Περιβαλλοντική Μελέτη Βιολογικού Καθαρισμού του Διυλιστηρίου Θεσσαλονίκης

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Καβάλας Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών Τμήμα Τεχνολογίας Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου Πτυχιακή εργασία των σπουδαστριών: Πατσιαούρα Ελένη Μπίνου Μαρία με τίτλο: Περιβαλλοντική Μελέτη Βιολογικού Καθαρισμού του Διυλιστηρίου Θεσσαλονίκης Επιβλέπων καθηγητής: Δρ. Μαρμάνης Δημήτριος Οκτώβριος 2009

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το διυλιστήριο Θεσσαλονίκης είναι τύπου υδρογονοκατεργασίας με δυνατότητα διύλισης 3.450.000 τόνων/έτος. Κατεργάζεται αργά πετρέλαια από Μέση Ανατολή και Ρωσία και παράγει υγραέρια, πετρέλαιο θέρμανσης και κίνησης, βενζίνες, καύσιμα αεριωθουμένων αεροπλάνων και άσφαλτο. Στο χώρο των εγκαταστάσεων της εταιρείας βρίσκονται επίσης και εργοστάσια παραγωγής χημικών προϊόντων με τα οποία το διυλιστήριο ανταλλάσει διάφορα ρεύματα. Το διυλιστήριο περιλαμβάνει μια μονάδα ατμοσφαιρικής απόσταξης, μια μονάδα ισομερισμού, μια μονάδα αναμόρφωσης υδρογονανθράκων, μια μονάδα απόσταξης υπό κενό, μια μονάδα υδρογόνου και μια μονάδα ανάκτησης θείου. Το διυλιστήριο Θεσσαλονίκης επίσης: Εισάγει το πετρέλαιο θέρμανσης κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών Παράγει το πετρέλαιο κίνησης ειδικών προδιαγραφών για μερικούς (Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού και Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης). Παράγει άσφαλτο κατά τη διάρκεια των μηνών του καλοκαιριού και φθινοπώρου (Μάιο μέχρι Νοέμβριο) Εξάγει αργό πετρέλαιο, υγραέρια, καύσιμα αεριωθούμενων αεροπλάνων, βενζίνη και πετρέλαιο diesel, στις γειτονικές χώρες. Τα υγρά απόβλητα που παράγονται στο διυλιστήριο προέρχονται από: χρήση του γλυκού νερού στις διάφορες διεργασίες καθώς και τον καθαρισμό των εγκαταστάσεων (desalting, πλυσίματα εξοπλισμού ή Μονάδων κ.λπ.). συμπύκνωση του ατμού (ατμός απογύμνωσης πλευρικών προϊόντων κ.λπ.) παραλαβή των απόνερων από τα βυτιοφόρα Ορισμένα ρεύματα υγρών αποβλήτων υφίστανται απαραίτητα κάποια προεπεξεργασία πριν σταλούν στις κύριες εγκαταστάσεις κατεργασίας υγρών αποβλήτων. Αυτά είναι: 2

Τα απόβλητα του αφαλατωτή αργού, που στέλνονται στη Μονάδα IAF, με ικανότητα κατεργασίας 100 Μ 3 /hr, και Τα όξινα νερά από τις Μονάδες του Διυλιστηρίου που κατεργάζονται στον πύργο απογύμνωσης όξινου νερού στον οποίο απομακρύνονται το υδρόθειο και η αμμωνία που είναι διαλυμένα σ αυτά. Όλα τα άλλα ρεύματα υγρών αποβλήτων στέλνονται απευθείας στις κύριες εγκαταστάσεις κατεργασίας υγρών αποβλήτων. Τελικά όλα τα υγρά απόβλητα, μετά από την επεξεργασία τους και πληρώντας όλες τις απαραίτητες προδιαγραφές που απαιτούνται βάσει της νομοθεσίας αποβάλλονται προς τον Θερμαϊκό κόλπο. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να περιγράψει την παραπάνω εγκατάσταση, τον εξοπλισμό που αυτή περιλαμβάνει και τις διαδικασίες που ακολουθούνται και συμβάλουν στην εύρυθμη λειτουργία της. 3

1.ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Έργο: ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΔΙΥΛΙΣΤΗΡΙΟΥ Θέση Έργου:ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιδιοκτησία: ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε. Μελετητές : ΜΠΙΝΟΥ ΜΑΡΙΑ ΠΑΤΣΙΑΟΥΡΑ ΕΛΕΝΗ 4

2.ΠΕΡΙΛΗΨΗ Μονάδα βιολογικού καθαρισμού και χλωρίωσης των υγειονομικών λυμάτων. Τα υγειονομικά απόβλητα συλλέγονται με βαρύτητα σε ένα σταθμό ανύψωσης που αποτελείται από δύο αεροκώδωνες κα με τη βοήθεια πεπιεσμένου αέρα διοχετεύονται στη δεξαμενή βιολογικής κατεργασίας. Τα κατεργασμένα απόβλητα που υπερχειλίζουν από τη δεξαμενή ρέουν με βαρύτητα προς τη δεξαμενή χλωρίωσης χωρητικότητας 18 m3. Η χλωρίωση γίνεται αυτόματα με προσθήκη υποχλωριώδους νατρίου μέσω δοσιμετρικών αντλιών έτσι ώστε στην έξοδο η συγκέντρωση παραμένοντος χλωρίου να είναι 0,1-0,5 ppm. Τα υγειονομικά απόβλητα μετά τη χλωρίωση ρέουν με βαρύτητα στην έξοδο του τελικού ελαιοδιαχωριστή όπου αναμειγνύονται με τα βιομηχανικά απόβλητα και οδεύουν προς τον κεντρικό αποχετευτικό αγωγό στον οποίο καταλήγουν και τα απόβλητα της Α.Ε Εταιρείας Χάλυβος. Ο κεντρικός αποχετευτικός αγωγός είναι υπόγειος και καταλήγει στο Θερμαϊκό Κόλπο σε απόσταση 550 μέτρων από την ακτή και σε βάθος 6 μέτρων περίπου. 3.ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ Οι Βιομηχανικές Εγκαταστάσεις του διυλιστηρίου καταλαμβάνουν έκταση 2.380 στρεμμάτων και βρίσκονται στη βιομηχανική περιοχή του Δήμου Εχεδώρου, επί της παλαιάς εθνικής οδού Θεσσαλονίκης-Αθηνών,7 km από το κέντρο της Θεσσαλονίκης και 5 km από την παραλία Καλοχωρίου. Το Βιομηχανικό Συγκρότημα γειτονεύει προς το βορρά με τις Χημικές Βιομηχανίες Βορείου Ελλάδος και αγρούς, προς το νότο με την παλαιά εθνική οδό Θεσσαλονίκης-Αθηνών, προς τη δύση με την Ανώνυμο Ελληνική Εταιρία Χάλυβος και προς την ανατολή με αγρούς και αραιοκατοικημένη περιοχή του Δήμου Ελευθερίου-Κορδελιού. 5

4.ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ 4.1 Καταγραφή περιβάλλοντος α) Ρυθμίσεις που Διέπουν την Περιοχή και Χρήσεις Γης Η περιοχή διέπεται από τη ρύθμιση που καθορίζεται στο Σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος Ζ.Ο.Ε ( Ζώνης Οικιστικού Ελέγχου ) της Περιαστικής Ζώνης Θεσσαλονίκης. Το παραπάνω σχέδιο έχει καταρτισθεί από τον Οργανισμό Ρυθμιστικού Σχεδίου και Προστασίας Περιβάλλοντος Θεσσαλονίκης η δε περιοχή του Βιομηχανικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης έχει ορισθεί σαν Ζ.Ε.Ρ ( Ζώνη Ειδικής Ρύθμισης ). Η περιοχή του Βιομηχανικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης δεν έχει χαρακτηριστεί σαν προστατευόμενη με Π.Δ σύμφωνα με το άρθρο 21 του ν.1650/86 ή βάσει άλλης νομοθετικής ρύθμισης ή διεθνούς συνθήκης. β)χρήσεις Γης Η καταγραφή των χρήσεων γης έγινε σε χάρτες κλίμακα 1:50.000 και 1:5.000 Η καταγραφή των χρήσεων γης έγινε αφού ελήφθησαν υπ όψην οι πολεοδομικές και χωροταξικές μελέτες, οι νομοθετικές ρυθμίσεις για τον καθορισμό των προστατευόμενων περιοχών, η νομοθεσία για τους κυρηγμένους αρχαιολογικούς χώρους και τα μεγάλα έργα Υποδομής (ΠΑΘΕ, εξωτερική περιφερειακή οδός, εσωτερική περιφερειακή οδός, σιδηροδρομικό δίκτυο, σύστημα μεταφοράς υψηλής και υπερυψηλής τάσης ΔΕΗ). γ) Οργάνωση Χρήσεων Γης Τα βασικά φυσιογεωγραφικά χαρακτηριστικά του νομού Θεσσαλονίκης, τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των χρήσεων γης είναι: Η συνολική έκταση του νομού Θεσσαλονίκης είναι 3682,40 χιλ. στρ. Τα δάση καταλαμβάνουν το 10% της συνολικής έκτασης 6

Η μητροπολίτικη περιοχή Θεσσαλονίκης με την Ν.Α εδαφική της συνέχεια της κοιλάδας Ανθεμούντος, η πεδιάδα Αξιού και η λεκάνη της Μυγδονίας συναποτελούν τις κεντρικές ενότητες για το νομό Θεσσαλονίκης με την πολυσήμαντη, πολυλειτουργική λαοπολυδύναμη κεντρική του θέση στην Βόρεια Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας τα 1607,60 χιλ στρ είναι γεωργική γη. Βασικές κατηγορίες γης (σε χιλ σρτμ) Γεωργική γη Βοσκότοποι Δάση Εκτάσεις Οικισμών Σύνολο Αρδευόμενη Βοσκότοποι Δάση Εκτάσεις Οικισμών 1607,6 576,9 1202,5 369 214,80 Η πεδιάδα του Αξιού πέρα από τον δυναμισμό της αγροτικής της ανάπτυξης, η οποία βασίζεται στους σημαντικούς εδαφικούς και υδάτινους πόρους, αναπτύσσει αξιόλογες μεταποιητικές δραστηριότητες, τόσο για την αγροτική παραγωγή όσο και για συμπληρωματικές παραγωγές του τομέα στην Θεσσαλονίκη. Παράλληλα δέχεται τη μεγαλύτερη στη χώρα συγκέντρωση δικτύων, όπως ποτάμια, εγγειοβελτιωτικά και αρδευτικά δίκτυα, οδικούς και σιδηροδρομικούς άξονες, ενεργειακές και τηλεπικοινωνιακές γραμμές, τα οποία την καθιστούν την δεύτερη σε μέγεθος βιομηχανική περιοχή της Χώρας. δ) Όροι δόμησης Το βιομηχανικό συγκρότημα βρίσκεται σε ζώνη ειδικών ρυθμίσεων. ε) Οικιστική χρήση Οι οικισμοί που υπάρχουν γύρω από το διυλιστήριο, τις παράκτιες εγκαταστάσεις και τον σωληνοδιάδρομο ανήκουν στους Δήμους: Εχεδώρου (πρώην Κοινότητες Διαβατών και Ν.Μαγνησία, Σίνδου και Καλοχωρίου) Μενεμένης-Ευόσμου Ελευθερίου-Κορδελιού 7

στ)βιομηχανία-βιοτεχνία Στην περιοχή που είναι εγκατεστημένο το Βιομηχανικό Συγκρότημα υπάρχουν αρκετές μικρές και μεγάλες Βιομηχανικές μονάδες, όπως: Βιομηχανία Φωσφορικών Λιπασμάτων Ανώνυμος Ελληνική Εταιρεία Χάλυβα ΜΑΒΙΣΩ Α.Ε(ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΩΛΗΝΩΝ) ζ)γεωργική γη Η γεωργική γη στο Δήμο είναι 1607,6 χιλ στρ. Η περιοχή γύρω από το βιομηχανικό συγκρότημα του διυλιστηρίου είναι χαρακτηρισμένη γεωργική γη, όμως δεν υπάρχει κανενός είδους εκμετάλλευσή της λόγω συγκέντρωσης βιομηχανιών. Στην ευρύτερη περιοχή βρίσκονται βοσκότοποι. Η γεωργική γη στο Δήμο Ελευθερίου-Κορδελιού δεν είναι υψηλής παραγωγικότητας αν και στο βορειοδυτικό της όριο παρατηρούνται μικρές καλλιέργειες και φυτεία οπωροφόρων δέντρων και κηπευτικά. Η γεωργική γη στο Δήμο Ευόσμου καταλαμβάνει το 42% ενώ στο Δήμο Ιωνίας καταλαμβάνει το μεγαλύτερο ποσοστό γης(65%). Πίνακας 4.1 Κατανομή Έκτασης Δήμων στις Βασικές Κατηγορίες Χρήσης Δήμοι Ελευθέριο- Κορδελιό (σε χιλιάδες στρέμματα) Μορφή ανάγλυφου Εδάφους Σύνολο Έκτασης Καλλιέργειες Βοσκότοποι Δάση Π 3,4 0,3 0,4 - Έυοσμος Π 9,9 4,2 0,3 - Ιωνία Π 23,8 15,46 0,8 - Δήμοι Ελευθέριο- Κορδελιό Εκτάσεις με νερό Οικισμοί Άλλες Εκτάσεις - 1,7 1 Έυοσμος - 5,5 - Ιωνία 2,1 5,6-8

η) Δάση -Δασικές εκτάσεις Τα δάση καταλαμβάνουν το 10%της συνολικής έκτασης και είναι σε ποσοστό 70% Δημόσια, 7% Κοινοτικά και 15% συνιδιόκτητα. Η παραγωγή είναι περιορισμένη και φτάνει σε 29.000 κ.μ χρήσιμης ξυλείας και 13.000 κ.μ καυσόξυλα. Τα δάση συμμετέχουν στο 1% επί του συνολικού ακαθάριστου εισοδήματος στον πρωτογενή τομέα, γεγονός που δείχνει και την περιορισμένη τους σημασία στην οικονομία του νομού αλλά και τη μη σημαντική εκμετάλλευσή τους. θ) Αρχαιολογικοί Χώροι Στην περιοχή της Θεσσαλονίκης υπάρχουν γνωστοί αρχαιολογικοί χώροι και περιοχές ιστορικού και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος : Λητή: Είναι γνωστή από την αρχαιότητα για την πλούσια σε αμπελώνες περιοχή της, την ανάπτυξη της νομισματοκοποίας και του εμπορίου κρασιού. Ασβεστοχώρι: Στην περιοχή του Ασβεστοχωρίου υπάρχει εγκατάσταση προϊστορικών και Βυζαντινών χρόνων. 9

4.2 Περιγραφή περιβάλλοντος 4.2.1 Φυσικό περιβάλλον 4.2.1.1 Οικοσυστήματα α)δρυμοί- Δασικές εκτάσεις Στην ευρύτερη περιοχή Θεσσαλονίκης υπάρχουν αρκετές δασικές εκτάσεις κυρίως στον Κέδρινο Λόφο, Κουρί, Χορτιάτη και Λιβάδι. Στην περιοχή των Δήμων Ελευθερίου-Κορδελιού, Ευόσμου και Εχεδώρου, περιοχή με τις οποίες συνορεύουν οι Βιομηχανικές Εγκαταστάσεις Θεσσαλονίκης δεν υπάρχουν δρυμοί ή δασικές εκτάσεις. β)υγρότοποι Στο εξωτερικό του κόλπου της Θεσσαλονίκης υπάρχει το δέλτα τριών ποταμών του Αξιού, του Λουδία και του Αλιάκμονα που είναι σημαντικός υγροβιότοπος και προστατεύεται από την συνθήκη RAMSARO! Βιομηχανικές Εγκαταστάσεις Θεσσαλονίκης του διυλιστηρίου απέχουν παραπάνω από 10 km από την περιοχή του Δέλτα Αξιού. Στην περιοχή των Δήμων Ελευθερίου-Κορδελιού, Ευόσμου και Εχεδώρου δεν υπάρχουν υγρότοποι. 4.2.1.2 Έδαφος Η ευρύτερη περιοχή γεωτεκτονικά υπάγεται στη ζώνη του Αξιού. Η περιοχή δομείται από νεογενή και τεταρτογενή ιζήματα που εξαπλώνονται ΒΔ της Θεσσαλονίκης και αποτελούνται από τους εξής σχηματισμούς. Σειρά ερυθρών αργίλων Ανωτέρου Μειόκαινου-Κατωτέρου Πλειόκαινου. Αποτελούνται από ερυθρές ιλυώδεις αργίλους με ασβεστικά συγκρίματα. Πλειστοκαινικές αναβαθμίδες και ποταμοχερσαίες αποθέσεις που αποτελούνται από κροκαλοπαγή, άμμους και αργίλους. 10

Ολοκαινικές, αδιαίρετες αποθέσεις. Πρόκειται κύρια για παράκτιες αποθέσεις, άμμους, συνάγματα, προσχώσεις πεδιάδων, ερυθρές αργίλους. Στη βάση τους επικρατούν κροκαλοπαγή. Αλλουβιακές και ελλουβιακές αποθέσεις. Η ευρύτερη περιοχή παρουσιάζει σημαντική νεοτεκτονική δραστηριότητα κυριότερη έκφραση της τα κανονικά ρήγματα που τέμνουν τα νεογενή-τεταρτογενή ιζήματα και έχουν κύριες διευθύνσεις ΒΔ-ΝΑ και Α-Δ. Σε ότι αφορά το εφελκυστικό πεδίο των τάσεων που προσδιορίσθηκε από την τεκτονική ανάλυση των ρηγμάτων, παραμένει σταθερό με διεύθυνση ΒΒΔ-ΝΝΑ. Η ευρύτερη περιοχή των Διαβατών τέμνεται από ενεργά ρήγματα διεύθυνσης ΒΔ-ΝΑ. Το πιο κοντινό ενεργό ρήγμα στην περιοχή των εγκαταστάσεων βρίσκεται σε απόσταση 1500 m περίπου, αρκετά έξω από τη ζώνη του ρήγματος, όπου αναμένονται και οι μέγιστες μετατοπίσεις κατά την ενεργοποίηση του. Έχουν γίνει δύο γεωτεχνικές έρευνες το Νοέμβριο 1963 και Μάρτιο 1965 αντίστοιχα στο χώρο των εγκαταστάσεων του διυλιστηρίου. Συνολικά έγιναν περίπου 32 γεωτρήσεις σε βάθος από 15 έως 30 μέτρα. Με βάση τις γεωτρήσεις αυτές προέκυψε ότι το υπέδαφος αποτελείται από ένα πολύ καλά συμπυκνωμένο μίγμα άμμου και αργιλοαμμώδους υλικού. Η αναλογία των δύο αυτών υλικών είναι περίπου η ίδια μέσα στο μίγμα. Το υπέδαφος περιέχει και κοκκοειδές αμμοχάλικο σε περιεκτικότητα περίπου 10%. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων έδωσε μέγιστη επιτρεπόμενη τάση εδάφους 2.5 kg/cm2.ο συντελεστής διαπερατότητας είναι Κ=10"8/10"9 cm/sec. Γενικά το υπέδαφος σε συνδυασμό με τη σεισμικότητα της περιοχής που είναι κατηγορία 2, θεωρείται καλό για θεμελίωση χωρίς προβλήματα λόγω ρευστοποίησης κλπ. Αποτέλεσμα τούτου είναι ότι δεν υπάρχει ανάγκη εξυγίανσης του υπεδάφους. Η ανάγλυφος μορφολογία της γύρω περιοχής του Βιομηχανικού Συγκροτήματος του διυλιστηρίου στο Δήμο Εχεδώρου, όπου βρίσκονται και οι γύρω Δήμοι, είναι πεδινή. 11

Σεισμικότητα Σύμφωνα με τον πίνακα 2.5 της παραγράφου 2.3.6 του Ελληνικού Αντισεισμικού Κανονισμού (ΕΑΚ 2000), τα εδάφη της περιοχής όπου βρίσκεται η περιοχή των ΒΕΘ των ΕΛΠΕ κατατάσσονται ως εξής: Ολοκαινικές αποθέσεις αργιλωδών χαλίκων, αμμώδους αργίλου και αργιλώδους άμμου. Κατατάσσονται στις κατηγορίες Β ή Γ. Προσχωσιγενή, χαλαρά κοκκώδη εδάφη και πρόσφατες χαλαρές επιχωματώσεις. Κατατάσσονται στην κατηγορία Χ. Σύμφωνα με το χάρτη Ζωνών Σεισμικής Επικινδυνότητας η εξεταζόμενη περιοχή ανήκει στη ζώνη II, με σεισμική επιτάχυνση εδάφους A=0,16g. 4.2.1.3 Μετεωρολογικά και υδρογραφικά-υδρολογικά στοιχεία α)υδρογραφικά στοιχεία Όρμου Θεσσαλονίκης Ρεύματα Εκτίμηση της θαλάσσιας κυκλοφορίας στον Κόλπο της Θεσσαλονίκης και στο Θερμαϊκό Κόλπο έγινε στα πλαίσια της ερευνητικής μελέτης "Ωκεανογραφικά Στοιχεία και Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις από τα Αποχετευτικά Έργα Θεσσαλονίκης", που ανέθεσε το Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε στον τομέα Υδραυλικής και Τεχνικής Περιβάλλοντος του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του Α.Π.Θ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της μελέτης τα δημιουργούμενα ρεύματα είναι αμελητέα πλην της περιοχής του διαύλου Μ.Εβόλου-Εκβολές Αξιού όπου μπορούν να αναπτυχθούν ρεύματα έντασης μέχρι και 20cm/sec. Κυκλοφορία θαλάσσιων μαζών στο Θερμαϊκό Στο Θερμαϊκό Κόλπο παρατηρούνται δύο διαφορετικές μάζες νερού: υφάλμυρο νερό από το εκβολικό σύστημα των ποταμών Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα και θαλασσινό νερό από το Βόρειο Αιγαίο το οποίο εντοπίζεται κυρίως στο κεντρικό τμήμα του κόλπου. Τα τελευταία 15 χρόνια τα νερά των ποταμών κατακρατούνται για αρδευτικούς σκοπούς και πρακτικά μόνο ο Αξιός 12

τροφοδοτεί το Θερμαϊκό με μέση ετήσια παροχή περίπου 80m3/s, ενώ η αντίστοιχη παροχή του Αλιάκμονα είναι 30m3/s. Οι υδάτινες μάζες κινούνται τόσο στο οριζόντιο όσο και στο κατακόρυφο επίπεδο υπό την επίδραση τοπικών παραγόντων, όπως οι άνεμοι, ενώ εμφανίζονται και κινήσεις λόγω διαφοράς πυκνότητας. Τον κυριότερο ρόλο στην κυκλοφορία του νερού παίζουν οι άνεμοι. Την ψυχρή περίοδο (Νοέμβριος-Απρίλιος) επικρατούν άνεμοι με διεύθυνση βόρεια-βορειοδυτική, ενώ τη θερμή περίοδο (Μάιος-Οκτώβριος) αν και επικρατούν άνεμοι με διεύθυνση νότια-νοτιοανατολική εν τούτοις οι άνεμοι με διεύθυνση βόρεια-βορειοδυτική εμφανίζουν και πάλι αυξημένη συχνότητα(μελτέμια).έτσι λοιπόν ο βασικός άξονας των ανέμων έχει διεύθυνση βόρειαβορειοδυτική προς νότια-νοτιοανατολική αναπτύσσοντας τοπικές αντικυκλωνικές κινήσεις ρευμάτων. Οι παραπάνω κινήσεις συμπληρώνονται από κινήσεις που συντελούνται εξαιτίας της διαφοράς πυκνότητας των νερών και της ανταλλαγής μαζών μεταξύ του εκβολικού συστήματος Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα και Βορείου Αιγαίου. Από Δεκέμβριο μέχρι Απρίλιο εξαιτίας της μεγάλης εισροής γλυκού νερού(~350m3/s) από τους προαναφερθέντες ποταμούς δημιουργείται ένα λεπτό επιφανειακό υφάλμυρο στρώμα(5m) το οποίο κινείται νότια επάνω από παχύ στρώμα υψηλής πυκνότητας που ρέει προς το βορρά. Στην περιοχή των εκβολών των Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα περιοδικά εμφανίζονται μεγάλες μάζες γλυκού νερού εξαιτίας του περιοδικού ανοίγματος του φράγματος του Αλιάκμονα, ενώ παράλληλα εμφανίζεται μία πυκνή και παγωμένη μάζα νερού στα βαθύτερα νερά του ανατολικού μέρους η οποία ανιχνεύεται και στα ρηχά του Όρμου Θεσσαλονίκης. Από Ιούλιο έως Σεπτέμβριο το επιφανειακό χαμηλής πυκνότητας στρώμα ανιχνεύεται δύσκολα εξαιτίας της ισχυρής παρουσίας ενός παχύτερου (7-15 m) και ενός θερμότερου στρώματος χαμηλής αλατότητας σε όλο τον κόλπο προς το Βόρειο Αιγαίο. Διάφορες μετρήσεις έχουν δείξει ότι η παραμονή του συγκεκριμένου στρώματος χαμηλής αλατότητας συντελεί στη συγκέντρωση γλυκού νερού στο βόρειο τμήμα του κόλπου, όπου τη θερινή περίοδο η εισροή γλυκού νερού από τους ποταμούς είναι μικρή. 13

Συμπερασματικά οι συνολικές κυκλοφοριακές συνθήκες στο Θερμαϊκό Κόλπο χαρακτηρίζονται από κινήσεις μαζών από το κεντρικό και ανατολικό μέρος του κόλπου προς το βορρά και από νοτίως κινούμενες μάζες κατά μήκος του δυτικού μέρους. Πρόκειται για αριστερόστροφη κίνηση με ανανέωση νερού από το νοτιοανατολικό μέρος. Παλίρροιες Σύμφωνα με τα στοιχεία του παλιρροιογράφου του λιμένα της Θεσσαλονίκης οι παλιρροιακές διακυμάνσεις με στάθμη αναφοράς 0.00 τη Μέση Στάθμη θαλάσσης που διαφέρει λίγα μόνο εκατοστά του μέτρου από το 0.00 του δικτύου της Γ.Υ.Σ. είναι: Μέγιστη πλήμμη Μέση πλήμμη Μέση ρηχία Κατώτατη ρηχία Μέσο εύρος παλίρροιας Μέγιστο εύρος παλίρροιας Επάλλαξη :+0.66 m :+0.10 m : -0.10 m : -0.81 m : 0.20 m : 0.94 m :1.47 m Ύψος Κύματος Με βάση τις θεωρητικές εκτιμήσεις, το χαρακτηριστικό ύψος κύματος στην περιοχή είναι: Ύψος : Η = 1.70 m Περίοδος : T = 4.90 m Μήκος : L =37.50 m Γεωτεχνικά Δεδομένα Πυθμένα Σύμφωνα με τις θαλάσσιες γεωτρήσεις που έχουν γίνει μέχρι την περιοχή της Νησίδας, το 1963 το πρώτο επιφανειακό στρώμα του πυθμένα, μέσου πάχους 5.00 μέτρων είναι μία πολύ μαλακή πλαστική άργιλος που υπέρκειται στρώματος μεγάλου πάχους μετρίως στιρφής έως στιρφίς αμμώδους αργίλου με μεταβαλλόμενη περιεκτικότητα σε άμμο και αμμώδη έγκλειστα. Η επιφανειακή στρώση της μαλακής αργίλου παρουσιάζει αριθμό κρούσεων της πρότυπης δοκιμής διείσδυσης από 0 μέχρι 5 και έχει αστράγγιστη αντοχή περίπου 0.20 Kg/cm2, ενώ η βαθύτερη στρώση έχει μέσο αριθμό κρούσεων περίπου 20 και αστράγγιστη αντοχή περίπου 0,80Kg/cm2. Βυθομετρά ευρύτερης περιοχής-προσχώσεις 14

Η βυθομετρά της ευρύτερης περιοχής (Κόλπος Θεσσαλονίκης) παρουσιάζει ομαλά αυξανόμενο πυθμένα με πολύ μικρές κλίσεις. Κατά μήκος του άξονα χαράξεως των υποθαλάσσιων αγωγών παρουσιάζονται οι ακόλουθες κλίσεις: Βάθος : 0-11 m Κλίση : 1.22%(11/900) Βάθος : 11-19 m Κλίση : 0.32%(8/2500) Από την μελέτη της εξέλιξης της ακτογραμμής στην περιοχή προκύπτουν τα εξής: α) Η ακτογραμμή είναι σχετικά σταθερή. Εξαίρεση αποτελεί μία περιοχή στα δυτικά που παρουσιάζει εξελισσόμενα αβαθή που προέρχονται από συσσώρευση βιομηχανικών αποβλήτων. β)δυτικά εκβάλλει ο ποταμός Γαλλικός. Η περιοχή γύρω από την εκβολή του ποταμού υφίσταται εποχιακές αυξομειώσεις του βάθους ανάλογα με την εκάστοτε παροχή του ποταμού σε υλικό καθώς επίσης και την χρονικά μεταβαλλόμενη φυσική ενέργεια από κυματισμούς, παλίρροιες και πιθανά μικρά ρεύματα. 4.2.1.4 Χλωρίδα-Πανίδα Η ευρύτερη περιοχή μελέτης με βάση τη φυτοκοινωνιολογική κατάταξη των Braun-Blanquet στην παραμεσογειακή ζώνη βλάστησης και ειδικότερα στην υποζώνη της Ostryo-Carpinion και στον αυξητικό χώρο της Coccifero-Carpinetum. Πρόκειται για ζώνη που αναπτύσσεται σε λοφώδεις περιοχές με σχετικά ηπειρωτικό κλίμα, χειμώνες δριμείς και υψηλές βροχοπτώσεις. Ειδικότερα στην περιοχή μελέτης αναπτύσσεται αζωνική βλάστηση, δηλαδή βλάστηση που εξαρτάται από τις εδαφικές και υδατικές συνθήκες και όχι από τις βιοκλιματικές. Αυτός είναι και ο λόγος που οι διάφορες φυτοκοινότητες αναπτύσσονται αναμεμιγμένες κατά ζώνες ή κατά κηλίδες. Οι ενότητες βλάστησης που αναγνωρίστηκαν στην ευρύτερη περιοχή είναι: Θαλάσσια βλάστηση Αμμόφιλη βλάστηση Αλοφυτική βλάστηση Θαμνώνες με αρμυρίκια Λειμώνες με βούρλα 15

Καλαμώνες Βλάστηση υδροφύτων(αφυδατικά και εφυδατικά) Παρυδάτια δενδρώδης βλάστηση Ποώδης βλάστηση οικισμών-υποβαθμισμένη βλάστηση-ξενικά είδη. Η πανίδα του νοτιοδυτικού τμήματος της ευρύτερης Θεσσαλονίκης αποτελείται από κλασικά είδη που απαντώνται στους υγροτόπους. Ζωογραφικά η γειτνίαση με τη νότια Βαλκανική και το εκβολικό σύστημα των ποταμών Αλιάκμονα-Λουδία-Αξιού έχει ως αποτέλεσμα την παρουσία σημαντικού αριθμού πανιδικών taxa που απαντώνται είτε στον νοτιοευρωπαικό χώρο, είτε στην Ασία. Αυτός είναι και ο λόγος που εμφανίζονται σημαντικοί πληθυσμοί διαφόρων ειδών μεταναστευτικής ορνιθοπανίδας (ειδικότερα παρυδάτια πουλιά). Αξιοσημείωτη είναι και η παρουσία του τρωκτικού citellus (σπερμόφιλου), στεπτικού είδους με όρια εξάπλωσης να φτάνουν μέχρι τις πεδινές περιοχές της βορειοανατολικής Ελλάδας. Πρέπει να αναφερθεί ότι στην περιοχή δεν έχουν πραγματοποιηθεί εκτεταμένες πρωτογενείς έρευνες πεδίου και τα περισσότερα στοιχεία βασίζονται σε μελέτες γειτονικών περιοχών και σε επισκέψεις των μελετητών (που όμως ήταν χρονικά περιορισμένες). Επιπλέον οι βιότοποι της περιοχής μελέτης έχουν υποβαθμιστεί από τις έντονες ανθρωπογενείς δραστηριότητες των τελευταίων δεκαετιών (βιομηχανίες, εκχερσώσεις, αποξηράνσεις, αστικά λύματα, οικιστική ανάπτυξη, υπερβόσκηση). Ως εκ τούτου, μπορεί να θεωρηθεί ότι ίσως τα αναφερόμενα στοιχεία πανίδας της περιοχής μελέτης είναι υπερεκτιμημένα. Σε γενικές γραμμές η απώλεια μέρους των υγροτόπων και η γενικότερη υποβάθμιση των οικοτόπων από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες των τελευταίων δεκαετιών έχουν οδηγήσει σε μείωση πληθυσμών ή και εξαφάνιση taxa. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της ιχθυοπανίδας του Γαλλικού ποταμού που εξαφανίστηκε εξ ολοκλήρου τις τελευταίες δεκαετίες. Εξαίρεση αποτελεί η πλούσια σχετικά θαλάσσια πανίδα του εξαιρετικού Θερμαϊκού Κόλπου, όπου υπάρχουν και εμπορεύσιμα είδη. 4.2.1.5 Υφιστάμενη υποδομή της περιοχής 16

α) Μεταφορική υποδομή Ο νομός Θεσσαλονίκης λόγω της γεωγραφικής του θέσης αφενός και λόγω των εξελίξεων στα Βαλκάνια μετά το 1989 αφετέρου, βρίσκεται στο επίκεντρο σημαντικών αναδιατάξεων από και προς τη χώρα διεθνών δικτύων μεταφορών. Η νέα αυτή εξέλιξη σε μεγάλο βαθμό βρίσκει την αντανάκλαση της στο υπάρχον μεταφορικό δίκτυο, του οποίου ορισμένα στοιχεία αποκτούν υπερεθνική σημασία. Στο άμεσο χωρικό επίπεδο ιδιαίτερη σημασία έχουν οι δύο αυτοκινητόδρομοι (ΠΑΘΕ-ΕΓΝΑΤΙΑ), βάσει των οποίων οργανώνεται χωρικά και η εξωστρεφής εξέλιξη της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Στο νομό Θεσσαλονίκης πέραν του οδικού συστήματος μεταφοράς υπάρχει και έντονη παρουσία των υπολοίπων συστημάτων: Αερομεταφορές (διεθνές αεροδρόμιο Μακεδονία στη Μίκρα). Θαλάσσιες (Λιμάνι Θεσσαλονίκης, αλιευτικά καταφύγια και άλλα μικρά λιμάνια όπως Μηχανιώνας). Σιδηροδρομικές γραμμές προς το Βορρά σύνορα με τη Βουλγαρία, FYROM, προς Τουρκία, προς Δυτική Μακεδονία. β)οδικό δίκτυο Ο νομός Θεσσαλονίκης εντάσσεται στα Εθνικά και στα Διεθνή δίκτυα μέσω των αξόνων ΠΑΘΕ και Εγνατίας. Επιπροσθέτως με αφετηρία την πόλη της Θεσσαλονίκης, ο νομός συνδέεται ακτινικά μέσω των δια-νομαρχιακών οδών με τα σημαντικά νομαρχιακά κέντρα και τις γειτονικές περιφέρειες μέσω των ακόλουθων βασικών αξόνων: Θεσσαλονίκη-Αλεξάνδρεια-Βέροια-Κοζάνη Θεσσαλονίκη-Χαλκηδόνα-Γ ιαννιτσά-έδεσσα-φλώρινα Θεσσαλονίκη-Κιλκίς-Δοϊράνη Θεσσαλονίκη-Σέρρες-Προμαχώνας-Βουλγαρία Θεσσαλονίκη-Καβάλα Θεσσαλονίκη-Χαλκιδική 17

Οι μεγάλοι άξονες (ΠΑΘΕ-ΕΓΝΑΤΙΑ) υπάγονται στο Εθνικό σκέλος του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης και στο Ταμείο Συνοχής και χρηματοδοτούνται από αντίστοιχα κονδύλια. Για τον περιορισμό της διαμπερούς κυκλοφορίας έχει υλοποιηθεί η περιφερειακή οδός της Θεσσαλονίκης, η οποία βοηθά ειδικά και στην καλύτερη προσπέλαση του αεροδρομίου της Μίκρας από τις δυτικές περιοχές της πόλης. Το δίκτυο είναι εξαιρετικά πυκνό ιδιαίτερα στις γύρω από την πόλη της Θεσσαλονίκης περιοχές και σε ικανοποιητική κατάσταση στο μεγαλύτερο τμήμα του νομού με εξαίρεση τα ορεινά τμήματα της Επαρχίας Λαγκαδά. Επίσης σημαντικό οδικό έργο της περιοχής αποτελεί η σύνδεση της Εθνικής Οδού με τον 60 Προβλήτα λιμένα Θεσσαλονίκης. γ)σιδηροδρομικό Δίκτυο Το σιδηροδρομικό δίκτυο της Κεντρικής Μακεδονίας είναι το μοναδικό της χώρας που είναι όλο κανονικού πλάτους και έχει κάποια στοιχειώδη συνθετότητα καθώς συμπεριλαμβάνει τους κλάδους στα Βόρεια σύνορα, Τουρκία και Δυτική Μακεδονία. Το συνολικό μήκος του δικτύου ανέρχεται σε 550 περίπου χλμ. το οποίο επιμερίζεται ως εξής: Νότιο όριο περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας-Θεσσαλονίκη:127 χλμ. Δυτικό όριο ΠΚΜ-Θεσσαλονίκη :152χλμ. Θεσσαλονίκη-Ειδομένη:76χλμ. Θεσσαλονίκη-Στρυμών-Προμαχώνας: 110χλμ. Θεσσαλονίκη-Ανατολικό όριο ΠΚΜ:181χλμ. Το ενδιαφέρον του δικτύου προσδιορίζεται στο κορμικό τμήμα που ανήκει στον άξονα Αθηνών- Πλατέος -Θεσσαλονίκης-Ειδομένης, διότι σύμφωνα με το ΠΕΠ και τον ευρύτερο σχεδιασμό του ΟΣΕ το τμήμα αυτό βρίσκεται σε διαδικασία διπλασιασμού της γραμμής και αμέσως μετά σε διαδικασία ηλεκτροκίνησης. 18

Η σημασία του προγράμματος διπλασιασμού και εκσυγχρονισμού της γραμμής στο τμήμα αυτό μπορεί να δειχθεί και από τους χρόνους των αμαξοστοιχιών. Οι υπερταχείες επιβατικές αμαξοστοιχίες Θεσσαλονίκης-Ειδομένης-Γευγελής έχουν διάρκεια το λιγότερο μία ώρα και τριάντα πέντε λεπτά για τη διαδρομή αυτή με μέγιστη ταχύτητα 120χλμ./ώρα. Οι επιβατικές αμαξοστοιχίες Αθηνών -Θεσσαλονίκης που κατατάσσονται στην κατηγορία Intercity με μέγιστη ταχύτητα σήμερα 140χλμ./ώρα κάνουν τη διαδρομή αυτή σε περίπου έξι ώρες και δέκα λεπτά. Οι χρόνοι αυτοί (των Intercity)από ρεαλιστική άποψη δεν είναι καθόλου ανταγωνιστικοί σε σύγκριση με τους αντίστοιχους χρόνους άλλων Ευρωπαϊκών Χωρών. Σήμερα μπορεί κανείς να θεωρήσει ότι οι παραπάνω εργασίες έχουν ένα σημαντικό βαθμό λειτουργικής αυτονομίας καθώς βλέπουν τη Θεσσαλονίκη ως κατάληξη του ευρύτερου γεωγραφικού δικτύου στο οποίο η περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας είναι δυνατό να παίζει σημαντικό ρόλο. Πρέπει να σημειωθεί ότι την ευρύτερη περιοχή υπάρχει το μελλοντικό έργο της νέας διπλής σιδηροδρομικής γραμμής νέου εμπορικού σταθμού Θεσσαλονίκης με 60 προβλήτα καθώς και η μελλοντική σύνδεση της υφιστάμενης σιδηροδρομικής γραμμής με χημικές βιομηχανίες. δ)λιμάνι Το λιμάνι της Θεσσαλονίκης όπως προκύπτει τόσο από την πράξη όσο και από τους σχεδιασμούς (αναβάθμιση σημαντικός ρόλος βάσει του σχεδίου των Εθνικών Μεταφορών) αλλά κυρίως από τη θέση του στα Βαλκάνια είναι στρατηγικής και εξαιρετικής οικονομικής σημασίας αλλά απαιτούνται ακόμη σημαντικές βελτιώσεις στους τομείς της υποδοχής εμπορευματοκιβωτίων και στη σύνδεσή του με τα χερσαία δίκτυα κυρίως του ΠΑΘΕ και μελλοντικά την ΕΓΝΑΤΙΑ. Το λιμάνι της Θεσσαλονίκης έχει την προϋπόθεση μετεξέλιξης σε σημαντικό κόμβο συνδυασμένων μεταφορών (πλοίο/τραίνο/αυτοκίνητο)ευρύτερης ακτινοβολίας. Σε μία τέτοια προοπτική αντιμετωπίζονται ζητήματα ανάπτυξης του Λιμένα λόγω του περιορισμένου εύρους της ζώνης μεταξύ του ευαίσθητου οικοσυστήματος της εκβολής του Αξιού και της αστικής περιοχής της Θεσσαλονίκης. Η αξία του διακινούμενο φορτίου στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης είναι περίπου 2 δις. ευρώ και αντιστοιχεί στο 6% του ΑΕΠ και αναμένεται αύξηση της τάξης του 2%.Η αύξηση των κερδών 19

από τις κινήσεις του λιμένα Θεσσαλονίκης είναι απόρροια της πλεονεκτικής του θέσης και των σύγχρονων εγκαταστάσεων του σε σχέση με τα υπάρχοντα λιμάνια των γειτονικών χωρών (Βάρνα και Μπουργκάζ για τη Βουλγαρία, Κωστάντζα για τη Ρουμανία, Μπαρ για τη Γιουγκοσλαβία, Δυρράχιο για την Αλβανία).Έτσι λοιπόν ανοίγονται πολλές προοπτικές για τη μετατροπή του λιμένα Θεσσαλονίκης σε διεθνή κόμβο μεταφορών. Η εξέλιξη αυτή οδηγεί στον εκσυγχρονισμό των παλαιών λιμενικών εγκαταστάσεων και του δικτύου πληροφορικής σε όλους τους χώρους και της υπηρεσίες του Οργανισμού Λιμένα Θεσσαλονίκης και στην περαιτέρω επέκταση της επιφάνειας του λιμανιού στον 60 προβλήτα με: Την κατασκευή νέων κρηπιδωμάτων και δημιουργία νέων υπαίθρων αποθηκευτικών χώρων Επέκταση του Τερματικού Σταθμού Εμπορευματοκιβωτίων Προμήθεια δύο νέων γερανογεφύρων Κατασκευή νέων σιδηροδρομικών και οδικών συνδέσεων απ ευθείας με τα εθνικά δίκτυα παρακάμπτοντας την πόλη Προμήθεια βοηθητικού εξοπλισμού στον Τερματικό Σταθμό Εμπορευματοκιβωτίων. Στη θαλάσσια περιοχή όπου θα εγκατασταθούν οι αγωγοί πρόληψης-απόρριψης νερού ψύξης υπάρχουν διάφορες λιμενικές εγκαταστάσεις: Νησίδα φορτοεκφόρτωσης. Πρόκειται για νησίδα ορθογώνιου σχήματος διαστάσεων 50 x 18 m με διεύθυνση παράλληλη προς την ακτή. Εξυπηρετεί δεξαμενόπλοια 6000-22000 DWT. Τα δεξαμενόπλοια ιδίου βάρους 6000DWT και μέγιστου βυθίσματος 9 m παραβάλουν στην εσωτερική πλευρά ενώ των 22000 DWT με μέγιστο βύθισμα 10 m στην εξωτερική. Επί της νησίδας βρίσκονται εγκαταστημένοι 8 βραχίονες φορτοεκφόρτωσης πετρελαίου, βενζίνης, νάφθας, εξανίου, αμμωνίας, προπυλενίου και υγραερίων. 20

Αγκυροβόλιο. Είναι πρόσφατα αναβαθμισμένο και αποτελείται από 3 ναύδετα σε βάθος 13,6 m εξυπηρετώντας πλοία ιδίου βάρους μέχρι 500000 DWT. Η διακίνηση των πετρελαιοειδών πραγματοποιείται με υποθαλάσσιους αγωγούς. Καινούργιο αγκυροβόλιο. Εξυπηρετεί πλοία αργού της τάξης των 160000 DWT σε απόσταση 2 Km ανοικτά της νησίδας. Δύο αγκυροβόλια της MAMIDOIL - JET OIL Εξυπηρετούν δεξαμενόπλοια μέχρι 100.000 DWT ημιέφορτων σε βάθη περίπου 6 και 14 m με 4 ναύδετα το καθένα. Η διακίνηση των πετρελαιοειδών πραγματοποιείται με υποθαλάσσιους αγωγούς. Αγκυροβόλιο της ΕΚΟ - ΕΛΔΑ Α.Ε. πρώην ΜΑΜΙΔΑΚΗΣ & ΣΙΑ με 5 ναύδετα σε βάθος 13 m. Προβλήτα εταιρείας τσιμέντων εταιρείας ΟΛΥΜΠΟΣ - ΗΡΑΚΛΗΣ Αγκυροβόλιο Στρατού. Έχει πλωτά ναύδετα και υποθαλάσσιο αγωγό ανατολικά του αγκυροβολίου της ΕΚΟ-ΕΛΔΑ στο ίδιο βάθος με αυτόν. δ) Ενεργειακή Υποδομή - Δίκτυα ΔΕΗ Στην περιοχή της ευρύτερης Θεσσαλονίκης υπάρχουν οι εξής γραμμές μεταφοράς υπερυψηλής και υψηλής τάσης: η γραμμή 400 k Volts Αμύνταιου - Κέντρου Υπερυψηλής Τάσης (ΚΥΥΤ) Θεσσαλονίκης (διπλού κυκλώματος) η γραμμή 400 k Volts ΑΗΣ Καρδιάς- ΚΥΥΤ Θεσσαλονίκης η γραμμή 400 k Volts Γ ιουγκοσλαβίας -ΚΥΥΤ Θεσσαλονίκης η γραμμή 400 k Volts Βουλγαρίας -ΚΥΥΤ Θεσσαλονίκης η γραμμή 150 k Volts Πτολεμαιδας -Κ/Σ Θεσσαλονίκης (διπλού κυκλώματος) η γραμμή 150 k Volts Κιλκίς/Φιλίππων -Κ/Σ Θεσσαλονίκης (διπλού κυκλώματος) η γραμμή 150 k Volts Άγρας -Κ/Σ Θεσσαλονίκης (προβλέπεται αναβάθμιση). Στο Κέντρο Υπερυψηλής Τάσης πραγματοποιείται υποβιβασμός τάσης από 400 σε 150 k Volts για τη διανομή σε Θεσσαλονίκη, Αν. Μακεδονία και Θράκη. Στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν 21

7 υποσταθμοί υποβιβασμού της υψηλής τάσης από 150 k Volts σε 15-20 k Volts (μέση τάση). Η περιοχή μελέτης τροφοδοτείται από τον υποσταθμό Εύοσμου ενώ ολοκληρώνεται η κατασκευή του υποσταθμού Μετεώρων ο οποίος θα παραλάβει σημαντικό μέρος του φορτίου της περιοχής. Στη ΒΙΠΕ Θεσσαλονίκης η παροχή ενέργειας πραγματοποιείται με 2 τροφοδότες 150 k Volts 3 φάσεων 50 κύκλων στον κεντρικό σταθμό ζεύξης του συγκροτήματος. Αν και οι σταθμοί παραγωγής βρίσκονται μακριά από την περιοχή μελέτης εν τούτοις το τοπικό δίκτυο είναι αρκετά σύνθετο και αποτελεί κομβικό σημείο μεταφοράς ενέργειας από τη δυτική στην ανατολική και Βόρεια Ελλάδα και μεταξύ Ελλάδας και Βαλκανικής(Βουλγαρία και Γιουγκοσλαβία). Η ενεργειακή υποδομή συμπληρώνεται από το δίκτυο φυσικού αερίου. Στην περιοχή υπάρχει δακτύλιος μέσης πίεσης από το Ασβεστοχώρι στη Θεσσαλονίκη (μήκους 90 Km με προέκταση 30 Km προς Εύοσμο) και υψηλής πίεσης από Δρυμό προς Αν. Θεσσαλονίκη (μήκους 24 Km ) και από Πεντάλοφο προς Β. Θεσσαλονίκης (μήκους 7,6 Km )με διακλάδωση προς το συγκρότημα της ΕΚΟ (2,1 Km).Το αστικό δίκτυο φυσικού αερίου είναι αρκετά περιορισμένο και προβλέπονται μελλοντικές επεκτάσεις. Επίσης υπάρχουν σχέδια για ενεργοποίηση και αξιοποίηση των γεωθερμικών πεδίων της κοιλάδας Ανθεμούντος (περιοχή Θέρμης) και λεκάνης Μυγδωνίας (από Λαγκαδά μέχρι Ν. Απολλωνία). ε) Λοιπή Τεχνική Υποδομή Η υπόλοιπη τεχνική υποδομή αφορά το τηλεπικοινωνιακό δίκτυο, το δίκτυο ύδρευσης, το δίκτυο αποχέτευσης και εγκαταστάσεων επεξεργασίας υγρών αστικών αποβλήτων και τις υποδομές διαχείρισης αστικών στερεών αποβλήτων. i) Τηλεπικοινωνιακό Δίκτυο Στην περιοχή της ευρύτερης Θεσσαλονίκης υπάρχουν 14 τερματικά κέντρα του ΟΤΕ. Η περιοχή μελέτης εξυπηρετείται από το ΑΚ Ελευθερίου. Το 1968 η χωρητικότητα του κέντρου ήταν 10000 συνδρομητικές γραμμές με 3158 εκκρεμείς αιτήσεις και δυνατότητα επέκτασης μέχρι 40000 γραμμές. Η περιοχή καλύπτεται ραδιοτηλεοπτικά από κρατικούς και ιδιωτικούς ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς. Επίσης υπάρχει δίκτυο κινητής τηλεφωνίας. 22