Κεφάλαιο 3 Οι επιπτώσεις της τεχνολογίας επικοινωνιών 1
Αξιολόγηση της Τεχνολογίας Αξιολόγηση της τεχνολογίας (technology assessment ) Ονοµάζεται η µελέτη και ο προσδιορισµός του συνόλου των αποτελεσµάτων και των επιπτώσεων µιαςνέαςτεχνικήςσυσκευήςή ενός νέου τεχνολογικού επιτεύγµατος. 2
Αξιολόγηση της Τεχνολογίας Η αξιολόγηση της τεχνολογίας µας επιτρέπει να δούµε τη συνολική εικόνα και όχι µόνο ένα τµήµα της. Η αξιολόγηση αποτελεί το «στοιχείο ανάδρασης» ή «ελέγχου» στη διαδικασία εφαρµογής των νέων τεχνολογιών. 3
Αξιολόγηση της Τεχνολογίας Αξιολόγηση του τηλεφώνου Συνοµιλία ανθρώπων από απόσταση και ανθρώπινες σχέσεις Λειτουργία επιχειρήσεων Θέσεις εργασίας Εξωτερική πολιτική 4
Αξιολόγηση της Τεχνολογίας Σε πολλές χώρες έχουν ιδρυθεί γραφεία αξιολόγησης της τεχνολογίας που έχουν ως σκοπό: Την αξιολόγηση κάθε νέας εφεύρεσης, συσκευής, διαδικασίας, υπηρεσίας. Τη διατύπωση προτάσεων σχετικά µε τη χρήση της. 5
Αξιολόγηση της Τεχνολογίας Τοµείς Επιπτώσεων 6
Αξιολόγηση της Τεχνολογίας 1. Πολιτικός (political): ανήκει το σύνολο των θεµάτων που έχουν σχέση µε τη διακυβέρνηση ενός κράτους, τις σχέσεις µεταξύ κρατών και τα µέσα µαζικής ενηµέρωσης. 2. Κοινωνικός (social): αναφέρεται στις σχέσεις ανάµεσα στο άτοµο και τα υπόλοιπα µέλη της κοινωνίας, αλλά και ανάµεσα στις σχέσεις των διαφόρων οµάδων ή τάξεων που συνθέτουν την κοινωνία. 7
Αξιολόγηση της Τεχνολογίας 3. Οικονοµικός (economic): αναφέρεται στο σύνολο των δραστηριοτήτων, θεσµών και µέσων που σχετίζονται µε την παραγωγή και την κατανάλωση αγαθών, µε την παραγωγή και την παροχή υπηρεσιών. 4. Περιβαλλοντικός(enviromental): αναφέρεται σε όλα τα θέµατα που σχετίζονται µε το φυσικό περιβάλλον. 8
Αξιολόγηση της Τεχνολογίας 5. Πολιτιστικός (cultural): σχετίζεται µε τις τέχνες, την κουλτούρα, τις ιδέες, τις πνευµατικές και καλλιτεχνικές δραστηριότητες. 6. Ηθικός (ethical): αναφέρεται στους ηθικούς κώδικες που πρέπει να διέπουν την συµπεριφορά και να θέτουν τα όρια στα όποια κινούνται τα άτοµα. 9
Αξιολόγηση της Τεχνολογίας Οι διάφοροι τοµείς που προαναφέρθηκαν µπορεί να αλληλοκαλύπτονται. Οι περισσότερες τεχνολογικές αλλαγές έχουν επιπτώσεις σε περισσότερες από µία κατηγορίες. 10
Αξιολόγηση της Τεχνολογίας 11
Πολιτικές Επιπτώσεις Οι πολιτικές επιπτώσεις αφορούν: Στην κυβέρνηση Τον τρόπο µε τον οποίο λειτουργεί Τον τρόπο µε τον οποίο έρχεται σε επαφή µε άλλες κυβερνήσεις 12
Πολιτικές Επιπτώσεις Η πολιτική και τα µέσα επικοινωνίας «Η γραφίδα είναι ισχυρότερη από το σπαθί» Τα µέσα µαζικής επικοινωνίας δηλαδή οι τρόποι ή φορείς διακίνησης ιδεών και πληροφόρησης σε ευρύτατο κοινό (τηλεόραση, ραδιόφωνο, τύπος) έχουν αναµφισβήτητη επίπτωση στο πολιτικό σύστηµα 13
Πολιτικές Επιπτώσεις Θετικές επιπτώσεις Γνωστοποίηση των ιδεών, θέσεων και απόψεων διαφόρων πολιτικών και κοινωνικών φορέων. (Εφηµερίδες που πρόσκεινται σε κάποιο πολιτικό κόµµα, τηλεοπτικές συζητήσεις µε άτοµα που εκφράζουν διαφορετικές πολιτικές παρατάξεις.) 14
Πολιτικές Επιπτώσεις ιεξαγωγή «πολιτισµένων» προεκλογικών αγώνων µέσα από τα ΜΜΕ σε σχέση µε το παρελθόν. (Οι τηλεοπτικές συζητήσεις και αντιπαραθέσεις πολιτικών προσώπων κατά τη διάρκεια προεκλογικής περιόδου.) 15
Πολιτικές Επιπτώσεις Αρνητικές επιπτώσεις Παραπληροφόρηση γύρω από διάφορα θέµατα ή πρόσωπα πολιτικού ενδιαφέροντος. ( Ο υποσκελισµός της σηµασίας ή η διαστρέβλωση της πραγµατικής εικόνας γεγονότων ή καταστάσεων, η οποία γίνεται από τα διάφορα µέσα, προκειµένου να εξυπηρετηθούν πολιτικά ή οικονοµικά συµφέροντα.) 16
Πολιτικές Επιπτώσεις Προσπάθεια επηρεασµού του εκλογικού σώµατος κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, µε την υιοθέτηση µεθόδων που απευθύνονται στο θυµικό του ψηφοφόρου και λιγότερο στη λογική του. (Ο τρόπος µε τον οποίο ντύνεται στέκεται, εκφράζεται και προβάλει τις θέσεις του ο πολιτικός κατά τη διάρκεια µιας οµιλίας ή τηλεοπτικής αντιπαράθεσης, σχεδιάζεται από ειδικούς «συµβούλους µέσων επικοινωνίας» ) 17
Πολιτικές Επιπτώσεις ορυφορικές επικοινωνίες Οι επικοινωνιακοί δορυφόροι προσφέρουν τη δυνατότητα άµεσης επικοινωνίας ανάµεσα σε αποµακρυσµένα µέρη του πλανήτη. Τηλεφωνική επικοινωνία Επικοινωνία δεδοµένων Τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκποµπές 18
Πολιτικές Επιπτώσεις 19
Πολιτικές Επιπτώσεις Θετικές επιπτώσεις Αµεσότατη επικοινωνία κρατικών και πολιτικών αξιωµατούχων για την επίλυση τακτικών ή στρατηγικών θεµάτων ή για την εξοµάλυνση κρίσεων. ( Η επικοινωνία µεταξύ Αθήνας, Άγκυρας και Ουάσιγκτον οδήγησε σε οµαλό τερµατισµό τηςκρίσηςτωνιµίων) 20
Πολιτικές Επιπτώσεις Αρνητικές επιπτώσεις Οι οικονοµικά και στρατιωτικά ισχυρές χώρες µπορούν να χρησιµοποιήσουν τους δορυφόρους για στρατιωτική ή βιοµηχανική κατασκοπεία. (Υποκλοπή απόρρητης επικοινωνίας ή χαρτογράφηση εδαφών µε στόχο την ανακάλυψη µελλοντικών απειλών) 21
Κοινωνικές Επιπτώσεις Ο τρόπος ζωής των ανθρώπων έχει επηρεασθεί έντονα από την τεχνολογία επικοινωνιών. Π.χ.: Ο τρόπος µε τον οποίο ασκείται η εξουσία της κυβέρνησης. Οτρόποςµε τον οποίο ξοδεύουµε τον ελεύθερο χρόνο µας. 22
Κοινωνικές Επιπτώσεις Συγκέντρωση προσωπικών δεδοµένων Ο γενναίος νέος κόσµος (Brave New World) Η τεχνολογία της επικοινωνίας δεδοµένων (υπολογιστές) προσφέρει τη δυνατότητα συγκέντρωσης και αξιοποίησης προσωπικών πληροφοριών που αφορούν τα µέλη µιας κοινωνίας. 23
Κοινωνικές Επιπτώσεις Τέτοιου είδους πληροφορίες συγκεντρώνονται σε κρατικές υπηρεσίες (δηµοτολόγια, µητρώα, κτηµατολόγια) οικονοµικές υπηρεσίες (αρχεία φορολογούµενων) χρηµατοπιστωτικούς οργανισµούς (τραπεζικοί λογαριασµοί) ασφαλιστικούς φορείς (µητρώα ασφαλισµένων). 24
Κοινωνικές Επιπτώσεις Θετικές επιπτώσεις Μείωση της γραφειοκρατίας και άρα ταχύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη. (Έκδοση πιστοποιητικών οικογενειακής κατάστασης µε µια απλή αίτηση, έκδοση φορολογικής ενηµερότητας µέσω διαδικτύου) Γρήγορη και ακριβής πιστοποίηση της οικονοµικής κατανοµής (προφίλ) ενός προσώπου, γνωστής ως πιστωτικής αξιοπιστίας. (Σύναψη δανείων µε τράπεζες µε απλές συνοπτικές διαδικασίες ) 25
Κοινωνικές Επιπτώσεις Αρνητικές επιπτώσεις Κίνδυνος καταπάτησης ατοµικών ελευθεριών και ελέγχου του πολίτη από το κράτος, ιδίως σε απολυταρχικά καθεστώτα. (Παρακολούθηση των οικονοµικών συναλλαγών των πολιτών µε τιςτράπεζες, το δηµόσιο, το χρηµατιστήριο) Κίνδυνος εκµετάλλευσης των προσωπικών δεδοµένων από άτοµα που έχουν πρόσβαση σε αυτά µε παράνοµους ή ανήθικους σκοπούς. (Η υπεξαίρεση χρηµάτων από τραπεζικούς λογαριασµούς) 26
Κοινωνικές Επιπτώσεις Εκπαίδευση και κατάρτιση Η εισαγωγή της τεχνολογίας επικοινωνιών και κυρίως των υπολογιστών στην εκπαίδευση έχει τις ακόλουθες θετικές επιπτώσεις. 27
Κοινωνικές Επιπτώσεις Καθιέρωση µαθήµατος της πληροφορικής µε σκοπό την ανάπτυξη δεξιοτήτων εκ µέρους των µαθητών πάνω στη χρήση του υπολογιστή ως εργαλείου διεκπεραίωσης πλήθους εργασιών. Εµφάνιση νέων τρόπων µετάδοσης γνώσης µε την παραγωγή και διανοµή εκπαιδευτικών ταινιών και τηλεοπτικών προγραµµάτων. 28
Κοινωνικές Επιπτώσεις Χρήση διαλογικού µαγνητοσκοπίου ως εκπαιδευτικού µέσου όπου ο µαθητής καθορίζει ο ίδιος την πορεία της µάθησης. Χρήση εξοµοιωτών για την εκµάθηση χειρισµού σύνθετων συστηµάτων όπως αεροσκάφη, πυρηνικοί σταθµοί παραγωγής ενέργειας. 29
Κοινωνικές Επιπτώσεις Ανάπτυξη συστηµάτων εκπαίδευσης από απόσταση (e-learning), όπου ο εκπαιδευτής και οι εκπαιδευόµενοι βρίσκονται σε διαφορετικό τόπο και επικοινωνούν µέσω δικτύων υπολογιστών. 30
Κοινωνικές Επιπτώσεις Η διαδικασία της µάθησης γίνεται αµεσότερη και το ενδιαφέρον των µαθητών είναι αυξηµένο κατά τη διάρκεια του µαθήµατος µε την παρουσίαση πληροφοριών σε διάφορες µορφές όπως ήχος, ακίνητη και κινούµενη εικόνα, τρισδιάστατα γραφικά Ο εκπαιδευτικός έχει περισσότερο χρόνο και µέσα να οργανώσει αποτελεσµατικά την εργασία του, αλλά και να παρακολουθήσει τους µαθητές του. 31
Κοινωνικές Επιπτώσεις 32
Κοινωνικές Επιπτώσεις Αποθήκευση και ανάκτηση της πληροφορίας Οι παραδοσιακοί τρόποι αποθήκευσης των πληροφοριών έχουν εµπλουτιστεί σηµαντικά µε τη χρήση της τεχνολογίας. Σήµερα χρησιµοποιούνται µέσα όπως µαγνητικές ταινίες, µαγνητικοί δίσκοι, οπτικοίδίσκοικ.α. 33
Κοινωνικές Επιπτώσεις Θετικές επιπτώσεις ραστική µείωση του όγκου των αποθηκευµένων πληροφοριών (Μια ολόκληρη εγκυκλοπαίδεια µπορεί να χωρέσει σε ένα οπτικό δίσκο). Ταχύτατη ανάκτηση πληροφοριών (Ο εντοπισµός πληροφοριών για κάποιο θέµα µπορεί να γίνει µε τη πληκτρολόγηση µόνο των πρώτων γραµµάτων µιας λέξης). 34
Κοινωνικές Επιπτώσεις Με τη βοήθεια των δικτύων υπολογιστών ο τόπος που ανακτώνται οι πληροφορίες µπορεί να είναι διαφορετικός από αυτόν στον οποίο είναι αποθηκευµένες (Ο εντοπισµός πληροφοριών στο Internet και η παρουσίαση τους στην οθόνη του χρήστη του Η/Υ). 35
Κοινωνικές Επιπτώσεις Η ανάκτηση της πληροφορίας µε αυτούς τους τρόπους διευκολύνει τους ερευνητές στη συγκέντρωση χρήσιµων στοιχείων. Βασικά προβλήµατα στην ιατρική και στις άλλες επιστήµες µπορούν να λυθούν πολύ πιο γρήγορα συγκριτικά µε τις παραδοσιακές µεθόδους. 36
Κοινωνικές Επιπτώσεις Αρνητικές επιπτώσεις Κίνδυνος υπερπληροφόρησης, επειδή οι διατιθέµενες πληροφορίες στο µέσο άνθρωπο είναι πάρα πολλές. Ο σύγχρονος άνθρωπος θα πρέπει να αποµονώνει µόνο τις πληροφορίες που τον ενδιαφέρουν. 37
Κοινωνικές Επιπτώσεις Ελεύθερος χρόνος Η τηλεόραση και οι προσωπικοί υπολογιστές αποτελούν την κύρια ενασχόληση των σύγχρονων ανθρώπων στον ελεύθερο χρόνο τους. Αυτό έχει οδηγήσει σε έλλειψη επικοινωνίας µεταξύ των ανθρώπων. Ο άνθρωπος δεν αφιερώνει πια πολύ χρόνο στην οικογένεια του και στους φίλους του. 38
Κοινωνικές Επιπτώσεις 39
Οικονοµικές Επιπτώσεις Οι εξελίξεις στον τοµέα της επικοινωνίας (σταθερή και κινητή τηλεφωνία, δίκτυα υπολογιστών) λειτουργούν ως υπόβαθρο για την επέκταση και σύνδεση των εθνικών οικονοµιών σε παγκόσµιο επίπεδο Η παγκόσµια οικονοµία είναι πια γεγονός 40
Οικονοµικές Επιπτώσεις Θετικές επιπτώσεις Άµεση επικοινωνία επιχειρήσεων µε υποκαταστήµατα τους ή άλλες επιχειρήσεις για την επίλυση τακτικών ή στρατηγικών θεµάτων. (Η επικοινωνία δύο επιχειρήσεων σε δυο διαφορετικά σηµεία του πλανήτη µέσω τηλεφώνου ή fax ή η τηλεδιάσκεψη των στελεχών διαφόρων επιχειρήσεων που βρίσκονται σε διαφορετικά σηµεία του κόσµου, µέσω ειδικών συστηµάτων που συνδυάζουν επικοινωνία ήχου, εικόνας και δεδοµένων). 41
Οικονοµικές Επιπτώσεις υνατότητα προβολής των προϊόντων µιας επιχείρησης αλλά και πραγµατοποίηση πωλήσεων σε όλο τον κόσµο µέσω δικτύων υπολογιστών ( ιαφηµίσεις προϊόντων κρατήσεις αεροπορικών εισιτηρίων ηλεκτρονικό εµπόριο µέσω Internet). 42
Οικονοµικές Επιπτώσεις Αρνητικές επιπτώσεις Λόγω της ταχύτητας µετάδοσης των πληροφοριών και των ειδήσεων, η πτώση του δείκτη τιµών σε κάποιο χρηµατιστήριο µπορείναοδηγήσεισε ανάλογες πτώσεις σε χρηµατιστήρια άλλων χωρών 43
Οικονοµικές Επιπτώσεις 44
Οικονοµικές Επιπτώσεις 45
Οικονοµικές Επιπτώσεις Από την οικονοµία παραγωγής στην οικονοµία παροχής υπηρεσιών Η εξέλιξη της τεχνολογίας είναι υπεύθυνη για τη µεταστροφή µεγάλου µέρους εργατικού δυναµικού από την παραγωγή αγαθών στην παροχή υπηρεσιών. Αυτό οφείλεται στην υιοθέτηση νέων µηχανών και αυτοµατοποιηµένων διαδικασιών και µεθόδων σε όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας. 46
Οικονοµικές Επιπτώσεις Θετικές επιπτώσεις Η παραγωγή γίνεται ταχύτερη, ποιοτικότερη και µε χαµηλότερο κόστος. (Πολλές αυτοκινητοβιοµηχανίες έχουν αυτοµατοποιήσει σε τέτοιο βαθµό τις γραµµές παραγωγής τους που απασχολούν πολύ λίγους εργαζόµενους). 47
Οικονοµικές Επιπτώσεις Οι τεχνολογικές εξελίξεις και οι καινοτοµίες οδηγούν στη δηµιουργία καινούργιων επαγγελµάτων ή επαγγελµατικών εξειδικεύσεων, κυρίως στο χώρο της παροχής υπηρεσιών. (Επαγγέλµατα σχετικά µε την πληροφορική δεν υπήρχαν καν πριν την δεκαετία του 60) 48
Οικονοµικές Επιπτώσεις Αρνητικές επιπτώσεις Η αντικατάσταση του ανθρώπου από τη µηχανή στην παραγωγική διαδικασία δηµιουργεί βραχυπρόθεσµα έντονα προβλήµατα ανεργίας. Τα τελευταία επιλύονται σε ένα βαθµό µε την επανακατάρτιση των εργαζοµένων σε άλλες επαγγελµατικές ειδικότητες που ανήκουν κυρίως στην περιοχή της παροχής υπηρεσιών. 49
Οικονοµικές Επιπτώσεις Οι συνεχείς εξελίξεις και οι αλλαγές που επιφέρει η τεχνολογία στις µεθόδους και τις διαδικασίες σε πλήθος επαγγελµάτων οδηγούν έντονα στην ανάγκη της δια βίου εκπαίδευσης των εργαζοµένων, προκειµένου να παραµείνουν ανταγωνιστικοί και να µη χάσουν τις θέσεις εργασίας που κατέχουν. 50
Οικονοµικές Επιπτώσεις Χρήση της πιστωτικής φερεγγυότητας Οι διαφηµίσεις στα µέσα µαζικής επικοινωνίας επηρεάζουν πλήθος ανθρώπων, δηµιουργώντας ή υπερτονίζοντας διάφορες ανάγκες προκειµένου να καταναλώσουν τα προϊόντα που προβάλουν. Πολλά επίσης ακριβά προϊόντα προσφέρονται µε δόσεις µέσω πιστωτικών καρτών. Τα παραπάνω οδηγούν στην υπέρµετρη κατανάλωση αγαθών µε αποτέλεσµα οι άνθρωποι να ξοδεύουν περισσότερα από όσα κερδίζουν, να κάνουν δηλαδή χρήση της 51 πιστωτικής φερεγγυότητας.
Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις Η τεχνολογία επικοινωνιών τείνει να είναι «καθαρή τεχνολογία» σε σχέση µε άλλες τεχνολογικές κατηγορίες. Παρόλα ταύτα υπάρχουν κάποιες αρνητικές επιπτώσεις. 52
Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις Τις τελευταίες δεκαετίες έχει αυξηθεί παγκόσµια σε µεγάλο βαθµό η παραγωγή έντυπου υλικού. Αυτό έρχεται ως αποτέλεσµα της ευκολίας παραγωγής εντύπων που προσφέρει η τεχνολογία των υπολογιστών και των συστηµάτων γραφικής παραγωγής. Η αύξηση όµως του όγκου των εκτυπώσεων ανεβάζει τη ζήτηση για χαρτί και κατά συνέπεια αυξάνεται η υλοτόµηση των δασών. 53
Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις Παράλληλα αυξάνεται η ρύπανση του αέρα και των υδάτων από τα λευκαντικά και τα απόβλητα της χηµικής βιοµηχανίας κατεργασίας χάρτου. Επίσης η υπερβολική χρήση χαρτιών δηµιουργεί µεγάλες ποσότητες σκουπιδιών. 54
Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις 55
Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις Τα ηλεκτροµαγνητικά κύµατα που εκπέµπονται από πλήθος συσκευών ασύρµατης επικοινωνίας ενδέχεται να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, µε την πρόκληση όγκων σε ορισµένες περιπτώσεις. 56
Πολιτιστικές επιπτώσεις Η τηλεόραση και τα υπόλοιπα τεχνολογικά επιτεύγµατα έχουν προκαλέσει σηµαντικές αλλαγές σε πολιτιστικό επίπεδο. Μερικές από αυτές είναι: 57
Πολιτιστικές επιπτώσεις Ο σηµερινός άνθρωπος παρακολουθεί πολύ περισσότερο τηλεόραση και διαβάζει πολύ λιγότερο σε σχέση µε παλιά. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα α) να είναι λιγότερο καλλιεργηµένος και β) να πλήττει πιο εύκολα, καθώς η τηλεόραση τον έχει εθίσει σε γρήγορες και συνεχείς εναλλαγές παραστάσεων. 58
Πολιτιστικές επιπτώσεις Η αύξηση της βίας και της επιθετικότητας που παρατηρείται στις αναπτυγµένες χώρες συνδέεται ως ένα βαθµό µε την προβολή αντιστοίχων θεµάτων από την τηλεόραση. Η διόγκωση της καταναλωτικής µανίας του σύγχρονου ανθρώπου σχετίζεται λιγότερο ή περισσότερο µε την επιρροή που ασκεί η τηλεοπτική διαφήµιση 59
Πολιτιστικές επιπτώσεις 60
Θέµατα Ηθικής Η ηθική αφορά στο τι είναι σωστό και τι λάθος. Ενέργειες που είναι ασυµβίβαστες µε την ηθική δεν είναι απαραίτητα αντίθετες µε τονόµο. 61
Θέµατα Ηθικής Ψηφιακή συνάρµοση Ψηφιακή συνάρµοση (digital editing) ονοµάζεται η επεξεργασία και η τροποποίηση πληροφοριών που βρίσκονται αποθηκευµένες σε ψηφιακή µορφή. Η ψηφιακή ηχητική συνάρµοση ονοµάζεται δειγµατοληψία (sampling). 62
Θέµατα Ηθικής Σήµερα τα περισσότερα έργα ανθρώπινης δηµιουργίας στο χώρο των εικαστικών τεχνών (ζωγραφική, φωτογραφία, κινηµατογράφος) και της µουσικής µπορούν να ψηφιοποιηθούν, να αποθηκευτούν και να τύχουν ψηφιακής συνάρµοσης. Η δυνατότητα αυτή συχνά εγείρει πλήθος προβληµάτων, τα οποία σχετίζονται µε τα πνευµατικά δικαιώµατα του δηµιουργού αλλά και µε τα δικαιώµατα εκµετάλλευσης (εµπορικά δικαιώµατα). 63
Θέµατα Ηθικής Για παράδειγµα µια φωτογραφία µπορεί να αλλάξει σε τέτοιο σηµείο που να µην θυµίζει καθόλου την αρχική. Το ερώτηµα που ανακύπτει σε αυτήν την περίπτωση ή σε άλλες παρόµοιες είναι αν τα δικαιώµατα τα έχουν οι τεχνικοί και οι παραγωγοί που πραγµατοποίησαν τις αλλαγές ή ο δηµιουργός του πρωτότυπου έργου. Επίσης µπορεί να γίνει ψηφιακή συνάρµοση για αµφιλεγόµενους σκοπούς όπως η παραποίηση κάποιων δεδοµένων. 64
Θέµατα Ηθικής 65
Θέµατα Ηθικής 66
Θέµατα Ηθικής Ασφάλεια δεδοµένων Στο χώρο της επικοινωνίας δεδοµένων ανακύπτουν ηθικής αλλά και νοµικής φύσεως προβλήµατα. 67
Θέµατα Ηθικής 68
Θέµατα Ηθικής Το λογισµικό των ηλεκτρονικών υπολογιστών που κατασκεύασε µια οµάδα προγραµµατιστών µπορεί εύκολα ή δύσκολα να τροποποιηθεί από κάποιον άλλο για εκµετάλλευση. Είναι επιτρεπτό αυτό; 69
Θέµατα Ηθικής Η αντιγραφή και η χρήση του λογισµικού χωρίς άδεια από τον δηµιουργό επιτρέπονται και αν ναι σε ποιο βαθµό; Σκεφτείτε τι ισχύει και αναλύστε τις έννοιες του freeware, shareware και adware λογισµικού. 70
Θέµατα Ηθικής Σε ποιους επιτρέπεται η πρόσβαση σε δεδοµένα που είναι αποθηκευµένα σε υπολογιστές. Σκεφτείτε τις απάτες και τις καταχρήσεις που γίνονται όταν µπορεί κάποιος να έχει πρόσβαση σε ευαίσθητα δεδοµένα. Για αυτό έχουν αναπτυχθεί και αρκετές εφαρµογές λογισµικού οι οποίες προστατεύουν τα δεδοµένα από εισβολές µέσω διαδικτύου (firewalls). 71
Θέµατα Ηθικής Σχετικά µε τα παραπάνω προβλήµατα είναι και αυτά που δηµιουργούνται από τους ιούς των υπολογιστών. Ιοί των υπολογιστών ονοµάζονται προγράµµατα που είναι κρυµµένα µέσα σε άλλα προγράµµατα ή αρχεία δεδοµένων και τα οποία αντιγράφονται αυτόµατα στους σκληρούς δίσκους των υπολογιστών µέσω µεταφέρσιµων δίσκων ή µέσω του διαδικτύου. 72
Θέµατα Ηθικής Στόχο έχουν την πρόκληση δυσλειτουργιών στον υπολογιστή που εγκαθίστανται ή την αλλοίωση και καταστροφή αποθηκευµένων σε αυτόν δεδοµένων. Ένας ιός µπορεί να δηµιουργήσει τεράστια προβλήµατα αν προσβληθούν βάσεις δεδοµένων-κλειδιά. 73