ΑΣΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ Ι : Γ.ΠΟΛΥΖΟΣ,.ΠΟΛΥΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ, Θ.ΒΛΑΣΤΟΣ ΣΠΟΥ : ΤΑΝΤΟΥ ΕΛΕΝΗ 8 ο ΕΞΑΜΗΝΟ,

Transcript

1 ΑΣΤΙΚΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ Ι : Γ.ΠΟΛΥΖΟΣ,.ΠΟΛΥΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ, Θ.ΒΛΑΣΤΟΣ ΣΠΟΥ : ΤΑΝΤΟΥ ΕΛΕΝΗ 8 ο ΕΞΑΜΗΝΟ, H περιοχή µελέτης ορίζεται από την πλατεία Οµόνοιας και Καραϊσκάκη και από τις οδούς: εληγιάννη, Αγ. Κωνσταντίνου, Πειραιώς και την Ιερά οδό. Αποτελείται από το Μεταξουργείο και τον Κεραµεικό και το πλησιέστερο κοµµάτι στην Οµόνοια, αποτελεί το εµπορικό της κέντρο. Ως διαχωριστικές οδούς είναι η Λένορµαν και η Κολοκυνθούς. Τότε. Αναπτύχθηκε στα µέσα του προηγούµενου αιώνα. Με την εγκατάσταση διαφόρων λειτουργιών στο νότιο τµήµα του, κατοικήθηκε κυρίως από µικροαστικό και εργατικό κόσµο. Αργότερα εξελίχθηκε σε ζωντανή γειτονιά µε µικρές µονώροφες ή διώροφες κατοικίες νεοκλασικού ρυθµού. Τον παραδοσιακό χαρακτήρα τον διατήρησε ως το Παρουσίαζε και παρουσιάζει µια αρκετά κανονική ρυµοτοµία, µε δρόµους κάθετους και παράλληλους στην Πειραιώς. Στο εµπορικό τρίγωνο όµως προς την Οµόνοια οι δρόµοι είναι κάθετοι και παράλληλοι στην Αγ. Κωνσταντίνου και αυτό λόγω του ότι αυτοί οι µεγάλοι δρόµοι ξεκινούν ακτινικά από την πλατεία Οµονοίας. Το το σύστηµα αντιπαροχής λειτούργησε ατελώς µε αποτέλεσµα η περιοχή να υποβαθµίζεται ραγδαία. Περιµετρικά το Μεταξουργείο κατακλύστηκε από δρόµους υψηλής κυκλοφορίας µε αποτέλεσµα την ανάπτυξη συνεργείων αυτοκινήτων και συναφών εγκαταστάσεων που αποτελούσαν ανασταλτικό παράγοντα για την ανάπτυξη της κατοικίας. Σιγά σιγά οι τότε κάτοικοι άρχισαν να εγκαταλείπουν την περιοχή τους και την θέση τους να καταλαµβάνουν λειτουργίες που εξυπηρετούσαν τις ανάγκες του κέντρου. Έτσι άρχισαν να εµφανίζονται τα πρώτα σηµάδια µειονοτήτων στην περιοχή. Τα σπίτια από τότε ήταν µονώροφα διώροφα ή και τριώροφα και µένουν ως και σήµερα στα σηµεία αυτά όπου η ανάπτυξη των πολυκατοικιών είναι αδύνατη λόγω του µικρού πλάτους των δρόµων(µικρότερο των 7-8 µέτρων). Αυτοί οι δρόµοι έχουν σήµερα µετατραπεί ως επί τω πλείστο σε πεζόδροµους, ενώ οι χρήσεις γης έχουν παραµείνει ως είχαν τότε, δηλαδή κατοικίες. Επιπλέον στο Μεταξουργείο η διαφορά µεταξύ πραγµατοποιηµένης και επιτρεπόµενης δόµησης είναι πολύ µεγάλη, ιδιαίτερα αν εξαιρεθούν η πλησιέστερη προς την Οµόνοια υποπεριοχή και η ζώνη κατά µήκος της Πειραιώς. Σήµερα.. Βασικοί παράγοντες που έπαιξαν, παίζουν και θα παίξουν τον ρόλο τους στην µετέπειτα εξέλιξη της περιοχής ( λαµβάνοντας υπόψη και την µελέτη αναβάθµισης της περιοχής του Μεταξουργείου) είναι : 1. Οι σιδηροδροµικές γραµµές του ηλεκτρικού (παράλληλα µε την οδό Κωνσταντινουπόλεως). 2. Ο ενοποιητικός ρόλος του κοµµατιού της Ιεράς Οδού (από την Μεγ. Αλεξάνδρου ως την Πειραιώς) εφόσον γίνει η πεζοδρόµηση της. Η πεζοδρόµηση της Ιεράς Οδού θα συνδυαστεί και µε την ανάπλαση µέρους περιοχής του Γκαζοχωρίου (Ιερά οδός ως την οδό Βουτάδων) και του Μεταξουργείου(Ιερά οδός ως την οδό Πλαταιών). Και οι δυο αυτές περιοχές παρουσιάζουν τα ίδια περιβαλλοντικά προβλήµατα, ενώ η κατοικία και εδώ πάλι απειλείται από την ανάπτυξη του εµπορίου και της βιοτεχνίας. 3. Η κατασκευή της τρίτης πλατείας του Schaubert- Κλεάνθη στο νότιο άκρο της περιοχής µελέτης 4. Η ύπαρξη της Νεκρόπολης του Κεραµεικού. 1

2 5. Η σχέση της περιοχής µε την πλατεία Οµονοίας και Καραϊσκάκη. 6. Η σχέση της περιοχής µε το Εµπορικό Τρίγωνο του κέντρου της Αθήνας. Το Τρίγωνο αυτό ορίζεται µεταξύ των οδών Αθηνάς, Μητροπόλεως και Σταδίου. Χαρακτηρίζεται κυρίως από το εµπόριο, την βιοτεχνία, τις υπηρεσίες και λιγότερο από το ποσοστό των κατοικιών. Ωστόσο όµως, η λειτουργία αυτού του κέντρου έχει ως αντίκτυπο την γενικότερη περιβαλλοντική υποβάθµιση των περιοχών του Μεταξουργείου αλλά και κυρίως της περιοχής του Ψυρρή. Οι χρήσεις γης εκεί ποικίλουν και εξαφανίζουν έτσι την όποια φυσιογνωµία της περιοχής που απέµεινε. Οι όποιες και όσες θέσεις εργασίας και αν προσφέρονται ωστόσο, δεν προσδίδουν κάτι θετικότερο στην περιοχή αυτή. Τα νοικοκυριά τείνουν να εξαφανιστούν από αυτές τις περιοχές λόγω του ότι αποκτά πιο πολύ εµπορικό χαρακτήρα η περιοχή. Στο Μεταξουργείο η κατοικία υπάρχει σε ποσοστό 56,7%, η βιοτεχνία 6,5%και 9,6% το εµπόριο. Στον Ψυρρή είναι 11,3%, 23,9% και 35,2% αντίστοιχα. Από την άλλη η ύπαρξη πολυκατοικιών µε τις επερχόµενες στοές τους µέσα στην περιοχή του µεταξουργείου, προσδίδει στην περιοχή τον γνωστό χαρακτήρα του κεντρικού Αθηναϊκού δρόµου. 7. Η καθιέρωση της οδού Πειραιώς σαν γραµµικό πολεοδοµικό κέντρο. Η οδός Πειραιώς χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη εµπορίου και υπηρεσιών καθ όλο το µήκος της. Αυτό διευκολύνει τον διαχωρισµό των περιοχών του Μεταξουργείου και του Κεραµερικού κάνει όµως δύσκολή την προσπέλασή του από τους πεζούς. Με το νέο ΓΠΣ το κέντρο φτάνει ως το ύψος της οδού εληγιώργη µετριάζοντας τα πράγµατα. 8. Ο συντελεστής δόµησης δεν είναι καθόλου αυξηµένος. Ο χαµηλότερος συντελεστής είναι 3.6 σήµερα και επιτρέπει την κατασκευή πενταόροφων πολυκατοικιών! Ο συντελεστής είναι ευλόγως αυξηµένος µόνο κατά µήκος της Πειραιώς και στο εµπορικό τρίγωνο της περιοχής κοντά στην Οµόνοια. 9. Η τοποθέτηση γραµµής τραµ. 10. Η ύπαρξη σταθµών µετρό γύρω από την περιοχή. 11. Αποµάκρυνση των σταθµών των λεωφορείων και τρόλεϊ από το κέντρο της περιοχής. 12. Η συνεχής υποβάθµισή της περιοχής µελέτης µαζί µε την περιοχή του Ψυρρή, Γκαζοχωρίου και Κεραµεικού. Η συνεχής και ραγδαία εγκατάλειψη των χώρων κατοικίας από τους µόνιµους, αρχικούς κατοίκους και η εµφάνιση των συνεργείων, των βιοτεχνιών και των αποθηκών χονδρεµπορίου έχει ως αποτέλεσµα την περιβαλλοντική υποβάθµιση του τόπου. Στους ελάχιστους παλιούς κατοίκους που απέµειναν, έρχονται να προστεθούν οι εσωτερικοί και εξωτερικοί µετανάστες και περιθωριακά άτοµα που συνεχώς αυξάνουν. Από το 1971, µέσα σε κάθε δεκαετία το σύνολο των νοικοκυριών µειώνεται σε ποσοστό περίπου 20%, µεγάλο σε ποσοστό αν αναλογιστούµε ότι ο µέσος όρος των ατόµων ανά νοικοκυριό στο Μεταξουργείο ήταν µικρότερος από αυτόν της Αθηνας Τα εγκαταλειµµένα κτήρια σήµερα αριθµούν σε 370 τα 40 από τα οποία σε βρίσκονται σε ερείπωση. Άλλα στέκουν ακόµη ως κενά. Απορροή όλων αυτών είναι η φτηνή γη στην περιοχή του Μεταξουργείου. Ακόµη εµφανής είναι η έλλειψη κοινόχρηστών χώρων. Από την άλλη, οι στενοί δρόµοι έρχονται σε αντιδιαστολή µε τα µεγάλα ύψη των πολυκατοικιών ενώ σε αυτό έρχεται να προστεθεί και η µεγάλη εισροή αυτοκινήτων κάνοντας την κατάσταση αφόρητη. Σε όλη την περιοχή γενικά υπάρχει µια σύγχυση ως προς την τοποθέτηση των λειτουργιών. Κοντά στην Οµόνοια και επί της οδού Πειραιώς επικρατεί το εµπόριο, το οποίο εξαπλώνεται και στο εσωτερικό του Μεταξουργείου µαζί µε την βιοτεχνία, χωρίς όµως να γίνεται καθαρά ο διαχωρισµός αυτών µε τη κατοικία. Προβλήµατα 1. ηµογραφικό, κοινωνικό και οικονοµικό πρόβληµα. 2. Σύγχυση στις χρήσεις γης. Συγκέντρωση οχλουσών χρήσεων που εξυπηρετούν ανάγκες για τη λειτουργία του κέντρου της Αθήνας. 2

3 3. Χαµηλή αξία γης. 4. Εξαφάνιση της φυσιογνωµίας της περιοχής και πολιτισµικού οράµατος επίπεδου πόλης. 5. Περιβαλλοντική καταστροφή. 6. Αποκοπή της περιοχής του Μεταξουργείου από τις γύρω περιοχές (Γκάζι, Κεραµεικός), λόγω των φραγµών που δηµιουργούν οι µεγάλοι δρόµοι. Προοπτικές αναβάθµισης της περιοχής για το 2008 και µετά. 1. Αύξηση του αριθµού των κατοίκων(σήµερα είναι της τάξης των κατοίκων). Με την αποµάκρυνση του µεγάλου ποσοστού των βιοτεχνιών και του εµπορίου που λειτουργούν για να καλύψουν ανάγκες του κέντρου, και την αντικατάστασή τους από µεγαλύτερο ποσοστό κατοικιών, αυξάνεται ο αριθµός των νοικοκυριών και εποµένως ο τοπικός πληθυσµός.( Ο πληθυσµιακός στόχος για το 2011 είναι , όσο ήταν το 1971).Με ην υλοποίηση του προγράµµατος ανάπλασης και ανάπτυξης της περιοχής, θα εισέλθουν νέοι κάτοικοι αλλά και παλιοί κάτοικοι του Μεταξουργείου και των γύρω περιοχών. 2. Ανάπτυξη της περιοχής, πιο αυτόνοµης, µιας και το κέντρο της µε τις απαραίτητες λειτουργίες του(κατάλληλο εµπόριο, υπηρεσίες..) µεταφέρονται επί της Ιερά Οδού που έχει πεζοδροµηθεί( µεταξύ των οδών Μεγ. Αλεξάνδρου και Πειραιώς). Επίσης ένα άλλο που θα είναι το σηµαντικότερο κέντρο που θα συγκεντρώνει διάφορες λειτουργίες, θα είναι αυτό που ορίζεται από τους δρόµους: Μυλλέρου, Γιατράκου, Λεωνίδου και Κεραµεικού. Έτσι το νέο αυτό κέντρο δεν θα ξεφεύγει από τον συµπληρωµατικό χαρακτήρα του ως προς το κέντρο της Αθήνας. Θα είναι αυτόνοµο σε σχέση µε το κέντρο της Αθήνας αλλά θα έχουν σχέσεις αλληλοτροφοδότησης. Ωστόσο οι µονάδες κατοικίας δεν εξαφανίζονται επί της πεζοδροµηµένης περιοχής και εξαπλώνονται και µέσα στην περιοχή ανάπλασης (στο Μεταξουργείο και το Γκαζοχώρι), που µπορεί να συναντά κανείς και άλλες δευτερεύουσες λειτουργίες, χωρίς ωστόσο να κάνει την περιοχή να χάσει τον γραφικό της πρωταρχικό χαρακτήρα. (Εντάσσεται και στο πρόγραµµα ενοποίησης αρχαιολογικών χώρων). Το πρόβληµα όµως που έχει: να είναι αποκοµµένη από βορά, νότο, ανατολή και δύση από τις υπόλοιπες περιοχές που την περιβάλλουν παραµένει εµφανές. Αυτό έρχεται να το ενισχύσει και η δυναµική και ψηλή γραµµή, urban sky line, των κτηρίων που βρίσκονται τις οδούς που ορίζουν τα σύνορα της περιοχής µελέτης( Πειραιώς, Κωνσταντινουπόλεως, Αγ. Κωνσταντίνου, Αχιλλέως( εκτός του κοµµατιού µεταξύ Πλαταιών και Θερµοπυλών)). 3. Το πρώην τρίγωνο µεταξύ Οµόνοιας και της οδού εληγιώργη δεν θα εξυπηρετεί λειτουργίες της περιοχής µελέτης, παρά θα αποτελεί το «εργοστάσιο» παραγωγής και τροφοδοσίας του Εµπορικού Τριγώνου της κεντρικής Αθήνας. Έτσι θα δοθεί µια ανάσα στην περιοχή του Μεταξουργείου ανακτώντας µια καλύτερη περιβαλλοντική κατάσταση µιας και δεν θα έχει σχέσης εξάρτησης µε το παλιό αυτό τρίγωνο µεταξύ Αγ. Κωνσταντίνου, Πειραιώς και εληγιώργη. 4. Οι χρήσεις γής θα είναι πιο ευδιάκριτες. Το Μεταξουργείο στο εσωτερικό του θα περιλαµβάνει χρήσεις αµιγούς ή και γενικής κατοικίας πλην των δυο εµπορικών κέντρων που θα αναπτυχθούν( το ένα στην Ιερά οδό (µικρό) και το άλλο µεταξύ των οδών Μυλλέρου- Γιατράκου- Λεωνίδου- Κεραµεικού) και κάποιες βιοτεχνίες σκορπισµένες. Το τρίγωνο µεταξύ της Οµόνοιας και της οδού εληγιώργη µετατρέπεται σε ένα µεγάλο εµπορικό κέντρο που η πρόσβασή του διευκολύνεται από την πεζοδρόµηση των οδών Νικηφόρου, Κουµουνδούρου, και Βηλαρά. Η χρήση παρότι εµπορική κυρίως η ύπαρξη κατοικίας παραµένει ακόµη στους επάνω ορόφους. Περιµετρικά στις οδούς Πειραιώς και Κωνσταντινουπόλεως παραµένει το εµπόριο. Στο εσωτερικό του Μεταξουργείου λόγω της ύπαρξης κάποιων µεγαλύτερων δρόµων, αρτηριών(όπως Αχιλλέως, Αγησιλάου, εληγιώργη, Κολωνού, Κολοκυνθούς, Μυλλέρου και Θερµοπυλών), οι χρήσεις γης θα είναι γενικής κατοικίας. 3

4 5. Επίλυση (εν µέρει) του προβλήµατος της άθλιας περιβαλλοντικής κατάστασης. Η δηµιουργία της τρίτης πλατείας του σχεδίου Schaubert- Κλεάνθη, η ανάπλαση της περιοχής γύρω από την πεζοδροµηµένη Ιερά Οδό, οι επιµέρους πεζοδροµήσεις( οδός Πλαταιών, Σαλαµίνος, Κεραµεικού, Αρτεµισίου, Μαραθώνος, Κολοκυνθούς και Ιάσονος), οι πλατείες, η αποµάκρυνση των λεωφορείων και τρόλεϊ και η εξυπηρέτηση των κατοίκων από το τραµ, θα δώσει µια άλλη κατάσταση στην περιοχή. 6. Με την ανάπλαση και ανάπτυξη της περιοχής, που θα έχει ήδη ξεκινήσει να κάνει εµφανή τα πρώτα της σηµάδια, θα αρχίσει να αναδεικνύεται η φυσιογνωµία της περιοχής. Ταυτόχρονα θα γίνει εξυγίανση του κέντρου ης πόλης λόγω της αλληλοτροφοδοσίας µε την περιοχή του Μεταξουργείου. 7. Σταδιακά θα αρχίσει να γίνεται η ανάδειξή της φυσιογνωµίας της περιοχής σε ευρύτερο πλαίσιο που θα γίνει από µια σειρά αναπλάσεων και στις περιοχές του Ψυρρή, το Γκαζοχώρι και τον Κεραµεικό. Η περιοχή του Ψυρρή θα πάψει να είναι η περιοχή που λειτουργεί για λογαριασµό της αγοράς στο Μοναστηράκι. Ωστόσο ως κύρια χρήση γης θα είναι το εµπόριο, οι αποθήκες, τα µαγαζάκια και οι καφετέριες, ενώ στους επάνω ορόφους θα είναι η κύρια χρήση κατοικίας. 8. Αναβάθµιση της περιοχής γύρω από το νεκροταφείο του Κεραµεικού. Συνδυασµός της παράδοσης και της γραφικότητας της περιοχής µε το νεοκλασικό στυλ των κτηρίων και απόκτηση ιδιαίτερης σπουδαιότητας µε τον ρόλο που αποκτά για την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων. Η ενοποίησή του µε την περιοχή του Μεταξουργείου θα γίνεται µε υπόγεια διάβαση πεζών ενώ η θέση του θα είναι πλεονάζουσα µιας και θα βρίσκεται κοντά στο ανεπτυγµένο πλέον κέντρο επί της Ιεράς Οδού. 9. Βελτίωση και εν µέρει επίλυση του προβλήµατος της συγκοινωνίας, της κυκλοφορίας και της στάθµευσης. Με την δηµιουργία των γραµµών τραµ θα επιλυθεί το πρόβληµα της συγκοινωνίας. Οι γραµµές αυτές θα εξυπηρετούν όλη την περιοχή µελέτης ενώ τα λεωφορεία και τα τρόλεϊ θα ακολουθούν κάποιες ορισµένες γραµµές κορµού. Από την άλλη οι στάσεις του µετρό και του ηλεκτρικού βρίσκονται περιµετρικά της περιοχής και η στάθµευση αυτοκινήτων που θα γίνεται κοντά σε αυτές, θα λύσει το πρόβληµα του κυκλοφοριακού χάους στο εσωτερικό της περιοχής, κάνοντας την περιοχή πιο ανθρώπινη και βιώσιµη. Από την άλλη µεγάλοι χώροι θα εξυπηρετούν ως χώροι στάθµευσης αυτοκινήτων. 10. Λύση του προβλήµατος που αντιµετωπίζει η περιοχή λόγω αδυναµίας πρόσβασης και ενοποίησης µε γειτονικές περιοχές, εξαιτίας των δρόµων υψηλής κυκλοφορίας που την περιβάλλουν. Η σύνδεση του Μεταξουργείου µε τον Κεραµεικό, τον Ψυρρή και τον Βοτανικό θα γίνεται µε υπέργειες ή υπόγειες διαβάσεις πεζών, ενώ αυτό θα το ενισχύσει και το δίκτυο πεζοδρόµων που θα υπάρχει. 11. Ανάπτυξη του συναισθήµατος των κατοίκων του να ανήκουν στην γειτονιά τους. Αυτό θα γίνει µε την δηµιουργία αθλητικών εγκαταστάσεων, σχολείων, παιδικών χαρών, πάρκων, µικρά µαγαζάκια που θα εξυπηρετούν ανάγκες της γειτονιάς Πέρα όµως από αυτό, το αντίστοιχο συναίσθηµα για την συνοικία θα δυναµώσει, από την στιγµή που θα έχει επιλυθεί το πρόβληµα της κυκλοφορίας, της συγκοινωνίας και της στάθµευσης, ενώ η ροή και ο φόρτος που θα έχει ο κάθε δρόµος θα έχει ρυθµιστεί επίσης. Βασικός συντελεστής για την επίτευξη αυτού είναι η δηµιουργία του δικτύου πεζοδρόµων που θα διευκολύνει ην µετακίνηση στο εσωτερικό του Μεταξουργείου. 12. Χωροθέτηση πολιτιστικών λειτουργιών µείζονος σηµασίας στην ζώνη που θα γίνει ανάπλαση της Ιεράς Οδού. 13. ιατήρηση του χαµηλού συντελεστή δόµησης ώστε να συµβιβάζεται µε τον παλιό χαρακτήρα της γειτονιάς( χαµηλά ύψη και συντελεστές δόµησης) στο εσωτερικό του Μεταξουργείου. 14. Εξάλειψη εστιών εγκατάλειψης και βρωµιάς και αισθητική αναβάθµιση της περιοχής. Έτσι θα γίνει αξιοποίηση των οικοπέδων που καλύπτονται από ερείπια και θα 4

5 διαµορφωθούν σε ελεύθερους χώρους κοινόχρηστους, φυτεµένους ή περιφραγµένους. Από την άλλη α αποκατάσταση των διατηρητέων κτισµάτων στη περιοχή θα δώσει µια άλλη εικόνα στην όλη φυσιογνωµία της περιοχής και γιατί όχι στην ανάδειξή της. 5

6 6

7 7