Xημικά όπλα MIXAΛHΣ ΠITΣIΛIΔHΣ* ΑNAZHTΩNTAΣ τους λόγους για τους οποίους η ιστορία βρίθει παραδειγμάτων χρήσης χημικών και βιολογικών όπλων, φτάνει κανείς εύκολα στο συμπέρασμα ότι οι λόγοι αυτοί παραμένουν οι ίδιοι στο πέρασμα των αιώνων. Τα όπλα αυτά έχουν την ικανότητα να πλήττουν μαζικά και από απόσταση. Έτσι, μεγιστοποιούν τις απώλειες και καταρρακώνουν το ηθικό της άλλης πλευράς, ενώ ταυτοχρόνως κοστίζουν λιγότερο από τα συμβατικά όπλα. Όσο ερχόμαστε προς τις μέρες μας, τα ισχυρά μη συμβατικά οπλοστάσια αποτελούν μείζονα απειλή, αλλά και δύναμη αποτροπής. Ας μην ξεχνάμε πως η ανακάλυψη και εξουδετέρωση τέτοιων οπλοστασίων αποτέλεσε την επίσημη αιτιολογία του «προληπτικού» πολέμου εναντίον του Ιράκ. Παρά το γεγονός ότι οι «ατομικές βόμβες» αποτέλεσαν από τη δεκαετία του 1940, και συνεχίζουν να αποτελούν μέχρι σήμερα, το αποτελεσματικότερο όπλο μαζικής καταστροφής, τα χημικά και, ιδιαιτέρως, τα βιολογικά όπλα έχουν επανέλθει στο προσκήνιο όχι τόσο ή μόνο για τις δυνατότητές τους στη μάχη όσο για την πιθανότητα χρήσης τους από τρομοκρατικές οργανώσεις. Για ευνόητους λόγους, η πιθανότητα αυτή συχνά υπερεκτιμάται από τις κυβερνήσεις οι οποίες ανακάλυψαν τη χρησιμότητα της «επικείμενης απειλής» και του φόβου που προκαλεί στην εξυπηρέτηση ευρύτερων πολιτικών στόχων. Πρεμιέρα των ασφυξιογόνων Η 22α Απριλίου του 1915 θεωρείται ως η ημέρα επίσημης εμφάνισης του χημικού πολέμου στην ιστορία της ανθρωπότητας. Στο Υπρ του Βελγίου, τα συμμαχικά και τα γερμανικά στρατεύματα ήταν παρατεταγμένα στα χαρακώματα. Η μάχη κρατούσε μήνες, αφού σπάνια οι αντίπαλοι έβγαιναν από τα χαρακώματα. Την ημέρα εκείνη, το απόγευμα γύρω στις 5, οι Γάλλοι στρατιώτες είδαν ένα πρασινοκίτρινο στρώμα «ομίχλης» να κινείται προς το μέρος τους, από τις γερμανικές γραμμές, και να τους καλύπτει. Αμέσως άρχισαν να νιώθουν δύσπνοια και έντονο τσούξιμο στα μάτια που προκαλούσε άφθονα δάκρυα. Το πρασινοκίτρινο αέριο γέμισε τα χαρακώματα. Πανικόβλητοι, οι στρατιώτες έτρεχαν να ξεφύγουν, αλλά η ταχύπνοια λόγω του τρεξίματος τους υποχρέωνε να εισπνέουν όλο και περισσότερο χλώριο (αυτό ήταν το αέριο). Bρετανοί στρατιώτες ετοιμάζονται για επίθεση με αέρια φορώντας μάσκες και βρεγμένες γάζες. Συνολικά, στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο χρησιμοποιήθηκαν 113.000 τόνοι χημικών ουσιών που προσέβαλαν 1.300.000 άνδρες εκ των οποίων πέθαναν οι 91.000.
Σε 1-2 ώρες οι γραμμές των συμμάχων είχαν καταρρεύσει αλλά οι Γερμανοί, εξίσου έκπληκτοι από τα αποτελέσματα, δεν μπόρεσαν να εκμεταλλευτούν την κατάσταση. Εν τω μεταξύ, εκτός από τους ανθρώπους, είχε αλλάξει μορφή και το τοπίο αφού, υπό την επίδραση του χλωρίου, τα πράσινα φύλλα των δένδρων άσπρισαν και τα λουλούδια άλλαξαν χρώματα! Οι Γερμανοί επανήλθαν με το χλώριο 36 ώρες αργότερα, σε άλλο σημείο του μετώπου. Εκεί, ένας Kαναδός λοχαγός ονόματι Μπέρτραντ, χημικός, αναγνώρισε το χλώριο και έδωσε εντολή στους άντρες του να βρέξουν με ούρα τεμάχια υφάσματος (κάλτσες, κασκόλ κ.τλ.) και να τα προσαρμόσουν στο πρόσωπό τους, ώστε να αναπνέουν μέσα από αυτά. Αυτό το έκανε γιατί γνώριζε ότι η ουρία μπορούσε να δεσμεύσει αποτελεσματικά το χλώριο. Ομως, η ενέργεια αυτή δεν κράτησε για πολύ, αφού οι τεράστιες ποσότητες χλωρίου εξουδετέρωσαν την ουρία και περνούσαν στο αναπνευστικό σύστημα των στρατιωτών. Εκτός από το χλώριο, χρησιμοποιήθηκαν στον ίδιο πόλεμο το φωσγένιο και, πολύ λιγότερο, το διφωσγένιο. Τα δύο τελευταία ασφυξιογόνα έκαναν επίσης την «πρεμιέρα» τους στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο, προκαλώντας ποσοστό 80% από τους θανάτους που συνολικά προήλθαν από ασφυξιογόνα. Το φωσγένιο χρησιμοποιήθηκε πρώτα από τους Γερμανούς, στις 19 Δεκεμβρίου του 1915 και έξι μήνες αργότερα από τους Βρετανούς, των οποίων υπήρξε το κύριο χημικό όπλο (χρησιμοποίησαν 1.500 τόνους σε 15 επιθέσεις). Οι ουσίες ανήκουν στα ασφυξιογόνα πολεμικά αέρια, τα οποία σήμερα δεν εντάσσονται στα αποτελεσματικά χημικά όπλα. Ωστόσο, το φωσγένιο, άχρωμο αέριο με αποπνικτική οσμή άχυρου και παρατεταμένη δράση, αποτελεί πιθανό όπλο περιορισμένου τρομοκρατικού χτυπήματος σε κλειστούς χώρους, από «μέσης τεχνολογίας» οργανώσεις, εξαιτίας της ευκολίας παραγωγής, μεταφοράς και χρήσης του. Nευροτοξικά αέρια Τον Μάρτιο του 1968, στο πλαίσιο μιας στρατιωτικής άσκησης, ρίχτηκε από αεροπλάνο μια ποσότητα αερίου VX σε μια περιοχή στο Τέξας. Ομως, μια μικρή ποσότητα της ουσίας είχε μείνει στο ντεπόζιτο του αεροπλάνου και διασκορπίστηκε στον αέρα, καθώς το αεροπλάνο έπαιρνε ύψος. Το αποτέλεσμα ήταν 6.000 πρόβατα που βρίσκονταν στην περιοχή να βρουν τραγικό θάνατο. Το VX ανήκει στις «προηγμένες» νευροτοξικές ουσίες και ανακαλύφθηκε στις ΗΠΑ το 1958. Οι νευροτοξικές ουσίες, άχρωμα υγρά που εισέρχονται στο σώμα και μέσω της αναπνοής ή του δέρματος, ανακαλύφθηκαν από Γερμανούς χημικούς υπό τον δρα Γκέρχαρντ Σρέντερ, στα μέσα της δεκαετίας του 1930, στο πλαίσιο ερευνών για παρασιτοκτόνα (οργανοφωσφορικές ενώσεις). Eως το τέλος του Β Παγκοσμίου Πολέμου, είχαν συντεθεί οι ουσίες tabun, sarin, soman και χιλιάδες άλλες οι οποίες, ωστόσο, δεν χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου. Οι νευροτοξικές ουσίες μπορούν να παρασκευαστούν με απλές χημικές τεχνικές. Οι πρώτες ύλες που απαιτούνται είναι φτηνές και εύκολα διαθέσιμες στο εμπόριο, χωρίς να προκαλούν την προσοχή όταν παραγγέλλονται ή αγοράζονται. Το sarin επέλεξε, παρασκεύασε και χρησιμοποίησε για την επίθεση στο μετρό του Τόκιο, η οργάνωση Υπέρτατη Αλήθεια του Σάκο Ασαχάρα, στις 20 Μαρτίου 1995. Καυστικές ουσίες Το «αέριο μουστάρδας» παρήχθη για πρώτη φορά το 1822, αλλά οι επιβλαβείς επιδράσεις δεν ανακαλύφθηκαν παρά το 1860. Ονομάστηκε έτσι επειδή μια μέθοδος παραγωγής του απέφερε ένα μη καθαρό, καστανοκίρινο υγρό που μύριζε σαν μουστάρδα. Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά ως χημικό-καυστικό όπλο στο τέλος του Α Παγκοσμίου Πολέμου και προκάλεσε βλάβες στους πνεύμονες και στα μάτια, σε πολλούς στρατιώτες. Πολλοί από αυτούς υπέφεραν από πόνους 30-40 χρόνια μετά
την έκθεση, κυρίως ως αποτέλεσμα των τραυματισμών των ματιών και χρόνιων αναπνευστικών διαταραχών. Το σκηνικό ήταν το ίδιο, στην ίδια πόλη, στο Υπρ του Βελγίου. Στις 12 Ιουλίου 1917, τα βρετανικά στρατεύματα δέχτηκαν καταιγιστικά πυρά με οβίδες που περιείχαν ένα καφετί υγρό με πολύ άσχημη οσμή. Ήταν το αέριο μουστάρδας που ονομάστηκε από τους Γάλλους υπερίτης, από το όνομα της πόλης 1918. Bρετανοί στρατιώτες τραυματισμένοι από χημικά αέρια. Στις 12 Ιουλίου 1917, τα βρετανικά στρατεύματα δέχτηκαν καταιγιστικά πυρά με οβίδες που περιείχαν ένα καφετί υγρό με πολύ άσχημη οσμή. Ηταν το φονικό αέριο μουστάρδας. Υπρ όπου πρωτοχρησιμοποιήθηκε, ενώ από τους Γερμανούς ονομάστηκε LOST, από τα αρχικά των γερμανών χημικών Λόμμελ και Στάινκοφ, που είχαν την έμπνευση να χρησιμοποιηθεί ως πολεμικό χημικό όπλο. Φυσικά, ο υπερίτης χρησιμοποιήθηκε και από τους συμμάχους εναντίον των Γερμανών. Μάλιστα, σε βομβαρδισμό που έγινε στις 14 Οκτωβρίου 1918 με υπερίτη, θύμα υπήρξε και ένας νεαρός τότε δεκανέας, ο Αδόλφος Χίτλερ, ο οποίος πέρασε μήνες στο νοσοκομείο μιας μικρής πόλης κοντά στο Βερολίνο, στο Πάσεβαλκ, με φριχτούς πόνους στα μάτια. Τελικά δεν έχασε την όρασή του, αλλά εκείνη η εμπειρία θεωρείται ότι συνέβαλε καθοριστικά στη μετέπειτα εξέλιξή του. Συνολικά, στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο χρησιμοποιήθηκαν 113.000 τόνοι χημικών ουσιών που προσέβαλαν 1.300.000 άνδρες εκ των οποίων πέθαναν οι 91.000. Το 80% αυτών που προσβλήθηκαν από υπερίτη και επέζησαν έπασχαν από χρόνια βρογχίτιδα και πολλοί πέθαναν από καρκίνο στους πνεύμονες, αφού ο υπερίτης έχει μεταλλαξιογόνο δράση. Κατά τη διάρκεια του πολέμου μεταξύ του Ιράν και του Ιράκ την περίοδο 1979-1988, το Ιράκ χρησιμοποίησε μεγάλες ποσότητες χημικών ουσιών. Περίπου 5.000 Ιρανοί στρατιώτες αναφέρθηκε ότι φονεύθηκαν, το 10-20% από αέριο μουστάρδας. Επιπλέον, 40-50.000 τραυματίστηκαν. Ένα σοβαρό αποτέλεσμα των πολεμικών συρράξεων στις οποίες χρησιμοποιείται αέριο μουστάρδας είναι το ότι το ιατρικό σύστημα επιβαρύνεται με μεγάλο αριθμό τραυματιών, που έχουν ανάγκη από μακροχρόνια και απαιτητική περίθαλψη. Σήμερα εξακολουθούν ακόμα να σημειώνονται περιστατικά στη Σουηδία, όπου άνθρωποι προσβάλλονται από το αέριο μουστάρδας. Σε αυτούς περιλαμβάνονται ψαράδες που εκτίθενται σε αέριο μουστάρδας που έρχεται στην επιφάνεια με τα αλιευτικά δίχτυα. Η ρίζα του προβλήματος βρίσκεται στην απόρριψη χημικών όπλων στα νερά έξω από τις ακτές της Δανίας και της Σουηδίας, μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Πολλά αλιευτικά λιμάνια στη νότια Σουηδία και τη Δανία διαθέτουν μέσα περίθαλψης για τα άτομα που τραυματίζονται και για την απολύμανση εξοπλισμού μολυσμένου από αέριο μουστάρδας. Ορισμένα μέσα αντιμετώπισης υπάρχουν και στα αλιευτικά σκάφη. Xημικά απόβλητα
Οι Ιταλοί, οι Ούγγροι, οι Ιάπωνες, οι Γάλλοι, οι Ρώσοι και οι Αμερικανοί, καθώς επίσης και οι Γερμανοί, τελειοποίησαν όλοι το αέριο μουστάρδας, το φωσγένιο και παρόμοιους παράγοντες, κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Παρότι δεν τα χρησιμοποίησαν, οι χώρες αυτές συγκέντρωσαν τόσο μεγάλες ποσότητες χημικών πολεμοφοδίων που η απόρριψή τους δημιούργησε ένα τεράστιο πρακτικό πρόβλημα, ένα πρόβλημα που θα ήταν κυριολεκτικά ανυπέρβλητο στον σημερινό, πιο συνειδητοποιημένο περιβαλλοντικά κόσμο. Σε εκείνα τα χρόνια της μεγαλύτερης «αφέλειας», ωστόσο, τα χημικά πολεμοφόδια απλώς κατέληξαν στα βάθη όλων σχεδόν των ωκεανών του κόσμου, μέσα στα αμπάρια άχρηστων πλοίων που βυθίστηκαν... Το αέριο μουστάρδας είναι ουσία πολύ απλή στην παρασκευή της και μπορεί, συνεπώς, να αποτελέσει «πρώτη επιλογή» όταν μια χώρα ή οργάνωση χωρίς πολλά μέσα αποφασίσει να κάνει χημικό πόλεμο. Ο λεβισίτης (κωδικός L), που πήρε το όνομά του από τον Lewis που τον ανακάλυψε, ανήκει στις αρσενικούχες καυστικές ουσίες. Εχει ανοιχτό καστανοκίτρινο χρώμα και οσμή σαν τα γεράνια. Προκαλεί τις ίδιες βλάβες με το αέριο μουστάρδας, αλλά σε πιο έντονο βαθμό. Τα συμπτώματα, όμως, αρχίζουν αμέσως και όχι με καθυστέρηση ωρών, όπως με το αέριο μουστάρδας. Συγγραφέας του βιβλίου «Xημικά και Bιολογικά Oπλα» (εκδ. Aρχιπέλαγος), διευθυντής του ένθετου της «Kαθημερινής» Popular Medicine ΧΗΜΙΚΑ ΚΑΙ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΟΠΛΑ Από την αρχαιότητα ακόμα χρησιμοποιούνταν βιολογικά και χημικά όπλα, ενώ ακόμα και η ελληνική μυθολογία βρίθει ανάλογων παραδειγμάτων, με τη Λερναία Ύδρα να σκοτώνει με την αναπνοή της ανθρώπους και ζώα, ενώ ο Ηρακλής, χρησιμοποιώντας το δηλητήριό της, κατασκεύασε δηλητηριώδη βέλη, τεχνική που ακολουθούσε και η θεά Άρτεμις. Η διερεύνηση και παρουσίαση της χρήσης βιολογικών και χημικών ουσιών για πολεμικούς σκοπούς από την αρχαιότητα έως τη σύγχρονη εποχή, αποτελεί το θέμα της μελέτης των Ε. Μαγιορκίνη, Α. Διαμαντή, Α. Μησιακούλη και Γ. Ανδρούτσου, από το Γραφείο μελέτης ιστορίας ελληνικής ναυτικής ιατρικής, το Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών και το Εργαστήριο Ιστορίας της Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η μελέτη θα παρουσιασθεί στο 22ο Ιατρικό Συνέδριο Ενόπλων Δυνάμεων που διεξάγεται στη Θεσσαλονίκη. Οι πρώτες αναφορές για χρήση βιολογικών και χημικών ουσιών σε περίοδο πολέμου αφορούν τη χρήση βιολογικών οργανισμών (μυκήτων του γένους Claviceps) από τους Ασσυρίους κατά τον 16ο αιώνα π.χ. για δολιοφθορά των εφοδίων πόσιμου νερού του εχθρού.
Η χρήση δηλητηρίου ζώων σε βέλη αποτελεί μια πρώιμη μορφή βιολογικού πολέμου, η οποία ενδεχομένως να χρησιμοποιήθηκε και στον Τρωικό πόλεμο, καθώς και από τους Σκύθες τοξότες και τους Ινδούς πολεμιστές κατά την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ανατολή. Ο Καρχηδόνιος στρατηγός Αννίβας χρησιμοποιούσε δοχεία με δηλητηριώδη φίδια τα οποία εκτόξευε προς τα αντίπαλα πλοία κατά τη διάρκεια της ναυμαχίας εναντίον του Ευρυμέδονα της Περγάμου. Στο Μεσαίωνα, υπάρχουν αναφορές που υποστηρίζουν ότι η επιδημία του «Μαύρου Θανάτου» (βουβωνική πανώλη) ξεκίνησε από τον πολιορκία της Κριμαϊκής πόλης Kapha από τους Τατάρους το 1346 μ.χ. κατά την οποία εκσφενδόνιζαν πτώματα από νεκρούς της πανώλης προς την πόλη με τη βοήθεια καταπελτών. Ο βυζαντινός στρατός έκανε επίσης εκτεταμένη χρήση του «υγρού πυρός», το οποίο πιθανότατα ήταν ένα μίγμα θειαφιού, ρετσινιoύ και πετρελαίου. Το 1889, κατά τη διάσκεψη της Χάγης, καταδικάστηκε η χρήση πολεμικών αερίων και επιβλήθηκε η απαγόρευσή τους. Ωστόσο, επίσημη χρήση των χημικών ουσιών εν καιρώ πολέμου έγινε από τους Γερμανούς κατά τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο, οι οποίοι χρησιμοποίησαν δηλητηριώδη αέρια (χλωρίου), που εκτόξευαν με ειδικούς σωλήνες εναντίον των Γάλλων στρατιωτών. Το τοξικό νέφος κινήθηκε προς τις γραμμές του εχθρού, προξενώντας τεράστιες απώλειες, τόσο στους στρατιώτες των χαρακωμάτων όσο και στον άμαχο πληθυσμό των μετόπισθεν, ενώ πέντε μήνες αργότερα οι Άγγλοι «απάντησαν» με το ίδιο όπλο. Κατά τη διάρκεια του ίδιου πολέμου έγινε και χρήση του υπερίτη, με τον οποίο οι Γερμανοί επέφεραν τρομακτικές απώλειες στον εχθρό. Ο Μουσολίνι το 1935, στον πόλεμο της Αιθιοπίας, έκανε εκτεταμένη χρήση υπερίτη, ενώ ο Χίτλερ χρηματοδότησε εκτεταμένα ερευνητικά προγράμματα για την έρευνα και παρασκευή χημικών όπλων, όπως ήταν το αέριο νεύρων. Στην κατεχόμενη από τους Ιάπωνες Ματζουρία, η μονάδα 731 του ιαπωνικού στρατού έκανε πειράματα μικροβιακού πολέμου σε Κινέζους πολίτες, χρησιμοποιώντας βακτήρια χολέρας, άνθρακα, τύφου και πανώλης. Μετά τη λήξη του Β Παγκοσμίου Πολέμου, τα πειράματα για χρήση βιολογικών όπλων συνεχίστηκαν στις ΗΠΑ και στην ΕΣΣΔ. Κατά τον πόλεμο του Βιετνάμ (1959-1975), οι Αμερικανοί χρησιμοποίησαν βιολογικές ουσίες, όπως η agent orange, για την αποψίλωση των τροπικών δασών, η οποία εκ των υστέρων αποδείχθηκε ότι έχει επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, ενώ με την agent blue οι Αμερικανοί δηλητηρίαζαν τους ορυζώνες με απώτερο σκοπό τη δολιοφθορά των εφοδίων των Βιετκόγκ.
Μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Γενεύης το 1972, για τα βιολογικά όπλα, η χρήση τους έχει απαγορευθεί, αν και υφίστανται συνεχώς καταγγελίες για τη συνέχιση μυστικών προγραμμάτων. Η ενδεχόμενη χρήση βιολογικών όπλων από τρομοκρατικές οργανώσεις (βιοτρομοκρατία-bioterrorism) αποτελεί θέμα συζήτησης, καθώς πρόσφατα είναι τα παραδείγματα της επίθεσης με βακτήριο σαλμονέλας το 1984 στο Όρεγκον των ΗΠΑ από βουδιστική μυστικιστική ομάδα, καθώς και της επίθεσης ιαπωνικής παραθρησκευτικής οργάνωσης το 1995 στο μετρό του Τόκιο με το αέριο «σαρίν». Το 1993 υπογράφηκε διεθνής συνθήκη στο Παρίσι για την απαγόρευση των χημικών όπλων, η οποία τέθηκε σε ισχύ από το 1997. (ΠΗΓΗ: ERT.GR) xημικά όπλα Ποια είναι τα χημικά όπλα. Χημικές ουσίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για πολεμικούς ή τρομοκρατικούς σκοπούς, με τη μορφή αερίων, ατμών, σταγονιδίων ή λεπτής σκόνης και λόγω της τοξικής τους επίδρασης να προκαλέσουν σοβαρές βλάβες ή ακόμα και θάνατο σε ανθρώπους, ζώα και φυτά. Οι ουσίες αυτές μπορούν να εγκλειστούν σε βλήματα, κεφαλές πυραύλων κ.λπ. και να βληθούν από πυροβόλα, να ριφθούν ή να ψεκαστούν από αεροπλάνα, να διασπαρούν μέσω εκρήξεων με πυρομαχικά κ.λπ. Σε ποιες κατηγορίες θα μπορούσαν να διακριθούν.τα χημικά όπλα διακρίνονται ανάλογα με τη δράση τους σε: α) ερεθιστικές ουσίες που προκαλούν ερεθισμό στα μάτια (δακρυγόνα) και στους βλεννογόνους της αναπνευστικής οδού. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα αέρια CΝ και CS. β) ασφυκτικές ουσίες που προσβάλλουν τους πνεύμονες και προκαλούν ασφυξία, όπως το φωσγένιο και η χλωροπικρίνη. γ) καυστικές ουσίες που προσβάλλουν τα μάτια, τους βλεννογόνους του αναπνευστικού, κυρίως όμως προκαλούν φλυκταίνωση του δέρματος και εκτεταμένα εγκαύματα. Τέτοιες ουσίες είναι ο υπερίτης (αέριο μουστά ρδας) και ο λεβισίτης. δ) τοξικές ουσίες που επιδρούν στο αίμα και προκαλούν ασφυξία, όπως το υδροκυανικό οξύ και το χλωροκυάνιο. ε) νευροτοξικές ουσίες (οργανοφωσφορικές ενώσεις), που επιδρούν στο κεντρικό νευρικό σύστημα και προκαλούν, ακόμα και σε ελάχιστες ποσότητες, διαταραχές στην όραση και την αναπνοή, σπασμούς, παράλυση και, τέλος, θάνατο από ασφυξία. Τέτοιες ουσίες είναι τα πτητικά υγρά Sarin, Τabun, Sοman και VΧ. Υπάρχει προφύλαξη από τα χημικά όπλα; Η προφύλαξη από τα χημικά όπλα περιλαμβάνει μέτρα μηχανικά και ιατρικά. Μηχανικά μέτρα είναι η προστατευτική ενδυμασία και η μάσκα. Ενδυμασίες κατασκευασμένες από υλικό αδιαπέραστο από τους ατμούς καθώς και ειδικές μάσκες που συγκρατούν τα υπό μορφή σωματιδίων δηλητήρια και προσροφούν ή αποσυνθέτουν τα υπό υγρή ή αέρια μορφή δηλητήρια προσφέρουν ικανοποιητική προστασία. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται για αεροστεγή επαφή της μάσκας με το πρόσωπο. Υπάρχει και η συλλογική προστασία με
κατάλληλα εξοπλισμένα οχήματα και καταφύγια. Από τα ιατρικά μέτρα, η διμερκαπρόλη, η ατροπίνη και οι οξίμες παραμένουν τα κλασικά αντίδοτα για την αντιμετώπιση αυτών των δηλητηριάσεων. Πρέπει να λεχθεί ότι οι κίνδυνοι από τη χρήση χημικών όπλων περιορίζονται χρονικά και τοπικά, αφού οι ουσίες αυτές αραιώνονται και καταστρέφονται. O κίνδυνος δηλαδή περιορίζεται τοπικά μόνο στην περιοχή, στην οποία καταπίπτουν, ουδείς δε κίνδυνος υφίσταται για τους κατοίκους των γύρω περιοχών, αφού κατά την οριζόντια μεταφορά τους υφίστανται προοδευτικά αραίωση έτσι, ώστε η συγκέντρωσή τους να είναι ακίνδυνη. Που χρησιμοποιήθηκαν χημικά όπλα. Στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο οι Γερμανοί πρωτοχρησιμοποίησαν αέριο χλώριο και φωσγένιο το 1915. Το διαβίβασαν με την εύνοια ανέμων στα προωθημένα ορύγματα Βρετανών και Γάλλων, με αποτέλεσμα να πεθάνουν 5.000 και να τραυματιστούν 15.000. Το 1917 οι Γερμανοί έριξαν οβίδες που περιείχαν μια υγρή ένωση του χλωρίου στην πόλη Ypres. Όταν η οβίδα εκρήγνυτο η ένωση εξατμιζόταν και οι ατμοί με οσμή μουστάρδας απλωνόντουσαν σε μεγάλη έκταση προκαλώντας ασφυξία, τύφλωση και οδυνηρό θάνατο. Η χημική ουσία ονομάστηκε υπερίτης ή αέριο μουστάρδας. Ο υπερίτης χρησιμοποιήθηκε από τους Ιταλούς το 1936 στην κατάκτηση της Αιθιοπίας. Από τον Αύγουστο του 1962 ως τον Φεβρουάριο του 1971, αμερικανικά αεροπλάνα θα ψεκάσουν με εκατό εκατομμύρια λίτρα «αποψιλωτικού υγρού» τις ζούγκλες και τους αγρούς του Βιετνάμ. Κάθε είδους βλάστηση καταστράφηκε σε πάνω από είκοσι εκατομμύρια στρέμματα νοτιοβιετναμέζικης γης. Η «Πορτοκαλί Ουσία», που χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα στο Βιετνάμ, είναι μίγμα δύο ζιζανιοκτόνων που είχαν μεγάλη περιεκτικότητα σε διοξίνη, ένα από τα ισχυρότερα δηλητήρια που έχουν ποτέ παρασκευαστεί. Εκείνη την περίοδο στις ΗΠΑ, η μέγιστη επιτρεπόμενη ποσότητα διοξίνης στο ράντισμα ήταν 0,2 γραμμάρια ανά τόνο. Στο Βιετνάμ η περιεκτικότητα ήταν 40 γραμμάρια ανά τόνο. Οι συνέπειες στην υγεία των Βιετναμέζων και των αμερικανών στρατιωτών ήταν μεγάλες. Το καθεστώς Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ χρησιμοποίησε χημικά στον πόλεμο με το Ιράν 1982-1988 και το 1988 εξόντωσε με χημικά 5.000 Κούρδους. Οι Τούρκοι χρησιμοποίησαν χημικά εναντίον των Κούρδων ανταρτών κλπ. (Πηγή: Άρθρο του καθηγητή χημείας, Παπαδόπουλου Χαράλαμπου στο ximikos.gr)