Ομιλία Πάνου Καρβούνη Επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα στο Συνέδριο του Ελληνικού Κέντρου Ευρωπαϊκών Μελετών και Ερευνών (ΕΚΕΜΕ) και της Trans European Policy Studies Association (TEPSA) με θέμα: " Για να ξεπεράσει την κρίση, η ΕΕ πρέπει να προχωρήσει" Υπουργείο Εξωτερικών Πέμπτη 10 Οκτωβρίου 2013 Κύριες και κύριοι, Με μεγάλη χαρά και εξαιρετική τιμή παραβρίσκομαι σήμερα σ' αυτό το σημαντικό συνέδριο που διοργανώνεται με την στήριξη και την συνεργασία της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα. Ο τίτλος του συνεδρίου "Για να ξεπεράσει την κρίση, η ΕΕ πρέπει να προχωρήσει" εγείρει πολλά ερωτήματα. Θα ήθελα πολύ σύντομα να αναφερθώ σε δύο από αυτά: πρώτον, τι μπορούμε να κάνουμε για να στηρίξουμε την ΕΕ σήμερα και δεύτερον σε ποια κατεύθυνση πρέπει πλέον να προχωρήσει η ΕΕ. Έχοντας πλέον στον ορίζοντα την Ελληνική Προεδρία της ΕΕ, αυτά τα θέματα αποκτούν ιδιαίτερη σημασία και ενδιαφέρον. Η πόλωση που προέκυψε από την κρίση ενέχει κινδύνους για όλους μας αλλά και για το Ευρωπαϊκό εγχείρημα. Στην Ελλάδα και παντού στην ΕΕ, δημιουργείται ένα κύμα ευρωσκεπτικιστικών, 1
εθνικιστικών και εξτρεμιστικών ομάδων οι οποίες αποβλέπουν στην ενίσχυση της παρουσίας τους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ενόψει δε και των εκλογών την επόμενη χρονιά. Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε αυτή την απειλή. Σε μας αναλογεί η ευθύνη κατά τους επόμενους μήνες να εξηγήσουμε τι είναι η ΕΕ αλλά και τι δεν είναι. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να αρνηθούμε την ύπαρξη προβλημάτων. Όπως είπε πρόσφατα και ο Πρόεδρος Μπαρόζο: "όπως κάθε ανθρώπινο εγχείρημα έτσι και η ΕΕ δεν είναι τέλεια". Αλλά θα πρέπει να έχουμε το κουράγιο να αντισταθούμε στο λαϊκισμό και να πούμε την αλήθεια, ακόμα και όταν αυτή μας είναι δυσάρεστη. Η πολιτική συζήτηση στην Ελλάδα είναι γεμάτη "μύθους" για την ΕΕ και την Τρόικα. Ας σας δώσω ορισμένα παραδείγματα: Πρώτον, αντιθέτως με όσα αναφέρονται στα περισσότερα Ελληνικά μέσα ενημέρωσης, η απόφαση για το κλείσιμο της ΕΡΤ δεν επιβλήθηκε από την ΕΕ. Η απόφαση πάρθηκε από την Ελληνική κυβέρνηση. Δεύτερον, η ΕΕ ποτέ δεν απαίτησε η Ελλάδα να άρει την παρούσα απαγόρευση πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας που έχουν στην 2
κατοχή τους πολίτες αντιμέτωποι με οικονομικά προβλήματα λόγω της κρίσης. Ζήτησε όμως επαγρύπνηση ώστε να προστατευτεί η σταθερότητα του τραπεζικού τομέα προς όφελος των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών που χρειάζονται σήμερα δάνεια αυτό είναι κάτι τελείως διαφορετικό. Τρίτο παράδειγμα αποτελεί η υποτιθέμενη και τελείως ανυπόστατη φήμη ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απαίτησε απολύσεις χωρίς αποζημίωση για το προσωπικό των προβληματικών αμυντικών βιομηχανιών. Τελευταία δε κυκλοφορούν φήμες ότι η ΕΕ θέλει να περιορίσει την ελευθερία κινήσεως των Ελλήνων πολιτών που επιθυμούν να εργαστούν σε άλλο κράτος μέλος! Καταμεσής μιας τόσο πολωτικής και συχνά φορτισμένης συζήτησης, καλό είναι να θυμηθούμε ορισμένα βασικά πράγματα: Ότι τo Ελληνικό κράτος ήταν εκείνο που ζήτησε οικονομική βοήθεια από την ΕΕ, η οποία ήταν και η μόνη που ήταν διατεθειμένη να μας βοηθήσει το 2010. Ότι χωρίς τα προγράμματα δανειοδότησης, το Ελληνικό κράτος θα κήρυττε πτώχευση. 3
Ότι βιώσιμη ανάπτυξη δεν μπορεί να προκύψει από δανεικά λεφτά όταν μια χώρα έχει πάψει να είναι ανταγωνιστική. Και ότι τέλος, το Ελληνικό κράτος χρειάζεται ουσιαστική μεταρρύθμιση ώστε να ενισχυθούν η διαφάνεια και η αποδοτικότητα και να δημιουργηθεί μια οικονομία περισσότερο παραγωγική. Αντί να κατηγορούμε την ΕΕ για την επιβολή οριζόντιων δημοσιονομικών περικοπών, ας δούμε καταρχήν πώς ξοδεύουμε τα χρήματα των φορολογουμένων. Κάποιες από τις οριζόντιες δημοσιονομικές περικοπές θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, αν το Κράτος λειτουργούσε καλύτερα. Παραδείγματος χάρη, αν οι καταναλωτές συστηματικά ζητούν αποδείξεις και οι επιχειρήσεις πληρώνουν το ΦΠΑ, υπολογίζεται ότι το Κράτος θα μπορούσε να συγκεντρώσει πολλά δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο. Έτσι θα μπορούσαν να αποφευχθούν πολλές από τις μειώσεις στις συντάξεις, του μισθούς και τα κοινωνικά επιδόματα. Η βαθιά αλλαγή που συντελείται στην Ελλάδα και την Ευρώπη δεν είναι εύκολη. Είναι όμως αναπόφευκτη. Κάποιοι πιστεύουν ότι μόλις εκπνεύσει το μνημόνιο 4
και η Ευρώπη βγει από την κρίση, όλα θα γίνουν "όπως παλιά". Πρέπει όμως να καταλάβουμε ότι δεν υπάρχει πλέον "όπως παλιά". Η πραγματικότητα έχει αλλάξει και είμαστε πλέον σε μια διαφορετική περίοδο όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για την Ευρωζώνη και ολόκληρη την Ευρώπη. Η κρίση δεν αποτελεί παρελθόν. Καλούμαστε δε να βρούμε συστημικές λύσεις για την αποφυγή νέων κρίσεων όπως αυτές που αντιμετωπίσαμε στην Ελλάδα και την Κύπρο και να αναλογιστούμε, όπως είπα και στην αρχή, "σε ποια κατεύθυνση πρέπει πλέον να κινηθεί η ΕΕ και η Ευρωζώνη;". Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι πεπεισμένη ότι η λύση που αναζητούμε για το μέλλον πρέπει να βασίζεται στην προώθηση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης αλλά και στην ενδυνάμωση της οικονομικής, δημοσιονομικής, χρηματοδοτικής και πολιτικής συνεργασίας. Για να εξασφαλίσει την αποφυγή νέων κρίσεων, η Ευρώπη χρειάζεται σθεναρή εποπτεία και καλύτερο συντονισμό με απώτερο σκοπό την διασφάλιση υγειών δημοσιονομικών και οικονομικών πολιτικών. Ήδη έχουν γίνει πολλά. Τα δύο τελευταία 5
χρόνια έχουν τεθεί σε ισχύ νέοι Ευρωπαϊκοί κανόνες προς αυτή την κατεύθυνση. Αυτό σημαίνει ότι όταν η Ελλάδα δεν θα δεσμεύεται πλέον από το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής, θα πρέπει και πάλι να σέβεται αυστηρούς κανόνες δημοσιονομικής και οικονομικής πειθαρχίας και να συνεχίζει τις μεταρρυθμιστικές της προσπάθειες. Το ίδιο ισχύει για όλες τις χώρες της Ευρωζώνης. Στην Ελλάδα έχουμε αρχίσει ήδη να συζητάμε για την έξοδο της χώρας από το μνημόνιο. Φυσικά, καλός είναι ο μακρόπνοος σχεδιασμός, αλλά θα πρέπει να καταλάβουμε ότι οι συνθήκες που θα αντιμετωπίσει η Ελλάδα μετά το μνημόνιο δεν θα έχουν καμία σχέση με τα όσα "ίσχυαν" προ Μνημονίου!! Η κρίση μας δίδαξε επίσης ότι η σωστή δημοσιονομική πολιτική είναι απαραίτητη, αλλά δεν αρκεί. Για να έρθει η ανάπτυξη και να δημιουργηθούν δουλειές, τα κράτη μέλη πρέπει να επιδοθούν επίσης σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις πράγμα όχι τόσο εύκολο τόσο σε κοινωνικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο. Και γι' αυτό το λόγο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσφέρει τη βοήθειά της σε όσα κράτη μέλη πρέπει να προχωρήσουν σε διαρθρωτικές αλλαγές. 6
Παράλληλα, δημοσιονομική πειθαρχία σημαίνει ότι το κράτος αντιμετωπίζει περιορισμούς στην χρηματοδότηση επενδύσεων και θέσεων εργασίας. Οι χρηματοδοτήσεις της ΕΕ κατά συνέπεια θα έχουν μέγιστη σημασία. Η Ελλάδα θα λάβει περίπου 35 δισεκατομμύρια την περίοδο 2014-2020. Οι πόροι αυτοί θα είναι πολύτιμοι στην στήριξη της ανάπτυξης και την δημιουργία θέσεων εργασίας. Θα διατεθούν δε μέσω των δημοσίων επενδύσεων και της ενίσχυσης των ιδιωτικών επιχειρήσεων, και κυρίως των μικρομεσαίων. Κυρίες και κύριοι, Η κρίση μας έδειξε ότι βρισκόμαστε όλοι στην ίδια βάρκα. Οι οικονομίες της Ευρωζώνης συνδέονται άρρηκτα. Τα δάνεια της μιας χώρας αφορούν τις τράπεζες της άλλης. Όταν κάποιοι βρίσκονται στην ίδια βάρκα, δεν μπορούν να παραμένουν απαθείς και να φωνάζουν στον συνεπιβάτη που βρίσκεται στη πρύμη "η πλώρη δεν βουλιάζει βγάλε τα πέρα μόνος σου". Πρέπει να δουλέψουν μαζί για να κάνουν τη βάρκα τους πιο ανθεκτική. Η Ελληνική Προεδρία θα παίξει κεντρικό ρόλο στην διαμόρφωση λύσεων αλλά και στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης μεταξύ της 7
Ευρωπαϊκής Ένωσης και των πολιτών της. Θα ήθελα να σας διαβεβαιώσω η Ελληνική κυβέρνηση μπορεί να θεωρεί την στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε αυτή σας την προσπάθεια δεδομένη και ενισχυμένη. 8