Δ.Π.Μ.Σ. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΧΩΡΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Β : ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑ και ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ και ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ο εκτοπισμός της κατοικίας από το Γκαζοχώρι φοιτήτρια: Ιωάννα Ρούμπη υπεύθυνη καθηγήτρια: Σ. Αυγερινού Κολώνια 31 Ιανουαρίου 2006
αντικείμενο: η διερεύνηση των διαδικασιών μεταβολής του χαρακτήρα ιστορικών συνοικιών της Αθήνας προς την κατεύθυνση εκτοπισμού της κατοικίας μέσα από τη μελέτη της περίπτωσης του Γκαζοχωρίου. υπόθεση εργασίας: η συγκέντρωση ανεπιθύμητων για το λεκανοπέδιο οχλουσών χρήσεων, όπως συνεργεία και αποθήκες, καθώς και οι νέες χρήσεις που προωθούνται στην περιοχή του Γκαζοχωρίου (διασκέδαση, αναψυχή) ως μορφή αναβάθμισης θέτουν την κατοικία στο περιθώριο. Συνέπεια αυτού είναι να χαθεί μια από τις λιγοστές ευκαιρίες διατήρησης περιοχής κατοικίας χαμηλής δόμησης και χαρακτήρα γειτονιάς μέσα στον βεβαρημένο αστικό ιστό του σύγχρονου αθηναϊκού κέντρου.
μέθοδος εργασίας: προσέγγιση της γειτονιάς ως χώρου περιεχόμενου στο ιστορικό κέντρο της αθηναϊκής πρωτεύουσας, άμεσα συνυφασμένου με τις ιστορικές και κοινωνικό-οικονομικές εξελίξεις του τόπου μας, δευτερογενείς πηγές, επεξεργασία ποιοτικών στοιχείων παρατήρησης. Το γεγονός σταθμός για την εξέλιξη της γειτονιάς: η ίδρυση το 1857 του εργοστασίου αεριόφωτος. Η γειτονιά δημιουργήθηκε για να στεγάσει τους εργάτες, οι οποίοι ζούσαν όχι μόνο στα όρια της φτώχειας, αλλά και μέσα σε ένα πολύ ανθυγιεινό περιβάλλον, επωμιζόμενοι το βάρος της εκβιομηχάνισης. Σκοπός ιστορικής αναδρομής: να επισημάνει τον παραδοσιακά λαϊκό και βιοτεχνικό χαρακτήρα που είχαν αποκτήσει οι δυτικές συνοικίες ήδη από την περίοδο της τουρκοκρατίας και που τις ακολουθεί ως τις μέρες μας, να τονίσει την ιστορική και γεωγραφική σημασία της περιοχής για την Αθήνα (γειτνίαση με Κεραμεικό και αρχαίες αρτηρίες).
ανάγνωση του σημερινού χαρακτήρα της γειτονιάς στοιχεία αμετάβλητα: εικόνα βαθιάς υποβάθμισης, κάτοικοι χαμηλού βιοτικού επιπέδου. οι μεταβολές αφορούν: τις χρήσεις κατοικία + εργοστάσιο μικρό ποσοστό κατοικίας + πολιτισμός + συνεργεία + διασκέδαση τη σύσταση, την ποσότητα και την απασχόληση του μόνιμου πληθυσμού εσωτερικοί μετανάστες + εργάτες λίγοι παλιοί κάτοικοι + πρόσφυγες + μετανάστες + μουσουλμανική μειονότητα εργοστάσιο αεριόφωτος (ΔΕΦΑ) πολιτιστικό κέντρο Γκάζι (Τεχνόπολις Δήμου Αθηναίων) προβλήματα: περιχαράκωση από μεγάλες οδικές αρτηρίες κυκλοφοριακή συμφόρηση - διαμπερής κυκλοφορία ατμοσφαιρική ρύπανση + ηχορύπανση ανεπάρκεια κοινωνικής υποδομής - έλλειψη κοινόχρηστων χώρων αναψυχής, πρασίνου ανάμιξη ασυμβίβαστων χρήσεων κακοδιατηρημένο ή ερειπωμένο οικιστικό απόθεμα κοινωνικά προβλήματα αλλοδαπών πλεονεκτήματα: εγγύτητα στο εμπορικό και επιχειρηματικό κέντρο άριστη προσπελασιμότητα (Πειραιώς, Ιερά Οδός, ΗΣΑΠ, μετρό) ιστορική φυσιογνωμία - γειτνίαση με Κεραμεικό + Ακρόπολη - παρεμβάσεις ΕΑΧΑ - Πολιτιστικό Πάρκο Κεραμεικού χαμηλή δόμηση - ανθρώπινη κλίμακα - γειτονιά σχετικά χαμηλές ακόμα αξίες γης υπό μελέτη ανάπλαση οδού Πειραιώς σχεδιαζόμενη παρέμβαση στον Ελαιώνα
στόχοι για την ανάκαμψη του Γκαζοχωρίου: η αναβίωση του χαρακτήρα της «γειτονιάς» η έμφαση στη χρήση της κατοικίας η απομάκρυνση των οχλουσών χρήσεων η άρση της υποβάθμισης Η φυσιογνωμία της γειτονιάς μπορεί να διατηρηθεί με την εφαρμογή «ήπιας αστικής ανάπλασης»: διατήρηση μεγάλου τμήματος του κτιριακού αποθέματος αποκατάσταση του κτιριακού πλούτου, ένταξη προγραμμάτων στέγασης, συγκράτηση των κατοίκων, αναδιοργάνωση του δημόσιου χώρου. κίνδυνος αναπλάσεων: άνοδος αξίας γης αδυναμία κατοίκων να αντεπεξέλθουν στα ενοίκια εκδίωξη μειονοτικών και χαμηλού εισοδήματος κατοίκων
εγγύτητα στο κέντρο + άριστη προσπελασιμότητα + σταθμός μετρό + αναπλάσεις Κεραμεικού και Πειραιώς έλκουν υπερτοπικής εμβέλειας λειτουργίες Οι πολιτιστικές λειτουργίες είναι οι πιο συμβατές με την χρήση της κατοικίας Ισχυρός πολιτιστικός πυρήνας με κέντρο την Τεχνόπολη και δορυφόρους μικρότερους χώρους πολιτισμού και τις ήδη υπάρχουσες θεατρικές σκηνές σε συνδυασμό με το σχεδιαζόμενο Πολιτιστικό Πάρκο Κεραμεικού
η πρώην φτωχογειτονιά έχει μετατραπεί τα τελευταία χρόνια σε σημαντικό προορισμό διασκέδασης διασκέδαση + πολιτισμός + κατοικία