοιπ κωδικόνι της κωδικής λυσίδς του γονιδίου. Από τ νωτέρω εξάγω τ κάτωθι συμπεράσμτ: Το mrna που προκύπτει πό μετγρφή του γονιδίου Α έχει την λληλουχί: 5 AAUAUGCCGGGGCCAUGAAUA 3 Στο 3ο κωδικόνιο (πό το 5 άκρο) κτά την επιμήκυνση δεν θ προσδεθεί ντικωδικόνιο trna, μις κι δεν υπάρχει στο κύττρο trna με συμπληρωμτικό ντικωδικόνιο του 3ου κωδικονίου. Συνεπώς, δεν θ μπορέσει ν πρχθεί πεπτίδιο το οποίο κθώς δεν ολοκληρώνετι η διδικσί της μετάφρσης. Το mrna που προκύπτει πό μετγρφή του γονιδίου Β έχει την λληλουχί: 5 AAUAUGCCGUGGCCAUGAAUA 3 Στο 3ο κωδικόνιο (πό το 5 άκρο) που είνι το 5 UGG3 κτά την επιμήκυνση: 1 η περίπτωση: Κτά τη διάρκει της μετάφρσης ενδέχετι ν προσδεθεί στην ελεύθερη θέση εισδοχής της μεγάλης υπομονάδς του ριβοσώμτος το μετλλγμένο trna με ντικωδικόνιο 3 ACC5, το οποίο θ μετφέρει στη θέση υτή το μινοξύ γλυκίνη ντί του μινοξέος τρυπτοφάνη που νγνωρίζει φυσιολογικά το κωδικόνιο 5 UGG3. Συνεπώς το πεπτίδιο το οποίο θ πρχθεί είνι της μορφής : H 2 N met pro gly pro COOH. Ιτροπούλου 3 & Χρυσ. Πγώνη 12 - Κλμάτ τηλ.: 27210-95352 & 96390
2 η περίπτωση: Κτά τη διάρκει της μετάφρσης ενδέχετι ν προσδεθεί στην ελεύθερη θέση εισδοχής της μεγάλης υπομονάδς του ριβοσώμτος το φυσιολογικό trna (το ποίο υπάρχει εν γένει στο βκτηρικό κύττρο) με ντικωδικόνιο 3 ACC5 το οποίο νγνωρίζει φυσιολογικά το κωδικόνιο 5 UGG3 κι μετφέρει στη θέση υτή το μινοξύ τρυπτοφάνη. Συνεπώς το πεπτίδιο το οποίο θ πρχθεί είνι της μορφής : H 2 N met pro trp pro COOH. Γ3. η περιοριστική ενδονουκλεάση υτή νγνωρίζει την λληλουχί 5 GAATTC 3 3 CTTAAG 5 την οποί κι κόβει μετξύ G κι A με κτεύθυνση 5 3. Το γονίδιο γι την νθεκτικότητ στην τετρκυκλίνη φέρει μι λληλουχί νγνώρισης της EcoRI στο εσωτερικό της κι τέμνετι συνεπώς πό υτή. Μερικά πλσμίδι ξνγίνοντι κυκλικά, χωρίς ν προσλάβουνdna του οργνισμού. Βκτήρι - ξενιστές δέχοντι σε μικρό ποσοστό πλσμίδι, μερικά πό τ οποί είνι νσυνδυσμένο. Συνήθως χρησιμοποιούντι ως ξενιστές, βκτήρι που δεν έχουν πλσμίδι κι επομένως είνι ευίσθητ σε ντιβιοτικά. Γι ν μπει έν πλσμίδιο μέσ στο βκτήριο, τ τοιχώμτ τουβκτηρίου γίνοντι προδικά διπερτά σε μκρομόρι, μετάπό κτάλληλη κτεργσί (μετσχημτισμός). Η επιλογή των βκτηρίων που δέχτηκν νσυνδυσμένο πλσμίδιο στηρίζετι στην ικνότητ νάπτυξής τους προυσί ντιβιοτικού, επειδή το νσυνδυσμένο πλσμίδιο περιέχει έν γονίδιο που τους προσδίδει νθεκτικότητ στο συγκεκριμένο ντιβιοτικό. Κάθε βκτήριο που προσέλβε έν νσυνδυσμένο πλσμίδιο πολλπλσιάζετι κι δίνει ένν κλώνο. Στο τέλος της προνφερθείσς διδικσίς υπάρχουν 3 κτηγορίες βκτηρίων: 1. Βκτήρι που δεν μετσχημτίστηκν. 2. Βκτήρι που μετσχημτίστηκν με μη νσυνδυσμένο πλσμίδιο. 3. Βκτήρι που μετσχημτίστηκν με νσυνδυσμένο πλσμίδιο. Συνεπώς, μετά την προσθήκη μπικιλίνης θ κτστρφούν τ βκτήρι που δεν μετσχημτίστηκν κθώς είνι ευίσθητ στ ντιοβιτικά. Στη συνέχει τ βκτήρι κλλιεργούντι σε στερεό θρεπτικό υλικό κι επιλέγοντι δείγμτ πό τις ποικίες (διφορετικά μπορεί ν γίνει με τη χρήση του ποτυπώμτος πό την κλλιέργει). Στ δείγμτ προστίθετι τετρκυκλίνη, οπότε κτστρέφοντι εκείν τ βκτήρι που προέρχοντι πό ποικίες οι ποίες φέρουν το νσυνδυσμένο ππλσμίδιο κθώς λόγω του νσυνδυσμού το γονίδιο νθεκιτκότητς στην τετρκυκλίνη έχει κτστρφεί κι δεν εκφράζετι. Αντίθετ οι βκτηρικές ποικίες που έχουν προκύψει πό μετσχημτισμέν βκτήρι με μη-νσυνδυσμένο πλσμίδιο θ νπτυχθούν. Με υτό τον τρόπο δικρίνουμε τις ποικίες που επιθυμούμε ν πομονώσουμε. ΘΕΜΑ Δ Δ1.. Τόσο όσον φορά το χρώμ χρώμ του τριχώμτος, όσο κι γι το μήκος ουράς πρτηρώ την προυσί νλογίς 1:1 νεξρτήτως φύλου. Στην περίπτωση υτή λοιπόν προκύπτει ότι οφείλουμε ν διερευνησουμε 3 περιπτώσεις: 1η: κι οι δυο χρκτήρες (χρώμ του τριχώμτος κι μήκος ουράς) ν είνι υτοσωμικοί, 2η: το χρώμ τριχώμτος ν είνι υτοσωμικός κι το μήκος ουράς ν είνι φυλοσύνδετος, 3η: το χρώμ τριχώμτος ν είνι φυλοσύνδετος κι το μήκος ουράς ν είνι υτοσωμικός. τ δύο χρκτηριστικά βρίσκοντι σε διφορετικά ζεύγη ομόλογων χρωμοσωμάτων συνεπώς δεν μπορεί κι οι δυο χρκτήρες δεν είνι φυλοσύνδετοι. Ιτροπούλου 3 & Χρυσ. Πγώνη 12 - Κλμάτ τηλ.: 27210-95352 & 96390
β. Συμβολίζω με: Μ: το επικρτές λληλόμορφο γι το μύρο χρώμ μ: το υπολειπόμενο λληλόμορφο γι το λευκό χρώμ Α: το επικρτές λληλόμορφο γι τη μκριά ουρά, : το υπολειπόμενο λληλόμορφο γι τη κοντή ουρά Τ γονίδι που βρίσκοντι στο Χ χρωμόσωμ κι δεν έχουν λληλόμορφ στο Υ ονομάζοντι φυλοσύνδετ κι ο τρόπος με τον οποίο κληρονομούντι νφέρετι ως φυλοσύνδετη κληρονομικότητ. ο θηλυκός γονές μπορεί ν έχει γονότυπο: 1η περίπτωση: ΜμΑ 2η περίπτωση: ΜμΧ Α Χ 3η περίπτωση: Χ Μ Χ μ Α γ. 1η περίπτωση: ΜμΑ μμ Γμέτες: ΜΑ, μ μ μα, Μ ΜΑ μ μα Μ μ ΜμΑ μμ μμα Μμ 2η περίπτωση: ΜμΧ Α Χ μμχ Υ Γμέτες: ΜΧ Α, μχ μ Χ, μυ μχ Α, ΜΧ ΜΧ Α μχ μχ Α ΜΧ μχ Μμ Χ Α Χ μμ Χ Χ μμ Χ Α Χ Μμ Χ Χ μυ Μμ Χ Α Υ μμ Χ Υ μμ Χ Α Υ Μμ Χ Υ 3η περίπτωση: Χ Μ Χ μ Α Χ μ Υ Γμέτες: ΑΧ Μ Χ μ Υ,Χ μ Χ Μ Χ μ ΑΧ Μ Χ μ Χ Μ Χ μ Χμ Α Χ Μ Χ μ Χ μ Χ μ Χ Μ Χ μ ΑΧ μ Χ μ Υ Α Χ Μ Υ Χ μ Υ Χ Μ Υ ΑΧ μ Υ Δ2. Τ γονίδι που κωδικοποιούν την πολυπεπτιδική λυσίδ είνι διπλά, δηλδή υπάρχουν δύο γονίδι σε κάθε ομόλογο χρωμόσωμ. Οι πιθνοί γονότυποι των γονέων υτών είνι: Συνεπώς η πιθνότητ ν γεννηθεί πόγονος με φυσιολογικό φινότυπο κι γονότυπο είνι 1/4 ή 25%. ο Ιτροπούλου 3 & Χρυσ. Πγώνη 12 - Κλμάτ τηλ.: 27210-95352 & 96390
Δ3. Η διστύρωση που επιτελείτι πό τ δύο υτά φυτά είνι η εξής: Β Χ Β Συνεπώς το ποσοστό των φυτών που είνι διγονιδικά με νθεκτικότητ στ έντομ είνι 3/4 ή 75%. Τ γενετικά τροποποιημέν φυτά στ οποί έχουν ενσωμτωθεί το γονίδιο της νθεκτικότητς στ έντομ του Bacillus thuringiensis ποτελούν τις ποικιλίες Βt. Επιμέλει πντήσεων: Πούλος Κωνστντίνος Βιολόγος M.Sc Φροντιστήριο Μ.Ε «ΕΠΙΛΟΓΗ» - Κλμάτ Ιτροπούλου 3 & Χρυσ. Πγώνη 12 - Κλμάτ τηλ.: 27210-95352 & 96390