Εγκεφαλικό επεισόδιο και άσκηση

Transcript

1 Εγκεφαλικό επεισόδιο και άσκηση 1

2 ISTOCKPHOTO.COM / MARK EVANS 2

3 Τι είναι το εγκεφαλικό επεισόδιο Society of Interventional Radiology 3

4 Προδιαθεσικοί παράγοντες Υπέρταση Σακχαρώδης διαβήτης Στεφανιαία νόσος Κάπνισμα Αλκοολισμός Παχυσαρκία(;) Λιπίδια στο αίμα(;) Παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο 4

5 Παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο (transient ischemic attack) Προσωρινά συμπτώματα (από λίγα λεπτά έως ώρα) Αδυναμία στο χέρι ή πόδι ή χέρι και πόδι της ίδιας πλευράς Μούδιασμα στο πρόσωπο, χέρι, πόδι ή χέρι και πόδι της ίδιας πλευράς Απώλεια όρασης από το ένα μάτι Διπλή όραση Ανικανότητα για ομιλία ή στην κατανόηση του λόγου Ασυντόνιστες κινήσεις κατά το περπάτημα Ζαλάδα, απώλεια ισορροπίας Άμεση επίσκεψη στον γιατρό!!! Υψηλό ρίσκο για τις επόμενες ώρες, ημέρες, εβδομάδες 5

6 Ανεύρυσμα Διόγκωση αρτηρίας εξόγκωμα, «ξεχείλωμα» Συχνότητα: 1/50 Εκδήλωση: 20-50% Πρόγνωση 40%: μοιραία 35%: επιβιώνουν με προβλήματα 25%: θάνατος εντός εξαμήνου Συχνότερες ηλικίες: ετών Παράγοντες κινδύνου Οικογενειακό ιστορικό Υπέρταση Χοληστερόλη Αθηροσκλήρωση Κάπνισμα Brain Aneurysm Foundation (US), Centers for Disease Control & Prevention (US) 6

7 Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις Ηλικίες εμφάνισης ετών (λόγω τροχαίων) >75 ετών (λόγω πτώσεων) Περισσότερο διάχυτες σε σχέση με τα εγκεφαλικά επεισόδια. 7

8 Βασικά ανατομικά τμήματα του εγκεφάλου Βρεγματικός λοβός Ινιακός λοβός Μετωπιαίος λοβός Παρεγκεφαλίδα Στέλεχος Κροταφικός λοβός Freelance Illustration and Graphics Νωτιαίος μυελός 8

9 Βασικά ανατομικά τμήματα του εγκεφάλου Ινι ακ ός Παρε λο γκεφ βό αλίδ ς α Στέ Κροτ Νω λεχ αφικ τια ος Ινιακός λοβός ίος λοβόραση μυ ός ελ ός Παρεγκεφαλίδα Ισορροπία Συναρμογή Βρεγματικός λοβός Αφή Κατανόηση σχημάτων, χρωμάτων, μεγεθών Χωρική, οπτική αντίληψη Μυϊκός τόνος Κροταφικός λοβός Ακοή Μνήμη Κατανόηση γλώσσας Στέλεχος Αναπνοή, ΚΣ, Αρτ. Πίεση Μετωπιαίος λοβός Σχεδιασμός, συνέχεια κίνησης Σχεδιασμός/στρατηγική Κρίση Ορμές Αιτιολόγηση Αφηρημένες έννοιες Οσμή Προσωπικότητα Συναισθήματα Συσχετισμός σκέψεων με συναισθήματα 9

10 Συμπτώματα Προβλήματα στην κινητικότητα και αισθητικότητα Μία πλευρά/δύο πλευρές Άνω άκρα/κάτω άκρα Διαταραχές στην όραση Αφασία (διαταραχές στην ομιλία και κατανόηση) Νοητική σύγχυση Απραξία (έλλειψη ικανότητα συντονισμού και δημιουργίας κινήσεων) 10

11 Πηγή: 11

12 Προβλήματα που έχουμε να αντιμετωπίσουμε Μυϊκή αδυναμία, μειωμένο εύρος κίνησης, και μειωμένη αισθητικότητα Αδυναμία όρθιας στάσης ή βάδισης Αδυναμία εκτέλεσης ασκήσεων σε εργοποδήλατο ή χειροεργόμετρο (συντονισμός) Δυσκολία επικοινωνίας: απραξία, αφασία Ηλικία Αρθρίτιδα Καρδιακή ανεπάρκεια Ορθοπεδικές δυσλειτουργίες Παρενέργειες φαρμάκων Απραξία: αδυναμία σχεδιασμού κίνησης, ενώ υπάρχει θέληση για κίνηση και γίνεται αντιληπτή η διαταγή για κίνηση Αφασία: αδυναμία να κατανοηθεί και να παραχθεί λόγος (διάβασμα ή/και γράψιμο ή/και κατανόηση γλώσσας ή/και ομιλία) 12

13 Οφέλη της άσκησης Αερόβια άσκηση Αύξηση μεγ. Πρόσληψης οξυγόνου (π.χ. έως και 60% με ποδηλασία). Αύξηση ταχύτητας βάδισης Λιγότερη εξωτερική υποστήριξη κατά τη βάδιση Βελτίωση λειτουργικότητας Έμμεσα οφέλη Υπέρταση Τρόπος ζωής Πρόληψη Μείωση πιθανότητας θρόμβωσης Λιγότερες πιθανότητες διανοητικών προβλημάτων και κατάθλιψης Πηγή: Special Populations and Health Concerns. 13

14 Αερόβια κατάσταση Μόνο το 20-34% των ασθενών με εγκεφαλικό επεισόδιο μπορούν να ξεπεράσουν το 85% της μέγιστης προβλεπόμενης ΚΣ. Οι ασθενείς με κρανιοεγκεφαλική κάκωση έχουν αερόβια ικανότητα κατά 67-74% χαμηλότερη για την ηλικία και το ύψος τους. 14

15 Προτεινόμενα τεστ αερόβιας λειτουργίας Παρουσία γιατρού και παράλληλη καταγραφή ΗΚΓ απαραίτητη (περίπτωση καρδιακής ανεπάρκειας) Συνεχής επίβλεψη (πρόληψη πτώσης) Τύπος άσκησης (ανάλογα με τις δυνατότητες) 2 ή 1 χέρι, πόδια, ή συνδυασμός, τροποποίηση συσκευών (Velcro) Ισορροπία: όρθιος; Καθιστός; Ξαπλωτός; 15

16 Αερόβιο τεστ (προσδιορισμός VO 2max ) Εγκατάλειψη όταν ΣΠ > 250mmHg ή ΔΠ > 115mmHg Εθελοντικά Έλεγχος από τον γιατρό Ποδήλατό Ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του καθένα πχ. 50κ/sec, 20W, αύξηση 20W Πρωτόκολλο Balke Άνδρες: 5.3 km/h Κλίση 0, 2, 3, 4%,.../1 VO 2max = x Τ Γυναίκες: 4.5 km/h Κλίση 0, 2, 4.5, 7, 9.5%,.../3 VO 2max = 1.38 x Τ Τ= χρόνος σε λεπτά 16

17 Νόρμες Μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου (ml/kg/min) ΑΝΔΡΕΣ Ηλικία (έτη) άριστη > 60 > 56 > 51 > 45 > 41 > 37 καλή >Μ.Ο Μ.Ο <Μ.Ο κακή πολύ κακή < 30 < 30 < 26 < 25 < 22 < 20 ΓΥΝΑΙΚΕΣ Ηλικία (έτη) άριστη > 56 > 52 > 45 > 40 > 37 > 32 καλή >Μ.Ο Μ.Ο <Μ.Ο κακή πολύ κακή < 28 < 26 < 22 < 20 < 18 < 17 Εξίσωση για άνδρες VO 2max = x Τ Εξίσωση για γυναίκες VO 2max = 1.38 x Τ Τ=χρόνος αντοχής στο πρωτόκολλο Balke 17

18 Αερόβια Προπόνηση Μέσα Εργοποδήλατο Χειροεργόμετρο Δαπεδοεργόμετρο Σκαλοπάτια (stepper) καθιστός Στόχοι Ανεξαρτησία στην καθημερινότητα Αύξηση ταχύτητας βάδισης Μείωση κινδύνου καρδιαγγειακού επεισοδίου Χαρακτηριστικά 40-70% VO 2 peak ΚΣ <75% του μέγιστου RPE 13/20 3-5/εβδ ή σε περισσότερα 10λεπτα Επανεξέταση: 2-4 μήνες 18

19 Προπόνηση δύναμης Δεν είναι πλέον ταμπού Στόχος: καταπολέμηση της μυϊκής αδυναμίας Προϋποθέτει τροποποίηση θέσεων για καλύτερη στήριξη. 19

20 Τεστ δύναμης Συσκευές Ισοκινητικά δυναμόμετρα Δυναμόμετρα χειρός Βάρη/μηχανήματα Αξιολογούμε Δύναμη Μέγιστη δύναμη / σωματικό βάρος Συνολικό έργο / σωματικό βάρος 20

21 Προπόνηση Δύναμης Μέσα Ισομετρικά Μηχανές με βάρη Ελεύθερα βάρη Στόχοι Ανεξαρτησία στην καθημερινότητα Χαρακτηριστικά 3 σετ 8-12 επαναλ. 2/εβδ Να αποφεύγονται οι ισομετρικές Επανεξέταση: 2-4 μήνες 21

22 Τεστ ευκαμψίας Ώμος, αγκώνας, καρπός, γόνατο, ποδοκνημική, και άλλες αρθρώσεις που μπορεί να εμπλέκονται στην πάθηση Καταγράφεται το συνολικό και το επιμέρους εύρος 22

23 Προπόνηση Ευκαμψίας Μέσα Διατατικές ασκήσεις Στόχοι Αύξηση εύρους κίνησης Πρόληψη μόνιμης συστολής Χαρακτηριστικά 2/εβδ (πριν ή μετά την αερόβια άσκηση ή προπόνηση δύναμης) Επανεξέταση: 2-4 μήνες 23

24 Νευρομυϊκά τεστ Ανάλυση βάδισης Berg Balance Scale Τεστ ισορροπίας Αξιολόγηση Ταχύτητα βάδισης Συμμετρία 24

25 Συμβουλές για την προπόνηση Παρόμοια χαρακτηριστικά με αυτά των καρδιοπαθών Πάντα με την συγκατάθεση του επιβλέποντος ιατρού Πάντα επίβλεψη γιατί δεν έχουν πάντα σωστή κρίση Χαλάρωμα!! Όχι ομαδικά σε περιπτώσεις που κάποιος εκδηλώνει επιθετικότητα Άτομα που έχουν πρόβλημα με την προσοχή τους άσκηση σε ήσυχο περιβάλλον χωρίς εξωτερικά ερεθίσματα Ομαδικά σε περιπτώσεις που δεν εκδηλώνει πρωτοβουλίες 27

26 Κλίμακα Borg (RPE: rating of perceived exertion) 6 καμία προσπάθεια 7 Πάρα πολύ εύκολο 8 9 Πολύ εύκολο Εύκολο κάπως δύσκολο Έντονη προσπάθεια πολύ έντονη προσπάθεια Πάρα πολύ έντονη προσπάθεια 20 Μέγιστη εξάντληση Borg 1988, Borg s perceived exertion and pain scales (Champaign, IL: Human Kinetics), 47.

27 6 καμία προσπάθεια 7 Πάρα πολύ εύκολο 8 9 Πολύ εύκολο Εύκολο κάπως δύσκολο Έντονη προσπάθεια πολύ έντονη προσπάθεια Πάρα πολύ έντονη προσπάθεια 20 Μέγιστη εξάντληση 0 καθόλου 1 πολύ ήπια 2 ήπια 3 μέτρια 4 κάπως έντονη 5 έντονη 6 7 πολύ έντονη εξαιρετικά έντονη Borg 1988, Borg s perceived exertion and pain scales (Champaign, IL: Human Kinetics), 47.

28 Εφαρμογή κλίμακας Κατά τη διάρκεια της άσκησης (όχι μετά το τέλος της προπόνησης) Αξιολογείται η καταπόνηση και η κόπωση στους μύες, και το κατά πόσο λαχάνιασμα στο τέλος Να μη σκέφτεται αυτό που έκανε αλλά πως ένιωσε. Να είναι ειλικρινές Όχι σύγκριση με άλλους.

29