ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΥΛΗ ΣΤΟΧΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ B ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΓΡΑΦΕΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΩΝ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2007-2008 ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΥΛΗ ΣΤΟΧΟΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Ταξινόμηση της ύλης. Διαλύματα. Περιεκτικότητες διαλυμάτων. Διαλυτότητα. (Βιβλίο ΟΕΔΒ Α Λυκείου σελ:18-22 και 36-39) Καθαρές ουσίες και μίγματα Στοιχεία και χημικές ενώσεις Ομογενή και ετερογενή μείγματα Διαλύματα. Περιεκτικότητες διαλυμάτων Διαλυτότητα Με τη συμπλήρωση της ύλης οι μαθητές θα πρέπει να : ταξινομούν την ύλη σε κατηγορίες ( καθαρή ουσία-μίγμα, ομογενές-ετερογενές μίγμα, ένωση-στοιχείο), να διακρίνουν τις διαφορές τους και να αναγνωρίζουν σε ποια κατηγορία ανήκει η κάθε ουσία. ορίζουν τις έννοιες: διάλυμα, διαλύτης, διαλυμένη ουσία, διαλυτότητα, κορεσμένο και ακόρεστο διάλυμα. κατανοούν ότι η διαλυτότητα μιας ουσίας εξαρτάται από τους παράγοντες: φύση του διαλύτη, θερμοκρασία και πίεση. κατανοούν τους διάφορους τρόπους έκφρασης της περιεκτικότητας (%w/w, % w/v, %v/v, ppm, ppb) και να τους εφαρμόζουν σε απλές αριθμητικές ασκήσεις. αποκτήσουν δεξιότητες στην ορθή χρήση των οργάνων παρασκευής διαλυμάτων. γνωρίζουν τη διαδικασία παρασκευής διαλυμάτων. που αφορούν: Μίγματα-Διαλύματα-Διαλυτότητα. (Εργαστηριακή άσκηση 4 Παρασκευή διαλυμάτων. (Εργαστηριακή άσκηση 5 Να διεξαχθούν σχετικές μελέτες με τη χρήση βιβλίων ή άλλων πηγών πληροφοριών. 1

2. Στοιχειομετρία. (Βιβλίο ΟΕΔΒ Α Λυκείου σελ:125-166) Βασικές έννοιες για τους χημικούς υπολογισμούς Σχετική Ατομική και Σχετική Μοριακή μάζα Η έννοια του mole. Αριθμός Avogadro. Γραμμομοριακός όγκος Καταστατική εξίσωση των αερίων Συγκέντρωση διαλύματος (Μοριακότητα). Αραίωση. Ανάμειξη διαλυμάτων Στοιχειομετρικοί υπολογισμοί ορίζουν τη σχετική ατομική και τη σχετική μοριακή μάζα. κατανοούν το mol ως μονάδα ποσότητας ύλης. αναλύουν την έννοια του mole και του γραμμομοριακού όγκου, παίρνοντας ως βάση τη θεωρία του Avogadro. υπολογίζουν τη μάζα, τον όγκο αερίου ή τον αριθμό μορίων, αν γνωρίζουν τον αριθμό των mole μιας καθαρής ουσίας και αντίστροφα. διατυπώνουν τους νόμους των αερίων. υπολογίζουν ένα από τα μεγέθη P, V, T μιας αέριας καθαρής ουσίας ή μίγματος αν γνωρίζουν τα υπόλοιπα τρία μεγέθη. υπολογίζουν, μέσω της καταστατικής εξίσωσης των αερίων, την πυκνότητα ή τη σχετική μοριακή μάζα ενός αερίου. εκφράζουν τη μοριακότητα ενός διαλύματος και υπολογίζουν την τιμή της σε ένα διάλυμα αν γνωρίζουν τη μάζα διαλυμένης ουσίας και τον όγκο του διαλύματος. υπολογίζουν τη συγκέντρωση ενός διαλύματος κατά την αραίωση ή την ανάμειξη του με άλλα διαλύματα. επιλέγουν τα κατάλληλα όργανα για την παρασκευή διαλυμάτων και αποκτήσουν δεξιότητες στην ορθή χρήση των οργάνων αυτών. γνωρίζουν τη διαδικασία παρασκευής και αραίωσης διαλυμάτων. υπολογίζουν την ποσότητα ενός αντιδρώντος ή προϊόντος, αν γνωρίζουν την ποσότητα ενός άλλου αντιδρώντος ή προϊόντος (στοιχειομετρικοί υπολογισμοί) που αφορούν: Παρασκευή και αραίωση διαλυμάτων. (Εργαστηριακή άσκηση 5 2

3. Διαμοριακές Δυνάμεις. Καταστάσεις της ύλης. (Βιβλίο ΟΕΔΒ Β Λυκείου σελ:1-13 και 32-34) Διαμοριακές δυνάμεις Μεταβολές καταστάσεων της ύλης Ιδιότητες υγρών: Ιξώδες, επιφανειακή τάση, τάση ατμών περιγράφουν και κατανοούν τα διάφορα είδη διαμοριακών δυνάμεων (Van der Waals, διασποράς, δεσμούς υδρογόνου) κατανοούν ότι οι διαμοριακές δυνάμεις επηρεάζουν τις φυσικές ιδιότητες των καθαρών ουσιών (φυσική κατάσταση, σημείο βρασμού, διαλυτότητα) αιτιολογούν τις χαρακτηριστικές φυσικές ιδιότητες των καθαρών ουσιών με βάση τις διαμοριακές δυνάμεις ορίζουν και κατανοούν τις χαρακτηριστικές ιδιότητες των υγρών: ιξώδες, επιφανειακή τάση, τάση ατμών γνωρίζουν ότι η τάση ατμών ενός υγρού εξαρτάται από τη θερμοκρασία και τη φύση του υγρού Να διεξαχθούν σχετικές μελέτες με τη χρήση βιβλίων και άλλων πηγών πληροφοριών 3

4. Θερμοχημεία. (Βιβλίο ΟΕΔΒ Β Λυκείου σελ:47-74) Μεταβολές ενέργειας κατά τις χημικές αντιδράσεις. Θερμότητα αντίδρασης. Ενθαλπία. Ενδόθερμες και εξώθερμες αντιδράσεις Θερμιδομετρία. Νόμοι Θερμοχημείας ορίζουν τι είναι ενθαλπία αντίδρασης και να εξηγούν τους παράγοντες που την επηρεάζουν ταξινομούν τις αντιδράσεις σε εξώθερμες και ενδόθερμες κατανοούν την αρχή διατήρησης της ενέργειας. καθορίζουν ποια είναι πρότυπη κατάσταση στη θερμοχημεία ορίζουν την πρότυπη ενθαλπία των : σχηματισμού, καύσης, εξουδετέρωσης, δεσμού και διάλυσης εφαρμόζουν την εξίσωση της θερμιδομετρίας Q = m. c. ΔΘ υπολογίζουν τη θερμότητα αντίδρασης από πειραματικά δεδομένα. διατυπώνουν και κατανοούν τους νόμους της θερμοχημείας (Lavoisier, Hess) εφαρμόζουν τους νόμους της θερμοχημείας σε παραδείγματα υπολογισμού της θερμότητας αντίδρασης που αφορούν τη μέτρηση της ενέργειας διαλυτοποίησης και της ενέργειας εξουδετέρωσης (Εργαστηριακός Οδηγός ΟΕΔΒ Β Λυκείου κατεύθυνσης σελ. 33-37) Εργαστηριακή άσκηση με χρήση μονάδας διασύνδεσης ηλεκτρονικού υπολογιστή και συλλέκτη δεδομένων για τη μέτρηση της ενέργειας εξουδετέρωσης και της ενέργειας της αντίδρασης οξέος με μέταλλο. (Δραστηριότητα 14 ΥΠΠ Παιδαγωγικό Ινστιτούτο 2006) Να διεξαχθούν μελέτες και αν είναι δυνατό μικρές έρευνες με τη χρήση βιβλίων ή άλλων πηγών πληροφοριών 4

5. Χημική κινητική. (Βιβλίο ΟΕΔΒ Β Λυκείου σελ:75-106) Γενικά για τη χημική αντίδραση και τη χημική κινητική. Ταχύτητα αντίδρασης Παράγοντες που επηρεάζουν την ταχύτητα αντίδρασης. Καταλύτες Νόμος ταχύτητας. Μηχανισμός αντίδρασης αναφέρουν ποιο είναι το αντικείμενο μελέτης της χημικής κινητικής. ορίζουν τη μέση ταχύτητα μιας αντίδρασης και τη στιγμιαία ταχύτητα αντίδρασης. καθορίζουν τους παράγοντες που επηρεάζουν την ταχύτητα αντίδρασης και να εξηγούν την επίδραση αυτών στην ταχύτητα με βάση τη θεωρία των συγκρούσεων. εξηγούν τη δράση των καταλυτών με βάση τη θεωρία των ενδιάμεσων προϊόντων και τη θεωρία προσρόφησης. αναφέρουν χαρακτηριστικά παραδείγματα εφαρμογών της κατάλυσης στη χημική βιομηχανία και βιοχημεία. κατανοούν την ενέργεια ενεργοποίησης. αναφέρουν το νόμο της ταχύτητας και να τον εξάγουν από πειραματικά δεδομένα. που αφορούν την επίδραση της συγκέντρωσης, της θερμοκρασίας και της παρουσίας καταλύτη στην ταχύτητα αντίδρασης. (Εργαστηριακός Οδηγός ΟΕΔΒ Β Λυκείου κατεύθυνσης σελ. 38-46) Να διεξαχθούν μελέτες και αν είναι δυνατό μικρές έρευνες με τη χρήση βιβλίων και άλλων πηγών πληροφοριών 5

6. Χημική ισορροπία (Βιβλίο ΟΕΔΒ Β Λυκείου σελ:107-142) Έννοια χημικής ισορροπίας. Απόδοση αντίδρασης Παράγοντες που επηρεάζουν τη θέση της χημικής ισορροπίας. Αρχή Le Chatelier Σταθερά χημικής ισορροπίας K c (Η σταθερά Κ p είναι εκτός διδακτέας ύλης) εξηγούν τις έννοιες: Αμφίδρομη αντίδραση και χημική ισορροπία. ταξινομούν τις χημικές ισορροπίες σε ομογενείς και ετερογενείς δίνοντας χαρακτηριστικά παραδείγματα για κάθε περίπτωση διατυπώνουν το νόμο των ενεργών μαζών και κατανοούν τι είναι η σταθερά ισορροπίας K c ορίζουν την απόδοση αντίδρασης και υπολογίζουν την τιμή αυτής από τις ποσότητες των αρχικών και τελικών προϊόντων στη θέση της ισορροπίας κατανοούν και εφαρμόζουν την αρχή Le Chatelier για να προβλέπουν τη μετατόπιση της θέσης ισορροπίας αμφίδρομης αντίδρασης αναφέρουν και να σχολιάζουν τους παράγοντες που επηρεάζουν τη θέση της χημικής ισορροπίας ερμηνεύουν απλές εφαρμογές της αρχής Le Chatelier υπολογίζουν την τιμή της σταθεράς ισορροπίας ερμηνεύουν τα αποτελέσματα των πειραματικών ασκήσεων που αφορούν τη: Χημική ισορροπία (Εργαστηριακή άσκηση 12 ή (Εργαστηριακός Οδηγός ΟΕΔΒ Β Λυκείου κατεύθυνσης σελ. 52-56) Να διεξαχθούν μελέτες και αν είναι δυνατό μικρές έρευνες με τη χρήση βιβλίων και άλλων πηγών πληροφοριών. 6

7. Οξειδοαναγωγή. Ηλεκτρόλυση. Ηλεκτροχημεία (Βιβλίο ΟΕΔΒ Β Λυκείου σελ:143-162 και 165-176) Αριθμός οξείδωσης. Οξείδωση. Αναγωγή Κυριότερα οξειδωτικά και αναγωγικά σώματα. Αντιδράσεις οξειδοαναγωγής Αγωγοί ηλεκτρικού ρεύματος. Ηλεκτρόλυση. Μηχανισμός Ορίζουν τι είναι αριθμός οξείδωσης και να υπολογίζουν τον αριθμό οξείδωσης ενός στοιχείου σε μια ένωση Ορίζουν την οξείδωση και την αναγωγή με βάση: α) την πρόσληψη ή αποβολή οξυγόνου ή υδρογόνου, β) την πρόσληψη ή αποβολή ηλεκτρονίων, γ) τη μεταβολή του αριθμού οξείδωσης Ορίζουν τι είναι οξειδωτικό και τι αναγωγικό σώμα και να τα αναγνωρίζουν σε μια αντίδραση οξειδοαναγωγής Αναφέρουν τα κυριότερα οξειδωτικά και αναγωγικά σώματα και να γνωρίζουν τα αντίστοιχα προϊόντα τους σε αντιδράσεις οξειδοαναγωγής Συμπληρώνουν αντιδράσεις οξειδοαναγωγής και να βρίσκουν τους συντελεστές με βάση τις μεταβολές των αριθμών οξείδωσης Ορίζουν την ηλεκτρόλυση Περιγράφουν ένα ηλεκτρολυτικό στοιχείο (βολτάμετρο) και εξηγούν το μηχανισμό ηλεκτρόλυσης Γράφουν τις ημιαντιδράσεις στην κάθοδο και άνοδο διαφόρων ηλεκτρολυτικών στοιχείων Περιγράφουν χαρακτηριστικές εφαρμογές της ηλεκτρόλυσης στην παρασκευή χημικών ουσιών, στον καθαρισμό μετάλλων και στην επιμετάλλωση αντικειμένων που αφορούν: Ηλεκτρόλυση διαλύματος ηλεκτρολύτη. Επιμετάλλωση. (Εργαστηριακός Οδηγός ΟΕΔΒ Β Λυκείου κατεύθυνσης σελ. 61-70) Να διεξαχθούν μελέτες και αν είναι δυνατό μικρές έρευνες με τη χρήση βιβλίων και άλλων πηγών πληροφοριών. 7

8. Ηλεκτρολύτες (Βιβλίο Υ.Α.Π. Β τάξη σελ. 56-74) Η θεωρία Arrhenius Ηλεκτρολυτική διάσταση ιοντικών ενώσεων. Διάσταση μοριακών ενώσεων Ισχυροί ηλεκτρολύτες Ασθενείς ηλεκτρολύτες. Σταθερά διάστασης. Βαθμός διάστασης ορίζουν την έννοια του ηλεκτρολύτη διακρίνουν τη διαφορά μεταξύ ηλεκτρολυτών και μη ηλεκτρολυτών, καθώς επίσης και μεταξύ ισχυρών και ασθενών ηλεκτρολυτών με βάση την πλήρη ή μερική διάστασή τους αναφέρουν τα ονόματα των κυριότερων ισχυρών και ασθενών ηλεκτρολυτών ερμηνεύουν την ηλεκτρική αγωγιμότητα των υδατικών διαλυμάτων (ή τηγμάτων) των ηλεκτρολυτών κατανοούν πως όλες οι ιοντικές ενώσεις και ορισμένες πολικές ομοιοπολικές ενώσεις είναι ηλεκτρολύτες γράφουν τις χημικές εξισώσεις ηλεκτρολυτικής διάστασης των κυριότερων ηλεκτρολυτών λύουν απλές αριθμητικές ασκήσεις που βασίζονται στις ιδιότητες των διαλυμάτων των ηλεκτρολυτών γενικά. που αφορούν: Ηλεκτρολύτες (Εργαστηριακή Άσκηση 6 Εργαστηριακή άσκηση με χρήση μονάδας διασύνδεσης ηλεκτρονικού υπολογιστή και συλλέκτη δεδομένων για τη σύγκριση αγωγιμότητας υδατικών διαλυμάτων (Δραστηριότητα 1 ΥΠΠ Παιδαγ. Ινστιτούτο 2006) Να διεξαχθούν μελέτες με τη χρήση βιβλίων και άλλων πηγών πληροφοριών. 8

9. Οξέα (Βιβλίο Υ.Α.Π. Β τάξη σελ. 75-88) Γενικά για τα οξέα Οξέα κατά Arrhenius Ταξινόμηση των οξέων Κοινές ιδιότητες των οξέων. Χημικές ιδιότητες των οξέων καθορίζουν και ερμηνεύουν τη συμπεριφορά των οξέων με βάση τη θεωρία του Arrhenius διακρίνουν τα οξέα σε ισχυρά και ασθενή και να χρησιμοποιούν χαρακτηριστικά παραδείγματα αναγνωρίζουν τα οξέα από τις ιδιότητές τους περιγράφουν τη συμπεριφορά των οξέων έναντι των δεικτών και αναφέρουν τα χρώματα των συνηθισμένων δεικτών (κυανούν βάμμα του ηλιοτροπίου, κυανούν της βρωμοθυμόλης, φαινολοφθαλεΐνη και ηλιανθίνη) σε όξινο περιβάλλον. περιγράφουν τις χαρακτηριστικές χημικές ιδιότητες των οξέων και γράφουν τις αντίστοιχες χημικές εξισώσεις (με μέταλλα, οξείδια, υδροξείδια και άλατα) αναγνωρίζουν πότε πραγματοποιείται αντίδραση ανάμεσα σε ένα οξύ και ένα μέταλλο ή σε ένα οξύ και ένα άλας. προβλέπουν τη δράση των διασπώμενων οξειδωτικών οξέων πάνω σε ορισμένα μέταλλα και να γράφουν τις αντίστοιχες χημικές εξισώσεις λύουν απλές αριθμητικές ασκήσεις που βασίζονται στις ιδιότητες των οξέων που αφορούν: Οξέα (Εργαστηριακή άσκηση 7 Να διεξαχθούν μελέτες με τη χρήση βιβλίων και άλλων πηγών πληροφοριών. 9

10. Βάσεις (Βιβλίο Υ.Α.Π. Β τάξη σελ. 89-99) Γενικά για τις βάσεις Βάσεις κατά Arrhenius Ταξινόμηση των βάσεων Κοινές ιδιότητες των βάσεων. Χημικές ιδιότητες των βάσεων Αμφολυτικός χαρακτήρας ορισμένων υδροξειδίων καθορίζουν και ερμηνεύουν τη συμπεριφορά των βάσεων με βάση τη θεωρία του Arrhenius ορίζουν και διακρίνουν τις βάσεις σε ισχυρές και ασθενείς και να χρησιμοποιούν χαρακτηριστικά παραδείγματα αναγνωρίζουν τις βάσεις από τις ιδιότητές τους περιγράφουν τη συμπεριφορά των βάσεων έναντι των δεικτών και αναφέρουν τα χρώματα των συνηθισμένων δεικτών (κυανούν βάμμα ηλιοτροπίου, κυανούν της βρωμοθυμόλης, φαινολοφθαλεΐνη και ηλιανθίνη) σε βασικό περιβάλλον περιγράφουν τις χαρακτηριστικές χημικές ιδιότητες των βάσεων και γράφουν τις αντίστοιχες χημικές εξισώσεις (με οξείδια, άλατα και επαμφοτερίζοντα στοιχεία) ορίζουν τον αμφολυτικό χαρακτήρα ουσιών αναφέροντας παραδείγματα και να γράφουν τις σχετικές χημικές εξισώσεις λύουν απλές αριθμητικές ασκήσεις που να βασίζονται στις ιδιότητες των βάσεων που αφορούν: Βάσεις (Εργαστηριακή άσκηση 8 Να διεξαχθούν σχετικές μελέτες με τη χρήση βιβλίων και άλλων πηγών πληροφοριών. 10

11. Υδατικά διαλύματα των ηλεκτρολυτών (Βιβλίο Υ.Α.Π. Β τάξη σελ.108-128) Το νερό ως ηλεκτρολύτης. Ιονικό γινόμενο του νερού Συγκέντρωση των κατιόντων υδρογόνου και ανιόντων υδροξυλίου ph υδατικών διαλυμάτων Επίδραση κοινού ιόντος στη διάσταση ασθενούς ηλεκτρολύτη. Ρυθμιστικά διαλύματα Υδρόλυση αλάτων υπολογίζουν τη συγκέντρωση των ιόντων υδρογόνου και υδροξυλίου σε υδατικό διάλυμα οξέος ή βάσης και το pη υδατικών διαλυμάτων οξέων και βάσεων κατανοούν τη μικρή ηλεκτρική αγωγιμότητα του νερού ερμηνεύουν και γράφουν το ιονικό γινόμενο του νερού κατανοούν το ιονικό γινόμενο του νερού, ως τρόπο έκφρασης της ποσοτικής σχέσης μεταξύ συγκέντρωσης ιόντων υδρογόνου και υδροξυλίου σε υδατικά διαλύματα συσχετίζουν τις τιμές του pη διαφόρων διαλυμάτων με τις έννοιες όξινο, βασικό και ουδέτερο διάλυμα κατανοούν τον τρόπο με τον οποίο η παρουσία κοινού ιόντος επηρεάζει το pη διαλυμάτων οξέων ή βάσεων λύοντας και απλές αριθμητικές ασκήσεις εξηγούν γιατί το pη ρυθμιστικών διαλυμάτων δε μεταβάλλεται με την αραίωση τους ή μεταβάλλεται ελάχιστα με την προσθήκη μικρής ποσότητας ισχυρού οξέος ή ισχυρής βάσης σχολιάζουν τη σημασία των ρυθμιστικών διαλυμάτων προβλέπουν αν το pη των υδατικών διαλυμάτων αλάτων είναι μικρότερο, μεγαλύτερο ή ίσο με 7 ορίζουν τι είναι υδρόλυση αλάτων και γράφουν τις αντίστοιχες εξισώσεις υδρόλυσης αλάτων προβλέπουν αν διάφορα διαλύματα ουσιών καθημερινής χρήσης έχουν pη όξινο, βασικό ή ουδέτερο εφαρμόζουν τρόπους πειραματικής εύρεσης του pη οξέων, βάσεων ή αλάτων στο σχολικό εργαστήριο. που αφορούν: Μέτρηση pη (Εργαστηριακή άσκηση10 Ρυθμιστικά διαλύματα Υδρόλυση αλάτων (Εργαστηριακή άσκηση 11 Εργαστηριακές ασκήσεις με χρήση μονάδας διασύνδεσης ηλεκτρονικού υπολογιστή και συλλέκτη δεδομένων: Μέτρηση pη υδατικών διαλυμάτων, (Δραστηριότητες 2,3,4 ΥΠΠ Παιδαγ. Ινστιτούτο 2006) Μελέτη μεταβολής του pη νερού και ρυθμιστικού διαλύματος. (Δραστηριότητες 5, 6 ΥΠΠ Παιδαγ. Ινστιτούτο 2006) Υδρόλυση άλατος (Δραστηριότητα 7 ΥΠΠ Παιδαγ. Ινστιτούτο 2006) 11

12. ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΟΞΥΜΕΤΡΙΑ. ΑΛΚΑΛΙΜΕΤΡΙΑ (Εργ. Βιβλίο Υ.Α.Π. Β λυκείου σελ. 137-156) Θεωρία των δεικτών. Καμπύλες εξουδετέρωσης Ανάλυση της καμπύλης εξουδετέρωσης και επιλογή κατάλληλου δείκτη για αναγνώριση του τελικού σημείου (Τ.Σ.) στις ογκομετρήσεις: HCI / NaOH, CH 3 COOH / NaOH, NH 3 / HCI ερμηνεύουν τον τρόπο μεταβολής του pη κατά τη διάρκεια της ογκομέτρησης και με βάση τα αποτελέσματα των σχετικών υπολογισμών να σχεδιάζουν την αντίστοιχη καμπύλη εξουδετέρωσης κατανοούν τη θεωρία των δεικτών (τι είναι η ζώνη εκτροπής ενός δείκτη, πώς σχετίζεται με την Κ δ και ποιο χρώμα θα εμφανίζει ο δείκτης σε σχέση με το pη του διαλύματος) υπολογίζουν το γραμμοϊσοδύναμο οξέων και βάσεων και την κανονικότητα των διαλυμάτων τους εφαρμόζουν την έννοια της κανονικότητας στον τύπο των ισοδυνάμων όγκων για να επεξεργάζονται τα δεδομένα της ογκομετρικής ανάλυσης επιλέγουν το κατάλληλο διάλυμα για να χρησιμοποιηθεί ως μέτρο για την ογκομέτριση οξέος ή βάσης κατανοούν την αναγκαιότητα της τιτλοδότησης διαλύματος NaOH, όταν χρησιμοποιείται ως μέτρο επιλέγουν τον κατάλληλο δείκτη για την αναγνώριση του Τ.Σ. στις ογκομετρήσεις εξουδετέρωσης διακρίνουν το είδος της ογκομετpήσης από τη μορφή της καμπύλης εξουδετέρωσης αποκτήσουν δεξιότητες στη χρήση των εργαστηριακών οργάνων που χρησιμοποιούνται στις ογκομετρήσεις (σιφώνιο, ογκομετρική φιάλη, προχοΐδα κ.α.) και στην τεχνική της ογκομέτρησης κατανοούν τη σημασία των μετρήσεων ακριβείας και της ποσοτικής μεταφοράς υγρών ή στερεών. πειράματα από τους μαθητές που αφορούν: Παρασκευή πρότυπου διαλύματος και τιτλοδότηση διαλύματος NaOH, με πρότυπο διάλυμα οξαλικού οξέος (Εργαστηριακή άσκηση 19 Εργ. Βιβλ. ΥΑΠ) Ογκομέτρηση HCI/NaOH (Εργαστηριακή άσκηση 20 Εργ. Βιβλ. ΥΑΠ) Ογκομέτρηση CH 3 COOH / NaOH (Εργαστηριακή άσκηση 21 Εργ. Βιβλ. ΥΑΠ) Ογκομέτρηση NH 3 / HCI (Εργαστηριακή άσκηση 22 Εργ. Βιβλ. ΥΑΠ) Εργαστηριακές ασκήσεις ογκομέτρησης με χρήση μονάδας διασύνδεσης ηλεκτρονικού υπολογιστή και συλλέκτη δεδομένων: (Δραστηριότητες 8,9,10,11 ΥΠΠ Παιδαγωγικό Ινστιτούτο 2006) Να διεξαχθούν σχετικές μελέτες με τη χρήση βιβλίων και άλλων πηγών πληροφοριών. 12

επεξεργάζονται τα πειραματικά δεδομένα για τον προσδιορισμό της περιεκτικότητας διαλυμάτων οξέων ή βάσεων κατανοούν την εφαρμογή της ογκομέτρησης εξουδετέρωσης για την ποσοτική ανάλυση διαφόρων προϊόντων καθημερινής χρήσης 13

13. ΟΓΚΟΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΟΞΕΙΔΟΑΝΑΓΩΓΗΣ Υπερμαγγανομετρία (Εργ. βιβλίο Υ.Α.Π. Β Λυκείου σελ. 179-186) Ογκομέτρηση διαλύματος θειικού σιδήρου (II) με διάλυμα υπερμαγγανικού καλίου υπολογίζουν τα γραμμοϊσοδύναμα οξειδωτικών και αναγωγικών σωμάτων αποκτήσουν δεξιότητες στις ογκομετρήσεις οξειδοαναγωγής (υπερμαγγανομετρίας) κατανοούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του διαλύματος του υπερμαγγανικού καλίου, που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στις ογκομετρήσεις υπερμαγγανομετρίας (τρόπος παρασκευής και φύλαξης του διαλύματος υπερμαγγανικού καλίου, τιτλοδότηση / επανατιτλοδότηση) κατανοούν τον τρόπο αναγνώρισης του τελικού σημείου στις ογκομετρήσεις υπερμαγγανομετρίας. επεξεργάζονται πειραματικά δεδομένα ογκομετρήσεων υπερμαγγανοετρίας. πειράματα από τους μαθητές που αφορούν: Υπερμαγγανομετρία (Εργαστηριακή άσκηση 23 Εργ.Βιβλ. ΥΑΠ) Εργαστηριακές ασκήσεις υπερμαγγανομετρίας με χρήση μονάδας διασύνδεσης ηλεκτρονικού υπολογιστή και συλλέκτη δεδομένων (Δραστηριότητες 12, 13 ΥΠΠ Παιδαγωγικό Ινστιτούτο 2006) 14