ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ECOWEEK 2011 Είναι γεγονός ότι ο Δήμος έχει επίσης έναν αριθμό θεμάτων που εκ πρώτης όψεως μπορούν να θεωρηθούν ως προβλήματα όμως αν τα συνδυάσουμε μεταξύ τους ή δούμε πώς μπορούν να αποτελέσουν πόρους, ενδεχομένως να μπορέσουμε όχι μόνο να αναπτύξουμε ορισμένα θέματα εξαιρετλικού ενδιαφέροντος, αλλά ίσως και να δούμε κάποια από αυτά να υλοποιούνται! Στη συνέχεια μερικές σκέψεις που συζητήσαμε κατά τη διάρκεια της ξενάγησης: ΕΙΣΑΓΩΓΗ Είναι σημαντικό να δούμε τα θέματα ολιστικά, συνδυαστικά και πώς το ένα μπορεί να λύσει το άλλο (χωρίς επιπλέον πόρους από έξω). Παραπέμπω επιγραμματικά στη θεωρία των McDonough-Braungart waste = food (το απόβλητο μιας διαδικασίας μπορεί να αποτελέσει την τροφή /πρώτη ύλη μιας άλλης και σας προτρέπω να διαβάσετε το βιβλίο Cradle to Cradle των ιδίων). Είναι σημαντικό οι ιδέες και προτάσεις μας να είναι υλποιήσιμες και όσο το δυνατόν να λαμβάνουν υπόψιν τους πόρους που έχουμε διαθέσιμους ΤΟΠΙΚΑ μέσα στο Δήμο είτε οι πόροι αφορούν ανθρώπινο δυναμικό, υλικά, ή χρηματική υποστήριξη. Ο στόχος μας είναι οι προτάσεις που θα γίνουν και οι λύσεις που θα προταθούν να γίνουν από την σκοπιά της αειφορίας, της ανάδειξης των τοπικών ιδιαιτεροτήτων, της έξυπνης χρήσης πόρων τοπικά και της συμμετοχικής διαδικασίας με τους πολίτες και τον Δήμο ως κεντρικό συστατικό της διαδικασίας. Συνοπτικά, ουσιαστικά, καλούμαστε να δημιουργήσουμε και να σχεδιάσουμε δομές και διαδικασίες που θα οδηγήσουν σε τοπικές λύσεις. Από την επιτόπου επίσκεψη και συζήτηση με τον αντιδήμαρχο, είναι σαφές ότι ο Δήμος έχει έναν αριθμό θεμάτων που εκ πρώτης όψεως μπορούν να θεωρηθούν ως προβλήματα. Όμως αν τα αναλύσουμε λίγο περισσότερο, ή τα δούμε συνδυαστικά με άλλα θέματα, μπορούμε αμέσως να δούμε το δυναμικό τους και τους πιθανούς τρόπους να τα μετατρέψουμε σε πολύτιμος πόρους. Τέλος, σαν θεωρητική βάση του τι προσπαθούμε να κάνουμε, θα παραπέμψω στον ορισμό της αξιοβίωτης ολοκληρωμένης ανάπτυξης που είναι τελικά και ο στόχος μας, η οποία, κατά τον καθηγητή του Διεπιστημονικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος Περιβάλλον- Ανάπτυξη του ΕΜΠ Δημήτρη Ρόκο είναι η ταυτόχρονα και διαχρονικά, σε πλανητικό, υπερεθνικό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, οικονομική, κοινωνική, πολιτική, πολιτισμική και τεχνική/τεχνολογική «ανάπτυξη», η οποία μπορεί να υπάρξει, μόνο όταν τελείται σε διαλεκτική αρμονία και με σεβασμό πάντα στον άνθρωπο τις προαιώνιες ευγενείς του αξίες και το «όλο» φυσικό και πολιτισμικό του περιβάλλον, στο οποίο αυτός εντάσσεται ειρηνικά και δημιουργικά ως αναπόσπαστο και όχι κυρίαρχο μέρος του. 1. Φυσικός, πολιτιστικός και ιστορικός περίπατος Ο Δήμος έχει ορισμένα χαρακτηριστικά που τον καθιστούν προνομιούχο: η ύπαρξη και γειτνίαση με τον Κηφισό και τις όχθες του. Η ύπαρξη ιστορικών μνημείων (πχ. εκκλησία 4 ου αιώνα και υδραγωγείο Ανδριανού φέρνει νερό από την Πάρνηθα στη Μεταμόρφωση στη Δεξαμενή στο Κολωνάκι). Η ύπαρξη μνημείων σχετισμένων με την πρόσφατη ελληνική ιστορία (κτίριο που φιλοξενήθηκε ο βασιλιάς 4 στρέμματα κήπου με δεξαμενή νερού). Ο λόφος Τσούμπα. Θα ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρον να εστιάσουμε σε έναν περίπατο ( urban trails ;) που θα μπορούσε να τα συνδυάσει, εφόσον λάβουμε υπόψιν τη διαδρομή των πεζών, τις ECOWEEK GREENHOUSE 2011 1
διαβάσεις, πρόσβαση με ποδήλατο, πρόσβαση με ΜΜΕ, προσβασιμότητα, στάσεις με ενδιαφέρον, πεζοδρόμηση δρόμων, λεωφορείο του Δήμου για επισκέπτες, κλπ. > Αυτό είναι ένα θέμα που ενδεχομένως να ενδιαφέρει μια ομάδα να ασχοληθεί. Τόσο ο Ηλίας όσο και ο Άρης ενδιαφέρονται να βοηθήσουμε συμβουλευτικά την ομάδα. Επίσης, ενδέχεται να επιστρατεύσουμε και άλλους συναδέλφους επαγγελματίες να βοηθήσουν την ομάδα που θα ασχοληθεί. 2. Πράσινα σχολεία Ήδη στο Δήμο υπάρχει ένα σχολείο (2 ο Δημοτικό) που ξεκίνησε πρόγραμμα κομποστοποίησης. Στο πλαίσιο της ECOWEEK 2011, το εργαστήριο Ben και Άρη με σύμβουλο τον Ηλία, θα ετοιμάσει προτάσεις για τα πράσινα σχολεία και με τη συνεργασία του Γιώργου Παππά (ΒΕΛΤΙΩΤΙΚΗ) και ενδεχομένως των βιομηχανιών που βρίσκονται στο Δήμο - θα γίνει μια προσπάθεια υλοποίησης μέρους ή όλου του προγράμματος. > Η ομάδα που θα αναπτύξει το θέμα έχει ήδη συμπληρωθεί. 3. Εργατικές κατοικίες (social housing) Μια από τις ομάδες των εργαστηρίων της ECOWEEK 2011 με επικεφαλείς την αρχιτέκτονα Χρύσα (Νικολούτσου) και την ομάδα της Architecture for Humanity Ντόρα και Μαρία, θα ασχοληθούν με αυτό το θέμα. > Η ομάδα έχει ήδη συμπληρωθεί. 4. Αύξηση του επιπέδου εναλλακτικής διαχείρισης απορριμμάτων Λόγω της εμπειρίας μου στον τομέα αυτό θα ήθελα να θέσω μερικούς προβληματισμούς που ενδεχομένως να αποτελέσουν έναυσμα για μια ομάδα να ασχοληθεί με το θέμα αυτό. Κατ αρχήν, είναι δυνατή η αύξηση του επιπέδου ανακύκλωσης (συσκευασίες, λάδια, οργανικά). Το έχουν πετύχει στην Παιανία και την Ελευσίνα. Το σημερινό επίπεδο του Δήμου Μεταμόρφωσης είναι απογοητευτικό και μόνο τονίζει το πόσο καλύτερα επίπεδα μπορούμε να πετύχουμε. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να το πετύχουμε αυτό: (α) Είναι εφικτό και δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην επιτυγχάνεται. (β) Απαιτείται η συμμετοχή και η συνεργασία των πολιτών, που στις εποχές που ζούμε, με την αφύπνιση των πολιτών αρχίζει να είναι περισσότερο εφικτό. (γ) Το απαιτούν οι καιροί (προστασία του περιβάλλοντος, κορεσμός των χωματερών Φυλής και Α. Λιοσίων, κλπ). (δ) Είναι καθαρό κέρδος για όλους: προστασία του περιβάλλοντος, υγεία των πολιτών, λιγότερα δρομολόγια απορριμματοφόρων, λιγότερη ώχληση από το θόρυβο, το καυσαέριο και τη σκόνη, διαθέσιμοι πόροι για άλλες δραστηριότητες, κλπ. (ε) Με σωστή διαπραγμάτευση, μπορεί να αποφέρει πόρους υποστήριξης για την υλοποίηση ορισμένων από τις προτάσεις του προγράμματος του ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ! Μερικά νούμερα για να πάρετε μια εικόνα των δυνατοτήτων: Σήμερα το Δήμος Μεταμόρφωσης παράγει 4,320 τόνους απορριμμάτων το μήνα. Από αυτά 4,000 τόνοι είναι σύμικτα που πάνε στη χωματερή και μόνο 320 τόνοι είναι ανακυκλώσιμα. Το ποσοστό αρκετά θλιβερό: μόνο 8%! Ο μέσος όρος στην Ελλάδα είναι περίπου 15-17% (ενώ δήμοι όπως Παιανία και Ελευσίνα άγγιξαν ποσοστά μέχρι και 80%!). ECOWEEK GREENHOUSE 2011 2
Το κόστος ταφής των απορριμμάτων δεν συνυπολογίζω το κόστος σε καύσιμα, εργατοώρες, φθορά των απορριμματοφόρων, των δρόμων, κλπ κοστίζει με 45 ευρώ ο τόνος: 180,000 ευρώ το μήνα ή 2.160.000 ευρώ το χρόνο! (πρόκειται στην κυριολεξία για χρήματα που πετιούνται στα σκουπίδια!). Αν θέσουμε σαν στόχο το να διπλασιάσουμε το ποσοστό ανακύκλωσης στον εθνικό μέσο όρο του 16% μειώνοντας τα προς ταφήν απορρίμματα κατά 320 τόνους το μήνα, μπορούμε να εξοικονομήσουμε (και να διαπραγματευτούμε με το Δήμο τη στήριξη της υλοποίησης των προτάσεων στο πλαίσιο του ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ) κατά 14.400 ευρώ το μήνα! Αν λάβουμε υπόψιν τον μέσο όρο απορριμμάτων ανά κάτοικο στο Δήμο, τότε μιλάμε για 24.000 πολίτες του Δήμου να διπλασιάσουν το επίπεδο ανακύκλωσής τους στο σπίτι (από 8% στο 16%), ή να καταφέρουμε 5.000 πολίτες ή 1.500 οικογένειες (περίπου 200 πολυκατοικίες) - να αυξήσουν το επίπεδο ανακύκλωσής τους στο 50% (περιλαμβάνοντας ανακύκλωση συσκευασιών και οικιακή κομποστοποίηση!). Ο στόχος είναι δύσκολος αλλά αν το αναλάβουμε σοβαρά και μεθοδικά και αν έχουμε τη συμμετοχή των ίδιων των πολιτών και την υποστήριξη του Δήμου, τότε είναι σίγουρα εφικτός. > Την πρόταση αυτή αναλαμβάνει να την αναπτύξει ο Ηλίας και προσκαλεί όλους όσους ενδιαφέρονται να βοηθήσουν στο να υλοποιηθεί κυρίως στη φάση της ενημέρωσης των πολιτών περιλ. τα σχολεία. Άλλα θέματα που ενδεχομένως να ενδιαφέρουν τις ομάδες να αναπτύξουν: - Κυκλοφοριακό (περιλ. πεζούς και διαβάσεις) μπορεί να αποτελέσει θέμα από μόνο του ή μέρος άλλης πρότασης (πχ. το urban trail). - Πάρκα και ανοιχτοί χώροι γενικότερα - μπορεί να αποτελέσει θέμα από μόνο του ή μέρος άλλης πρότασης (πχ. το urban trail). - Κηφισός - έχουμε ζητήσει από τον αρχιτέκτονα και πολεοδόμο Βασίλη Ζώτο που ασχολείται με αυτό το θέμα εδώ και αρκετά χρόνια, να βοηθήσει και ίσως να λάβει συμβουλευτικό ρόλο για μια ομάδα που ενδιαφέρεται να το αναπτύξει. - Ανεργία ή η δημιουργία νέων θέσεων / ευκαιριών εργασίας στο Δήμο. - Απόρριψη μπαζών σε ανοιχτούς κοινόχρηστους χώρους κυρίως στην περιοχή του Κηφισού, και - γιατί όχι: η δημιουργία εστιών επιχειρηματικότητας και ανάπτυξης intermediate technology από τους νέους πτυχιούχους του Δήμου ή νέους πτυχιούχους που μπορούν να βρουν ένα καλό επίπεδο ζωής στο Δήμο Μεταμόρωσης σε χαμηλώτερο κόστος από άλλους γειτονικούς δήμους, φέρνοντας μαζί τους πτυχία, επιχειρηματικότητα, όρεξη και νέες ιδέες για καινοτομία! Οδηγίες προς τις ομάδες: 1. Οι δύο ομάδες των εργαστηρίων της ECOWEEK 2011 (BioRegional-Alias-Μεσσίνας και Architecture for Humanity) θα ξεκινήσουν από αύριο Δευτέρα να αναπτύσουν τα θέματά τους (πράσινα σχολεία και κοινωνική στέγαση-social housing αντίστοιχα). Θα φιλοξενηθούν εν μέρει στο ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟ Μεταμόρφωσης ή στο ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟ ΑΚΤΟ. ECOWEEK GREENHOUSE 2011 3
2. Παράλληλα, στο πλαίσιο της δραστηριότητας στο Δήμο Μεταμόρφωσης, προσκαλούμε τις ομάδες που επιθυμούν, να κάνουν χρήση του χώρου που τους παρέχουμε στο ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟ στον ΑΚΤΟ Κραναού 3 για να συναντιούνται, να δουλεύουν σαν ομάδα για την ανάπτυξη των θεμάτων τους. Στο χώρο υπάρχει ίντερνετ και ηλεκτρικό και μπορείτε να τον χρησιμοποιείτε από το πρωί μέχρι αργά το απόγευμα. 3. Όσον αφορά στο χρονοδιάγραμμα για τις επόμενες ημέρες: ΔΕΥΤΕΡΑ 12/12 είσαστε προσκεκλημένοι στις ομιλίες της ECOWEEK 2011 στον ΑΚΤΟ Ευελπίδων 11 Α το πρωί και στο Μουσείο Μπενάκη Πειραιώς 138 στις 17:30 για την ομιλία του David Orr. Επίσης, σε όλες τις ομιλίες ανοιχτές και δωρεάν είσοδος για το κοινό στο πλαίσιο της ECOWEEK 2011. Δείτε πρόγραμμα: http://ecoweek.netfirms.com/ecoweek.gr/ecoweek2011_athens/program.ht ml ΤΡΙΤΗ 13/12 προτείνω να κανονίσουμε συνάντηση στο ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟ Κραναού 3 για να συζητήσουμε τις ιδέες σας και να αρχίσουμε να τις αναπτύσουμε. Προσκαλώ τον Βασίλη (Ντόβρο) να έρθει αν θέλει να συμμετέχει στη διαδικασία και όλα τα μέλη του ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ που δεν ήρθαν το Σάββατο να συμμετέχουν σε αυτή την ξεχωριστή διαδικασία! ΤΕΤΑΡΤΗ 14/12 το πρωί προετοιμασία ΡΡΤ παρουσιάσεων για την παρουσίαση και συζήτηση με τους δημότες το απόγευμα στις 18:00 στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Μεταμόρφωσης. ΠΕΜΠΤΗ 15/12 σύνοψη των προτάσεων των πολιτών και σύσταση ομάδων εργασίας με τους πολίτες να συμμετέχουν ενεργά στις ομάδες. ΣΑΒΒΑΤΟ 17/12 παρουσίαση των προτάσεων των δύο εργαστηρίων BioRegional-Alias-Μεσσίνας και Architecture for Humanity στο πλαίσιο της ECOWEEK 2011. a. ΔΕΥΤΕΡΑ 19/12 Παρουσίαση και έκθεση ΟΛΩΝ των προτάσεων που αφορούν στο Δήμο Μεταμόρφωσης στο Συνεδριακό Κέντρο του Δήμου Μεταμόρφωσης. b. ΤΡΙΤΗ 20/12 ΤΕΤΑΡΤΗ 21/12 έκθεση ΟΛΩΝ των προτάσεων στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Μεταμόρφωσης. c. Μέχρι τις 15/1/12 ετοιμασία οριστικής πρότασης προς υλοποίηση ( η προθεσμία αυτή ενδέχεται να μετακινηθεί προς το τέλος Ιανουαρίου). Θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση τελικής παρουσίασης των προτάσεων και σε συνεγασία με τον Δήμο Μεταμόρφωσης προγραμματίζεται βράβευση της καλύτερης πρότασης με στόχο την υλοποίησή της. Για την ενημέρωσή σας και τις ενέργειές σας. Αν υπάρχει η οποιαδήποτε ερώτηση επικοινωνήστε μαζί μου: elias@ecoweek.org ECOWEEK GREENHOUSE 2011 4
ECOWEEK GREENHOUSE 2011 5