ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ Ή ΕΤΑΙΡΕΙΑ ONE-MAN BUSINESS OR COMPANY ΑΠΟ ΤΙΣ :

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ Ή ΕΤΑΙΡΕΙΑ ONE-MAN BUSINESS OR COMPANY ΑΠΟ ΤΙΣ : ΚΟΚΚΙΝΙΔΟΥ ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΑΜ 8994 ΝΟΚΑ ΑΘΗΝΑ-ΕΙΡΗΝΗ ΑΜ 8997 Επιβλέπων Καθηγητής : ΠΑΠΑΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΚΩΣΤΑΣ Καβάλα, 2012

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ Βασικές έννοιες ατομικής επιχείρησης Ίδρυση ατομικής επιχείρησης Οργάνωση και διοίκηση ατομικής επιχείρησης Λύση και εκκαθάριση ατομικής επιχείρησης Πλεονεκτήματα ατομικής επιχείρησης Μειονεκτήματα ατομικής επιχείρησης ΕΤΑΙΡΕΙΑ Ορισμός και είδη εταιρείας Σύσταση εταιρείας Ομόρρυθμη εταιρεία (Ο.Ε.) Εισαγωγή Σύσταση της Ομόρρυθμης Εταιρείας Δικαιώματα και υποχρεώσεις των εταίρων στην Ο.Ε Λύση της Ομόρρυθμης εταιρείας Εκκαθάριση της Ομόρρυθμης εταιρείας Συμμετοχική ή Αφανής εταιρεία Συνεταιρισμός Ετερόρρυθμη Εταιρεία (Ε.Ε.) Εισαγωγή Σύσταση της Ε.Ε Δικαιώματα και υποχρεώσεις του ετερόρρυθμου εταίρου στην Ε.Ε Λύση της Ε.Ε Εκκαθάριση της Ε.Ε Ανώνυμη Εταιρεία (Α.Ε.) Γενικά Σύσταση Ανώνυμης Εταιρείας Μετοχές Διοίκηση της Ανώνυμης Εταιρείας Βιβλία Ανώνυμης Εταιρείας Αποθεματικά 29

3 Αύξηση μετοχικού κεφαλαίου Μείωση μετοχικού κεφαλαίου Λύση και εκκαθάριση της Ανώνυμης Εταιρείας Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε.) Εισαγωγή Σύσταση της Ε.Π.Ε Διοίκηση- Διαχείριση- Εκπροσώπηση της Ε.Π.Ε Βιβλία της Ε.Π.Ε Αύξηση του εταιρικού κεφαλαίου Μείωση του εταιρικού κεφαλαίου Λύση και εκκαθάριση της Ε.Π.Ε Πλεονεκτήματα εταιρείας Μειονεκτήματα εταιρείας ΕΡΕΥΝΑ Ερωτηματολόγιο Απαντήσεις και αποτελέσματα ερωτηματολογίου Συμπεράσματα...57

4 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η εργασία αυτή εκπονήθηκε στα πλαίσια της πτυχιακής εργασίας με θέμα <<ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ Ή ΕΤΑΙΡΕΙΑ?>>, με σκοπό να μπορεί ο αναγνώστης να έχει μία ολοκληρωμένη άποψη τόσο για τις ατομικές επιχειρήσεις όσο και για τις εταιρείες καθώς και για τη σύσταση και λειτουργία τους ώστε αν ίδρυε σήμερα κάποιος μία επιχείρηση να ήταν σε θέση να κάνει τη σωστή επιλογή για τους σωστούς λόγους. Η εργασία αυτή χωρίζεται σε δύο σκέλη, το θεωρητικό στο οποίο ανήκουν το πρώτο και το δεύτερο κεφάλαιο και στο ερευνητικό στο οποίο ανήκει το τρίτο κεφάλαιο. Η έρευνα θα πραγματοποιηθεί με τη μέθοδο του ερωτηματολογίου τα οποία θα δοθούν σε ένα δείγμα 100 ατόμων. Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται μία εισαγωγή στις βασικές έννοιες της ατομικής επιχείρησης, αναλύονται οι διαδικασίες σύστασης αυτής, δηλαδή όλα τα βήματα που προέχουν για να ολοκληρωθεί η σύσταση και να έχει ισχύ μία ατομική επιχείρηση. Επίσης αναφέρεται η οργάνωση και η διοίκηση της επιχείρησης, η λύση και η εκκαθάριση της και τα λογιστικά βιβλία που τηρεί μία επιχείρηση τέτοιας μορφής. Ακόμη θα αναλυθούν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της ατομικής επιχείρησης και θα συμπεριληφθούν κάποια έντυπα της εφορίας που αφορούν την σύσταση ώστε να μπορεί ο αναγνώστης να έχει μία πιο καθαρή και ολοκληρωμένη εικόνα. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται εισαγωγή στις βασικές έννοιες μια εταιρείας. Όπως και στο πρώτο κεφάλαιο έτσι και στο δεύτερο αναλύονται η σύσταση, η οργάνωση και διοίκηση, η λύση και η εκκαθάριση, τα λογιστικά βιβλία που τηρεί όπως και τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα μιας εταιρείας σε σχέση με μία ατομική επιχείρηση. Στο τρίτο κεφάλαιο αναφέρονται τα αποτελέσματα της έρευνας μέσω γραφημάτων και στατιστικών πινάκων. Τέλος, στο τέταρτο και τελευταίο κεφάλαιο γράφονται και αναλύονται τα συμπεράσματα αυτής της εργασίας ώστε να είναι σε θέση ο αναγνώστης να επιλέξει πιο είναι το καλύτερο για αυτόν, η ίδρυση μίας ατομικής επιχείρησης ή μίας εταιρείας.

5

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ 1.1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Πρόκειται για την πιο παλιά, πιο απλή και πιο διαδεδομένη μορφή επιχείρησης και είναι στην ουσία αυτή που ταυτίζεται με το πρόσωπο του επιχειρηματία. Υπάρχουν ατομικές επιχειρήσεις πολλών ειδών και μεγεθών, από ένα μικρό κατάστημα με έναν και μοναδικό εργαζόμενο, τον ιδιοκτήτη, ως μία τεράστια επιχείρηση με δεκάδες εργαζόμενους. Η ατομική επιχείρηση ιδρύεται, οργανώνεται και διοικείται από ένα άτομο το οποίο είναι υπεύθυνο για τις αποφάσεις και τις συνέπειες των αποφάσεων αυτών. Ο ιδιοκτήτης είναι αυτός που απολαμβάνει όλα τα κέρδη ή υποφέρει όλες τις ζημίες της επιχειρηματικής του δραστηριότητας. Η επιχείρηση αυτής της μορφής έχει περιορισμένα έξοδα ίδρυσης, οργάνωσης και διοίκησης και αφήνει μεγαλύτερα περιθώρια ευελιξίας και δυνατότητας άμεσης λήψης και εκτέλεσης των αποφάσεων στον επιχειρηματία. Οι ατομικές επιχειρήσεις λειτουργούν με ένα σχετικά μικρό αριθμό εργαζομένων και ο όγκος των πωλήσεων είναι μικρός. Ο νομικός ορισμός των ατομικών επιχειρήσεων ποικίλει ανά χώρα και ανά κλάδο. Ο αριθμός των εργαζομένων κυμαίνεται από λιγότερους από 15 στο πλαίσιο του αυστραλιανού Fair Work Act 2009 μέχρι και 50 εργαζόμενους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι ατομικές επιχειρήσεις μπορούν επίσης να ταξινομηθούν σύμφωνα και με άλλες μεθόδους όπως οι πωλήσεις, τα περιουσιακά στοιχεία ή τα καθαρά κέρδη. Οι ατομικές επιχειρήσεις είναι κοινές σε πολλές χώρες ανάλογα με το οικονομικό σύστημα που βρίσκεται σε λειτουργία. Τυπικά παραδείγματα είναι: το ψιλικατζίδικο, άλλα μικρά καταστήματα (όπως ένα αρτοποιείο ή delicatessen), κομμωτές, βιοτέχνες, δικηγόροι, λογιστές, εστιατόρια, ξενώνες, φωτογράφοι, μικρής κλίμακας παραγωγοί κλπ. 1

7 Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, αυτή η μορφή επιχείρησης ενδείκνυται για μικρομεσαίες εμπορικές επιχειρήσεις, που χαρακτηρίζονται από την ανάγκη γρήγορης προσαρμογής στις συνθήκες της αγοράς καθώς και για αγροτικές ή βιοτεχνικές επιχειρήσεις όπου η δυνατότητα προσωπικής επίβλεψης σε ζητήματα που αφορούν το μέγεθος της παραγωγής, την επιλογή των μεθόδων παραγωγής κ.α. κρίνεται αποφασιστικής σημασίας. Η ατομική επιχείρηση δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να συγχέεται με την <<προσωπική>> επιχείρηση η οποία αφορά νομική μορφή εταιρείας (ομώνυμη, ετερόρρυθμη, μετοχική) 1.2 ΙΔΡΥΣΗ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Η έναρξη των δραστηριοτήτων της ατομικής επιχείρησης είναι απλή, εύκολη και γρήγορη, με την προϋπόθεση ότι ο επιχειρηματίας έχει το απαραίτητο κεφάλαιο, γνώσεις και εμπορεύματα ή υπηρεσίες που πρόκειται να πουλήσει. Όταν θέλει κάποιος να κάνει έναρξηίδρυση ατομικής επιχείρησης το πιο σωστό είναι να την αναθέσει σε έναν λογιστή. Το χρονικό διάστημα σύστασης μίας ατομικής επιχείρησης είναι συνήθως δύο εργάσιμες μέρες. Σε περίπτωση όμως που αυτό δεν γίνεται και κάποιος αποφασίσει να το κάνει μόνος του θα πρέπει να ακολουθήσει τα παρακάτω βήματα: 1.Έυρεση χώρου εργασίας 2.Προέγκριση επωνυμίας 3.Ασφάλιση εταιρειών- φυσικών προσώπων 4.Δ.Ο.Υ. για έναρξη 5.Επιμελητήριο για εγγραφή 6.Δ.Ο.Υ. για θεώρηση 2

8 1.Έυρεση χώρου εργασίας Αρχικά θα πρέπει να βρεθεί ένας χώρος στον οποίο θα λειτουργήσει η επιχείρηση (έδρα). Για τον χώρο αυτό χρειάζεται ως αποδεικτικό είτε συμβόλαιο ιδιοκτησίας ακινήτου, είτε μισθωτήριο είτε παραχωρητήριο (βλ. σχετικά έντυπα στο τέλος του υποκεφαλαίου). Αν η έναρξη γίνεται σε ιδιόκτητο χώρο χρειάζεται Ε9 ή το συμβόλαιο του σπιτιού. Αν ο χώρος παραχωρείται από γονείς χρειάζεται επικυρωμένη υπεύθυνη δήλωση ότι το παραχωρούν και το Ε9 ή το συμβόλαιο που αναφέρει ότι ανήκει σε αυτούς. 2.Προέγκριση επωνυμίας Στη συνέχεια χρειάζεται εγγραφή στο αντίστοιχο επιμελητήριο (Επαγγελματικό, Βιοτεχνικό, Εμπορικό και Βιομηχανικό κτλ.) για το δικαίωμα χρήσης της επωνυμίας και του Διακριτικού Τίτλου. Οι Δ.Ο.Υ. είναι υποχρεωμένες να μη χορηγούν σε φυσικά πρόσωπα βεβαιώσεις υποβολής δήλωσης έναρξης δραστηριότητος, αν αυτά δεν τους προσκομίσουν βεβαίωση ελέγχου της επωνυμίας και του διακριτικού τίτλου από το οικείο επιμελητήριο. Για κάθε τύπο εταιρείας, εφόσον έχουν επιλεχθεί η επωνυμία και ο διακριτικός τίτλος της νέας εταιρείας και εφόσον είναι γνωστοί ο σκοπός και ο τύπος της, είναι σκόπιμη μία επίσκεψη στο οικείο επιμελητήριο για βεβαίωση ότι η συγκεκριμένη επωνυμία και ο διακριτικός τίτλος δεν έχουν ήδη δοθεί σε κάποια άλλη επιχείρηση. Εάν η επιλεγμένη επωνυμία και ο διακριτικός τίτλος είναι αποδεκτά, θα δοθεί βεβαίωση για τον αύξοντα αριθμό κράτησης της επωνυμίας, ο οποίος ισχύει για 2 μήνες. Το στάδιο αυτό της Προέγκρισης Επωνυμίας δεν είναι υποχρεωτικό, αλλά κρίνεται χρήσιμο αν γίνει πριν την σύνταξη και υπογραφή του καταστατικού, για την αποφυγή εκ των υστέρων μεταβολών. 3

9 3.Ασφάλιση Εταιρειών- Φυσικών Προσώπων Στη συνέχεια είναι απαραίτητη η ασφάλιση στο Υποχρεωτικό Ασφαλιστικό Ταμείο που υπάγεται ο καθένας (ΟΑΕΕ κτλ.). 4.Δ.Ο.Υ για έναρξη Το επόμενο βήμα στη διαδικασία σύστασης της ατομικής επιχείρησης είναι η έναρξη εργασιών στη Δ.Ο.Υ. έδρας. Θα πρέπει να προσκομισθούν τα απαραίτητα δικαιολογητικά στην εκάστοτε ΔΟΥ για την έναρξη επαγγέλματος και την έκδοση Αριθμού Φορολογικού Μητρώου. Με την υποβολή της δήλωσης έναρξης και εντός 3 ημερών διενεργείται έλεγχος, προκειμένου να γίνει επαλήθευση των δεδομένων που αναγράφονται στα υποβαλλόμενα δικαιολογητικά. Τα αλλοδαπά φυσικά πρόσωπα υπήκοοι χωρών εκτός Ε.Ε., υποβάλουν στη Δ.Ο.Υ. μαζί με τα υπόλοιπα δικαιολογητικά και άδεια διαμονής για εργασία στην Ελλάδα διάρκειας τουλάχιστον ενός έτους. 5.Επιμελητήριο για εγγραφή Εντός δύο μηνών από τη σύστασή της η εταιρεία πρέπει να εγγραφεί στο οικείο επιμελητήριο. Η εγγραφή ολοκληρώνεται το συντομότερο, την επόμενη ημέρα από την κατάθεση των δικαιολογητικών και αφού γίνει ο έλεγχος των δικαιολογητικών, η καταχώρηση της επωνυμίας και του Διακριτικού Τίτλου της επιχείρησης, αφού καταβληθούν τα τέλη καταχώρισης στο πρωτόκολλο επωνυμιών, και αφού εκπληρωθούν οι προς το ΕΒΕΑ οφειλόμενες συνδρομές ή διακανονισθούν σε δόσεις. 4

10 6.Δ.Ο.Υ. για θεώρηση Τέλος, θα χρειαστεί ο ιδρυτής να σφραγίσει με την σφραγίδα του και να αριθμήσει τα Επαγγελματικά του Βιβλία και Στοιχεία, σύμφωνα με τον ΚΒΣ (Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων), τα οποία συνήθως είναι κατ ελάχιστον το Βιβλίο Εσόδων και Εξόδων και το Βιβλίο (μπλοκ) Αποδείξεων Παροχής Υπηρεσιών. Κώλυμα στη διαδικασία θεώρησης μπορεί να υπάρξει αν υπάρχουν φορολογικά χρέη, καθώς και χρέη από οποιοδήποτε τέλος ή εισφορά που βεβαιώνεται, αν δεν έχει γίνει η υποβολή δηλώσεων απόδοσης οποιουδήποτε παρακρατούμενου ή επιρριπτόμενου φόρου, τέλους ή εισφοράς από οποιαδήποτε αιτία, ανεξάρτητα από τον τελικό δικαιούχο αυτών καθώς και δηλώσεων φόρου εισοδήματος, αν υπάρχουν μη φορολογικά χρέη βάσει άλλων διατάξεων (ασφαλιστικά κ.α.) πάνω από ΕΥΡΩ (για τη θεώρηση βιβλίων και στοιχείων) και τέλος αν υπάρχουν χρέη σε επιμελητήρια ανεξαρτήτως ύψους ποσού (για τη θεώρηση βιβλίων και στοιχείων). ΕΝΤΥΠΑ ΠΟΥ ΘΑ ΧΡΕΙΑΣΤΟΥΝ 5

11 Ε9 ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΗΡΙΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΜΙΣΘΩΣΗΣ 6

12 ΜΙΣΘΩΤΗΡΙΟ ΣΥΜΦΩΝΗΤΙΚΟ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ 1.3 Οργάνωση και διοίκηση ατομικής επιχείρησης Ο όρος διοίκηση είναι μία ευρύτερη έννοια με την οποία προσδιορίζεται ο τρόπος καλύτερης οργάνωσης ομάδων ανθρώπων με σκοπό την ταχύτερη επίτευξη συγκεκριμένων στόχων. Η οργάνωση και η διοίκηση στην ατομική επιχείρηση γίνονται από το ίδιο άτομο, τον ιδιοκτήτη ο οποίος είναι υπεύθυνος για όλα όσα γίνονται στην επιχείρησή του. Για να οργανώσει και να διοικήσει την επιχείρησή του ο ιδιοκτήτης δεν είναι απαραίτητο να έχει 7

13 συγκεκριμένες γνώσεις. Τα άτομα που απασχολεί ως εργατικό δυναμικό είναι συνήθως λίγα και σε πολλές περιπτώσεις από το συγγενικό του περιβάλλον κάτι το οποίο καθιστά την διοίκηση τους ακόμη πιο εύκολη, άμεση και αποτελεσματική. 1.4 Λύση και εκκαθάριση ατομικής επιχείρησης Όπως το φυσικό, έτσι και το νομικό πρόσωπο έχει το δικό του κύκλο ζωής. Ξεκινάει με τη σύσταση, αναπτύσσεται με την επέκταση και εδραίωση των δραστηριοτήτων του και από ένα σημείο και μετά «ζει» υπό την αίρεση της ολοκλήρωσης του σκοπού του. Η λύση και εκκαθάριση μιας ατομικής επιχείρησης μπορεί να πραγματοποιηθεί για διάφορους λόγους, όπως συνταξιοδότηση, νέες επαγγελματικές προκλήσεις, ασθένεια του επιχειρηματία- ιδιοκτήτη. Η λύση μιας επιχείρησης δεν επέρχεται ωστόσο με την έκδοση μίας ληξιαρχικής πράξης. Με εξαίρεση την περίπτωση της πτώχευσης, τη λύση της επιχείρησης ακολουθεί υποχρεωτικά το στάδιο της εκκαθάρισης, κατά τη διάρκεια του οποίου και μέχρι την περάτωσή του, η επιχείρηση εξακολουθεί να υφίσταται ως νομικό πρόσωπο, αλλά μόνο για τους σκοπούς της εκκαθάρισης. Επίσης, εκτός και από την περίπτωση της μεταβίβασης, η διάλυση μίας επιχείρησης περιλαμβάνει συνήθως τα ακόλουθα στάδια: 1. Ειδοποίηση του φορέα όπου είχε αρχικά καταχωρηθεί η επιχείρηση, να ακυρώσει την άδεια λειτουργίας ή την καταχώρηση του εργοδότη στο μητρώο. 2. Συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις κοινωνικής ασφάλισης και τις φορολογικές υποχρεώσεις. 3. Εξόφληση τυχόν εκκρεμών οφειλών της επιχείρησης. 4. Πώληση ή αυτοπαράδοση των πάγιων και εμπορεύσιμων στοιχείων, και των επαγγελματικών αυτοκινήτων. 8

14 5. Πώληση ή αυτοπαράδοση φορολογικών ταμειακών μηχανών (Φ.Τ.Μ.) αφού πρώτα γίνει έλεγχος και κλείσιμο της φορολογικής ταμειακής μηχανής από ειδικό τεχνικό. 6. Δήλωση διακοπής σε μικρότερο χρονικό διάστημα των δέκα (10 ) ημερολογιακών ημερών από την πραγματική ημερομηνία διακοπής των εργασιών. 7. Υπεύθυνη δήλωση περί μη ύπαρξης παγίων, εμπορεύσιμων στοιχείων και επαγγελματικών αυτοκινήτων κατά τη διακοπή. 8. Προσωπική παρουσία ή εξουσιοδότηση τρίτου, με γνήσιο υπογραφής από αστυνομική αρχή. 9. Προσκόμιση των δηλώσεων Φ.Π.Α.,περιοδικές και εκκαθαριστικές. 10. Προσκόμιση των δηλώσεων εισοδήματος. 11. Προσκόμιση των προσωρινών και οριστικών δηλώσεων Φ.Μ.Υ. 12. Θεωρημένα και αχρησιμοποίητα βιβλία και στοιχεία προς ακύρωση εφόσον γίνουν οι τελικές ενημερώσεις των κινήσεων. 13. Αυτοψία και έλεγχος του χώρου από ελεγκτή της αρμόδιας Δ.Ο.Υ. 14. Υποβολή της περιοδικής δήλωσης Φ.Π.Α. σε χρονικό διάστημα μικρότερο των είκοσι (20) ημερολογιακών ημερών από την ημέρα της διακοπής. 15. Υποβολή της εκκαθαριστικής δήλωσης Φ.Π.Α. σε χρονικό διάστημα μικρότερο των πενήντα πέντε (55) ημερολογιακών ημερών από την ημέρα της διακοπής. 16. Δήλωση διακοπής της δραστηριότητας στο Τ.Ε.Β.Ε. / Τ.Α.Ε. / Τ.Σ.Α.Υ. κτλ. 17. Και τέλος δήλωση διακοπής της δραστηριότητας στο Επιμελητήριο. Δεν πρέπει επίσης να παραληφθεί το γεγονός ότι οι διαδικασίες διάλυσης μίας επιχείρησης εμπίπτουν στην αρμοδιότητα κάθε κράτους- μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και διαφέρουν από χώρα σε χώρα. 9

15 1.5 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Είναι γεγονός ότι οι μικρές επιχειρήσεις υπερέχουν από αριθμητική άποψη των μεγάλων επιχειρήσεων στη χώρα μας και έτσι δικαιολογημένα χαρακτηρίζονται ως η «ραχοκοκαλιά» της ελληνικής οικονομίας. Ως προς την επιλογή άσκησης της επαγγελματικής δραστηριότητας ενός ατόμου με τη μορφή ατομικής επιχείρησης εμφανίζονται ορισμένα πλεονεκτήματα που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Τα βασικότερα από αυτά είναι: 1. Η αμεσότητα της επικοινωνίας του ιδιοκτήτη με τους πελάτες, προμηθευτές, εργαζομένους. Στην ατομική επιχείρηση οι πελάτες και οι προμηθευτές αν έχουν κάποιο πρόβλημα έχουν την δυνατότητα και την ευκολία να έρθουν σε άμεση επαφή με τον ιδιοκτήτη ο οποίος μπορεί να τους λύσει γρήγορα το πρόβλημα τους ή να τους λύσει τυχόν απορία η οποία αφορά το προϊόν ή τις υπηρεσίες που προσφέρει. 2. Η άμεση και συνεπώς αποτελεσματικότερη εποπτεία της επιχείρησης. Από τη στιγμή που ο ιδιοκτήτης είναι ένας είναι σαφώς πιο εύκολο για αυτόν να έχει τον έλεγχο της επιχείρησης του, να εντοπίζει άμεσα τα προβλήματα και να τα επιλύνει. 3. Η ευελιξία της Διοίκησης στη λήψη αποφάσεων. Η λήψη των αποφάσεων γίνεται γρήγορα και έτσι αυξάνεται και η ικανότητα της επιχείρησης να ανταποκρίνεται ταχύτερα στις προκλήσεις του περιβάλλοντος. 4. Η κατά κανόνα ευνοϊκότερη φορολογική μεταχείριση των ατομικών επιχειρήσεων. Ο κρατικός έλεγχος σε τέτοιες επιχειρήσεις είναι μικρότερος από κάθε άλλη μορφή. Η επιχείρηση αυτή καθαυτή δεν πληρώνει φόρους εισοδήματος, αφού ο ιδιοκτήτης είναι υπεύθυνος για αυτούς. 5. Μια ατομική επιχείρηση στήνεται πιο εύκολα από κάθε άλλη μορφή επιχείρησης. Δεν υφίσταται περιορισμός ελάχιστου κεφαλαίου ίδρυσης. Επίσης, δεν απαιτούνται χρονοβόρες διατυπώσεις και έτσι μπορεί να ξεκινήσει αμέσως τις εργασίες της. 6. Ο ιδιοκτήτης έχει τον απόλυτο έλεγχο και απολαμβάνει όλα τα κέρδη. 7. Η οικονομία δαπανών λειτουργίας. Μία ατομική επιχείρηση για να λειτουργήσει δεν χρειάζεται πολλά χρήματα ή μεγάλο κεφάλαιο για να λειτουργήσει σωστά. 10

16 Παρ όλα τα πλεονεκτήματα που εμφανίζουν οι ατομικές επιχειρήσεις, οι τάσεις εξυγίανσης της αγοράς όπως και η προσπάθεια ενίσχυσης του ανταγωνισμού των επιχειρήσεων οδηγεί στις συγχωνεύσεις και στις εξαγορές των επιχειρήσεων και στη δημιουργία ομίλων, φαινόμενα τα οποία παίρνουν μεγάλες διαστάσεις στις μέρες μας. 1.6 ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ. Όπως σε κάθε περίπτωση υπάρχουν δύο πλευρές έτσι συμβαίνει και σε αυτή. Εκτός από τα πλεονεκτήματα που προαναφέρθηκαν υπάρχουν και κάποια λίγα αλλά σημαντικά μειονεκτήματα. Τα μειονεκτήματα αυτά μπορεί να καταστούν κατά περιπτώσεις αποφασιστικής σημασίας που να εξουδετερώνουν τα παραπάνω πλεονεκτήματα. Αυτά είναι κυρίως: 1. Ο ιδιοκτήτης είναι απολύτως υπεύθυνος για τις ζημιές, τα χρέη και όλες τια άλλες υποχρεώσεις. Αυτό σημαίνει ότι ο επιχειρηματικός κίνδυνος αναλαμβάνεται εξ ολοκλήρου από τον ίδιο τον επιχειρηματία και σε περίπτωση ζημίας ο επιχειρηματίας καλύπτει αυτή τη ζημία από την προσωπική του περιουσία. 2. Υπερβολικός συγκεντρωτισμός αρμοδιοτήτων. Ο ιδιοκτήτης είναι υποχρεωμένος να πάρει μόνος του όλες τις αποφάσεις που αφορούν τη λειτουργία και τις δραστηριότητες της επιχείρησης προς οικονομία δαπανών που σαν αποτέλεσμα έχει να παρεμποδίζεται η ανάπτυξη. 3. Ο ιδιοκτήτης είναι ο μόνος υπεύθυνος για την εξεύρεση χρηματοδότησης και δανείων. «Μολονότι οι επιχειρηματίες των ατομικών επιχειρήσεων έχουν την πολυτέλεια να είναι αφεντικά του εαυτού τους αυτό δεν σημαίνει ότι εξαιρούνται από οικονομικούς κινδύνους. Χρειάζεται να βρουν τα χρήματα που είναι απαραίτητα για να στήσουν και να συντηρήσουν την επιχείρηση και στη συνέχεια πρέπει να πληρώνουν 11

17 τους ανάλογους φόρους ως ελεύθεροι επαγγελματίες.» [Θεόδωρος Σύρος, φοροτεχνικός και σύμβουλος επιχειρήσεων.] 4. Περιορισμένη οικονομική επιφάνεια και πιστοληπτική ικανότητα. Δεδομένου ότι η μικρή χρονική διάρκεια λειτουργίας της μειώνει τη φερεγγυότητα της επιχείρησης. 5. Η επιχείρηση παύει να υφίσταται μετά τον θάνατο του ιδιοκτήτη. Εφόσον ο ιδιοκτήτης συγκεντρώνει στο πρόσωπό του όλες σχεδόν τις διοικητικές θέσεις τις επιχείρησης είναι απολύτων λογικό μετά το θάνατό του να σταματάει και η λειτουργία της επιχείρησης ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΕΤΑΙΡΕΙΑ 2.1 ΟΡΙΣΜΟΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Εταιρεία είναι οποιαδήποτε ένωση προσώπων Φυσικών ή Νομικών προς επίτευξη κάποιου κοινού σκοπού. Συνεπώς η εταιρεία δεν έχει πάντα κερδοσκοπικό χαρακτήρα, αλλά μπορεί να είναι θρησκευτικού, πολιτικού, φιλανθρωπικού ή άλλου σκοπού. Οι εταιρικές επιχειρήσεις είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας δύο ή περισσότερων ατόμων ή φορέων με σκοπό το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. «Αποτελούν σύμβαση με την οποία δύο ή περισσότερα φυσικά πρόσωπα υποχρεώνονται αμοιβαία στην επιδίωξη με κοινές εισφορές, κοινού σκοπού ιδίως οικονομικού.» (Κωνσταντίνος Π. Τερζίδης, Μάνατζμεντ Στρατηγική Προσέγγιση 2004, σελίδα 54) Οι εταιρείες διακρίνονται σε αστικές και εμπορικές. Αστικές είναι οι εταιρείες που προωθούν κοινωνικούς και πολιτιστικούς σκοπούς, χωρίς να έχουν εμπορική δραστηριότητα. Διακρίνονται σε αστικές εταιρείες μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και σε κερδοσκοπικές. Οι εταιρείες μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα επιδιώκουν κυρίως επιστημονικούς ή άλλους ανιδιοτελείς σκοπούς. Οι κερδοσκοπικές δεν έχουν την δυνατότητα να επιδιώκουν εμπορικό σκοπό αλλά μπορούν να επιδιώκουν οικονομικό. Εμπορικές είναι οι εταιρείες που σκοπό έχουν την επίτευξη κέρδους μέσω δραστηριοτήτων τους. Οι εμπορικές εταιρείες διακρίνονται με βάση το κριτήριο της προσωπικής ευθύνης ή το κριτήριο της κεφαλαιακής συμμετοχής σε προσωπικές εταιρείες και σε κεφαλαιουχικές. Στις προσωπικές εταιρείες κυρίαρχο ρόλο έχει η προσωπικότητα των εταίρων, ανεξάρτητα από το ύψος συμμετοχής τους στο εταιρικό κεφάλαιο. Αυτοί είναι που εμπνέουν εμπιστοσύνη στους πελάτες και αποτελούν εγγύηση προς τρίτους. Οι προσωπικές εταιρείες είναι συνήθως ολιγομελείς και αυτό γιατί στηρίζονται στην αρχή της απόλυτης εμπιστοσύνης μεταξύ των εταίρων. Μεταξύ των μελών τους υπάρχουν δεσμοί εμπιστοσύνης, φιλίας και συγγένειας. Από τη νομοθεσία δεν προβλέπεται ελάχιστο όριο του εταιρικού κεφαλαίου και η αποτίμηση των περιουσιακών τους στοιχείων γίνεται με ομόφωνη απόφαση των εταίρων. Αμιγώς προσωπική εταιρεία είναι μόνο η Ομόρρυθμη εταιρεία. Προσωπικές εταιρείες θεωρούνται 12

18 επίσης οι Συμμετοχικές ή Αφανείς και οι Συνεταιρισμοί. Οτιδήποτε αναφέρεται στο καταστατικό αυτών των εταιρειών πρέπει να μην αντιβαίνει τον νόμο. Οι προσωπικές εταιρείες θεωρούνται εμπορικές, μόνο και εφόσον ασκούν δραστηριότητα που από τον εμπορικό νόμο χαρακτηρίζεται ως εμπορική. Στην δεύτερη περίπτωση πρόκειται για εταιρείες κεφαλαιουχικές. Στις κεφαλαιουχικές εταιρείες κυρίαρχο ρόλο έχει το κεφάλαιο που διαιρείται σε ίσα τμήματα. Σε αυτή τη μορφή εταιρειών οι εταίροι έχουν ευθύνη μέχρι το ποσό εισφοράς τους στο κεφάλαιο. «Η σχέση μεταξύ των εταίρων εκφράζεται από το κεφάλαιο που έχουν εισφέρει στην εταιρεία, είτε σε χρήμα είτε σε είδος και δεν αναγνωρίζεται η προσωπική εργασία. Επίσης, υπάρχει διαχωρισμός μεταξύ της προσωπικής και της εταιρικής περιουσίας. Αμιγώς κεφαλαιουχική εταιρεία είναι η Ανώνυμη εταιρεία. Οι κεφαλαιουχικές εταιρείες είναι εμπορικές από την ίδρυσή τους ανεξάρτητα από το αν ασκούν ή όχι εμπορική δραστηριότητα.»(χρήστος Ι. Νεγκάκης, Λογιστική Εταιρειών Θεωρεία-Εφαρμογές 2006, σελίδα 27) Οι τύποι εταιρειών που μπορούν να συσταθούν με βάση την ελληνική νομοθεσία, είναι η ομόρρυθμη, η απλή ετερόρρυθμη, η κατά μετοχές ετερόρρυθμη και η αφανής ή συμμετοχική από πλευράς προσωπικών εταιρειών και η εταιρεία περιορισμένης ευθύνης και η ανώνυμη από πλευράς κεφαλαιουχικών εταιρειών. Ως ιδιόρρυθμες μορφές εταιρειών αναγνωρίζονται επίσης ο συνεταιρισμός και η συμπλοιοκτησία. Με την ίδρυση μιας εταιρείας γίνεται ο συνδυασμός των πόρων των συμβαλλόμενων έτσι ώστε να επιτευχθεί ο σκοπός της, κάτι που το καθένα από τα συμβαλλόμενα μέρη δεν θα μπορούσε ή θα απαιτούσε δυσανάλογα μεγάλο κόπο για να το πραγματοποιήσει μόνο του. Σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα, εταιρεία είναι η αμφοτεροβαρής σύμβαση με την οποία δύο οι περισσότερα πρόσωπα αναλαμβάνουν μεταξύ τους την υποχρέωση να επιδιώξουν ένα κοινό σκοπό, καταβάλλοντας ίσες, αν δεν έχει οριστεί διαφορετικά, προς το μέγεθος εισφορές. «Οι εταιρείες από την ίδρυσή τους αποτελούν νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου και έχουν τις ίδιες υποχρεώσεις και δικαιώματα που έχουν τα φυσικά πρόσωπα. Μπορούν, συνεπώς, να συνενωθούν με άλλα φυσικά ή νομικά πρόσωπα και δημιουργήσουν άλλο ανεξάρτητο νομικό πρόσωπο». (Χρήστος Ι. Νεγκάκης 2006,σελίδα 28) Αν η εταιρεία συσταθεί με έγγραφη συμφωνία, η συμφωνία αυτή ονομάζεται καταστατικό. Στις εμπορικές εταιρείες (προσωπικές και κεφαλαιουχικές ) η ύπαρξη καταστατικού είναι αναγκαία προϋπόθεση σύστασης της εταιρείας. Στο καταστατικό περιγράφονται αναλυτικά οι σχέσεις των προσώπων που ιδρύουν την εταιρεία, οι διαδικασίες ίδρυσης και το κεφάλαιο που καταβάλλεται για την επίτευξη των σκοπών τους. Για λόγους προστασίας των συναλλασσομένων με την εταιρεία μπορεί ο νόμος να απαιτεί (ανάλογα με τον τύπο της εταιρείας) τη δημοσίευση του καταστατικού, ώστε τρίτοι να μπορούν να διαπιστώσουν ποιος έχει εξουσία εκπροσώπησης της εταιρείας. Σε απλές μορφές εταιρείας (αστικής, αφανής) η ύπαρξη γραπτού καταστατικού δεν είναι αναγκαία. Όλες οι εταιρείες, έχουν την υποχρέωση τήρησης βιβλίων και στοιχείων σύμφωνα με τον Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων. Στις κεφαλαιουχικές όμως εκτός από την τήρηση βιβλίων τηρούνται επιπλέον τα εταιρικά βιβλία. Σε αντίθεση με τις ατομικές επιχειρήσεις ο θάνατος ή η αποχώρηση ενός από τους εταίρους δεν επιφέρει και τη λύση της εταιρείας καθώς οι εταιρείες αποτελούν ανεξάρτητο νομικό πρόσωπο. 13

19 2.2. ΣΥΣΤΑΣΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Η σύσταση εταιρείας μπορεί να συντελέσει με πολλούς τρόπους στην ελάττωση του επιχειρηματικού κινδύνου. Αυτό επιτυγχάνεται ακόμα πιο εύκολα όταν οι εταίροι αλληλοσυμπληρώνονται με τις ικανότητες τους σε διαφορετικούς τομείς. Αξίζει να σημειωθεί ότι η σύσταση εταιρικών επιχειρήσεων ευνοεί τη δημιουργία σχετικά μεγάλων οικονομικών μονάδων με σύγχρονο εξοπλισμό και αυξημένες δυνατότητες εφαρμογής αποτελεσματικών μεθόδων παραγωγικής διαδικασίας. Για την σύνταξη οποιασδήποτε συμβάσεως απαιτούνται να υπάρχουν κάποιοι γενικοί όροι. Η εταιρεία είναι στην ουσία σύμβαση και επομένως για να είναι έγκυρη η σύσταση μιας εταιρείας του εμπορικού δικαίου είναι αναγκαίο να υπάρχουν όλοι αυτοί οι όροι. Για τη σύσταση μιας εταιρείας πρέπει να ισχύουν κάποιες προϋποθέσεις. Αρχικά ο σκοπός ίδρυσης και λειτουργίας της εταιρείας δεν πρέπει να αντίκειται στα ήθη. Στη συνέχεια, θα πρέπει να υπογραφεί μία σύμβαση με ιδιωτικό ή δημόσιο έγγραφο σύμφωνα με το οποία τα άτομα τα οποία αποφασίζουν να συντάξουν την εταιρεία θα πρέπει να έχουν δικαιοπρακτική ικανότητα και να μην έχουν υπαχθεί σε κατάσταση πτώχευσης σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Μία ακόμα προϋπόθεση είναι η δημοσιότητα της σύμβασης ώστε οι ενδιαφερόμενοι τρίτοι να έχουν την δυνατότητα πληροφόρησης των όρων της εταιρικής συμβάσεως. Τέταρτη και τελευταία προϋπόθεση είναι η εισφορά του κεφαλαίου. Οι μέτοχοι ή οι εταίροι είναι υποχρεωμένοι να καταβάλουν την εισφορά που τους αναλογεί. Αυτή η εισφορά μπορεί να είναι σε χρήμα, σε είδος ή και με την προσωπική εργασία τους αν και δεν αποτελεί τμήμα του εταιρικού κεφαλαίου. Στις εισφορές χρήματος ανήκουν τα μετρητά, οι επιταγές, τα μερίσματα, οι λογαριασμοί καταθέσεων όψεως σε τράπεζα και άλλα ισοδύναμα μετρητών. Στις εισφορές είδους μπορεί να ανήκουν τα ακίνητα ή κινητά πράγματα όπως είναι τα οικόπεδα, τα κτίρια, τα μηχανήματα κ.α., οι απαιτήσεις πελατών, οι μετοχές και οι ομολογίες ΟΜΟΡΡΥΘΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (O.E.) Εισαγωγή «Ομόρρυθμος είναι η συσταινόμενη εταιρεία μεταξύ δύο ή και πολλών προσώπων σκοπόν εχόντων να συνεμπορεύονται υπό επωνυμίαν εταιρικήν».(άρθρο 20, Εμπορικού Νόμου) Η ομόρρυθμη εταιρεία ανήκει στις προσωπικές εταιρείες και διαφέρει από την ατομική όσον αφορά την ιδιοκτησία. Τα χαρακτηριστικά της στοιχεία με βάση τον ορισμό είναι η από κοινού εμπορία, η εταιρική επωνυμία, η εταιρική σύμβαση και η προσωπική ευθύνη το οποίο είναι και το πιο βασικό και βάση του οποίου όλοι οι εταίροι ευθύνονται προσωπικώς και 14

20 αλληλέγγυα με όλα τα περιουσιακά τους στοιχεία για τις υποχρεώσεις της εταιρείας. «Οι ομόρρυθμοι συνέταιροι, οι αναφερόμενοι εις το καταστατικό της εταιρείας έγγραφον, υπόκεινται αλληλεγγύως εις όλας τας υποχρεώσεις της εταιρείας, αν και υπογεγραμμένας παρ ενός μόνου των συνεταίρων, υπό την εταιρικήν όμως επωνυμίαν.»(άρθρο 22, Εμπορικού Νόμου). Αυτό ισχύει και για κάθε νέο εταίρο που εισέρχεται στην εταιρεία άσχετα αν τα χρέη της εταιρείας δημιουργήθηκαν πριν την είσοδό του σε αυτή. Εξαίρεση αποτελούν τα προγενέστερα χρέη της ομόρρυθμης εταιρείας, όταν υπάρχει δημοσιευμένη συμφωνία των εταίρων για αυτά. Μόνο τότε ο νέος εταίρος δεν έχει καμία ευθύνη απέναντι σε αυτά τα χρέη της εταιρείας. Η Ομόρρυθμη Εταιρεία είναι ένα νομικό πρόσωπο. Με τη σύσταση της μπορεί να προβεί σε δικαιοπραξίες 1 και επιχειρηματικές πράξεις. Σε περίπτωση τροποποίησης του καταστατικού η Ομόρρυθμος Εταιρεία εξακολουθεί να έχει τη νομική της υπόσταση. Η Ο.Ε. έχει τη δική της εταιρική επωνυμία που συνήθως αποτελείται από τα ονόματα των μελών της. Από τη σύστασή της μπορεί να κατέχει τη δική της περιουσία όπως επίσης να αποκτά κυριότητα επί κινητών και ακινήτων. Ακόμα, έχει το δικαίωμα να συμμετέχει ως εταίρος και σε άλλες εταιρείες καθώς επίσης και να διεκδικεί δικαιώματα για βλάβες κατά της προσωπικότητάς της Σύσταση της Ομόρρυθμης Εταιρείας Τα συμβαλλόμενα μέρη κατά τη σύσταση της εταιρείας συντάσσουν το καταστατικό το οποίο δεν είναι απαραίτητα δημόσιο. Δημοσιοποιείται μόνο στην περίπτωση που οι συμβαλλόμενοι επιθυμούν να συνταχθεί ενώπιον συμβολαιογράφου. Αν μεταξύ των εταίρων της Ο.Ε. περιλαμβάνεται και νομικό πρόσωπο, τότε υπογράφει ο νόμιμος εκπρόσωπος της εταιρείας το καταστατικό στο οποίο περιέχονται οι εξής πληροφορίες οι οποίες αναφέρονται στο άρθρο 43 του Εμπορικού Νόμου: Το ονοματεπώνυμο των εταίρων. Η ιδιότητα των εταίρων. Η εμπορική επωνυμία της εταιρείας όπως αυτή εμφανίζεται στις εμπορικές της συναλλαγές. Η Ο.Ε. μπορεί να έχει και ένα «διακριτικό τίτλο», εκτός από την πλήρη επωνυμία της και διαφορετικό από τα ονόματα των εταίρων, καθώς επίσης και εμπορικό σήμα. Ο σκοπός και το αντικείμενο δραστηριότητας της εταιρείας. Η διαμονή των εταίρων. Το κεφάλαιο που καταβλήθηκε και το ποσοστό συμμετοχής του κάθε εταίρου. Τα ονοματεπώνυμα των εταίρων που διορίστηκαν να διευθύνουν, να διοικούν και να υπογράφουν στο όνομα της εταιρείας. 1 Δικαιοπραξία: εκείνη η νομοτυπική μορφή ή αλλιώς το πραγματικό το οποίο περιέχει τη δήλωση βουλήσεως που αποσκοπεί στην παραγωγή ορισμένου έννομου αποτελέσματος(καράσης, Δίκαιο της Δικαιοπραξίας) 15

21 Ο χρόνος διάρκειας της εταιρείας ο οποίος ορίζεται στο καταστατικό σε ξεχωριστό άρθρο. Μετά το πέρας της προβλεπόμενης ημερομηνίας λήξεως η εταιρεία θεωρείται «λυθείσα». Μόνο με τροποποίηση του καταστατικού πριν την ημερομηνία λήξης και εφόσον αναφέρονται στο καταστατικό οι όροι, η διάρκεια της εταιρείας μπορεί να παραταθεί. Η έδρα της εταιρείας. Η έδρα της εταιρείας αναφέρεται και στο μισθωτήριο συμβόλαιο το οποίο κατατίθεται προς θεώρηση στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. του ακινήτου. Η άσκηση της διοίκησης η οποία μπορεί να ανατεθεί σε ένα ή και περισσότερα πρόσωπα. 2 Οι εισφορές των εταίρων οι οποίες εκτός από χρήματα μπορεί να είναι διάφορα στοιχεία του ενεργητικού, ολόκληρη επιχείρηση καθώς και προσωπική εργασία. 3 Σε περίπτωση που δεν έχει συμφωνηθεί κάποιο άλλο ποσό οι εταίροι είναι υποχρεωμένοι να καταβάλλουν ίσες εισφορές. Η διανομή των κερδών και των ζημιών οι οποίες μπορεί να διαφέρουν από την εισφορά του κεφαλαίου. 4 Οι όροι τροποποίησης που μπορεί να γίνουν και θα αφορούν τους εταίρους, τις εισφορές, οποιοδήποτε άλλο όρο που πρέπει να ορίζει την απαιτούμενη πλειοψηφία καθώς επίσης και την υποχρέωση της δημοσίευσής τους. Οι λόγοι λύσης της εταιρείας. Η λύση της επέρχεται μετά το πέρας της ορισμένης διάρκειάς της από το καταστατικό αλλά μπορεί να επέλθει και κατόπιν συμφωνίας των εταίρων και πριν από τη λήξη της διάρκειάς της ή κατόπιν καταγγελίας για σοβαρό λόγο από τους εταίρους. Οι όροι εκκαθάρισης και ο εκκαθαριστής της εταιρείας. Μετά την λύση της εταιρείας σειρά έχει η εκκαθάρισή και η διανομή της εταιρικής περιουσίας στους εταίρους. Για να γίνει όμως αυτό βασική προϋπόθεση είναι να γίνει η τακτοποίηση όλων των οικονομικών υποχρεώσεων που έχει η εταιρεία κατά τη λειτουργία της. Η Ομόρρυθμη Εταιρεία αποκτά νομική υπόσταση με τη δημοσίευση του καταστατικού της. Πριν από αυτό δεν μπορεί να προβαίνει σε εμπορικές πράξεις, να συμβάλλεται κτλ Δικαιώματα και υποχρεώσεις των εταίρων στην Ομόρρυθμη Εταιρεία Η συμμετοχή σε μία ομόρρυθμη εταιρεία αλλά και η άσκηση της εταιρικής ιδιότητας παρέχει τη δυνατότητα στους εταίρους να έχουν κάποια δικαιώματα όπως και κάποιες υποχρεώσεις. Τα δικαιώματα αυτά είναι: α) Το δικαίωμα της εκπροσώπευσης της εταιρείας με την υπογραφή τους και της διαχείρισης της περιουσίας της. Σύμφωνα με το άρθρο 22 του Εμπορικού Νόμου, όλοι οι 2 Άρθρο Αστικού Κώδικα 3 Άρθρο Αστικού Κώδικα 4 Άρθρο Αστικού Κώδικα 16

22 εταίροι από τη στιγμή που υπογράφουν είναι διαχειριστές, δεσμεύουν την εταιρία και έχουν δικαίωμα στη διαχείριση της περιουσίας της. β) Το δικαίωμα της ψήφου στη λήψη αποφάσεων. Στις Ομόρρυθμες Εταιρείες λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπόψη η γνώμη εταίρων με μικρή συμμετοχή στο κεφάλαιο αφού οι αποφάσεις λαμβάνονται κατά αριθμητική πλειοψηφία και όχι κατά κεφαλαιουχική. γ) Το δικαίωμα ελέγχου των εταιρικών υποθέσεων. Όλοι οι εταίροι έχουν το δικαίωμα να ελέγχουν τα λογιστικά βιβλία αλλά και όλα τα στοιχεία της εταιρείας κατά τη διάρκεια λειτουργίας της. δ) Το δικαίωμα παραίτησης από τη θέση του διαχειριστή. Κάθε εταίρος έχει το δικαίωμα αν το θελήσει για κάποιο σοβαρό λόγο και μόνο να παραιτηθεί από τη θέση του διαχειριστή. Σε περίπτωση που η παραίτηση του γίνει άνευ σπουδαίου λόγου ευθύνεται για τη ζημιά που θα προκαλέσει. 5 ε) Το δικαίωμα καταγγελίας εταιρικών συμβάσεων. Οποιοσδήποτε ομόρρυθμος εταίρος έχει το δικαίωμα να καταγγείλει οποιαδήποτε σύμβαση της εταιρείας ορισμένου ή αορίστου χρόνου, καθιστώντας έτσι τη μειοψηφία των εταίρων ισχυρή. στ) Το δικαίωμα στο προϊόν της εκκαθάρισης της εταιρείας. Μετά την εκκαθάριση το ποσό της εταιρικής περιουσίας διανέμεται στους εταίρους κατ αναλογία με το μερίδιο συμμετοχής τους στο εταιρικό κεφάλαιο. Οι υποχρεώσεις των εταίρων σε μία ομόρρυθμη εταιρεία είναι: α) Η υποχρέωση για καταβολή της εισφοράς σύστασης. Για τη σύσταση και λειτουργία της Ομόρρυθμης Εταιρείας απαιτείται κεφάλαιο το οποίο πρέπει να καταβληθεί από τους εταίρους. β) Η υποχρέωση διαχείρισης και εκπροσώπευσης της εταιρείας. Όλοι οι ομόρρυθμοι εταίροι εκτός από εκείνους που αποκλείονται από διαχειριστές κατόπιν συμφωνίας και καταγραφής στο καταστατικό, έχουν την υποχρέωση της διαχείρισης των εταιρικών υποθέσεων. γ) Η υποχρέωση διαφύλαξης των εταιρικών συμφερόντων. Ο ομόρρυθμος εταίρος δεν έχει το δικαίωμα να προβεί σε ενέργειες που αντιτίθενται στα νόμιμα συμφέροντα της εταιρείας Λύση της Ομόρρυθμης Εταιρείας Όπως έχει αναφερθεί η λύση μίας ομόρρυθμης εταιρείας μπορεί να επέλθει είτε γιατί έχει συσταθεί για ορισμένο χρόνο και ο χρόνος αυτός έχει περάσει, είτε για σπουδαίο λόγο με καταγγελία πριν περάσει αυτός ο χρόνος. Η ομόρρυθμη εταιρεία όμως, που έχει αόριστη διάρκεια λύνεται οποτεδήποτε με καταγγελία οποιουδήποτε εταίρου. Ακόμη, η ομόρρυθμος εταιρεία λύνεται αν ο σκοπός της έχει πραγματοποιηθεί ή έχει γίνει ανέφικτος, με την κήρυξη πτώχευσης ενός από τους εταίρους και με το θάνατο ενός εταίρου. Στην τελευταία περίπτωση η εταιρεία μπορεί να συνεχιστεί εφόσον έχει συμφωνηθεί είτε μεταξύ των λοιπών 5 Άρθρο 753 Αστικού Κώδικα 6 Άρθρο 747 του Αστικού Κώδικα 17

23 εταίρων είτε μεταξύ αυτών και των κληρονόμων εκείνου που πέθανε. Αν οι κληρονόμοι είναι ανήλικοι το κύρος της συμφωνίας δεν παραβλάπτεται Εκκαθάριση της Ομόρρυθμης Εταιρείας Μετά τη λύση της η εταιρεία εξακολουθεί να λειτουργεί εφόσον το απαιτούν ο σκοπός και οι ανάγκες της εκκαθάρισης. Οι διαχειριστές εταίροι δεν έχουν πια εξουσία εκτός και αν ορίζεται από το καταστατικό διαχειριστής ως εκκαθαριστής. Η εκκαθάριση μπορεί να γίνει είτε από όλους τους εταίρους είτε από εκκαθαριστή ο οποίος έχει διοριστεί με ομόφωνη απόφαση των εταίρων. Κατά την εκκαθάριση αυτό που εξοφλείται πρώτο, είναι οι οφειλές των εταίρων απέναντι σε τρίτους. Οι τρίτοι αυτοί μπορεί να είναι οι πιστωτές, οι προμηθευτές, οι τράπεζες, το δημόσιο καθώς επίσης και οι εταίροι μεταξύ τους. Μετά την ικανοποίηση των παραπάνω γίνεται η επιστροφή των εισφορών. Αν η εισφορά έχει γίνει σε αντικείμενα, καταβάλλεται η αξία του αντικειμένου της κατά τον χρόνο της πραγματοποίησής της. Αν η εισφορά συνίσταται στη χρήση ορισμένων πραγμάτων, τα πράγματα αυτά αποδίδονται αυτούσια. Τέλος, αν η εισφορά συνίσταται σε εργασία ή σε χρήση πράγματος με όποιο ποσό και αν έχει εκτιμηθεί δεν αποδίδεται ως εισφορά. Όπως προβλέπουν οι διατάξεις πώλησης κοινού πράγματος η εταιρική περιουσία μετατρέπεται σε χρήμα ώστε να γίνει η εξόφληση των οφειλών και η απόδοση των εισφορών. Αφού πρώτα εξοφληθούν οι οφειλές προς τους τρίτους και προς τους εταίρους, μετά αποδίδονται και οι εισφορές. Τα υπόλοιπα διανέμονται στους εταίρους με βάση το ποσοστό συμμετοχής τους στα κέρδη. Αν τα στοιχεία του ενεργητικού κατά τη μετατροπή τους σε χρήμα, δεν αρκούν για την εξόφληση των οφειλών και την απόδοση των εισφορών, υπεύθυνοι προς απόδοση για οτιδήποτε λείπει είναι οι εταίροι κατά το ποσοστό της συμμετοχής τους στις ζημίες. Σε περίπτωση που ένας από τους εταίρους αδυνατεί να καλύψει αυτό που του αναλογεί, το έλλειμμα το καλύπτουν οι λοιποί εταίροι κατά την ίδια αναλογία ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΗ Ή ΑΦΑΝΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Συμμετοχική ή Αφανής εταιρεία είναι η εταιρεία η εταιρική σχέση της οποίας δεν είναι εμφανής σε τρίτους. Το αντικείμενο με το οποίο ασχολείται μπορεί να είναι μία ή και περισσότερες Εμπορικές Πράξεις. Η αφανής εταιρεία υπάρχει μόνο μεταξύ των εταίρων και το κύριο χαρακτηριστικό της είναι η αφάνεια του εταιρικού δεσμού των μελών της έναντι τρίτων. Η αφανής εταιρεία δεν έχει νομική προσωπικότητα, εταιρική επωνυμία ούτε όμως και οικονομική αυτοτέλεια αφού δεν υπάρχει εταιρικό κεφάλαιο. Στην αφανή εταιρεία ένας ή περισσότεροι εταίροι(αφανείς) συμμετέχουν με εισφορά στην εμπορική οικονομική μονάδα η οποία ανήκει στον εμφανή εταίρο. Πρέπει να υπάρχει 18

24 τουλάχιστον ένας εμφανής εταίρος ενώ οι αφανείς εταίροι μπορεί να είναι απεριόριστοι. Ο εμφανής εταίρος είναι ταυτόχρονα και διαχειριστής και μπορεί να είναι είτε φυσικό είτε νομικό πρόσωπο. Ο εμφανής εταίρος είναι υποχρεωμένος επίσης, να μεταβιβάσει στους αφανείς εταίρους ό,τι προκύψει από τη δραστηριότητα της εταιρείας, ανάλογα με τα μερίδια που τους αντιστοιχούν. Στην περίπτωση που αυτό δεν γίνει είτε από δόλο είτε από αμέλεια, οι αφανείς εταίροι έχουν το δικαίωμα να προχωρήσουν σε αγωγή εναντίον του και να απαιτήσουν δικαστικά τα δικαιώματά τους. Η σύσταση της αφανούς εταιρείας γίνεται με ιδιωτικό συμφωνητικό στο οποίο καθορίζεται ο σκοπός της σύστασης, η διάρκεια, τα μέλη και οι μεταξύ τους σχέσεις και εισφορές και όχι με καταστατικό. Ο λόγος σύστασης είναι κυρίως η επίτευξη κάποιου εμπορικού σκοπού. Οι εταιρικές εισφορές μίας αφανούς εταιρείας διαφέρουν από τις εισφορές των εταίρων των υπολοίπων εταιρειών, επειδή παραχωρείται μόνο η χρήση και δεν μεταβιβάζονται αφού στην ουσία δεν υπάρχει εταιρική περιουσία. Η αφανής εταιρεία στερείται νομικής προσωπικότητας για αυτό και δεν είναι απαραίτητη η τήρηση λογιστικών βιβλίων. Οι σχετικές λογιστικές εγγραφές τηρούνται στα βιβλία της επιχείρησης του εμφανή εταίρου. Αν τα βιβλία αυτά τηρούνται με το διπλογραφικό σύστημα, τότε καλύπτουν και τις απαιτήσεις που απορρέουν από τη λειτουργία της αφανούς εταιρείας. Η λειτουργία της εταιρείας βασίζεται στην καλή πίστη των εταίρων και ο κάθε ένας ευθύνεται προσωπικά ως άτομο. Τα εισοδήματα και τα κέρδη της συμμετοχικής ή αφανούς εταιρείας φορολογούνται στο όνομα του εμφανούς εταίρου. Σε περίπτωση που οι εμφανείς εταίροι είναι περισσότεροι, τα ποσοστά στα κέρδη και στις ζημίες ορίζονται με συμφωνία στην εταιρική σύμβαση και δεν είναι απαραίτητο να είναι ίσα. Οι εισφορές που καταβάλουν οι εταίροι δεν μπορούν να επιστραφούν σε αυτούς πριν την λήξη της εταιρείας. «Η λύση της αφανούς εταιρείας επέρχεται με την επίτευξη του εταιρικού σκοπού, με την καταγγελία οποτεδήποτε ενός από τους εταίρους, με το θάνατο, την απαγόρευση ή την πτώχευση του εμφανούς εταίρου.»(νεγκάκης Χρήστος,2006, σελίδα158) Μετά από τη λύση μια εταιρείας συνήθως ακολουθεί η εκκαθάρισή της, κάτι που στην αφανή εταιρεία δεν ισχύει αφού δεν έχει νομική προσωπικότητα ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ Ο συνεταιρισμός αναπτύχθηκε και εξελίχθηκε ως ιδεολογία και ως κίνημα και κοινωνικό και οικονομικό περιεχόμενο κατά τον 19 ο αιώνα. Αποβλέπει κυρίως στις ασθενέστερες τάξεις των εργαζομένων για την πιο ικανοποιητική των διαφόρων αυθαιρεσιών. Είναι μία εταιρεία στην ουσία με ανοικτό αριθμό μελών στην οποία κάθε συνέταιρος έχει το δικαίωμα εφόσον το επιλέξει και εφόσον κάνει την κατάλληλη αίτηση στο τέλος της χρήσης, να αποχωρίσει από τον συνεταιρισμό και να αποσύρει την εισφορά του. Μέλος του συνεταιρισμού μπορεί να γίνει ελεύθερα όποιος το επιθυμεί αρκεί βέβαια να μην ασκεί ανταγωνιστικές δραστηριότητες προς τον συνεταιρισμό και να μη μετέχει σε νομικά πρόσωπα 19

25 που ασκούν τις δραστηριότητες του συνεταιρισμού. Το κεφάλαιο ενός συνεταιρισμού μπορεί να αυξομειώνεται συνέχεια ανάλογα με τον αριθμό των μελών του. Η ελευθερία της συγκρότησης συνεταιρισμού θεμελιώνεται στα συντάγματα όλων των δημοκρατικών πολιτειών και είναι γνωστό ως το δικαίωμα του «συνεταιρίζεσθαι» κατά το οποίο ο καθένας έχει το δικαίωμα στην ελευθερία της ειρηνικής συνάθροισης και του συνεταιρίζεσθαι και κανείς δεν είναι υποχρεωμένος να συμμετέχει σε ορισμένο σωματείο. Στην ελληνική νομοθεσία οι συνεταιρισμοί διακρίνονται στους αστικούς και στους αγροτικούς. Στους Αστικούς συνεταιρισμούς ανήκουν οι καταναλωτικοί συνεταιρισμοί, για την σύσταση των οποίων απαιτούνται τουλάχιστον εκατό άτομα, οι παραγωγικοί, οι προμηθευτικοί, οι πιστωτικοί, οι μεταφορικοί οι τουριστικοί κ.α. Για τη σύσταση όλων των συνεταιρισμών εκτός από τους καταναλωτικούς, απαιτούνται τουλάχιστον δεκαπέντε άτομα. Στην Ελλάδα ο πιο γνωστός τύπος συνεταιρισμού είναι ο αγροτικός συνεταιρισμός. Αγροτικοί θεωρούνται οι συνεταιρισμοί που δραστηριοποιούνται σε οποιοδήποτε τομέα της αγροτικής οικονομίας. Για την ίδρυσή τους απαιτούνται είκοσι άτομα. Στον αγροτικό συνεταιρισμό υπάρχει η δυνατότητα απόκτησης περισσοτέρων από μία μερίδων, οι οποίες μπορούν να δώσουν στον κάτοχο δικαίωμα περισσοτέρων από μίας ψήφου, σε καμία περίπτωση όμως δεν πρέπει να ξεπερνάει τις τρεις. Άλλες επιμέρους μορφές συνεταιρισμού είναι οι αγροτικοί ή γεωργικοί συνεταιρισμοί στους οποίους ανήκουν οι κτηνοτροφικοί και οι αλιευτικοί. Ιστορικά τον κύριο κορμό κοινωνικής οικονομίας στην χώρα μας αποτελούν οι συνεταιρισμοί οι οποίοι λειτουργούν κυρίως ως επιχειρήσεις αφού παράγουν και διαθέτουν στην αγορά προϊόντα ή υπηρεσίες ΕΤΕΡΟΡΡΥΘΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (Ε.Ε.) Εισαγωγή Η Ετερόρρυθμη Εταιρεία ανήκει στις προσωπικές εταιρείες και συστήνεται από δύο ή περισσότερα πρόσωπα από τα οποία τουλάχιστον ένα είναι ομόρρυθμος εταίρος. Ο ομόρρυθμος αυτός εταίρος πρέπει να είναι ευθυνόμενος απεριόριστα με την προσωπική του περιουσία σε περίπτωση που δεν επαρκεί η περιουσία της εταιρείας. Τα υπόλοιπα μέλη είναι ετερόρρυθμοι εταίροι οι οποίοι ευθύνονται μέχρι το ποσό εισφοράς τους στο κεφάλαιο. Η βασική διαφορά μεταξύ της ομόρρυθμης και της ετερόρρυθμης εταιρείας είναι, ότι ο ετερόρρυθμος εταίρος έχει ευθύνη μέχρι το ποσό της εισφοράς του στο κεφάλαιο σε αντίθεση με τον ομόρρυθμο εταίρο που η ευθύνη του είναι προσωπική, πρωτογενής, απεριόριστη και εις ολόκληρο. Σε μία ετερόρρυθμη εταιρεία ο ομόρρυθμος εταίρος: α) Ευθύνεται με όλη την προσωπική του περιουσία και όχι μέχρι το ποσό της εισφοράς του για τα χρέη έναντι τρίτων. 20

26 β) Ευθύνεται αλληλέγγυα με τους υπόλοιπους ομόρρυθμους εταίρους, αν υπάρχουν, για την αποπληρωμή των δανειστών. γ) Δεσμεύει την εταιρεία έναντι τρίτων με τις πράξεις του. Αντίθετα ο ετερόρρυθμος εταίρος: α) Ευθύνεται μέχρι το ποσό της εισφοράς του στο κεφάλαιο για τα χρέη της εταιρείας έναντι τρίτων. β) Δεν εκπροσωπεί και δεν δεσμεύει την εταιρεία με τις πράξεις του. Ο ετερόρρυθμος εταίρος δεν είναι απαραίτητο να έχει την εμπορική ικανότητα παρά μόνο την ικανότητα προς δικαιοπραξία και απαγορεύεται η προσωπική του εργασία να αποτελέσει αντικείμενο εισφοράς αφού δεν υπάρχει η δυνατότητα αποτίμησής της σε χρήμα. Αυτό αποσκοπεί στην προστασία των ομόρρυθμων εταίρων, της εταιρείας και των τρίτων που συναλλάσσονται με αυτήν. Υπάρχουν δύο κατηγορίες ετερόρρυθμης εταιρείας: η απλή ετερόρρυθμη και η κατά μετοχές ετερόρρυθμη. Στην απλή ετερόρρυθμη εταιρεία τα μερίδια των ετερόρρυθμων εταίρων δεν μεταβιβάζονται και τη διαχείριση αναλαμβάνουν αποκλειστικά οι ομόρρυθμοι εταίροι αφού απαγορεύεται οι ετερόρρυθμοι εταίροι να διοριστούν διαχειριστές και να εκπροσωπήσουν την εταιρεία έναντι τρίτων. Παρ όλα αυτά, μπορούν να παίρνουν επίσης έχουν κάθε δικαίωμα να ζητούν τον οικονομικό έλεγχο τόσο της εταιρείας όσο και του διαχειριστή της. Στην κατά μετοχές ετερόρρυθμη εταιρεία τα μερίδια των ετερόρρυθμων εταίρων μεταβιβάζονται αφού αντιμετωπίζονται σαν μετοχές ανώνυμης εταιρείας και την διαχείριση αναλαμβάνουν είτε οι ομόρρυθμοι εταίροι είτε τρίτοι οι οποίοι δεν συμμετέχουν στην εταιρεία οι οποίοι ορίζονται στο καταστατικό της εταιρείας, ενώ ταυτόχρονα ορίζεται και η διάρκεια της θητείας τους. Και σε αυτή την περίπτωση οι ετερόρρυθμοι εταίροι δεν έχουν δικαίωμα στη διαχείριση και στην εκπροσώπηση της εταιρείας έναντι τρίτων. Η ετερόρρυθμη εταιρεία έχει τη δική της εταιρική επωνυμία. Η επωνυμία της αποτελείται από το όνομα ενός ή περισσότερων ομόρρυθμων εταίρων και στην οποία τα ετερόρρυθμα μέλη δεν περιλαμβάνονται. Αυτό γίνεται για την αποφυγή εξαπάτησης των τρίτων και των δανειστών της εταιρείας. Τόσο στην ομόρρυθμη όσο και στην ετερόρρυθμη εταιρεία μπορεί να υπάρχει η ένδειξη «και Σια» που σημαίνει «και συντροφιά». Με αυτό τον τρόπο τα ονόματα των ετερόρρυθμων εταίρων μπορούν να συμμετέχουν στην εταιρική επωνυμία Σύσταση της Ε.Ε. Με τη σύστασή της, η ετερόρρυθμη εταιρεία αποκτά νομική προσωπικότητα και περιουσιακή αυτοτέλεια. Μπορεί να κάνει συναλλαγές, να αποκτά κυριότητα επί κινητών και ακινήτων, να συμμετέχει ως εταίρος σε άλλες εταιρείες και να ελέγχει τις εμπορικές σχέσεις της. Η σύστασή της γίνεται με το καταστατικό το οποίο ονομάζεται εταιρικό και το οποίο κατατίθεται στο Πρωτοδικείο της έδρας της εταιρείας. Καταρτίζεται εγγράφως και μπορεί να είναι ιδιωτικό ή δημόσιο όπως και στην Ομόρρυθμη Εταιρεία. Στο καταστατικό πρέπει να αναγράφονται: 21

27 Ο τύπος της εταιρείας. Ο σκοπός και το αντικείμενο δραστηριότητας της εταιρείας. Τα ονόματα και οι διευθύνσεις κατοικίας των ετερόρρυθμων εταίρων. Τα ονόματα και οι διευθύνσεις κατοικίας των ομόρρυθμων εταίρων. Το ποσό της εισφοράς τους Δικαιώματα και υποχρεώσεις του ετερόρρυθμου εταίρου στην Ε.Ε. Τα δικαιώματα του ετερόρρυθμου εταίρου είναι ίδια με τα δικαιώματα που έχει ο ομόρρυθμος εταίρος, με εξαίρεση αυτά που αναφέρονται στην διαχείριση της εταιρείας και στην εκπροσώπησή της. Κάποια από τα δικαιώματα αυτά είναι να εξής: Το δικαίωμα της ψήφου. Το δικαίωμα ελέγχου των εταιρικών υποθέσεων. Το δικαίωμα ανάληψης χρημάτων. Το δικαίωμα στα κέρδη της εταιρείας και στο προϊόν της εκκαθάρισης. Η ευθύνη του ετερόρρυθμου εταίρου δεν μπορεί να οριστεί σε ποσό μικρότερο από το ποσό της εισφοράς του αν αυτό έχει καταβληθεί ολόκληρο. Σε περίπτωση που ο ετερόρρυθμος εταίρος δεν έχει καταβάλει το σύνολο της εισφοράς του, η ευθύνη του περιορίζεται μέχρι το ποσό της οφειλόμενης εισφοράς. Ο ετερόρρυθμος εταίρος μπορεί να ευθύνεται και με ποσό μεγαλύτερο από αυτό της εισφοράς του αν αυτό αναγράφεται ρητά στο καταστατικό της εταιρείας Λύση της Ε.Ε. Οι λόγοι λύσης και εκκαθάρισης της ετερόρρυθμης εταιρείας είναι ίδιοι με αυτούς της ομόρρυθμης εταιρείας. Υπάρχουν όμως και τρείς επιπλέον ιδιαιτερότητες: α) Σε περίπτωση που αποχωρήσει ο μοναδικός ετερόρρυθμος εταίρος, η εταιρεία μετατρέπεται αυτοδίκαια σε ομόρρυθμη. β) Σε περίπτωση που αποχωρήσει ο μοναδικός ομόρρυθμος εταίρος, επέρχεται η λύση της εταιρείας. γ) Σε περίπτωση που προκύψει ζημία κατά την εκκαθάριση ή οποία είναι μεγαλύτερη από την κεφαλαιακή μερίδα του ετερόρρυθμου εταίρου, μεταφέρεται αναλογικά στους ομόρρυθμους εταίρους της. δ) Σε περίπτωση καταγγελίας από τον ετερόρρυθμο εταίρο και με την προϋπόθεση ότι υπάρχει σοβαρός λόγος, επέρχεται η λύση της εταιρείας αυτοδίκαια. 22

28 Εκκαθάριση της Ε.Ε. Οι εγγραφές εκκαθάρισης που αντικείμενό τους έχουν την ρευστοποίηση των στοιχείων του ενεργητικού και την εξόφληση των οφειλών δεν έχουν καμία διαφορά από αυτές της ομόρρυθμης εταιρείας. Η μόνη διαφορά εντοπίζεται στην κατανομή της ζημίας που αναλογεί στον ετερόρρυθμο εταίρο ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ (Α.Ε.) Γενικά Η Ανώνυμη εταιρεία ανήκει στις κεφαλαιουχικές εταιρείες, στις οποίες οι εταίροι μπορούν να αλλάζουν χωρίς να υπάρχει λύση ή διακοπή των εταιρικών σχέσεων. Είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου και έχει δική της νομική υπόσταση. Κάθε ανώνυμη εταιρεία είναι σύμφωνα με τον νόμο εμπορική, ανεξάρτητα από το σκοπό της και η επωνυμία της πρέπει να υποδηλώνει το αντικείμενο εργασιών της και να περιέχονται οι λέξεις «Ανώνυμος Εταιρεία». Στην ανώνυμη εταιρεία το κεφάλαιο διαιρείται σε ίσα τμήματα, τις μετοχές, οι οποίες μπορεί να είναι ανώνυμες ή ονομαστικές, ενσωματώνονται σε τίτλους μία ή περισσότερων μετοχών και όλοι οι εταίροι-μέτοχοι ευθύνονται μέχρι το ποσό της εισφοράς τους. Οι δε οφειλές της εταιρείας εξοφλούνται μόνο εις βάρος της εταιρικής περιουσίας Σύσταση Ανώνυμης Εταιρείας Η σύσταση της ανώνυμης εταιρείας πραγματοποιείται, από δύο ή περισσότερα άτομα με την εισφορά τους σε χρήματα ή σε είδος και καταρτίζεται μόνο με καταστατικό στο οποίο περιγράφονται αναλυτικά ο τρόπος λειτουργίας της εταιρείας, οι σχέσεις μεταξύ των ιδρυτών, ο τρόπος διανομής των κερδών και η λύση και εκκαθάρισή της. Στο καταστατικό πρέπει επίσης, να περιέχονται και κάποιες διατάξεις για: α) Την εταιρική επωνυμία και το σκοπό της εταιρείας. Η επωνυμία της εταιρείας λαμβάνεται κυρίως από το αντικείμενο εργασιών της, εκτός και αν ο σκοπός της εταιρείας περιλαμβάνει πολλά αντικείμενα, οπότε η επωνυμία λαμβάνεται από τα κυριότερα από αυτά. Στην επωνυμία είναι δυνατόν να περιλαμβάνεται και το ονοματεπώνυμο του ιδρυτή ή και η επωνυμία εμπορικής εταιρείας. Σε οποιαδήποτε περίπτωση όμως, οι λέξεις «Ανώνυμος Εταιρεία» είναι υποχρεωτικό να αναγράφονται. Τέλος, επωνυμία μπορεί να εκφραστεί και σε άλλη γλώσσα με πιστή μετάφραση, με σκοπό να διευκολυνθούν οι συναλλαγές της με τρίτους που η έδρα τους είναι στο εξωτερικό. 23

29 β) Την έδρα της εταιρείας. Έδρα της εταιρείας ορίζεται ο δήμος ή η κοινότητα και όχι η συγκεκριμένη διεύθυνση στην οποία θα εδρεύει η διοίκηση της εταιρείας, ώστε να μην απαιτείται τροποποίηση του καταστατικού στην περίπτωση αλλαγής διεύθυνσης. Τροποποίηση απαιτείται όμως στην περίπτωση αλλαγής και δήμου ή κοινότητας. γ) Τη διάρκεια λειτουργίας της εταιρείας. Δεν ορίζεται συγκεκριμένος χρόνος από τον νόμο, συνήθως όμως, ορίζεται μεγάλο διάστημα ώστε να αποφεύγονται οι συχνές τροποποιήσεις του καταστατικού. δ) Το κεφάλαιο και τον τρόπο καταβολής του μετοχικού κεφαλαίου. Το κεφάλαιο της ανώνυμης εταιρείας δεν μπορεί να είναι κατώτερο από εξήντα χιλιάδες ευρώ( ) 7 και μπορεί να καταβληθεί ολόκληρο ή τμηματικά κατά την υπογραφή του καταστατικού. Στην περίπτωση της τμηματικής καταβολής, το καταβεβλημένο μέρος του κεφαλαίου πρέπει να είναι ίσο με το ελάχιστο απαιτούμενο μετοχικό κεφάλαιο. Στο καταστατικό μπορεί να οριστεί επίσης, ότι κατά τη διάρκεια της πρώτης πενταετίας το Δ.Σ. έχει το δικαίωμα με απόφασή του να αυξάνει το μετοχικό κεφάλαιο μερικά ή ολικά. Αυτό μπορεί να το επιτύχει με την έκδοση νέων μετοχών, για ποσό, όμως, που δεν υπερβαίνει το αρχικό κεφάλαιο. ε) Το είδος, τον αριθμό, την ονομαστική αξία και την έκδοση των μετοχών. Το μετοχικό κεφάλαιο αποτελείται μόνο από στοιχεία ενεργητικού τα οποία δεν περιλαμβάνουν απαιτήσεις οι οποίες προέρχονται από εκτέλεση εργασιών ή παροχή υπηρεσιών. Η καταβολή του κεφαλαίου είναι ολοσχερής όταν το κεφάλαιο είναι ίσο με το ελάχιστο όριο που απαιτεί ο νόμος και όταν το κεφάλαιο αποτελείται από εισφορές σε είδος. Στην μερική καταβολή του μετοχικού κεφαλαίου ο κάθε μέτοχος αναλαμβάνει και την υποχρέωση να καλύψει την υπόλοιπη αξία της μετοχής. Η μερική καταβολή δεν αναφέρεται στην πλήρη εξόφληση κάποιων μετοχών αλλά στην καταβολή τμήματος της αξίας κάθε μετοχής. Η ονομαστική αξία κάθε μετοχής δεν μπορεί να είναι κατώτερη από τριάντα λεπτά(0,30 ) και ανώτερη από εκατό ευρώ(100 ). Κατά την αύξηση του κεφαλαίου απαγορεύεται η έκδοση μετοχών σε τιμή κατώτερη του άρτιου. Οι μετοχές διακρίνονται σε κοινές και προνομιούχες. Για τις προνομιούχες το προνόμιο είναι ότι λαμβάνουν μέρισμα πριν από τους κατόχους των κοινών μετοχών και κατά την εκκαθάριση της εταιρείας λαμβάνουν από το προϊόν της εκκαθάρισης προνομιακή απόδοση του καταβληθέντος κεφαλαίου. στ) Τον αριθμό των μετοχών κάθε κατηγορίας σε περίπτωση που υπάρχουν περισσότερες κατηγορίες μετοχών. ζ) Τη μετατροπή ονομαστικών μετοχών σε ανώνυμες ή το αντίστροφο. η) Τη σύγκλιση, τη συγκρότηση, τη λειτουργία και τις αρμοδιότητες του Διοικητικού Συμβουλίου. θ) Τη σύγκλιση, τη συγκρότηση, τη λειτουργία και τις αρμοδιότητες των γενικών συνελεύσεων. ι) Τους ελεγκτές. Στο καταστατικό καθορίζεται ο τρόπος εκλογής των ελεγκτών, οι αρμοδιότητές τους και οι υποχρεώσεις τους. Επίσης, στο καταστατικό αναγράφονται τα ονόματα των ελεγκτών που θα ελέγξουν την πρώτη διαχειριστική χρήση. 7 Το ελάχιστο μετοχικό κεφάλαιο μπορεί να είναι μεγαλύτερο των στην περίπτωση που η κάλυψη πραγματοποιηθεί με δημόσια εγγραφή, στην οποία το κεφάλαιο ανέρχεται σε και στην περίπτωση που επιβάλλεται από άλλες διατάξεις νόμων οι οποίες κυρίως αφορούν τις τράπεζες, τις χρηματιστηριακές εταιρείες,τις εταιρείες διαχείρισης χρηματιστηριακών προϊόντων κ.α. 24

30 ια) Τα δικαιώματα των μετόχων. Ανάλογα με το ποσοστό συμμετοχής των μετόχων στο μετοχικό κεφάλαιο, καθορίζονται και τα δικαιώματα των μετόχων στη λήψη αποφάσεων. ιβ) Τον ισολογισμό και τη διάθεση των κερδών. Προσδιορίζεται ο χρόνος κλεισίματος του ισολογισμού καθώς και ο τρόπος διάθεσης των κερδών. ιγ) Τη λύση και την εκκαθάριση. Προσδιορίζονται οι προϋποθέσεις και οι λόγοι που πρέπει να υπάρχουν για να πραγματοποιηθεί η λύση της εταιρείας καθώς επίσης και ο τρόπος επιλογής των εκκαθαριστών και ο τρόπος εκκαθάρισης της περιουσίας της. Οποιαδήποτε διάταξη του καταστατικού δεν πρέπει να είναι αντίθετη με τον νόμο ή να υπερισχύει αυτού. Τέλος, το καταστατικό της ανώνυμης εταιρείας πρέπει να αναφέρει τα ατομικά στοιχεία των φυσικών και νομικών προσώπων που υπέγραψαν το καταστατικό και το συνολικό ποσό των δαπανών που απαιτήθηκαν για τη σύστασή της. Κατά τη σύσταση της ανώνυμης εταιρείας, σύμφωνα με το ποσοστό συμμετοχής που έχουν οι ιδρυτές στο μετοχικό κεφάλαιο, καθορίζουν και τις σχέσεις τους. Το μετοχικό κεφάλαιο είναι το κεφάλαιο που καταβάλλουν οι μέτοχοι της εταιρείας και η αναγραφή του γίνεται πάντα σε ευρώ( ), ανεξάρτητα από τον τρόπο εισφοράς των μετόχων. Απαγορεύεται η αναγραφή του σε ξένο νόμισμα. Εξαιρούνται οι εταιρείες που η έδρα τους είναι στην αλλοδαπή και είναι υποχρεωμένοι να συντάσσουν τις χρηματοοικονομικές καταστάσεις, τόσο σε εγχώριο όσο και σε ξένο νόμισμα Μετοχές Τα μέρη στα οποία είναι διαιρεμένο το μετοχικό κεφάλαιο ονομάζονται μετοχές. Η μετοχή είναι το μικρότερο τμήμα στο οποίο μπορεί να διαιρεθεί το μετοχικό κεφάλαιο. Όλες οι μετοχές έχουν την ίδια αξία, αποτελούν αξιόγραφα και συνδέουν τον μέτοχο με την εταιρεία. Βάσει της μετοχής απορρέουν τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του μετόχου προς την εταιρεία. Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των μετοχών που κατέχει κάθε μέτοχος, τόσο μεγαλύτερη είναι και η συμμετοχή του στο μετοχικό κεφάλαιο, στη διανομή των κερδών και στη διοίκηση της εταιρείας. Με βάση τα δικαιώματα που παρέχουν οι μετοχές διακρίνονται σε έξι κατηγορίες: α) Τις κοινές μετοχές. β) Τις προνομιούχες μετοχές. γ) Τις μετοχές επικαρπίας. δ) Τις ανώνυμες. ε) Τις ονομαστικές. στ) Τις δεσμευμένες μετοχές Διοίκηση της Ανώνυμης Εταιρείας Η διοίκηση της ανώνυμης εταιρείας γίνεται από τη Γενική Συνέλευση των μετόχων, το Διοικητικό Συμβούλιο και τους Ελεγκτές. 25

31 Η Γενική Συνέλευση των μετόχων είναι η μόνη αρμόδια που μπορεί να τροποποιήσει διατάξεις του καταστατικού καθώς και διατάξεις του διορισμού των υπολοίπων οργάνων διοίκησης και ορισμού των αρμοδιοτήτων τους. Στη Γενική Συνέλευση συμμετέχουν τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα που έχουν στην κατοχή τους μετοχές της εταιρείας κατά την ημερομηνία που συγκροτείται. Είναι το ανώτατο όργανο της ανώνυμης εταιρείας και έχει δικαίωμα να αποφασίζει για κάθε εταιρική υπόθεση. Συνεδριάζει είτε αυτόκλητα είτε μετά από πρόσκληση του Διοικητικού Συμβουλίου και συνέρχεται υποχρεωτικά στην έδρα της εταιρείας τουλάχιστον μία φορά σε κάθε εταιρική χρήση σε διάστημα έξι μηνών. Η Γενική Συνέλευση μπορεί να συνέρχεται και σε άλλο μέρος μόνο με άδεια του Υπουργείου Εμπορίου και αν δεν έχει αντίρρηση κανένα από τα μέλη της. Η πρόσκληση στέλνεται στα μέλη της τουλάχιστον είκοσι (20) ημέρες πριν τη συνεδρίαση, ενημερώνοντάς τους για την ημέρα, την ώρα, τον τόπο που θα πραγματοποιηθεί η συνεδρίαση, καθώς και τα θέματα της ημερήσιας διάταξης. Η πρόσκληση τοιχοκολλείται στην έδρα της εταιρείας και δημοσιεύεται στο τεύχος Ανώνυμων Εταιρειών και Εταιρειών Περιορισμένης Ευθύνης στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης, σε μία ημερήσια οικονομική εφημερίδα και σε μία ημερήσια πολιτική εφημερίδα. Η πρόσκληση δεν είναι απαραίτητα στην περίπτωση που παρίσταται το σύνολο των μελών του μετοχικού κεφαλαίου και δεν έχει κανείς αντίρρηση για την πραγματοποίηση και τη λήψη αποφάσεων. Για να γίνει η συνεδρίαση της Γενικής συνέλευσης πρέπει να υπάρχει απαρτία. Απαρτία υπάρχει όταν παρίσταται το 1/5 των μετόχων του καταβεβλημένου κεφαλαίου. Σε περίπτωση μη απαρτίας η Γενική Συνέλευση συνέρχεται εντός είκοσι ημερών. Όταν η εταιρεία καλείται να λάβει αποφάσεις για κρίσιμα θέματα, ορίζεται από τον νόμο μεγαλύτερο ποσοστό προσέλευσης, έτσι ώστε η συνέλευση να έχει απαρτία. Ανάλογα με τα θέματα της ημερήσιας διάταξης οι Γενικές Συνελεύσεις διακρίνονται στα εξής τρία(3) είδη: α) Τακτική. Συνέρχεται υποχρεωτικά κάθε έτος και έχει ως θέματα την έγκριση ή μη των ετήσιων οικονομικών καταστάσεων, τον έλεγχο της διοίκησης της εταιρείας, την απαλλαγή ή μη των ελεγκτών και των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου από κάθε ευθύνη αποζημίωσης και την εκλογή νέων μελών Διοικητικού Συμβουλίου και Ελεγκτών. β) Έκτακτη. Συγκαλείται εντός δέκα ημερών μετά από αίτηση των μετόχων για θέματα που αναφέρονται στην αίτηση. γ) Καταστατική. Συγκαλείται με σκοπό την τροποποίηση του καταστατικού της εταιρείας. Η Γενική Συνέλευση αποφασίζει για: α) τροποποιήσεις του καταστατικού β) εκλογή των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου και των Ελεγκτών γ) έγκριση του ισολογισμού της εταιρείας δ) διάθεση των ετήσιων κερδών ε) συγχώνευση, διάσπαση, μετατροπή, διάλυση της εταιρείας στ) διορισμό εκκαθαριστών ζ) απαλλαγή του Δ.Σ. και των ελεγκτών από κάθε ευθύνη αποζημίωσης Οι αποφάσεις της Γενικής Συνέλευσης όταν λαμβάνονται κατά παράβαση του νόμου και όταν μέσα από αυτές θίγονται τα συμφέροντα μετόχων και πιστωτών της εταιρείας δεν είναι έγκυρες. Το Διοικητικό Συμβούλιο είναι το όργανο που διοικεί και εκπροσωπεί την εταιρεία. Είναι αρμόδιο να παίρνει αποφάσεις για τις πράξεις που αφορούν την διαχείριση της 26

32 περιουσίας, τη διοίκηση και το σκοπό της εταιρείας. Οι αποφάσεις που παίρνει το Διοικητικό Συμβούλιο είναι σχετικές με τις αρμοδιότητες του, δεν απαιτούν τήρηση κάποιας διατύπωσης ή έγκριση της Γενικής Συνέλευσης και δεσμεύουν την εταιρεία κατά τη διάρκεια της θητείας του. Οι αποφάσεις λαμβάνονται έγκυρα και η εταιρεία εκπροσωπείται συλλογικά, εφόσον το Δ.Σ. έχει νόμιμη σύνθεση και οι αποφάσεις λαμβάνονται κατά πλειοψηφία. Το Διοικητικό Συμβούλιο είναι υπεύθυνο για πολλές αποφάσεις, δεν μπορεί όμως να αφαιρέσει την εξουσία που έχει ανατεθεί από το καταστατικό σε εκπρόσωπο ανώνυμης εταιρείας. Στο καταστατικό πρέπει να αναγράφεται ο αριθμός των μελών του Δ.Σ. ο οποίος στην πράξη συνήθως ορίζεται από τέσσερα μέχρι επτά μέλη και η θητεία τους δεν μπορεί να υπερβεί τα έξι έτη. Τα μέλη του Δ.Σ. εκλέγονται από την Γενική Συνέλευση, η οποία αποφασίζει και ποιές θα είναι οι αρμοδιότητές τους. Στην πρώτη συνεδρίαση, μετά την εκλογή τους, εκλέγουν τον Πρόεδρο, τον Αντιπρόεδρο και τον Διευθύνοντα Σύμβουλο. Τα μέλη του Δ.Σ. απαγορεύεται να συμμετέχουν σε προσωπικές εταιρείες ή να έχουν ατομική επιχείρηση με παρεμφερή σκοπό με την ανώνυμη εταιρεία, χωρίς να έχουν την έγκριση από την Γενική Συνέλευση. Στην περίπτωση που δεν υπάρχει έγκριση, η εταιρεία μπορεί να απαιτήσει αποζημίωση για απώλεια εσόδων. Για τις υπηρεσίες που παρέχουν τα μέλη του Δ.Σ. εγκρίνονται κάποιες αμοιβές. Τις αμοιβές αυτές έχει τη δυνατότητα να τις εγκρίνει η Γενική Συνέλευση και διακρίνονται σε: α) Αμοιβή επί των κερδών της χρήσης β) Αμοιβή που ορίζεται ή δεν ορίζεται από το καταστατικό γ) Αμοιβές βάσει ειδικής σχέσης ή εντολής Οι Ελεγκτές είναι τρίτα πρόσωπα προς την εταιρεία στα οποία ο νόμος ανέθεσε τον έλεγχο της διαχείρισης διότι ο αριθμός των μετόχων στις ανώνυμες εταιρείες είναι κατά κανόνα μεγάλος και δεν είναι δυνατός ο έλεγχος της διαχείρισης της εταιρείας από μέρος των εταίρων. Οι Ελεγκτές εκλέγονται από την τακτική Γ.Σ.. των μετόχων για ένα έτος ώστε να ελέγξουν τις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις της εταιρείας και τον τρόπο διαχείρισης της από το Δ.Σ. Πρέπει να είναι τουλάχιστον δύο οι ελεγκτές οι οποίοι να είναι πτυχιούχοι ανωτάτων σχολών και να έχουν άδεια άσκησης οικονομολογικού επαγγέλματος του Οικονομικού Επιμελητηρίου. Οι Ελεγκτές δεν μπορεί να είναι μέτοχοι της εταιρείας, μέλη του Δ.Σ., εργαζόμενοι της εταιρείας ή υπάλληλοι τραπεζών και επιχειρήσεων κοινής ωφελείας. Υπάρχουν δύο ειδών ελέγχου της διαχείρισης: ο τακτικός και ο έκτακτος. Ο τακτικός έλεγχος ασκείται από τους ελεγκτές ενώ ο έκτακτος έλεγχος ασκείται από πρόσωπα που διορίζονται από το δικαστήριο μετά από αίτηση μειοψηφίας. Ο σκοπός των ελεγκτικών οργάνων είναι να παρακολουθούν τη λογιστική και τη διαχειριστική κατάσταση της εταιρείας και δικαιούνται να λαμβάνουν γνώση των βιβλίων της εταιρείας, οποιουδήποτε εταιρικού εγγράφου και των πρακτικών των συνεδριάσεων της Γενικής Συνέλευσης των μετόχων και του Διοικητικού Συμβουλίου. Ακόμη, μετά τη λήξη της εταιρικής χρήσης οφείλουν να ελέγχουν τις ετήσιες οικονομικές καταστάσεις της εταιρείας για να διαπιστώσουν αν ο ισολογισμός απεικονίζει την πραγματική οικονομική κατάσταση της εταιρείας. Στη συνέχεια πρέπει να υποβάλλουν μία έκθεση προς της Γενική Συνέλευση για τα αποτελέσματα του ελέγχου που πραγματοποίησαν. Στην έκθεση αυτή είναι απαραίτητο να αναγράφονται τα εξής: Αν τους παρασχέθηκαν όλες οι απαραίτητες πληροφορίες για την εκτέλεση του ελέγχου. 27

33 Αν έλαβαν γνώση για τους απολογισμούς υποκαταστημάτων της εταιρείας. Αν τηρείται ο λογαριασμός κόστους παραγωγής, όπως ορίζουν οι προβλεπόμενες διατάξεις του νόμου. Αν υπήρξε κάποια τροποποίηση στη μέθοδο απογραφής, την οποία διενήργησε η εταιρεία σε σχέση με την προηγούμενη εταιρική χρήση. Οι Ελεγκτές οφείλουν να είναι παρόντες στην τακτική Γενική Συνέλευση, να κάνουν υποδείξεις στο Διοικητικό Συμβούλιο και να αναφέρονται στο νομάρχη όταν διαπιστώσουν παράβαση του νόμου ή στην εισαγγελική αρχή όταν διαπιστώνουν ποινικές παραβάσεις Βιβλία Ανώνυμης Εταιρείας Οι λογιστικές εγγραφές της ανώνυμης εταιρείας καταχωρούνται υποχρεωτικά σε βιβλία Γ κατηγορίας. Η ανώνυμη εταιρεία υποχρεούνται να τηρεί τα εξής βιβλία θεωρημένα από τον προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. στην οποία ανήκει, σύμφωνα με τον Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων: α) Ισοζύγιο γενικού και αναλυτικού καθολικού. Σε αυτό καταγράφονται αναλυτικά τα υπόλοιπα των λογαριασμών στο τέλος κάθε μήνα. β) Ημερολόγιο εγγράφων ισολογισμού. Σε αυτό καταγράφονται οι πράξεις οι οποίες διαμορφώνουν τις οικονομικές καταστάσεις της εταιρείας, προκειμένου να προσδιοριστεί το αποτέλεσμα της εταιρείας. γ) Βιβλίο απογραφών και ισολογισμού. Σε αυτό καταχωρείται η απογραφή τέλους χρήσης, ο ισολογισμός, τα αποτελέσματα χρήσης, ο πίνακας διάθεσης αποτελεσμάτων και η γενική εκμετάλλευση. δ) Βιβλίο αποθήκης 8 ε) Βιβλίο επενδύσεων 9 Εκτός από τα βιβλία αυτά, η εταιρεία επιβάλλεται να τηρεί αθεώρητα σε καταστάσεις ή σε ηλεκτρονική μορφή και τα εξής: α) Αναλυτικά καθολικά. Σε αυτά μεταφέρονται οι χρεώσεις και οι πιστώσεις των δευτεροβάθμιων, τριτοβάθμιων κ.ο.κ. λογαριασμών. β) Γενικό καθολικό. Σε αυτό μεταφέρονται στον πρωτοβάθμιο λογαριασμό, τα σύνολα των δευτεροβάθμιων, τριτοβάθμιων κ.ο.κ. λογαριασμών. γ) Βιβλίο πρακτικών Γενικών Συνελεύσεων 10. Σε αυτό καταχωρούνται οι αποφάσεις που λαμβάνονται από τις Γενικές Συνελεύσεις, τα άτομα που παρευρίσκονται σε αυτές και το κεφάλαιο που αντιπροσωπεύουν τα άτομα αυτά. δ) Βιβλίο πρακτικών Διοικητικού Συμβουλίου. Σε αυτό καταχωρούνται οι αποφάσεις που λαμβάνονται από το Διοικητικό Συμβούλιο. ε) Βιβλίο μετόχων. Σε αυτό καταχωρούνται τα πλήρη στοιχεία των μετόχων οι οποίοι έχουν στην κατοχή τους μόνο ονομαστικές και όχι ανώνυμες μετοχές. 8 Εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 8 του Π.Δ. 186/ Εφόσον συντρέχουν ορισμένες προϋποθέσεις 10 γ- στ: τα ακόλουθα βιβλία έχουν σχέση με τις μεταξύ των μετόχων σχέσεις και αφορούν τις αποφάσεις που λαμβάνονται σχετικά με τη διοίκηση και την επίτευξη των σκοπών της εταιρείας. 28

34 στ) Βιβλίο μετοχών. Σε αυτό καταχωρούνται κατά αριθμητική σειρά καθώς και κατά σειρά έκδοσης οι τίτλοι των μετοχών που έχουν εκδοθεί Αποθεματικά Τα αποθεματικά είναι στην ουσία συσσωρευμένα κέρδη τα οποία δεν έχουν διανεμηθεί στους μετόχους, ούτε έχουν ενσωματωθεί στο μετοχικό κεφάλαιο αλλά προσαυξάνουν τα ίδια κεφάλαια της εταιρείας με σκοπό την κάλυψη τυχόν μελλοντικών ζημιών και στη δημιουργία κεφαλαίου για επενδύσεις. Τα αποθεματικά διακρίνονται σε: α) Υποχρεωτικά και προαιρετικά. Η διάκριση γίνεται ανάλογα με τον νόμο. Στα υποχρεωτικά αποθεματικά ανήκουν: Το τακτικό αποθεματικό το οποίο παρακρατείται από τα καθαρά κέρδη προκειμένου να ανταπεξέλθει η εταιρεία σε μελλοντικές ζημιές. Το καταστατικό το οποίο σχηματίζεται από τις εταιρείες βάσει καταστατικών διατάξεων αφού πρώτα εξαντληθεί η υποχρέωση για τον σχηματισμό τακτικού αποθεματικού και διανομής πρώτου μερίσματος. β) Εμφανή και αφανή, ανάλογα με τα αν εμφανίζονται στον ισολογισμό ή όχι. γ) Ειδικά και έκτακτα, ανάλογα με το σκοπό για τον οποίο δημιουργούνται. Η δημιουργία των αποθεματικών αποσκοπεί: i. Στην αύξηση της καθαρής θέσης της επιχείρησης. ii. iii. iv. Στην διαφύλαξη της ακεραιότητας του κεφαλαίου Στην άσκηση πολιτικής μερίσματος Στην πραγματοποίηση επενδύσεων Αύξηση μετοχικού κεφαλαίου Το μετοχικό κεφάλαιο στις ανώνυμες εταιρείες δεν μένει σταθερό σε όλη τη διάρκεια λειτουργίας της εταιρείας. Ο νόμος δίνει τη δυνατότητα μεταβολής του είτε αυξητικά είτε μειωτικά. Αυτό φυσικά μπορεί να γίνει μόνο με κάποιες προϋποθέσεις. Σε κάθε αύξηση κεφαλαίου είναι απαραίτητη η τροποποίηση και η δημοσίευση του καταστατικού. Για την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου απαιτείται πρακτικό Διοικητικού Συμβουλίου καθώς επίσης και ανακοίνωση αύξησης μετοχικού κεφαλαίου με απόφαση του Δ.Σ. προς το εθνικό τυπογραφείο. Ακολουθεί επιστολή προς την Νομαρχία όπως και πιστοποίηση καταβολής του ποσού αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου. Οι λόγοι αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: α) Αυξήσεις που επιβάλλονται από τον νόμο. Αυξήσεις που γίνονται με κεφαλαιοποίηση των διαφορών αναπροσαρμογής των παγίων και με την εισαγωγή της εταιρείας στο Χρηματιστήριο. β) Αυξήσεις που αποφασίζονται από τους μετόχους. Αυξήσεις που γίνονται με εισφορές των μετόχων είτε σε χρήμα είτε σε είδος και με κεφαλαιοποίηση των κερδών χρήσης. 29

35 Η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου μπορεί να είναι είτε πραγματική όταν η εισφορά γίνεται σε χρήμα ή σε είδος, είτε ονομαστική όταν δεν υπάρχουν εισφορές. Σε περίπτωση αύξησης μετοχικού κεφαλαίου, ο νόμος παρέχει στους παλαιούς μετόχους το δικαίωμα απόκτησης νέων μετοχών ώστε να μην αλλάξει το ποσοστό συμμετοχής τους στο κεφάλαιο της εταιρείας Μείωση του μετοχικού κεφαλαίου Όπως στην αύξηση έτσι και στην μείωση μετοχικού κεφαλαίου απαιτείται τροποποίηση του καταστατικού καθώς και έγκριση από το Υπουργείο Εμπορίου και δημοσίευση σύμφωνα με τον νόμο. Η μείωση μπορεί να πραγματοποιηθεί με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης με πλειοψηφία των 2/3 του καταβεβλημένου μετοχικού κεφαλαίου. Η απόφαση αυτή πρέπει να συνοδεύεται από μία έκθεση ενός ορκωτού ελεγκτή ο οποίος θα βεβαιώνει ότι η εταιρεία έχει τη δυνατότητα να ικανοποιήσει τους δανειστές της. Η μείωση το κεφαλαίου διακρίνεται σε πραγματική και σε υποχρεωτική. Η πραγματική μείωση του κεφαλαίου γίνεται όταν το κεφάλαιο είναι δυσανάλογο σε σχέση με τον κύκλο εργασιών της εταιρείας και η εταιρεία συνεχίζει να πραγματοποιεί ζημίες. Έτσι δεν επαρκεί το κεφάλαιο για την κάλυψη των υποχρεώσεων της εταιρείας προς τους δανειστές. Υποχρεωτική μείωση μετοχικού κεφαλαίου υφίσταται όταν δεν εισπράττονται τα ποσά των υπόλοιπων δόσεων. Σε αυτή την περίπτωση η εταιρεία είναι υποχρεωμένη να εκδώσει νέες μετοχές ίσες με αυτές που ακυρώθηκαν. Αν αποτύχει η πώληση των νέων μετοχών τότε γίνεται υποχρεωτική μείωση του μετοχικού κεφαλαίου κατά την αξία των μετοχών που δεν πωλήθηκαν Λύση και εκκαθάριση της Ανώνυμης Εταιρείας Η λύση της Ανώνυμης Εταιρείας γίνεται με τη λήξη του χρόνου διάρκειάς της όπως ορίζεται στο καταστατικό είτε επέρχεται από την έκδοση της πτωχευτικής απόφασης. Η λύση της Ανώνυμης Εταιρείας μπορεί να επέλθει επίσης και με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης που λαμβάνεται με απόλυτη απαρτία και πλειοψηφία. Η απόφαση αυτή ανακοινώνεται στο Υπουργείο Εμπορίου και γίνεται η δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Η Γενική Συνέλευση των μετόχων μπορεί να πάρει απόφαση για την αναβίωση της εταιρείας 11. Για να παρθεί αυτή η απόφαση πρέπει να υπάρχει αυξημένη απαρτία και πλειοψηφία και το διάστημα στο οποίο μπορεί να γίνει είναι από την ημερομηνία λύσης της εταιρείας και πριν αρχίσει η διαδικασία διανομής της περιουσίας. 11 Η αναβίωση της εταιρείας δεν μπορεί να επέλθει αν η λύση της εταιρείας έχει πραγματοποιηθεί λόγω ανάκλησης της άδεις λειτουργίας της. 30

36 Μετά τη λύση της εταιρείας ακολουθεί η εκκαθάρισή της. Οι εκκαθαριστές διορίζονται με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης και υποχρεούνται να συντάξουν την απογραφή της περιουσίας της Ανώνυμης Εταιρείας και να καταρτίζουν ισολογισμό για κάθε έτος, ενώ η εταιρεία εξακολουθεί να είναι στο στάδιο της εκκαθάρισης. Κατά τη διάρκεια της εκκαθάρισης τα δικαιώματα της Γενικής Συνέλευσης που αφορούν την έγκριση των οικονομικών καταστάσεων και την αλλαγή των εκκαθαριστών, διατηρούνται. Το Δ.Σ. παύει να υφίσταται ενώ τις αρμοδιότητές του τις αναλαμβάνουν οι εκκαθαριστές. Η διάρκεια της εκκαθάρισης μπορεί να είναι μεγαλύτερη από ένα χρόνο, χωρίς ωστόσο να μπορεί να υπερβεί τα πέντε έτη. Στην αντίθετη περίπτωση απαιτείται άδεια από την αρμόδια υπηρεσία της Νομαρχίας. Τέλος, αν κατά την εκκαθάριση υπάρχουν και οι τρεις κατηγορίες μετοχών(κοινές, προνομιούχες και επικαρπίας), πρώτα αποδίδεται η αξία των προνομιούχων μετοχών, στη συνέχεια αποδίδεται η αξία των κοινών μετοχών( αν υπάρχει υπόλοιπο) και αν μετά την εξόφληση των παραπάνω κατηγοριών υπάρχει ακόμα υπόλοιπο, αυτό διανέμεται και στις τρεις κατηγορίες ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ (Ε.Π.Ε.) Εισαγωγή Η Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης είμαι μία εμπορική εταιρεία ακόμη και αν ο σκοπός της δεν είναι η εμπορική επιχείρηση. Ανήκει στις επιχειρήσεις μέσου μεγέθους και είναι μία ενδιάμεση μορφή εταιρείας μεταξύ προσωπικής και κεφαλαιουχικής. Η Ε.Π.Ε. συνδυάζει την ευελιξία των προσωπικών εταιρειών με τη σταθερότητα του κεφαλαίου των ανώνυμων εταιρειών και το κεφάλαιο της διαιρείται σε εταιρικά μερίδια. Διοικείται από έναν ή περισσότερους διαχειριστές οι οποίοι εκλέγονται από τη συνέλευση των εταίρων. Οι εταίροι ευθύνονται μόνο μέχρι το ποσό της εισφοράς τους έτσι οι εμπορικές υποχρεώσεις της εταιρείας βαρύνουν μόνο την εταιρεία και σε εξαιρετικές περιπτώσεις βαρύνουν και ατομικά τους εταίρους. Κατ επέκταση, αυτοί που έχουν απαίτηση έναντι της εταιρείας, δεν μπορούν να στραφούν εναντίον των εταίρων για την είσπραξη των χρημάτων τους. Η επωνυμία της Εταιρείας Περιορισμένης Ευθύνης σχηματίζεται είτε από το όνομα ενός ή περισσότερων εταίρων, είτε από το αντικείμενο της εταιρείας. Η βασική διαφορά της από την Ανώνυμη Εταιρεία είναι ότι η εταιρική ιδιότητα απαγορεύεται από τον νόμο να ενσωματωθεί σε μετοχή. Η μεταβίβασή της είναι δύσκολη χωρίς αυτό να σημαίνει ότι απαγορεύεται από τον νόμο. 31

37 Σύσταση της Ε.Π.Ε. Το καταστατικό της Ε.Π.Ε., σε αντίθεση με τις υπόλοιπες εταιρείες, καταρτίζεται μόνο με συμβολαιογραφικό έγγραφο και υπογράφεται από τους ιδρυτές και τον δικηγόρο ο οποίος παρίσταται υποχρεωτικά ενώπιον συμβολαιογράφου. Οι ιδρυτές για να μπορούν να υπογράψουν πρέπει να έχουν το δικαίωμα δικαιοπραξίας. Ως μέλη της Ε.Π.Ε. μπορούν να είναι είτε φυσικά πρόσωπα που έχουν την ικανότητα της δικαιοπραξίας και να έχουν συμπληρώσει το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας τους, είτε νομικά πρόσωπα. Οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι αναπληρωτές καθηγητές και οι καθηγητές των Α.Ε.Ι. δεν μπορούν να είναι διαχειριστές και εταίροι της Ε.Π.Ε. Η Ε.Π.Ε. υφίσταται και πριν την σύναψη του καταστατικού, ως προσωπική όμως, με τον τρόπο δράσης των μελών της να καθορίζει το είδος της. Στο καταστατικό της Ε.Π.Ε. για να είναι έγκυρο πρέπει να περιέχονται οι εξής πληροφορίες: α) Το όνομα, το επώνυμο και το επάγγελμα των εταίρων β) Η διεύθυνση κατοικίας και η ιθαγένεια γ) Η εταιρική επωνυμία. Σχηματίζεται από το όνομα ενός η περισσοτέρων εταίρων, από το αντικείμενο της δραστηριότητάς της ή και πολλές φορές και από τα δύο μαζί. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, είναι υποχρεωτικό να συνοδεύεται ολογράφως από τις λέξεις «εταιρεία περιορισμένης ευθύνης». δ) Η έδρα της εταιρείας. Ως έδρα πρέπει να ορίζεται ο Δήμος ή η Κοινότητα. Σε περίπτωση αλλαγής έδρας της εταιρείας σε άλλο Δήμο είναι υποχρεωτική η τροποποίηση του καταστατικού, ενέργεια η οποία είναι περιττή στην περίπτωση που η αλλαγή έδρας γίνεται εντός των ορίων του ίδιου Δήμου. ε) Ο σκοπός- αντικείμενο δραστηριότητας της εταιρείας. Απαγορεύεται στις Ε.Π.Ε. να ασκούν επιχείρηση, για την οποία ο νόμος ορίζει ότι ασκείται από άλλον εταιρικό τύπο όπως είναι για παράδειγμα οι τράπεζες και οι ασφαλιστικές εταιρείες. στ) Η ιδιότητα της εταιρείας ως περιορισμένης ευθύνης. Η ευθύνη των εταίρων της Ε.Π.Ε. περιορίζεται μέχρι το ύψος της εισφοράς τους και είναι απεριόριστη ως προς το Δημόσιο και το Ι.Κ.Α. ζ) Το κεφάλαιο της εταιρείας. Δεν μπορεί να είναι κατώτερο των δέκα οκτώ χιλιάδων(18.000) ευρώ και πρέπει να καταβληθεί εφάπαξ κατά την υπογραφή του καταστατικού. Το εταιρικό μερίδιο συμμετοχής του εταίρου δεν μπορεί να είναι μικρότερο των 30 ευρώ, μπορεί όμως να είναι μεγαλύτερο και πολλαπλάσιό του. Η εισφορά μπορεί να γίνει είτε σε χρήμα είτε σε είδος και θα πρέπει να αναφέρεται το ονοματεπώνυμο αυτού που εισφέρει το είδος. η) Η διάρκεια της εταιρείας. Δεν μπορεί να είναι αορίστου χρόνου και για να υπάρξει παράταση της διάρκειας λειτουργίας απαιτείται Γενική Συνέλευση και τροποποίηση του καταστατικού. Το καταστατικό μπορεί να περιλαμβάνει και τη διάταξη περί συμπληρωματικών εισφορών των εταίρων για κάλυψη ζημίας η οποία έχει βεβαιωθεί στον ισολογισμό. Οι εισφορές αυτές δεν γίνεται να είναι μεγαλύτερες του αρχικού κεφαλαίου. Τροποποίηση του καταστατικού μπορεί να πραγματοποιηθεί με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης κατά πλειοψηφία τουλάχιστον των ¾ του αριθμού όλων των εταίρων. Μόνο στις 32

38 περιπτώσεις αλλαγής εθνικότητας της εταιρείας και σε αύξηση των υποχρεώσεων ή της ευθύνης και μείωσης των δικαιωμάτων απαιτείται ομοφωνία όλων των εταίρων Διοίκηση- Διαχείριση- Εκπροσώπηση της Ε.Π.Ε. Η συνέλευση των εταίρων είναι το ανώτατο όργανο διοίκησης της εταιρείας και έχει το δικαίωμα να αποφασίζει για όλες τις εταιρικές υποθέσεις. 12 Συνεπώς, η συνέλευση των εταίρων είναι η μόνη αρμόδια να αποφασίζει για την παράταση διάρκειας της εταιρείας, την συγχώνευση με άλλη επιχείρηση, τη διάλυση, τον διορισμό ή την ανάκληση των εκκαθαριστών, την τροποποίηση του καταστατικού, την έγκριση του ισολογισμού, για τη διάθεση των κερδών και για τον αν η Ε.Π.Ε. θα κινηθεί δικαστικά εναντίων εταίρων ή άλλων οργάνων της εταιρείας που θίγουν τα συμφέροντά της. Στην περίπτωση που οι αποφάσεις της συνέλευσης είναι παράνομες ή αντιβαίνουν στο καταστατικό, τότε δεν είναι έγκυρες και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να ληφθούν υπόψη. Η συνέλευση των εταίρων συγκαλείται μία φορά τον χρόνο τουλάχιστον κυρίως μετά το τέλος και το κλείσιμο της διαχειριστικής περιόδου και μέσα σε τρεις μήνες από αυτήν. Ο τόπος συνεδρίασης δεν είναι συγκεκριμένος κατ επέκταση μπορεί να συνεδριάσει οπουδήποτε και όχι αποκλειστικά στην έδρα της εταιρείας αρκεί φυσικά να είναι παρόντες όλοι οι εταίροι. Οι συνελεύσεις των εταίρων στις οποίες λαμβάνονται οι αποφάσεις, διακρίνονται σε τακτικές, έκτακτες και στην καταστατική συνέλευση. Τακτική είναι αυτή που συγκαλείται από τους διαχειριστές μία φορά τον χρόνο για την έγκριση του ισολογισμού και τη διάθεση των κερδών, καθώς και την απαλλαγή των διαχειριστών από κάθε ευθύνη. Έκτακτη είναι αυτή που συγκαλείται από έναν ή περισσότερους εταίρους αρκεί να εκπροσωπούν το 5% του εταιρικού κεφαλαίου, για να αποφασίσουν αν θα διαλυθεί η εταιρεία ή θα μειωθεί το εταιρικό κεφάλαιο σε περίπτωση απώλειας του ½ του εταιρικού κεφαλαίου. Το όργανο που διαχειρίζεται και εκπροσωπεί τις εταιρικές υποθέσεις για λογαριασμό της εταιρείας και αποτελεί το δεύτερο όργανο εξουσίας μετά τη συνέλευση των εταίρων είναι ο διαχειριστής ή οι διαχειριστές. Αυτός συγκαλεί τη συνέλευση των εταίρων με έγγραφη πρόσκληση προς τους εταίρους στην οποία αναγράφονται η ημερομηνία, η ώρα, ο τόπος και τα θέματα προς συζήτηση. Η πρόταση αυτή δεν είναι απαραίτητο να δημοσιευτεί και αν κάποιος από τους εταίρους αρνηθεί να την παραλάβει, πρέπει να του παραδοθεί με δικαστικό επιμελητή. Οι διαχειριστές εκπροσωπούν την εταιρεία και ενεργούν στο όνομα της κάθε πράξης που καλύπτεται από τον σκοπό της εταιρείας. 13 Είναι δυνατόν να οριστούν περισσότεροι από έναν διαχειριστές, για ορισμένο ή για αόριστο χρόνο που θα είναι υπεύθυνοι για την εταιρεία και την εκπροσώπησή της. 14 Σε αυτή περίπτωση η διαχείριση γίνεται από κοινού. 12 Άρθρο 14 του Ν.3190/55 13 Άρθρο 18 του Ν.3190/55 14 Άρθρο 17 του Ν.3190/55 33

39 Ο διαχειριστής δεν μπορεί να ενεργεί ατομικά πράξεις ανταγωνισμού ούτε να είναι εταίρος σε κάποια άλλη Ο.Ε., Ε.Ε. ή Ε.Π.Ε. 15 Σε περίπτωση παράβασης κάποιου από τους παραπάνω όρους, παρέχεται το δικαίωμα αποζημίωσης της εταιρείας της οποίας τα συμφέροντα έχουν θιγεί. Αν δεν ορίζεται διαχειριστής στο καταστατικό της εταιρείας, είναι απαραίτητη η σύγκληση της Γενικής Συνέλευσης των εταίρων για να υπάρξει διορισμός. Η διαχείριση που έχει ανατεθεί σύμφωνα με το καταστατικό σε έναν ή και περισσότερους εταίρους για ορισμένο χρονικό διάστημα μπορεί να ανακληθεί από το μονομελές Πρωτοδικείο αφού πρώτα έχει ληφθεί καταφατική απόφαση από τη γενική συνέλευση. Στην περίπτωση που δεν οριστεί διαχειριστής από το καταστατικό, την διαχείρισηδιοίκηση- εκπροσώπηση την έχουν από κοινού όλοι οι εταίροι. Διαχειριστές στην Ε.Π.Ε. μπορεί να είναι και τρίτοι οι οποίοι ορίζονται στο καταστατικό της εταιρείας. Ένα άλλο όργανο της Ε.Π.Ε. είναι οι ελεγκτές, οι οποίοι είναι αποκλειστικά αρμόδιοι για την άσκηση του τακτικού ελέγχου της οικονομικής διαχείρισης και των οικονομικών καταστάσεων της εταιρείας κατά τον οποίον εξετάζονται τα βιβλία και τα νόμιμα δικαιολογητικά και παραστατικά στοιχεία Βιβλία της Ε.Π.Ε. Οι Εταιρείες Περιορισμένης Ευθύνης τηρούν υποχρεωτικά βιβλία γ κατηγορίας. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να τηρούν τα εξής βιβλία: α) Ισοζύγιο γενικού και αναλυτικού καθολικού. Σε αυτό καταγράφονται αναλυτικά τα υπόλοιπα των λογαριασμών στο τέλος κάθε μήνα. β) Ημερολόγιο εγγραφών ισολογισμού. Σε αυτό καταγράφονται οι πράξεις ώστε να προσδιοριστεί το αποτέλεσμα της επιχείρησης και να διαμορφωθούν οι οικονομικές καταστάσεις. γ) Βιβλίο απογραφών και ισολογισμού. Σε αυτό καταχωρείται η απογραφή του τέλους χρήσης, οι χρηματοοικονομικές καταστάσεις, ο ισολογισμός, τα αποτελέσματα χρήσης και η γενική εκμετάλλευση. δ) Βιβλίο αποθήκης 16 ε) Βιβλίο επενδύσεων 17 Εκτός από αυτά τα βιβλία, η εταιρεία πρέπει να τηρεί αθεώρητα σε καταστάσεις ή σε ηλεκτρονική μορφή και τα εξής: α) Αναλυτικά καθολικά. Σε αυτά μεταφέρονται οι χρεώσεις και οι πιστώσεις των δευτεροβάθμιων, τριτοβάθμιων κ.ο.κ. λογαριασμών. β) Γενικό καθολικό. Σε αυτό μεταφέρονται στο πρωτοβάθμιο τα σύνολα των δευτεροβάθμιων, τριτοβάθμιων κ.ο.κ. λογαριασμών. 15 Άρθρο 20 του Ν.3190/55 16 Εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 8 του Π.Δ. 186/ Εφόσον συντρέχουν ορισμένες προϋποθέσεις 34

40 γ) Βιβλίο εταίρων. Σε αυτό καταχωρούνται τα πλήρη στοιχεία των εταίρων. δ) Βιβλίο πρακτικών συνελεύσεων. Σε αυτό καταχωρούνται οι αποφάσεις που παίρνονται από τις συνελεύσεις των εταίρων. ε) Βιβλίο πρακτικών διαχειρίσεως. Σε αυτό καταχωρούνται οι αποφάσεις των διαχειριστών Αύξηση του εταιρικού κεφαλαίου Η αύξηση του εταιρικού κεφαλαίου γίνεται με τροποποίηση του καταστατικού και οι κανόνες δημοσιότητας που ακολουθούνται είναι οι ίδιοι με αυτούς που ισχύουν κατά τη σύσταση της Ε.Π.Ε. Η Γενική Συνέλευση αποφασίζει για την αύξηση του κεφαλαίου δηλαδή την καταβολή των συμπληρωματικών εισφορών, με την πλειοψηφία τουλάχιστον των ¾ του αριθμού των εταίρων. Σε περίπτωση αύξησης με κεφαλαιοποίηση κερδών, απαιτείται ομόφωνη απόφαση. Η αύξηση του εταιρικού κεφαλαίου μπορεί να γίνει: α) Με την έκδοση νέων εταιρικών μεριδίων λόγω νέων εισφορών. 18 β) Με αύξηση της ονομαστικής αξίας των παλαιών εταιρικών μεριδίων λόγω νέων εισφορών. γ) Με κεφαλαιοποίηση αποθεματικών και νέες εισφορές ώστε το ποσό να είναι πολλαπλάσιο των 30. δ) Με κεφαλαιοποίηση της διαφοράς αναπροσαρμογής. ε) Με συγχώνευση εταιρειών. Πραγματική αύξηση του εταιρικού κεφαλαίου έχουμε όταν η αύξηση πραγματοποιείται με καταβολή νέων εισφορών ή κεφαλαιοποίηση κερδών και ονομαστική αύξηση του εταιρικού κεφαλαίου έχουμε όταν η αύξηση γίνεται με κεφαλαιοποίηση αποθεματικών. Όταν η αύξηση του εταιρικού κεφαλαίου γίνεται με την έκδοση νέων εταιρικών μεριδίων, αυτά θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 30 ή ακέραιο πολλαπλάσιο αυτού. Επίσης, θα πρέπει να συνοδεύεται με δήλωση των εταίρων για συμμετοχή στην αύξηση στο εταιρικό κεφάλαιο. Η καταβολή δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί με συμψηφισμό απαιτήσεων κατά της εταιρείας. Η αύξηση του εταιρικού κεφαλαίου της Ε.Π.Ε. δεν μπορεί να είναι νόμιμη αν δεν τηρηθούν οι παραπάνω διατυπώσεις Μείωση του εταιρικού κεφαλαίου Η μείωση του εταιρικού κεφαλαίου γίνεται, όπως και η αύξηση, μετά από απόφαση της συνέλευσης των εταίρων, με τροποποίηση του καταστατικού στο οποίο είναι απαραίτητο να αναγράφεται ο σκοπός και ο τρόπος της μείωσης του κεφαλαίου. 18 Τα νέα εταιρικά μερίδια θα πρέπει να είναι ίσης αξίας με τα παλαιά 35

41 Η απόφαση λαμβάνεται με πλειοψηφία των ¾ όλων των εταίρων που εκπροσωπούν τα ¾ όλου του εταιρικού κεφαλαίου και οι όροι δημοσιότητας που υποβάλλονται είναι ίδιοι με αυτούς της σύστασης. Η απόφαση των εταίρων για τη μείωση του εταιρικού κεφαλαίου θα πρέπει να δημοσιευτεί και πριν τη σύνταξη και την υπογραφή της πράξης μείωσης προκειμένου να ενημερωθούν οι πιστωτές της εταιρείας. Το εταιρικό κεφάλαιο δεν μπορεί να είναι κατώτερο των ούτε τα εταιρικά μερίδια κάτω των 30 μετά τη μείωση. Η μείωση του εταιρικού κεφαλαίου μπορεί να είναι: α) Προαιρετική ή εκούσια λόγω: 1) Ζημιών. Υφίσταται στις περιπτώσεις που τα αποθεματικά ή οι συμπληρωματικές εισφορές δεν επαρκούν για την κάλυψη ζημιών οι οποίες δεν γίνεται να υπερβαίνουν το ½ του εταιρικού κεφαλαίου. 2) Πλεονάζοντος κεφαλαίου. Υφίσταται όταν το κεφάλαιο υπερκαλύπτει τις ανάγκες της εταιρείας και επιστρέφεται στους εταίρους ανάλογα με το ποσοστό συμμετοχής τους στο εταιρικό κεφάλαιο. β) Υποχρεωτική ή αναγκαστική λόγω: 1) Εξόδου ή αποκλεισμού εταίρου. Μπορεί να οφείλεται σε λόγους που υπάρχουν και προβλέπονται στο καταστατικό ή σε αποχώρηση λόγω σπουδαίου λόγου. 2) Απώλειας του ½ του κεφαλαίου. Σε αυτή την περίπτωση ο διαχειριστής ή οι διαχειριστές, αν είναι περισσότεροι από ένας, συγκαλούν την Γενική Συνέλευση η οποία με τη σειρά της θα αποφασίσει τη μείωση του κεφαλαίου ή ακόμη και τη λύση της εταιρείας, αρκεί το κεφάλαιο που θα προκύψει μετά τη μείωση να μην είναι μικρότερο των Λύση και εκκαθάριση της Ε.Π.Ε. Οι λόγοι για τους οποίους λύεται οι Ε.Π.Ε. είναι: α) Οι προβλεπόμενοι από τον νόμο ή το καταστατικό. Στο καταστατικό μπορεί να περιέχεται και κάποιος όρος λύσης της εταιρείας ο οποίος δεν προβλέπεται από τον νόμο. Στο καταστατικό αναφέρεται και ο χρόνος λύσης της εταιρείας από τη στιγμή που δεν μπορεί να είναι αορίστου χρόνου. β) Με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των εταίρων υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Η λύση της εταιρείας μπορεί να αποφασιστεί με πλειοψηφία των ¾ των εταίρων που εκπροσωπούν τα ¾ του εταιρικού κεφαλαίου. Η λύση της Ε.Π.Ε. μπορεί να αποφασιστεί από τους εταίρους και χωρίς να συντρέχει κάποιος σημαντικός λόγος. γ) Με δικαστική απόφαση για σπουδαίο λόγο. Αυτό γίνεται μετά από αίτηση εταίρου ή εταίρων οι οποίοι εκπροσωπούν τουλάχιστον το ένα δέκατο (1/10) του εταιρικού κεφαλαίου και κατόπιν έκδοσης δικαστικής απόφασης. Η απόφαση αυτή πρέπει να συμμερίζεται τον σπουδαίο λόγο ενώ σπουδαίος λόγος θεωρείται η ανικανότητα της εταιρείας να πραγματοποιήσει τους σκοπούς που ορίσθηκαν στο καταστατικό της. δ) Με την κήρυξή της σε κατάσταση πτώχευσης. Αν η Ε.Π.Ε. κηρύξει κατάσταση πτώχευσης λύεται, όμως η πτώχευση, η απαγόρευση ή ο θάνατος ενός μόνο εταίρου δεν 36

42 επιφέρουν την πτώχευση της εταιρείας, εκτός αν προβλέπεται αυτή η περίπτωση από το καταστατικό. ε) Με την απώλεια του ½ του εταιρικού κεφαλαίου. Σε αυτή την περίπτωση οι διαχειριστές υποχρεούνται να καλέσουν τη Γενική Συνέλευση ώστε να αποφασιστεί η διάλυση της εταιρείας ή η μείωση του κεφαλαίου. Η εταιρεία κηρύσσεται άκυρη με δικαστική απόφαση όταν το κεφάλαιο είναι κατώτερο από , όταν το καταστατικό δεν καταρτίζεται από συμβολαιογράφο και όταν σε αυτό δεν αναφέρονται αυτά που έχουν οριστεί από τον νόμο, όπως η επωνυμία, ο σκοπός, η καταβολή εισφοράς ή το όνομα αυτού που εισφέρει το κεφάλαιο. Τέλος, άκυρη μπορεί να κηρυχθεί η εταιρεία και όταν ο σκοπός της είναι παράνομος, όταν αντίκειται στη δημόσια τάξη ή κατά την υπογραφή του καταστατικού δεν είχε την ικανότητα δικαιοπραξίας κάποιος εταίρος. Από τη στιγμή που έχει αποφασιστεί και έχει δρομολογηθεί η λύση της εταιρείας για οποιονδήποτε λόγο, ακολουθεί το στάδιο της εκκαθάρισης. Ο μόνος λόγος που αυτό μπορεί να μην συμβεί είναι αν η λύση της εταιρείας προέρχεται από την κατάσταση πτώχευσης. Σε αυτή την περίπτωση ακολουθείται η πτωχευτική διαδικασία. Κατά τη διάρκεια της εκκαθάρισης και μέχρι να τελειώσει, η Ε.Π.Ε. εξακολουθεί να λειτουργεί με περιορισμένες εξουσίες των οργάνων της και με την υποχρέωση να αναγράφονται οι λέξεις «υπό εκκαθάριση» στην επωνυμία της. Κατά το στάδιο της εκκαθάρισης και η συνέλευση των εταίρων εξακολουθεί να υφίσταται, διαχειριστές της οποία είναι συνήθως οι εκκαθαριστές της εταιρείας εκτός και ορίζεται διαφορετικά στο καταστατικό. Η εκκαθάριση μπορεί να γίνει από τους διαχειριστές όπως ορίζεται στο καταστατικό ή όπως αποφάσισε η συνέλευση των εταίρων. Οι εκκαθαριστές που είναι διορισμένοι σύμφωνα με το καταστατικό, μπορούν να ανακληθούν μόνο για σπουδαίο λόγο και μετά από αίτηση της Γενικής Συνέλευσης των εταίρων προς το δικαστήριο. Όταν η εταιρεία είναι «υπό εκκαθάριση» οι εκκαθαριστές της την εκπροσωπούν και υπογράφουν για αυτήν, ενεργώντας όπως και οι διαχειριστές μόνο όμως για πράξεις που αφορούν τη διαδικασία της εκκαθάρισης. Πρέπει να αναφερθεί ότι και για τον διορισμό αλλά και για την ανάκληση των διαχειριστών πρέπει να γίνει η δημοσίευση των στοιχείων τους στο Φ.Ε.Κ. Με την έναρξη της εκκαθάρισης, είναι υποχρεωτικό να συνταχθεί απογραφή της εταιρικής περιουσίας και να καταρτιστεί ισολογισμός από τους εκκαθαριστές. Ο ισολογισμός αυτός πρέπει να δημοσιευτεί στην εφημερίδα της Κυβέρνησης. Οι εκκαθαριστές πρέπει να καταρτίζουν ισολογισμό για κάθε έτος κατά τη διάρκεια του σταδίου εκκαθάρισης. Οι εκκαθαριστές τακτοποιούν και τις υποθέσεις της εταιρείας που εκκρεμούν, εξοφλούν τα χρέη της και εισπράττουν τις απαιτήσεις. Μετά το τέλος της εκκαθάρισης καταρτίζεται και ο τελικός ισολογισμός ο οποίος υποβάλλεται προς δημοσίευση. Τέλος, το προϊόν της εκκαθάρισης της εταιρικής περιουσίας διανέμεται ανάλογα με τα μερίδια συμμετοχής των εταίρων. 37

43 2.9. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ Οι εταιρείες έχουν αρκετά πλεονεκτήματα σε σχέση με τις ατομικές επιχειρήσεις κάποια από τα οποία είναι τα εξής: α) Συνέχιση λειτουργίας ακόμα και μετά το θάνατο ή την αποχώρηση ενός εταίρου. Στις ατομικές επιχειρήσεις ο θάνατος του ιδιοκτήτη- διαχειριστή- εκπροσώπου σημαίνει αυτόματα και την λύση της επιχείρησης. Αντίθετα, στις εταιρείες δεν ισχύει κάτι τέτοιο αφού είναι ανεξάρτητα νομικά πρόσωπα. Ο εταίρος έχει το δικαίωμα, σύμφωνα με τον νόμο, να αποχωρήσει αν υπάρχει κάποιος σοβαρός λόγος χωρίς αυτό να οδηγεί και στην λύση της εταιρείας. Η εταιρεία συνεχίζει να λειτουργεί κανονικά τόσο μετά την αποχώρηση κάποιου εταίρου όσο και μετά τον θάνατο του. Αυτό δεν ισχύει στην περίπτωση αποχώρησης εταίρου της ομόρρυθμης εταιρείας και στην περίπτωση αποχώρησης του μοναδικού ομόρρυθμου εταίρου της ετερόρρυθμης εταιρείας. β) Ανάληψη μεγαλύτερων έργων. Μία εταιρεία έχοντας μεγαλύτερο κεφάλαιο και περισσότερο εργατικό δυναμικό είναι λογικό να μπορεί να αναλάβει μεγαλύτερα και πιο δαπανηρά έργα σε σχέση με μία ατομική επιχείρησης. Αυτό κατ επέκταση σημαίνει ότι απαιτούνται και περισσότερες διατυπώσεις σύστασης ενεργειών. γ) Ευκολότερη συγκέντρωση κεφαλαίων. Στην ατομική επιχείρησης ο ιδιοκτήτης είναι ο μόνος υπεύθυνος για την εξεύρεση χρηματοδότησης, δανείων καθώς επίσης και κεφαλαίου. Η εισφορά του κεφαλαίου γίνεται από ένα άτομο και εφάπαξ. Στην εταιρεία η εισφορά του κεφαλαίου γίνεται από πολλά πρόσωπα, τόσο φυσικά όσο και νομικά, και το ποσό εισφοράς είναι μικρότερο αφού το κεφάλαιο διαιρείται. Είναι λοιπόν, πιο εύκολο να βρεθούν τα χρήματα για το κεφάλαιο από τη στιγμή που τα εισφέρουν περισσότερα άτομα και η εισφορά τους γίνεται είτε σε χρήματα είτε σε είδος. δ) Μεγαλύτερη πιστοληπτική ικανότητα. Στην ατομική επιχείρηση η μικρή χρονική διάρκεια λειτουργίας της μειώνει και την φερεγγυότητα της κάτι που δεν συμβαίνει στις εταιρείες. Ο χρόνος λειτουργίας της εταιρείας αναγράφεται στο καταστατικό της και υπάρχει και η δυνατότητα παράτασης λειτουργίας της εταιρείας. Από τη στιγμή που η λύση της εταιρείας δεν επέρχεται αναγκαστικά με τον θάνατο ενός εταίρου, η εταιρεία μπορεί να λειτουργεί για αρκετά χρόνια και να αυξάνει τόσο τα κέρδη της όσο και την φερεγγυότητά και την πιστοληπτική της ικανότητα στους δανειστές και στους πελάτες της. ε) Ευθύνη των εταίρων μέχρι του ποσού εισφοράς. Με εξαίρεση την ομόρρυθμη και την ετερόρρυθμη εταιρεία όπου υπάρχει ένας τουλάχιστον ομόρρυθμος εταίρος, η ευθύνη των εταίρων σε περίπτωση ζημίας της εταιρείας περιορίζεται μέχρι το ποσό που έχουν εισφέρει. Οι εταίροι στην ομόρρυθμη εταιρεία και ο ομόρρυθμος εταίρος στην ετερόρρυθμη εταιρεία ευθύνονται προσωπικώς και αλληλέγγυα με όλα τα περιουσιακά τους στοιχεία για τις υποχρεώσεις της εταιρείας. στ) Ορθότητα αποφάσεων. Τις αποφάσεις στην εταιρεία δεν τις παίρνει μόνο ένα άτομο όπως γίνεται στις ατομικές επιχειρήσεις. Οι αποφάσεις παίρνονται από διάφορα όργανα τα οποία είναι διαφορετικά σε κάθε εταιρεία(βλ. Γενική Συνέλευση, Διοικητικό Συμβούλιο κ.α.) και αποτελούνται από πολλά άτομα. Οι αποφάσεις σε μια εταιρεία είναι αποτέλεσμα συλλογικής δουλειάς. Λόγω αυτού του συλλογικού χαρακτήρα οι αποφάσεις που λαμβάνονται θεωρούνται πιο ορθές. 38

44 2.10. ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ Εκτός από τα πλεονεκτήματα που προαναφέρθηκαν υπάρχουν και κάποια μειονεκτήματα τα οποία είναι τα εξής: α) Βραδύτητα στη λήψη αποφάσεων. Όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, οι αποφάσεις σε μια εταιρεία διακρίνονται για το συλλογικό τους χαρακτήρα. Διοικούνται από πολλά πρόσωπα- όργανα και πρέπει να συγκληθούν για να πάρουν μία απόφαση. Αυτό τις καθιστά πιο χρονοβόρες σε σχέση με τις ατομικές επιχειρήσεις που οι αποφάσεις εκεί λαμβάνονται από ένα άτομο και αμέσως. β) Δυσκολία προσαρμογής στις αλλαγές της αγοράς. Λόγω της πολυπλοκότητας της παραγωγής είναι δύσκολο σε μια μικρή αλλαγή της αγοράς να προσαρμοστεί η εταιρεία. Θα πρέπει να αλλάξει όλη η παραγωγική διαδικασία και αυτό είναι τόσο χρονοβόρο όσο και δαπανηρό. γ) Δεν υπάρχει άμεση επικοινωνία με τους πελάτες, τους προμηθευτές και τους εργαζομένους. Η διοίκηση της εταιρείας δεν γίνεται από ένα μόνο άτομο κάτι το οποίο καθιστά πιο δύσκολη την άμεση επαφή και επικοινωνία με τους πελάτες, τους προμηθευτές και τους εργαζομένους της εταιρείας. Η κάθε κατηγορία απευθύνεται για τυχόν απορίες και προβλήματα που μπορεί να έχει με το εκάστοτε υπεύθυνο τμήματος ο οποίος με της σειρά του απευθύνεται στον προϊστάμενό του κ.ο.κ. δ) Γίνεται μοίρασμα των κερδών. Στην ατομική επιχείρηση όλα τα κέρδη τα επωμίζονταν ένα μόνο άτομο, ο ιδιοκτήτης. Στην εταιρεία οι ιδιοκτήτες είναι πολλοί οπότε ο καθένας λαμβάνει ποσό από τα κέρδη ανάλογα με το ποσό της εισφοράς του στο εταιρικό κεφάλαιο. 39

45 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΕΡΕΥΝΑ 3.1. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Ερωτηματολόγιο Ατομική επιχείρηση ή εταιρεία Παρακαλώ συμπληρώστε το ερωτηματολόγιο Ημερομηνία συμπληρώσεως / / **Στο ερωτηματολόγιο που παρατίθεται οι απαντήσεις abc παρακαλώ να κυκλώνονται και σε όσες χρειάζεται ανάπτυξη παρακαλώ όχι άνω των 150 λέξεων 1. Ποιος είναι ο τόπος κατοικίας σας? : a) Πόλη b) Χωριό 2. Ποια είναι η ηλικία σας? : a) c) b) d) 40 και άνω 3. Ποια είναι η οικογενειακή σας κατάσταση? : a) Έγγαμος b) Άγαμος 40

46 4. Ποιο το μορφωτικό σας επίπεδο? : a) Απόφοιτος γυμνάσιου c) Απόφοιτος ΙΕΚ e) Απόφοιτος ΤΕΙ b) Απόφοιτος Λυκείου d) Απόφοιτος ΑΕΙ 5. Εργάζεστε? : a) Ναι b) Όχι 6. Αν εργάζεστε ποια είναι η εργασία σας? Και αν όχι πόσο καιρό είστε άνεργος/η? : Παρακαλώ όχι παραπάνω από 150 λέξεις : 41

47 7. Για έναρξη επαγγελματικής δραστηριότητας σήμερα, θα προτιμούσατε? : a) Να αναλάβετε πρωτοβουλία b) Να είστε μέλος μιας εταιρίας c) Τίποτα από τα παραπάνω 8. Πιστεύετε ότι στην ελληνική επαγγελματική πραγματικότητα υπάρχουν περιθώρια για αύξηση του αριθμού των? : a) Εταιριών b) Μεμονωμένων επιχειρήσεων 9. Ακούγοντας τη λέξη έναρξη τι σας έρχεται στο μυαλό? : a) Ατομική επιχείρηση b) Εταιρεία c) Κάτι άλλο 10. Αν η προτίμηση σας είναι μεμονωμένη επιχείρηση πού πιστεύετε ότι οφείλετε αυτό? : a) Στη υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων σας. b) Στην πεποίθηση σας ότι θα λειτουργούσατε πολύ πιεσμένος/η και χωρίς δυνατότητα να ακουστούν και υλοποιηθούν οι απόψεις σας, αν ήσασταν απλά και μόνο ένα μέλος μιας εταιρείας. c) Σας συναρπάζει η ιδέα να τολμήσετε (ρισκάρετε) μόνος ή μόνη και να καταξιωθείτε επαγγελματικά. d) Θεωρείτε πιο απίθανη την αποτυχία της προσπάθειας σας σε ανεξάρτητο περιβάλλον παρά σε συνεταιριστικό περίγυρο. 42

48 11.Πιστεύετε ότι θα είχατε περισσότερη ή λιγότερη κούραση (σωματικήπνευματική καταπόνηση) σαν μέλος μια εταιρείας ή σαν αυτάρκης μεμονωμένος/η επιχειρηματίας και γιατί? : Παρακαλώ όχι παραπάνω από 150 λέξεις : 12. Με ποια κριτήρια θα επιλέγατε συνεργάτη/συνέταιρο στη όποια επαγγελματική σας δραστηριότητα? : (μπορείτε να επιλέξετε παραπάνω από μια απαντήσεις) a) Οικογένεια b) Φιλία c) Οικονομική κατάσταση d) Μόρφωση e) Επαγγελματική καταξίωση στον συγκεκριμένο τομέα f) Όλα τα παραπάνω g) Άλλο Συμπληρώστε εδώ : 43

49 13.Πόσα επιτυχημένα στελέχη εταιρειών γνωρίζετε? : 14.Πόσους επιχειρηματίες-επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται ατομικά γνωρίζετε? : 15.Οι φιλοδοξίες σας περιορίζονται στην επιτυχημένη ατομική επαγγελματική καριέρα ή θέλετε να είστε επιτυχημένο ηγετικό στέλεχος μιας μεγάλης ή μεσαίας επιχείρησης? : Παρακαλώ όχι παραπάνω από 150 λέξεις : 44

50 16.Πιστεύετε ότι το κράτος αντιμετωπίζει διαφορετικά μια μεμονωμένη ατομική επιχείρηση και αλλιώς μια εταιρεία (δηλαδή φορολογικά σας συμφέρει περισσότερο να δραστηριοποιήστε σαν μέλη εταιρείας οποιασδήποτε μορφής Α.Ε,Ε.Π.Ε,κ.λπ. ή σαν ατομική επαγγελματική δραστηριότητα)? : Παρακαλώ όχι παραπάνω από 150 λέξεις : 17.Στην ελληνική ιδιοσυγκρασία ταιριάζει καλύτερα ή όχι το συναιτεριστικό πνεύμα? Και γιατί? : Παρακαλώ όχι παραπάνω από 150 λέξεις : 45

51 18.Γιατί θα διαλέγατε ατομική επιχείρηση? Παρακαλώ όχι παραπάνω από 150 λέξεις : 19.Γιατί θα διαλέγατε εταιρεία? Παρακαλώ όχι παραπάνω από 150 λέξεις : Σας ευχαριστούμε πολύ για την συνεργασία1 46

52 3.2. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΣΕ ΠΙΤΕΣ 47

53 48

54 49

55 50

56 51

57 52

58 53

59 54