Δίκαιο Πληροφοριακών Συστημάτων

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Δίκαιο Πληροφοριακών Συστημάτων Ενότητα: Άδειες Λογισμικού Γεώργιος Πρεζεράκος Τμήμα ΗΥΣ

Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

Σκοποί ενότητας Κατανόηση της έννοιας της άδειας του λογισμικού και των δικαιωμάτων / υποχρεώσεων που απορρέουν από αυτήν Τι σημαίνει αδειοδότηση με άδεια ΕΛ/ΛΑΚ και ποιες οι διαφορές ανάμεσα στα είδη τέτοιων αδειών Συνοπτική παρουσίαση αδειών κλειστού λογισμικού Παρουσίαση της ελληνικής νομοθεσίας για την προστασία του εμπορικού λογισμικού Συζήτηση για το διεθνές πρόβλημα της επιβολής ή μη διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας στο λογισμικό 4

Περιεχόμενα ενότητας 1. Γενικά χαρακτηριστικά 2. Άδειες ανοιχτού λογισμικού 3. Δικαιώματα στο ελεύθερο λογισμικό 4. Κλειστό λογισμικό 5. Ελληνική Νομοθεσία 6. Πατέντες και λογισμικό 5

Γενικά χαρακτηριστικά

Ορισμός Άδεια Χρήσης Συμβόλαιο μεταξύ εταιρείας και χρήστη Γνωστή και ως EULA End User License Agreement Καθορίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των χρηστών σε σχέση με τη χρήση του λογισμικού 7

Χρησιμότητα Οι άδειες λογισμικού ασχολούνται με Copyright Υπευθυνότητα Ευρεσιτεχνίες Εμπορικά μυστικά Ειδικούς όρους 8

Copyright Εν γένει Επιτρέπεται η αντιγραφή από τον αγοραστή του λογισμικού για Δημιουργία αντιγράφων ασφαλείας Εφόσον η χρήση γίνεται σε ένα υπολογιστή Απαγορεύεται οποιοδήποτε άλλο αντίγραφο Amendment of the United States Code, Chapter 17 Computer Software Rental Amendments Act of 1990 Προσπάθεια για διατήρηση της ιδιοκτησίας επί του λογισμικού και μετά την πώληση 9

Υπευθυνότητα Σχετικοί όροι της άδειας Απαλλάσσουν την εταιρεία λογισμικού από κάθε ευθύνη Περιορίζουν τυχόν αποζημίωση στην αξία αγοράς του λογισμικού 10

Ευρεσιτεχνία / Εμπορικά μυστικά Η άδεια λογισμικού σε πολλές περιπτώσεις Παρέχει μη αποκλειστικά δικαιώματα σε χρήση κατοχυρωμένων (patented) αλγορίθμων Απαγορεύει το reverse engineering του κώδικα Απαγορεύει τη δημοσίευση μετρήσεων σχετικά με την απόδοση του λογισμικού 11

Κατηγορίες (1/3) 12

Κατηγορίες (2/3) Open source and Free software licenses GPL BSD Closed source Free Licensed Closed Source Pay Licensed Viewable Source Pay Licensed Closed Source Shrink-wrapped 13

Κατηγορίες (3/3) 14

Άδειες ανοιχτού λογισμικού

Free Software Foundation (FSF) (1/2) Οι τέσσερις αρχές του «ελεύθερου λογισμικού) 0. Ελευθερία να εκτελείς το πρόγραμμα για οποιοδήποτε σκοπό 1. Ελευθερία να μελετάς το πώς δουλεύει το πρόγραμμα και να το προσαρμόζεις στις ανάγκες σου Απαιτείται πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα 2. Ελευθερία να διανέμεις αντίγραφα του κώδικα έτσι ώστε να μπορεί να βοηθήσεις τον πλησίον 3. Ελευθερία να βελτιώνεις το πρόγραμμα και να δημοσιοποιείς τις βελτιώσεις προς όφελος όλης της κοινότητας Απαιτείται πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα 16

Free Software Foundation (FSF) (2/2) Richard M. Stallman (RMS) Founder of FSF President of the FSF Founder of the GNU Project Author of the GNU GPL http://www.stallman.org/ 17

Άδεια GNU - GPL GNU General Public License GNU GNU s Not Unix http://www.gnu.org/copyleft/gpl.html The licenses for most software are designed to take away your freedom to share and change it. By contrast,the GNU General Public License is intended to guarantee your freedom to share and change free software to make sure the software is free for all its users 18

GPL και ελευθερία (1/2) Το GPL αυτοδιαφημίζεται ως «ελεύθερη άδεια χρήσης» Copyleft vs Copyright Στην πράξη είναι αρκετά περιοριστική Εφόσον κάποιο πρόγραμμα καλύπτεται από το GPL τότε οποιοσδήποτε το ενσωματώσει σε άλλο πρόγραμμα υποχρεούται να διανείμει το νέο πρόγραμμα δωρεάν Απαγορεύονται επιπλέον περιοριστικοί όροι πλην αυτών στο αρχικό GPL 19

GPL και ελευθερία (2/2) Η πιο δημοφιλής άδεια χρήσης ανοικτού κώδικα Ότι ξεκινήσει σαν open source παραμένει open source Linux == GPL 20

Άδειες συμβατές με GPL Artistic License 2.0 Berkeley Database License BSD license (modified version) Boost Software License Clarified Artistic License Cryptix General License ecos License Eiffel Forum License Expat License Intel Open Source License LGPL / GNU Lesser General Public License License of Guile License of Netscape Javascript License of Perl License of Python License of the imatix Standard Function Library License of the run-time units of the GNU Ada compiler License of Vim Modified BSD license Mozilla Public License OpenLDAP License Public Domain Standard ML of New Jersey Copyright License W3C Software Notice and License X11 license zlib/libpng license Zope Public License 21

Άδεια BSD (1/4) 1. Don t remove our copyright notice and disclaimer from the source code. 2. If you ship binaries, include the copyright notice and disclaimer somewhere with the binaries. 3. You can t use our name to endorse or advertise your product unless you get permission in writing first. 22

Άδεια BSD (2/4) Berkeley Software Distribution (BSD) Αφήνει την επιλογή στον δημιουργό για το κατά πόσον το λογισμικό θα είναι ελεύθερο Mac OS X == BSD Mach, FreeBSD, NetBSD -> Darwin -> Mac OS X 23

Άδεια BSD (3/4) To BSD λογισμικό μπορεί να γίνει GPL To GPL λογισμικό δεν μπορεί να γίνει BSD Χωρίς την συγκατάθεση ΟΛΩΝ των δημιουργών Copy-left vs non-copy-left licences 24

Άδεια BSD (4/4) Obnoxious BSD advertising clause All advertising materials mentioning features or use of this software must display the following acknowledgement: This product includes software developed by the University of California, Berkeley and its contributors. Διαγράφηκε από το BSD γύρω στα 1999 25

Δικαιώματα στο ελεύθερο λογισμικό

Υποχρεώσεις προγραμματιστών 27

Ποιος έχει δικαιώματα σε ένα GPL λογισμικό; (1/2) Τα δικαιώματα παραμένουν σε αυτούς που έγραψαν τον κώδικα Οι συγγραφείς, μέσω του GPL, δίνουν την συγκατάθεση τους για χρήση του κώδικα π.χ. τα δικαιώματα του Linux ανήκουν στον Linus Torvalds και στην αρχική ομάδα που συνεργάστηκε μαζί του Μπορούν να ασκήσουν ένδικα μέσα σε περίπτωση παραβίασης της αδείας 28

Ποιος έχει δικαιώματα σε ένα GPL λογισμικό; (2/2) Free software is not free as in free beer Οι προγραμματιστές είναι ελεύθεροι να χρησιμοποιήσουν, να αλλάξουν ή να αναδιανείμουν τον κώδικα χωρίς να ζητήσουν άδεια από τους προηγούμενους προγραμματιστές Οι προγραμματιστές είναι ελεύθεροι να χρεώσουν κάποια τιμή για τις βελτιώσεις που επέφεραν (αν θέλουν). Δεν μπορούν όμως να περιορίσουν καμία από τις βασικές ελευθερίες (αλλαγή, αναδιανομή, χρήση κλπ.) 29

Παραβίαση GPL (1/4) Όταν παραβιαστεί τουλάχιστον ένας όρος Τερματίζεται η άδεια Δεν υπάρχει άλλη ελαφρύτερη ποινή Χάνεται το δικαίωμα διανομής του λογισμικού Παραβίαση GPL μπορεί να συνεπάγεται Έκδοση δικαστικής απόφασης που τερματίζει την διανομή Υποχρέωση αποζημίωσης 30

Παραβίαση GPL (2/4) Το GPL δεν είχε δοκιμαστεί ποτέ σε δικαστήριο FUD (Fear, Uncertainty, Doubt) Μέχρι το 2005 Το 2005 ο Daniel Wallace μήνυσε το FSF κατηγορώντας το ότι το GPL: Είναι συμβόλαιο όχι άδεια Αποτελεί συνομωσία για επιβολή ολιγοπωλίου στην τιμολόγηση του λογισμικού Ως εκ τούτου παρεμποδίζει τον ελεύθερο ανταγωνισμό 31

Παραβίαση GPL (3/4) Νοέμβριος 2005: 1 η δίκη 20-3-2006: Απόφαση επί της εφέσεως O Wallace έχασε Καταδικάστηκε να πληρώσει τα δικαστικά έξοδα Η δικαστική απόφαση αναφέρει: Τhe GPL encourages, rather than discourages, free competition and the distribution of computer operating systems, the benefits of which directly pass to consumers. These benefits include lower prices, better access and more innovation. 32

Παραβίαση GPL (4/4) Συμπεριλαμβάνει «παράγωγα έργα» (derivative works) Π.χ. Device drivers??? Δεν συμπεριλαμβάνει Ξεχωριστά έργα που συνυπάρχουν με GPL κώδικα Works in mere aggregation Πολλές εταιρείες Linux σπάνε τον κώδικα σε modules τα οποία φορτώνονται μετά το πυρήνα Ισχυρίζονται ότι είναι works in mere aggregation 33

Παραβίαση GPL - Apache License 2.0 και GPL Η άδεια του Apache είναι παράγωγο του GPL Περιέχει όμως έναν επιπλέον όρο Υποχρεώνει τους δημιουργούς να μην διεκδικούν πατέντες για Apache κώδικα Αλλιώς τερματίζεται η άδεια Apache Ασυμβατότητα με GPL 34

SCO vs IBM (1/2) On March 6, 2003, the SCO Group (formerly known as Caldera Systems) filed a $1 billion lawsuit in the US against IBM for allegedly "devaluing" its version of the UNIX operating system. The amount of alleged damages was later increased to $3 billion, and then $5 billion. SCO claimed that IBM had, without authorization, contributed SCO's intellectual property to the codebase of the open source, Unix-like Linux operating system. 35

SCO vs IBM (2/2) SCO's claims are: Unfair competition Interference with contract Copyright infringement Interference with business relationships Η SCO έχασε στις αρχές του 2007 36

Κλειστό λογισμικό

Shrink Wrapped Software (1/2) Οι περισσότερες άδειες γίνονται διαθέσιμες τον χρήστη Όταν ανοιχθεί το κουτί με το λογισμικό ή Όταν εγκατασταθεί το λογισμικό στο υπολογιστή Ο χρήστης συγκατατίθεται πατώντας ένα κουμπί στην οθόνη Οι περισσότεροι χρήστες δεν διαβάζουν το EULA 38

Shrink Wrapped Software (2/2) Οι εταιρείες θεωρούν το EULA σαν μια δήλωση σχετικά με την ευθύνη τους για το λογισμικό Και όχι σαν πραγματικό συμβόλαιο Δεν είναι 100% σίγουρο ότι η Αμερικανική Νομοθεσία αναγνωρίζει την ισχύ των EULAs στο srink-wrapped software Πολλά δικαστήρια τα έχουν θεωρήσει ως «συμβάσεις προσχώρησης» 39

Άδεια Microsoft Shared Source (1/3) Πρόσβαση σε τμήματα πηγαίου κώδικα Eταιρείες και Ιδιώτες Επιλεγμένοι ή μη κατά περίπτωση Σχετικά καινούργια πρωτοβουλία Microsoft Permissive License (Ms-PL) Microsoft Community License (Ms-CL) Microsoft Reference License (Ms-RL) 40

Άδεια Microsoft Shared Source (2/3) Microsoft Public License (Ms-PL) The Ms-PL is the least restrictive of the Microsoft source code licenses. It allows you to view, modify, and redistribute the source code for either commercial or noncommercial purposes. Under the Ms-PL, you may change the source code and share it with others. You may also charge a licensing fee for your modified work if you wish. This license is most commonly used for developer tools, applications, and components. 41

Άδεια Microsoft Shared Source (3/3) Microsoft Reciprocal License (Ms-RL) The Ms-RL is a license that is best used for collaborative development projects. This type of license is commonly referred to as a reciprocal source code license and carries specific requirements if licensees choose to combine Ms-RL code with the licensee's original code. The Ms-RL allows for both non-commercial and commercial modification and redistribution of licensed software and carries a per-file reciprocal term. Microsoft Reference License It allows licensees to view source code in order to gain a deeper understanding of the inner workings of a Microsoft technology. It does not allow for modification or redistribution. This license is used primarily for technologies such as development libraries. 42

Ελληνική νομοθεσία

Τι προβλέπει η νομοθεσία; (1/3) Στην Ελλάδα τα προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών αποτελούν αντικείμενο προστασίας του ν. 2121/93 για την πνευματική ιδιοκτησία. (άρθρο 2 παρ. 3 εδ. α) 44

Τι προβλέπει η νομοθεσία; (2/3) Δικαιούχοι των δικαιωμάτων επί του λογισμικού Εταιρείες παραγωγής λογισμικού ως ειδικοί διάδοχοι των δικαιωμάτων επί των προγραμμάτων, βάσει αυτοδικαίας ή συμβατικής μεταβίβασης των πρωτογενώς αποκτουμένων από τους μισθωτούς ή τους εργολήπτες δικαιωμάτων. (άρθρο 40 του ν. 2121/93) Εφαρμογή του τεκμηρίου του άρθρου 10, παρ. 2 του ν.2121/93, ότι τεκμαίρεται ως δικαιούχος της πνευματικής ιδιοκτησίας σε προγράμματα Η/Υ, το νομικό πρόσωπο, του οποίου το όνομα ή επωνυμία εμφανίζεται πάνω στον υλικό φορέα του έργου, κατά τον τρόπο, που συνήθως χρησιμοποιείται για την ένδειξη του δικαιούχου. 45

Τι προβλέπει η νομοθεσία; (3/3) Περιουσιακά δικαιώματα των Δικαιούχων των δικαιωμάτων Εξουσία αναπαραγωγής (εγκατάσταση προγράμματος σε Η/Υ, εγγραφή του προγράμματος σε μαγνητικά ή οπτικά αποθηκευτικά μέσα, όπως δίσκους, δισκέτες, CD, κ.λ.π) Δικαίωμα θέσης του προγράμματος ή αντιγράφων του σε κυκλοφορία (διανομή, εμπορία). 46

Ποιες είναι οι κυρώσεις; (1/4) Αστικές κυρώσεις (άρθρο 65 του ν.2121/93): Ο δικαιούχος μπορεί να αξιώσει την αναγνώριση του δικαιώματός του, την άρση της προσβολής, την παράλειψή της στο μέλλον καθώς και αποζημίωση που δεν μπορεί να είναι κατώτερη από το διπλάσιο του οικονομικού ανταλλάγματος που ο παραβάτης θα πλήρωνε, εάν προμηθευόταν νόμιμα την άδεια για την χρήση του προγράμματος. Ποινικές κυρώσεις (άρθρο 66 του ν.2121/93): Ο παραβάτης τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός (1) έτους και χρηματική ποινή 1 έως 5 εκατομμυρίων δραχμών. Εάν η ζημία που υπέστη ο δικαιούχος είναι ιδιαίτερα μεγάλη, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον δύο (2) ετών και χρηματική ποινή 2 έως 10 εκατομμυρίων δραχμών. 47

Ποιες είναι οι κυρώσεις; (2/4) Ποινικές κυρώσεις (άρθρο 66 του ν.2121/93): Αν ο υπαίτιος τελεί τις παραπάνω πράξεις κατ επάγγελμα ή αν οι περιστάσεις κάτω από τις οποίες έγινε η πράξη μαρτυρούν ότι ο υπαίτιος είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας ή των συγγενικών δικαιωμάτων, επιβάλλεται κάθειρξη μέχρι 10 ετών και χρηματική ποινή 5 έως 20 εκατομμυρίων δραχμών, καθώς και αφαίρεση της άδειας λειτουργίας της επιχείρησης στα πλαίσια της οποίας τελέσθηκε η πράξη. Θεωρείται ότι η πράξη έχει τελεσθεί κατ επάγγελμα και όταν ο δράστης έχει καταδικασθεί για αδικήματα προσβολής πνευματικής ιδιοκτησίας με αμετάκλητη απόφαση σε ποινή στερητική της ελευθερίας. 48

Ποιες είναι οι κυρώσεις; (3/4) Διοικητικές κυρώσεις (άρθρο 65Α του ν.2121/93): Όποιος χωρίς δικαίωμα και κατά παράβαση των διατάξεων του παρόντος νόμου αναπαράγει, πωλεί ή κατ' άλλον τρόπο διανέμει στο κοινό ή κατέχει με σκοπό διανομής πρόγραμμα ηλεκτρονικού υπολογιστή, ανεξαρτήτως άλλων κυρώσεων, υπόκειται σε διοικητικό πρόστιμο ίσο με χίλια (1.000) ευρώ για κάθε παράνομο αντίτυπο προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή. 49

Ποιες είναι οι κυρώσεις; (4/4) Διοικητικές κυρώσεις (άρθρο 65Α του ν.2121/93): Αρμόδιες για τον έλεγχο της εφαρμογής των διατάξεων του παρόντος νόμου και την επιβολή των προβλεπόμενων κυρώσεων είναι η Υπηρεσία Ειδικών Ελέγχων (ΥΠ.Ε.Ε.), οι Αστυνομικές και Τελωνειακές Αρχές, οι οποίες μετά τη διαπίστωση της παράβασης, ενημερώνουν τους δικαιούχους μέσω του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας. Σε περίπτωση υποτροπής εντός του αυτού οικονομικού έτους το διοικητικό πρόστιμο που προβλέπεται στο άρθρο 65Α διπλασιάζεται. 50

Πατέντες και λογισμικό

Τι είναι πατέντα; Ένα σύνολο αποκλειστικών δικαιωμάτων τα οποία παραχωρούνται από την κυβέρνηση σε κάποιο φυσικό πρόσωπο ή οργανισμό για περιορισμένο χρονικό διάστημα Συνήθως 20 χρόνια Η πατέντα (δίπλωμα ευρεσιτεχνίας) ΔΕΝ είναι το ίδιο με την προστασία πνευματικών δικαιωμάτων (copyright) 52

Γιατί απονέμονται πατέντες; Η απονομή πατεντών είναι ένας τρόπος για να γίνεται οικονομικά ελκυστική Η ενασχόληση με την έρευνα για την παραγωγή καινοτόμων προϊόντων / υπηρεσιών Οι επενδύσεις (πολλές φορές δυσβάσταχτες) που απαιτούνται για την ερευνητική δραστηριότητα Ύπαρξη πατεντών Προώθηση της καινοτομίας Π.χ. έρευνα για νέα φάρμακα 53

Πως απονέμονται; Ο ενδιαφερόμενος οργανισμός πρέπει να κάνει αίτηση στον οικείο φορέα της κάθε χώρας Ξεχωριστές αιτήσεις για κάθε χώρα (ΗΠΑ, Ην. Βασίλειο, Κίνα, Ινδία, Ελλάδα κλπ) Υπάρχουν όμως και διακρατικοί φορείς European Patent Office (EPO) Στις ΗΠΑ υπάρχει ειδικό ομοσπονδιακό δικαστήριο που εξειδικεύεται σε υποθέσεις πατεντών (1982) 54

Με ποια κριτήρια; Πατέντες δύναται να απονεμηθούν σε εφευρέσεις Νέες (Novelty / prior art) Εύκολο Μη προφανείς (Non obviousness) Πιο δύσκολο με δυνατότητα εφαρμογής στην βιομηχανία (Μόνο ΕΕ) Στη σχετική Ευρωπαϊκή σύμβαση προβλέπονται συγκεκριμένες εξαιρέσεις Πχ προγράμματα Η/Υ 55

Πατέντες και λογισμικό (1/2) Είναι ένα ζήτημα που απασχολεί τη νομική επιστήμη από την δεκαετία του 50 Δεν υπάρχει ξεκάθαρος ορισμός Τι θεωρείτο πρόγραμμα τις δεκαετίες 50 & 60? Ένα μαθηματικός αλγόριθμος Ταξινόμηση, αναζήτηση κλπ Οι μαθηματικοί τύποι, εξισώσεις κλπ ΔΕΝ μπορούν να πατενταριστούν!! Είναι πνευματική κληρονομιά όλης της ανθρωπότητας 56

Πατέντες και λογισμικό (2/2) Από το 80 και μετά η νομολογία (τουλάχιστον στις ΗΠΑ) άλλαξε προσανατολισμό Άρχισαν να επιτρέπονται πατέντες σε χαρακτηριστικά συστημάτων που βασίζονται σε λογισμικό αρκεί τα καινοτόμα χαρακτηριστικά να μην περιορίζονται αποκλειστικά στο λογισμικό Χαλάρωσε η απαίτηση από τον αιτούντα να αποδεικνύει ότι η εφεύρεση του είναι υλοποιήσιμη (ΗΠΑ) Χαλάρωσαν τα κριτήρια σχετικά με το είναι προφανές και τη μη σε μια εφεύρεση που προωθείται για πατέντα Από το 2006 και μετά παρατηρείται μια επιστροφή στο παλαιότερο καθεστώς που είχε πιο αυστηρά κριτήρια 57

Που είναι το πρόβλημα; Τι μπορεί να πατενταριστεί (και τι δεν μπορεί) σε συστήματα λογισμικού; Μήπως είναι πολύ εύκολο να ικανοποιηθούν τα βασικά κριτήρια για πατέντα όταν πρόκειται για λογισμικό; Η ύπαρξη πατεντών στο λογισμικό προωθεί την καινοτομία; Οι πατέντες λογισμικού δεν μπορούν να ταξινομηθούν εύκολα 58

Τι μπορεί να πατενταριστεί; Το λογισμικό είναι μια διεπιστημονική περιοχή που καλύπτει πολλά πεδία δραστηριότητας Αλγόριθμους Δομές δεδομένων Διεπαφές με το χρήστη Επιδόσεις Φιλικότητα / ευκολία στην εκμάθηση κλπ κλπ Τι από τα παραπάνω αποτελεί εφαρμογή ( πατέντα) και τι ανήκει στην σφαίρα των αφηρημένων ιδεών ( όχι πατέντα); 59

Τι συμβαίνει με τα βασικά κριτήρια; (1/2) Novelty Συνιστούν τα παρακάτω νέα εφεύρεση; Αλλάζω 10 γραμμές πηγαίου κώδικα Προσαρμόζω έναν γενικό αλγόριθμο ή μια τεχνική απεικόνισης στην οθόνη στις ανάγκες μια νέας εφαρμογής 60

Τι συμβαίνει με τα βασικά κριτήρια; Prior-art (2/2) Πολλές ανακαλύψεις στο λογισμικό δεν δημοσιεύονται σε επιστημονικά περιοδικά Θεωρήθηκαν προφανείς Θεωρήθηκαν πολύ γενικές Διαδόθηκαν πολύ γρήγορα και έγιναν κοινό κτήμα Non-obviousness Πως αποδεικνύεται ότι ένας άλλος προγραμματιστής (επαρκώς καταρτισμένος) δεν θα έφθανε εύκολα στο ίδιο αποτέλεσμα; 61

Πατέντες και καινοτομία Με βάση μια σχολή σκέψης οι πατέντες ΔΕΝ είναι απαραίτητες για την ύπαρξη καινοτομίας στο λογισμικό Την δεκαετία του 80 οι επενδύσεις σε λογισμικό είχαν ετήσιο ρυθμό αύξησης 16% Οι ίδιες οι εταιρείες λογισμικού προτάσσουν άλλους λόγους ως κρίσιμους για την επιτυχία μιας επένδυσης Χρόνος εισόδου στην αγορά Ευκολία στην εκμάθηση Υποστήριξη μετά την πώληση Εχεμύθεια 62

Ταξινόμηση Οι κοινές πατέντες ταξινομούνται συνήθως με βάση το αποτέλεσμα που επιφέρουν, πχ. «Μετατροπή του σιδήρου σε ατσάλι» Με το λογισμικό αυτό είναι σχεδόν αδύνατο, πχ Πρόγραμμα ανάλυσης της ομιλίας Χρησιμοποιεί «γρήγορο» FFT Η τεχνική που επιταχύνει το FFT μπορεί να είναι πατενταρισμένη Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει πλήρες και ευρέως αποδεκτό σύστημα ταξινόμησης 63

Πατέντες και λογισμικό (1/4) Επιπλέον οι πατέντες στο λογισμικό συνοδεύονται από κάποια μειονεκτήματα Αύξηση του κόστους κατοχής / χρήσης Δυσκολία στην υιοθέτηση κοινά αποδεκτών προτύπων Patent trolls 64

Πατέντες και λογισμικό (2/4) Η ανάπτυξη ενός ηλεκτρομηχανικού συστήματος με 100.000 εξαρτήματα Μπορεί να κοστίσει δεκάδες/εκατοντάδες εκατομμύρια Ευρώ Είναι λογικό μερικά εκατομμύρια να δαπανηθούν για: Εύρεση πατεντών που παραβιάζονται από το σύστημα Αγορά σχετικών δικαιωμάτων 65

Πατέντες και λογισμικό (3/4) Η ανάπτυξη ενός συστήματος λογισμικού με 100.000 δομικά στοιχεία Στοιχίζει πολύ φτηνά (πχ 2 προγραμματιστές για 1-2 χρόνια) Η αναζήτηση για παραβίαση πατεντών ανεβάζει δυσανάλογα το κόστος Η αγορά δικαιωμάτων για πατέντες ανεβάζει δυσανάλογα το κόστος 5% ποσοστό για κάθε πατέντα (τυπικό) κάνει ένα πρόγραμμα που παραβιάζει 20 πατέντες (πιθανό) ΜΗ κερδοφόρο Ποια καινοτομία; 66

Πατέντες και λογισμικό (4/4) Επιπλέον Ένας προγραμματιστής συνήθως αδυνατεί να κατανοήσει το νομικό κείμενο μιας πατέντας Ένας προγραμματιστής συνήθως αδυνατεί να διαπραγματευθεί ο ίδιος την αγορά των σχετικών δικαιωμάτων Στην Αμερική έχουν απονεμηθεί πατέντες παρελθόν για χαρακτηριστικά λογισμικών που είναι ευρέως διαδεδομένα Blinking cursor (XOR) Backing store 67

Λύσεις Η χρήση μιας διαφορετικής μεθόδου που παρακάμπτει την πατέντα Δεν είναι πάντοτε εύκολο ή δυνατό Η απόκτηση όσων το δυνατόν περισσοτέρων πατεντών έτσι ώστε να «ανταλλάσσονται» με άλλους Μόνο για μεγάλες εταιρείες 68

Τρέχουσα κατάσταση (1/2) Ευρωπαϊκή Ένωση Με βάση το άρθρο 52 της Ευρωπαϊκής Συνθήκης για τις πατέντες, το EPO δεν απονέμει πατέντες αποκλειστικά για λογισμικό Μπορεί όμως να απονεμηθεί πατέντα εφόσον το λογισμικό λύνει κάποιο τεχνικό πρόβλημα Από το 78 έχουν απονεμηθεί γύρω στις 30.000 Δεν απονέμεται πατέντα αν το λογισμικό επιλύει ένα επιχειρηματικό (business) πρόβλημα Από καιρού εις καιρόν ασκούνται πιέσεις για να υιοθετηθεί Οδηγία που θα επιτρέπει την έκδοση τέτοιων πατεντών 69

Τρέχουσα κατάσταση (2/2) ΗΠΑ 550 το 1971 1019 το 1980 4555 το 1990 20.730 το 2000 40.874 το 2006 70

Τέλος Ενότητας