Π τ υχιακή εργασία του φοιτητή ΚΑ Ρ Α Ϊ Σ Κ Ο Υ ΗΜΗΤΡΙΟΥ. Ε ΠΙΒΛΕΠΩΝ Κ Α Θ Η Γ Η ΤΗΣ: ρ Β Α Γ Η Σ Σ Α Μ Α Θ Ρ Α Κ Η Σ

Α Λ Ε Ξ Α Ν Ρ Ε ΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠ Α Ι Ε Υ ΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Σ ΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙ Α Σ Τ Μ Η Μ Α Α Γ Ρ Ο Τ ΙΚΗΣ ΑΝ Α Π Τ Υ Ξ Η Σ Κ Α Ι ΙΟΙΚΗΣΗΣ Α Γ Ρ Ο Τ ΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Ο ΘΕΣΜΟΣ Τ ΗΣ Ι ΙΩΤΙΚΗΣ Α Σ Φ Α ΛΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α. Τ Ο ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ ΑΓΡΟΤΗ Α Σ Φ Α Λ Ι Ζ Ο ΜΕΝΟΥ Κ Α Ι Η Σ Τ Α Σ Η ΤΟΥ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΕ Α Υ Τ Η Ν ( Η ΜΟΣ Α Φ Ν Ο Υ Σ Ι ΩΝ ΦΘΙΩΤΙ ΟΣ) Π τ υχιακή εργασία του φοιτητή ΚΑ Ρ Α Ϊ Σ Κ Ο Υ ΗΜΗΤΡΙΟΥ Ε ΠΙΒΛΕΠΩΝ Κ Α Θ Η Γ Η ΤΗΣ: ρ Β Α Γ Η Σ Σ Α Μ Α Θ Ρ Α Κ Η Σ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, Μ Α Ϊ Ο Σ 2010

Α Λ Ε Ξ Α Ν Ρ Ε ΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠ Α Ι Ε Υ ΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Σ ΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙ Α Σ Τ Μ Η Μ Α Α Γ Ρ Ο Τ ΙΚΗΣ ΑΝ Α Π Τ Υ Ξ Η Σ Κ Α Ι ΙΟΙΚΗΣΗΣ Α Γ Ρ Ο Τ ΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Ο ΘΕΣΜΟΣ Τ ΗΣ Ι ΙΩΤΙΚΗΣ Α Σ Φ Α ΛΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α. Τ Ο ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ ΑΓΡΟΤΗ Α Σ Φ Α Λ Ι Ζ Ο ΜΕΝΟΥ Κ Α Ι Η Σ Τ Α Σ Η ΤΟΥ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΕ Α Υ Τ Η Ν ( Η ΜΟΣ Α Φ Ν Ο Υ Σ Ι ΩΝ ΦΘΙΩΤΙ ΟΣ) Π τ υχιακή εργασία του φοιτητή ΚΑ Ρ Α Ϊ Σ Κ Ο Υ ΗΜΗΤΡΙΟΥ Ε ΠΙΒΛΕΠΩΝ Κ Α Θ Η Γ Η ΤΗΣ: ρ Β Α Γ Η Σ Σ Α Μ Α Θ Ρ Α Κ Η Σ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, Μ Α Ϊ Ο Σ 2010

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Μ ε την π ρ αγµατοποίηση της συγκεκριµένης πτυχιακής εργασίας µε θέµα «Ο Θεσµός της Ιδιωτικής Ασφάλισης στη Ε λλάδα. Το π ροφίλ του Έ λληνα Ασφαλιζόµενου κ αι η στάση του α πέναντι σε αυτήν ( ήµος αφνουσίων Φθιώτιδος)», ο λοκληρώνονται οι υ ποχρεώσεις µ ου α πέναντι στις απαιτήσεις του τµήµατος Αγροτικής Α νάπτυξης και ιοίκησης Α γροτικών Ε πιχειρήσεων, της Σ χολής Τεχνολογίας Γεωπονίας, του Α λεξάνδρειου Τεχνολογικού Ε κπαιδευτικού Ιδρύµατος Θεσσαλονίκης όπως α υτές καταγράφονται στο π ρόγραµµα σ πουδών του τµήµατος. Σ κοπός της είναι ν α µελετήσει τη στάση των αγροτών ε ν ός µικρού ήµου της Κεντρικής Στερεάς Ελλάδας, όπως είναι ο ήµος αφνουσίων, για την ι διωτική α σφάλιση π αρουσιάζοντας κ αι α ναλύοντας τα α ποτελέσµατα της δηµοσκοπικής έρευνας που έ χει γίνει µε τη µορφή ερωτηµατολογίου. Η επιλογή του συγκεκριµένου θέµατος έγινε γιατί θεωρώ την ιδιωτική α σφάλιση από τους σηµαντικότερους θεσµούς τ ω ν ηµερών µας, στήριγµα της οικονοµίας µας που συνεχώς εξελίσσεται, αλλά παράλληλα και για τ η ν παρατήρηση του κατά π όσο υ πάρχει ασφαλιστική συνείδηση στους αγρότες της π εριοχής. Κ λείνοντας τον πρόλογο, θ α ήθελα ν α ε υ χαριστήσω τον κ αθηγητή µου κ. Β αγή Σ αµαθρακή για τις συµβουλές κ αι την χ ρ ήσιµη βοήθεια π ου µ ου π αρείχε καθ ό λη τη διάρκεια διεξαγωγής της εργασίας. Τέλος, θα ήθελα ν α ε υ χαριστήσω και τ ους κ ατοίκους τ ου ήµου αφνουσίων π ου συµµετείχαν στην έρευνα και διέθεσαν τον χρόνο τους για την συµπλήρωση του ερωτηµατολογίου. i

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στα π λαίσια της π τυχιακής µου εργασίας, ω ς φοιτητής του Α λεξάνδρειου Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύµατος Θεσσαλονίκης στο τµήµα Αγροτικής Α ν άπτυξης και ιοίκησης Α γροτικών Ε πιχειρήσεων, εκπληρώνω τις υ ποχρεώσεις µε την σύνταξή της µε θέµα «Ο Θεσµός της Ιδιωτικής Ασφάλισης στην Ε λλάδα. Το π ροφίλ του έ λληνα αγρότη ασφαλιζόµενου κ αι η στάση του απέναντι σε αυτήν. Σ ήµερα, η έ ν ν οια " ασφάλεια" έ χει αποκτήσει µια π ολύ πιο ουσιαστική σηµασία από κάθε άλλη φορά. εν είναι κάτι το γ ε νικό κ αι αόριστο για τους πολλούς ούτε έ ν α π ρονόµιο για τους λίγους. Σήµερα ό λοι ξέρουν - κ αι χρειάζονται- Τα ο φέλη µιας ιδιωτικής κάλυψης και η " α σφάλεια" των κάποιων ά λλων ε ποχών λέγεται µε το σωστό τ ης ό ν οµα, Ασφάλιση. Ήταν φ υσικό, α φού η ζωή µ ας ά ρ χισε ν α α ποκτά πιο συστηµατικά π λαίσια, να οργανώνεται µεθοδικ ά κ αι ν α προστατεύεται α ποτελεσµατικά. Τώρα τίποτα δεν αφήνεται στην τύχη και π ολύ περισσότερο η ίδια η α ν θρώπινη ζωή. Έτσι ο θεσµός της Ιδιωτικής Ασφάλισης - που µεταφράζεται π αγκόσµια σε α υξηµένη προστασία, αξιοπιστία κ αι σ ωστή εξυπηρέτησηπ αίρνει όλο κ αι µεγαλύτερη βαρύτητα κ αι στην Ε λλάδα. Είναι πια κ οινή συνείδηση ότι ξ εκινώντας από την ίδια µας τη ζωή κ αι π ροχωρώντας σ ε όλα όσα την π εριβάλλουν -οικογένεια, εργασία, ιδιοκτησία, α ποταµίευση- η Ιδιωτική Ασφάλιση είναι η ο λοκληρωµένη λύση για οτιδήποτε α ν απάντεχο. Γιατί είτε συµπληρώνει θεαµατικά την κοινωνική ασφάλιση, είτε σε π ολλές περιπτώσεις, είναι η µόνη επιλογή. Σ κοπός αυτής της ε ργασίας είναι α φενός η διερεύνηση της συµµετοχής των αγροτών του ήµου αφνουσίων Φθιώτιδος στην Ιδιωτική Α σφάλιση κ αι α φετέρου η γ νωριµία µε εισαγωγικές γ ν ώ σεις της ασφάλισης και τέλος η π αρουσίαση του ελληνικού τοµέα της ιδιωτικής ασφάλισης. Λέξεις κ λειδιά : Ιδιωτική ασφάλιση, ήµος αφνουσίων, Έ ρευνα, αγρότες ii

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ........................................................................ 7 Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 1: ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ Α Σ Φ Α ΛΙΣΗΣ.............................. 9 1.1 ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ... 9 1.2 ΕΙ Η ΑΣΦΑΛΕΙΩΝ... 10 1.3 ΤΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΗΡΙΟ ΚΑΙ ΟΙ Π ΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΙΣΧΥΟΣ ΤΟΥ... 13 1.4 ΕΙ Η ΑΣΦΑΛΙΣΤΗΡΙΟΥ... 15 1.5 ΧΕΡΣΑΙΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΙΣ... 16 1.6. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟ Υ ΚΙΝ ΥΝΟΥ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ... 17 1.6.1. Ο Κίνδυνος Ασφαλειών Ζωής... 17 1.6.2. ιαχείριση του Κινδύνου... 19 Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 2: ΕΙΣ Α Γ Ω Γ Η ΣΤΟΝ ΘΕΣΜΟ ΤΗΣ Ι ΙΩΤΙΚΗΣ Α Σ Φ Α Λ Ι Σ Η Σ.................................................................... 21 2.1 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ ΤΗΣ Ι ΙΩΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ... 21 2.2 ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ Ι ΙΩΤΙΚΩΝ Α ΣΦΑΛΕΙΩΝ... 23 2.3 ΒΑΣΙΚΕΣ ΝΟΜΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ... 28 2.3 1 Αρχή της Αποζηµίωσης... 28 2.3.2 Αρχή του Ασφαλίσιµου Συµφέροντος... 29 2.3.3 Αρχή της Υποκατάστασης... 30 2.3.4 Η Αρχή της Μέγιστης Καλής Πίστης... 31 2.3.5 Αρχή της Νοµιµότητας... 31 2.3.6 Αρχή της Συνεισφοράς... 31 2.3.7 Αρχή της Πλησιέστερης Αιτίας... 31 2.4 ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ Ι ΙΩΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ Γ ΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ... 32 2.5 Η Ο ΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ Σ Υ ΜΒΟΛΗ ΤΟΥ Κ ΛΑ ΟΥ Ι ΙΩΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΣΤΙΣ Σ Υ ΓΧΡΟΝΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ... 34 Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 3: Η Α Σ Φ Α Λ Ι Σ ΤΙΚΗ Α Γ ΟΡ Α Σ Τ Η Ν ΕΛΛ Α Α......... 37 3.1 Η Φ Υ ΣΙΟΓΝΩΜΙΑ Τ ΗΣ Ε ΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗΣ Α ΓΟΡΑΣ... 37 3.1.1 Η Ελληνική Οικονοµία... 39 iii

3.1.2 Η Παραγωγή Ασφάλιστρων κατά Κλάδο Ασφάλισης.. 40 3.2 Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ... 43 3.3 ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΙΕΣ... 46 3.4 ΝΕΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ... 48 Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 4: ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΥΣ ΑΓΡΟΤΕΣ ΓΙ Α Τ Ο ΘΕΣΜΟ ΤΗΣ Ι ΙΩΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ.................................................... 50 4.1 ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ... 50 4.1.1 Αντικείµενο έρευνας... 50 4.1.2 Γενικός Στόχος... 51 4.1.3 Ειδικός Στόχος... 51 4.2 ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Σ Υ ΓΚΕΝΤΡΩΣΗ Π ΡΩΤΟΓΕΝΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ... 52 4.3: Α ΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ Α ΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΥΣ H Μ Η ΣΕ Ι ΙΩΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ... 53 4.3.1 Τα χ αρακτηριστικά για τους ασφαλισµένους σε κ οινωνική και ιδιωτική ασφάλιση... 53 4.3.2 Τα χ αρακτηριστικά για τους ασφαλισµένους και σε ιδιωτική ασφάλιση... 61 4.3.3 Τα χ αρακτηριστικά για τους µη ασφαλισµένους σε ιδιωτική ασφάλιση... 70 Σ Υ Μ ΠΕΡΑΣΜΑΤΑ- Π ΡΟΤΑΣΕΙΣ........................................... 75 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ................................................................ 78 Π ΑΡΑΡΤΗΜΑ................................................................... 79 iv

ΠΙΝΑΚΕΣ ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας 3.1: Συµµετοχή του κλάδου στηνοικονοµία 4 2 Πίνακας 3.2: Παραγωγή ασφαλίστρων κ λάδου ζηµιών έτους 2008 4 4 Πίνακας 3.3: Παραγωγή ασφαλίστρων κ λάδου ζωής έτους 2008. 4 5 Πίνακας 3.4: Ποσοστιαία α ν αλογία των µεγεθών τ ης ε λληνικής ασφαλιστικής α γοράς στην Ε υρωπαϊκή Έ ν ω ση ( 25) το 2007.. 4 7 Πίνακας 3.5: Μ ερίδια α γοράς για τις µεγαλύτερες α σφαλιστικές εταιρίες 5 0 Πίνακας 4.1: Η στρωµάτωση του εργατικού δυναµικού κατά κ ατηγορία (2001). 5 4 Πίνακας 4.2: Τόπος κατοικίας... 5 9 ΓΡΑΦΗΜΑΤ Α Γ ράφηµα 1.1: ιαδικασία διαχείρισης κινδύνου.. 2 0 Γ ράφηµα 3.1: Ανάλυση παραγωγής κατά κλάδο ασφάλισης 4 3 Γ ράφηµα 3.2: Αριθµός ασφαλιστικών επιχειρήσεων στην Ε λλάδα. 4 8 Γ ράφηµα 3.3: Παραγωγή ασφαλίστρων ασφαλίσεων ζωής & ζ ηµιών(σε εκατοµµύρια ευρώ) 4 9 Γ ράφηµα 4.1: Σύνθεση του δείγµατος κατά φύλλο. 5 5 Γ ράφηµα 4.2: Σύνθεση του δείγµατος κατά ηλικία. 5 6 Γ ράφηµα 4.3: Σύνθεση του δείγµατος ως προς την οικογενειακή κατάσταση 5 6 Γ ράφηµα 4.4: Σύνθεση του δείγµατος ως προς τα µέλη του ν οικοκυριού 5 7 Γ ράφηµα 4.5: Σύνθεση του δείγµατος ως προς το µορφωτικό ε πίπεδο 5 8 Γ ράφηµα 4.6: Σύνθεση του δείγµατος ως προς το ετήσιο εισόδηµα. 5 8 Γ ράφηµα 4.7: Κύρια απασχόληση των ερωτηθέντων. 5 9 Γ ράφηµα 4.8: Ασφαλιστικοί φορείς.. 6 0 Γ ράφηµα 4.9: Βαθµός ικανοποίησης από την κοινωνική α σφάλιση 6 1 Γ ράφηµα 4.10: Λόγοι δυσαρέσκειας από τον φορέα κ οινωνικής ασφάλισης 6 1 Γ ράφηµα 4.11(α ): Ασφάλιση και σε ιδιωτικό φορέα 6 2 Γ ράφηµα 4.11(β ): Ασφάλιση σε ιδιωτικό φορέα σε σχέση µε το φύλο 6 2 Γ ράφηµα 4.12: Ύπαρξη πρωτοβουλίας για ιδιωτική α σφάλιση 6 3 Γ ράφηµα 4.13: Πηγή ενηµέρωσης για την ιδιωτική ασφάλιση 6 4 Γ ράφηµα 4.14: Πρώτη αντίδραση των ερωτηθέντων για την ιδιωτική ασφάλιση 6 4 Γ ράφηµα 4.15: Επιλογή ασφαλιστικού προγράµµατος.. 6 5 v

Γ ράφηµα 4.16: Προτίµηση ασφαλιστικής εταιρίας 6 6 Γ ράφηµα 4.17: Χρόνος έναρξης ιδιωτικής ασφάλισης.. 6 7 Γ ράφηµα 4.18: Ετήσια διατιθέµενο χρηµατικό ποσό για ιδιωτική ασφάλιση 6 7 Γ ράφηµα 4.19: Λόγοι ασφάλισης σε ιδιωτική εταιρία. 6 8 Γ ράφηµα 4.20: Βαθµός ικανοποίησης από την ιδιωτική α σφάλιση 6 8 Γ ράφηµα 4.21: Λόγοι δυσαρέσκειας από την ασφαλιστική εταιρία. 6 9 Γ ράφηµα 4.22: Προτιµήσεις εθνικότητας της εταιρίας.. 7 0 Γ ράφηµα 4.23: Ύπαρξη ε παφής µε τον ασφαλιστικό σύµβουλο 7 0 Γ ράφηµα 4.24: Προσόντα ασφαλιστών 7 1 Γ ράφηµα 4.25: Φερεγγυότητα των ελληνικών ασφαλιστικών εταιριών.. 7 2 Γ ράφηµα 4.26: Λόγοι µη ιδιωτικής ασφάλισης. 7 3 Γ ράφηµα 4.27: Ύπαρξη ατυχούς γεγονότος.. 7 3 Γ ράφηµα 4.28: Πρωτοβουλία από τον ίδιο για επαφή µε α σφαλιστικό σύµβουλο.. 7 4 Γ ράφηµα 4.29: Γνώση ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιριών. 7 5 Γ ράφηµα 4.30: Επιλογή ασφαλιστικού προγράµµατος.. 7 6 Γ ράφηµα 4.31: Προτίµηση σε ιδιωτικ ή ασφαλιστική εταιρεία. 7 6 vi

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η συγκεκριµένη έ ρευνα έ χει στόχο ν α ε ντοπίσει τα µέγεθος α ποδοχής της ιδιωτικής ασφάλισης των α γροτών του ήµου αφνουσίων. Προσπαθεί δηλαδή ν α ε ντοπίσει ποιοι α ποδέχονται τ ην ιδιωτική α σφάλιση α ν άλογα µε τα χ α ρακτηριστικά και τις α ν ά γκες τους, όπως επίσης κ αι τους λ όγους για τους οποίους ασφαλίζονται οι γεωργοί. Σ κοπός της συγκεκριµένης εργασίας, είναι η µελέτη και κ ατανόηση µιας κ οινωνικά ευαίσθητης οµάδας, ό πως είναι ο α γροτικός π ληθυσµός της Ε λλάδας και η συµπεριφορά και στάση τ ης α πέναντι στους ασφαλιστικούς φ ορείς µε βάση τις διεθνείς κοινωνικές κ αι οικονοµικές συνθήκες που επικρατούν σήµερα. Α ν α λυτικότερα, στο πρώτο κεφάλαιο της εργασίας γίνεται α ν αφορά στην ανάγκη που έ χει ο κ αθένας µ ας σήµερα για α σφάλιση τ ης υ γείας και περιουσίας του. Ε πίσης αναλύονται κ άποιοι βασικοί ό ροι όπως, η α σφαλιστική σύµβαση κ αι το α σφαλιστήριο µε τους ορισµούς και ιδιότητές τους καθώς κ αι ο διαχωρισµός τ ω ν ειδών ασφάλισης, ό που γίνεται η διάκρισή τους α ν ά λογα µε τη φύση τους (µε ιδιαίτερη α ναφορά στις χ ερσαίες), και τ ου ασφαλιστηρίου, όπου α ναλύονται τ α είδη του και οι προϋποθέσεις ισχύος του. Μία σηµαντική υ ποενότητα ακόµη είναι αυτή του κινδύνου όπου αρχικά γίνεται κ ατανοητός ο όρος και στη σ υ νέχεια α ν αλύεται η «διαχείριση» του. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται η εισαγωγή στην ιδιωτική π λέον α σφάλιση ξεκινώντας µε την ι στορική της αναδροµή. Α κολουθεί η α ν αλυτική κατηγοριοποίησή των α σφαλίσεων σε κ λάδους και η ταξινόµηση των ασφαλίσεων ζηµιών. Στη συνέχεια παρατίθενται τα σηµαντικότερα στοιχεία του κ λάδου ασφαλίσεων π ου είναι το σύνολο τ ω ν β ασικών ν ο µικών α ρ χών τ ω ν ασφαλιστηρίων και κ αταγράφεται η κ οινωνική συµβολή τους. Το τ ρίτο κεφάλαιο, το οποίο είναι και τ ο τελευταίο εισαγωγικό κεφάλαιο πριν τ η ν παρουσίαση και α ν ά λυση τ ης έρευνας, παρουσιάζεται α ν α λυτικά η πιο πρόσφατη εικόνα της φ υσιογνωµίας της ελληνικής α γοράς τόσο για την ε γ χ ώρια οικονοµία ό σο και για τ η ν θέση της στα Ευρωπαϊκά δ ρώµενα. Μ ε α ν αλυτικούς πίνακες και στοιχεία τ ω ν τελευταίων ετών από στατιστικές έρευνες της Έ ν ω σης Ασφαλιστικών Ε ταιριών 7

Ε λλάδος, κ αταγράφεται η εικόνα κ αι συµµετοχή τ ω ν α σφάλιστρων στην ο ικονοµία της χ ώ ρας συγκρίνοντάς τ η ν µε τις α ν τίστοιχες οικονοµίες ά λλων Ε υρωπαϊκών χ ω ρ ώ ν δείχνοντας τις νέες προκλήσεις που προκύπτουν στην αγορά. Τέλος, στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η µεθοδολογία της έρευνας και τα αναλυτικά αποτελέσµατα. Στις ε πόµενες υποενότητες του κ εφαλαίου, δίνονται τα α ποτελέσµατα της έρευνας στην µορφή τ ω ν γραφηµάτων διαχωρίζοντάς τα σε τρείς διαφορετικές κατηγορίες. Των γ ε νικών στοιχείων, όπου έ χ ουν απαντήσει ό λοι, εκείνοι που έ χουν κ αι ιδιωτική ασφάλιση και τέλος όσοι δεν έ χουν κ άποια α σφάλιση σε ιδιωτικό φορέα πέραν του κοινωνικού. Ο λοκληρώνοντας την καταγραφή των α ποτελεσµάτων της έρευνας π ροκύπτουν τα συµπεράσµατα και οι προτάσεις. 8

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ Α πό τη στιγµή που έ ρ χεται στη ζ ωή ο ά ν θρωπος κ αι κ ατά τη διαδροµή του βίου τ ου παρατηρείται και η φ υσιολογική ε πιθυµία τ ης ικανοποίησης των βραχυπρόθεσµων ή µακροπρόθεσµων α ν α γκών ε πιβίωσης. Ωστόσο α φήνεται ε κτεθειµένος σ έ ν α κ όσµο από κάθε φαινόµενο, που µπορεί ν α π ροκαλέσει ζηµιά οικονοµική ή ψυχική, α ν επιθύµητη αλλαγή κ ατάστασης, σ πάνια ε πιθυµητή, όπως είναι ο οικονοµικός όρος του κινδύνου. Οι οποίοι (κίνδυνοι) είναι θεµελιώδους σ ηµασίας κ αι καθορίζουν την π ροσωπική, οικογενειακή, οικονοµική και συναισθηµατική του ύπαρξη κ αι ζωή του γενικότερα ε πιβάλλοντάς τ ου έτσι τη δηµιουργία και α ν άπτυξη τ ω ν α σφαλίσεων που θα αναλυθούν παρακάτω. 1.1 ΑΣ Φ ΑΛΙΣΗ ΚΑΙ ΑΣ Φ ΑΛΙΣΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ Η έ ν ν οια της Ασφάλισης µπορεί ν α δ οθεί µε τους π αρακάτω όρους: π ρόβλεψη ο ικογενειακή γ α λήνη κ οινωνική ευηµερία α ποκατάσταση σ υµφοράς κάλυψη ε νδεχόµενης ανάγκης. ( ούκας: 1988, σ.63) Η α ν α ζήτηση της α σφάλισης είναι κ ατ ε ξοχήν α ν αγκαίο φ υσικό-κ οινωνικό φ αινόµενο κ αι χ α ρακτηρίζει κάθε υγιώς σ κεπτόµενο κοινωνικό ά νθρωπο. Στις α ν απτυγµένες χ ώρες χ α ρακτηρίζεται σαν κοινωνικό λειτούργηµα που αξιοποιεί την κ οινωνική ευηµερία κ αι γ αλήνη. Ε πίσης θα µπορούσε ν α υ ποστηριχθεί σαν ο µόνος ενδεδειγµένος τρόπος για α ν τιµετώπιση των κ άθε φύσης κ αι α πό α ν ώτερη βία τυχαίων οικονοµικά ε πιζήµιων γ εγονότων, π ου πλήττουν τους στόχους του ανθρώπου στην καθηµερινή ζωή. Α σ φάλιση λοιπόν, κ ατά την ν οµική έ ν ν οια, είναι η έ ν ω ση π ροσώπων που είναι εκτεθειµένα σ ε οµοειδείς κ ατά κανόνα κινδύνους και έ χουν αυτοτελείς αµοιβαίες ν οµικές α ξιώ σεις για α σφαλιστική παροχή ( Μ ιλτιάδης: 2003, σ.1) Σ υ νδετικό στοιχείο µεταξύ κ οινωνικής κ αι ιδιωτικής α σφάλισης, είναι ο ασφαλιστικός φορέας µ ε τον οποίο τα π ρόσωπα που απαρτίζουν την έ ν ωση δηµιουργούν ένα π λήθος α σφαλιστικών σχέσεων. Αυτές οι ασφαλιστικές σ χέσεις είναι η σ πονδυλική στήλη της α σφάλισης κ αι µ πορούν ν α β ασίζονται είτε στη σ ύ µ β α ση, 9

ο πότε µιλάµε για ιδιωτική ασφάλιση, είτε στο ν όµο, οπότε µιλάµε για κοινωνική ασφάλιση. Έ χ ο ν τας όµως σ αν α ν τικείµενο στη συγκεκριµένη ε ργασία την ιδιωτική ασφάλιση, θα α ν α λύσουµε περεταίρω την έ ν ν οια της ασφαλιστικής σύµβασης. Σ ύµφωνα λοιπόν µε τ ο ν ο ρισµό, Ά ρθρο 1 π αρ. 1 τ ου ν. 2496/1997 «Μ ε την α σφαλιστική σύµβαση η ασφαλιστική ε πιχείρ ηση ( ασφαλιστής) α ν α λαµβάνει την υ ποχρέωση ν α κ αταβάλει, έ ν α ντι ασφαλίστρου, στον συµβαλλόµενό της(λήπτη της α σφάλισης) ή σ ε τρίτον, π αροχή ( ασφάλισµα) σε χρήµατα ή, εφόσον υπάρχει ειδική συµφωνία, άλλη παροχή σ ε είδος, όταν ε πέλθει το περιστατικό από το οποίο συµφωνήθηκε να εξαρτάται η υποχρέωσή του (α σφαλιστική περίπτωση)». Η α σφαλιστική σύµβαση είναι η σύµβαση εκείνη, κατά την ο ποία ο ασφαλιστής παρέχει προστασία (α ν άληψη τ ου κινδύνου) έναντι ασφαλίστρου. (Μιλτιάδης: 2003, σ.9) 1.2 ΕΙ Η ΑΣΦΑΛΕΙΩΝ Ό λ οι µας απευχόµαστε αλλά κανείς δεν µπορεί ν α α ποκλεισθεί α πό την µ α νία της φύσης και ζ ωής και να α ποφύγει τις οικονοµικές συµφορές, που επιφυλάσσει στον κ αθένα η τύχη. Τα συµβόλαια των α σφαλίσεων είναι τα ευρύτερα σε ν ό ηµα κ αι ό ρους από τ α υπάρχοντα στην αγορά, γιατί κ αλύπτουν ά πειρο α ριθµό γεγονότων κινδύνων δ η λαδή π εριουσιακών- προσωπικών, έ ν α ντι τρίτων, ζ ηµιών ή ε νοχικών υ ποχρεώσεων. Το ορισµένο ασφαλιζόµενο γεγονός πρέπει ν α είναι αβέβαιης π ροέλευσης και χ ρόνου, το καλούµενο ζηµιογόνο γ εγονός πρέπει δε α πό την α ρ χή ν α προκαλέσει υ λική ή οικονοµική ζηµιά σ το ασφαλιστικό συµφέρον, ν α µην ευθύνεται προσωπικά ο ασφαλιζόµενος, εξαιτίας δόλου για την ζηµιά κ αι ε πιβάλλεται και ν α ενεργήσει µε κάθε δυνατό µέσο, για την αποφυγή ή µείωση της ζηµιάς. Το α ντικείµενο της ασφάλισης δεν είναι το π ράγµα (α γαθό ή π ρόσωπο ή δικαίωµα) α υτό καθ αυτό αλλά το π ραγµατικό ν ό µιµο ή οικονοµικό συµφέρον, σχέση η οποία ποικίλλει, π ου έ χει για τ ην ε υθύνη ή διατήρηση του κτήτορα και π ράγµατος. Με βάση αυτά, διακρίνουµε τ ρείς κατηγορίες 10

α σφαλιστηρίων συµβάσεων οι οποίες θα π αρουσια στούν α ν α λυτικά στο επόµενο κεφάλαιο για την Ιδιωτική ασφάλιση: I. Α ν ά λ ο γ α µ ε τη φύση ή το γεγονός που δικαιολογεί την α π οζηµίωση ιακρίνουµε τους κλάδους ασφαλίσεων µε τις συγγενείς π ρος αυτούς καλύψεις σε: α. Ασφάλιση πυρός β. Α σφάλιση θαλασσίων κινδύνων και αεροσκαφών ( µεταφορών) γ. Ασφάλιση ζωής δ. Ασφάλιση ατυχήµατος και ασθενείας ε. Ασφάλιση αυτοκινήτων στ. Ασφάλιση αστικής ευθύνης ζ. Ασφάλιση λοιπών κλάδων η. Αγροτικές ασφαλίσεις θ. Ασφαλίσεις ζώων I I. Α ν ά λ ο γ α µ ε τ η ν φ ύ ση τ ο υ συµφέροντος τ ο οποίο θ ίγεται (ζηµιώνεται) Ξ ε χωρίζουµε τα ποιο πάνω τρία είδη ασφαλίσεων: α. Ασφάλιση π ροσώπων, το γεγονός συµβαίνει στο ίδιο το α σφαλιζόµενο πρόσωπο, ή τρίτα πρόσωπα που έ χουν σ υ γγενή ή έ ν ν οµο σ χέση µε αυτό π.χ. Κλάδος: ζωής, προσωπικών ατυχηµάτων, ασθενείας κ.λπ. β. Περιουσιακών στοιχείων, δηλαδή το ζηµιογόνο γεγονός θίγει τα ασφαλισθέντα περιουσιακά στοιχεία κ αι καλύπτει το µεγαλύτερο µέρος των α σφαλιστικ ώ ν συµβάσεων, κινητών, υ λικών και άυλων π. χ. πυρός, θ αλάσσιων κ αι χ ε ρσαίων κινδύνων, κ λοπής α ντικειµένων ή χρηµάτων, πίστης, κ ατοικίδιων ζ ώ ω ν, κτηνασφάλισης, αδειών ε υρεσιτεχνίας, µη ε κπλήρωσης υποχρέωσης, δανείων κ.ά. γ. Ασφάλιση ε ν ο χικής υποχρέωσης ή ε υθύνης του α σφαλιζόµενου έ ναντι τρίτων, όπως: 1. Αυτοκινήτων, α κινήτων, φωτεινών ε πιγραφών, ε παγγελµατικής ή επιστηµονικής φύσης υ πηρεσιών π. χ. ιατρών, αρχιτεκτόνων, ε ργοδηγών, κοµµωτηρίων, ν ο σοκοµείων, αντιπροσώπων κ.λπ. 2. Ασφάλιση ε υθύνης εργοδοτών, έ ν α ν τι πάσης φύσης υ ποχρεώσεων ή µεµονωµένων κινδύνων έ ν α ντι τ ω ν εργαζοµένων για λογαριασµό του ή έ ναντι τ ρίτων π.χ. θάνατος, ατύχηµα, µείωση περιουσια κής αξίας ή ευθύνης έ ν α ντι τρίτων. Έ ν α ασφαλιστήριο συµβόλαιο µπορεί ν α συνδυάζει ή π εριέχει πολλές κ αι διάφορες κ αλύψεις της αυτής κ ατηγορίας για π οικίλους λ ό γους, ό πως π λήρους π ροστασίας 11

α σφαλιζόµενου, µείωσης ε ξόδων, ευκολότερης χρήσης και κ ατανόησης υ πό του κ οινού, π.χ. το α σφαλιστήριο Πυρός µ πορεί ν α περιλαµβάνει τα πιο κ άτω είδη καλύψεων: Φωτιά, κ εραυνό, έκρηξη, πίπτοντα αντικείµενα ή αεροσκάφη, ε πιχειρηµατική δραστηριότητα, α πώλεια εισοδήµατος, κ λοπή α ν τικειµένων ή χρηµάτων, κ οινωνικών α ν αταραχών, καπνού, βανδαλισµών, καταιγίδων, πίστεως, µ η χανικών βλαβών, α στικής ευθύνης, χ ρεογράφων, υποχρεώσεων ε ναντίων τ ρίτων κ.ά. I II. Α ν ά λ ο γ α µ ε την φύση (είδος) της α σφάλισης Στην κατηγορία αυτή ξεχωρίζουµε τους τύπους α σφαλιστηρίων συµβολαίων, π ου α ν αφέρουν απλώς την υ ποχρέωση της ασφαλιστικής εταιρίας ν α π ληρώσει το ορισθέν π οσό χ ρηµάτων, αν συµβεί το καθορισµένο γεγονός, όπως: 1. Η οµάδα ασφαλιστηρίων συµβολαίων, σύµφωνα µε την ο ποία δ ε ν επέρχεται ζηµιά υ λική ή οικονοµική του α σφαλιζόµενου, όταν ε πέρχεται το ζηµιογόνο γεγονός π. χ. η ασφάλιση ζ ωής, τ ω ν προσωπικών ατυχηµάτων κ αι α σθένειας, µπορεί να είναι και ε υτυχές γεγονός (εισόδηµα ζ ωής, προικοδότηση). 2. Συµβόλαιο α π οζηµίωσης. Στην οµάδα αυτή το α σφαλιστέο ποσό αποζηµίωσης ε ξαρτάται α πό την χ ρ ηµατική ζηµιά, π ου θα υ ποστεί ο ασφαλιζόµενος, π εριλαµβάνει δε όλα τα συµβόλαια ασφαλίσεων εκτός των της ζ ωής, προσωπικών ατυχηµάτων, ασθενείας. ( ούκας: 1988, σ.64) Το ασφαλιστήριο σ υ µ βόλαιο είναι µια αµφοτεροβαρής σύµβαση (υ ποχρέωση) σ υµβαλλοµένων, του ενός ν α π ληρώνει το συµφωνηθέν ασφάλιστρο και του ά λλου ν α α ποζηµιώσει το, στο συµβόλαιο, ορισµένο ποσό, µόνο κ αι µόνο α ν α ποδειχθεί σύµφωνα µε τους όρους αυτού ότι υ πάρχει πραγµατική υ λική ή οικονοµική ζηµιά, οπότε ο α σφαλιστής υ ποχρεούται σ ε α ποζηµίωση µόνο επί της αξίας α ποκατάστασης των υ λικών ζ ηµιών, ηθική αποκατάσταση ή ψ υ χική ο δύνη, σε σ χέση µε το π οσό ( κεφάλαιο) που έ χει α σφαλιστεί. ( ούκας: 1988, σ. 66) Α παιτείται προγραµµατισµένη πολιτική και µέσω τ ω ν π ρογραµµάτων ( κ λ άδων) τ ω ν ασφαλιστικών επιχειρήσεων ν α εξασφαλίσουν τους στόχους της ε πικεφαλίδας, οι οποίοι είναι η βάση για την διασφάλιση τ ω ν στοιχειωδών α ν α γκών ή µέσων διαβίωσης που κ αταστέλλουν την α τοµική και κ οινωνική έ ν δεια. 12

1.3 ΤΟ ΑΣ Φ ΑΛΙΣΤΗΡΙΟ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΙΣΧΥΟΣ ΤΟΥ Το α σφαλιστήριο όπως α ν α φέρθηκε είναι µια σύµβαση στην οποία α ναφέρονται ό λες οι συµφωνίες και όροι των συµβαλλοµένων µερών, δηλαδή του α σφαλιστή, του Ασφαλιζόµενου ή του Α ντισυµβαλλόµενου. Είναι δηλαδή µια α σφαλιστική σύµβαση. Κάθε ασφαλιστική σύµβαση πρέπει ν α είναι έ γγραφη και σε καθαρή, ε υκρινή, κατανοητή γ λώσσα. Αυτό γίνεται για π ολλούς λόγους, γιατί α ν αφέρονται οι γενικοί, ειδικοί όροι κ αι εξαιρέσεις καλύψεων, που είναι βασικά στοιχεία απόδειξης για αποζηµίωση, όταν πραγµατοποιηθεί το α σφαλιστικό γεγονός. Τα π ερισσότερα α γοραπωλητήρια συµβόλαια βασίζονται στο δόγµα ότι «πρέπει ο αγοραστής να είναι ενήµερος για το τι α γοράζει». Σε περίπτωση που δ ε ν τ ηρηθεί αυτός ο κ α ν ό ν ας τότε µπορεί α ν άλογα µε την περίπτωση ν α υπαχθεί στις κ ατηγορίες της π λάνης, του δόλου, της εξαπάτησης µ ε τις γ ν ω στές συνέπειες. Β ασικά είναι ευθύνη τ ω ν ε νδιαφεροµένων µερών τ η ς α γοραπωλησίας ν α διαβεβαιωθούν ό τι έ καναν µια καλή ε πιλογή και ότι κανείς δεν παραπλανήθηκε ή ότι ε νδέχεται το συµβόλαιο ν α έ χει ελάττωµα ή ε κδόθηκαν ψ ε υδείς π ληροφορίες. Ό π ω ς είναι γ νωστό για ν α ε κδοθεί το ασφαλιστήριο ( οποιουδήποτε κ λάδου) πρέπει ν α π ροηγηθεί π ρόταση α σφάλισης α πό το ε ν διαφερόµενο µ έρος στο οποίο θα α ν αφέρονται όλα τα στοιχεία που ενδιαφέρουν τον ασφαλιστή χ ω ρίς ν α του έ χουν ζητηθεί, πολύ π ερισσότερο όταν ζ ητούνται π ρέπει να είναι ακριβή. Στα ασφαλιστήρια για ν α γίνει η α ν ά λογη αξιολόγηση του κινδύνου, για ν α π ροσδιοριστεί η κ ατηγορία, τ ο ασφάλιστρο κ αι το χ ρηµατικό π οσό του ασφαλιζόµενου α ντικειµένου κ.ά. χ ρειάζονται ν α δοθούν ό λα τα γ ν ωστά περιστατικά ή αδυναµίες του ασφαλιζόµενου κινδύνου ή πραγµάτων. Αυτό στην α σφάλιση λέγεται συµβόλαιο βασισµένο στην «εξαιρετικά καλή πίστη». Είναι αµοιβαία υποχρέωση των µερών ν α α ποκαλύψουν κάθε σ ηµείο που ε ν διαφέρει τ ο άλλο µέρος για µια ανέφελη συνεργασία. Είναι στο ε νεργητικό της α σφαλιστικής αγοράς ότι δ ε ν υ πάρχουν σοβαρά προβλήµατα π αράβασης κ αθήκοντος εκ µέρους των ασφαλιστικών επιχειρήσεων. 13

Στην κ αλή πίστη υ πάγεται, η πραγµατική κ αι πλήρης π εριγραφή τ ω ν σ χετικών στοιχείων που α ν α φέρεται στον π ροτεινόµενο κίνδυνο, άσχετα α ν εκτιµήθηκε από τον α σφαλιστή ή ό χι, µε ά λλα λόγια είναι υποχρεωµένος ν α γ ν ω ρίζει ο π ροτείνων (υ ποχρέωση του π αραγωγού ν α βοηθήσει) τι πρέπει ν α συµπληρώσει στην π ρόταση α σφάλισης. Σ χετικ ά στοιχεία είναι κάθε περιστατικό το ο ποίο θα επηρεάσει την κ ρίση κ άθε συνετού ασφαλιστή για ν α α ν α λάβει ή ό χι τον κίνδυνο κ αι ν α π ροσδιορίσει το α σφάλιστρο, άσχετα αν χρειάζονται ή ό χι. Θ α πρέπει να περιγραφούν τα εξής γεγονότα: α ) Γεγονότα τα οποία φανερώνουν ότι ο ειδικός κίνδυνος π ου προτείνεται είναι φαινοµενικά πιο επισφαλής α πό ότι α ν αµένεται από τη φύση του ανάλογα µε την κατηγορία. β ) Ε ά ν ε ξωτερικοί π αράγοντες κάνουν τον κίνδυνο πιο ε πισφαλή. γ ) Τα γεγονότα τα οποία θ α έ καναν τ ο ποσό της ζηµιάς µεγαλύτερο από το α ν αµενόµενο φυσιολογικά. δ ) Προηγούµενες α ρ νήσεις ή α ν τίθετοι όροι α ν α φερθέντες σε προηγούµενα ασφαλιστήρια. ε ) Πλήρη στοιχεία σ χετικά µε την π εριγραφή του υ ποκειµενικού θέµατος της ασφάλισης. Ό π ω ς είναι γ ν ω στό η πρόταση ασφάλισης είναι α παραίτητο συστατικό στοιχείο και α ν απόσπαστο µέρος του α σφαλιστηρίου. Είναι φυσικό να λεχθεί ότι ο α σφαλιστής όταν α ν α λαµβάνει τον κίνδυνο είναι σε µειονεκτική θέση συγκριτικά µε τον ασφαλιζόµενο κ αι β ασίζεται ( ο ασφαλιστής) στην α ρ χή της καλής πληροφόρησης και πίστης. Είναι κ οινή επιθυµία των µερών για λόγους τ α χύτητας, α κρίβειας, ευκολίας οι π ροτάσεις, ν α είναι α πόλυτα συµπληρωµένες α ν ά λογα µε τ ο ν κ λάδο ασφάλισης, γιατί µια έστω και µικρή ασάφεια µπορεί ν α δηµιουργήσει π ροβλήµατα τόσο στην α ν άληψη του κινδύνου, την έκδοση των α σφαλιστηρίων ό σο κ αι την π ληρωµή της π ροµήθειας ή τυχόν ζ ηµιάς στον ασφαλιζόµενο. Α ν ά λογα µε τον κ λάδο ασφάλισης χρησιµοποιούνται διάφοροι τύποι προτάσεων ερωτήσεων κ αι κ άθε ερώτηση έ χει κ αι διαφορετική βαρύτητα π. χ. ηλικία ασφαλιζόµενου (κ λάδο ζ ωής), η λικία ασφαλιζόµενου κτιρίου ( κλάδος πυρός) κ.ά. ( ούκας: 1988, σ.66-67) 14

1.4 ΕΙ Η ΑΣΦΑΛΙΣΤΗΡΙΟΥ Ο συνήθης χ αρακτήρας της ασφαλιστικής σύµβασης είναι ο ν οµαστικό συµβόλαιο, α ν αφέρει το ό ν οµα του α ν τισυµβαλλόµενου και, σε µερικές περιπτώσεις, του α σφαλισµένου. Ε φ όσον δεν υπάρχει έ γγραφο δεν επιτρέπεται µαρτυρική απόδειξη για την κάλυψή του. Ό ταν α νακύπτει θέµα ε ρµηνείας στη σύµβαση ασφάλισης, ό πως α ν αφέρθηκε α ν αζητείται η αληθινή βούληση των µερών, ό πως απαιτεί η καλή πίστη και τα συναλλακτικά ήθη. Α. Τ ο ασφαλιστήριο είναι οφειλόµενο α ποδεικτικό έ γγραφο, ε πίσης κ αι χ ρεωστικό, κατά την έ ν ν οια του ά ρθρου 424 Α.Κ. Μ πορεί δηλαδή ο ασφαλιστής ν α ζητήσει το συµβόλαιο κατά την π ληρωµή του α σφαλίσµατος, σύµφωνα µε το άρθρο αυτό. Σε περίπτωση συγκρούσεως λόγω ασάφειας ή αµφίβολης έ ν ν οιας, ερµηνεύονται ό πως αναφέρθηκε, ε ν α ν τίον του α σφαλιστή, που είναι συντάκτης ( ω ς υπεύθυνος για την ε πεξεργασία) του ασφαλιστηρίου συµβολαίου. Β. Μ ετά από συµφωνία των µ ερών κ αι τ η ν α ν αγραφή της σ χετικής ρήτρας το ασφαλιστήριο γίνεται ν ο µ ιµοποιητικό έγγραφο, ο πότε ο ασφαλιστής π ληρώνει το ασφάλισµα στον κ οµιστή. Αυτό έ χει µεγάλη σ ηµασία στις ασφάλειες ζωής, όπου ν ο µιµοποιείται η α παλλαγή των κληρονόµων του α σφαλισµένου. Γ. Η έ κδοση του α σφαλιστηρίου µ πορεί ν α µετατραπεί σε διαταγή, δ ηλαδή µεταβιβάζεται όπως και στο αξιόγραφο µε ο πισθογράφηση ή απαίτηση κατά του ασφαλιστή. Α λλάζει δηλαδή, α πό γ νήσιο αξιόγραφο, σε διαταγή, τεχνικά ο πισθογραφηµένο. Αυτό π αρατηρείται σε µ εγάλη έ κταση στις ασφάλειες µεταφορών.. Κατά το ν όµο ( ά ρθρο 6 8 νόµος δικαίου 1923) δεν ε πιτρέπεται η έκδοση του α σφαλιστηρίου στον κοµιστή, γιατί τότε θα ήταν π ρ αγµατικό α ξιόγραφο στον κ οµιστή ( συναλλαγµατική ή επιταγή), θ α µεταβιβαζόταν µε συµφωνία κ αι παράδοση. Σήµερα αυτό έ χει µάλλον θεωρητική σηµασία π αρά π ρακτική, γιατί γίνεται η έκδοση του ασφαλιστηρίου σε διαταγή κ αι οπισθογράφηση σε λευκό.( ούκας: 1988, σ.68-69) 15

1.5 ΧΕΡΣΑΙΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΕΙΣ Στις χερσαίες ασφαλίσεις ζηµιάς ενεργητικού, υπάγονται π λήθος α σφαλίσεων, ε κτός α πό τις συνηθισµένες φ ωτιάς, α υτοκινήτου, αστικής ευθύνης. Λόγω της µικρής χ ρήσης µερικές είναι περισσότερο ή λιγότερο άγνωστες στη χώρα µας. Μ ά λιστα µ πορεί ν α υ ποστηριχθεί ότι, ο ρισµένες δε ρ υθµίζονται ν οµοθετικά. Μ ερικές από αυτές είναι: Α. Α σ φ ά λιση πιστώσεων. Τέτοια µορφή ασφάλισης υ πάρχει, όταν κ άποιος θέλει ν α ασφαλίσει α παίτησή του κατά τρίτους, όπως σε περίπτωση δανεισµού ή πίστωσης ή υ πόσχεσης πληρωµής ποσού στο µέλλον υ πό ο ρισµένες π ροϋποθέσεις. Η ά ν ω ασφάλιση είναι ασφάλιση ε νεργητικού και α σφαλίζεται το συµφέρον ή η απαίτηση του πιστωτή. Το ασφαλιστήριο µπορεί ν α καταρτιστεί είτε από τον πιστωτή, είτε από τ ο ν οφειλέτη, σ αν α ν τ ισυµβαλλόµενο µέρος του πιστωτή, αν η ασφάλιση είναι υποχρεωτική. Στην κατηγορία αυτή έχουµε την ασφάλιση πιστώσεων και την ασφάλιση εγγυήσεων. Τελευταία παρατηρείται µεγάλη κίνηση στην α σφάλιση εξαγωγικών αγαθών του εξαγωγικού εµπορίου. Α ν ά λογα µε τους διεθνείς κινδύνους ή κινδύνους κ άθε κ ράτους, πολιτικούς ή οικονοµικούς ασφαλίζονται και τα δικαιούµενα αγαθά ( άρθρ. 2 ω. 225/75 α ν τικατέστησε το α. ν. 501/1969). Β. Α σ φ ά λιση ζηµιών α υτοκινήτου. Στην περίπτωση α υτή ασφαλίζονται οι ζηµιές, που είναι ε νδεχόµενο ν α π άθει έ ν α α υτοκίνητο, όταν κτυπηθεί α πό άλλο αυτοκίνητο ή ο ποιοδήποτε αντικ είµενο, όταν το κλέψουν ή όταν καεί. Α ποζηµιώνονται οι ζηµιές ή το σ υµφέρον του α σφαλιζόµενου α πό τους προαναφερόµενους κινδύνους, σύµφωνα µε τ η ν α ξία αποκατάστασης κατά την περίοδο, που έ γινε το ατύχηµα (άρθρ. 208 1). Στην π ερίπτωση α υτή δεν καλύπτει το σ υµβόλαιο τον α σφαλιζόµενο ή τ ο ν οδηγό του αυτοκινήτου, όταν είναι υ παίτιος τ ης ζηµιάς καθώς και όταν β ρίσκεται υπό την επήρεια α λκοόλ. Γ. Α σ φ ά λιση π ροϊόντων γ εωργικής π αραγωγής. Εδώ α σφαλίζονται οι ζηµιές, που π αθαίνουν τ α γεωργικά π ροϊόντα π ριν ωριµάσουν κ αι γίνουν έτοιµα για κατανάλωση ε ν ώ είναι α κόµα στη γη ή στα δέντρα. 16

Το ασφαλιστικό συµφέρον, είναι η αξία ή το συµφέρον ε λπιζόµενου κέρδους ή ζ ηµιάς, π ου παθαίνει ο γ εωργός, ε πειδή τ α προϊόντα α υτά εξαιτίας των διαφόρων κινδύνων δεν ω ριµάζουν για να διατεθούν στην αγορά, Τέτοιοι γεωργικοί κίνδυνοι είναι το χ α λάζι, πάγος, π ληµµύρες κ.λπ. ( ούκας: 1988, σ.119-120) 1.6. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΚΙΝ ΥΝΟΥ ΑΣ Φ ΑΛΙΣΗΣ Για τον υ πολογισµό τ ου κ αθαρού α σφαλίστρου είναι α παραίτητο ν α τηρηθούν οι βασικές α ρ χές που είναι οι ίδιες τόσο για τις ασφαλίσεις Ζωής όσο και των Γενικών κλάδων. Σ υσχετίζοντας αυτές τις αρχές, ό µως, υπεισέρχονται µερικές δυσκολίες στις ασφάλειες ζωής, που δεν συναντιούνται σε άλλους κλάδους. Για ν α γίνουν α υτά τα προβλήµατα κ ατανοητά είναι α ν ά γκη ν α ε ξεταστούν µερικά από τα βασικά χ αρακτηριστικά π ου α φορούν θεωρητικά έ ν α ασφαλίσιµο κίνδυνο. Κ άθε κ αθαρός κίνδυνος µπορεί να είναι το α ντικείµενο για ασφάλεια. Σ α ν π ρακτικό θέµα, όµως, πρέπει ν α ληφθούν υπ ό ψιν ά λλα αιτήµατα, πριν λεχθεί ότι ο κίν δ υ νος είναι ασφαλίσιµος. Μ εταξύ αυτών των αιτηµάτων βασικά είναι τα παρακάτω: Ο κίνδυνος πρέπει ν α είναι κοινός για έ ν α α ρκετά µεγάλο α ριθµό α νθρώπων, δεν π ρέπει ν α είναι άµεσος και ε κτεθειµένος για καταστροφική ζηµιά. Η ζ ηµιά ν α µην είναι α σήµαντη. Η π ερίπτωση της ζ ηµιάς ν α είναι λογικά υπολογίσιµη και το κόστος ν α είναι εφικτό. Γ ε νικά κίνδυνος σαν οικονοµικός όρος είναι κάθε φαινόµενο, π ου µπορεί ν α π ροκαλέσει ζηµιά οικονοµική ή ψ υ χική, α ν επιθύµητη αλλαγή κ ατάστασης, σπάνια ε πιθυµητή ( ασφάλεια ζωής, σ ύ νταξη, π ροικοδότηση). ( ούκας: 1988, σ.35-36) 1.6.1. Ο Κίνδυνος Α σ φ α λ ειών Ζωή ς Ο πρόωρος θάνατος δεν είναι κ άτι που συνήθως συµβαίνει στους α ν θρώπους, για τούτο τ α κ ριτήρια υ πολογισµού εδώ διαφέρουν από τα κ ριτήρια για τον θάνατο τ ω ν ηλικιωµένων ανθρώπων. 17