Φιλολογική επιμέλεια : Αναστασία Γεωργίου, φιλόλογος. Επαναληπτικό διαγώνισμα στα Αρχαία Ελληνικά της Α Λυκείου. Α. Κείμενο

Επαναληπτικό διαγώνισμα στα Αρχαία Ελληνικά της Α Λυκείου Α. Κείμενο ΞΕΝΟΦΩΝ,ΕΛΛΗΝΙΚΑ 2,2 20 23 Λακεδαιμόνιοι δὲ οὐκ ἔφασαν πόλιν Ἑλληνίδα ἀνδραποδιεῖν μέγα ἀγαθὸν εἰργασμένην ἐν τοῖς μεγίστοις κινδύνοις γενομένοις τῇ Ἑλλάδι, ἀλλ ἐποιοῦντο εἰρήνην ἐφ ᾧ τά τε μακρὰ τείχη καὶ τὸν Πειραιᾶ καθελόντας καὶ τὰς ναῦς πλὴν δώδεκα παραδόντας καὶ τοὺς φυγάδας καθέντας τὸν αὐτὸν ἐχθρὸν καὶ φίλον νομίζοντας Λακεδαιμονίοις ἕπεσθαι καὶ κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν ὅποι ἂν ἡγῶνται. Θηραμένης δὲ καὶ οἱ σὺν αὐτῷ πρέσβεις ἐπανέφερον ταῦτα εἰς τὰς Ἀθήνας. εἰσιόντας δ αὐτοὺς ὄχλος περιεχεῖτο πολύς, φοβούμενοι μὴ ἄπρακτοι ἥκοιεν οὐ γὰρ ἔτι ἐνεχώρει μέλλειν διὰ τὸ πλῆθος τῶν ἀπολλυμένων τῷ λιμῷ. τῇ δὲ ὑστεραίᾳ ἀπήγγελλον οἱ πρέσβεις ἐφ οἷς οἱ Λακεδαιμόνιοι ποιοῖντο τὴν εἰρήνην προηγόρει δὲ αὐτῶν Θηραμένης, λέγων ὡς χρὴ πείθεσθαι Λακεδαιμονίοις καὶ τὰ τείχη περιαιρεῖν. ἀντειπόντων δέ τινων αὐτῷ, πολὺ δὲ πλειόνων συνεπαινεσάντων, ἔδοξε δέχεσθαι τὴν εἰρήνην. μετὰ δὲ ταῦτα Λύσανδρός τε κατέπλει εἰς τὸν Πειραιᾶ καὶ οἱ φυγάδες κατῇσαν καὶ τὰ τείχη κατέσκαπτον ὑπ αὐλητρίδων πολλῇ προθυμίᾳ, νομίζοντες ἐκείνην τὴν ἡμέραν τῇ Ἑλλάδι ἄρχειν τῆς ἐλευθερίας. Παρατηρήσεις 1. Να μεταφράσετε τα παραπάνω υπογραμμισμένα αποσπάσματα. [Μονάδες : /20] 2. Τι σημαίνει η φράση «Λακεδαιμόνιοι δὲ οὐκ ἔφασαν πόλιν Ἑλληνίδα ἀνδραποδιεῖν μέγα ἀγαθὸν εἰργασμένην ἐν τοῖς μεγίστοις κινδύνοις γενομένοις τῇ Ἑλλάδι» ; [Μονάδες: /15] 3. Ποιοί ήταν οι όροι που επέβαλαν οι Σπαρτιάτες στους Αθηναίους προκειμένου να συνάψουν ειρήνη; Και γιατί οι όροι αυτοί ήταν πολύ σκληροί για τους Αθηναίους; [Μονάδες: /20] 4. Είναι εύκολη η ειδολογική και χρονολογική κατάσταση των έργων του Ξενοφώντα; Σε ποιες κατηγορίες χωρίζονται τα έργα του; Να αναφέρετε από ένα σε κάθε κατηγορία. 1

[Μονάδες: /15] 5. Να κάνετε χρονική αντικατάσταση στους παρακάτω ρηματικούς τύπους : γενομένοις, ἀπήγγελλον, ποιοῖντο, ἐπανέφερον, ἕπεσθαι, περιαιρεῖν [Μονάδες: /6] 6. Να γράψετε τους τύπους που σας ζητούνται για καθένα από τα παρακάτω ονόματα : πόλιν : δοτική πληθυντικού τείχη: αιτιατική ενικού τὰς ναῦς : δοτική ενικού τῷ λιμῷ : κλητική ενικού θάλατταν : γενική ενικού [Μονάδες: /5] 7. Να γράψετε τους άλλους βαθμούς των επιθέτων στην ίδια πτώση, αριθμό και γένος: μέγα (ἀγαθὸν), πολλῇ (προθυμίᾳ). 8. Να χαρακτηριστούν συντακτικά οι παρακάτω λέξεις του κειμένου : [Μονάδες: /4] ἀνδραποδιεῖν, ἄπρακτοι, τῷ λιμῷ, ἀντειπόντων, τῆς ἐλευθερίας. [Μονάδες: /10] 9. Με ποιες λέξεις του κειμένου έχουν ετυμολογική συγγένεια οι παρακάτω λέξεις: φήμη, ποίημα, νόμισμα, οισοφάγος, ενοχή. [Μονάδες: /5] Καλή επιτυχία!!! 2

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1. α)με το όρο, αφού γκρεμίσουν τα μακρά τείχη και (τα τείχη) του Πειραιά και παραδώσουν τα πλοία εκτός από δώδεκα και να φέρουν πίσω στην πατρίδα τους εξόριστους θεωρώντας τον ίδιο εχθρό και φίλο με τους Λακεδαιμόνιους, να ακολουθούν (τους Λακεδαιμονίους) και στη ξηρά και στη θάλασσα οπουδήποτε τους οδηγούν (οι Λακεδαιμόνιοι). Ο Θηραμένης λοιπόν και οι πρέσβεις που ήταν μαζί του επιστρέφοντας στην Αθήνα έφεραν αυτούς τους όρους. β)και αφού μερικοί του έφεραν αντίρρηση, πολύ περισσότεροι όμως τον επιδοκίμασαν αποφάσισαν να δέχονται την ειρήνη. Ύστερα από αυτά και ο Λύσανδρος κατέπλεε στον Πειραιά και οι εξόριστοι επέστρεφαν και τα τείχη άρχιζαν να κατεδαφίζουν με πολλή προθυμία, ενώ αυλητρίδες έπαιζαν τον αυλό, επειδή νόμιζαν ότι εκείνη η ημέρα ήταν η αρχή για την ελευθερία στην Ελλάδα. 2. Στο συμβούλιο των συμμάχων των Σπαρτιατών που έγινε προκειμένου να παρθεί απόφαση τι σκοπό έχουν για την Αθήνα, ενώ όλοι σχεδόν οι σύμμαχοι ζητούσαν να καταστρέψουν την Αθήνα και να πουλήσουν όλους τους Αθηναίους ως δούλους, οι Σπαρτιάτες αντέταξαν πως «δεν ήταν σωστό να υποδουλώσουν μια ελληνική πόλη που έχει προσφέρει μεγάλες υπηρεσίες σε μεγάλους κινδύνους που συνέβησαν στην Ελλάδα». Αναφέρονταν στον έσχατο κίνδυνο που βρέθηκε η Ελλάδα στη διάρκεια των Μηδικών πολέμων 490 478π.Χ. Οι Σπαρτιάτες με αυτό τον τρόπο από τη μία δείχνουν μεγαλοψυχία προς τους ηττημένους Αθηναίους. Τους συγχωρούν για τις αδικίες τους,επειδή είχαν προσφέρει πολλά στους Περσικούς πολέμους. Απ την άλλη χαρακτηρίζονται ως άριστοι διπλωμάτες με διορατικότητα και σύνεση,γιατί συνειδητοποιούσαν πως η Θήβα θα απειλούσε και την ίδια τη Σπάρτη, αν εξαφανιζόταν η Αθήνα από τον ιστορικό προσκήνιο. 3. Στο συμμαχικό συνέδριο που έγινε στη Σπάρτη οι Σπαρτιάτες πρότειναν στους πρέσβεις των Αθηναίων τους παρακάτω όρους. Αρχικά, να γκρεμίσουν οι Αθηναίοι τα Μακρά τείχη και τα τείχη του Πειραιά. Να παραδώσουν όλα τους τα πλοία εκτός από δώδεκα, να επιτρέψουν την επιστροφή των εξόριστων στην Αθήνα. Να έχουν τους ίδιους φίλους και εχθρούς με του Σπαρτιάτες και τέλος ν ακολουθούν τους Σπαρτιάτες οπουδήποτε κι αν τους διατάξουν. Οι όροι αυτοί ήταν σκληροί, γιατί ταπείνωναν αρκετά την Αθήνα. Με το να γκρεμίσουν τα Μακρά τείχη και τα τείχη του Πειραιά οι Αθηναίοι χάνουν την 3

ανεξαρτησία τους και ένα σημάδι του μεγαλείου τους, της δύναμής τους και της ασφάλειά τους. Απ την άλλη με το να παραδώσουν όλα τους τα πλοία η Αθήνα χάνει την αυτοδυναμία της και την κυριαρχία της στη θάλασσα. Μην ξεχνάμε πως η Αθήνα ήταν η πρώτη ναυτική δύναμη στην Ελλάδα και τώρα γίνονταν αυτόματα η Σπάρτη. Η επαναφορά επίσης των εξόριστων ολιγαρχικών καλλιεργούσε κλίμα ανασφάλειας, αλλά και βοηθούσε τους Σπαρτιάτες στο να διατηρήσουν το ολιγαρχικό καθεστώς και στην Αθήνα. Τέλος, αφού θα ακολουθούσαν τους Σπαρτιάτες στις εκστρατείες τους είτε στη θάλασσα είτε στη στεριά, σήμαινε πως υποχρεωτικά οι Αθηναίοι γίνονταν μέλη της Πελοποννησιακής συμμαχίας. Θα έπρεπε να αναγνωρίσουν υποχρεωτικά την ηγεμονία της Σπάρτης, να χάσουν ό, τι φιλίες και συμμαχίες είχαν ακόμη και να πολεμήσουν κατά των πιστών τους φίλων όπως οι Αργείοι και οι Σάμιοι. 4. Δεν είναι εύκολη ούτε η ειδολογική ούτε η χρονολογική κατάταξη των έργων του Ξενοφώντα. Ορισμένα από τα έργα του συνδυάζουν γνωρίσματα διαφορετικών φιλολογικών ειδών. Η χρονολόγηση των έργων του στηρίζεται σε «εσωτερικές μαρτυρίες» (=αναφορές σε πρόσωπα και γεγονότα που μπορούν να χρονολογηθούν από άλλες πηγές) και στην προσεκτική μελέτη του ύφους του. Τα έργα του χωρίζονται σε ιστορικά, Σωκρατικά και σε διδακτικά. Στα ιστορικά ανήκουν τα «Ἑλληνικά», στα Σωκρατικά η «Ἀπολογία Σωκράτους» και στα διδακτικά «Περί ἱππικής». 5. Ενεστώτας Γιγνομένοις ἀπαγγέλλουσιν ποιοῖντο Παρατατικός ἀπήγγελλον Μέλλοντας γενησομένοις ἀπαγγελοῦσιν ποιήσοιντο /ποιηθήσοιντο Αόριστος γενομένοις ἀπήγγειλαν ποιήσαιντο/ Παρακείμενος ποιηθείησαν, εῖεν γεγενημένοις ἀπηγγέλκασιν Πεποιημένοι εῖεν /γεγονόσι Υπερσυντέλικος ἀπηγγέλκεσαν 4

Ενεστώτας ἐπαναφέρουσιν ἕπεσθαι περιαιρεῖν Παρατατικός ἐπανέφερον Μέλλοντας ἐπανοίσουσιν ἓψεσθαι Περιαιρήσειν Αόριστος ἐπανήνεγκον σπέσθαι περιελεῖν Παρακείμενος ἐπανενηνόχασιν ἠκολουθηκέναι περιῃρηκέναι Υπερσυντέλικος ἐπανενηνόχεσαν 6. πόλεσι τεῖχος νηί λιμέ θαλάσσης 7. μέγα (ἀγαθὸν) μεῖζον μέγιστον πολλῇ (προθυμίᾳ) πλείονι/πλέονι πλείστῃ 8. ἀνδραποδιεῖν: ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο του ρήματος ἐφασαν, ταυτοπροσωπία ἄπρακτοι: επιρρηματικό κατηγορούμενο που δηλώνει τρόπο στο υποκείμενο του ρήματος ἣκοιεν, Θηραμένης, πρέσβεις τῷ λιμῷ: δοτική της αιτίας στο «τῶν ἀπολλυμένων» ἀντειπόντων : γενική απόλυτη χρονική μετοχή, τινῶν υποκείμενο τῆς ἐλευθερίας : αντικείμενο του απαρεμφάτου ἂρχειν 9. φήμη : ἔφασαν ποίημα: ποιοῖντο νόμισμα : νομίζοντας οισοφάγος : ἐπανέφερον ενοχή : περιεχεῖτο 5