1 ο Κεφά λαιο. Πώς λειτουργεί η σπονδυλική στήλη;...29

ΠΕΡΙEΧΟΜΕΝΑ Οδηγός χρησιμοποίησης του βιβλίου και των τριών ψηφιακών δίσκων (DVD)...11 Σκο πός του βι βλί ου και των 3 ψηφιακών δί σκων...15 Λί γα λό για α πό το Σχο λι κό Σύμ βου λο Φυ σι κής Α γω γής...17 Πρό λο γος...20 Ει σα γω γή...23 1 ο Κεφά λαιο. Πώς λειτουργεί η σπονδυλική στήλη;...29 2 ο Κεφά λαιο. Αιτίες προβλημάτων. Λειτουργική επανεκπαίδευση. Σωστό κάθισμα, εργασία και καθημερινότητα. Αι τί ες προ βλη μά των...35 Γε νε τι κή ε ξέ λι ξη...35 Ε πι δη μί α στην Ευ ρώ πη «οι πό νοι στη μέ ση»...36 Λει τουρ γι κή ε πα νεκ παί δευ ση. Kα θη με ρι νό τη τα και ερ γα σί α...37 Σω στό κά θι σμα...40 Σω στά έ πι πλα στη δου λειά και το σχο λεί ο...41 Προ σαρ μό ζο ντας τα πα λιά μας έ πι πλα...42 Αυτοκίνητο...43 Εί σο δος στο αυ το κί νη το...43 Σω στό κά θισμα στο αυ το κί νη το...44 Όρ θια στά ση και περ πά τη μα...45 Ίσιο περπάτημα και όρθια στάση...45 Α πώ λεια σω ματι κού βά ρους...45 Πα πού τσια...45 Σή κω μα και κουβά λη μα βά ρους...46 Α νά λυ ση του σκί τσου α νύ ψω σης βά ρους...47 Σι δέ ρω μα-πλυντήριο-νεροχύτης-ντουλάπια κουζίνας-μπάνιο...49 Σι δέ ρω μα...49 Σω στή στά ση το πο θέ τη σης ρού χων στο πλυ ντή ριο και ά πλω μα ρού χων...49 Σω στή το πο θέ τη ση σώ μα τος στο νε ρο χύ τη...50 Μπά νιο...50 5

Δια μόρ φω ση κου ζί νας...51 Σωστή στάση λήψης αντικειμένων...51 Κή πος...52 Χα λιά και με γά λα α ντι κεί με να...53 Σή κω μα μω ρού ή άλ λων α ντι κειμένων στη δου λειά ή στο σπίτι...53 Δου λειές στο σπί τι με πα ρά δειγ μα το βά ψι μο...54 Κρεβάτι-ύπνος και προβλήματα σπονδυλικής στήλης...54 Κρε βά τι...54 Τε χνι κή ύ πνου και ση κώ μα τος α πό το κρε βά τι...55 Τα ξί δι και προ βλή μα τα σπον δυ λι κής στή λης...56 3 ο Κεφά λαιο. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ. Σχέδια εργασίας στο Δημοτικό και το Γυμνάσιο στη Φυσική Αγωγή Εκ παί δευ ση. Νέ α Α να λυ τι κά Προ γράμ μα τα του Υ πουρ γεί ου Παι δεί ας στη Φυσική Αγωγή...61 Σχέ δια ερ γα σί ας (Project) στα α να λυ τι κά προ γράμ μα τα Φυ σι κής Α γω γής του Υ πουρ γεί ου Παι δεί ας...62 Υ λο ποί η ση του προ γράμ μα τος στα σχο λεί α ό λης της χώ ρας: «α σκή σεις στην κα ρέ κλα για την πρό λη ψη των πό νων της πλά της»...63 Πλε ο νε κτήμα τα υ λο ποί η σης του προ γράμ μα τος εν δυ νά μω σης και δραστη ριο ποί η σης της πλά της με «α σκή σεις στην κα ρέ κλα στα σχο λεί α»..63 Μειο νε κτήμα τα υ λο ποί η σης του προ γράμ μα τος «α σκή σεις στην κα ρέ κλα στα σχο λεί α»...64 Πε ριε χό με να του 1 ου ψη φια κού δί σκου (DVD)...64 Εκ παί δευση. Σχο λεί ο: Δη μο τι κό-γυ μνά σιο-λύ κειο. Ι δέ ες και προ τά σεις για τη δι δα σκαλί α του 1 ου DVD...65 Ε πι μόρ φω ση νε ο διό ρι στων Κα θη γη τών Φυ σι κής Α γω γής Α/θμιας και Β/θμιας Εκ παί δευ σης και στα δια κή εί σο δος σε ό λα τα σχο λεί α της χώ ρας...66 Σχέδια εργασίας Φυσικής Αγωγής σε διαφάνειες στο Δημοτικό και το Γυμνάσιο...67 Α νά λυ ση σχε δί ου ερ γα σί ας: «Πρό λη ψη: Πό νοι στη μέ ση» σε πρα κτι κό και ό χι θε ω ρη τι κό ε πί πε δο...67 Ε νη μέ ρω ση μα θη τών και εκ παι δευ τι κών σε δια φά νειες για το σχέ διο ερ γα σίας: «Πρό λη ψη: Πό νοι στη μέ ση»...81 6

Ε πι στο λή στους γο νείς για τα σχέ δια ερ γα σί ας...96 Σκο πός και ε πι μέ ρους στό χοι σχε δί ου ερ γα σί ας...98 Πα ρα δείγ μα τα πα ρου σί α σης φύλ λων κρι τη ρί ων που θα μας βο η θή σουν σε σχέ δια ερ γα σί ας...100 Α ξιο λό γη ση σχε δί ων εργα σί ας: «Πρό λη ψη: Πό νοι στη μέ ση»...117 Πί να κας φύλ λων κρι τη ρί ων ε ξά σκη σης για την πρόληψη των πόνων στη σπονδυλική στήλη...121 Δη μο τι κό σχο λεί ο και κά θι σμα...122 Ε πι στο λή στους γο νείς: Θέμα: «Η βα ριά σχο λι κή σά κα σε σχέ ση με την πλά τη (σπονδυλική στήλη)»...123 Παράκληση-Συμπεράσματα-Προτάσεις-Συμβουλές...125 Ε βδο μα διαίο σχέ διο ερ γα σί ας. Σχο λι κή σά κα...125 Προσ διο ρι σμός στό χων...125 Συ ζή τη ση-ε νη μέ ρω ση-ε ξά σκη ση...126 Πα ρά δειγ μα πί να κα 126...126 Α ξιο λό γη ση α πο τε λε σμά των και προ τά σεις/ι δέ ες...127 4 ο Κε φάλαιο. Αθλητισμός και προβλήματα της σπονδυλικής στήλης. Ειδικές θεραπευτικές και προληπτικές ασκήσεις Kα τευ θυ ντή ριες προ τά σεις για την εκ γύ μνα ση της σπον δυ λι κής στή λης...131 Α θλη τι σμός και προ βλή μα τα πλά της-μέ σης...132 Παι δι κό πο δό σφαι ρο και προ βλή μα τα της σπον δυ λι κής στή λης...133 Μέ θο δος ει δι κής σω μα τι κής ε ξά σκη σης «Λευ θε ρού δη»...135 Θε ρα πευ τι κά προ γράμ μα τα-στά δια του ει δι κευ μέ νου γυ μνα στή...137 Προ θέρ μαν ση και πρό γραμ μα δια τά σε ων...137 Λίγα λόγια για την αποθεραπεία...144 Α σκή σεις για τον αυ χέ να στην κα ρέ κλα και τη στή ρι ξη της μπά λας..145 Α σκή σεις για τον αυ χέ να στο πά τω μα...148. Α σκή σεις στο έ δα φος για εν δυ νά μω ση της πλά της...149 Ασκήσεις αποθεραπείας...156 Α σκήσεις στο έ δα φος. Ρα χιαί οι...157. Α σκή σεις στο έ δα φος. Κοι λια κοί...160 Πα ρα τη ρή σεις-συμ βου λές-προ τά σεις, σχε τι κά με την ε κτέ λε ση των α σκήσε ων...165 7

Καρ τέ λα υ λο ποί η σης των προ γραμ μά των ε ξά σκη σης...167 Α σκή σεις στο έ δα φος για την εν δυ νά μω ση της μυ ϊ κής πε ριο χής της λε κά νης...168 Τοί χος. Α σκή σεις στη δου λειά (διά λειμ μα). Εκ γύ μνα ση μέ σης και λε κά νης... 171 Στόχος: ενδυνάμωση ποδιών (τετρακέφαλοι). Πλάτη-ώμοι... 171 Τοί χος. Α σκή σεις για τα χέ ρια και τους ώ μους... 172 Πρό γραμ μα: «Mπα λό νι. Εν δυ νάμω ση και α να πνευ στι κό Λευ θε ρού δη» Τι εί ναι;... 173 Πλε ο νε κτή μα τα αυ τής της με θό δου... 174 Πρό γραμμα: «Μπα λό νι. Εν δυ νά μω ση αυ χέ να»... 183 Πρό γραμ μα: «Mπα λό νι. Εν δυ νά μω ση ρα χιαί ων και γλουτιαί ων»... 185 Πρό γραμ μα: «Mπα λό νι-κα ρέ κλα. Εν δυ νά μω ση κορ μού»... 186 Με γά λη μπά λα. Δρα στη ριο ποί η ση και χα λά ρω ση της σπον δυ λι κής στή λης... 189 Α σκή σεις για αυ τούς που ο δη γούν πολ λή ώ ρα... 197 Θά λασ σα και προ βλή μα τα πλά της... 200 Πρό τα ση υ δα το γυ μνα στι κής στη θάλασ σα... 200 5 ο Κε φά λαιο. Προτάσεις για μια υγιή σπονδυλική στήλη. Ορθοπαιδικός και ειδικευμένη φυσικοθεραπεύτρια. Πρώτες βοήθειες για τους πόνους στη μέση. Tρό ποι θε ραπεί ας. 35 κα τευ θυ ντή ριες προ τά σεις για μια υ γι ή σπον δυ λι κή στή λη... 207 Αξίζει να το γνωρίζεις... 211 Το παράδειγμα του γερανού... 211 Η με ρο λό γιο κα τα γρα φής γε γο νό των των πό νων στην πλά τη ή τον αυ χέ να (κα τά τον Ulrich Berger)... 218 Τρό πος συ γκρό τη σης η με ρο λογί ου κα τα γρα φής γε γο νό των... 218 Πα λαιές συ νή θειες. Τρό ποι αλ λα γής, αλ λά πώς;... 219 Πώς πρέ πει να εί ναι μια ευ χάρι στη-φι λι κή η μέ ρα για τη σπον δυ λι κή μας στή λη; Το πα ρά δειγ μα μιας η μέ ρας για αυ τόν που πο νά ει, για να μην πο νά ει... 220 Πίνακας 416. Πίεση των μεσοσπονδύλιων δίσκων κατά τον Ulrich Berger... 223 8

Μαρ τυ ρί ες α σκού με νων. Μαρ τυ ρί α μιας εκ παι δευ τι κού με στέ νωση σπον δύ λου σε τρί α ση μεί α και μια κή λη... 223 Μαρ τυ ρί α Ι... 223 Μαρ τυ ρί α Ι Ι... 224 Μαρ τυ ρί α Ι Ι Ι... 225 Προ βλή μα τα στη σπον δυ λι κή στή λη α πό τον ορθο παι δι κό χει ρουργό κ. Γκου δέ λη... 226 Σο φί α Πα πα στερ γί ου. Ει δι κευ μέ νη φυ σι κο θε ρα πεύ τρια. Πα θή σεις της σπον δυ λι κής στή λης στα παι διά... 231 Συμ βου λές προς τους γο νείς... 231 Πώς γί νε ται ο έ λεγ χος μιας σκο λί ω σης;... 231 Ποια εί ναι η συμ βο λή της φυ σι κο θε ρα πεί ας στις προ α να φερ θεί σες πε ρι πτώσεις (π.χ. πό νοι στη μέ ση)... 232 Προ γράμ μα τα εν δυ νά μω σης... 232 Πρώ τες βο ή θειες στους ξαφ νικούς πό νους της μέ σης... 233 Χω ρίς βο η θό και χω ρίς ει δι κά μέ σα... 234 Με βοηθό... 235 Χρη σι μο ποί η ση με γά λης μπά λας για τις πρώ τες βο ή θειες... 237 Ξένη βι βλιο γρα φί α... 238 Ιστοσελίδες... 238 Ελληνική βι βλιο γρα φί α... 238 9

Οδηγός χρησιμοποίησης του βιβλίου και των τριών ψηφιακών δίσκων (DVD) Αυτό το βιβλίο με τα τρία DVD μπορεί να χρησιμοποιηθεί ποικιλοτρόπως. Ο 1ος ψηφιακός δίσκος διαρκεί 24 λεπτά. Όσοι συνάδελφοι εκπαιδευτικοί επιθυμούν να δουλέψουν σε σχέδια εργασίας μπορούν να βρουν υλικό που θα βοηθήσει στο project. O 2ος ψηφιακός δίσκος διαρκεί 41 λεπτά. Απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες. Παρουσιάζει τις αιτίες του προβλήματος και προτείνει σωστούς τρόπους λειτουργίας του σώματος. Ακολουθούν ειδικές θεραπευτικές ασκήσεις πρόληψης. Ο 3ος ψηφιακός δίσκος διαρκεί 60 λεπτά. Αφορά αυτούς που θέλουν να πάρουν πληροφορίες για τους τρόπους θεραπείας. Ο ορθοπαιδικός αναλύει το σύμπτωμα της κήλης. Η φυσικοθεραπεύτρια δείχνει διάφορες μεθόδους θεραπείας που χρησιμοποιεί στη διαδικασία αποκατάστασης. Ο κάθε δίσκος χωρίστηκε σε υποενότητες, ανάλογα με το ενδιαφέρον του καθένα, ώστε να επιλέγουμε το θέμα που μας ενδιαφέρει, χωρίς να παρακολουθούμε ολόκληρο το δίσκο. Στην περίπτωση που είμαι σε διακοπές και δεν έχω υπολογιστή ή dvd player, χρησιμοποιώ το βιβλιαράκι. Περιεχόμενα βιβλίου 1. Στο πρώ το κε φά λαιο μπο ρείτε να πλη ρο φο ρη θεί τε πώς λειτουρ γεί η σπον δυλι κή στή λη. 2. Στο δεύ τε ρο κεφά λαιο πε ριγρά φο νται οι σω στές στά σεις που πρέ πει να έ χου με στις καθημε ρι νές μας δρα στη ριό τη τες και οι αι τί ες των προ βλη μά των. 3. Στο τρί το κεφά λαιο πα ρουσιά ζο νται συ γκε κρι μέ νες προ- 11

τά σεις για την εφαρ μο γή των σχε δί ων ερ γα σί ας «Πρό λη ψη: πό νοι στη μέ ση» στην Α/θμια και Β/θμια Εκ παί δευ ση. 4. Στο τέ ταρ το κε φά λαιο πε ριγρά φο νται τα κα τάλ λη λα α θλή μα τα για σας. Για παράδειγμα, παι δι κό ποδό σφαι ρο και προ βλή μα τα πλά της. Ει δι κά προ γράμ ματα εν δυ νά μω σης. Δια λέ γου με το θε ρα πευ τι κό πρό γραμ μα α σκή σε ων που μας ται ριάζει πε ρισσό τε ρο. Δίνονται κα τευ θυ ντή ριες προ τά σεις για την εκ γύ μνα ση της σπονδυ λι κής στή λης. 5. Στο πέ μπτο κε φά λαιο πε ριγρά φο νται οι τρό ποι θε ραπεί ας α πό τον ορθο παι δι κό και τη φυ σι κοθε ρα πεύ τρια. Α κο λου θούν οι πρώ τες βο ή θειες στους ξαφ νι κούς πόνους στη μέ ση με και χω ρίς βο η θό. 12

Περιεχόμενα των ψηφιακών δίσκων (DVD 1ος Ψηφιακός δίσκος (DVD). Διαχωρισμός DVD. Διάρκεια κεφαλαίων: 24 λεπτά. Το 1ο DVD απευθύνεται στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Περιεχόμενα Κεφάλαιο 1: Για ποιους λόγους πρέπει να ασχοληθούμε με τους πόνους στη μέση. Ενημέρωση για το μέγεθος του προβλήματος: «Πρόληψη: Πόνοι στη μέση» Κε φά λαιο 2: Λαν θα σμέ νες και σω στές κα θημερι νές κι νή σεις. Σω στή χρη σι μο ποί η ση του σώ μα τος. Κεφάλαιο 3: Aσκήσεις στην καρέκλα μέσα στην τάξη. Σχέδια εργασίας για την Α/θμια και Β/θμια Εκπαίδευση, σύμφωνα με τα νέα αναλυτικά προγράμματα του Υπουργείου Παιδείας. Κεφάλαιο 4: Πρώτες βοήθειες για τους πόνους. Ειδικές θεραπευτικές ασκήσεις δραστηριοποίησης και ενδυνάμωσης της σπονδυλικής στήλης. 2ο DVD Το 2ο DVD απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες. Άντρες και γυναίκες. Περιεχόμενα. Διάρκεια κεφαλαίων: 41 λεπτά. Ίδρυση Αθλητικού Συλλόγου για την πρόληψη των πόνων στην πλάτη. Σύντομη αναφορά της Προέδρου του Επιμορφωτικού Αθλητικού Συλλόγου του Δήμου Θερμαϊκού. Μαρτυρίες 2 γυναικών που συμμετέχουν στα ειδικά τμήματα γυμναστικής. 13

Κεφάλαιο 1: Σκοπός και στόχος αυτού του ψηφιακού δίσκου είναι να ενημερώσει και να βοηθήσει αυτόν που έχει πρόβλημα στη μέση. Σωστές και λανθασμένες καθημερινές κινήσεις. Κεφάλαιο 2: Ασκήσεις στον τοίχο: Ειδικές ασκήσεις πρόληψης. Ασκησιολόγιο χωρίς όργανα. Στεπ-σκαλοπάτι. Κεφάλαιο 3: Πρόγραμμα με μεγάλη μπάλα. Κεφάλαιο 4: Ειδικές ασκήσεις με μπαλόνια. Κατάλληλο για όλους. Κεφάλαιο 5: Ειδικές ασκήσεις με μπαλόνια για τον αυχένα. Κεφάλαιο 6: Θεραπευτική Υδατογυμναστική για το καλοκαίρι στη θάλασσα. 3ο DVD Διάρκεια κεφαλαίων: 60 λεπτά. Κεφάλαιο 1: Ενημέρωση από τον ορθοπαιδικό/χειρουργό κ. Γιώργο Γκουδέλη. Κε φά λαιο 2: Ει δι κευ μέ νη φυσι κο θε ραπεύ τρια κ. Σο φί α Πα πα στερ γί ου. Διαδι κα σί α και μο ντέ λα φυ σι κο θε ρα πείας. Πώς κα τα λα βαί νουμε ό τι έ χου με σκο λί ω ση (α ξιο λό γη ση). Δια θερ μί ες. Τε χνι κές χει ρο μά λα ξης. Μέθο δος McKenzie. Πρώ τες ασκή σεις βο ή θειας. Κεφάλαιο 3: Πρώτες βοήθειες και τρόποι ανακούφισης από τους πόνους στη μέση στο σπίτι με βοηθό ή χωρίς βοηθό. Κεφάλαιο 4: Αναπνευστικό πρόγραμμα για πονοκεφάλους. 14

Σκο πός του βι βλί ου και των τριών ψη φια κών δίσκων Σκο πός του βι βλί ου και των τριών ψη φια κών δί σκων δεν είναι να για τρέ ψουν κά ποιον που έ χει πρό βλη μα στη μέ ση ή στην πλά τη. Το κύ ριο θέ μα που κα λύ πτουν εί ναι η πρό λη ψη και η λει τουρ γι κή ε πα νεκ παί δευση του ανθρώ πι νου σώ μα τος σε μι κρή η λι κί α. Το σχο λεί ο και η φυ σι κή α γω γή έ χουν χρέ ος να θω ρα κί σουν τους μα θη τές α πό μελ λο ντι κά προβλή μα τα μυο σκε λε τι κής α νά πτυ ξης. Το έρ γο αυ τό ήρ θε να ε μπλου τί σει την ελ λη νι κή βι βλιο γρα φί α. Θε ώ ρη σα χρή σι μο και σω στό να α πο τυ πωθεί σε βι βλί ο και σε ει κό να η σω στή χρη σι μο ποί η ση του σώ μα τος, για τί ε κεί ε ντο πί ζο νται τα πε ρισ σό τε ρα προ βλή μα τα. Αυ τή τη δου λειά μπο ρεί να τη δι δά ξει ο Κα θη γη τής Φυ σι κής Α γω γής στο σχο λεί ο. Πρω το πο ρεί στην α να γκαί α συ νερ γα σί α πολ λών ει δι κών ε πι στη μόνων για την α πο κα τά στα ση ε νός πε ρι στα τι κού (π.χ. κή λη με σο σπον δύλιου δί σκου). Έ τσι, η συμ βο λή ε νός ορ θο παι δι κού, ε νός φυ σι κο θε ραπευ τή και ε νός ει δι κευ μέ νου γυ μνα στή α πο τε λεί το τρί πτυ χο ε πι τυ χί ας. Ο για τρός θα δια γνώ σει την πά θηση και θα δώ σει τη φαρ μα κευ τι κή του α γω γή. Ο φυ σι κο θε ρα πευ τής θα α κο λουθή σει το δι κό του μο ντέ λο θε ρα πεί ας. Το κύ ριο μέ ρος του βι βλί ου α πευ θύ νεται στην πρό λη ψη που ε πι με λεί ται ο γυ μνα στής. Ει δι κές δο κι μα σμέ νες θε ραπευ τι κές α σκή σεις εί ναι το ζη τού με νο. Ω στό σο, στην ελ λη νι κή και γερ μα νική βι βλιο γραφί α δεν υ πάρ χει αυ τός ο συν δυα σμός (ορ θο παι δι κός, φυ σι κο θε ραπευτής, γυ μνα στής). Οι πε ρισ σό τε ροι συγ γρα φείς εί ναι για τροί και φυ σικοθε ρα πευ τές. Το πρό βλη μα, ό μως, ξε κι νά ει α πό τις κα θη με ρι νές λει τουρ γι κές κινή σεις του σώ μα τος (πώς σκύ βω, πώς ση κώ νω βά ρος, πώς κά θο μαι). Α πευ θύ νε ται, α κό μη, και σε φί λους που δεν έ χουν τον α παι τού με νο χρό νο να με λε τή σουν. Βλέ πουν τους δί σκους, ε νη με ρώ νο νται και μπορούν, πα ράλ λη λα, να α κο λου θή σουν τις προτά σεις-α σκή σεις. Η κά θε πε ρί πτω ση μπο ρεί να εί ναι δια φο ρε τι κή. Η σύμ φω νη γνώ μη του γιατρού εί ναι α πα ραί τη τη για την ι δα νι κό τη τα των α σκή σε ων κατά πε ρί πτωση. Η σω στή εκ παί δευ ση-ε νη μέ ρω ση των μα θη τών - αυ ρια νών πο λι τών θα ο δη γή σει στο ε πι θυ μη τό α πο τέ λε σμα. Η υ γεί α των παι διών διά της ά σκη σης και πρό λη ψης εί ναι πρω τί στης ση μα σί ας για τους γυ μνα στές. Ως εκ παι δευτι κός, λοι πόν, μπο ρώ να συ νει σφέ ρω στη με ρι κή λύ ση και 15

16 α ντι με τώ πι ση του θέ μα τος. Ο σύγ χρο νος τρό πος ζω ής, τα κλι μα τι στι κά, οι υ πο λο γι στές, τα φρο ντι στήρια, τα χει ρι στή ρια πολ λα πλών συ σκευών κτλ. α πο τε λούν α ναπό σπα στο μέ ρος της ζω ής μας. Η σω στή Παι δεί α και η πρό λη ψη εί ναι το κλει δί και η λύ ση του προ βλή μα τος. Ε κεί πρέ πει να στρέ ψου με την προ σο χή μας. Το Υπουρ γεί ο Παι δεί ας μάς δί νει την ευ και ρί α, με τα νέ α α να λυ τι κά προ γράμ μα τα, να α σχο λη θού με με ο ποιο δή πο τε θέ μα α πα σχο λεί την κοι νω νί α. Με τα σχέ δια ερ γα σί ας μπο ρού με να προ λάβου με τους πό νους στη μέ ση. Αρ κεί να ε πι μορ φωθούν οι εκ παι δευ τι κοί. Ε μείς το ξε κι νή σα με ή δη στη Βό ρεια Ελ λά δα. Οι Σχο λικοί Σύμ βου λοι Φυ σι κής Α γω γής στή ρι ξαν την προ σπά θεια της Ε πι μόρ φω σης νε ο διόρι στων Κα θη γη τών και τους ευ χα ρι στώ πο λύ για αυ τό. Δε φτά νει ό μως. Πρέ πει να α κο λου θή σουν και οι υ πό λοι ποι συ νά δελ φοι. Το βι βλί ο αυ τό μάς δεί χνει με ρι κές προ τά σεις υ λο ποί η σης της ε πι μόρ φω σης. Εί ναι ση μα ντι κό να μάθουν οι μι κροί μα θη τές της Πρώ της Δη μο τι κού πώς να ση κώ νουν σω στά τη σάκα τους. Για αυ τό το λό γο, ο 1 ος ψη φια κός δί σκος α πευ θύ νε ται στην Πρω τοβάθ μια και Δευ τε ρο βάθ μια Εκ παί δευ ση, πε ρι γρά φο ντας σω στές κι νήσεις του σώ μα τος και ει δι κές α σκή σεις στην τά ξη. Ε πι πλέ ον, μα θαί νει στους μαθη τές να ε ξα σκού νται μό νοι τους και να προ στα τεύ ουν τον ε αυ τό τους. Τους δι δά σκει τις πρώ τες βο ή θειες, δηλ. τις ει δι κές α σκήσεις α να κού φι σης από τους πό νους στην πλά τη. Ο 2 ος δί σκος έ χει σκο πό να ε νη με ρώ σει και να ε πιση μά νει τη σωστή χρη σι μο ποί η ση του σώ μα τος. Οι ει δι κές θε ρα πευ τι κές α σκήσεις σε συ νερ γα σί α με τον ορ θο παι δι κό και το φυ σι κο θε ρα πευ τή, α πο τε λούν πα ρά δειγ μα προς μί μη ση για ό λους. Έ τσι, ι δρύ θη κε Α θλη τι κός Σύλ λογος για αυ τό το σκο πό. Θε ω ρώ χρέ ος μου, λοι πόν, να δη μο σιεύ σω το σω στό τρό πο (λει τουρ γί ας) α ντι με τώ πι σης των προ βλη μά των, που α φορούν την πλά τη/σπον δυ λική στή λη. Οι μαρ τυ ρί ες των συμ με τε χό ντων στα ει δι κά τμή μα τα γυ μνα στι κής και η λει τουρ γί α των τμη μά των για μια ει κο σα ε τί α το α πο δει κνύ ουν πε ρί τρα να. Ο 3 ος δί σκος εί ναι α φιε ρω μέ νος στους τρό πους θε ρα πεί ας α πό ια τρι κής και φυ σι κο θε ρα πευ τι κής πλευ ράς. Ο για τρός μάς ε ξη γεί το πρόβλη μα και η φυ σι κο θε ρα πεύ τρια μάς δεί χνει τις τε χνι κές θε ρα πεί-

ας. Υ πάρ χει μια πλή ρης ε νη μέ ρω ση για ό λες τις η λι κί ες. Α πο τε λεί δου λειά πολ λών ε τών. Εί ναι κα τά θε ση ψυ χής. Ελ πί ζου με να συμ βάλλου με και ε μείς στην α ντι με τώ πι ση του προ βλή μα τος. Σί γου ρα έ να λι θα ρά κι μπή κε. Α πο μέ νουν και τα υ πό λοι πα. Σας ευ χα ρι στώ! Λί γα λό για α πό το Σχο λι κό Σύμ βου λο Φυ σι κής Α γω γής Η εκ βιο μη χά νι ση και η τε χνο λο γι κή α νά πτυ ξη του δυ τι κού και του υ πό α νά πτυ ξη κό σμου εί χε, μετα ξύ άλ λων, μια ε πί δρα ση στη μεί ω ση των ε πι πέ δων της φυ σι κής δρα στη ριό τητας των πο λι τών. Η σύγ χρο νη τε χνολο γί α πε ριό ρι σε την α νά γκη για φυ σι κή δρα στη ριό τη τα στη δου λειά, το σπί τι και τη με τα κί νη ση, προ ω θώ ντας, έ τσι, έναν κα θι στι κό τρό πο ζω ής. Ε πί σης, προ ώ θη σε και αν θυ γιει νές συνή θειες, ό πως την υ ψη λή κα τα νάλω ση κε κο ρε σμέ νων λι πα ρών, την αύξηση της τιμής της χοληστερόλης μέσω της διατροφής, το κά πνι σμα, την κα τα νά λω ση υ περ βο λι κής ποσό τη τας αλ κο όλ και ναρκω τι κών ου σιών. Έ τσι, η εκ βιο μη χά νι ση υ πήρ ξε έ νας ση μα ντι κός πα ρά γο ντας στην α νά πτυ ξη των Εκ φυ λι στι κών Δη μόσιων Πα θή σε ων, ό πως η Στε φα νιαί α Νόσος, η Υ περ χο λη στε ρο λε μί α, η Υ πέρ τα ση, ο Ζα χα ρώ δης Δια βή της, η Πα χυ σαρ κί α, οι ο ποί ες μα ζί με τις μυο σκε λε τι κές πα θή σεις, π.χ. Ο στε ο πό ρω ση, Πό νος στη Μέση, Σκο λί ω ση, Κύ φω ση, α να φέ ρο νται και ως Υ πο κι νη τι κές Πα θή σεις, διό τι συ χνά έ χουν σχέ ση με τη μειω μέ νη φυ σι κή δρα στη ριό τη τα και με τη λαν θα σμέ νη ε κτέ λε ση κι νη τι κών προ τύ πων, κυ ρί ως της α νύ ψω σης και της σω στής στάσης του σώ μα τος. Οι Υ πο κι νη τι κές Πα θή σεις α πο τε λούν σή με ρα το με γα λύ τε ρο πρόβλη μα υ γεί ας στο δυ τι κό κό σμο και «α πορ ρο φούν» με γά λο πο σο στό α πό τους δια τι θέμε νους οικο νο μι κούς πό ρους των συ στη μά των υ γεί ας και αυ τό το πρό βλη μα α ντι κα το πτρί ζε ται, δυ στυ χώς, και στην ύ παρ ξη πα ρό μοιων πα θή σε ων και σε α ντί στοι χους παι δι κούς πλη θυ σμούς. Η πρω το γενής πρό λη ψη, ε πο μέ νως, εί ναι η μο να δι κή λύ ση για τη βελ τί ω ση του ε πι πέ δου υγεί ας του λα ού και την α να βάθ μι ση της ποιότη τας ζω ής και θα έ χει ως συ νέ πεια την αύ ξη ση του προσ δό κι μου 17

18 ε πι βί ω σης, την πρό λη ψη των χρό νιων νοση μά των και την ε λάτ τω ση του κό στους των νο ση λί ων. Η Σχο λι κή Φυ σι κή Α γωγή έ χει τε ρά στια δυ να τό τη τα και η θι κό κα θή κον να πα ρέμ βει και να προ ω θή σει τη φυ σική δρα στη ριό τη τα που προ ά γει την υ γεί α του καρ διο αγ γεια κού συστήμα τος, την πλη ρο φό ρη ση σε θέ μα τα δια τρο φής που βελτιώνουν την υ γεί α των παι διών μας, κα θώς και την εκ μά θη ση σω στών κι νη τι κών προ τύ πων για την απο φυ γή των μυο σκε λε τι κών πα θή σε ων, έ τσι ώ στε να λει τουρ γή σει σαν μη χα νισμός προ στα σί ας στις πα ρα πά νω Εκ φυ λιστι κές Δη μό σιες Πα θή σεις. Η κυ ριό τερη δε σχο λι κή βαθ μί δα από την οποία μπο ρεί ν αρ χί σει αυ τή η πα ρέμ βα ση εί ναι η Πρω το βάθ μια (για τί ό χι και το Νη πια γω γεί ο/παι δι κοί Σταθ μοί), ό που το μά θη μα της Φυ σικής Α γω γής θα πρέ πει να δι δά σκε ται κα θη με ρι νά α πό εκ παι δευ τι κούς της Φυ σι κής Α γω γής. Η φι λο σο φί α του εκ παι δευ τικού μας συ στή μα τος, η ο ποί α α ντι κατο πτρί ζε ται στα Νέ α Α να λυ τι κά Προ γράμ μα τα Σπου δών, προ ω θεί την προ σέγ γι ση της γνώ σης μέ σα α πό τη δια θε μα τι κό τητα και τα σχέ δια ερ γα σί ας, τα ο ποί α α πο τε λούν και τον πυ ρή να της ε νερ γη τικής και βιωμα τι κής μά θη σης. Γι αυ τό το λό γο, ορ γα νώ θη καν α πό το Σχο λι κό Σύμβου λο Φυ σι κής Α γω γής σχε τι κά σε μι νά ρια εκ των ο ποί ων αρ κετά είχαν ως θέμα: «Πρό λη ψη: Πό νοι στη μέ ση», με κε ντρι κό ειση γη τή τον κ. Λευθε ρού δη με τον ο ποί ο υ πήρ ξε μια ά ψο γη, θαυ μά σια και πα ρα γω γι κή συ νερ γα σί α. Ο κ. Λευ θε ρού δης δια κρί θη κε για την ά ρι στη επι στη μο νι κή του κα τάρ τι ση, το υ ψη λό του ή θος, την υ πευ θυ νό τη τά του, την ε ξαι ρε τι κή ε πι κοι νω νια κή ι κα νό τη τά του, κα θώς και για την ερ γα τι κό τη τά του και τη βα θιά προ σή λω ση στο έρ γο του. Αυ τό υ πο βο ή θη σε γεν ναί α στην ε πιμόρφω ση των εκ παι δευ τι κών της Φυ σι κής Α γω γής σε θέ μα τα σχε τι κά με την πρόλη ψη του πό νου στη μέ ση, με τη σω στή θέ ση και στά ση του σώ μα τος και με τη σω στή τε χνι κή της α νύ ψω σης. Το πα ρόν βι βλί ο του κ. Λευ θε ρού δη, ε πι στέ γα σμα και α πό σταγ μα της ε μπει ρίας και γνώ σης του σε σχε τι κά με την «Πρό λη ψη: Πό νοι στη μέ ση», και άλ λα, που α φο ρούν τις μυο σκε λε τι κές πα θή σεις, σύμφωνα πάντα με την εκ παι δευ τι κή φι λο σο φί α, έρ χεται να κα τα γρά ψει με τον πλέ ον τεκ μη ριω μέ νο ε πιστη μο νι κά και πα ράλ λη λα ε κλα ϊ κευ μέ νο τρό πο τα πο ρί σμα τα της πα ρα γό μενης ε πι στη μο νι κής έ ρευ νας στο πα ρα πά νω

πε δί ο. Με α ξιο πρό σε κτα και λε πτομε ρώς ε πε ξερ γα σμέ να πα ρα δείγ μα τα σχε δί ων ερ γα σί ας ι διαί τε ρη βα ρύ τητα δί δε ται στο με γά λο, αλ λά α κό μη κα λυμ μέ νο πρό βλη μα της χρη σι μο ποί ησης του Σά κου Πλά της και της σω στής εκ μά θη σης κι νη τι κών προ τύ πων και της χρή σης του σώ μα τος, ό πως το κά θι σμα στη σχο λι κή αί θου σα, η με τα φο ρά των βι βλί ων ή και άλ λων α ντι κει μέ νων. Επίσης, εξετάζονται δυ νη τι κοί πα ρά γο ντες α νε πανόρ θω των ζη μιών στο μυο σκε λε τι κό σύ στη μα των μα θη τών, κυ ρί ως του Δη μο τι κού Σχο λεί ου. Ο κ. Λευ θε ρού δης μυεί τον εκ παι δευ τι κό της Φυ σι κής Α γω γής και τον κα θοδη γεί παι δα γω γι κά, χω ρίς να του στε ρεί την αυ το τέ λειά του, στο χώ ρο της πρό λη ψης των μυο σκε λε τι κών πα θήσε ων στην παι δι κή και ό χι μό νο η λι κί α, σε μια ε πέν δυ ση ζω ής για την υ γεί α των μα θη τών μας. Κα τε ρί νη, Μά ϊ ος 2008 Δρ. Κων στα ντί νος Μπου ζιώ τας 19

Πρό λο γος Πι θα νόν να έ χε τε και ε σείς κά ποιο πρό βλη μα με τη μέ ση σας, για να κρα τά τε αυ τό το βι βλί ο στα χέ ρια σας. Δυ στυ χώς, ό μως, κα νέ να βι βλί ο ού τε και η ε πι στή μη της ια τρι κής δεν μπο ρεί να λει τουρ γή σει προ λη πτι κά στα προ βλή μα τα της μέ σης. Ό πως δε δί νει ση μα σί α ο κα πνι στής στην προ ει δο ποί η ση: «το κά πνι σμα βλά πτει σο βαρά την υ γεί α», έ τσι και οι α να φο ρές στις στά σεις που ο φεί λου με να υ ιο θε τή σου με α πέ να ντι στο σώ μα δεν α πο δί δουν. Μό νο ό ταν εμ φα νί ζε ται ο πό νος, με α πο τέ λε σμα συ χνά να στε ρούμα στε τον ύπνο μας, συ νει δη το ποιού με πό σο σο βα ρή εί ναι η κα τά σταση στην ο ποία έ χου με πε ριέλ θει. Ει δι κά η θέ ση «μπρού μυ τα» εί ναι μια α πα γο ρευ τι κή στά ση ξε κού ρα σης και χα λά ρω σης. Με την έκ δο ση αυ τού του έρ γου, ελ πί ζου με να δώ σου με κά ποια βο ή θεια σ αυτούς που την έ χουν α νά γκη και να ε μπλου τί σου με την ελ λη νι κή βι βλιο γρα φία, σχε τι κά με το πρό βλη μα που α ντι με τω πί ζει η ση με ρι νή κοι νω νί α. Η σω στή και κα τάλ λη λη ά σκη ση για τη δια τή ρη ση της υ γεί ας εί ναι πρω τί στης ση μα σί ας για τους Κα θη γη τές Φυ σι κής Α γω γής. Αυ τό που δια κρί νει το έρ γο εί ναι ό τι δεν α πο τε λεί α πλή θε ω ρί α. Τα συ μπερά σμα τα και οι ε μπει ρί ες πη γά ζουν μέ σα α πό την ε φαρ μο γή των α θλη τι κών προγραμ μά των που πραγ μα το ποι ή θη καν στα τμή μα τα «ει δικής γυ μνα στι κής και πρό λη ψης». Τα τμήμα τα της ει δι κής γυ μνα στι κής και πρό λη ψης, αρχι κά για γυναί κες, και αρ γό τε ρα για ά ντρες, οι ο ποί οι ε πη ρε ά στη καν α πό τα θε τι κά α πο τε λέ σμα τα, έ χουν διάρ κεια ζω ής εί κο σι χρό νων (1989-2009). Θα α πο τε λούσε πα ρά λει ψη, αν δεν α να φέ ρα με τη συμ βο λή των για τρών του Δή μου Θερμα ϊ κού Θεσ σα λο νί κης στην αρ χή κά θε πε ριό δου. Σ αυτό το σημεί ο, ο φεί λου με να ευ χα ρι στή σου με τον κ. Γιάν νη Α λε ξαν δρή, ει δι κό πα θο λό γο, πτυ χιού χο βε λο νι στή, που έ κα νε τα καρ διο γρα φή μα τα στη διάρ κεια της ει δι κής γυ μνα στι κής στο τμή μα γυ ναι κών και α ντρών και ε ξέ τα σε τους α σκού με νους. Κα θώς, ε πί σης, ευ χα ρι στού με και την κυ ρί α Κων/νιά Πα πα δη μη τρί ου, γε νι κή ια τρό, ε πι με λή τρια Β Ε ΣΥ, που ό λα αυτά τα χρό νια ή ταν κο ντά μας, ό πο τε τη χρεια ζό μα σταν. Οι καρ- 20

διο λό γοι κ. Δη μήτρης Πα πα δό που λος και Πα πα βα σι λεί ου Βα σί λειος συνερ γά στη καν με τα τμήμα τα γυ μνα στι κής, κά νο ντας υ πέ ρη χο και τε στ κό πω σης. Τους ευ χα ρι στού με πο λύ. Για πρώ τη φο ρά στην Ελ λά δα υ πάρ χει (α πό το 2006) μια ο μά δα συ νερ γα τών που α ποτε λεί πα ρά δειγ μα προς μί μη ση. Το κά θε πε ρι στατι κό α ντι με τω πί ζε ται με ε πίσκε ψη στον ορ θο παιδι κό μας κ. Γκου δέ λη Γιώρ γο, στη συνέ χεια, αν χρεια στεί, α κο λου θεί η φυ σι κο θε ρα πεύ τρια κ. Πα πα στερ γί ου Σο φί α και τέ λος πραγ μα το ποιεί ο πά σχων ει δι κές θε ραπευ τι κές α σκή σεις χα λά ρωσης και εν δυ νά μω σης, μα θαί νει τις πρώ τες βο ή θειες με ή χω ρίς βο η θό. Ε πα να λαμ βά νει τις σω στές κι νή σεις κα θημε ρι νών δρα στη ριοτή των, όπως το σή κω μα α πό το κρε βά τι. Aυ τός εί ναι ο σω στός τρό πος α ντι με τώ πι σης των προβλη μά των της σπον δυ λι κής στή λης. Κα τά συ νέπεια, μειώ νο νται στο ε λά χι στο οι πι θα νότη τες να μη λυ θούν τα προ βλή μα τα. Θε ω ρή σα με κα λό αυ τή η δου λειά να κά νει τα πρώ τα της βή μα τα και στην Εκ παί δευ ση. Η αρ χή έ γι νε με τη βο ή θεια των Σχο λι κών Συμ βούλων της Φυ σι κής Α γωγής. Σε αυ τό το ση μεί ο, αι σθά νο μαι την α νά γκη να ευ χα ρι στή σω πο λύ το Σχο λικό Σύμ βου λο Φυ σι κής Α γω γής κ. Κωνστα ντί νο Μπου ζιώ τα, που έ γρα ψε λί γα λόγια για τη συ νερ γα σί α μας (και για το θέ μα του βι βλί ου), στη διάρ κεια των ε πιμορ φω τι κών σε μινα ρί ων. Ω στό σο, κά θε συ μπλή ρω ση του α να γνώ στη εί ναι ευ πρόσ δε κτη, για τί έ τσι μό νο προ ά γε ται η ά νο δος του έρ γου και γε νι κό τε ρα της ε πιστή μης. Το έρ γο αυ τό υ πο στη ρί χτη κε με ποι κί λους τρό πους. Έ να με γά λο ευ χα ρι στώ ο φεί λω στους συμ με τέ χο ντες των τμη μά των γυ μνα στι κής, για την α μέ ρι στη υ πο στή ρι ξή τους. Ευ χα ρι στώ πο λύ τους γιους μου Βα σί λη, Δη μή τρη και Στρα τή που βο ή θη σαν στην επί δει ξη των α σκήσε ων. Για τη φι λο λο γι κή ε πε ξεργα σί α και την κα θη με ρι νή ερ γα σί α, θέ λω να ευ χα ρι στή σω τη σύ ζυ γό μου, καθη γή τρια Φι λο λο γί ας, κυ ρί α Νι κο λέτα Σου κου ρί δου, που ή ταν πά ντα πρό θυ μη να βο η θή σει σε ό,τι χρειά στηκε. Η ε πιμέ λεια του ε ξώ φυλ λου έ γι νε με ι διαί τε ρη φρο ντί δα α πό τη γραφί στρια κυ ρί α Ευρυδίκη Σκόδρα. 21

Ευ χα ρι στώ πο λύ τη ζω γρά φο φίλη κ. Ελ πί δα Λε κά κη για τα πρω τότυ πα ε ξώ φυλ λα. Η ε πε ξερ γα σί α των ψη φια κών δί σκων έ γι νε με τη βο ή θεια των κυρί ων: Κώ στα Τζι βί κη, κα θη γη τή πλη ρο φο ρι κής, και Θά νο Μα νί κα. Τους ευ χα ρι στώ πά ρα πο λύ που μου συ μπα ρα στά θη καν και ή ταν πά ντα πρόθυ μοι να βοη θή σουν. Ευ χα ρι στώ πο λύ τον κ. Αν θού λη Πα πα ϊ ω άν νου, που με προ θυ μί α δέ χτηκε να σκι τσο γρα φή σει, σχε τι κά με την πρό λη ψη των πό νων στην πλάτη. Η έκ δο ση αυ τού του έρ γου α πευ θύ νε ται σ ό λους τους αν θρώ πους, μι κρής και με γά λης η λι κί ας. Ε πί σης, α πευ θύ νε ται σε συ να δέλ φους Καθη γη τές Φυ σι κής Α γω γής, αλ λά και ε μπει ρι κούς που δου λεύ ουν σε Γυμνα στή ρια και ο μά δες α θλο παι διών ό λης της χώ ρας, ε πι τε λώ ντας έ να ση μα ντι κό έρ γο. Πε ραί α - Δή μος Θερ μα ϊ κού Θεσ σα λο νί κη 2009 Θε ό δω ρος Β. Λευ θερού δης