Αγλαΐα Σπάθη ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΣΠΑΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Τα ισπανικά γεννήθηκαν στην Καστίλη (εξ ου και η ονομασία Castellano) ως ρωμανική διάλεκτος, όπως συνέβη άλλωστε στο αρχικό τους στάδιο, με όλες τις σύγχρονες λατινογενείς γλώσσες. Σημαντικό ρόλο στην επικράτηση της καστιλλιάνικης έπαιξε η απόφαση του Αλφόνσο Χ να την θεσπίσει ως επίσημη γλώσσα στα κρατικά έγγραφα, καθώς και στην Βίβλο που επίσης μεταφράστηκε σ αυτή την γλώσσα κατά τον δωδέκατο αιώνα. Ημερομηνία ορόσημο αποτελεί η ανακάλυψη της Αμερικής το 1492, όπου με τον «εξισπανισμό» των καταληφθέντων εδαφών η ισπανική επιβλήθηκε στην Αμερικανική Ήπειρο, ενώ αυξήθηκαν και οι γλωσσικές ανταλλαγές με άλλες Ευρωπαϊκές γλώσσες. Ακριβώς το ίδιο έτος δημοσιεύεται και η πρώτη Γραμματική της Ισπανικής γλώσσας (Gramática española) από τον Antonio de Nebrija. Το 1713 δημιουργείται η Ισπανική Ακαδημία (Real Academia Española) η οποία έχει ως πρώτο μέλημα την «εκκαθάριση» της γλώσσας από τις αλλαγές που είχαν επέλθει όλα αυτά τα χρόνια και την θέσπιση της επίσημης ισπανικής τονίζοντας «το μεγαλείο, την κομψότητα και την καθαρότητά της». Η γλώσσα σταθεροποιείται και καθορίζονται οι γραμματικοί και συντακτικοί κανόνες της σύγχρονης ισπανικής κατά την διάρκεια του 18ου αιώνα. ΤΑ ΙΣΠΑΝΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ Είκοσι είναι τα «ισπανόφωνα» Κράτη στον κόσμο: To Μεξικό, η Γουατεμάλα, η Κόστα Ρίκα, ο Παναμάς, το Ελ Σαλβαδόρ, η Ονδούρα, η Νικαράγουα, η Κούβα, η Δομινικανή Δημοκρατία, το Πουέρτο Ρίκο η Κολομβία, η Βενεζουέλα, ο Ισημερινός, το Περού, η Χιλή, η Βολιβία, η Παραγουάη, η Ουρουγουάη και η Αργεντινή, στην Αμερικανική ήπειρο και η Γουϊνέα του Ισημερινού στην Αφρική. Η ισπανική ομιλείται σήμερα από πάνω από 500 εκατομμύρια ανθρώπους. Πέραν των παραπάνω χωρών χρησιμοποιείται ευρέως σε πολλές περιοχές των νότιων πολιτειών της Η.Π.Α. (Κολοράντο, Αριζόνα, Καλιφόρνια, Νέο Μεξικό, Τέξας, Ισπανόφωνοι πληθυσμοί Νέας Υόρκης και Φλόριδας). Οι Ισπανόφωνοι κάτοικοι της Αμερικής ανέρχονται περίπου σε 30 εκατομμύρια. Τέλος για πολλά χρόνια τα ισπανικά, αγγλικά καθώς και η γλώσσα tagal ήταν επίσημες γλώσσες στις Φιλιππίνες, παλιά ισπανική αποικία. ΤΑ ΣΗΜΕΡΙΝΑ ΙΣΠΑΝΙΚΑ Επίσημη ισπανική γλώσσα θεωρείται η καστιλλιάνικη (idioma castellano ή lengua castellana) που χρησιμοποιείται στην πολιτική, στα νομικά κείμενα και ομιλείται σε ολόκληρη την Ισπανία,στην Κεντρική και Νότια Αμερική, στα κράτη της Βορείου Αφρικής, στα Κανάρια και τις Φιλιππίνες.
Άλλες γλώσσες, που ομιλούνται σήμερα στην Ισπανία εκτός βέβαια του castellano είναι: El catalán: ομιλείται κυρίως στην Καταλονία.( Νεολατινική γλώσσα) El gallego: ομιλείται κυρίως στην Γαλικία.( Νεολατινική γλώσσα) El vasco: με ρίζες από αρχαίες γλώσσες της Κεντρικής Ευρώπης που ομιλείται στην χώρα των Βάσκων. Τέλος υπάρχουν και διάλεκτοι κυρίως στην περιφέρεια όπως: el asturiano, el aragonés, el balear, el valenciano. Σύμφωνα με το Σύνταγμα του 1978 οι παραπάνω γλώσσες, παράλληλα με τα ισπανικά (καστιλλιάνικη) είναι επίσημες γλώσσες στις Αυτόνομες περιοχές όπου μιλιούνται, δηλαδή στην Καταλονία, Γαλικία και στη χώρα των Βάσκων. Όπως και να έχει θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η γλώσσα εξελίσσεται αναπόφευκτα, κάποιες λέξεις πέφτουν σε αχρηστία, κάποιες νέες έρχονται στο προσκήνιο Linguae mutantur et nos mutamur in illis (=Οι γλώσσες αλλάζουν και εμείς αλλάζουμε μέσα από αυτές). Ο σπουδαστής της ισπανικής γλώσσας μπορεί να ξεκινήσει απλά το ταξίδι και την περιπλάνηση σε μια γλώσσα που να τον κάνει να ονειρεύεται, να εξερευνά και να ενθουσιάζεται και η ισπανική γλώσσα είναι ιδανική γι αυτό. ΤΑ ΙΣΠΑΝΙΚΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Το 1999 δημιουργήθηκε στη Φιλοσοφική του Πανεπιστημίου Αθηνών, τμήμα Ισπανικής Γλώσσας και Φιλολογίας, με διαρκώς αυξανόμενο αριθμό εισαχθέντων μέχρι σήμερα. Κατά τη σχολική χρονιά (2006-2007), λειτούργησε πιλοτικό πρόγραμμα εισαγωγής της Ισπανικής γλώσσας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση σε κάποια γυμνάσια της χώρας. Έτσι δημιουργήθηκε ο κλάδος Π.Ε. 40, για τους καθηγητές Ισπανικής και προσελήφθησαν οι πρώτοι αναπληρωτές. Αν και το πρόγραμμα είχε εξαιρετική επιτυχία, το Υπουργείο «πάγωσε» αυτά τα μαθήματα, στα πλαίσια των γενικότερων περικοπών. Οι εξετάσεις γλωσσομάθειας στην ισπανική γλώσσα έχουν μεγάλη ανταπόκριση στους Έλληνες σπουδαστές και αυτό αποδεικνύεται από τον διαρκώς αυξανόμενο αριθμό υποψηφίων κάθε χρόνο. Πρόκειται για μια γλώσσα που κατέχει τα πρωτεία στις προτιμήσεις των Ελλήνων, η δεύτερη γλώσσα σε αριθμό ομιλητών διεθνώς, (ομιλείται από 500 εκατομμύρια ομιλητές σε είκοσι χώρες και από 30 εκατομμύρια ισπανόφωνους κατοίκους στην Αμερική) χωρίς να παραβλέπουμε την πλούσια παράδοση της ισπανικής και λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας και την επιρροή της μουσικής βιομηχανίας. Σήμερα, οι εξετάσεις Πιστοποιητικών στα Ισπανικά διεξάγονται από δύο επίσημους φορείς: 1. Από το Υπουργείο Παιδείας με το ΚΡΑΤΙΚΟ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΓΛΩΣΣΟΜΑΘΕΙΑΣ(Κ.Π.γ) 2. Από το INSTITUTO CERVANTES
1. Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας ( Κ.Π.γ) - Πτυχίο δύο σε ένα! Το Κρατικό Πιστοποιητικό γλωσσομάθειας είναι ένα πιστοποιητικό που καταλαμβάνει ήδη περίοπτη θέση στην ξενόγλωσση εκπαίδευση. Πρόκειται για εξετάσεις που πραγματοποιούνται δύο φορές το χρόνο, κάθε Μάιο[1] και κάθε Νοέμβριο, σε δημόσια σχολεία ως εξεταστικά κέντρα με άρτιο υλικοτεχνικό εξοπλισμό, σε όλη τη χώρα. Το αδιάβλητο των εξετάσεων εξασφαλίζεται δεδομένου ότι για τη μετάδοση των θεμάτων χρησιμοποιείται η υλικοτεχνική υποδομή των πανελληνίων εξετάσεων, τα δε θέματα μεταδίδονται μέσω του συστήματος V.B.I, την ίδια μέρα και την ίδια ώρα σε όλα τα κέντρα. Συνοπτικά: 1. Το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας (Κ.Π.γ) Το Κ.Π.γ ελέγχει και αξιολογεί τη γνώση της γλώσσας κυρίως από Έλληνες χρήστες. Εδώ ακριβώς βρίσκεται και η καινοτομία του έναντι άλλων συστημάτων αξιολόγησης: λαμβάνονται υπ όψη οι κοινωνικές συνθήκες χρήσης της γλώσσας ενώ συγχρόνως ελέγχονται οι επικοινωνιακές ικανότητες διαμεσολάβησης, από την ελληνική στην ξένη γλώσσα-στόχο. Σε ένα τέτοιο τύπο εξέτασης συμπεριλαμβάνεται όχι μόνο η ξένη γλώσσα αλλά δίνεται έμφαση στους χρήστες και στο περιβάλλον χρήσης της. Είναι εξετάσεις που απευθύνονται στους Έλληνες πολίτες ή τους ομογενείς πολίτες κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή αλλοδαπούς που έχουν νόμιμα τη συνήθη διαμονή τους στην Ελλάδα. Είναι ένα πτυχίο σχεδιασμένο με βάση το Ενιαίο πλαίσιο προγράμματος για τις γλώσσες, με κοινές προδιαγραφές θεμάτων εξέτασης και οργάνων μέτρησης των ικανοτήτων κατανόησης και παραγωγής γραπτού και προφορικού λόγου. Αναγνωρίζεται ως τεκμήριο γνώσης της ξένης γλώσσας στα Α.Ε.Ι. και περιλαμβάνεται στο «προσοντολόγιο του ΑΣΕΠ» και έχει απεριόριστη χρονική ισχύ για το δημόσιο τομέα, σύμφωνα, τουλάχιστον, με την ισχύουσα νομοθεσία. Γλώσσες και Επίπεδα Στο Κ.Π.Γ. πιστοποιούνται τα ακόλουθα επίπεδα σύμφωνα με το Κοινό Πλαίσιο Αναφοράς: Επίπεδο Α1 «Στοιχειώδης γνώση της ξένης γλώσσας», Επίπεδο Α2 «Βασική γνώση της ξένης γλώσσας» Επίπεδο Β1 «Μέτρια γνώση της ξένης γλώσσας» Επίπεδο Β2«Καλή γνώση της ξένης γλώσσας» Επίπεδο Γ1 «Πολύ καλή γνώση της ξένης γλώσσας» Από τα προαναφερόμενα επίπεδα, τα Α1 και Α2 εξετάζονται με ένα κοινό διαβαθμισμένο τεστ Α και το ίδιο και τα επίπεδα Β1 και Β2 με ένα κοινό διαβαθμισμένο τεστ Β. Έχει ήδη, σχεδιασθεί η πλήρης ανάπτυξη του συστήματος έτσι ώστε σύντομα να εξετάζονται και να πιστοποιούνται όλα τα επίπεδα γλωσσομάθειας (δηλαδή και τα 6) σε διαβαθμισμένο
τεστ. 2. Διπλώματα ( DELE )- Δίπλωμα Ισπανικής ως Ξένη Γλώσσα Τα Διπλώματα Ισπανικής ως Ξένη Γλώσσα ( DELE ) θεωρούνται αποδεικτικά επαρκούς γνώσης των ισπανικών για οποιαδήποτε επαγγελματική ή εκπαιδευτική δραστηριότητα στην οποία προαπαιτείται η αντίστοιχη γνώση. D Ε L E A 1 Αυτό το δίπλωμα πιστοποιεί ότι ο μαθητής έχει τις γνώσεις που του επιτρέπουν να ανταποκριθεί σε συγκεκριμένες και αναμενόμενες καταστάσεις της καθημερινής ζωής. D Ε L E A 2 Το δίπλωμα αυτό πιστοποιεί ότι ο υποψήφιος έχει την ικανότητα κατανόησης προτάσεων και εκφράσεων της καθημερινής ζωής που χρησιμοποιούνται συχνά και αφορούν σε ιδιαίτερα οικείες καταστάσεις (βασικές πληροφορίες για τον ίδιο και την οικογένειά του, αγορές, μέρη ενδιαφέροντος, ασχολίες, κλπ.). D Ε L E Β 1 Escolar (διεξάγεται μόνο Μάιο και μόνο στην Αθήνα και την Θεσσαλονίκη) Στο αρχικό επίπεδο αναπτύχθηκε ένα πρόσθετο μοντέλο εξέτασης που απευθύνεται ειδικά σε παιδιά και έφηβους, το οποίο διατήρησε το επίπεδο του πρότυπου μοντέλου εξέτασης, αλλά τα θέματα που πραγματεύεται και οι ασκήσεις του είναι πιο κατάλληλα για ηλικίες μεταξύ 12 και 17 ετών. D Ε L E B 1 Το δίπλωμα αυτό πιστοποιεί την γλωσσική ικανότητα που απαιτείται προκειμένου να ανταπεξέλθει κάποιος ικανοποιητικά σε καταστάσεις που απαιτούν στοιχειώδες επίπεδο γνώσης. D Ε L E B 2 Το δίπλωμα αυτό πιστοποιεί την γλωσσική ικανότητα που απαιτείται προκειμένου κάποιος να ανταπεξέλθει ικανοποιητικά σε καταστάσεις της καθημερινής ζωής, που δεν απαιτούν μια εξειδικευμένη χρήση της γλώσσας. D Ε L E C 1 Το δίπλωμα αυτό πιστοποιεί την γλωσσική ικανότητα που απαιτείται προκειμένου κάποιος να κατανοήσει μια ευρεία γκάμα κειμένων μεγάλης έκτασης και σχετικής δυσκολίας καθώς και να αναγνωρίσει έμμεσες έννοιες που πιθανόν περιέχονται σε αυτά. Επιπλέον, ο κάτοχος αυτού του διπλώματος θα πρέπει να μπορεί να εκφράζεται αυθόρμητα και με ευχέρεια χωρίς προφανή προσπάθεια εξεύρεσης της κατάλληλης έκφρασης.
D Ε L E C 2 Το δίπλωμα αυτό πιστοποιεί την γλωσσική ικανότητα που απαιτείται προκειμένου κάποιος να ανταποκρίνεται σε οποιαδήποτε κατάσταση απολύτως ικανοποιητικά, επιδεικνύοντας μια αυθόρμητη ικανότητα προσαρμογής με υψηλό βαθμό ακρίβειας σε οποιοδήποτε περιεχόμενο. Ο χρήστης δείχνει μια ουσιώδη γνώση των λεπτών εννοιών που προσδίδουν άνεση έκφρασης σε όλες τις παρεμβάσεις του. ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΓΝΩΣΕΩΝ ΑΝΑ ΔΙΠΛΩΜΑ Τα Διπλώματα Ισπανικής ως Ξένη Γλώσσα (DELE) θεωρούνται αποδεικτικά επαρκούς γνώσης των ισπανικών για οποιαδήποτε επαγγελματική ή εκπαιδευτική δραστηριότητα στην οποία προαπαιτείται η αντίστοιχη γνώση. Το Δίπλωμα Ισπανικών Diploma C2 απαλλάσσει τους δικαιούχους του από την υποχρέωση να υποβληθούν σε οποιαδήποτε δοκιμασία γνώσης της ισπανικής δεδομένου ότι έχει ενταχθεί στο εκπαιδευτικό σύστημα της Ισπανίας και ισοδυναμεί με σπουδές που έγιναν στο εξωτερικό. Το Δίπλωμα Ισπανικών Diploma B2 δίνει δικαίωμα πρόσβασης στον ανώτερο κύκλο του πρώτου επιπέδου των ειδικών μαθημάτων που αντιστοιχούν στις Κρατικές Σχολές Γλωσσών. Το Δίπλωμα Ισπανικών Diploma B2 ή το Δίπλωμα Ισπανικών Diploma C2, κατά περίπτωση, απαλλάσσουν τους δικαιούχους, αν είναι υπήκοοι κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από την υποχρέωση να υποβληθούν σε οποιαδήποτε δοκιμασία γνώσης της ισπανικής προκειμένου να προσλαμβάνονται σε θέσεις της Γενικής Δημόσιας Διοίκησης ή σε Δημόσιους Οργανισμούς. Βιβλιογραφία Υπουργείο Παιδείας, Δια βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων. http://www.kpg.ypepth.gr/ www. Instituto Cervantes Alexopoulou, Angélica (2011). El enfoque basado en los géneros textuales y la evaluación de la competencia discursiva. Actas del XXI Congreso Internacional de ASELE: Salamanca. p.p.97-110 Consejo de Europa (2001): Marco común europeo de referencia para las lenguas: aprendizaje, enseñanza, evaluación. (2002) (http://cvc.cervantes.es/obref/marco). Madrid: Ministerio de Educación, Cultura y Deporte, Instituto Cervantes, Anaya (2003) Ισπανική Γραμματική στα ελληνικά, Αγλαΐα Σπάθη, εκδόσεις Τίνα Ζωγοπούλου, Perugia, Atenas.
Bιογραφικό: Η Αγλαΐα Σπάθη γεννήθηκε στην Αθήνα και είναι πτυχιούχος Γαλλικής και Ισπανικής Γλώσσας της Φιλοσοφικής Σχολής του Ε.Κ.Π.Α. Έχει εργαστεί ως καθηγήτρια γαλλικής και ισπανικής γλώσσας σε ιδιωτικά εκπαιδευτήρια, καθώς και στη Δημόσια Εκπαίδευση. Εργάστηκε, επίσης, στην Εθνική σχολή Δημόσιας Διοίκησης και στο ΙΝΕΠ. Είναι εξετάστρια και διορθώτρια στο Κ.Π.γ και επιστημονικός συνεργάτης του Ε.Κ.Π.Α., ενώ παράλληλα είναι μέλος της επιτροπής εμπειρογνωμόνων Ξένων γλωσσών του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Είναι συγγραφέας του βιβλίου ΙΣΠΑΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ στα ελληνικά, εκδόσεις PERUGIA. Μιλά αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, ισπανικά και τούρκικα. Τέλος είναι υποψήφια διδάκτορας του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο τμήμα της Ισπανικής Φιλολογίας.