ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ - ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ

Α.Τ.Ε.Ι. ΠΕΙΡΑΙΑ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ - ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ στο μάθημα ΚΤΙΡΙΑΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ («ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ») Σταύρος Καμινάρης Δρ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός ΕΜΠ Επίκουρος Καθηγητής Τμήμα Ηλεκτρολογίας, ΣΤΕΦ, ΤΕΙ Πειραιά ΠΕΙΡΑΙΑΣ 2012

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ (Ε.Η.Ε.) Η ηλεκτρική ενέργεια παράγεται στους σταθμούς παραγωγής και μεταφέρεται στα κέντρα κατανάλωσης μέσω των γραμμών μεταφοράς υψηλής τάσης (ΥΤ). Στα κέντρα κατανάλωσης η ΥΤ υποβιβάζεται (π.χ. από 150 kv) στη ΜΤ (π.χ. στα 20 kv) μέσω μετασχηματιστών υποβιβασμού τάσης. Οι μετασχηματιστές (ΜΣ) με τον αναγκαίο εξοπλισμό του εγκαθίστανται σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους, οι οποίοι ονομάζονται υποσταθμοί διανομής και ανήκουν στην επιχείρηση διανομής ηλεκτρικής ενέργειας (Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού, ΔΕΗ). Διακρίνουμε τους υποσταθμούς διανομής ΥΤ/ΜΤ (150 kv/20kv), όπου η ΥΤ υποβιβάζεται στη ΜΤ και τους υποσταθμούς διανομής ΜΤ/ΧΤ (400 V/230 V, πολική τάση/φασική τάση), όπου η ΜΤ υποβιβάζεται στη ΧΤ.Ανάλογα με την εγκατεστημένη ηλεκτρική ισχύ των καταναλωτών, διακρίνουμε τους καταναλωτές ΥΤ, οι οποίοι τροφοδοτούνται από το δίκτυο ΥΤ της ΔΕΗ των 150 (kv), τους καταναλωτές ΜΤ, οι οποίοι τροφοδοτούνται από το δίκτυο ΜΤ της ΔΕΗ των 20 (kv) και τους καταναλωτές ΧΤ, οι οποίοι τροφοδοτούνται από το δίκτυο ΧΤ της ΔΕΗ των 400 (V) / 230 (V), 50 (Hz). Οι καταναλωτές ΥΤ και ΜΤ πρέπει να κατασκευάσουν με δική τους ευθύνη υποσταθμό με ΜΣ υποβιβασμού της ΥΤ ή ΜΤ σε ΧΤ. Οι καταναλωτές ΧΤ διαθέτουν μετρητή ηλεκτρικής ενέργειας, ο οποίος τοποθετείται με ευθύνη της ΔΕΗ στο σημείο παροχέτευσης της εγκατάστασης. Η ΔΕΗ έχει την υποχρέωση και είναι υπεύθυνη να κατασκευάσει όλες τις αναγκαίες εγκαταστάσεις (υποσταθμοί, εναέρια δίκτυα διανομής ή υπόγεια καλώδια κλπ.), ώστε να φέρει την ηλεκτρική ενέργεια με τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά τάσης και συχνότητας μέχρι το σημείο παροχέτευσης της εγκατάστασης. Το σημείο παροχέτευσης ή σημείο σύνδεσης της εγκατάστασης με τάση ΔΕΗ είναι ο ΜΣ ΜΤ/ΧΤ για καταναλωτές ΜΤ ή ο μετρητής ηλεκτρικής ενέργειας για καταναλωτές ΧΤ. Από το σημείο σύνδεσης, ο καταναλωτής (πελάτης) παραλαμβάνει την ηλεκτρική ενέργεια, η οποία διανέμεται σε διάφορα σημεία στο εσωτερικό του χώρου του κτιρίου, όπου και καταναλώνεται από τα ηλεκτρικά φορτία της εγκατάστασης (π.χ. ηλεκτρικές μηχανές και λοιπές συσκευές κατανάλωσης Ηλεκτρικής ενέργειας). Η ηλεκτρική εγκατάσταση (ΗΕ) που απαιτείται για την παραλαβή, διανομή και χρησιμοποίηση της ηλεκτρικής ενέργειας στο εσωτερικό του κτιρίου, το οποίο ανήκει στον καταναλωτή, ονομάζεται εσωτερική ηλεκτρική εγκατάσταση (ΕΗΕ) και είναι ιδιοκτησία του καταναλωτή. Οι καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας μεριμνούν μόνοι τους για την εκτέλεση της ΕΗΕ, στην οποία η ΔΕΗ δεν έχει καμία ανάμιξη. Η κάθε ΕΗΕ περιλαμβάνει ένα σύνολο από ηλεκτρολογικά υλικά, τα οποία έχουν επιλεγμένα χαρακτηριστικά και συνδέονται κατάλληλα μεταξύ τους, ώστε να επιτελούν ένα συγκεκριμένο σκοπό. Ηλεκτρική Εγκατάσταση είναι το σύνολο των αγωγών και εξοπλισμού που χρειάζονται για την μεταφορά και διανομή της ηλεκτρικής ενέργειας στις συσκευές των καταναλωτών. Σελ. 2 από 69

Παραγωγή 15kV Μετασχηματιστής ανύψωσης 15kV/150kV ή 15kV/400kV Γραμμές μεταφοράς 150kVή 400Kv Μετασχηματιστής υποβιβασμού 150kV/20kV ή 400kV/20kV Γραμμές διανομής 20 kv Μετασχηματιστής υποβιβασμού 20 kv /6.6 kv Μετασχηματιστής υποβιβασμού 20 kv /380-400V Καταναλωτές μέσης τάσης (βιομηχανίες, εμπορικά κέντρα, ξενοδοχεία, νοσοκομεία, κλπ) Καταναλωτές χαμηλής τάσης (οικίες, καταστήματα, εργαστήρια, κλπ) Σχήμα.1. Διάγραμμα μεταφοράς της ηλεκτρικής ενέργειας Σελ. 3 από 69

Γενικά στοιχεία ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων Οι εσωτερικές ηλεκτρικές εγκαταστάσεις έχουν σκοπό την συνεχή τροφοδότηση με ηλεκτρικό ρεύμα όλων των τμημάτων και μηχανημάτων μια εγκατάστασης. Η τάση λειτουργίας των E.ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων με βάση το ευρωπαϊκό πρότυπο ΕΝ 50160 είναι: 230V μεταξύ μια φάσης και του ουδέτερου. Η τροφοδοσία αυτή γίνεται με τρεις αγωγούς ένας ενεργός αγωγός L, γείωση PE και ουδέτεροςn. 400V μεταξύ δυο αγωγών φάσης. Η τροφοδοσία αυτή γίνεται με πέντε αγωγούς τρεις ενεργοί αγωγοί L 1, L 2, L 3, γείωσηpe και ουδέτεροςn. Η συχνότητα των ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων είναι 50HZ. Κανονισμός Εσωτερικών Ηλεκτρικών Εγκαταστάσεων Πριν το 2004 υπήρχε ένας κανονισμός εσωτερικών ηλεκτρικών εγκαταστάσεων τον λεγόμενο ΚΕΗΕ, αλλά στις 5 Μαρτίου 2004 δημοσιεύθηκε η απόφαση του υπουργού ανάπτυξης (ΦΕΚ470Β/5-3-04) με την οποία αντικαθίσταται ο παλαιός κανονισμός από το πρότυπο ΕΛΟΤ HD384. Το πρότυπο ΕΛΟΤ HD384 είναι υποχρεωτική η εφαρμογή του από τις 28 Φεβρουαρίου 2006. Το πρότυπο ΕΛΟΤ HD384 περιλαμβάνει τους κανόνες που πρέπει να τηρούνται κατά τη μελέτη, την κατασκευή, την επιθεώρηση και την συντήρηση των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων. Οι απαιτήσεις οι οποίες πρέπει να ικανοποιούνται αποσκοπούν στην ασφαλή λειτουργία των ηλεκτρικών εγκαταστάσεων με την προϋπόθεση βέβαια της ορθής χρησιμοποίησης τους. Με την ίδια υπουργική απόφαση ρυθμίζονται και κάποια άλλα θέματα που αφορούν τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις. ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΤΙΡΙΩΝ Οι ηλεκτρικές εγκαταστάσεις διακρίνονται σε: Ηλεκτρικές εγκαταστάσεις κτιρίων ΧΤ (κάτω από 1kV), οι οποίες περιλαμβάνουν τις εγκαταστάσεις ισχυρών ρευμάτων (εγκαταστάσεις φωτισμού, ρευματοδοτών, κινήσεως) και τις εγκαταστάσεις ασθενών ρευμάτων (εγκαταστάσεις κουδουνιών, θυροτηλεφώνων, θυροτηλεοράσεων, κεραιών, επεξεργασίας πληροφοριών κλπ.). Ηλεκτρικές εγκαταστάσεις για τάσεις άνω του 1(kV), στις οποίες περιλαμβάνονται οι υποσταθμοί ΥΤ/ΜΤ και ΜΤ/ΧΤ. Σελ. 4 από 69

Ειδικές ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, στις οποίες περιλαμβάνονται οι σύγχρονες τεχνολογίες, οι εγκαταστάσεις πυρανίχνευσης κλπ. Ηλεκτρικές εγκαταστάσεις υπαίθριων χώρων. Ηλεκτρικές εγκαταστάσεις αεροδρομίων. Ηλεκτρικές εγκαταστάσεις πλοίων. Ηλεκτρικές εγκαταστάσεις χώρων εκρηκτικού περιβάλλοντος. Η μελέτη και η κατασκευή των ΕΗΕ ΧΤ γίνεται σύμφωνα με το Πρότυπο ΕΛΟΤ HD 384(ΦΕΚ Αρ. 470, Τεύχος Β/5-3-2004), το οποίο αντικατέστησε τους προηγούμενους Κανονισμούς Εσωτερικών Ηλεκτρικών Εγκαταστάσεων (ΚΕΗΕ) (ΦΕΚ Β/59/11-4-1955). Η αντικατάσταση του ΚΕΗΕ με το Πρότυπο HD 384 έγινε και για την ανάγκη εναρμόνισης της χώρας μας προς τα ισχύοντα Ευρωπαϊκά Πρότυπα, που διέπουν τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις στις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εδώ, θα ασχοληθούμε με τη μελέτη και το σχεδιασμό ΕΗΕ οικιακών και βιομηχανικών καταναλωτών ΧΤ. ΕΗΕ ΙΣΧΥΡΩΝ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΩΝ ΡΕΥΜΑΤΩΝ Οι ΕΗΕ ισχυρών ρευμάτων υλοποιούνται σε κτίρια ή τμήματα κτιρίων, τα οποία προορίζονται για κατοικία, εργασία ή παραμονή ατόμων. Με την υλοποίησή τους εξασφαλίζεται η δυνατότητα τεχνητού φωτισμού και η δυνατότητα λήψης ηλεκτρικής ενέργειας στις θέσεις κατανάλωσης (φορτία), ανεξάρτητα εάν αυτές οι ηλεκτρικές εγκαταστάσεις συνδεθούν με δημόσιο δίκτυο διανομής ηλεκτρικής ενέργειας ή με άλλη πηγή παροχής ηλεκτρικής ενέργειας. Στις εγκαταστάσεις ισχυρών ρευμάτων, η ένταση ρεύματος που διαρρέει τα διάφορα κυκλώματα της ηλεκτρικής εγκατάστασης μπορεί, σε συνθήκες σφάλματος (π.χ. βραχυκυκλώματος), να αποκτήσει υψηλή τιμή και να καταστεί επικίνδυνη για πρόσωπα ή πράγματα (π.χ. ανάπτυξη επικίνδυνων τάσεων επαφής ή καταστροφή ηλεκτρολογικού εξοπλισμού της εγκατάστασης). Σε συνθήκες σφάλματος πρέπει να αποκλείεται η εμφάνιση υψηλών τάσεων επαφής σε μεταλλικά περιβλήματα συσκευών με τα οποία μπορεί να έλθει κανείς σε επαφή. Για το λόγο αυτό, η μελέτη και η κατασκευή των ΕΗΕ πρέπει να γίνεται σύμφωνα με το Πρότυπο ΕΛΟΤ HD 384 και των εκάστοτε μελλοντικών συμπληρώσεων ή τροποποιήσεών τους. Οι ΕΗΕ ασθενών ρευμάτων και ειδικότερα το τμήμα των εγκαταστάσεων επεξεργασίας πληροφοριών, που παλαιότερα χαρακτηρίζονταν ως τηλεφωνικές, κτιρίων ή τμημάτων κτιρίων πρέπει να σχεδιάζονται και κατασκευάζονται με τέτοιο τρόπο, ώστε να εξασφαλίζεται το απόρρητο της επικοινωνίας και η προστασία των ατόμων από επικίνδυνες τάσεις επαφής. Η κατασκευή των εγκαταστάσεων ασθενών ρευμάτων γίνεται σύμφωνα με τον ισχύοντα κανονισμό εσωτερικών τηλεφωνικών δικτύων (ΦΕΚ 773/Β/1983) και τον ισχύοντα κανονισμό τοποθέτησης και Σελ. 5 από 69

συντήρησης δευτερευουσών τηλεφωνικών εγκαταστάσεων (ΦΕΚ 269/Β/1971) και τις εκάστοτε τροποποιήσεις τους. ΒΗΜΑΤΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Ε.Η.Ε. Πριν από τη μελέτη ΕΗΕ κτιρίου πρέπει να συγκεντρωθούν όλες οι αναγκαίες πληροφορίες που αφορούν στις συνθήκες λειτουργίας της ηλεκτρικής εγκατάστασης και οι οποίες πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τη σύνταξη της μελέτης της ΕΗΕ. Οι πληροφορίες αυτές είναι οι εξής: Η κατηγορία του χώρου, όπου πρόκειται να πραγματοποιηθεί η ΕΗΕ (π.χ. χώροι ξηροί, χώροι υγροί, χώροι με κίνδυνο εκδήλωσης πυρκαγιών ή εκρήξεων κλπ.). Η ισχύς της εγκατάστασης, η οποία προσδιορίζεται από το σύνολο και το είδος των συσκευών ή μηχανημάτων, των φωτιστικών σημείων και ρευματοδοτών, λαμβάνοντας υπόψη το συντελεστή ταυτοχρονισμού της εγκατάστασης. Επίσης, πρέπει να γίνεται πρόβλεψη για μελλοντική επέκταση της ηλεκτρικής ισχύος της εγκατάστασης. Η θέση του μετρητή ηλεκτρικής ενέργειας, ώστε να προσδιοριστεί η πορεία της γραμμής (παροχή) από τον μετρητή έως το γενικό πίνακα διανομής της ΕΗΕ. Τα σχέδια των κατόψεων, των πλάγιων όψεων και των χαρακτηριστικών τομών του κτιρίου με κατάλληλη κλίμακα (συνήθως 1:50 ή 1:100). Στις κατόψεις σχεδιάζεται η ΕΗΕ με τη θέση των φωτιστικών σημείων, των ρευματοδοτών, των ηλεκτρικών γραμμών, του γενικού πίνακα και των υποπινάκων (εάν υπάρχουν) κλπ. Το εσωτερικό ύψος του χώρου του κτιρίου λαμβάνεται από τις χαρακτηριστικές τομές. Οι συνθήκες λειτουργίας της ΕΗΕ (π.χ. θερμοκρασία περιβάλλοντος, υψόμετρο, υγρασία κλπ.), οι οποίες λαμβάνονται υπόψη κατά τη διαστασιολόγηση και εκλογή του ηλεκτρολογικού υλικού της εγκατάστασης. Μετά τη συλλογή των παραπάνω πληροφοριών συντάσσεται η μελέτη της ΕΗΕ, με σκοπό να ικανοποιούνται τρεις βασικοί όροι : η καλή λειτουργία, η οικονομική λειτουργία και η ασφαλής λειτουργία της εγκατάστασης. Η μελέτη μιας ΕΗΕ περιλαμβάνει: Τη σύνταξη τεύχους υπολογισμών, όπου παρατίθενται αναλυτικοί υπολογισμοί για τη διαστασιολόγηση και εκλογή του προτεινόμενου ηλεκτρολογικού υλικού της ΕΗΕ (διατομές καλωδίων, διάμετροι σωληνώσεων, μέσων προστασίας και ελέγχου λειτουργίας της εγκατάστασης κλπ.). Τη σύνταξη των ηλεκτρολογικών σχεδίων των κυκλωμάτων της ΕΗΕ στις κατόψεις του κτιρίου, καθώς και την παράθεση των μονογραμμικών διαγραμμάτων των ηλεκτρικών πινάκων της ΕΗΕ. Τη σύνταξη τεχνικής περιγραφής των ηλεκτρολογικών υλικών που θα χρησιμοποιηθούν για την υλοποίηση της ΕΗΕ, καθώς και την περιγραφή των αναγκαίων κατασκευαστικών λεπτομερειών τάσης ΕΗΕ, όταν αυτό απαιτείται Σελ. 6 από 69

ΜΕΡΗ ΜΙΑΣ Ε.Η.Ε. Κάθε ΕΗΕ κτιρίου αποτελείται από τα εξής βασικά μέρη: 1. Την κύρια γραμμή(ονομάζεται και παροχή), δηλαδή τη γραμμή που αναχωρεί από το μετρητή ηλεκτρικής ενέργειας και καταλήγει στον πίνακα διανομής της εγκατάστασης, όταν πρόκειται για οικιακό καταναλωτή. Στην περίπτωση καταναλωτή ΜΤ είναι τη γραμμή που συνδέει το ΜΣ ΜΤ/ΧΤ με το γενικό πίνακα διανομής της εγκατάστασης. 2. Το γενικό πίνακα και τους υποπίνακες διανομής, εάν υπάρχουν. Για τους οικιακούς καταναλωτές απαιτείται συνήθως μόνο ο γενικός πίνακας. Όμως, σε εκτεταμένες εγκαταστάσεις μεγάλης ισχύος (π.χ. βιοτεχνικές και βιομηχανικές εγκαταστάσεις, εμπορικά κέντρα κλπ.) απαιτείται η ξεχωριστή τροφοδότηση ομοειδών φορτίων (φωτισμού, ρευματοδοτών, κίνησης), κάτι που επιτυγχάνεται με την τοποθέτηση αντίστοιχων υποπινάκων διανομής. 3. Τα ηλεκτρικά φορτία(λέγονται και καταναλώσεις), όπως οι ηλεκτρικές μηχανές και οι συσκευές κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, τα οποία τροφοδοτούνται από τους πίνακες με τα κυκλώματα διακλάδωσης. 4. Τις διατάξεις γείωσης προστασίας της εγκατάστασης. Σελ. 7 από 69

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΡΕΥΜΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ Γενικά Καθοριστικό στοιχείο της προστασίας στις Εσωτερικές Ηλεκτρικές Εγκαταστάσεις (ΕΗΕ) αποτελεί η ασφάλεια των προσώπων έναντι ηλεκτροπληξίας. Ηλεκτροπληξία ονομάζεται η διέλευση του ηλεκτρικού ρεύματος μέσα από το ανθρώπινο σώμα και συμβαίνει όταν μεταξύ δύο σημείων του σώματος υπάρχει τάση (διαφορά δυναμικού) ικανή, ώστε να επιτευχθεί ροή του ρεύματος που είναι ανάλογη με την (ηλεκτρική) αντίσταση του σώματος. Οι επιπτώσεις της ηλεκτροπληξίας ενδέχεται να είναι: Εγκαύματα στο σώμα λόγω επίδρασης του ηλεκτρικού τόξου. Αυτό εμφανίζεται συνήθως σε ατυχήματα με εγκαταστάσεις ισχύος υψηλής τάσης. Επικίνδυνα ρεύματα που ρέουν μέσα από το ανθρώπινο σώμα. Αυτά μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές βιολογικές βλάβες, ακόμα και τον θάνατο. Δευτερογενή ατυχήματα από ασθενή συνήθως ηλεκτρικά ρεύματα που μπορεί να προκαλέσουν π.χ. πτώση ή ολίσθηση λόγω πανικού Η ηλεκτροπληξία μπορεί να προκληθεί με τους παρακάτω τρόπους: Επαφή με ενεργό αγωγό (ακροδέκτη). Επαφή με φθαρμένο (λόγω φυσιολογικής φθοράς της μόνωσής του ή χτυπημένο) ηλεκτροφόρο καλώδιο. Επαφή με ηλεκτρική συσκευή ή μηχανισμό που έχει βλάβη με αποτέλεσμα τη δημιουργία βραχυκυκλώματος ή διαρροής. Εκφόρτωση στατικού ηλεκτρισμού (π.χ. Πυκνωτές ή ακόμα και κεραυνός). Σελ. 8 από 69

Από τι εξαρτάται η επίδραση του ρεύματος στον ανθρώπινο οργανισμό από την τάση και την ένταση του ρεύματος από τη χρονική διάρκεια επαφής με το ρεύμα από τη συχνότητα ή μορφή του ρεύματος, δηλαδή εναλλασσόμενο, συνεχές, κρουστικό ρεύμα από τη διαδρομή του ρεύματος δια του σώματος από τη δεδομένη κατάσταση του οργανισμού (εξασθενημένος, φαγωμένος, ιδρωμένος) από την υγρασία του χώρου από την επιφάνεια επαφής και εξόδου του ρεύματος. Πρακτικός κανόνας: Το ηλεκτρικό ρεύμα ακολουθεί πάντα την κατεύθυνση που παρουσιάζει τη μικρότερη αντίσταση Η ηλεκτρική αντίσταση του ανθρώπινου σώματος Στον ανθρώπινο οργανισμό διακρίνουμε καλούς και κακούς αγωγούς του ηλεκτρισμού. Καλοί αγωγοί είναι σχεδόν όλοι οι ιστοί εκτός από το δέρμα και τα οστά. Η ηλεκτρική αντίσταση του ξηρού δέρματος είναι μεγάλη και κυμαίνεται από 10kΩ - 100 kω. Μια εναλλασσόμενη τάση 230V, εφαρμοζόμενη στο ξηρό ανθρώπινο δέρμα, θα προκαλέσει δίοδο ρεύματος έντασης 2,2mA έως 22mA, με αποτέλεσμα πρόκληση πόνου, μυϊκές συσπάσεις και αναπνευστική δυσχέρεια. Η επαφή όμως του δέρματος με τον ηλεκτροφόρο αγωγό προκαλεί εφίδρωση. Το υγρό δέρμα έχει πολύ χαμηλότερη αντίσταση από το ξηρό δέρμα. Έτσι η αντίσταση του υγρού δέρματος μπορεί να πέσει στο 1 kω. Μια τάση 230V, εφαρμοζόμενη στο σώμα, δίνει ρεύμα έντασης 230mA, με αποτέλεσμα πρόκληση ινιδισμού των κοιλιών. Σελ. 9 από 69

Σελ. 10 από 69

Γενικά ισχύει: Μικρή Αντίσταση μεγάλη ροή ηλεκτρικού ρεύματος Μεγάλος Κίνδυνος θανατηφόρο ατύχημα Μεγάλη Αντίσταση μικρή ροή ηλεκτρικού ρεύματος Μικρός Κίνδυνος ηλεκτρικό ατύχημα Η τιμή της αντίστασης εξαρτάται από τα εξής: διαδρομή του ρεύματος δια του σώματος δύναμη και επιφάνεια επαφής του σώματος με τον αγωγό (μειώνουν την αντίσταση) τάση επαφής (η αντίσταση του σώματος δεν είναι σταθερή και μειώνεται με την αύξηση της τάσης επαφής) σωματική διάπλαση κατάσταση της επιδερμίδας (το πάχος της επιδερμίδας και η υγρασία παίζουν ένα ρόλο) Πρακτικός Κανόνας: Υψηλές αντιστάσεις έχουμε όταν το δέρμα είναι χοντρό, ξηρό και η επιφάνεια επαφής είναι μικρή. Χαμηλές τιμές προκύπτουν όταν το δέρμα είναι λεπτό, υγρό και η επιφάνεια παφής μεγάλη. Στο ακόλουθο σχήµα δίνεται η αντίσταση του ανθρώπινου σώµατος από το ένα χέρι στα δύο πόδια για διάφορες τάσεις. Σχεδιάστηκαν τρεις καµπύλες, που αντιστοιχούν σε διαφορετικά ποσοστά 5%, 50%, 95% του πλήθους των ανθρώπων που έγιναν οι µετρήσεις. Η αντίσταση είναι η Rref από το ένα χέρι στα δύο πόδια. Η ελάχιστη τιµή είναι 650 Ω περίπου, για 95% των ατόµων. Αντίσταση του ανθρώπινου σώµατος, Rpef, ως συνάρτηση της τάσης κατά IEC 64-342 (το δέρµα είναι υγρό). Σελ. 11 από 69

Επίδραση εναλλασσόμενου ρεύματος στον ανθρώπινο οργανισμό Η επίδραση της ροής εναλλασσόµενου ρεύµατος διαµέσου του ανθρώπινου σώµατος είναι µεγαλύτερη από αυτή τους συνεχούς ρεύµατος και εξαρτάται από την τιµή της έντασης του ρεύµατος και τη συχνότητα. Στο ακόλουθο βδιάγραµµα ρεύµατος και χρόνου παρουσιάζονται 4 περιοχές επιδράσεων του ρεύµατος στον οργανισµό : Βλέπουµε ότι κάτω από 0,5 ma δεν γίνεται αντιληπτό το ρεύµα (περιοχή 1), όσο µεγάλος και να είναι ο χρόνος. Στην περιοχή 2 το ρεύµα γίνεται µεν αντιληπτό αλλά δεν προκαλεί συνήθως φυσιοπαθολογικέ ζηµιές. Στην περιοχή 3 υπάρχει κίνδυνος ασφυξίας αλλά όχι µαρµαρυγής. Ο παθών µπορεί να µην είναι σε θέση να απελευθερωθεί από τον ηλεκτροφόρο αγωγό. Η περιοχή 4 είναι εξαιρετικά επικίνδυνη, γιατί προκαλείται µαρµαρυγή µε διάφορες πιθανότητες που δίνονται από τις καµπύλες C1, C2, C3. Η καµπύλη b που χωρίζει τις περιοχές 2 και 3 µπορεί να θεωρηθεί ως όριο κινδύνου. Σελ. 12 από 69

Επίδραση εναλλασσομένου ρεύματος συχνότητας 15 Hz έως 100 Hz στον ανθρώπινο οργανισμό [1] Ζώνη 1 : Συνήθως καμία αντίδραση οργανισμού Ζώνη 2 : Συνήθως καμία επιβλαβής φυσιοπαθολογική επίδραση Ζώνη 3 : Συνήθως δεν αναμένεται καμία οργανική βλάβη. Μυϊκή συστολή και δυσκολίες στην αναπνοή. Παροδικές διαταραχές των καρδιακών παλμών Ζώνη 4 : Πιθανότητα καρδιακής μαρμαρυγής: Κατώφλι μαρμαρυγής καμπύλη c 1 αύξηση πιθανότητας μέχρι περίπου 5% καμπύλη c 2, μέχρι 50 % καμπύλη c 3 και πάνω από 50 % πέραν της καμπύλης c 3. Με την αύξηση του ρεύματος και του χρόνου μπορούν να εμφανισθούν καρδιακή ανακοπή, αναπνευστική ανακοπή και σοβαρά εγκαύματα. Η παρατεταµένη επαφή µε το εναλλασόµενο ρεύµα (κάποια δευτερόλεπτα) µπορεί να έχει τα ακόλουθα αποτελέσµατα: έως 0,5 ma Το ρεύµα συνήθως δε γίνεται αντιληπτό. Αυτές οι ελαφρές εντάσεις δεν είναι θανατηφόρες. Μπορούν όµως, στην επαφή, να προκαλέσουν µια κίνηση φόβου. από 0,5mA έως 10 ma Το χέρι αποκτά µια ελαφρά ακαµψία και αισθανόµαστε µούδιασµα που µε αργό ρυθµό εκτείνεται από τον καρπό έως τον αγκώνα. Αν η επαφή συνεχιστεί αισθανόµαστε κράµπα στο χέρι, που φθάνει σε όλο το βραχίονα καθώς αυξάνει η ένταση του ρεύµατος. Αυτές οι κράµπες µπορεί να είναι τόσο δυνατές ώστε να είναι αδύνατο να τραβήξουµε το χέρι µας από τον αγωγό. από 10 ma 25 ma Οι γυναίκες δεν µπορούν πλέον να αποσπάσουν τα µέλη τους από τον αγωγό, ενώ οι άνδρες αισθάνονται µερική απώλεια µυϊκού ελέγχου και έντονο πόνο. ε µπορούν πλέον να αποσπάσουν τα µέλη τους από τον αγωγό. από 25 ma 45 ma Οι µύες συσπώνται δυνατά και επώδυνα. Όταν αυτή η µυϊκή σύσπαση φθάσει ως τους µύες του θώρακα, τότε εµποδίζεται η αναπνοή, πράγµα που µπορεί να οδηγήσει σε θάνατο, από ασφυξία. Στις περιπτώσεις το µόνο µέσο διάσωσης του θύµατος είναι η τεχνητή αναπνοή. από 45 ma 200mA Πρόκληση εγκαυµάτων (καταστροφή ιστών, νεύρων, µυών) που επουλώνονται µε εξαιρετικά αργούς ρυθµούς. Πιθανή καρδιακή ανακοπή, σταµάτηµα της κυκλοφορίας του αίµατος. Πάνω από 200 ma Θανατηφόρο ακαριαία, µε σταµάτηµα της καρδιάς και κάψιµο βασικών οργάνων. Πάνω από 1 Α Απελευθερώνεται µεγάλη ποσότητα θερµότητας που κάνει να πήξουν οι πρωτεΐνες του αίµατος και βοηθάει την παραγωγή µυοσφαιρίνης, µίας χρωστικής των µυών που για τα νεφρά αποτελεί ισχυρό δηλητήριο. Σελ. 13 από 69

Επίδραση συχνότητας στον ανθρώπινο οργανισμό Η επίδραση του ρεύµατος στον άνθρωπο γίνεται πιο ακίνδυνη καθώς αυξάνεται η συχνότητα από 50Hz σε υψηλότερες συχνότητες. Φαίνεται ότι η περιοχή γύρω από τα 50Hz είναι η πιο επικίνδυνη. ηλαδή, στο συνεχές και σε υψηλότερες συχνότητες η δράση του ρεύµατος είναι πιο ακίνδυνη. Μείωση των επιδράσεων ρευμάτων συχνότητας 50 Hz f 1000 Hz [2] 1 συντελεστής αυξήσεως του ορίου αντιλήψεως του ρεύματος ( 0, 5 ma ) 2 συντελεστής αυξήσεως του ορίου απελευθερώσεως του χεριού που κρατάει τον αγωγό (10 ma ) 3 συντελεστής αυξήσεως του ορίου μαρμαρυγής (καμπύλη c 1 στο σχήμα 11) για διάρκεια επαφής μεγαλύτερη από την περίοδο των καρδιακών παλμών (περίπου 0, 75 s ) και ροή ρεύματος κατά μήκος του κορμού Σελ. 14 από 69

Μείωση των επιδράσεων ρευμάτων συχνότητας 1kHz f 10 khz [2] 1 συντελεστής αυξήσεως του ορίου αντιλήψεως του ρεύματος ( 0, 5 ma ) 2 συντελεστής αυξήσεως του ορίου απελευθερώσεως του χεριού που κρατάει τον αγωγό (10 ma ) Για να βρούµε την τιµή ενός υψίσυχνου ρεύµατος, Ieq, που προκαλεί το ίδιο αποτέλεσµα όπως το ρεύµα των 50Hz, πρέπει να πολλαπλασιάσουµε το ρεύµα I των 50Hz µε συντελεστές (κ 1,κ 2,κ 3) που δίνονται. Σελ. 15 από 69

Επίδραση συνεχούς ρεύματος στον ανθρώπινο οργανισμό Υπάρχουν 4 περιοχές (ζώνες) επίδρασης του συνεχούς ρεύµατος στον άνθρωπο, σύµφωνα µε το ακόλουθο σχήµα (αυτές ισχύουν ανεξάρτητα από την ηλικία και το βάρος) : Το συνεχές ρεύµα γίνεται αντιληπτό σε ένταση άνω των 2 ma. Στη ζώνη 2, άνω των 2 ma, το ρεύµα προκαλεί συστολή των µυών, όχι όµως οργανική βλάβη, µόνο αν αυτό µεταβληθεί απότοµα, δηλαδή κατά την επαφή ή κατά τη διακοπή της επαφής. Στη ζώνη 3 είναι πιθανές καρδιακές διαταραχές. Λόγω έλλειψης δεδοµένων τα όρια µεταξύ των περιοχών 2 και 3 είναι ασαφή. Στη ζώνη 4, δηλαδή άνω των 150-500 ma υπάρχει κίνδυνος µαρµαρυγής. Επίδραση του συνεχούς ρεύματος στον ανθρώπινο οργανισμό [1] Ζώνη 1 : Συνήθως καμία αντίδραση. Ζώνη 2 : Συνήθως καμία επιβλαβής φυσιολογική επίδραση. Ζώνη 3 : Συνήθως δεν αναμένεται καμία οργανική βλάβη. Με την αύξηση του ρεύματος και του χρόνου είναι πιθανές παροδικές διαταραχές των καρδιακών παλμών. Ζώνη 4 : Πιθανότητα καρδιακής μαρμαρυγής: Κατώφλι μαρμαρυγής καμπύλη c 1, αύξηση πιθανότητας μέχρι περίπου 5% καμπύλη c 2, μέχρι 50% καμπύλη c 3 και πάνω από 50% πέραν της καμπύλης c 3. Με την αύξηση του ρεύματος και του χρόνου είναι δυνατά σοβαρά εγκαύματα. Σελ. 16 από 69

Σύγκριση των αντίστοιχων σχηµάτων οδηγεί στο συµπέρασµα ότι, το συνεχές ρεύµα είναι πιο ακίνδυνο απ' ότι ένα εναλλασσόµενο ρεύµα, µε τιµή µεγίστου ίση µε αυτή του συνεχούς. Μέγιστη επιτρεπόμενη διάρκεια για δεδομένη τάση επαφής Σελ. 17 από 69

Ενέργειες σε περίπτωση ηλεκτροπληξίας Η αντιμετώπιση μιας ηλεκτροπληξίας απαιτεί ψυχραιμία και συντονισμό. Οι πρέπει να ακολουθηθούν είναι: ενέργειες σε βήματα που Κατέβασε το Γενικό Διακόπτη Απομάκρυνε τον παθόντα από το ρεύμα χρησιμοποιώντας κάποιο μονωτικό υλικό (ξύλο, πλαστικό, ειδικά γάντια) Τοποθέτησέ τον σε στάση που διατηρεί ελεύθερη την αναπνευστική οδό Εκτίμησε την κλινική κατάσταση και τηλεφώνησε άμεσα στις Α Βοήθειες και την Άμεση Επέμβαση (199) δηλώνοντας: - Συμβάν Ηλεκτροπληξίας - Πλήρη Διεύθυνση (περιοχή, Οδό, Αριθμό, Τηλέφωνο, Όροφο) Κάνε τεχνητή αναπνοή και μασάζ καρδιάς, αν είσαι κατάλληλα εκπαιδευμένος Συνέχισε την προσπάθεια διάσωσης μέχρι να αναλάβει κάποιος περισσότερο αρμόδιος Βασικοί Κανόνες Αποφυγής Ηλεκτροπληξίας ΠΟΤΕ μην εμπιστεύεστε τη ζωή σας αποκλειστικά σε συσκευές όπως αυτόματοι, ασφάλειες, ρελέ, θερμικά κ.λπ. Συσκευές σαν αυτές είναι μηχανικά συστήματα και υπάρχει πάντα πιθανότητα να μην ενεργοποιηθούν. ΠΟΤΕ μη διακόπτετε τη γείωση μιας συσκευής. Η συσκευή θα γίνει επικίνδυνη για τη ζωή σας. ΕΛΕΓΧΕΤΕ τακτικά τις γειώσεις των συσκευών και την ποιότητα των καλωδίων στην επιχείρησή σας. ΝΑ ΕΡΓΑΖΕΣΤΕ ΠΑΝΤΟΤΕ ΜΕ ΤΑΞΗ. Μια μάζα καλωδίων με πολλές συνδέσεις, εργαλεία πεταμένα δεξιά και αριστερά οδηγούν σε επιπόλαιη σκέψη, ενέργειες χωρίς προηγούμενη μελέτη και γενικά σε ατυχήματα. Κάντε τις συνδέσεις σας χρησιμοποιώντας κατάλληλα, από άποψη μήκους, καλώδια, αποφύγετε να έχετε γυμνούς συνδέσμους, υπό τάση. ΠΟΤΕ μη δουλεύετε σε υγρά πατώματα όταν έρχεστε σε επαφή με ηλεκτρικά κυκλώματα. ΕΛΕΓΧΕΤΕ τακτικά την κατάσταση του αυτόματου διακόπτη διαρροής (RCD), πατώντας το δοκιμαστικό μπουτόν και παρατηρώντας τη διακοπή τροφοδοσίας. ΠΟΤΕ μη στερεώνετε καλώδια σε μεταλλικές κατασκευές π.χ σκαλωσιές, σωλήνες κ.α. Τα καλώδια πρέπει ανάλογα με την περίπτωση να αναρτώνται σε τέτοιο ύψος ώστε να επιτρέπεται η ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων και οχημάτων. ΑΠΟΦΕΥΓΕΤΕ την ύπαρξη φθαρμένων ή με πρόχειρες ενώσεις καλωδίων. Τα καλώδια τροφοδοσίας των μόνιμα εγκατεστημένων μηχανών ή άλλων συσκευών πρέπει να προστατεύονται από μηχανική καταπόνηση (π.χ. να καλύπτονται ή να οδεύουν εντός εύκαμπτων πλαστικών ή μεταλλικών γειωμένων σωλήνων. Σελ. 18 από 69

ΠΟΤΕ μη δουλεύετε μόνοι σας. Πάντα να υπάρχει κάποιο άλλο άτομο δίπλα σας να διακόψει την παροχή αν χρειαστεί. ΑΠΟΦΕΥΓΕΤΕ να πιάνετε κυκλώματα με τα δύο σας χέρια. Το ρεύμα όταν διέρχεται από το ένα χέρι στο άλλο, διασχίζει την καρδιά σας, γεγονός που κάνει πιο επικίνδυνο ένα σοκ. ΜΗ ΜΙΛΑΤΕ όταν δουλεύετε σε κύκλωμα υπό τάση ή μην απευθύνετε το λόγο σε συνάδελφό σας που εργάζεται υπό τάση. Για το λίγο χρόνο που τα κυκλώματά σας είναι υπό τάση και κάνετε μετρήσεις, απαιτείται η μέγιστη συγκέντρωση και προσοχή. ΑΠΟΦΕΥΓΕΤΕ τις απότομες κινήσεις, σπρωξίματα κ.λπ. στους χώρους εργασίας. Κάποιος μπορεί από σπρώξιμο να αγγίξει κάποια σύνδεση και να δεχτεί σοκ. ΕΜΠΙΣΤΕΥΘΕΙΤΕ για εργασίες μόνο αδειούχο ηλεκτρολόγο. ΠΟΤΕ μην εργάζεστε υπό τάση. Οι 5 χρυσοί κανόνες ασφαλείας : 1. Διακοπή του ηλεκτρικού ρεύματος Προσοχή! Η διακοπή γίνεται σ' όλες τις φάσεις και σε σημεία εκατέρωθεν της θέσης εργασίας. Πρέπει να είναι ορατή. 2. Διασφάλιση από αυθαίρετη επαναφορά του ηλεκτρικού ρεύματος Προσοχή! Εξασφαλίστε ότι κανείς δεν θα ξανατροφοδοτήσει το ρεύμα. Αυτό επιτυγχάνεται με την αφαίρεση των ασφαλειών και την τοποθέτηση κόκκινων πινακίδων και λουκέτων. 3. Επιβεβαίωση της έλλειψης της τάσης Προσοχή! Διαπιστώστε με διπολικούς δοκιμαστές τάσης ότι σ' όλες τις φάσεις υπάρχει η έλλειψη της τάσης. 4. Γείωση και βραχυκύκλωση Προσοχή! Στην τοποθέτηση γειώσεων πρώτα συνδέεται το καλώδιο γείωσης προς τη γη και ύστερα με το προς γείωση μέρος της εγκατάστασης. 5. Κάλυψη των γειτονικών στοιχείων που βρίσκονται υπό τάση κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μην είναι δυνατή η επαφή μ' αυτά Σελ. 19 από 69

ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΝΑΝΤΙ ΗΛΕΚΤΡΟΠΛΗΞΙΑΣ ΣΕ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΧΑΜΗΛΗΣ ΤΑΣΗΣ Γενικά Μία εγκατάσταση τροφοδότησης ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να σχεδιάζεται µε κριτήρια: την ασφάλεια ατόµων, την ασφάλεια συσκευών, την αξιοπιστία, την καλή λειτουργικότητα, την εύκολη επεκτασιµότητα, την ικανοποιητική εφεδρεία, την υπάρχουσα τεχνολογία υλικών και τη δυνατότητα έγκαιρης προµήθειας των υλικών, την οικονοµική λειτουργία και το λογικό, ανταγωνιστικό, κόστος. Ιδιαίτερα πρέπει να δοθεί προσοχή στους τρεις παρακάτω κινδύνους που εγκυµονούν σε οµαλή ή πιθανά και σε ανώµαλη λειτουργία. Αυτοί είναι: ηλεκτροπληξία, πυρκαγιά προερχόµενη από βραχυκυκλώµατα ή από συσκευές υψηλής θερµοκρασίας (λαµπτήρες, φούρνοι κ.λ.π.), εκρήξεις λόγω σπινθήρων ή υψηλής θερµοκρασίας. Η σχεδίαση της προστασίας αποσκοπεί στην εξασφάλιση της μη εμφανίσεως επικίνδυνων τάσεων επαφής για τον άνθρωπο καθώς και στη διατήρηση των εντάσεων και τάσεων στα διάφορα στοιχεία της εγκαταστάσεως στα επιτρεπόμενα όριά τους. Η προστασία των ανθρώπων, εκτός των μέτρων προστασίας στις Εσωτερικές Ηλεκτρικές Εγκαταστάσεις (ΕΗΕ), επιβάλλει και κατάλληλες γειώσεις και διατάξεις προστασίας στο δίκτυο τροφοδοτήσεως των εγκαταστάσεων. Σελ. 20 από 69

Βασικοί Ορισμοί Τάση σφάλματος UE και τάση επαφής UT σε περιπτώσεις βλαβών της μόνωσης σε εσωτερικές εγκαταστάσεις α) Μη μονωμένο δάπεδο β) Μονωμένο δάπεδο. Τάση σφάλματος UE τάση επαφής UT και βηματική τάση US σε περίπτωση σφάλματος στο δίκτυο α) Χωρίς εσφαλμένη σύνδεση Σελ. 21 από 69

β) Αύξηση της τάσεως επαφής με τη μεταφορά δυναμικού λόγω της εσφαλμένης σύνδεσης Μέθοδοι προστασίας έναντι ηλεκτροπληξίας σε εγκαταστάσεις χαμηλής τάσης Σύμφωνα με το άρθρο 8 του ΚΕΗΕ παρέχεται ασφάλεια έναντι ηλεκτροπληξίας όταν η τάση λειτουργίας δεν υπερβαίνει τα 50V. Για εγκαταστάσεις με τάση λειτουργίας μεγαλύτερη των 50V πρέπει να αποκλείεται η τυχαία επαφή με στοιχεία που βρίσκονται υπό τάση και πρέπει πρόσθετα να πληρούται μία από τις τρεις συνθήκες: α) Το ρεύμα που μπορεί να διέλθει από τον ανθρώπινο οργανισμό, συνεχές ή εναλλασσόμενο με συχνότητα μέχρι 60Hz, να μην υπερβαίνει τα 0,5mA. β) Η τάση επαφής να μην μπορεί να υπερβεί τα 50V. γ) Τάση επαφής μεγαλύτερη από 50V να μην μπορεί να διατηρηθεί περισσότερο από 5s. Οι μέθοδοι προστασίας διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: α) Μέθοδοι που εφαρμόζονται σε ειδικές περιπτώσεις και αποκλείουν την εμφάνιση επικίνδυνων τάσεων επαφής, όπως: Χρησιμοποίηση συσκευών με διπλή μόνωση. Μόνιμη εγκατάσταση συσκευών σε μονωμένο δάπεδο. Ηλεκτρικός (γαλβανικός) διαχωρισμός ενός κυκλώματος, συνήθως με ένα μετασχηματιστή. Χρησιμοποίηση τάσης U 50V β) Μέθοδοι που εφαρμόζονται συνήθως και εξασφαλίζουν τη διακοπή της τάσης τροφοδότησης μετά την εμφάνιση σφάλματος ώστε να μην εμφανίζονται επικίνδυνες τάσεις επαφής. Τέτοιες μέθοδοι είναι: η άμεση γείωση η ουδετέρωση η προστασία με διακόπτες διαφυγής (τάσης ή έντασης), σε συνδυασμό με την άμεση γείωση ή την ουδετέρωση. Άμεση γείωση R U / I s B Όπου: I η ένταση του ρεύματος που προκαλεί αυτόματη διακοπή του κυκλώματος μέσα σε 5s U =50V η μέγιστη επιτρεπόμενη τάση επαφής για διάρκεια 5s. B Σελ. 22 από 69

Ουδετέρωση ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΟΥΔΕΤΕΡΩΣΗΣ 1. I k1p 3I na 2. q ουδετέρου = q φάσεως 3. Γείωση ουδετέρου: υποσταθμός διανομής, τέρματα γραμμών ή διακλαδώσεων, σε κάθε παροχέτευση 4. R γείωσης ουδετέρου 10Ω ή καλύτερα 1Ω 5. Όχι διακοπή ουδετέρου με ασφάλειες ή αυτόματους Σελ. 23 από 69

Σελ. 24 από 69 Προστασία με διακόπτες διαφυγής εντάσεως n c b a I I I I 0 n c b a I I I I I I I I I I n c b a 0 I I I I I I n c b a

Χαρακτηριστικές εντάσεως-χρόνου ΔΔΕ με I n 30 ma και I n 10 ma και προστασία ατόμων Ζώνη 1: Συνήθως καμμία αντίδραση του οργανισμού Ζώνη 2: Συνήθως καμμία επιβλαβής φυσιοπαθολογική επίδραση Ζώνη 3: Συνήθως δεν αναμένεται καμμία οργανική βλάβη Ζώνη 4: Πιθανότητα μαρμαρυγής, καμπύλη c 1 όριο μαρμαρυγής Σελ. 25 από 69

ΓΕΙΩΣΕΙΣ ΣΕ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΜΕΣΗΣ ΚΑΙ ΧΑΜΗΛΗΣ ΤΑΣΗΣ Γενικά Γείωση είναι η ένωση ενός σημείου ενός κυκλώματος ή ενός ξένου προς το κύκλωμα μεταλλικού αντικειμένου με μια εγκατάσταση γείωσης. Εγκατάσταση γείωσης είναι ένα ή περισσότερα συνδεδεμένα ηλεκτρόδια γείωσης. Η γείωση μπορεί να είναι συνεχής ή να διακόπτεται παρεμβάλλοντας ένα διάκενο σπινθηριστή, οπότε μιλάμε για ανοιχτή γείωση. Η τελευταία συνιστάται, όχι όμως κατά κανόνα, σε εγκαταστάσεις αλεξικέραυνων. Υπάρχουν τριών ειδών γειώσεις, ανάλογα με τη χρήση τους: Γείωση λειτουργίας: είναι η γείωση ενός σημείου ενός ενεργού κυκλώματος π.χ. η γείωση ενός ΜΣ και η γείωση του ουδετέρου αγωγού του συστήματος. Η γραμμή γείωσης μπορεί γενικά να έχει αυτεπαγωγές ή αντιστάσεις στα δίκτυα ΙΤ ή να είναι ένας συνεχής αγωγός στα δίκτυα ΤΝ. Γείωση προστασίας: είναι η γείωση ενός μεταλλικού μέρους που δεν είναι στοιχείο ενεργού κυκλώματος, π.χ. η γείωση του κελύφους μιας ηλεκτρικής συσκευής. Η γείωση προστασίας μειώνει τις τάσεις επαφής. Είναι δε πάντα συνεχής, δηλαδή δε παρεμβάλλονται αντιστάσεις ή διάκενα. Παράδειγμα είναι επίσης οι γειώσεις των μεταλλικών μερών ενός ΥΣ μέσης τάσης. Γείωση του συστήματος της αντικεραυνικής προστασίας: είναι η ανοιχτή ή η συνεχής γείωση του συστήματος αντικεραυνικής προστασίας. Αυτές οι γειώσεις διοχετεύουν το ρεύμα των κεραυνών προς τη γη. Ανοιχτές γειώσεις μειώνουν την ηλεκτροχημική διάβρωση. Τα τρία είδη γειώσεων συνυπάρχουν συνήθως στις εγκαταστάσεις. Μπορεί τα δίκτυα γειώσεων που χρησιμοποιούνται να είναι ταυτόσημα, δηλαδή κοινά (ή με κοινά ηλεκτρόδια γείωσης) και για τις 3 γειώσεις α, β, γ. Προτείνεται να γίνεται κάθε προσπάθεια, οι γειώσεις α, β, γ να απολήξουν στο ίδιο ηλεκτρόδιο ή στην ίδια εγκατάσταση γείωσης σε ένα κτίριο (όχι υποσταθμό). Αυτό εξάλλου επιβάλλουν και κανονισμοί ηλεκτρικών εγκαταστάσεων άλλων χώρων. Όσον αφορά τους γειωτές και αγωγούς γείωσης, το έγγραφο εναρμόνισης HD384-54 όπου αναφέρεται σε γειωτές και πρέπει να το ακολουθούμε σε Ευρώπη, δεν προδιαγράφει κατά κανόνα υλικά και τρόπους εγκατάστασης. Προδιαγράφει μόνο απαιτήσεις ή σημεία που πρέπει να προσεχθούν. Ορισμένα βασικά θέματα είναι τα εξής: Το βάθος έμπηξης του γειωτή πρέπει να είναι αρκετό (>0,5m) για να έχουμε υγρό αγώγιμο έδαφος και να αποφεύγεται το πάγωμα του εδάφους που οδηγεί σε μεγάλη αντίσταση. Απαιτείται μηχανική στιβαρότητα. Ηλεκτροχημικές δράσεις και διάβρωση οδηγούν σε καταστροφή του γειωτή. Δηλαδή ο συνδυασμός του μετάλλου, του εδάφους και των παρακειμένων θαμμένων αγωγών παίζει ρόλο. Η θερμοκρασία και υγρασία μειώνουν την αντίσταση γείωσης. Δηλαδή έχουμε και μια εξάρτηση από την εποχή του έτους. Η αντίσταση γείωσης μπορεί για τους παραπάνω λόγους να αλλάξει με το χρόνο. Επιτρέπεται η χρήση των σωλήνων ύδρευσης, όχι όμως σωλήνων άλλων μέσων καυσίμων κ.λπ. σαν γειωτών. Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή σε γειώσεις Σ.Ρ. διότι μπορεί η ηλεκτροχημική δράση να είναι σημαντική. Σελ. 26 από 69

Η ειδική αντίσταση του μετάλλου του γειωτή δεν παίζει ρόλο στην αντίσταση γείωσης, δηλαδή η αντίσταση αυτή δεν εξαρτάται από το υλικό του γειωτή. Καλή εμπειρία όσον αφορά τη διάβρωση υπάρχει με τα εξής υλικά: Γαλβανισμένος χάλυβας (>Φ 10mm, >30x3,5mm 2 ) σε σκυρόδεμα, γίνεται χρήση αυτού σε θεμελιακές γειώσεις. Ανοξείδωτος χάλυβας στο έδαφος. Μόλυβδος ή επιμολυβδωμένος στο έδαφος. Χαλκός ή επιχαλκωμένος χάλυβας στο έδαφος. Χάλυβας ή γαλβανισμένος χάλυβας στο έδαφος υπόκειται σε διάβρωση. Σχ. 1.1. Τα τρία είδη γειώσεων, λειτουργίας, προστασίας και γείωση του συστήματος αντικεραυνικής προστασίας για απαγωγή των κεραυνών. Τα ηλεκτρόδια 1και 2 γείωσης του ουδετέρου και των κεραυνών προτείνεται να συνδέονται μεταξύ τους. Σελ. 27 από 69

Είδη ηλεκτροδίων γείωσης, αντίσταση γείωσης Γειωτής ράβδου Αυτός ο γειωτής είναι ένας σωλήνας ονομαστικής διαμέτρου μεγαλύτερης της μίας ίντσας ή μία ράβδος στρογγυλή ή προφίλ από γαλβανισμένο χάλυβα. Η ράβδος καρφώνεται κατακόρυφα ή λοξά. Η αντίσταση δεν εξαρτάται σημαντικά από το πάχος ή τη διάμετρο της ράβδου. Εφόσον το επιτρέπει η μηχανική αντοχή, προτείνονται ηλεκτρόδια χαλκού ή επιχαλκωμένου ή επιμολυβδωμένου χάλυβα γιατί αντέχουν στη διάβρωση. Γειωτής ταινίας Ταινία ή συρματόσχοινο τοποθετείται σε χαντάκι βάθους 0.7-1m, για να υπάρχει υγρό έδαφος. Η ταινία μπορεί να είναι χάλυβας γαλβανισμένος ή επιμολυβδωμένος ή επιχαλκωμένος διαστάσεων 40 x4mm 2. Χρησιμοποιούνται επίσης χάλκινες ταινίες. Η ταινία μπορεί να τοποθετηθεί ευθύγραμμα ή κυκλικά γύρω από την εγκατάσταση. Η τελευταία γείωση λέγεται γειωτής βρόχου. Μια περίπτωση του γειωτή ταινίας είναι η θεμελιακή γείωση. Δεν συνιστάται συρματόσχοινο αντί ταινίας σαν ηλεκτρόδιο γείωσης γιατί διαβρώνεται σχετικά εύκολα. Χάλκινα ή επιχαλκωμένα ηλεκτρόδια γενικά αποφεύγονται όπου στην περιοχή υπάρχουν χαλύβδινοι σωλήνες διότι προκαλούνται διαβρώσεις. Γειωτής πλάκας Πλάκα μορφής παραλληλογράμμου ενταφιάζεται στο έδαφος με την επιφάνεια της κατακόρυφη. Το πάνω μέρος της βρίσκεται σε βάθος μεγαλύτερο του 1m. Το υλικό κατασκευής μπορεί να είναι γαλβανισμένος, επιχαλκωμένος ή επιμολυβδωμένος χάλυβας με πάχος μεγαλύτερο των 3mm ή χαλκός ή μόλυβδος με πάχος μεγαλύτερο των 2mm. Γειωτής ακτινικός Ταινίες ή ράβδοι διαμορφώνονται υπό μορφή αστέρα με πολλές ακτίνες. Ο αστέρας βρίσκεται σε οριζόντια θέση, ενταφιασμένος σε βάθος τουλάχιστον 0.8m. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται είναι όμοια, όπως στην γειωτή ταινίας. Γειωτής πλέγματος Πλέγμα από ταινίες ή αγωγός κυκλικής διατομής με τετραγωνικά ανοίγματα πλάτους 0.7-2 m τοποθετείται οριζόντια σε βάθος 0.5-1 m. Τα ελάχιστα πάχη είναι όπως στους γειωτές ταινίας. Το πλεονέκτημα των γειωτών πλέγματος είναι ότι, οι βηματικές τάσεις στο έδαφος, επάνω από το πλέγμα, είναι αμελητέες. Σελ. 28 από 69

Το δίκτυο ύδρευσης σαν γειωτής Επιτρέπεται χωρίς ιδιαίτερη άδεια, η χρησιμοποίηση μεταλλικών δικτύων ύδρευσης ως γειωτών για εγκαταστάσεις με τάσεις ως προς γη μικρότερες των 250 V, εφόσον υπάρχει απλή συγκατάθεση του Οργανισμού Ύδρευσης. Πάνω από αυτές τις τάσεις χρειάζεται ειδική άδεια από τον Οργανισμό Ύδρευσης. Η γραμμή γείωσης συνδέεται κατά προτίμηση πριν από το μετρητή. Αν η σύνδεση γίνει μετά το μετρητή, πρέπει να βραχυκυκλωθεί μονίμως ο μετρητής με χάλκινο σύρμα Η03V-U και διατομή τουλάχιστον 6mm 2. Κατά VDE 100 δεν επιτρέπεται η παράλληλη σύνδεση γειωτών από χαλκό με το δίκτυο ύδρευσης. Σχηματίζονται ηλεκτροχημικά στοιχεία με αποτέλεσμα τη διάβρωση του σιδήρου. Επιφανειακοί και βαθείς γειωτές Γίνεται διάκριση στους γειωτές ανάλογα με το βάθος τους σε: Επιφανειακούς γειωτές, π.χ. γειωτές ταινίας, πλέγματος και ακτινικούς γειωτές Βαθείς γειωτές, π.χ. γειωτές ράβδου. Στους βαθείς γειωτές η αντίσταση μεταβάλλεται λιγότερο με το χρόνο απ ότι στους επιφανειακούς, επειδή η θερμοκρασία και η υγρασία του εδάφους δεν μεταβάλλονται πολύ σε μεγάλα βάθη. Απολήξεις και συνδέσεις των ηλεκτροδίων γείωση Οι διατομές των αγωγών που οδηγούν από τις εγκαταστάσεις στους γειωτές, φέρουν ρεύματα μόνο σε σφάλματα. Η διάρκεια των σφαλμάτων είναι το πολύ μερικά sec. Τα ρεύματα που ρέουν προς τη γη είναι περιορισμένα ως εξής: 1000 Α (συνήθως κάτω από 80 Α) στη μέση τάση. 230 Α (συνήθως κάτω από 10 Α) στη χαμηλή τάση. ΘΕΜΕΛΙΑΚΗ ΓΕΙΩΣΗ Τι είναι η Θεμελιακή Γείωση Η θεμελιακή γείωση τέθηκε σε πλήρη ισχύ τον Μάρτιο του 2006 σύμφωνα με το Πρότυπο του ΕΛΟΤ HD- 384 και θεωρείται ως η βασική γείωση λειτουργίας και προστασίας στις νέες οικοδομές. Ονομάζεται θεμελιακή επειδή κατασκευάζεται στα θεμέλια της κάθε οικοδομής περιμετρικά στους πεδιλοδοκούς. Η μελέτη της θεμελιακής γείωσης πρέπει να γίνεται πριν από την έναρξη των οικοδομικών εργασιών. Η κατασκευή της πρέπει να πραγματοποιείται από ειδικευμένο τεχνικό προσωπικό, ταυτόχρονα με τις εργασίες σκυροδέτησης στους πεδιλοδοκούς. Σελ. 29 από 69

Πλεονεκτήματα Θεμελιακής Γείωσης έναντι άλλων γειώσεων Τα πλεονεκτήματα της θεμελιακής γείωσης έναντι άλλων τύπων γειώσεων, συνοψίζονται στα εξής: Εγκιβωτίζεται μέσα στο σκυρόδεμα και συνδέεται ηλεκτρικά με τον οπλισμό της οικοδομής. Έτσι επιτυγχάνεται η ιδανικότερη γείωση με την μικρότερη τιμή αντίστασης σε σχέση με άλλα είδη γείωσης. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί παράλληλα και για γείωση αντικεραυνικής προστασίας, μειώνοντας έτσι το συνολικό κόστος αφού δεν είναι απαραίτητη η εγκατάσταση καινούργιου συστήματος γείωσης σε μελλοντική τοποθέτηση αντικεραυνικής προστασίας. Εξάλειψη βηματικών τάσεων Ισοδυναμικές συνδέσεις Αντοχή στη διάβρωση Πως κατασκευάζεται η Θεμελιακή Γείωση Τοποθετείται περιμετρικά της θεμελίωσης ταινία χαλύβδινη ή χάλκινη, η οποία συγκρατείται πάνω στον οπλισμό του μπετού με σφικτήρες. Συνδέσεις μεταξύ χαλύβδινων και χάλκινων εξαρτημάτων γίνονται μόνο μέσα στο σκυρόδεμα. Συνδέσεις ίδιου τύπου εκτός σκυροδέματος γίνονται μόνο με ανοξείδωτα εξαρτήματα. Όπως αναφέρεται και στη διεθνή βιβλιογραφία αλλά και στα σχετικά Πρότυπα IEC, δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος εφόσον ο χαλκός τοποθετηθεί εντός της θεμελίωσης, όπως εξάλλου ισχύει και για το χάλυβα. Ο λόγος είναι ότι το ηλεκτροχημικό δυναμικό κάθε υλικού εξαρτάται από το ίδιο το υλικό αλλά και από το υλικό που το περιβάλλει. Στο σκυρόδεμα ο χάλυβας αποκτά το ίδιο ηλεκτροχημικό δυναμικό με το χαλκό και ως εκ τούτου δεν υπάρχει κίνδυνος διάβρωσης. Σε χώρους όπως λεβητοστάσια, μηχανοστάσια ασανσέρ, μηχανοστάσια πισίνας, λουτρά, wc, κουζίνες, ηλεκτρικούς πίνακες και μετρητές ΔΕΗ τοποθετούνται ακροδέκτες γείωσης, οι οποίοι χρησιμοποιούνται για τη σύνδεση εγκιβωτισμένων αγωγών με εξωτερικούς αγωγούς. Για τη σύνδεση της θεμελιακής γείωσης με αλεξικέραυνο, τοποθετείται αγωγός μέσα στις κολόνες πριν την σκυροδέτηση με κατάληξη την ταράτσα του κτιρίου. Περιμετρικά της ταράτσας, πάνω σε στηρίγματα, τοποθετείται αγωγός αλουμινίου ή χαλκού σε σημεία καμινάδων, ηλιακών θερμοσίφωνων κ.α. Στη συνέχεια τοποθετούνται ακίδες και έτσι ολοκληρώνεται η κατασκευή του αλεξικέραυνου. Σελ. 30 από 69

Γείωση εγκαταστάσης Σε κάθε νέοανεγειρόμενο κτίριο επιβάλλεται η εγκατάσταση θεμελιακής γείωσης για την επίτευξη χαμηλής αντίστασης γείωσης. Χαμηλή αντίσταση γείωσης σημαίνει χαμηλή αναμενόμενη τάση επαφής (!!!). Εάν σε ένα κτίριο υπάρχουν διάφορες γειώσεις (λειτουργίας, προστασίας, αλεξικεραύνου κλπ.), τότε επιβάλλεται, για λόγους προστασίας, μία κοινή γείωση με χαμηλή αντίσταση γείωσης (μικρότερη του 1 Ω) Σε κτίρια με κοινή γείωση πρέπει να κατασκευάζονται ισοδυναμικές συνδέσεις και να προβλέπονται στους ηλεκτρικούς πίνακες και στα σημεία τροφοδότησης ευαίσθητου εξοπλισμού αποχετευτές υπερτάσεων. Οι ισοδυναμικές συνδέσεις εξασφαλίζουν μηδενική διαφορά δυναμικού μεταξύ γειτονικών μεταλλικών δικτύων, με τα οποία ενδέχεται να έλθει σε επαφή άτομο και οι αποχετευτές υπερτάσεων περιορίζουν σε ασφαλείς τιμές τυχόν υπερτάσεις που μπορεί να εμφανιστούν στο ηλεκτρικό δίκτυο της εγκατάστασης (π.χ. από πτώση κεραυνού, από διακοπή χωρητικών φορτίων κλπ.). Σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις ή σε εκτεταμένα εσωτερικά δίκτυα διανομής, η γείωση του ουδέτερου αγωγού μπορεί να μην πραγματοποιείται στο μετρητή, αλλά στο γενικό πίνακα ή και στους επιμέρους υποπίνακες της ΕΗΕ, όπως δείχνει το επόμενο σχήμα. Σελ. 31 από 69

Σελ. 32 από 69

ΑΓΩΓΟΙ & ΚΑΛΩΔΙΑ Αγωγός ονομάζεται το αγώγιμο σύρμα, γυμνό ή μονωμένο όταν έχει μονωτικό περίβλημα, που διοχετεύει ηλεκτρικό ρεύμα. Κατασκευάζεται από χαλκό ή αλουμίνιο και κράματά τους. Οι αγωγοί διακρίνονται ως: Α) Μονόκλωνοι: λιγότερο εύκαμπτοι και με διατομή μέχρι 16 mm 2 Β) Πολύκλωνοι ή και λεπτοπολύκλωνοι: περισσότερο εύκαμπτοι και με διατομή από 16 mm 2 και πάνω. Σελ. 33 από 69

Καλώδιο είναι κάθε απλός μονωμένος αγωγός ή σύστημα τέτοιων αγωγών με κοινή προστατευτική επένδυση (ελαστική, πλαστική, μεταλλική κ.α.), η οποία προστατεύει τους αγωγούς από μηχανικές καταπονήσεις και άλλες επιδράσεις π. Υγρασία. Τα καλώδια διακρίνονται σε: Μονοπολικά: ένας μονωμένος αγωγός Πολυπολικά: πολλοί μονωμένοι αγωγοί (διπολικό, τριπολικό, τετραπολικό,..., πολυπολικό). Μονωτικά υλικά: Διακριτικά χρώματα μονώσεων: Σελ. 34 από 69

Αγωγός προστασίας (γείωση) (ΚΙΡΙΝΟΠΡΑΣΙΝΟ) Αγωγός του ουδετέρου (ΜΠΛΕ) Αγωγοί Φάσεων (ΚΟΚΚΙΝΟ, ΜΑΥΡΟ, ) Οι αγωγοί και τα καλώδια που κυκλοφορούν στο εμπόριο είναι τυποποιημένα τόσο ως προς το μέγεθος της διατομής τους όσο και ως προς τα κατασκευαστικά τους χαρακτηριστικά και τη χρήση για την οποία προορίζονται. Μέχρι πρόσφατα τα καλώδια που υπήρχαν στο εμπόριο ακολουθούσαν τα γερμανικά πρότυπα VDE. Τώρα υπάρχουν αγωγοί και καλώδια εναρμονισμένα κατά CENELEC. Τυποποιημένες τιμές διατομής αγωγών και καλωδίων [mm 2 ] 0.75 1 1. 5 2. 5 4 6 10 16 25 35 50 70 95 120 150 185 240 300 40 0 50 0 Σελ. 35 από 69

Συμβολισμός καλωδίων: Οι κωδικοί τύποι δείχνουν την τυποποίηση που έχει χρησιμοποιηθεί, το είδος του μανδύα, τη μόνωση, το είδος και τον αριθμό των αγωγών και άλλες κατασκευαστικές ιδιομορφίες: Πχ: H05V-U1.5 H= τυποποίηση κατά CENELEC 05= ονομαστική φασική τάση/ πολική τάση 300/500 V V= μόνωση μανδύα PVC U= ένας αγωγός 1.5= διατομή 1.5 mm2 Νέος τύπος (CENELEC) Παλαιός τύπος (VDE) ΗΟ7V-Κ ΗΟ7V-U ΗΟ7V-R AO5VV-U AO5VV-R HO5VV-F HO3VV-F HO3VH-H HO5RR-F HO7RN-F J1VV-U JIVV-R J1VV-S AO5VVH3-U NYAF NYA(re) NYA(rm) NYM(re) NYM(rm) NYMHY NYLHY(rd) NYFAZ NMH NSHou NYY(re) NYY(rm) NYY(sm NYIFY Κώδικας συμβολισμού κατά CNELEC, IEC και ΕΛΟΤ αγωγών και καλωδίων χαμηλής τάσης. Σελ. 36 από 69

Ομάδα χαρακτηριστικών Περιγραφή Τιμές Γενικά χαρακτηριστικά Συσχετισμός με πρότυπα Η:Ε.Ε., Α:CENELEC, J:IEC Ονομαστική τάση (V φ /V π ) 03:300/300V, 05:300/500V, 07:450/750V, 1:600/1000V Προστασία και διάταξη αγωγών Υλικό μόνωσης Υλικό μανδύα Κατασκευή V:PVC, R:Ελαστομερές, S:Σιλικόνη V:PVC, R:Ελαστομερές, Ν:Νεοπρένιο Η:Πλακέ ανοιγόμενο, Η2:Πλακέ μη ανοιγόμενο, D s :Με κορδόνια κενών Στοιχεία αγωγών Κλώνοι U:μονόκλονος, R:Πολύκλωνος, Κ:Λεπτοπολύκλωνος Αριθμός αγωγών 1,2,3,4,5,6 Αγωγός προστασίας X:Χωρίς, G:Με αγωγό προστ. Διατομή σε mm 2 Εξωτερική εμφάνιση Χρώμα ΒΚ:Μαύρο, ΒΝ:Καφέ, RD:Κόκκινο, BU:Μπλέ, YE:Κίτρ π.χ. AO5VV-R Α05VVH3-U Η07V-U1,5BK Σελ. 37 από 69

Τα καλώδια εσωτερικών εγκαταστάσεων κατασκευάζονται με χάλκινους αγωγούς δύσκαμπτους (μονόκλωνους ή πολύκλωνους) όταν προορίζονται για μόνιμη εγκατάσταση ή εύκαμπτους (λεπτοπολύκλωνους) όταν προορίζονται για εγκαταστάσεις όπου απαιτείται κινητικότητα των καλωδίων. Πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχει μεγάλο πλήθος τύπων καλωδίων, για τους οποίους περισσότερες πληροφορίες παρέχουν οι κατάλογοι των βιομηχανιών παραγωγής τους. ΜΟΝΟΠΟΛΙΚΑ ΚΑΛΩΔΙΑ ΜΕ ΜΟΝΩΣΗ PVC ΧΩΡΙΣ ΜΑΝΔΥΑ ΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΥΠΟΣ: ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΤΑΣΗ: HO5V-U (ΜΟΝΟΚΛΩΝΟΣ ΑΓΩΓΟΣ) 300/500 V ΤΥΠΟΣ: ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΤΑΣΗ: HΟ7V-R (ΠΟΛΥΚΛΩΝΟΣ ΑΓΩΓΟΣ) 450/750 V ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ: ΕΛΟΤ 563.3, VDE 0281, BS 6004, CENELEC HD 21.3 ΧΡΗΣΕΙΣ: Τύπος HO5V-U κατάλληλος για σταθερές προστατευμένες εγκαταστάσεις μέσα σε συσκευές και μέσα ή πάνω σε βάσεις φωτιστικών. Τύπος H07V-U με μονόκλωνο και H07V-R με πολύκλωνο αγωγό, κατάλληλοι για τοποθέτηση σε σωλήνες πάνω ή μέσα σε τοίχο, σε πίνακες ή άλλους κλειστούς χώρους. Σελ. 38 από 69

ΜΟΝΟΠΟΛΙΚΑ ΚΑΛΩΔΙΑ ΜΕ ΜΟΝΩΣΗ PVC ΧΩΡΙΣ ΜΑΝΔΥΑ ΜΕ ΕΥΚΑΜΠΤΟ ΑΓΩΓΟ ΓΙΑ ΓΕΝΙΚΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΥΠΟΣ: ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΤΑΣΗ: HO7V-Κ 450/750 V ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ: ΕΛΟΤ 563.3, VDE 0281, BS 6004, CENELEC HD 21.3 ΧΡΗΣΕΙΣ: Κατάλληλα για τοποθέτηση σε σωλήνες πάνω ή μέσα σε τοίχο, σε πίνακες ή άλλους κλειστούς χώρους. ΚΑΛΩΔΙΑ ΜΕ ΜΟΝΩΣΗ ΚΑΙ ΜΑΝΔΥΑ ΑΠΟ PVC ΓΙΑ ΣΤΑΘΕΡΗ ΚΑΛΩΔΙΩΣΗ ΤΥΠΟΣ: Α05VV-U (ΜΟΝΟΚΛΩΝΟΣ ΑΓΩΓΟΣ) ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΤΑΣΗ: 300/500 V A05VV-R (ΠΟΛΥΚΛΩΝΟΣ ΑΓΩΓΟΣ) ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ: ΕΛΟΤ 563.4 ΧΡΗΣΕΙΣ: Ελαφρύ καλώδιο με δύσκαμπτο αγωγό για τοποθέτηση σε σταθερές εγκαταστάσεις σε ξηρούς ή υγρούς χώρους. A05VV-R (Παρατηρήστε τα χρώματα των αγωγών) Σελ. 39 από 69

ΕΥΚΑΜΠΤΑ ΚΑΛΩΔΙΑ ΜΕ ΜΟΝΩΣΗ ΚΑΙ ΜΑΝΔΥΑ ΑΠΟ PVC ΤΥΠΟΣ: H03VV-F ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΤΑΣΗ: 300/300 V ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ: ΕΛΟΤ 563.5, BS 6500, VDE 0281.401, CENELEC HD 21.5 ΧΡΗΣΕΙΣ: Εύκαμπτο καλώδιο για γενική χρήση σε κατοικίες, μαγειρεία (κουζίνες) και γραφεία. Για τροφοδότηση ελαφρών φορητών συσκευών όπου χρειάζεται ευκαμψία για ελαφρές μηχανικές καταπονήσεις. Ακατάλληλο για τροφοδότηση συσκευών με υψηλές θερμοκρασίες. ΚΑΛΩΔΙΑ ΜΕ ΜΟΝΩΣΗ ΚΑΙ ΜΑΝΔΥΑ ΑΠΟ PVC ΓΙΑ ΣΤΑΘΕΡΗ ΚΑΛΩΔΙΩΣΗ (ΠΕΠΛΑΤΥΣΜΕΝΑ ΚΑΛΩΔΙΑ) ΤΥΠΟΣ: NYIFY AO5VVH3-U ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΤΑΣΗ: 230/400 V ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ: VDE 0250.201 ΧΡΗΣΕΙΣ: Ελαφρύ καλώδιο με δύσκαμπτο αγωγό κατάλληλο για τοποθέτηση σε σταθερές εγκαταστάσεις όπου η μορφή του διευκολύνει. NYIFY-J Σελ. 40 από 69

Σελ. 41 από 69

Σελ. 42 από 69