Downloaded from iueam.ir at 11:14 +0330 on Tuesday October 2nd 2018
تاريخ دريافت 10/01/72 : تاريخ پذيرش 10/07/6 : صفحات 01-66 : ارائه رويه نظاممند انتخاب مشاور با هدف تدوين برنامه استراتژيک در مديريت شهري مهدي جعفريان 1 اميرسامان خيرخواه 2 چکيده امروزه با توجه به افزايش پيچيدگيهاي محيط و ازدياد عوامل مؤثر در اتخاذ يک تصميم مناسب تصميمگيري مبتني بر اصول علمي در بين مديران از جايگاه ويژه اي برخوردار شده است. انتخاب شرکت مشاور يکي از مهمترين تصميمات مديرانارشد سازمانها در دريافت خدمات مشاورهاي مي باشد که با توجه به پيچيدگي فضاي کسب و کار کنوني و تأثير کيفيت اينگونه خدمات بر حيات آتي يک بنگاه اقتصادي اين تصميم به تصميمي سرنوشتساز مبدل شده است. در اين مقاله رويهاي 1 مرحلهاي جهت اتخاذ تصميم مناسب به منظور انتخاب مشاور مناسب در تدوين برنامه استراتژيک ارائه شده است به نحوي که پيشارزيابي گزينهها و دستهبندي شاخصهاي تصميم به دو دسته عمومي و اختصاصي از جمله مهمترين مزيتهاي رويه مذکور محسوب ميگردد. رويه پيشنهادي با استفاده از داده هاي واقعي سازمان زيباسازي شهر تهران به عنوان مطالعه موردي مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار گرفته است. نتايج به دست آمده گوياي اين واقعيت است که رويه پيشنهادي در انتخاب مشاور برنامه استراتژيک در حوزه مديريت شهري از قابليت کاربرد و تکرار بااليي برخوردار ميباشد. واژههاي کليدي : تصميمگيري چندمعياره ارزيابي و رتبهبندي شرکتهاي مشاوره مديريت برنامهريزي استراتژيک روش مجموع موزون ساده ( )SAW روش TOPSIS -0 دانشجوي دکتري گروه مهندسي صنايع دانشگاه پيام نور تهران مسئول مکاتبات jafarian.mehdi@gmail.com : و jafarian@phd.pnu.ac.ir -7 استاديار گروه مهندسي صنايع دانشکده فني و مهندسي دانشگاه بوعلي سينا (مورد مطالعه : سازمان زيباسازي شهر تهران)
61 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ فصلنامه اقتصاد و مديريت شهري / شماره اول زمستان 6936-1 مقدمه تصميمات صحيح حيات و آينده سازمان را به شدت تصميمگيري و قابليت افراد مختلف در اتخاذ تصميم از تحت تأثير قرار خواهد داد. بنابراين نياز است مديران ارشد ب عد فلسفي آن از زمان فالسفه بزرگي همچون ارسطو سازمانها با انتخاب مشاوران شايسته در حوزههاي تخصصي افالطون و... مورد بررسي قرار گرفته و به عنوان وجه تمايز مديريتي و سيستمي ادامه حيات و بقاي بنگاه اقتصادي خود انسان و حيوان مطرح گرديده است (.)Figueira et al., 2005 در را تضمين نمايند. همواره با مقايسه يک هدف از چند موقعيت متفاوت سر و کار مذکور به دليل تأثير پروژههاي برنامهريزي و مديريت داريم ).(Figueira et al., 2005, Fortemps & Slowinski, 2002 استراتژيک بر حيات و ادامه بقاي سازمانها اين پروژهها از از نظر بسياري از دانشمندان علم مديريت تصميمگيري اهميت ويژهاي برخوردار ميباشند. در دهههاي اخير جوهره اصلي مديريت ميباشد تا آنجا که برخي از محققان برنامهريزي و بعضا مديريت استراتژيک به عنوان يکي از نظير سايمون مديريت را مترادف تصميمگيري دانستهاند مهمترين پروژههاي حوزه مديريتي و سيستمي مورد توجه (رضاييان.)0637 چه بسيارند مديراني که در جريان امور بسياري از شرکتها و سازمانهاي دولتي و خصوصي کشور روزمره خود با معضالت بسيار زيادي در امر تصميمگيري قرار گرفته است حال آنکه در تحقيقات صورت گرفته توسط روبهرو هستند و از اينروست که شغل مديريت به عنوان يکي غفاريان و علياحمدي در سال 0630 عوامل متعددي براي از پراسترسترين مشاغل شناخته شده است. شکست اينگونه پروژهها ذکر شده است که با اندک تأملي در در چنين شرايطي ابزارها و روشهايي که بتوانند فرايند هر يک از آنها به وضوح ميتوان نقش شرکتهاي مشاورهاي تصميمگيري را به فرايندي نظاممند و علمي تبديل نمايند توانمند و شايسته را در از بين بردن تعداد زيادي از اين عوامل سبب خواهند شد از يک سو فشار کاري مديران به شدت شکست مشاهده نمود. ايشان معتقدند که شکست بيش از 11 کاهش يابد و از سوي ديگر شائبه غيرعلمي ناقص و درصد از برنامههاي استراتژيک نشان ميدهد که بيش از الگوها جانبخواهانه تصميمگيريها از بين برود. و مفاهيمي که چگونه موفق شدن را نشان ميدهند به الگوها مسأله «انتخاب پيمانکاران» از جمله مسائلي است که و مفاهيمي براي جلوگيري از «شکست» استراتژيها نيازمنديم امروزه در بين بسياري از محققان حوزه تصميمگيري از (غفاريان و علياحمدي.)0630 بنابراين «انتخاب يک شرکت اهميت ويژه و خاصي برخوردار شده است. از نظر آنها اين مشاوره شايسته در تدوين برنامه استراتژيک سازمان» به عنوان اهميت روزافزون مرهون افزايش پيچيدگي پروژهها سازمانها يکي از مهمترين مسألههاي پيشروي مديرانارشد سازمانها و محيط پيرامون آنها ميباشد (.)Hatush & Skitmore, 1997 به منظور پيشگيري از وقوع عوامل شکست پروژههاي بديهي است هر چه ميزان اين پيچيدگيها بيشتر باشد برنامهريزي استراتژيک بسيار حائز اهميت ميباشد. انتخاب پيمانکار بايد با حساسيت و دقت بيشتر و مبتني بر مقاالت متعددي در داخل و خارج کشور در حوزه روشهاي علميتري صورت پذيرد. از اينرو است که در حال تصميمگيري در زمينه «انتخاب پيمانکار» منتشر شده و حاضر انتخاب مشاوران توانمند در حوزههاي تخصصي ميشود که در ادامه به برخي از مقاالت مذکور در سالهاي مديريتي و سيستمي (به عنوان پيمانکاران اين حوزهها) در اخير خواهيم پرداخت. وانگ 0 و همکارانش در سال 7106 از زمره مهمترين و حساسترين تصميمات مديران ارشد فرايند تحليل سلسله مراتبي (AHP)7 براي وزندهي به سازمانها قرار گرفته است زيرا محيط بيروني (محيط معيارهاي تصميم براي انتخاب پيمانکاران در دو پروژه عمراني اجتماعي و محيط صنعت) و محيط دروني سازمانها از پيچيدگيهاي غيرقابل وصفي برخوردار شده است و عدم اتخاذ 1- Wang 2- Analytical Hierarchical Process بسياري از نوشتارها نيز تأکيد شده است که در يک تصميمگيري بديهي است که در بين تمامي پروژههاي حوزههاي
ارائه رويه نظاممند انتخاب مشاور جهت تدوين برنامه استراتژيك در مديريت شهري /... مهدي جعفريان اميرسامان خيرخواه ــــــــــــــــ 61 همکارانش در سال 7107 روش جديد 0CSM را براي حل استراليا پرداختهاند. به زعم ايشان انتخاب مشاور مديريت مسائل تصميمگيري گروهي فازي ارائه کردند که در آن گروه بيش از انتخاب ساير پيمانکاران داراي پيچيدگي ميباشد زيرا خبرگان ميتوانند بهترين گزينه را با در نظر گرفتن بايد توان ايشان در ارائه يک محصول غيرملموس سنجيده شاخصهاي کمي و کيفي متضادي که در کاربردهاي دنياي شود. همچنين به دليل عدم امکان سنجش توانمندي چنين واقعي وجود دارد انتخاب نمايند. پژوهشگران در اين مقاله شرکتهايي پيش از اقدام به همکاري و نيز از آنجا که عموما روش پيشنهادي خود را براي انتخاب پيمانکار به کار بردهاند سازمانهاي خريداريکننده چنين خدماتي تجربه کافي در (.)Vahdani et al., 2012 سان کريستبال 7 در سال 7107 واگذاري مسائل مربوط به شرکتهاي مشاور را ندارند يک مطالعه موردي 6 ارائه نمود که با استفاده از دو روش پيچيدگي تصميمگيري در اين زمينه بسيار بيشتر خواهد بود. TOPSIS و VIKOR به مسأله انتخاب پيمانکار پرداخته اين مقاله به بررسي نحوه مواجهه مديران بخش دولتي با است. در اين مقاله به اهميت بهکارگيري تکنيکهاي انتخاب مشاور مديريت پرداخته است. در اين مقاله تصميمگيري در انتخاب پيمانکاران با توجه به افزايش مشخصههاي اصلي در چنين تصميمي شناسايي و نحوه پيچيدگي پروژهها اشاره شده است (.)San Cristóbal, 2011 در تعيين توان شرکتهاي مشاور در فراهم نمودن مشخصههاي روش پيشنهادي مقاله Cheng و Kang در سال 7107 مذکور بررسي شده است (.)Corcoran & McLean, 1998 احتماالت اجرا براي هر پيمانکار با استفاده از ترجيحات فازي صارمي و همکارانش نيز در سال 7111 روشي را بر مبناي تعيين شده و منحنيهاي مطلوبيت براي هر يک از آنها 6TOPSIS در محيط فازي به منظور انتخاب يک مشاور محاسبه ميشود(.)Cheng & Kang, 2012 براي منابع بيشتر خارج از شرکت براي اجراي مديريت کيفيت جامع ) 2(TQM به ) (Holt et al., 1995, Jadkowski et al., 2010 و ساير در کسب و کارهاي کوچک و متوسط ( 3)SMEs پيشنهاد مقاالت مشابه رجوع فرماييد. نمودهاند. در مقاله مذکور معيارهاي تصميمگيري که مجموعا در بين مقاالت حوزه انتخاب پيمانکار مقاالتي که به پنج معيار کلي ميباشند با استفاده از تکنيک گروه مسأله انتخاب مشاور و بهويژه انتخاب مشاور پروژه تدوين اصلي) 1(NGT استخراج شده و مورد استفاده قرار گرفتهاند برنامه استراتژيک پرداخته باشند به ندرت ديده ميشود. بدون آنکه به روش امتيازدهي به هر يک از گزينهها در ارتباط داوز 4 و همکارانش در سال 0117 به بررسي معيارهايي با هر شاخص اشارهاي بشود. روش پيشنهادي اين مقاله براي که بايد در انتخاب يک مشاور حوزه مديريت مدنظر قرار گيرند يک مورد واقعي به کار رفته است. ايشان در مقاله خود به بهبود پرداختهاند. ايشان در اين مقاله به رتبهبندي هر يک از معيارها معيارهاي تصميم و نيز استفاده از ساير روشهاي تصميمگيري به پرداخته و هيچگونه روشي را براي رتبهبندي شرکتهاي عنوان تحقيقات آتي اشاره نمودهاند (.)Saremi et al., 2009 السنتوي 01 و احمد با استفاده از روش مشاور مديريت ارائه ننمودهاند. نحوه محاسبه هر معيار نيز در در سال 7107 اين مقاله مشخص نميباشد. از نظر ايشان از بين 02 معيار VIKOR به ارزيابي شرکتهاي مشاور پرداختهاند. در اين موجود در اين مقاله حسن شهرت و تجربه مشاور در صنعت مقاله چهار معيار کلي که يکي از آنها از جنس هزينه ميباشد مشابه مهمترين شاخصهاي مؤثر در تصميمگيري ميباشند مد نظر قرار گرفته است ).(El-Santawy & Ahmed, 2012 در (.)Dawes et al., 1992 کرکران و مکلين 1 به بررسي مسائل 1- Compromise Solution Method 2- San Cristóbal 3- Case Study 4- Dawes 5- Corcoran and Mclean 6- Technique for Order Preference by Similarity to the Ideal ) Solution (TOPSIS 7- Total Quality Management 8- Small & Medium Enterprises 9- Nominal Group Technique 10- El-Santawy در تايوان استفاده کردهاند (.)Wang et al., 2013 وحداني و مربوط به انتخاب مشاور مديريت در بخش دولتي انگليس و
61 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ فصلنامه اقتصاد و مديريت شهري / شماره اول زمستان 6936 همان سال السنتوي و ا لدين با استفاده از روش MOORA به جاي استفاده از يک معيار) دارند. يک مسأله تصميمگيري که با روش وزني انحراف معيار 0 ادغام شده است به انتخاب چندشاخصه پس از طي مراحل ذيل قابل حل خواهد بود : شرکت مشاور مناسب پرداخته و پنج معيار کلي را مدنظر قرار - تعريف هدف يا مجموعه اهداف دادند ). (El-Santawy & El-Dean, 2012 - تعيين و تعريف ساختار مسأله (شامل تعيين گزينهها شامل پيشارزيابي 7 گزينهها بوده و شاخصهاي کاملتري را معيارهاي کيفي به کمي بي مقايس نمودن ماتريس تصميم و جهت ارزيابي نهايي گزينهها مورد استفاده قرار ميدهد. اين تعيين اوزان شاخصها) رويه به منظور کاهش حجم ورود اطالعات شاخصهاي ارزيابي را به دو دسته شاخصهاي اختصاصي و شاخصهاي حل مسأله با يکي از تکنيکهاي تصميمگيري چندشاخصه. عمومي تقسيمبندي مينمايد که در مرحله اول ارزيابي بديهي است به منظور انجام مراحل فوق الزم است شاخصهاي اختصاصي مورد استفاده قرار گرفته و در مرحله مجموعهاي از روشها و تکنيکهاي مختلف و متعدد به کار بعدي شاخصهاي عمومي مبناي ارزيابي گزينهها بودهاند. گرفته شود که هر يک از آنها ممکن است منجر به نتايج شاخصهاي عمومي ارائه شده در اين مقاله براي کليه مسائل يکسان يا متفاوت گردد. لذا در اين مقاله رويهاي که در انتخاب پيمانکار قابل استفاده ميباشند. برگيرنده کليه ابزارها و تکنيکهاي پيشنهاد شده براي حل در ادامه و در بخش دوم کلياتي از روش تحقيق و نيز مسأله مورد نظر اين مقاله (مسأله انتخاب مشاور تدوين برنامه رويه 1 مرحلهاي پيشنهادي در اين مقاله تشريح شده و بخش استراتژيک در مديريت شهري) ميباشد ارائه گرديده است. سوم به مدلسازي و حل مسأله انتخاب مشاور تدوين برنامه اين رويه از 1 گام به شرح ذيل تشکيل شده است : استراتژيک در سازمان زيباسازي شهر تهران اختصاص يافته گام اول پيشارزيابي اوليه گزينهها است که در اين بخش نحوه انجام فرايند پيشارزيابي و نيز گام دوم تعيين شاخصها و زيرشاخصهاي تصميمگيري شاخصهاي عمومي و اختصاصي در مطالعه موردي تعيين گام سوم مقايسات زوجي شاخصها و زيرشاخصها نسبت به شدهاند. بخش چهارم نيز ميزان پايداري 6 نتايج حاصل از 4SAW در يکديگر و سنجش ميزان ناسازگار مقايسات مقايسه با روش TOPSIS را بررسي کرده است. بخش نهايي اين گام چهارم محاسبه وزن شاخصها و زيرشاخصها مقاله به ارائه يافتهها و دستاوردهاي مقاله پرداخته است. گام پنجم ورود اطالعات مربوط به شاخصهاي اختصاصي و ارزيابي اوليه گزينهها -2 روش تحقيق و پيشنهاد رويهاي به منظور حل مسأله گام ششم نرمالسازي ماتريس تصميم انتخاب مشاور تدوين برنامه استراتژيک گام هفتم محاسبه ارزش نهايي هر گزينه با استفاده از روش امروزه روشهاي تصميمگيري چندشاخصه )MADM( 1 مجموع ساده وزين از جذابيت بسيار زيادي در فضاي بهينهسازي و تصميمگيري گام هشتم ورود اطالعات زيرشاخصهاي عمومي برخوردار شده است زيرا اين روشها توان بااليي در لحاظ گام نهم انتخاب گزينه برتر. نمودن ويژگيهاي دنياي واقعي (استفاده از چند معيار سنجش تفاوتهاي بين رويه فوق با يک رويه استاندارد (رويه حل مسائل با استفاده از تکنيکهاي تصميمگيري چندشاخصه) 1- Standard Deviation Weight Method 2- Pre-Qualification 3- Robustness 4- Simple Additive Weighting 5- Multiple Attribute Decision Making در افزوده شدن گام پيشارزيابي گزينهها و همچنين لحاظ نمودن شاخصهاي تصميمگيري در دو مرحله (به جاي يک مرحله) ميباشد. بديهي است چنين اقداماتي حجم محاسبات را در اين مقاله رويهاي 1 مرحلهاي ارائه شده است که شاخصها ارتباطات بين شاخصها و ماتريس تصميم تبديل
ارائه رويه نظاممند انتخاب مشاور جهت تدوين برنامه استراتژيك در مديريت شهري /... مهدي جعفريان اميرسامان خيرخواه ــــــــــــــــ 63 در اين گونه مسائل تا حد بسيار زيادي کاهش خواهد داد گام اول : پيشارزيابي اوليه گزينهها (شکل.)0 گام دوم : تعيين شاخصها و زيرشاخصهاي تصميمگيري گام سوم : مقايسات زوجي شاخصها و زيرشاخصها نسبت به يکديگر ورود اطالعات مربوط به شاخصهاي اختصاصي نرمالسازي ماتريس تصميم محاسبه ارزش نهايي هر گزينه با استفاده از روش SAW ورود اطالعات زيرشاخصهاي عمومي نرمالسازي ماتريس تصميم محاسبه ارزش نهايي هر گزينه با استفاده از روش SAW انتخاب گزينه برتر شکل -1 رويه تصميمگيري و انتخاب مشاور پروژه برنامهريزي استراتژيک منبع ( : ديدگاه نگارنده) در ادامه اين بخش به منظور حل مسأله انتخاب مشاور گزينه به مدل ارزيابي و رتبهبندي و محاسبه هر شاخص پروژه برنامهريزي استراتژيک رويه پيشنهادي با جزئيات بيشتر ديگري براي آن معنادار نخواهد بود. براي مثال اگر در مدل تشريح ميگردد. ارزيابي و رتبهبندي انتخاب مشاور گزينهاي وجود داشته باشد که تاکنون مبادرت به انجام پروژهاي در حوزه برنامهريزي -1-2 گام اول پيشارزيابي اوليه گزينهها استراتژيک ننموده است عمال بايد گزينه مدنظر از مدل حذف در اين گام يک ارزيابي اوليه و سريع از هر يک از شود و ساير شاخصها براي آن محاسبه نخواهد شد. لذا در گزينهها بر اساس معيارهاي مختلف صورت ميگيرد. هدف از اين گام الزم است تا با تشکيل تيم خبرگان اينگونه طراحي اين گام پيشارزيابي گزينهها خواهد بود. پيشارزيابي شاخصها و معيارها مشخص شده و با به کارگيري آنها عموما زماني در مدلهاي ارزيابي و رتبهبندي به کارگرفته گزينههايي که واجد صالحيت کافي براي ورود به مراحل اصلي ميشود که تعداد گزينههاي رتبهبندي بسيار زياد بوده و ورود ارزيابي و رتبهبندي نميباشند از مدل حذف گردند. اطالعات و محاسبه تمامي شاخصها براي تمامي گزينهها زمانبر وهزينهبر باشد. از سوي ديگر در هر مدل ارزيابي و -2-2 گام دوم تعيين شاخصها و زيرشاخصهاي تصميمگيري رتبهبندي اصوال شاخصها و معيارهايي از جنس الزامات وجود پيشنهاد اين مقاله در اين گام تعيين شاخصهاي دارد بدين معنا که در صورت عدم احراز الزامات مذکور ورود اختصاصي و عمومي و زيرشاخصهاي مربوط به هر يک گام چهارم : محاسبه وزن شاخصها و زيرشاخصها
02 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ فصلنامه اقتصاد و مديريت شهري / شماره اول زمستان 6936 ميباشد. به منظور استنتاج اين شاخصها الزم است ابتدا تصميم وارد گردد. اما با استفاده از پيشنهاد اين مقاله در معيارهايي از منابع معتبر علمي داخلي و خارجي استخراج تفکيک شاخصها به شاخصهاي عمومي و اختصاصي تعداد شوند سپس با استفاده از نظرات خبرگان حوزه مديريت و )74 4+2 71=766( 766 داده براي ماتريس تصميم مورد برنامهريزي استراتژيک بررسي و جمعبندي گردند. نياز خواهد بود يعني 741 داده کمتر و در حدود 61 درصد شاخصهاي عمومي شاخصهايي هستند که براي ارزيابي و 1 236 0.59 کاهش در محاسبات. بديهي است هر پيمانکاران ساخت و توليد پيمانکاران تأمين و... قابل استفاده ميباشند. براي مثال «کيفيت ساختار و تشکيالت» براي هر نوع پيمانکار شاخصي مهم و کليدي در هر مدل «انتخاب پيمانکار» خواهد بود. شاخصهاي اختصاصي نيز شاخصهايي هستند که ويژه مسأله «انتخاب مشاور تدوين برنامه استراتژيک در مديريت شهري» در مطالعه موردي مدنظر مسأله ميباشند. اين شاخصها همانگونه که از نامشان نيز بر ميآيد براي مسأله مورد بررسي از اهميت بسيار ويژه و خاصي برخوردار بوده و در غالب مواقع تأثير قابل توجهي بر تصميمگيري نهايي خواهند داشت. براي مثال «سابقه همکاري قبلي در زمينههاي مشابه با کارفرما» از جمله شاخصهاي اختصاصي در مسأله مورد نظر اين مقاله بوده است. تقسيمبندي شاخصها به دو دسته اختصاصي و عمومي تأثير بسيار زيادي در کاهش حجم ورود اطالعات ماتريس تصميم به ويژه در زماني که با تعداد نسبتا زيادي از گزينهها روبرو هستيم خواهد داشت. براي مثال در مدلي که داراي 4 شاخص اختصاصي و 71 شاخص عمومي باشد در حالت عادي چه تعداد گزينهها و شاخصها افزايش يابد مقدار اختالف تعداد دادههاي ماتريس تصميم افزايش خواهد يافت. براي مثال در يک مدل تصميم ديگر با 1 شاخص اختصاصي 71 شاخص عمومي و 11 گزينه تعداد دادههاي ماتريس تصميم در حالت عادي 0111 و در حالت پيشنهادي اين مقاله 471 داده خواهد بود. يعني 0121 داده کمتر که صرفهجويي قابل توجهي در دنياي واقعي ميباشد زيرا جمعآوري و محاسبه هر يک از دادههاي مذکور در اکثر مواقع بسيار زمانبر و هزينهبر بوده و حتي در برخي مواقع امکانناپذير ميباشد. -3-2 گام سوم مقايسات زوجي شاخصها و زيرشاخصها با يکديگر و سنجش ميزان ناسازگاري مقايسات در اين گام اوزان شاخصها و زيرشاخصها بر اساس جدول مقايسات زوجي تعيين خواهد شد. در اين مقايسات گروه خبرگان شاخصها را با يکديگر در ارتباط با آرمان کلي مسأله و با استفاده از جدول 0 از نظر درجه اهميت مقايسه مينمايند. بايد براي 74 گزينه )74 74=126( 126 داده براي ماتريس جدول -1 جدول مقايسات زوجي پروفسور ساعتي مقايسه نسبي شاخص i بر ( j در رابطه با هدف مورد نظر) درجه اهميت نسبي (امتياز) اهميت مساوي اهميت ضعيف i بر j اهميت قوي i بر j اهميت خيلي قوي i بر j 2 اهميت مطلق i بر j منبع (Figueira et al., 2005) : رتبهبندي هر نوع پيمانکاري اعم از پيمانکاران مديريتي 576
ارائه رويه نظاممند انتخاب مشاور جهت تدوين برنامه استراتژيك در مديريت شهري /... مهدي جعفريان اميرسامان خيرخواه ــــــــــــــــ 06 (توضيح : امتيازات 6 4 7 و 3 بيانگر ارزشهاي واسطه از حل دستگاه معادالت ( )6 حاصل ميگردد. بين قضاوتهاي فوق ميباشد و تيم خبرگان ميتوانستند از آنها نيز استفاده نمايند). پس از دريافت نظرات خبرگان مقايسات سازگار پذيرفته شده و مقايسات ناسازگار مجددا بررسي ميشوند تا در زوجي ابتدا شاخص ناسازگاري 7 محاسبه ميشود سپس با شاخص ناسازگاري ماتريس تصادفي 6 مقايسه ميگردد. در -4-2 گام چهارم محاسبه وزن شاخصها و زيرشاخصها صورتي که نرخ ناسازگاري کمتر از 1/0 باشد مقايسات ماتريس هاي ايجاد شده در گام سوم با استفاده از يکي از پذيرفته شده و در غير اينصورت مقايسات توسط تيم خبرگان روشهاي تقريبي (روش مجموع سطري روش مجموع ستوني اصالح ميگردد. روابط ( )0 و ( )7 نحوه محاسبه نرخ ناسازگاري روش ميانگين حسابي و روش ميانگين هندسي) تحليل شده و مقايسات زوجي را نشان ميدهد (.)Figueira et al., 2005 اوزان مربوط به هر يک از شاخصها و زيرشاخصها تعيين λ max n ( )0 n 1 I.I. ( )7 I.R. I.I.R. خواهد شد. براي مثال براي محاسبه وزن با استفاده از روش I.I ميانگين حسابي طبق رابطه ( )4 عمل خواهد شد. الزم به ذکر است به کارگيري روش ميانگين حسابي مزيت ويژه و خاصي نسبت به ساير روشهاي فوق نداشته و صرفا جهت تعدد نسبي در رابطه ( n )0 ب عد ماتريس تصميم بوده و λ max بيانگر بزرگترين مقدار ويژه ماتريس مقايسات زوجي است که ( )4 wc1 wc 2... wci... wcn ميانگين هر سطر a1n in i... ann i ain a a11 a... i i1...... an1... ai1 i ) 6- Inconsistency Rate (I.R. ) 0- Inconsistency Index (I.I. ) 9- Inconsistency Index of Random Matrix (I.I.R. مقاالتي که آن را مورد استفاده قرار دادهاند در اين مقاله نيز به کارگرفته شده است. ماتريس نرمال شده ستوني Cn a1n Cj...... ann C1 C2 a21 a2 n ain... C1 C2 a11 aij ai1... Ci Cn an1 نهايت سازگار گردند. براي محاسبه نرخ ناسازگاري 0 مقايسات w1 / w1 w1 / w2 w1 / w3 w1 w1 w / w w / w w / w w w 2 3 2 2 1 2 2 ( 2 )6 w3 / w1 w3 / w2 w3 / w3 w3 w3 w1 w2 w3 1
00 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ فصلنامه اقتصاد و مديريت شهري / شماره اول زمستان 6936-5-2 گام پنجم ورود اطالعات مربوط به شاخصهاي از ماتريس تصميم مفروض را بر ن رم موجود از ستون j ام اختصاصي و ارزيابي اوليه گزينهها تقسيم ميکنيم يعني (اصغرپور :)0611 در اين گام مطابق با سوابق هر يک از گزينهها ارزشي به هر يک از آنها با توجه به هدف مسأله در ذيل هر شاخص j 1,2,..., n و اختصاصي داده خواهد شد. در اين مرحله تنها شاخصهاي x ij x 2ij m n ij i 1 خواهد گرفت. بديهي است رتبهاي که گزينههاي مختلف به -7-2 گام هفتم محاسبه ارزش نهايي هر گزينه با استفاده از واسطه اين مرحله به دست خواهند آورد در ادامه فرايند روش مجموع ساده وزين تصميمگيري کمتر تغيير خواهند يافت. در واقع اين موضوع هر چند تکنيکهاي بسيار زيادي به منظور تلفيق زماني کامال صحت خواهد داشت که شاخصهاي اختصاصي به مقادير ماتريس نرمال شده جهت تعيين رتبه گزينهها وجود صورتي تعيين شده باشند که طبق اصل 71-31 بتوان گفت دارد اما در اين مقاله به منظور سهولت بهکارگيري روش که 31 درصد از توان گزينههاي مختلف در انجام پروژه مجموع ساده وزين پيشنهاد شده است. اين روش که يکي از برنامهريزي استراتژيک ناشي از 71 درصد از ويژگيهاي آن سادهترين روشهاي جبراني در تصميمگيريهاي چندشاخصه گزينه ميباشد و اين ويژگيها همان شاخصهاي اختصاصي ميباشد از حاصلضرب اوزان هر شاخص در مقادير نرمال خواهند بود. پس از تعيين شدن ارزش هر يک از گزينهها با شده هر گزينه در ارتباط با آن شاخص به دست ميآيد. توجه به هدف مسأله در ذيل هر شاخص به گام ششم رفته و بنابراين در اين مقاله ماتريس نرمال شده در گام ششم و بر اساس آن گام ماتريس تصميم نرمالسازي خواهد شد. وزنهاي به دست آمده در گام چهارم مورد استفاده قرار گرفته سپس رتبه گزينههاي مختلف با استفاده از روش SAW که و مجموع ساده وزين SAWA براي هر گزينه ( A i گزينه در گام هفتم توضيح داده شده است و ماتريس نرمال تصميم i ام) با استفاده از رابطه ( )6 به دست خواهد آمد : i مشخص خواهد شد. پس از تعيين رتبه گزينهها بر مبناي معيارهاي اختصاصي پيشنهاد ميگردد که 2 الي 01 گزينه حفظ و بقيه از ليست ارزيابي خارج گردند. -6-2 گام ششم نرمالسازي ماتريس تصميم به منظور قابل مقايسهشدن ارزشهاي اندازهگيري شده بايد ماتريس تصميم نرمالسازي و بيمقياس شود. روشهاي n ( )6 SAWAi w j.n ij, i 1,2,..., n j 1 در رابطه ( n ij )6 عبارت است از مقدار نرمال شده براي مقدار عنصر سطر i ام و ستون j ام از ماتريس تصميم و w j وزن به دست آمده از مقايسات زوجي براي شاخص j ام ميباشد. متعددي به منظور نرمالسازي ماتريس تصميم مورد استفاده قرار ميگيرد. در اين مقاله روشي که براي نرمالسازي مورد -8-2 گام هشتم ورود اطالعات زيرشاخصهاي عمومي استفاده قرار گرفته است روش نرمالسازي با استفاده از ن رم اين گام مشابه گام پنجم ميباشد با اين تفاوت که در ميباشد. الزم به ذکر است به کارگيري اين روش مزيت ويژه و اين گام به هر يک از گزينهها با توجه به هدف مسأله در ذيل خاصي نسبت به ساير روشها نداشته و صرفا جهت تعدد هر زيرشاخص عمومي ارزشي داده خواهد شد. پس از آن به نسبي مقاالتي که آن را مورد استفاده قرار دادهاند در اين منظور نرمالسازي به گام ششم رفته سپس رتبه هر گزينه را مقاله نيز به کارگرفته شده است. در اين روش هر عنصر ( )xij بر اساس مجموع ساده وزين بر اساس گام هفتم و کليه شاخصهاي اختصاصي و عمومي محاسبه ميکنيم. اختصاصي مد نظر قرار گرفته و ارزيابي بر اساس آنها صورت
ارائه رويه نظاممند انتخاب مشاور جهت تدوين برنامه استراتژيك در مديريت شهري /... مهدي جعفريان اميرسامان خيرخواه ــــــــــــــــ 09 در اين بخش چگونگي اجراي رويه 1 مرحلهاي -9-2 گام نهم انتخاب گزينه برتر در اين گام گزينهها را بر اساس مجموع ساده وزين هر پيشنهادي اين مقاله براي پروژه برنامهريزي استراتژيک سازمان زيباسازي شهر تهران تشريح ميگردد. يک به ترتيب نزولي مرتب نموده و گزينهها را از بيشترين مقدار به مقادير کمتر رتبهبندي مينماييم. برترين گزينه در جلسات متعدد برگزار شده با حضور خبرگان حوزه مديريت و نمايندگان سازمان زيباسازي شهر تهران معيارهاي -3 مطالعه موردي : سازمان زيباسازي شهر تهران زير به عنوان معيارهاي فيلترينگ يا پيشارزيابي گزينهها مورد -1-3 معرفي سازمان توافق قرار گرفت : سازمان زيباسازي شهر تهران به عنوان يکي از زيرمجموعههاي سازمان شهرداري تهران تنها متولي امر زيباسازي شهري در اين کالنشهر ميباشد و در سالهاي اخير با يک چرخش استراتژيک از يک سازمان «مجري» به يک سازمان «ناظر» مبدل شده است. با توجه به چنين تغييري مديران ارشد تصميم به بازنگري اساسي در سند استراتژيک سازمان گرفته و از اين رو طي يک فراخوان عمومي از شرکتهاي فعال در اين حوزه جهت همکاري و ارائه پيشنهاد دعوت به عمل آمد. با توجه به استقبال شرکتهاي مشاور به شرکت در اين فراخوان اجراي حداقل يک پروژه برنامهريزي استراتژيک حجم ريالي مناسب پروژههاي برنامهريزي استراتژيک انجام شده دانش و تخصص کافي در حوزه برنامهريزي استراتژيک در تيم اجرايي معرفي شده انجام پروژههاي برنامهريزي استراتژيک جزء زمينه اصلي فعاليت شرکت باشد. در نتيجه اجراي اين گام در سازمان زيباسازي شهر تهران تعداد گزينهها به 74 گزينه کاهش يافت. و نيز با عنايت به تفکر مديران ارشد سازمان در ارتقاي کيفيت خروجي اين پروژه مسأله «انتخاب مشاور مناسب در تدوين -2-2-3 گام دوم تعيين شاخصها و زيرشاخصهاي تصميمگيري سند استراتژيک» به عنوان يک مسأله مهم و کليدي در در اين گام معيارهاي متعددي از منابع معتبر علمي سازمان زيباسازي شهر تهران تعريف گرديد. الزم به ذکر است داخلي و خارجي استخراج شده و در اختيار تيم خبرگان قرار دادههاي مربوط به اين پروژه مربوط به بهار و تابستان سال گرفت و پس از بررسيهاي صورت گرفته در جلسات 0631 بوده و از کارنامه علمي و اجرايي 10 شرکت متقاضي کارشناسي معيارهايي که در ادامه ارائه خواهند شد به عنوان (که در قالب فرمتهاي از پيش طراحي شده به سازمان معيارهاي تصميم مورد وثوق تيم خبرگان قرار گرفت. زيباسازي شهر تهران ارسال شده بودند) جمعآوري شده است. در ادامه رويه پيشنهادي را جهت حل مسأله انتخاب مشاور در سازمان زيباسازي شهر تهران مورد استفاده قرار خواهيم داد. -2-3 حل مسأله انتخاب مشاور براي پروژه برنامهريزي استراتژيک سازمان زيباسازي شهر تهران -1-2-2-3 شاخصهاي اختصاصي شاخصهاي اختصاصي در حل مسأله انتخاب مشاور پروژه برنامهريزي استراتژيک در سازمان زيباسازي به شرح ذيل ميباشند : پروژههاي اجرايي شرکت در زمينه برنامهريزي استراتژيک (تعداد پروژههاي انجام شده در سازمانهاي s غيرتوليدي) ( ) c گزينهايست که داراي رتبه 0 ميباشد. -1-2-3 گام اول پيشارزيابي اوليه گزينهها
02 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ فصلنامه اقتصاد و مديريت شهري / شماره اول زمستان 6936 - دانش چندمنظوره تيم اجرايي معرفي شده (دانش -2-2-2-2-3 زيرشاخصهاي سابقه مديريت دانش برنامهريزي دانش زيباشناسي دانش شهرسازي اين زيرشاخصها عبارتند از : دانش امور فرهنگي و دانش علوم انساني) ( ) c 2s ) c21 - مدت زمان فعاليت شرکت ( - سابقه همکاري با شهرداري (ترجيحا زيباسازي) ( ) c 3s ) c22 - گواهينامههاي تأييد صالحيت ( - ميزان ارتباط زمينه تخصصي شرکت با پروژه (.) c s4 ) c 23 - گواهينامههاي حسن انجام کار ( -2-2-2-3 شاخصهاي عمومي شاخصهاي عمومي در حل مسأله انتخاب مشاور پروژه کيفيت پروژههاي انجام شده و رعايت استانداردهاي.) c25 مربوطه ( برنامهريزي استراتژيک در سازمان زيباسازي به شرح ذيل ميباشند : -3-2-2-2-3 زيرشاخصهاي آموزش و پژوهش - ساختار و تشکيالت ( ) c1g اين زيرشاخصها عبارتند از : - سابقه ( ) c2g ) c31 - عضويت در انجمنهاي تخصصي ( - آموزش و پژوهش ( ) c3g ) c32 - دورههاي برگزار شده افراد کليدي ( - قدرت و توان مالي (.) c g4 ) c33 - دورههاي گذرانده شده افراد کليدي ( به منظور ارزيابي دقيقتر گزينههاي تصميم هر يک از ) c34 - مقاالت ارائه شده توسط افراد کليدي ( 35 زيرشاخصهاي فوق به زيرشاخصهاي ديگري به شرحي که - کتب منتشر شده توسط افراد کليدي ( ) c در ادامه ارائه خواهد شد تقسيم ميگردند. - ثبت اختراع اکتشاف يا نوآوري توسط افراد کليدي ( ) c 36.) c37 - اعتبار علمي افراد کليدي ( -1-2-2-2-3 زيرشاخصهاي ساختار و تشکيالت اين زيرشاخصها عبارتند از : ) c11 - دارا بودن استانداردهاي مديريت کيفيت ( ) c12 توان مستندسازي ( ) c13 - دارا بودن ساختار سازماني شرح وظايف و شرايط احراز ( ) c14 - امکانات سختافزاري و نرمافزاري ( دارا بودن برنامهريزي استراتژيک برنامهريزي بلندمدت ) c15 ميانمدت و کوتاهمدت ( دارا بودن عوامل فني مجرب ثابت يا پيمانکاران جزء ) c16 مجرب (.) c17 - ظرفيت تيم کارشناسي (کميت و کيفيت) ( شکل شماره 7 نشاندهنده درخت شاخصها ميباشد. ) c24 - ميزان ثبات شرکت در سازمانهاي قبلي (
ارائه رويه نظاممند انتخاب مشاور جهت تدوين برنامه استراتژيك در مديريت شهري /... مهدي جعفريان اميرسامان خيرخواه ــــــــــــــــ 02 پروژههاي اجرايي شرکت در زمينه برنامهريزي استراتژيک (کميت و انجام شده در سازمانهاي غيرتوليدي) دانش چندمنظوره تيم اجرايي معرفي شده (دانش مديريت دانش برنامهريزي دانش زيباشناسي دانش شهرسازي دانش شاخصهاي اختصاصي امور فرهنگي و دانش علوم انساني سابقه همکاري با شهرداري (ترجيحا زيباسازي) ميزان ارتباط زمينه تخصصي شرکت با پروژه دارا بودن استانداردهاي مديريت کيفيت دارا بودن ساختار سازماني شرح وظايف و شرايط احراز ساختار و تشکيالت امکانات سختافزاري و نرمافزاري دارا بودن برنامهريزي استراتژيک برنامهريزي بلندمدت ميانمدت و کوتاهمدت شاخصهاي ارزيابي دارا بودن عوامل فني مجرب ثابت يا پيمانکاران جزء مجرب ظرفيت تيم کارشناسي (کميت و کيفيت) مدت زمان فعاليت شرکت گواهينامههاي تأييد صالحيت سابقه گواهينامههاي حسن انجام کار شاخصهاي عمومي ميزان ثبات شرکت در سازمانهاي قبلي کيفيت پروژههاي انجام شده و رعايت استانداردهاي مربوطه عضويت در انجمنهاي تخصصي دورههاي برگزار شده براي افراد کليدي دورههاي گذرانده شده توسط افراد کليدي آموزش و پژوهش مقاالت ارائه شده توسط افراد کليدي کتب منتشره توسط افراد کليدي ثبت اختراع اکتشاف يا نوآوري توسط افراد کليدي اعتبار علمي افراد کليدي قدرت و توان مالي شکل -2 درخت شاخصهاي ارزيابي منبع ( : ديدگاه نگارنده) -3-2-3 گام سوم مقايسات زوجي شاخصها و زيرشاخصها با مختلف تهيه شده و در اختيار تيم خبرگان قرار گرفت. در يکديگر و سنجش ميزان ناسازگاري مقايسات ادامه جداول مقايسات زوجي تکميل شده توسط اين تيم در اين گام جداول مقايسات زوجي (شامل پنج جدول) براي مقايسه شاخصها و زيرشاخصهاي مسأله در سطوح ارائه ميگردد (جدول 7 تا جدول.)6 اعداد موجود در اين جداول بيانگر اهميت نسبي دوبهدوي شاخصهاي تصميم در توان مستندسازي
01 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ فصلنامه اقتصاد و مديريت شهري / شماره اول زمستان 6936 اول و ستون دوم جدول 7 نشان ميدهد که شاخص بوده است. با عنايت به اينکه مقادير تمامي نرخهاي سازگاري اختصاصي اول نسبت به شاخص اختصاصي دوم کمي اهميت کمتر از 1/0 ميباشد مقايسات انجام شده جهت محاسبه وزن بيشتري براي تيم خبرگان داشته است. نرخ ناسازگاري مربوط معيارها مورد تأييد خواهند بود. الزم به ذکر است در اين به هر يک از جداول مقايسات زوجي پس از محاسبه توسط مطالعه موردي جداول مقايسات زوجي لزوما از ابتدا سازگار نرمافزار Expert Choice Pro Issue 1.0 در ذيل هر يک نبوده و سازگاري نهايي نتيجه تعامل با خبرگان به منظور آورده شده است. بديهي است تفاوت موجود بين مقادير بهبود مقايسات ميباشد. نرخهاي ناسازگاري ناشي از تفاوت ميزان ناسازگاري نظرات جدول -2 مقايسه زوجي شاخصهاي اختصاصي نسبت به يکديگر c3s c1s c2s c s4 0/111 6/111 0/111 0/111 c1s 1/666 0/111 1/666 1/666 c2s 0/111 6/111 0/111 6/111 c3s 0/111 6/111 1/666 0/111 c s4 I.R. = 0.057 جدول -3 مقايسه زوجي زيرشاخصهاي عمومي سطح 1 c g4 1/666 c1g c2g 0/111 1/111 c1g 1/711 0/111 c2g 6/111 6/111 1/111 c3g 1/666 0/111 1/111 c g4 c3g I.R. = 0.058 جدول -4 مقايسه زوجي زيرشاخصهاي عمومي سطح 2 زيرشاخصهاي ساختار و تشکيالت c17 6/111 c16 c15 2/111 c14 6/111 1/046 6/111 1/666 2/111 2/111 7/111 c14 1/046 1/000 1/000 c15 1/666 1/046 1/666 7/111 1/046 16 6/111 2/111 1/666 c17 c13 I.R. = 0.076 c12 c11 c11 c12 13 c c ارتباط با هدف کلي مسأله ميباشد. براي مثال عدد 6 در سطر خ برگان در هنگام تکميل هر يک از جداول مقايسات زوجي
ارائه رويه نظاممند انتخاب مشاور جهت تدوين برنامه استراتژيك در مديريت شهري /... مهدي جعفريان اميرسامان خيرخواه ــــــــــــــــ 01 جدول -5 مقايسه زوجي زيرشاخصهاي عمومي سطح 2 زيرشاخصهاي سابقه c25 c24 c23 c22 c21 1/666 0/111 0/111 1/111 1/111 c22 1/666 0/111 0/111 6/111 6/111 c23 1/666 1/711 1/666 0/111 0/111 c24 1/666 1/711 1/666 0/111 0/111 c25 I.R. = 0.075 جدول -6 مقايسه زوجي زيرشاخصهاي عمومي سطح 2 زيرشاخصهاي آموزش و پژوهش c37 c36 c35 c34 c33 c32 c31 7/111 7/111 7/111 7/111 6/111 1/666 c31 0/111 1/111 1/111 1/111 0/111 1/046 c32 7/111 0/111 0/111 0/111 7/111 1/711 c33 7/111 0/111 0/111 0/111 7/111 1/711 c34 7/111 0/111 0/111 0/111 7/111 1/711 c35 0/111 1/111 1/111 1/111 0/111 1/000 1/666 c36 2/111 1/111 1/111 1/111 1/111 0/111 6/111 c37 I.R. = 0.008-4-2-3 گام چهارم محاسبه وزن شاخصها و زيرشاخصها در اين گام با استفاده از روش ميانگين حسابي وزنهاي الزم به ذکر است با توجه به نظر تيم خبرگان و اهميت شاخصهاي اختصاصي در مقابل شاخصهاي عمومي وزن هر يک از شاخصها و زيرشاخصها از تحليل ماتريسهاي شاخصهاي اختصاصي w s 0.8 1/3 و وزن شاخصهاي مقايسات زوجي مرحله قبل تعيين شده و در جدول شماره 2 عمومي w g 0.2 1/7 در نظر گرفته شد. ارائه ميگردد. 0/111 6/111 6/111 6/111 6/111 c21
01 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ فصلنامه اقتصاد و مديريت شهري / شماره اول زمستان 6936 جدول - 7 وزن شاخصهاي تصميم w21 w22 c1s c2s w1s w2s 1/710 1/112 c21 c22 23 c3s w3s 1/634 23 1/016 c w c s4 c1g c 2g w4s 1/773 c24 w24 1/121 w1g 1/701 c25 w25 1/121 w2g 1/167 c31 w31 1/060 c3g w3g 1/110 c32 w32 1/161 c g4 c11 w4g w11 1/701 c33 w33 1/717 c34 w34 c12 w12 1/143 35 c 35 w c13 w13 1/006 c36 w36 c14 w14 w15 1/637 c37 w37 1/411 1/170 c16 w16 1/113 c17 w17 1/076 نماد شاخص نماد وزن شاخص وزن شاخص c15 نماد شاخص نماد وزن شاخص وزن شاخص هر يک از اعداد موجود در اين جدول بيانگر وزن يک به صورت پيشنهادي به تيم خبرگان ارائه گرديد. شاخصها ميباشد. براي مثال عدد 1/710 در سطر اول جدول روشهاي پيشنهادي در جلسات متعدد کارشناسي مورد نقد و 2 نشاندهنده اهميت شاخص اختصاصي اول و متعاقبا وزن بررسي قرار گرفته و بر اساس نظرات ايشان اصالح و تأييد آن براي تيم خبرگان است. گرديد. با توجه به نسخه نهايي اين روشها دادههاي مورد نياز براي محاسبه شاخصهاي اختصاصي مورد استفاده قرار گرفت -5-2-3 گام پنجم ورود اطالعات مربوط به شاخصهاي اختصاصي و امتياز هر يک از گزينهها در ارتباط با شاخصها به صورت و ارزيابي اوليه گزينهها جدول شماره 3 تعيين شد. در اين گام ابتدا روش محاسبه هر يک از شاخصهاي اختصاصي و همچنين دادههاي مورد نياز براي محاسبه هر جدول -8 ورود اطالعات گزينهها در ارتباط با شاخصهاي اختصاصي A24 A23 A22 A21 A20 A19 A18 A17 A16 A15 A14 A13 A12 A11 A10 A09 A08 A07 A06 A05 A04 A03 A02 A01 4 2 06 4 3 2 4 2 00 4 2 2 2 01 4 71 00 00 c 3s c s4 s s 2 c c
ارائه رويه نظاممند انتخاب مشاور جهت تدوين برنامه استراتژيك در مديريت شهري /... مهدي جعفريان اميرسامان خيرخواه ــــــــــــــــ 03-6-2-3 گام ششم نرمالسازي ماتريس تصميم در اين گام جدول 3 که همان ماتريس تصميم بر اساس شاخصهاي اختصاصي ميباشد با استفاده از روش ن رم نرمال شده است (جدول شماره.)1 جدول -9 ماتريس تصميم نرمال شده بر اساس شاخصهاي اختصاصي 1/701 1/071 1/111 1/741 A01 1/046 1/071 1/016 1/042 A02 1/766 1/671 1/611 1/741 A03 1/766 1/071 1/111 1/741 A04 1/423 1/071 1/016 1/741 A05 1/046 1/071 1/106 1/042 A06 1/116 1/071 1/611 1/141 A07 1/761 1/071 1/111 1/741 A08 1/701 1/071 1/611 1/741 A09 1/062 1/621 1/611 1/141 A10 1/062 1/071 1/016 1/741 A11 1/062 1/071 1/016 1/741 A12 1/116 1/071 1/111 1/141 A13 1/766 1/071 1/016 1/741 A14 1/062 1/071 1/611 1/042 A15 1/116 1/071 1/111 1/141 A16 1/046 1/071 1/111 1/042 A17 1/062 1/621 1/611 1/741 A18 1/010 1/071 1/611 1/741 A19 1/116 1/071 1/111 1/141 A20 1/600 1/071 1/111 1/741 A21 1/062 1/071 1/111 1/741 A22 1/127 1/071 1/111 1/741 A23 1/116 1/071 1/016 1/741 A24 براي محاسبه اعداد موجود در هر ستون مجذور امتياز جمعشده و پس از محاسبه جذر عدد نهايي مقدار هر گزينه تمامي گزينهها در ارتباط با شاخص مربوطه با يکديگر در آن شاخص بر عدد به دست آمده تقسيم شده است. براي c s4 c 3s c 2s c1s کد مشاور
92 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ فصلنامه اقتصاد و مديريت شهري / شماره اول زمستان 6936 مثال مجذور امتيازات تمامي گزينهها در ارتباط با شاخص -7-2-3 گام هفتم محاسبه ارزش نهايي هر گزينه با استفاده از اول عدد 0241 ميباشد که جذر آن برابر با 40/370 خواهد روش مجموع ساده وزين بود. بنابراين امتياز نرمال شده گزينه اول در ارتباط با شاخص 9 اول برابر با 0.215 41.821 محاسبه ميگردد. بر اساس مطالب قسمتهاي قبل مجموع ساده وزين و رتبه هر يک از گزينهها به شرح جدول شماره 01 خواهد بود. رتبه بر اساس شاخصهاي اختصاصي امتياز بر اساس شاخصهاي اختصاصي ليست پيمانکاران 1/607 A03 7 1/736 A06 1/761 A18 4 A09 1/742 A05 1/746 A19 2 1/701 A10 3 1/706 A15 1/034 A14 01 1/021 A07 00 1/013 A21 07 1/016 A11 06 1/016 A12 04 1/044 A04 01 1/063 A08 06 1/061 A24 02 1/060 A01 03 1/072 A02 01 1/002 A22 71 1/131 A23 70 1/132 A17 77 1/110 A13 76 1/110 A16 74 1/110 A20 جدول -11 مجموع ساده وزين و رتبه هر يک از گزينهها
ارائه رويه نظاممند انتخاب مشاور جهت تدوين برنامه استراتژيك در مديريت شهري /... مهدي جعفريان اميرسامان خيرخواه ــــــــــــــــ 96 اعداد موجود در جدول شماره 01 نشاندهنده امتياز اختصاصي نوبت به ورود اطالعات مربوط به شاخصهاي نهايي هر يک از گزينهها در روش SAW ميباشد که روش عمومي براي هر يک از شش شرکت مذکور ميرسد. در اين مذکور اين مقدار مبناي رتبهبندي قلمداد ميگردد. لذا گام ابتدا روش محاسبه از شاخصها و همچنين دادههاي گزينهها در جدول شماره 01 بر اساس امتياز کسب شده از مورد نياز براي محاسبه هر يک به صورت پيشنهادي به تيم بيشترين به کمترين مرتبط شدهاند. خبرگان ارائه گرديد. روشهاي پيشنهادي در جلسات متعدد ليست فوق يعني به ترتيب A05 A09 A18 A06 A03 و ايشان اصالح و تأييد گرديد. با توجه به نسخه نهايي اين A19 جهت ورود به مرحله بعد انتخاب گردند. روشها دادههاي مورد نياز براي محاسبه شاخصها مورد استفاده قرار گرفت و امتياز هر يک از گزينهها در ارتباط با شاخصهاي مذکور به صورت جدول شماره 00 تعيين شد. -8-2-3 گام هشتم ورود اطالعات زيرشاخصهاي عمومي پس از انتخاب شش گزينه برتر بر اساس شاخصهاي جدول -11 ورود اطالعات شاخصهاي عمومي A19 A18 A09 A06 A05 A03 c13 c14 c15 16 c17 c21 c22 c 23 c24 c 25 c31 c32 c33 34 c35 c36 c37 قدرت و توان مالي c c سابقه آموزش و پژوهش c ساختار و تشکيالت c شاخصهاي عمومي 11 12 بر اساس نظر تيم خبرگان مقرر شد شش رتبه اول کارشناسي مورد نقد و بررسي قرار گرفته و بر اساس نظرات
90 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ فصلنامه اقتصاد و مديريت شهري / شماره اول زمستان 6936-9-2-3 تکرار گام ششم جهت نرمالسازي ماتريس تصميم بر طبق روش تشريح شده در گام ششم نرمال ميگردد. ماتريس اساس شاخصهاي عمومي نرمال شده به شکل جدول شماره 07 خواهد بود. در اين مرحله ماتريس ايجاد شده در جدول شماره 00 جدول -12 ماتريس نرمال شده بر اساس شاخصهاي عمومي 1/067 1/067 1/067 1/432 1/067 1/300 1/113 c12 1/110 1/116 1/106 1/123 1/633 0/161 c13 1/467 1/467 1/467 1/467 1/467 c14 1/131 1/441 1/441 1/441 1/441 1/441 c15 1/113 c16 1/106 1/016 1/106 1/106 c17 1/106 1/016 1/106 1/106 c21 1/042 1/042 1/042 1/447 1/447 1/262 c22 6/111 6/111 c 23 1/113 c 24 1/413 1/413 1/413 1/413 1/413 1/413 c 25 1/072 1/661 1/072 1/072 1/661 1/630 c31 1/113 1/071 1/071 1/113 c32 1/641 1/166 1/641 1/006 1/166 1/641 c33 1/161 1/161 c34 1/072 1/661 1/072 1/072 1/661 1/630 c35 1/066 1/631 1/066 1/066 1/631 1/066 c36 1/161 1/161 c37 1/161 1/161 قدرت و توان مالي c ساختار و تشکيالت سابقه شاخصهاي عمومي آموزش و پژوهش اعداد موجود در اين جدول نيز مطابق با روشي که در گام ششم تشريح گرديد محاسبه شده است. -11-2-3 تکرار گام هفتم محاسبه ارزش نهايي هر گزينه با استفاده از روش مجموع ساده وزين بر اساس کليه شاخصهاي اختصاصي و عمومي در اين گام مجموع ساده وزين براي هر گزينه بر اساس کليه شاخصهاي عمومي و اختصاصي مطابق با جدول 06 تعيين گرديد. A19 A18 A09 A06 A05 A03 11
ارائه رويه نظاممند انتخاب مشاور جهت تدوين برنامه استراتژيك در مديريت شهري /... مهدي جعفريان اميرسامان خيرخواه ــــــــــــــــ 99 جدول -13 امتيازات نهايي گزينهها با استفاده از روش مجموع ساده وزين بر اساس کليه شاخصهاي اختصاصي و عمومي امتياز امتياز بر اساس شاخصهاي نهايي اختصاصي 7/171 1/607 A03 7/711 1/742 A05 0/342 1/736 A06 0/201 1/76 A18 0/704 1/746 A19 0/021 1/71 A09 کد مشاور اعداد موجود در اين جدول نيز مطابق با روشي که در -11-2-3 گام نهم انتخاب گزينه برتر همانند جدول شماره 06 شرکتها به صورت جدول گام هفتم تشريح گرديد محاسبه شده است. شماره 04 رتبهبندي ميشوند. جدول -14 تعيين رتبه نهايي گزينهها با استفاده از روش مجموع ساده وزين بر اساس کليه شاخصهاي اختصاصي و عمومي رتبه بر اساس امتياز نهايي امتياز نهايي رتبه بر اساس شاخصهاي اختصاصي امتياز بر اساس شاخصهاي اختصاصي کد مشاور 7/171 1/607 A03 7 7/711 1/742 A05 0/342 7 1/736 A06 4 0/201 1/761 A18 0/704 1/746 A19 0/021 4 A09 همانگونه که از محتواي جدول شماره 04 مشخص -4 يافتههاي پژوهش است با توجه به اينکه گزينه A03 بيشترين مقدار SAW را -1-4 مقايسه نتايج حاصل از روش SAW با روش کسب نموده است بايد به عنوان گزينه برتر انتخاب گردد. از TOPSIS نکات مهم ديگر قابل بحث در جدول شماره 04 جابجايي رتبهاي برخي از گزينهها ميباشد. براي مثال گزينه A05 A09 A06 و A19 از رتبه پنجم به رتبه دوم ارتقا يافته است به منظور بررسي ميزان پايداري نتايج حاصل از روش SAW داده هاي مربوط به مطالعه موردي را مجددا با روش TOPSIS حل خواهيم نمود. در روش TOPSIS ابتدا با که علت بروز چنين تغييراتي تفاوت در امتيازات شاخصهاي استفاده از روش ن رم ماتريس تصميم بيمقياس شده سپس عمومي گزينههاي مذکور بوده است. ماتريس متوازن مربوطه با استفاده از رابطه 2 محاسبه ميگردد. ( )2 vij w j.nij
92 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ فصلنامه اقتصاد و مديريت شهري / شماره اول زمستان 6936 i ام در شاخص j ام ميباشد. در گام بعدي گزينه ايدهآل مثبت که در آن vij مقدار متوازن گزينه i ام در ارتباط با شاخص j ام بوده و wij وزن شاخص j ام و nij مقدار ن رم گزينه و ايدهآل منفي با استفاده از روابط 3 و 1 تعيين ميگردند. ( )3 }' A* = { v1*,, vn*}, where vj* ={ max (vij) if j J ; min (vij) if j J ( )1 }' A' = { v1',, vn'}, where vj' ={ min (vij) if j J ; max (vij) if j J (رابطه )3 و منفي (رابطه )1 محاسبه شده و در نهايت c *i نرمال شده مربوط به شاخصهاي اختصاصي با استفاده از (رابطه )01 معيار مقايسه گزينهها با يکديگر و رتبهبندي آنها روش ن رم) مقادير c *i ها براي شش گزينه اول به شرح جدول خواهد بود. شماره 01 تعيين ميگردد. جدول -15 تعيين رتبه گزينهها با استفاده از روش TOPSIS بر اساس شاخصهاي اختصاصي Ci S'i Si vi4 vi2 vi3 c s4 vi1 c3s c2s c1s A06 1/0461 1/0711 1/1012 1/0420 1/1402 1/1070 1/0131 1/1661 1/1076 1/1417 1/2641 A03 1/7661 1/6711 1/6114 1/7410 1/1261 1/1616 1/0033 1/1111 1/1017 1/1706 1/6211 A09 1/7017 1/0711 1/6114 1/7410 1/1676 1/1070 1/0033 1/1111 1/1041 1/1021 1/1177 A18 1/0624 1/6211 1/6114 1/7410 1/1432 1/1664 1/0033 1/1111 1/1011 1/1021 1/1624 A19 1/0106 1/0711 1/6114 1/7410 1/1112 1/1070 1/0033 1/1111 1/1016 1/1026 1/1766 A10 1/0624 1/6211 1/6114 1/1411 1/1432 1/1664 1/0033 1/1007 1/1021 1/1011 1/4261 همانگونه که از جدول شماره 01 نيز مشخص است موجود در جدول شماره 00 و تکميل دادههاي شاخصهاي ترتيب شش گزينه به صورت A19 A18 A09 A03 A06 و اختصاصي نتيجه ارزيابي و رتبهبندي گزينههاي مختلف با A10 خواهد بود. در جدول شماره 06 نيز با به کارگيري دادههاي استفاده از روش TOPSIS منعکس شده است. جدول -16 تعيين رتبه گزينهها با استفاده از روش TOPSIS بر اساس کليه شاخصهاي اختصاصي و عمومي رتبه نهايي Ci S'i Si A03 1/176 1/040 1/344 A18 1/130 1/071 1/112 A06 1/163 1/116 1/461 A19 1/061 1/176 1/062 A09 1/011 1/176 1/066 A10 1/026 1/101 1/114 7 4 در مرحله بعدي در اين روش فاصله از ايدهآل مثبت با استفاده از دادههاي موجود در جدول شماره ( 1 دادههاي
ارائه رويه نظاممند انتخاب مشاور جهت تدوين برنامه استراتژيك در مديريت شهري /... مهدي جعفريان اميرسامان خيرخواه ــــــــــــــــ 92 با توجه به اينکه در جدول 06 و جدول 04 تنها پنج گزينه A19 A06 A18 A03 و A09 مشترک ميباشند به منظور مقايسه پايداري رتبهها در جدول شماره 02 تنها گزينههاي مشترک مذکور مدنظر قرار گرفتهاند. جدول -17 بررسي پايداري رتبههاي گزينهها TOPSIS SAW A03 7 4 A18 A06 4 A19 A09 با توجه به جدول 06 و جدول 02 ترتيب گزينهها با ارشد را افزايش ميدهد و تفکيک معيارها به دو دسته معيار استفاده از روش TOPSIS و روش SAW به ترتيب به شکل عمومي و معيار اختصاصي سبب کاهش حجم ورود اطالعات A03 A06 A18 A19 A09, A03 A18 A06 A19 A09 خواهد بود. همانگونه که از مقايسه اين دو ترتيب نيز مشخص خواهد شد. همچنين مقايسه نتايج حاصل از بهکارگيري روش TOPSIS با نتايج حاصل از بهکارگيري روش SAW بيانگر است تنها رتبههاي دو گزينه A06 و A18 جابهجا شده است. اين واقعيت است که رتبههاي ايجاد شده توسط اين دو روش بنابراين ميتوان نتيجه گرفت که رتبههاي اعالم شده با در مقايسه با يکديگر (در اين مطالعه خاص) از پايداري نسبتا استفاده از دو روش TOPSIS و روش ( SAW تنها براي اين بااليي برخوردار ميباشد. رويه پيشنهادي به صورت واقعي در مطالعه خاص) پايدار ميباشد بنابراين استفاده از روش سازمان زيباسازي شهر تهران مورد استفاده قرار گرفته و به ( SAW به دليل سادگي و حجم کم محاسبات آن در مقايسه معناي واقعي آزموده شده است از اينرو از قابليت کاربرد و با روش )TOPSIS در ارزيابي و رتبهبندي اين مطالعه خاص تکرار بااليي برخوردار ميباشد. با اين حال زمينههاي بسيار توصيه ميشود. مناسبي براي توسعه تحقيقات در حوزه «مسأله انتخاب مشاور» وجود دارد که از جمله آنها ميتوان به تعريف -5 بحث و نتيجهگيري معيارهاي جديدتر و کاراتر و نيز فازي نمودن آراي انتخاب مشاور پروژه برنامهريزي استراتژيک يکي از تصميمگيرندگان جهت افزايش دقت رويه پيشنهادي در اين مهمترين و تأثيرگذارترين تصميمات مديران ارشد سازمانها مقاله اشاره نمود. همچنين پيشنهاد ميگردد که سازمانهاي ميباشد و بهکارگيري روشها و الگوهاي علمي و نظاممند در مشابه نيز از چنين رويهاي در امر تصميمگيري استفاده اتخاذ اين تصميم عالوه بر کاهش فشارهاي وارده بر مديران نمايند زيرا نتايج اجراي اين رويه در سازمان زيباسازي شهر احتمال شکست در اجراي اينگونه پروژهها در هر سازماني را تهران رضايت خاطر مديران ارشد از تصميمات اتخاذ شده را به حداقل ميرساند. رويه 1 مرحلهاي پيشنهادي اين مقاله فراهم نمود و اطمينان کافي از رعايت تمامي عوامل موثر در ابزاري مناسب و کاربردي براي مديراني است که تمايل دارند فرايند تصميمگيري را موجب گرديد. ريسک انجام پروژهها را به حداقل برسانند. مرحله پيشارزيابي و نيز معيارهاي پيشنهادي در اين مقاله توان تصميمگيري مديران رتبه با استفاده از روش رتبه با استفاده از روش
Downloaded from iueam.ir at 11:14 +0330 on Tuesday October 2nd 2018 6936 زمستان شماره اول / ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ فصلنامه اقتصاد و مديريت شهري 91 Optimization and Decision Making, Vol. 1, No. 1, P. 93-111. Hatush, Z. & Skitmore, M., 1997. Criteria for contractor selection. Construction Management & Economics, Vol. 15, No. 1, P. 19-38. Holt, G., D., Olomolaiye, P. O. & Harris, F. C., 1995. A review of contractor selection practice in the UK construction industry. Building and Environment, Vol. 30, No. 4, P. 553-561. Jaskowski, P., Biruk, S. & Bucon, R., 2010. Assessing contractor selection criteria weights with fuzzy AHP method application in group decision environment. Automation in construction, Elsevier, Vol. 19, No. 2, P. 120-126. SAN Cristóbal, J. R., 2011. Contractor Selection Using Multi criteria Decision-Making Methods. Journal of Construction Engineering and Management, Vol. 138, No. 6, P. 751-758. Saremi, M., Mousavi, S. F. & SANAYEI, A., 2009. TQM consultant selection in SMEs with TOPSIS under fuzzy environment. Expert Systems with Applications, Elsevier, Vol. 36, No. 2, P. 2742-2749. Vahdani, B., Mousavi, S. M., Hashemi, H., Mousakhani, M. & Tavakkoli-Moghaddam, R., 2012. A new compromise solution method for fuzzy group decision-making problems with an application to the contractor selection. Engineering Applications of Artificial Intelligence, Elsevier, Vol. 26, No. 2, P. 779788. Wang, Wei-Chin, YU, Wen-Der, Yang, I-Tung, LIN, Chun-Chang, LEE, Ming-Tsung & Cheng, Yuan-Yuan, 2013. Applying the AHP to support the best-value contractor selection lessons learned from two case studies in Taiwan. Journal of Civil Engineering and Management, Vol. 19, No. 1, P. 24-30. منابع مؤسسه تصميمگيريهاي چندمعياره.)0611( محمدجواد اصغرپور. انتشارات دانشگاه تهران. انتشارات سمت مباني سازمان و مديريت.)0637( علي رضاييان بررسي علل.)0630( عليرضا وفا علياحمدي غفاريان شکست برنامهريزيهاي استراتژيک و ارائه دو يافته شماره» نشريه علوم انساني «مدرس علوم انساني. جديد.76 Cheng, Min-Yuan & Kang, Shang-Te, 2012. Integrated fuzzy preference relations with decision utilities for construction contractor selection. Journal of the Chinese Institute of Engineers, Vol. 35, No. 8, P. 1051-1063. Corcoran, J. & Mclean, F., 1998. The selection of management consultants: How are governments dealing with this difficult decision? An exploratory study. International Journal of Public Sector Management, Vol. 11, No. 1, P. 37-54. Dawes, P. L., Dowling, G. R. & Patterson, P. G., 1992. Criteria used to select management consultants. Industrial Marketing Management, Vol. 21, No. 3, P. 187-193. EL-Santawy, M. F. & EL-Dean, R. A. Z., 2012. Selection of a Consulting Firm by Using SDV-MOORA. Life Science Journal, Vol. 9, No. 1, P. 171-173. El-Santawy, M. F. & Ahmed, A.N., 2012. Evaluating Consulting Firms Using VIKOR. Life Science Journal, Vol. 9, No. 4, P. 10978135. Figueira, J., Greco, S. & Ehrgott, M., 2005. Multiple criteria decision analysis: State of the art surveys. Springer International Series. Fortemps, P. & Słowiński, R., 2002. A graded quadrivalent logic for ordinal preference modelling: Loyola like approach. Fuzzy