Σύγχρονος χορός: Ιστορία, εκπαίδευση, σύνθεση και χορογραφία Ενότητα 5: Δραστηριότητες εξοικείωσης με τον σύγχρονο χορό στο πλαίσιο της γενικής παιδείας: Επιλογές για σπουδή στη δομή της κίνησης. Γαλάνη Μαρία (Μάρω) PhD Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης 1
Σκοπός της ενότητας Τεκμηρίωση της παιδευτικής αξίας της τέχνης του σύγχρονου χορού, επαφή με δραστηριότητες εξοικείωσης στο πλαίσιο της γενικής παιδείας παρέχοντας επιλογές για σπουδή και ανάλυση δομική της κίνησης. 2
Περιεχόμενα ενότητας Ο ΧΟΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΕΧΝΗ ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΧΟΡΟΥ ΚΙΝΗΣΗ ΧΟΡΟΣ ΔΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ Η ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΧΟΡΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΧΟΡΟΥ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΒΑΡΟΣ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΧΩΡΟ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΡΟΗ 3
Ο ΧΟΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΕΧΝΗ Έχει αξία ως φυσική αγωγή, ως θεραπεία ή ως μάθημα που ενοποιεί, όμως, τα πιο ισχυρά του χαρακτηριστικά είναι αισθητικά. «Το θέμα της αισθητικής φύσης του χορού, δηλαδή η διδασκαλία αισθητικών χαρακτηριστικών και θεωριών, συμβάλλει ώστε οι μαθητές να είναι ενήμεροι της αισθητικής δυνατότητας του χορού και τους επιτρέπει να διαμορφώσουν άποψη για τον χαρακτήρα και την κοινωνική σημασία της τέχνης μέσω εμπειριών που θα αποκτήσουν καθώς εμπλέκονται οι ίδιοι σε ουσιαστικές και αυθεντικές καλλιτεχνικές διεργασίες.» Payne H., (1990) Creative Movement and Dance, Wilslow Press 4
ΟΦΕΛΗ ΤΟΥ ΧΟΡΟΥ Έρευνα των Quin, E., Frazer, L., Redding, E., στο θέμα «Τα οφέλη του χορού: βελτίωση της σωματικής και ψυχολογικής ευημερίας των παιδιών» η οποία δημοσιεύεται στο Laban & Hampshire Dance απέδειξε ότι η επίδραση της τέχνης του χορού στην σωματική, ψυχοπνευματική ανάπτυξη και αισθητική καλλιέργεια των παιδιών είναι πολύ μεγάλη. Quin, E., Frazer, L., Redding, E., The health benefits of creative dance: improving children s physical and psychological wellbeing, Laban & Hampshire Dance, London 5
MAURICE BEJART για το χορό «O χορός συνδέει, ενώνει, συγκρατεί. Είναι σχέση ανάμεσα στη χειρονομία και τη μουσική. Ανάμεσα στο χώρο και το χρόνο. Σχέση ανάμεσα σε σένα και σε μένα. Χορός σημαίνει να ενώνεις πράγματα που συνήθως είναι εχθρικά. Σημαίνει να ενώσεις το αυθόρμητο με τη λογική, το σώμα με το πνεύμα, το νου με την καρδιά». 6
RUDOLF VON LABAN για την κίνηση και το χορό Η διδασκαλία του χορού, και η μέσα από αυτόν κιναισθητική συνειδητοποίηση, καθιστά την κίνηση σημαντική. «Η κίνηση είναι μια από τις ανθρώπινες γλώσσες και σαν τέτοια πρέπει να την κατέχουμε συνειδητά. Πρέπει να αναζητούμε την πραγματική της δομή και χορεολογική τάξη που την διέπει και που την καθιστά διηθητή, γεμάτη νόημα και κατανοητή». 7
ΔΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ Χώρος Βάρος ΚΙΝΗΣΗ Χρόνος Ροή 8
Η ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΧΟΡΟΥ Σώμα Ενέργεια ΧΟΡΟΣ Δυναμική Χώρος Σχέση 9
ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΧΟΡΟΥ Το περιεχόμενο του δημιουργικού χορού δεν αποτελεί μια στενά καθορισμένη ύλη, με αυστηρή τεχνική πειθαρχία, αλλά προτεινόμενα διδακτικά εργαλεία που μπορούν να συνδυαστούν, κατά την κρίση του εκπαιδευτικού, ώστε να διαμορφωθεί μια διδασκαλία ακριβής μεν αλλά ευέλικτη, ικανή και αποτελεσματική. 10
ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΒΑΡΟΣ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ Ο τρόπος με τον οποίο το σώμα αντιστέκεται στη βαρύτητα (όρθιο, σε στάση ή κινούμενο) ο τρόπος δηλαδή με τον οποίον διαχειρίζεται το κινούμενο ανθρώπινο σώμα την μυϊκή ένταση για αντίσταση στην βαρύτητα προσδίδει στην κίνησή του το χαρακτηριστικό της έντονης και βαριάς ή της ανάλαφρης κίνησης. 11
Η ζωτική σχέση με τον αντικείμενο κόσμο, η ηδονή της εξερεύνησης και κατανόησης του περιβάλλοντος σύμπαντος, εξασφαλίζεται καταρχάς από την αλλαγή σχήματος και την κίνηση του σώματος στο χώρο. 12
ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΧΩΡΟ Το σώμα υπάρχει στο χώρο σε κατάσταση ηρεμίας, ακινησίας, υποκείμενο στην ατομική οντότητα και κίνησης, φοράς και φόρας προς το άγνωστο Άλλο Πρόσωπο ή Πράγμα. Αυτός ο χώρος είναι απέραντος, δεν γνωρίζει τέλος έως ότου το Πρόσωπο τον οριοθετήσει ανάλογα με τις ανάγκες του και τον ορίσει ως χώρο προσωπικό. 13
Κίνηση προκύπτει από τη δυνατότητα του σώματος να εκταθεί: Από ένα σταθερό σημείο σε άλλο Σε διάφορες κατευθύνσεις Σε διάφορα επίπεδα Ανάλογα με την τροχιά της κίνηση Στη σφαίρα της κίνησης 14
Σε διάφορες κατευθύνσεις Μπρος Πίσω Πλάγια : δεξιά αριστερά 15
Σε διάφορα επίπεδα Πάνω Κάτω Ψηλό Μεσαίο Χαμηλό 16
Ανάλογα με την τροχιά της κίνησης Η κίνηση που προκύπτει από την απόσταση και την κατεύθυνση που ορίζεται με την συνδετική τάση της κίνησης στο χώρο: Σύνδεση δυο σημείων στο χώρο με καμπύλη Σύνδεση δυο σημείων στο χώρο σε ευθεία γραμμή 17
ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ Ο χορός δεν είναι ένας ακίνητος πίνακας, μια σταθερή εικόνα σωματικού σχήματος στο χώρο αλλά είναι μια συνεχής ακολουθία, μια ροή δράσεων ή ακριβέστερα ειπωμένο αντιδράσεων, μια συνέχεια κινήσεων, σε συνάρτηση με το χρόνο, που μπορεί να διαρκέσει στιγμές ή ώρες κάποτε και μέρες. Υπακούει σε ρυθμό είναι πάντα σχεδιασμένος ρυθμικά και είτε εκτελείται με συνοδεία μουσικής, φωνής, ήχων, body precaution είτε συμβαίνει στη σιωπή έχει πάντα μια ρυθμική δομή. 18
Η κίνηση συμβαίνει μέσα στο χρόνο Όλες οι κινήσεις πραγματοποιούνται μέσα σε αυτόν με τα παρακάτω με χρονικά χαρακτηριστικά: Ταχύτητα Επιτάχυνση επιβράδυνση Ρυθμό 19
ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΡΟΗ Ροή είναι ο προσωπικός τρόπος του κάθε ανθρώπου να κινείται και διαφοροποιείται από τον έναν στον άλλον ανάλογα με τον τρόπο κίνηση από και προς το κέντρο των μελών συμμετοχή ολόκληρου του σώματος ή διαφόρων μερών αυτού διαχείριση της ενέργειας που καταναλώνεται 20
Ανάλογα με τον τρόπο Συγκρατημένα, με μικρές κοφτές και περιορισμένες Κινήσεις ή χαλαρά, με συνεχείς, ελεύθερες και απλωμένες προς τα έξω, από ή προς το κέντρο του σώματος, οι κινήσεις διακρίνονται σε: εξωστρεφείς (outgoing) εσωστρεφείς (incoming) αποκεντρωτικές (scattering) συγκεντρωτικές (centrifigural) 21
Ανάλογα με την ενέργεια Ανάλογα με τη διαχείριση της ενέργειας που καταναλώνει για την πραγματοποίηση της κίνησης η ροή της διακρίνεται σε: Περιορισμένη Ελεύθερη 22
ΣΤΗ ΣΦΑΙΡΑ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ Μέσα στο χώρο της κίνησης μπορούμε να παρατηρήσουμε το σώμα κινούμενο να ενεργεί σαν: Επίπεδο Σπείρα Βίδα 23
Τέλος Ενότητας 24
Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών, Γαλάνη Μαρία (Μάρω). «Σύγχρονος χορός: Ιστορία, εκπαίδευση, σύνθεση και χορογραφία». Έκδοση: 1.0. Πάτρα 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: https://eclass.upatras.gr/courses/pde1465/ 25
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 26
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 27