ΚΥΚΛΟΣ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΡΑΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΗ

ΚΥΚΛΟΣ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΡΑΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΗ ΣΥΝΟΨΗ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗΣ Θέμα: ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΣΥΝΗΓΟΡΟΥ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΟΡΘΗΣ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΝΟΜΟΥ: ΠΡΟΣΩΠΑ ΠΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥΝΤΑΙ ΝΑ ΕΚΤΕΛΟΥΝ ΚΑΤΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟ ΞΗΡΑΣ ΠΡΟΣΔΕΣΗ ΚΑΙ ΛΥΣΗ ΠΛΟΙΩΝ Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη: Καλλιόπη Σπανού Ειδικός Επιστήμονας: Δώρα Βούλγαρη Αθήνα, Αύγουστος 2008 1

ΘΕΜΑ: ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥ ΣΥΝΗΓΟΡΟΥ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΟΡΘΗΣ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΝΟΜΟΥ. ΠΡΟΣΩΠΑ ΠΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥΝΤΑΙ ΝΑ ΕΚΤΕΛΟΥΝ ΚΑΤΑ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟ ΞΗΡΑΣ ΠΡΟΣΔΕΣΗ ΚΑΙ ΛΥΣΗ ΠΛΟΙΩΝ Ο Συνήγορος του Πολίτη εξέτασε αναφορά κοινοπ ραξίας λεμβουχικών εργασιών στην οπ οία είχαν επ ανειλημμένα επ ιβληθεί π ρόστιμα επ ειδή την απ ό ξηράς π ρόσδεση και λύση των π λοίων διενεργούσαν οι βοηθοί λεμβούχοι και όχι, κατά την ερμηνεία που είχε δοθεί στις σχετικές διατάξεις απ ό εγκύκλιο του Υπ ουργείου Εμπ ορικής Ναυτιλίας, ο ίδιος ο λεμβούχος. Ο Συνήγορος του Πολίτη με το απ ό 21.05.2008 έγγραφό του π ρος το Υπουργείο Εμπ ορικής Ναυτιλίας, επ έστησε την π ροσοχή του Υπ ουργείου στα νομικά και λογικά π αράδοξα αυτής της ερμηνείας και κάλεσε το Υπ ουργείο να υιοθετήσει την ορθή ερμηνεία των σχετικών διατάξεων. ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ: Η διάταξη του άρθρου 2 του Γενικού Κανονισμού Λιμένος ( υπ αριθμ. 3131.1/07/1997 απ όφαση του Υπ ουργού Εμπ ορικής Ναυτιλίας, ΦΕΚ Β 1136/22.12.1997, εφεξής Γ. Λ. Κ.) ορίζει π οιες είναι οι λεμβουχικές εργασίες. Κατά δε το άρθρο 6 π αρ. 1 του Γ. Λ. Κ.: «Οι λεμβουχικές εργασίες, όπ ως αυτές ορίζονται στο άρθρο 2 του παρόντος Κανονισμού, εκτελούνται απ ό σκάφη ( λάντζες) π ου είναι εφοδιασμένα με σχετική άδεια απ ό την οικεία Λιμενική Αρχή». Ωστόσο, σε ό, τι αφορά ειδικότερα την π ρόσδεση και λύση των π λοίων, το άρθρο 2 π αρ. 2 του Γ. Λ. Κ., όπ ως ισχύει μετά την τροποπ οίησή του με την υπ αριθμ. 2122/69/02 απ όφαση του ως άνω Υπ ουργού ( ΦΕΚ Β 1622/31.12.2002), π ροβαίνει στον εξής διαχωρισμό: «α) Στις λεμβουχικές εργασίες υπ άγονται επ ίσης η π ρόσδεση και λύση των πλοίων απ ό θαλάσσης, εφόσον η εργασία αυτή τοπ ικά δεν εκτελείται διαφορετικά. β) Η απ ό ξηράς π ρόσδεση και λύση των π λοίων, εφόσον δεν πραγματοπ οιείται από εφοδιασμένους με άδεια λεμβούχους, εκτελείται απ ό επ αγγελματίες φορτοεκφορτωτές και σε περίπ τωση έλλειψης απ ό τρίτα πρόσωπ α εφοδιασμένα με άδεια της Λιμενικής Αρχής, π ου έχουν απ οδεδειγμένα ναυτική ή λεμβουχική εμπ ειρία και είναι ασφαλισμένοι για τις εργασίες αυτές σε Κρατικό Ασφαλιστικό Φορέα, τηρουμένων κατά τα λοιπ ά των εργατικών και επ αγγελματικών διατάξεων των Γενικών Κανονισμών Λιμένων». Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ: Με π αλαιότερες διαταγές του Υπ ουργείου ( υπ αριθμ. 03/220/8-04 έγγραφο της ΥΕΝ/ ΔΛΑ, βλ. και υπ αριθμ. 2111.11/35/26.5.2006 έγγραφο του Κεντρικού Λιμεναρχείου Ελευσίνας) οι συγκεκριμένες διατάξεις είχαν ερμηνευθεί και εφαρμόζονταν ως εξής : «Οι λεμβουχικές εργασίες, μεταξύ των οπ οίων η απ ό ξηρά και η απ ό θαλάσσης π ρόσδεση των πλοίων, π αρέχονται απ ό τους λεμβούχους, κατά την έννοια της π αρ. 3 του άρθρου 2 του αριθ. 17 Γ. Λ. Κ., διά των ιδιόκτητων λέμβων ( λάντζες ) και διά των προσώπ ων π ου εργάζονται σε αυτές. Τα πρόσωπ α π ου δύνανται 2

να εργάζονται στις «λάντζες» είναι οι κυβερνήτες τους, π ου π ληρούν τις προϋποθέσεις του άρθρου 9 και τα π ληρώματά τους ή, εφόσον π ρόκειται για σκάφη π ου δεν υπ οχρεούνται στην τήρηση ναυτολογίου, οι βοηθοί λεμβούχων, π ου συμπληρώνουν τις προϋπ οθέσεις και π ροσλαμβάνονται ύστερα απ ό έγκριση της Λιμενικής Αρχής, κατά τις διατάξεις του άρθρου 10 του ως άνω Γ. Κ. Λ. Επ ισημαίνεται ότι οι βοηθοί λεμβούχων υπ οχρεούνται να συνεπ ιβαίνουν με σκοπ ό να βοηθούν στην εκτέλεση των λεμβουχικών εργασιών». Ωστόσο, με το υπ αριθμ. 2125/01/24-08-2007 έγγραφο του ΥΕΝ ( Διεύθυνση Λιμενικής Αστυνομίας) η ερμηνεία αυτή άλλαξε. Πλέον, υιοθετήθηκε η γραμματική, αλλά αντίθετη π ρος το σκοπ ό του νόμου, ερμηνεία ότι η απ ό ξηράς π ρόσδεση και λύση των πλοίων δεν μπ ορεί να πραγματοπ οιείται απ ό βοηθούς λεμβούχους, αλλά μόνο απ ό τον ιδιοκτήτη λέμβου ( ήτοι τον εφοδιασμένο με άδεια λεμβούχου). ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ ΣΥΝΗΓΟΡΟΥ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ: Απ ό τις π ροαναφερθείσες διατάξεις προκύπ τει ότι ενώ η απ ό θαλάσσης π ρόσδεση και λύση των π λοίων χαρακτηρίζεται ρητά λεμβουχική εργασία και άρα εκτελείται, κατά το άρθρο 6 Γ. Λ. Κ., απ ό λάντζες π ου είναι εφοδιασμένες με σχετική άδεια ( ήτοι απ ό όλο το προσωπ ικό της λάντζας, κυβερνήτη και βοηθούς λεμβούχους), η απ ό ξηράς πρόσδεση και λύση των π λοίων δε χαρακτηρίζεται ρητά λεμβουχική εργασία, π ροφανώς διότι για την εκτέλεσή της δεν απ αιτείται η χρήση λέμβου. Ωστόσο, π αρόλα αυτά ο νομοθέτης επ έλεξε να εκτελείται η εργασία αυτή κατά π ροτεραιότητα απ ό λεμβούχους, και μόνο εάν αυτοί δεν επ αρκούν σε ένα λιμάνι, δίνεται η δυνατότητα να την εκτελούν και άλλα πρόσωπ α ( επ αγγελματίες φορτοεκφορτωτές, και, σε περίπ τωση έλλειψης και αυτών, αδειούχοι καβοδέτες). Ανακύπ τει ωστόσο ερώτημα π οια είναι η ορθή ερμηνεία της διάταξης «η απ ό ξηράς π ρόσδεση και λύση των π λοίων πραγματοπ οιείται απ ό εφοδιασμένους με άδεια λεμβούχους», ήτοι π οια πρόσωπ α επιτρέπ εται, κατά π ροτεραιότητα, να εκτελούν τη συγκεκριμένη εργασία. Η γραμματική ερμηνεία της διάταξης οδηγεί στο συμπ έρασμα ότι εφόσον λεμβούχος είναι, κατά την π αρ. 3 του άρθρου 2 Γ. Λ. Κ., «το φυσικό ή νομικό πρόσωπ ο που εκμεταλλεύεται ιδιόκτητη λέμβο ( λάντζα) γραμμένη στα οικεία βιβλία ( μητρώα) της Λιμενικής Αρχής», μόνο ο ιδιοκτήτης και όχι το λοιπ ό προσωπ ικό της λάντζας ( ήτοι όχι ο κυβερνήτης και ο βοηθός λεμβούχου) μπ ορεί να εκτελέσει, κατά π ροτεραιότητα, την απ ό ξηράς π ρόσδεση και λύση των π λοίων. Ωστόσο ο Συνήγορος του Πολίτη έχει την άπ οψη ότι αυτή η ερμηνεία, την οποία υιοθετούσε το Υπ ουργείο απ ό τον Αύγουστο του 2007 και εφάρμοζαν οι κατά τόπον λιμενικές αρχές, δεν είναι ορθή για τους ακόλουθους λόγους: α) Ο σκοπ ός του διαχωρισμού απ ό τη διάταξη του άρθρου 2 π αρ. 2 του Γ. Λ. Κ. της εργασίας π ρόσδεσης και λύσης π λοίων με κριτήριο το εάν αυτή πραγματοπ οιείται από ξηράς ή απ ό θαλάσσης έγινε απ ό το νομοθέτη ώστε, στις περιπ τώσεις π ου η π ρόσδεση και η λύση γίνεται απ ό ξηράς, να δοθεί η δυνατότητα και σε άλλα πρόσωπ α, π λην των εκτελούντων την απ ό θαλάσσης π ρόσδεση, να εκτελούν την εργασία αυτή. Και τούτο διότι ακριβώς η π ρόσδεση και η λύση των π λοίων απ ό ξηράς δεν απ αιτεί την ύπ αρξη λέμβου. Τα τρίτα αυτά πρόσωπ α όρισε η συγκεκριμένη διάταξη ότι μπ ορεί να 3

είναι οι επ αγγελματίες φορτοεκφορτωτές και οι εφοδιασμένοι με άδεια καβοδέτη. Ήτοι, ενώ γενικά τις λεμβουχικές εργασίες τις εκτελούν, σύμφωνα με το άρθρο 6 του Γ. Λ. Κ., μόνο οι λάντζες π ου είναι εφοδιασμένες με σχετική άδεια, για την απ ό ξηράς πρόσδεση και λύση των π λοίων δόθηκε η δυνατότητα να εκτελείται, εάν δεν επ αρκούν στο λιμάνι οι λάντζες, και απ ό άλλα πρόσωπ α ( φορτοεκφορτωτές και, εάν δεν επ αρκούν και αυτοί, καβοδέτες με άδεια). Αντιθέτως, δεν ήταν στο σκοπ ό του νομοθέτη να απ οκλείσει από την απ ό ξηράς π ρόσδεση/ λύση των π λοίων ορισμένα απ ό τα πρόσωπ α στα οποία επιτρέπ εται να εκτελούν γενικά λεμβουχικές εργασίες. Ωστόσο, η γραμματική ερμηνεία π ου υιοθέτησε και εφαρμόζει το Υπ ουργείο καταλήγει σε συμπ έρασμα π ου βρίσκεται σε αντίθεση με το σκοπ ό του νομοθέτη, ήτοι ότι κάπ οια απ ό τα πρόσωπ α στα οποία επιτρέπ εται να εκτελούν λεμβουχικές εργασίες, όπ ως η απ ό θαλάσσης π ρόσδεση των π λοίων ( ήτοι και ο κυβερνήτης και ο βοηθός λεμβούχου), απ οκλείονται απ ό την από ξηράς π ρόσδεση/ λύση π λοίου, και την τελευταία επιτρέπ εται να εκτελεί μόνο ο ιδιοκτήτης λάντζας. β) Απ ό τη συνδυαστική ερμηνεία των διατάξεων του Γ. Λ. Κ. προκύπ τει ότι ο ιδιοκτήτης της λάντζας δεν απ αιτείται να έχει ουδεμία ναυτική ή λεμβουχική εμπ ειρία. Είναι απλώς το πρόσωπ ο π ου έχει καταθέσει τα προβλεπ όμενα απ ό το άρθρο 3 του Γ. Λ. Κ. δικαιολογητικά για την απ όκτηση λάντζας, μεταξύ των οπ οίων δεν αναφέρονται στοιχεία απ οδεικνύοντα ναυτική ή λεμβουχική εμπ ειρία. Είναι ωστόσο αντιφατικό να απ αιτείται η απ όδειξη ναυτικής ή λεμβουχικής εμπ ειρίας για τα πρόσωπ α π ου θα π άρουν, κατ εξαίρεση, άδεια καβοδέτη, και να επιτρέπ εται, κατά π ροτεραιότητα, η από ξηράς π ρόσδεση και λύση π λοίων μόνο απ ό ιδιοκτήτες λέμβου οι οπ οίοι δεν απαιτείται να έχουν καμία ναυτική ή λεμβουχική εμπ ειρία. γ) Σύμφωνα με την ενημέρωση π ου είχε ο Συνήγορος του Πολίτη, όταν ιδιοκτήτης λάντζας είναι νομικό πρόσωπ ο, η απ ό ξηράς π ρόσδεση και λύση των π λοίων εκτελείται απ ό τον νόμιμο εκπρόσωπ ό του. Ωστόσο, ο νόμιμος εκπρόσωπ ος του νομικού προσώπ ου δεν μπ ορεί να ταυτιστεί με τον ιδιοκτήτη του: ιδιοκτήτες είναι οι εταίροι ή οι μέτοχοι αυτού. Επ ομένως, αφού ο Γ. Λ. Κ. επιτρέπ ει σε νομικά πρόσωπ α να είναι ιδιοκτήτες λαντζών, δεν μπ ορεί ταυτόχρονα να επ ιβάλλει σε όλους τους μετόχους ή τους εταίρους αυτών να εμφανίζονται κάθε ημέρα στο λιμάνι και να εκτελούν την από ξηράς π ρόσδεση ή λύση των π λοίων. δ) Επιπ λέον, η γραμματική ερμηνεία καταλήγει σε συμπ εράσματα αντίθετα με τους κανόνες της λογικής εάν σκεφθεί κανείς ότι η ολοκλήρωση κάθε διαδικασίας από θαλάσσης π ρόσδεσης του π λοίου γίνεται με την απ ό ξηράς π ρόσδεση του π λοίου. Ενώ λοιπ όν το π λήρωμα μίας λάντζας εκτελεί όλες τις εργασίες για την απ ό θαλάσσης π ρόσδεση του π λοίου, χωρίς να απ αιτείται ούτε καν η π αρουσία του ιδιοκτήτη της λάντζας, όταν φθάσει η στιγμή της απ ό ξηράς π ρόσδεσης του π λοίου θα πρέπ ει από εκεί και π έρα να εμφανισθεί ο ιδιοκτήτης της λάντζας και να αναλάβει την περαιτέρω εργασία μόνο αυτός! ε) Εξάλλου, στην π ράξη, η απ ό ξηράς π ρόσδεση και λύση των π λοίων δεν μπορεί ουδέπ οτε να γίνει απ ό ένα πρόσωπ ο. Απ αιτούνται τουλάχιστον δύο ή τρία πρόσωπ α. Κατά συνέπ εια, εάν υπ οτεθεί ότι ο νομοθέτης αναθέτει κατά π ροτεραιότητα την από ξηράς π ρόσδεση και λύση π λοίων μόνο στον ιδιοκτήτη λάντζας, και όχι και στο π λήρωμα της λάντζας, αυτός απ ό μόνος του δεν μπ ορεί να εκτελέσει την απ ό ξηράς π ρόσδεση ή λύση κανενός π λοίου! 4

στ) Το π ραγματικό γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν είχε π ροκύψει π ρόβλημα διότι όλοι οι ιδιοκτήτες λαντζών συνεργάζονται μεταξύ τους σε κοινοπ ραξίες λεμβούχων, με συνέπ εια δύο ή τρεις ιδιοκτήτες π άντοτε να επ αρκούν για την απ ό κοινού π ρόσδεση/ λύση ενός π λοίου, ουδόλως επ αρκεί για να δικαιολογήσει την ανωτέρω εσφαλμένη ερμηνεία του Γ. Λ. Κ., ο οπ οίος πρέπ ει να εφαρμόζεται γενικά και αφηρημένα και όχι με βάση συγκεκριμένες δημιουργηθείσες καταστάσεις, οι οπ οίες μπ ορούν ανά π άσα στιγμή να μεταβληθούν ( όπ ως συνέβη, εν π ροκειμένω). Ενόψει αυτών, ο Συνήγορος του Πολίτη κάλεσε το Υπ ουργείο να υιοθετήσει την ορθή ερμηνεία της συγκεκριμένης διάταξης του Γ. Λ. Κ.. ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ: Το Υπ ουργείο Εμπ ορικής Ναυτιλίας με το απ ό 13/8/2008 έγγραφό του έκανε δεκτές τις απ όψεις του Συνηγόρου του Πολίτη και τον ενημέρωσε ότι «π ρος τις αρμόδιες λιμενικές αρχές διευκρινίστηκε ήδη ότι η διάταξη του άρθρου 2 του αριθμ. 30 Γ. Λ. Κ. αναφέρεται στην κατά π ροτεραιότητα ανάληψη των εργασιών καβόδεσης απ ό τους επ αγγελματίες λεμβούχους, οι οπ οίοι εκδίδουν και το τιμολόγιο π αροχής σχετικών υπ ηρεσιών. Οι εργασίες αυτές εκτελούνται απ ό το προσωπ ικό (π λήρωμα) των εφοδιασμένων με άδεια λαντζών ( κυβερνήτες κλπ) και όχι μόνο απ ό τον ίδιο τον κάτοχο της άδειας λεμβούχο, ο οπ οίος, με την απ όκτηση της άδειας, εκμεταλλεύεται τη λάντζα του, με την εκτέλεση της συγκεκριμένης δραστηριότητας, στην οπ οία ευλόγως μπ ορεί να π ροβαίνει, ιδίως όταν ο κάτοχος της άδειας είναι νομικό πρόσωπ ο, με το προσωπ ικό της λάντζας του». 5