Επόμενες ενότητες του μαθήματος

Transcript

1 Υδρογραφία - Ωκεανογραφία 8 ο Εξάμηνο, Ακαδ. Έτος ιδάσκοντες:. εληκαράογλου Α. Μαρίνου Επόμενες ενότητες του μαθήματος Η εσωτερική δομή και τα μορφολογικά εξωτερικά γνωρίσματα της Γης Η γεωγραφία της υδρόσφαιρας Κατανομή των υδάτινων μαζών Χαρακτηριστικά στοιχεία των ωκεανών και των θαλασσών τα γεωγραφικά όρια τους οι τύποι των θαλασσών, συνδέσεις μεταξύ τους βάθη, έκταση και χαρακτηριστικά γνωρίσματα Από τους πλανήτες του Ηλιακού μας συστήματος, η Γηείναιομόνοςπλανήτηςστην επιφάνεια του οποίου κυριαρχεί το υγρό στοιχείο Οι ωκεανοί της Γης καλύπτουν το 71% (περίπου δηλαδή τα 2/3) της επιφάνειας του πλανήτη Τι αποτελεί το 29% του εσωτερικού της Γης; Τι βρίσκεται στο εσωτερικό της Γης; τα ελαφρότερα υλικά βρίσκονται προς την επιφάνεια της Γης, ενώ τα βαρύτερα υλικά προς το κέντρο της. Οι πληροφορίες για το εσωτερικό της Γης προέρχονται από τις μελέτες μεταλλείων, ηφαιστείων, σεισμών, την πτώση μετεωριτών, τη μελέτη του γήινου μαγνητικού πεδίου και της περιστροφής της Γης. Η Γη αποτελείται από τρία διαφορετικά ομόκεντρα περιβλήματα: από έναν εξωτερικό φλοιό, έναν ενδιάμεσο μανδύα και έναν κεντρικό πυρήνα (συντιθέμενο από έναν στερεό εσωτερικό πυρήνα που περικλείεται από έναν τηγμένο εξωτερικό πυρήνα) Με βάση τα φυσικά χαρακτηριστικά, το εσωτερικό της Γης, μέχρι και τον μανδύα, διαχωρίζεται στην άκαμπτη, εύθραυστη λιθόσφαιρα στην υποκείμενη ασθενόσφαιρα, μια πιο ανίσχυρη, μεταβατική ζώνη που είναι αρκετά πλαστική, και έναν πιο άκαμπτο μανδύα, τη μεσόσφαιρα. Όπως η στερεή Γη, η επιφάνεια του πλανήτη περιβάλλεται από δύο διακριτά στρώματα ύλης διαχωρίζονται ανάλογα με την πυκνότητα τους: την υδρόσφαιρα την ατμόσφαιρα Η υδρόσφαιρα, περιλαμβάνει τους ωκεανούς (περίπου το 97% του επιφανειακού νερού), τις λίμνες, τους ποταμούς, τα υπόγεια νερά (κάτω από τη γήινη επιφάνεια), τους πάγους και το χιόνι, καθώς και τη σχετικά μικρή ποσότητα υδρατμών στον αέρα Η ατμόσφαιρα, το άλλο εξωτερικό περίβλημα, αποτελείται ένα μίγμα αερίων (κυρίως αζώτου και οξυγόνου, με μικρότερες ποσότητες αργού, διοξειδίου του άνθρακα, μεθανίου, όζοντος, ) Τα ρεύματα νερού και αέρα αναμιγνύουν συνεχώς τις χημικές ενώσεις των ρευστών της υδρόσφαιρας και ατμόσφαιρας Η αέναη κίνηση του νερού ανάμεσα στους ωκεανούς, την ατμόσφαιρα και την ξηρά που συνοδεύεται και από αλλαγές ανάμεσα στην υγρή, την αέρια και τη στερεή φάση του αναφέρονται ως υδρολογικός κύκλος ή κύκλος του νερού, κινητήρια δύναμη του οποίου είναι η ηλιακή ενέργεια αντικείμενο της Χημικής Ωκεανογραφίας

2 Η ανταλλαγή αερίων από τους ωκεανούς είναι ένα σημαντικό στοιχείο του παγκόσμιου ισοζυγίου για την ανακύκλωση των κλιματικά σημαντικών αερίων, συμπεριλαμβανομένου του διοξειδίου του άνθρακα και άλλων ιχνηαερίων κύκλος του άνθρακα Το μέσο βάθος του παγκόσμιου ωκεανού είναι 4½ φορές μεγαλύτερο από το μέσο υψόμετρο της ηπειρωτικής Γης (~840 m) Το πιο αξιοσημείωτο γνώρισμα της Γης είναι η έκταση της λεκάνης του Ειρηνικού ωκεανού Υψηλότερη κορυφή της Γης Βαθύτερο σημείο του ωκεανού Ημεσοωκεάνια ράχη του Ατλαντικού Η λεκάνη του Ειρηνικού Ο παγκόσμιος ωκεανός -το κύριο συστατικό της υδρόσφαιρας- Η έννοια του παγκόσμιου ωκεανού ως ένα συνεχές σώμα νερού με σχετικά ελεύθερη ανταλλαγή μεταξύ των τμημάτων του έχει θεμελιώδη σημασία για την ωκεανογραφία Η άποψη ενός ενιαίου ωκεανού δίνει έμφαση στην αλληλεξάρτηση των ωκεάνιων και ηπειρωτικών τμημάτων της Γης, τη ζωή και το νερό, την αλληλεπίδραση της ατμοσφαιρικής και της ωκεάνιας κυκλοφορίας, και τα φυσικά και ανθρωπογενή περιβάλλοντα Τα υδάτινα χαρακτηριστικά των ωκεανών Σε απόλυτα μεγέθη, ο παγκόσμιος ωκεανός είναι εντυπωσιακά μεγάλος καλύπτει 361 εκατ. km 2 της επιφάνειας της Γης (με το Βόρειο Ημισφαίριο καλυμμένο με νερό κατά 61%, ενώ το Νότιο κατά 80%): Tομέσοβάθος του ~3682 μέτρα ο όγκος του θαλασσινού νερού είναι 1.33 δισ. km 3 ημέσηθερμοκρασία~3.9 C Η μάζα είναι μια εκπληκτική ποσότητα 1.41 δισ. τόνων Οι μεγάλες διαιρέσεις του ωκεανού καθορίζονται από διάφορα κριτήρια, συμπεριλαμβανομένων των ακτών των ηπείρων και τα διάφορα αρχιπελάγη (κατά φθίνουσα σειρά μεγέθους) ο Ειρηνικός, ο Ατλαντικός, ο Ινδικός, ο Νότιος, και ο Αρκτικός Ωκεανός. Ο Ειρηνικός και ο Ατλαντικός χωρίζονται από τον ισημερινό σε βόρεια και νότια τμήματα Μέχρι το 1999, η ιεθνής Υδρογραφική Υπηρεσία, θεωρούσε μόνο 4 ωκεανούς: Ειρηνικό, Ατλαντικό, Ινδικό και Αρκτικό Το 2000 ορίστηκε επίσημα και ο Νότιος (παγωμένος) ωκεανός Αρκτικός ωκεανός Ειρηνικός Ωκεανός Ατλαντικός Ωκεανός Ινδικός Ωκεανός Νότιος (πολικός) ή Ανταρκτικός Ωκεανός Οιωκεανοίκυριαρχούνστονπλανήτη (71% της γήινης επιφάνειας) Το μέρος του κόσμου που περιβρέχεται από τον Ατλαντικό ωκεανό περιλαμβάνει τις περισσότερες ηπειρωτικές περιοχές, περιλαμβάνει και σημαντικό ποσοστό των ωκεανών και θαλασσών. Σε αυτό ζουν περισσότερο από το 90% του πληθυσμού της Γης. Είναιεπίσηςεκείόπουσυναντούμετα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά προβλήματα

3 Το υπόλοιπο μέρος του κόσμου που περιλαμβάνει λίγες ηπειρωτικές περιοχές και το λιγότερο πληθυσμό, περιλαμβάνει όμως το μεγαλύτερο ποσοστό των ωκεανών και θαλασσών Η Νέα Ζηλανδία είναι η χώρα που είναι πλησιέστερα στο κέντρο αυτού του θαλάσσιου χώρου, τον Ειρηνικό Ωκεανό Γενικά, οι μεγαλύτερες ωκεάνιες λεκάνες έχουν βάθος 3 ως 5km και εκτείνονται από το εξωτερικό περιθώριο των ηπείρων μέχρι τις μεσοωκεάνιες ράχες Ο Ειρηνικός ωκεανός Η Mar del Sur (Νότια( Θάλασσα) κατά τον Ισπανό εξερευνητή Βάσκο Νούνιες ντε Μπαλμπόα Ο Ειρηνικός ωκεανός Οωκεανόςμεταπιο"ειρηνικά" και πιο ήρεμα νερά, κατά τον Μαγγελάνο Great Barrier Reef Ο Ειρηνικός ωκεανός Βόρειος Ειρηνικός Ωκεανός Νότιος Ειρηνικός Ωκεανός Η πλειονότητα από τα νησιά του Ε.ω. βρίσκονται στον Ν.Ε.ω Είναι ο μεγαλύτερος από τους πέντε ωκεανούς και έχει σχεδόν κυκλικό σχήμα Καλύπτει σε επιφάνεια περίπου το 50.1% της συνολικής έκτασης των ωκεανών και των θαλασσών της Γης. Η έκταση του Ειρηνικού ωκεανού, εκ. χλμ², είναι μεγαλύτερη από εκείνη των συνδυασμένων περιοχών όλης της Γης και, περισσότερη από το σύνολο ( εκ. χλμ²) του ηπειρωτικού τμήματος του πλανήτη Όλες οι ήπειροι μπορούσαν να χωρέσουν στη λεκάνη του Ειρηνικού!!! Εκτείνεται από την Ανταρκτική μέχρι τις αρκτικές περιοχές Οριοθετείται από την Ασία και την Αυστραλία στα δυτικά και από τη Βόρεια και Νότια Αμερική στα ανατολικά Το μέγιστο μήκος του είναι ~14500 km (από το Στενό του Μπέρκινγκ στην Ανταρκτική), και μεγαλύτερο πλάτος του ~17700 km (από τον Ισθμό του Παναμά, μέχρι και τη χερσόνησο της Μαλαισίας) Η διεθνής γραμμή αλλαγής της ημερομηνίας διέρχεται περίπου από το μέσο του Ειρηνικού ωκεανού. Τα στενά του Magellan και το Drake Passage ενώνουν τον Ειρηνικό με τον Ατλαντικό Ωκεανό. Το Στενό της Μαλάκκα (Strait of Malacca) ενώνει τον Ειρηνικό Ωκεανό και τον Ινδικό Ωκεανό

4 ιαιρείται στο Βόρειο και το Νότιο Ειρηνικό με δύο εξαιρέσεις: τα νησιά Galápagos και Gilbert, τα οποία αν και εκτείνονται εκατέρωθεν του Ισημερινού θεωρούνται ότι βρίσκονται εξ ολοκλήρου εντός του Νοτίου Ειρηνικού. Όλες οι ήπειροι μπορούσαν να χωρέσουν στη λεκάνη του Ειρηνικού!!! Βόρειος Ειρηνικός Ωκεανός Εκτείνεται, στα βόρεια από τη Βερίγγειο θάλασσα (Bering Sea) στην Αρκτική, στα ανατολικά τον Κόλπο της Καλιφόρνια, στα δυτικά τις θάλασσες του Okhotsk και της Ιαπωνίας,.. Βόρειος Ειρηνικός Ωκεανός Στα ενδιάμεσα κύρια σκέλη του Β. Ειρηνικού Ωκεανού περιλαμβάνονται επίσης η Κίτρινη Θάλασσα, οι Θάλασσες της Ανατολικής και της Νότιας Κίνας, η Θάλασσα των Φιλιππίνων, Νότιος Ειρηνικός Ωκεανός Στα νότια ο Ειρηνικός εκτείνεται μέχρι την Θάλασσα Ρος (Ross Sea) στην Ανταρκτική, ενώ στο νότιοδυτικότμήματου περιλαμβάνονται οι θάλασσες Coral και Tasman Σε ένα σύνολο από ~25000 νησιά, τα περισσότερα από τα μεγαλύτερα νησιά στον Ειρηνικό είναι μέρος της δομής της ηπειρωτικής γης και την άνοδο της υφαλοκρηπίδας. Περιλαμβάνουν τα νησιά του ιαπωνικού τόξου, το νησιωτικό Αρχιπέλαγος της Μαλαισίας, και τα νησιά του βορειοδυτικού τμήματος της Βόρειας Αμερικής και του νοτιοδυτικού τμήματος της Νότιας Αμερικής. ιάσπαρτα σε όλο τον Β. Ειρηνικό, προερχόμενα από τις εξάρσεις του πυθμένα του ωκεανού, βρίσκονται υψηλά ηφαιστειακά νησιά (όπως αυτά της Χαβάης) Περίπου νησιά συγκεντρώνονται στα νότια και δυτικά της λεκάνης του Ειρηνικού, πολλά από αυτά είναι χαμηλά κοραλλιογενή νησιά Τα νησιωτικά συμπλέγματα της Μικρονησίας, Μελανησίας και Πολυνησίας, συνιστούν παραδοσιακά την περιοχή της Ωκεανίας (από τον Γάλλο εξερευνητή Dumont d'urville το 1831) Cook islands Η Πολυνησία βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα του ωκεανού και αποτελείται από μια συστάδα εξωτικών νησιών, όπως είναι τα Νησιά Κουκ, ησαμόα, ηταϊτή, η Χαβάη, ημπόρα ΜπόρακαιηΝέαΖηλανδία Satellite Tracking Station Kaena Point, Oahu, Hawaii Τόνγκα/ Σαμόα Χαβάη Νέα Ζηλανδία Γαλλική Πολυνησία Νησί Πάσχα

5 Papua New Guinea Fiji islands Από την δυτική πλευρά του Ανατολικού Ειρηνικού ως τα βόρεια και βορειοανατολικά της Αυστραλίας βρίσκεται η Μελανησία, με τα Νησιά Νέα Γουινέα, Φίτζι, Βανουάτου, Νέα Καληδονία και τα Νησιά του Σολομώντα Αυτή η περιοχή, μαζί με την περιοχή του Ατλαντικού, έχει το υψηλότερο ποσοστό (5%) από υποθαλάσσιες ηφαιστειακές εκρήξεις με 22 εκρήξεις που κατέληξαν σε σχηματισμό νησιών Guam, Tracking Station H Μικρονησία, εκτείνεται στα βορειοδυτικά του Ειρηνικού Ωκεανού και περιλαμβάνει τα νησιά Κιριμπάτι, Μαριάνα και Γκουάμ και τις Ομόσπονδες Πολιτείες τις Μικρονησίας Η περιοχή γύρω από τις Βόρειες Μαριάνες Νήσους αποτελεί την μεγαλύτερη προστατευόμενη θαλάσσια έκταση του κόσμου, συμπεριλαμβανόμενης της Τάφρου των Μαριανών, του βαθύτερου σημείου των ωκεανών του πλανήτη Palaou islands Ο Ειρηνικός Ωκεανός πήρε το όνομά του από τον Πορτογάλο θαλασσοπόρο Μαγγελάνο Παρόλα αυτά, είναι ο πιο βίαιος από όλους τους ωκεανούς Ισχυροί κυκλώνες στις περιοχές περί τον Ισημερινό, Περίπου 300 ενεργά ηφαίστεια Παλιρροιακά κύματα (ή tsunami) κατά περιόδους σαν αποτέλεσμα πολλών υποθαλάσσιων σεισμών Οι τύποι των μέγασεισμών στον Ειρηνικό συμβαίνουν σε τακτά χρονικά διαστήματα (κάθε ~240 χρόνια) Μέγιστο ύψος κυμάτων του τσουνάμι μετά τον σεισμό της Ιαπωνίας το 2011 καταγράφηκε σε 40.5 m Μερικές από μεγαλύτερες περιθωριακές θάλασσες που συνδέονται με τον Ειρηνικό είναι οι Celebes, Τάσμαν, Coral, East China, Sulu, Νότιας Κίνας, Κίτρινη, και η Θάλασσα της Ιαπωνίας. Ο Ειρηνικός έχει αρκετά ομοιόμορφο βάθος, με μέση τιμή ~3900 m και ~17600 km πλάτος στον ισημερινό Σε σχέση με τον Ατλαντικό Ωκεανό, μόνο ένας μικρός αριθμός ποταμών προσθέτουν ποσότητες γλυκού νερού στον Ειρηνικό Ωκεανό. Ορισμένα από τα μεγάλα ποτάμια που εκβάλλουν στον Ειρηνικό ωκεανό περιλαμβάνουν το Κολοράντο, Columbia, Fraser, Mekong, Rio Grande de Santiago, San Joaquin, Shinano, Skeena, Stikine, Xi Jiang, και Yukon. Fraser river Mekong river Columbia river Χαρακτηριστικό γνώρισμα του Ειρηνικού είναι ο λεγόμενος κυκλικός χάνδακας ή κύκλος της φωτιάς (Ring of fire). Ο πυθμένας της λεκάνης του Ειρηνικού δεν είναι ομαλός (επίπεδος) και επικρατούν υποβρύχιες οροσειρές και βουνά (ridges and seamounts). Μαζί με τις βαθιές τάφρους, έχει πολλές επίπεδες ράχες (flat-topped topped seamounts) - τα Guyots που δεν απαντώνται στους άλλους ωκεανούς. Στον B. Ειρηνικό βρίσκεται το βαθύτερο σημείο της Γης, 11035±50 m ( N, E) κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας στην τάφρο Μαριάνα, η οποία έχει 2550 km μήκος και μέσο πλάτος μόλις 69 km φτάνοντας το μέγιστο βάθος στην άβυσσο του Τσάλεντζερ (Challenger Deep), στα ανατολικά των Μαριάνων νήσων Η τάφρος των Μαριανών βρίσκεταιπάνωαπό από μια ζώνη υποβύθισης, εκεί όπου δύο τεκτονικές πλάκες συναντιούνται και η μια βυθίζεται κάτω από την άλλη Στο παρελθόν είχε προταθεί σαν σημείο διαχείρισης πυρηνικών αποβλήτων, όπου λόγω των ειδικών γεωλογικών συνθηκών (με τις βυθιζόμενες πλάκες) τα πυρηνικά απόβλητα θα εισχωρούσαν στον μανδύα της Γης. Παρ' ότι το εγχείρημα είναι τεχνολογικά εφικτό, διεθνείς συνθήκες απαγορεύουν την εφαρμογή του

6 Το βαθύτερο σημείο στην τάφρο των Μαριανών πήρε το όνομά του από το βρετανικό πλοίο HMS Challenger, τουοποίουηαποστολήτου έκανε τις πρώτες ηχοβολίσεις του βάθους του μετρώντας 8184 m, στο σημείο 11 24'N, 'E Το 1951, περίπου 75 χρόνια μετά την αρχική του ανακάλυψη, ολόκληρη η τάφρος ερευνήθηκε από το επίσης ονομαζόμενο ωκεανογραφικό σκάφος HMS Challenger ΙΙ, χρησιμοποιώντας ακριβέστερες ηχοβολιστικές μετρήσεις και καταγράφοντας το βαθύτερο μέρος της τάφρου ως m, στο σημείο 11 19'N, 'E Το μέγιστο βάθος έρευνας για το Challenger Deep αναφέρθηκε, το 1957, από το σοβιετικό ερευνητικό σκάφος Vityaz που κατέγραψε βάθος m ± 50 m στο σημείο 'N, 'E Το σημείο αυτό ονομάστηκε Mariana Hollow και έκτοτε αναφέρεται έτσι σε πολλές πηγές της βιβλιογραφίας Η πίεση σε αυτό το βάθος είναι περίπου 1099 φορές μεγαλύτερη από εκείνη στην επιφάνεια Στις 23/1/1960, οι Don Walsh και Jacques Piccard έγιναν οι πρώτοι που έφτασαν στο βάθος του Challenger Deep με το βαθυσκάφος Trieste Το Trieste είχε δυνατότητα κίνησης μόνο σε δύο κατευθύνσεις, προς τα πάνω και προς τα κάτω. Αποτελούνταν από μια δεξαμενή καυσίμων, και μια μεταλλική καμπίνα που προφύλασσε τους επιβάτες από την πίεση του περιβάλλοντος αντίστοιχης με βάρος τόνων Η καταβύθιση στο σκοτάδι και το ωκεάνιο ψύχος διήρκεσε πέντε ολόκληρες ώρες 11/1 3/11/2015, Coast Guard Cutter Sequoia Κατά τη διάρκεια 23 ημερών καταγράφηκαν από ποντισμένα υδρόφωνα διάφοροι ήχοι του περιβάλλοντος στο βαθύτερο μέρος του Challenger Deep ακόμα και εκεί ο ωκεανός εξακολουθεί να είναι ένα θορυβώδες μέρος!!! Τρία μοντέλα διάδοσης του ήχου από την επιφάνεια του ωκεανού στην περιοχή του Challenger Deep. Το κόκκινο χρώμα αντιπροσωπεύει υψηλήέντασηήχου. Οι χάρτες δείχνουν ότι ο ήχος κατευθύνεται προς το βαθύτερο σημείο εάν η πηγή του ήχου βρίσκεται ακριβώς πάνω από το Challenger Deep. Τρισδιάστατη προοπτική της βαθυμετρίας στο Challenger Deep, Mariana Trench, με τις τεκτονικές πλάκες, τα μεγάλα ρήγματα και τα υποθαλάσσια βουνά στην περιοχή Το φυσικό περιβάλλον της τάφρου των Μαριανών εθεωρείτο παλαιότερα ως ακατάλληλο για να αναπτυχθούν μορφές ζωής. Με την κάθοδο τους, το πλήρωμα του Τεργέστη σημείωσαν ότι ο ωκεάνιος πυθμένας αποτελείται από λάσπη φυτοπλαγκτικών οργανισμών και αναφέροντας την παρατήρηση κάποιου είδους πλατύψαρων, η απάντηση που οι βιολόγοι αναζητούσαν για δεκαετίες: Θα μπορούσε να υπάρχει ζωή στα μεγαλύτερα βάθη του ωκεανού; Θα μπορούσε! Στις 26/3/2012, ο Καναδός σκηνοθέτης Τζέιμς Κάμερον έκανε μια ατομική επανδρωμένη κατάβαση με το βαθυσκάφος DSV Deepsea Challenger στο βάθος του Challenger Deep Η κάθοδος διήρκεσε 2 ώρες και 36 λεπτά, με τρεις ώρες εξερεύνησης του βυθού, πριν ανέβει πάλι στην επιφάνεια, και το βάθος που καταγράφηκε ήταν m

7 εξωτικά οικοσυστήματα πλήρως απομονωμένα Ο Ατλαντικός Ωκεανός από την ηλιακή ακτινοβολία Ο Ατλαντικός Ωκεανός Miami, Florida Το όνομά του προέρχεται από τον Άτλαντα της μυθολογίας, τον Τιτάνα που έπεσε σε αυτόν τον ωκεανό καθώς γλίστρησε από το μεγάλο ομώνυμο βουνό της Αφρικής Αναφέρεται αρχικά από τον Ηρόδοτο (450 π.χ.) Αποτελεί το κύριο σώμα του νερού που χωρίζει τις ηπείρους της Βόρειας και της Νότιας Αμερικής από την Ευρώπη και την Αφρική και εκτείνεται από τον Αρκτικό Ωκεανό προς την ήπειρο της Ανταρκτικής Είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος φορέας νερού των ωκεανών Έκταση ~106 εκατ. km 2 Όγκο, 318 εκατ. km 3 και καλύπτει ένα σχετικά στενό σώμα νερού που Μέσο βάθος ελίσσεται σχεδόν παράλληλα μεταξύ των ηπειρωτικών ~3340 m μαζών που καλύπτουν περίπου το 21% της συνολικής επιφάνειας της Γης (82.4 εκατ. km Μέγιστο βάθος 2 ). Ο Ισημερινός τον χωρίζει σε δύο τμήματα ~8600 m Βόρειος Ατλαντικός Ωκεανός Νότιος Ατλαντικός Ωκεανός Ο Ατλαντικός ωκεανός περιέχει τις περισσότερες από τις αβαθείς θάλασσες του πλανήτη μας, αλλά έχει σχετικά λίγα νησιά. Ορισμένες από τις αβαθείς θάλασσες που βρίσκονται στον Ατλαντικό Ωκεανό περιλαμβάνουν την Καραϊβική, τη Μεσόγειο, τη Μαύρη, τη Βόρεια, και τη Βαλτική, καθώς και τον Κόλπο του Μεξικού. Καραϊβική Ο Ατλαντικός Ωκεανός είναι ουσιαστικά μια γεωλογική λεκάνη, σε νοητό σχήμα S, που εκτείνεται από βορρά προς νότο. Από τον Αρκτικό Ωκεανό, στα βόρεια, προς την Ανταρκτική στο νότο, μεταξύ της ανατολικής ακτής της Βόρειας Αμερικής και της Νότιας Αμερικής, και τωνδυτικώνακτώντης Ευρώπης και της Αφρικής.

8 Τα όρια μεταξύ του Αρκτικού Ωκεανού και του Βόρειου Ατλαντικού έχουν ρυθμιστεί αυθαίρετα, μέσω υποθαλάσσιων κορυφογραμμών μεταξύ των χερσαίων μαζών της Γροιλανδίας, του νησιού Baffin και της Σκωτίας. Εκεί που η Καραϊβική συναντά τον Ατλαντικό Σαφέστερα είναι τα όρια με τη Μεσόγειο Θάλασσα μέχρι το Στενό του Γιβραλτάρ και με την Καραϊβική Θάλασσα κατά μήκος του τόξου που σχηματίζουν τα νησιά της Καραϊβικής. Στο παρελθόν, πηγάζοντας από μια κοινή εσφαλμένη αντίληψη ότι το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, ήταν το νοτιότερο άκρο της Αφρικής, οδηγούσε και στη θεώρηση αυτό αποτελούσε και το διαχωριστικό σημείο μεταξύ του Ατλαντικού και του Ινδικού Ωκεανού. Ο Νότιος Ατλαντικός θεωρείται ότι διαχωρίζεται από τον Ινδικό Ωκεανό από τον μεσημβρινό γ.μήκους 20 που διέρχεται από το βραχώδες ακρωτήριο Agulhas, το νοτιότερο άκρο της αφρικανικής ηπείρου, εκεί όπου το θερμό ρεύμα Agulhas του Ινδικού Ωκεανού συναντά το ψυχρό ρεύμα Benguela του Ατλαντικού Ωκεανού Αντίστοιχα, ο Νότιος Ατλαντικός διαχωρίζεται από τον Ειρηνικό με τη νοητή γραμμή που εκτείνεται μεταξύ του ακρωτηρίου Horn και της χερσονήσου της Ανταρκτικής. Ο πλους μέσω του περάσματος Drake ήταν ( και είναι ) μια από τις πιο προκλητικές ναυτικές διαδρομές στον πλανήτη Γενικά, στο νότιο ημισφαίριο, ολόκληρη η θαλάσσια περιοχή ανάμεσα στα γ. πλάτη φ=40 ο έως 50 ο S, χαρακτηρίζεται από παγόβουνα, τεράστια κύματα εξ αιτίας ισχυρότατων δυτικών ανέμων που αναφέρονται από τους ναυτικούς ως the roaring forties (τα άγρια σαραντάρια ) Παρόμοιες αλλά ισχυρότερες συνθήκες που συμβαίνουν σε πιο νοτιότερα γεωγραφικά πλάτη αναφέρονται ως τα εξοργισμένα πενηντάρια (Furious Fifties), από 50 ο 60 ο S, και τα εξαγριωμένα εξηντάρια (Screaming Sixties), κάτω από 60 ο νότια Στο παρελθόν, π.χ. τηνεποχήτωνπλοίωνμε πανιά, οι ναυτικοί που ταξίδευαν στον Ν. Ατλαντικό, έκαναν στη χρήση των Roaring Forties να επιταχύνουν το πέρασμά τους σε όλο τον Ινδικό Ωκεανό. Γενικά, στο Ν. Ατλαντικό, οι εν λόγω συνθήκες των ανέμων που εκτοπίζονται από τον ισημερινό προς το Νότιο Πόλο, σε συνδυασμό με την περιστροφή της Γης, και την έλλειψη ξηράς για να χρησιμεύσει ως ανεμοφράκτης κάνει την πλεύση ιδιαίτερα επικίνδυνη. Για τους λόγους αυτούς, ακόμα και σήμερα, συχνά προτιμάται η χρήση του προστατευμένου στενού του Magellan

9 Το μέσο βάθος του Ατλαντικού Ωκεανού (συμπεριλαμβανομένων και των παρακείμενων θαλασσών του) είναι περίπου 3300 m. Το βαθύτερο σημείο, το Milwaukee Deep, στα 8650 m, βρίσκεται στην τάφρο του Πουέρτο Ρίκο, τη ζώνη υποβύθισης των τεκτονικών πλακών της Καραϊβικής και Β. Αμερικής Milwaukee Deep Milwaukee Deep, (19 35 N W) ΗΜέσο-Ατλαντική Ράχη (Mid-Atlantic Ridge) ήωκεάνια υφαλορράχη, διατρέχει περίπου το κέντρο του Ατλαντικού Ωκεανού και τον χωρίζει σε δύο μεγάλες λεκάνες ζώνες επέκτασης του ωκεάνιου πυθμένα όριο γειτνίασης δύο τεκτονικών πλακών Οι υποθαλάσσιες οροσειρές και τα όρη είναι ανομοιόμορφα κατανεμημένα από τα ανατολικά προς τα δυτικά μεταξύ των υφαλοκρηπίδων στις ακτές και της μέσοατλαντικής ράχης, διαιρώντας τον ανατολικό και δυτικό πυθμένα του Ατλαντικού ωκεανού σε μια σειρά από λεκάνες γνωστές ως αβυσιακές πεδιάδες. Οι λεκάνες της Αμερικανικής πλευράς της Μέσο- Ατλαντικής ράχης έχουν βάθος πάνω από 5000 m Ηευρωαφρικανική πλευρά της Μέσο- Ατλαντικής ράχης χαρακτηρίζεται από πολλές λεκάνες απορροής ποταμών Είναι χαρακτηριστικό ότι, ο Ατλαντικός Ωκεανός λαμβάνει περισσότερο γλυκό νερό από την επίγεια απορροή υδάτων σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη περιοχή των ωκεανών. Συγκεκριμένα δέχεται τα νερά απορροής ορισμένων από τα μεγαλύτερα ποτάμια της Γης, συμπεριλαμβανομένων του Αμαζόνιου, Μισισιπή, St Lawrence, και του Κόνγκο Ο Ατλαντικός έχει ακανόνιστες ακτές, με πολυάριθμους κόλπους και θάλασσες, των οποίων η ακτογραμμή μετρά περίπου χιλιόμετρα. Είναι ενδεικτικό ότι, μόνο ο Αμαζόνιος, με μέση παροχή νερού στις εκβολές πάνω από m 3 /sec, αδειάζει στον Ατλαντικό Ωκεανό το 15 ως 20% της συνολικής ποσότητας γλυκού νερού που χύνεται στους ωκεανούς του κόσμου. Αυτός ο ασυνήθιστος εκβαλλόμενος όγκος νερού «σπρώχνει» τη θάλασσα και σχηματίζει ένα στρώμα γλυκού νερού που απλώνεται σε έκταση 200 km μέσα στον Ατλαντικό Ωκεανό. Η επιφάνεια του Ατλαντικού Ωκεανού είναι περίπου 1.6 φορές μεγαλύτερη από τη χερσαία έκταση των περιοχών που παρέχουν αυτές τις υψηλές ποσότητες υδάτων απορροής των ποταμών τους.

10 Περιλαμβάνει τρεις μεγάλες μεσόγειες (εσωτερικές) θάλασσες: τη Μεσόγειο, τον Κόλπο του Μεξικού και την Καραϊβική, και την Αρκτική Θάλασσα στο βορειότερο τμήμα του, καθώς και δύο μικρότερες μεσόγειες θάλασσες, τη Βαλτική και τον Κόλπο Hudson. Επίσης περιλαμβάνει και τέσσερις περιθωριακές θάλασσες, τη Βόρεια Θάλασσα, τη Θάλασσα της Μάγχης, τη Θάλασσα της Ιρλανδίας, που περιβάλουν το Ηνωμένο βασίλειο και την Ιρλανδία, και τον Κόλπο του St Lawrence. Ο Ινδικός Ωκεανός Ο Ινδικός Ωκεανός Meeru Island, southwest of India Είναι ο νεότερος, σε γεωλογική ηλικία, από τους μεγαλύτερους ωκεανούς του κόσμου Ονομάστηκε λόγω της χώρας τηςινδίαςκαιτηςαντίστοιχης χερσονήσου Λόγω της πολιτισμικής και εμπορικής του ιστορίας, από τους τοπικούς πολιτισμούς, ονομαζόταν αρχικά Ratnakara, ένας όρος από τη σανσκρητική γλώσσα που σημαίνει ωκεανός και δημιουργός πολύτιμων λίθων και ενσαρκώνει το σκεπτικό της ονομασίας, υποδηλώνοντας τη σημασία του Ινδικού Ωκεανού ως λίκνο πολιτιστικής εμπειρίας με πολλαπλές συνδέσεις που συνδέουν τις χώρες των δυτικών ακτών με την ινδική υποήπειρο Είναι ο τρίτος μεγαλύτερος από τους πέντε ωκεανούς της Γης και καλύπτει ~20% των συνολικών ωκεάνιων υδάτων Προς τα βόρεια διαβρέχει την Νότια Ασία (μέρος της οποίας είναι η Ινδική χερσόνησος), προς τα νότια την Ανταρκτική, προς τα ανατολικά την Αυστραλία και προς τα δυτικά την Αφρική. Αντίθετα από τους Ειρηνικό και Ατλαντικό, οινδικός ωκεανός δεν παρουσιάζει πολλούς βραχίονες Καταλαμβάνει μια έκταση περίπου 70.5 εκατ. km 2 (περιλαμβανομένων της Ερυθράς θάλασσας και του Περσικού κόλπου), και καλύπτει σχεδόν το 20% της επιφάνειας της Γης. Ο όγκος των υδάτων που περιέχει εκτιμάται σε 264 εκατ. km 3, περίπου το 19.8% του συνολικού όγκου των ωκεανών. Σε αντίθεση με τους άλλους μεγάλους ωκεανούς του κόσμου, ο ΙνδικόςΩκεανός χαρακτηρίζεται ως κλειστός ωκεανός, λόγω του ότι είναι κλειδωμένος στη βόρεια πλευρά του από την ήπειρο της Ασίας. Ο Ινδικός Ωκεανός συνδέεται τεχνητά με τη Μεσόγειο Θάλασσα μέσω της διώρυγας του Σουέζ, η οποία είναι προσβάσιμη μέσω της Ερυθράς Θάλασσας. Το κανάλι κατασκευάστηκε μεταξύ 1859 και 1869.

11 Ιστορικά και μέχρι σήμερα, ο Ινδικός ωκεανός είναι ιδιαίτερα σημαντικός, ως κόμβος για τις παγκόσμιες θαλάσσιες μεταφορές, καθώς διαθέτει μερικές από τις μεγαλύτερες πόλεις-λιμάνια του κόσμου (Σιγκαπούρη, Βομβάη, Άντεν, Ντουρμπάν, Τζακάρτα, Περθ) Ο Ινδικός Ωκεανός χωρίζεται σε ανατολικό και δυτικό από τη λεγόμενη Ενενήντα Ανατολική Κορυφογραμμή (Ninety-East Ridge), σχεδόν παράλληλα κατά μήκος του μεσημβρινού 90 ο E Η μέσο(-ινδική) κορυφογραμμή (mid-indian ridge), μια είναι ευρεία υποθαλάσσια οροσειρά που εκτείνεται από την Ασία στην Ανταρκτική. Μαζί με τις αντίστοιχες γειτονικές (Ν - και ΝΑ) κορυφογραμμές διαιρούν τον Ινδικό Ωκεανό σε τρια μεγάλα τμήματα (υπολεκάνες) - της Αφρικής, της Antardis και της Αυστραλασίας. Στον Ινδικό ωκεανό υπάρχουν πολλά μεγάλα νησιά που ευθυγραμμίζονται με τις ηπειρωτικές ακτές τις οποίες διαβρέχει Μαδαγασκάρη, Σρι Λάνκα (πρώην Κεϋλάνη), Ινδονησία (ανάμεσα στον Ινδικό και στον Ειρηνικό ωκεανό), Μαλδίβες Male Atoll islands Μαυρίκιος Ημέσο-ινδική κορυφογραμμή ανέρχεται σε μέσο ύψος 3000m, και μερικές από τις εκτεθειμένες πάνω από τη θάλασσα κορυφές της εμφανίζονται ως νησιά ή ηφαιστειακοί κώνοι. Ένα μεγάλο ρήγμα, προέκταση του ανατολικού κλάδου της Μεγάλης Ρηξιγενούς Κοιλάδας που διασχίζει τον κόλπο του Άντεν, εκτείνεται κατά το μεγαλύτερο μέρος της αλλά και μικρότερα συμπλέγματα νησιών Alphonse Island Σεϋχέλλες Η Μαδαγασκάρη και η Σρι Λάνκα, τα μεγαλύτερα νησιά στον Ινδικό ωκεανό, όπως και τα μικρότερα νησιά Socotra, Andaman, και Nicobar, αποτελούν γεωλογικά τμήματα των ηπείρων. Οι Σεϋχέλλες και τα νησιά Kerguelen είναι εκτεθειμένες κορυφές βυθισμένων ωκεάνιων οροσειρών και οροπεδίων. Τα νησιωτικά συμπλέγματα Laccadives, Maldives, και Chagos είναι χαμηλά κοραλλιογενή νησιά, ενώ ο Mauritius και Réunion είναι ψηλοί ηφαιστειακοί κώνοι. Το Ντιέγκο Γκαρσία (Diego Garcia) είναι στη μέση του Ινδικού Ωκεανού, περίπου 1600 km νότια από τις νότιες ακτές της Ινδίας και της Σρι Λάνκα. Είναι η μεγαλύτερη ατόλη από την χερσαία περιοχή του νησιωτικού αρχιπελάγους Chagos Έχει μια από τις πέντε κεραίες εδάφους που βοηθούν στη λειτουργία του δορυφορικού συστήματος εντοπισμού GPS GPS Station Diego Garcia

12 Η βορειοανατολική πλευρά ονομάζεται λεκάνη Wharton και σταματά στο δυτικό άκρο της ζώνης διάρρηξης (fracture zone) Diamantina που περνάει προς τα ανατολικά και σχεδόν προς την αυστραλιανή ήπειρο Η κορυφογραμμή έχει μελετηθεί αρκετές φορές στο παρελθόν, συμπεριλαμβανομένων αρκετών βυθοκορήσεων που έγιναν στα πλαίσια του διεθνούς προγράμματος γεωτρήσεων Deep Sea (Deep Sea Drilling Programme, DSDP). Το μέσο βάθος του Ινδικού ωκεανού είναι στα 3741 m Το βαθύτερο σημείο (8047 m) είναι το λεγόμενο Diamantina Deep στη Diamantina τάφρο Η ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα του Ινδικού είναι στενή, κατά μέσο όρο 200 km σε πλάτος. Εξαίρεση αποτελεί η δυτική ακτή της Αυστραλίας, όπου το πλάτος της υφαλοκρηπίδας υπερβαίνει τα 1000 km Μερικές φορές, ως βαθύτερο σημείο του Ινδικού ωκεανού αναφέρεται επίσης το σημείο στις συντεταγμένες S, E, σε βάθος 7725 m, περίπου 320 km νότια της πόλης Yogyakarta (της Σουμάτρα), στην τάφρο Sunda, της οποίας μια συνέχεια είναι η ευρύτερα γνωστή τάφρος Java, όπου το ωκεάνιο τμήμα της αυστραλιανής πλάκας βυθίζεται κάτω από την ηπειρωτική Ευρασιατική πλάκα. Το υποθαλάσσιο οροπέδιο Kerguelen (plateau) είναι μια μεγάλη πυριγενής γεωλογική επαρχία στον ωκεάνιο φλοιό του νότιου Ινδικού Ωκεανού. Πρόκειται για μια βυθισμένη μικροήπειρο, ~3000 km στα νοτιοδυτικά της Αυστραλίας, με έκταση σχεδόν τριπλάσια του μεγέθους της Ιαπωνίας. Το οροπέδιο εκτείνεται για περισσότερο από 2200 χιλιόμετρα σε βορειοδυτικήνοτιοανατολική κατεύθυνση και βρίσκεται σε βαθιά νερά, ανερχόμενο κατά ~2000 m πάνω από τις παρακείμενες ωκεάνιες λεκάνες. Οι εξάρσεις (εκτεθειμένα τμήματα) του οροπεδίου Kerguelen σχηματίζουν το αρχιπέλαγος των ομώνυμων νησιών Κεργκελέν, επίσης γνωστά και ως Desolation Islands Το κύριο νησί, η Μεγάλη Γη (Grande Terre), έχει έκταση 6675 km², και στην ψηλότερη κορυφή του (στα 1850 m) καλύπτεται από τον παγετώνα Cook έκτασης 500 km 2 ) Είναι ο θερμότερος ωκεανός στον κόσμο, με μέση επιφανειακή θερμοκρασία από 22 C έως και 28 C (απότοβόρειοπροςτονότιοτμήμα του). Ενώ τμήματα του ωκεανού είναι σχετικά ζεστά, στη νοτιότερη ζώνη του (μεταξύ της νότιας Αφρικής και της νοτιοδυτικής Αυστραλίας), υπάρχουν μέρη που είναι εξαιρετικά κρύα ώστε να σχηματίζονται παγόβουνα καθ 'όλη τη διάρκεια του έτους. Δέλτα ποταμού Zambezi, Μοζαμβίκη ΟΙνδικόςωκεανός, σε μήκος ~6000 km, αποτελεί τη λεκάνη απορροής ορισμένων από τα ταχύτερα ρέοντα ποτάμια του κόσμου, συμπεριλαμβανομένων των ποταμών Βραχμαπούτρα, Γάγγη, Ινδού, Ζαμβέζη, καθώς και των Τίγρη και Ευφράτη (που απορρέουν στον Περσικό Κόλπο) Δέλτα ποταμού Γάγγη, κόλπος Βεγγάλης Ganges River Η διασταύρωση μεταξύ των τεκτονικών πλακών της Αφρικής, Ανταρκτικής και Αυστραλίας είναι η απλούστερη από τις λεγόμενες ωκεάνιες τριπλές διασταυρώσεις, με τρεις διαδοχικές κορυφογραμμές που σχεδόν συναντώνται σε ένα ξεχωριστό σημείο, το γνωστό ως Rodriguez (triple junction point) να αποτελείται από δύο μεσαίου μεγέθους ωκεάνιες κορυφογραμμές που σχηματίζουν σχεδόν μια συνεχή κορυφογραμμή, και μια βραδέως αναπτυσσόμενη (την Νοτιοδυτική Ινδική) κορυφογραμμή Οπυθμέναςπου δημιουργείται με αυτό τον τρόπο, Πρόσφατες αναδύεται αργά βυθομετρήσεις με δημιουργώντας μια πλευρικά σόναρ, στην προοδευτικά τριπλή διασταύρωση διευρυνόμενη και Rodriguez, τη δείχνουν.. βαθιά ρήξη (rift)

13 Αρκτικός Ωκεανός Spitsbergen, Svalbard, Norway Ο Αρκτικός Ωκεανός είναι ο μικρότερος σε μέγεθος από τους πέντε ωκεανούς του κόσμου, με έκταση 14,056,000 km 2, μέσο βάθος 1205 m, και το πιο βαθύ σημείο του στη λεκάνη Nansen (ή Fram), στα 4665 m. Ο Αρκτικός Ωκεανός βρίσκεται ανάμεσα στην Ευρώπη, την Ασία και τη Β. Αμερική. Επιπλέον, τα περισσότερα από τα νερά του βρίσκονται βόρεια του Αρκτικού Κύκλου (~66 ο Ν). Ο γεωγραφικός Βόρειος Πόλος βρίσκεται στο κέντρο του Αρκτικού Ωκεανού. Το βορειοδυτικό πέρασμα (μεταξύ ΗΠΑ και Καναδά) και η βόρεια θαλάσσια οδός (μεταξύ Νορβηγίας και Ρωσίας) είναι δύο σημαντικές εποχιακές πλωτές οδοί. Κατά τη διάρκεια του μεγαλύτερου μέρους του έτους, ένα μεγάλο μέρος του Αρκτικού Ωκεανού καλύπτεται από παρασυρόμενες παγονησίδες (icepacks), με μέσο πάχος 3 m. Ωστόσο, λόγω της κλιματικής αλλαγής, οι πολικές περιοχές θερμαίνονται και αυτό το παγωμένο νερό συνήθως λιώνει κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών Λόγω του μεγέθους του, πολλοί ωκεανογράφοι θεωρούν ότι ο Αρκτικός Ωκεανός δεν είναι καν ωκεανός, αλλά μια μεσόγειος θάλασσα. Άλλοι πιστεύουν ότι είναι ένα τεράστιο δέλτα, ένα μερικώς κλειστό παράκτιο σώμα νερού του Ατλαντικού Ωκεανού. Περιθωριακές θάλασσες του Αρκτικού Ωκεανού Lincoln Sea Barents Sea, 1,405,000 km 2 Kara Sea, 880,000 km 2 Laptev Sea, 714,837 km 2 Chukchi Sea, 582,000 km 2 Beaufort Sea, 476,000 km 2 Wandel Sea, 57,000 km 2 Lincoln Sea, άγνωστη έκταση ιεθνής Βαθυμετρικός Χάρτης του Αρκτικού Ωκεανού με τις ωκεάνιες ράχες και λεκάνες. Το κυρίαρχο χαρακτηριστικό του πυθμένα του Αρκτικού Ωκεανού είναι η ωκεάνια ράχη Lomonosov, από την υφαλοκρηπίδα Lincoln (από το νησί Ellesmere και τη Γροιλανδία) προς τη Νέα Σιβηρία, στα ανοικτά των ακτών της βόρειας Ρωσίας Η ράχη Lomonosov διαχωρίζει τον Αρκτικό ωκεανό σε δύο μεγάλες λεκάνες/ αβυσσαλέες πεδιάδες: στην ευρασιατική πλευρά της κορυφογραμμής (Eurasian Basin) και στη βορειοαμερικανική πλευρά (Amerasian Basin) Εκατέρωθεν της κορυφογραμμής Lomonosov μικρότερες ράχες δημιουργούν άλλες λεκάνες

14 Η κορυφογραμμή Gakkel, είναι περιοχή εξάπλωσης του ωκεάνιου φλοιού που χωρίζει τη λεκάνη της Ευρασίας στη λεκάνη Amundsen στην πλευρά της κορυφογραμμής Lomonosov και στη λεκάνη Nansen (ή Fram) στην πλευρά της ηπειρωτικής Ευρασίας. Η κορυφογραμμή Alpha Ridge χωρίζει την αμερικανοασιατική λεκάνη στη λεκάνη του Καναδά στη βορειοαμερικανική πλευρά της κορυφογραμμής και τη λεκάνη Makarov στην πλευρά της κορυφογραμμής Lomonosov Η αμερικανοασιατική και η ευρασιατική λεκάνη περιβάλλονται από εκτεταμένες υφαλοκρηπίδες (continental shelves): Τα Chukchi Shelf * και Beaufort Shelf * κατά μήκος της Βόρειας Αμερικής. Το Lincoln Shelf κατά μήκος της Β. Γροιλανδίας. Τα Barents Shelf* και Kara Shelf *, το Laptev Shelf και το East Siberian Shelf κατά μήκος της Ευρασίας *κάτω από τα οποία πιστεύεται ότι βρίσκονται τεράστιες ποσότητες φυσικού αερίου, Νότιος Ωκεανός Συχνά αναφέρεται ως ο παγωμένος ωκεανός Επιφάνεια: 20 x 10 6 km 2 Βάθος: 8325 m Ανακηρύχθηκε ως ωκεανός το 2000, από τον ιεθνή Υδρογραφικό Οργανισμό, ενώνοντας σεέναενιαίοσύνολοτα ύδατα των νότιων περιοχών του Ινδικού, του Ειρηνικού και του Ατλαντικού ωκεανού. Τα όρια του καθορίζονται συμβατικά (conditional borders), αφού στο βόρειο τμήμα της υδάτινης ζώνης του δεν υπάρχουν ήπειροι και νησιά. Έχει σημεία σύνδεσης με όλους τους ωκεανούς εκτός του Αρκτικού Οι πρώτες προσπάθειες εξερεύνησής του ανάγονται στον 18 ο αι., αλλά ο πάγος ήταν ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο για τους ταξιδιώτες της εποχής. Σε χάρτη, εμφανίστηκε ακόμη νωρίτερα, το Τον 19 ο αι., ηανταρκτική ανακαλύφθηκε από φαλαινοθήρες από την Αγγλία και τη Νορβηγία. Από τον 20 ο αι., ο Νότιος Ωκεανός αποτελεί ένα πεδίο αλιείας φαλαινών και ένας τόπος επιστημονικής έρευνας. Ηεξερεύνησητου Νότιου Ωκεανού ήταν εμπνευσμένη από την πίστη στην ύπαρξη της Terra Australis Incognita, μιας άγνωστης τεράστιας ηπείρου στο νότιο άκρο κόσμου, για να εξισορροπήσει τα βόρεια εδάφη της Ευρασίας και της Βόρειας Αφρικής που ήταν γνωστά από την εποχή του Πτολεμαίου. Με τα ταξίδια του, τη δεκαετία του 1770, ο James Cook θεώρησε ότι τα νότια γεωγραφικά πλάτη της Γης περικλείονται μόνο από νερά. Η πρώτη στεριά νότια του παράλληλου 60 S, το νησί Livingston, έγινε ορατή από τον Άγγλο William Smith, το 1819, ο οποίος λίγους μήνες αργότερα ανακάλυψε το King George Island Σύμφωνα με επιβεβαιωμένες πηγές, μέσα σε μέρες ο ένας από τον άλλο, τρεις ναυτικοί αντίκρισαν πρώτοι τις ακτές της ηπειρωτικής Ανταρκτικής: Admiral von Bellingshausen Ορώσοςναύαρχοςvon Bellingshausen, (Princess Martha Coast, S, W) Ο Έντουαρντ Μπράνσφιλντ (Trinity Peninsula, το νοτιότερο ακρωτήριο της Ανταρκτικής) Ο φαλαινοθήρας Nathaniel Palmer (από τη θαλάσσια περιοχή νότια του ακρωτηρίου Trinity Peninsula) Αναφορά "Southern Ocean" ως εναλλακτική του Aethiopian Ocean σε χάρτη της Αφρικής του 1700 Αναφορά "Antarktischer (Sudl. Eismeer) Ocean the Antarctic (South Arctic) Ocean σε γερμανικής έκδοσης χάρτη του 1906

15 Χάρτης του 1922, από την Εθνική Γεωγραφική Εταιρεία με ένδειξη Antarctic (Southern) Ocean Η οριοθέτηση του Νότιου Ωκεανού από τον ιεθνή Οργανισμό Υδρογραφίας έχει μετακινηθεί σταθερά προς τα νότια από την αρχική έκδοση των Περιοχών Ωκεανών και Θαλασσών του 1928 Ησυνεχής μετακίνηση πάγων γύρω από την Ανταρκτική αντικατοπτρίζει τη δυσκολία χαρακτηρισμού των ορίων του Νότιου Ωκεανού Το σκεπτικό της ανάγκης για ένα νέο νότιο ωκεανό τέθηκε από τον ιεθνή Οργανισμό Υδρογραφίας με ένα ερώτημα προς τα μέληκράτη του Μεγάλο μέρος των ωκεανογραφικών ερευνών τα τελευταία χρόνια ασχολείται με τις θαλάσσιες κυκλοφορίες, πρώτον λόγω του El Nino και, στη συνέχεια, λόγω του ευρύτερου ενδιαφέροντος για την υπερθέρμανση του πλανήτη... Η έρευνα αυτή έχει εντοπίσει ότι ένας από τους βασικούς παράγοντες των ωκεάνιων συστημάτων είναι η Νότια Κυκλοφορία, η οποία θέτει τον Νότιο Ωκεανό ως ξεχωριστό οικοσύστημα. Ως αποτέλεσμα, ο όρος Νότιος Ωκεανός έχει χρησιμοποιηθεί για να ορίσει αυτό το τεράστιο σώμα νερού που βρίσκεται νότια του βόρειου ορίου. Το να θεωρείταιαυτότοσώμανερού, ως διάφορα μέρη του Ατλαντικού, του Ινδικού και του Ειρηνικού Ωκεανού, δεν έχει επιστημονική βάση. Νέα εθνικά σύνορα προκύπτουν για γεωγραφικούς, πολιτιστικούς ή εθνικούς λόγους. Γιατί όχι ένας νέος ωκεανός, αν υπάρχει επαρκής αιτία; ΟΝότιοςωκεανός περιβάλει τελείως την Ανταρκτική Είναι μεγαλύτερος σε έκταση μόνο από τον Αρκτικό ή Βόρειο ωκεανό Εκτείνεται από την ακτή της Ανταρκτικής βόρεια έως 60 ο νοτίου γεωγραφικού πλάτους. Το βαθύτερο σημείο του είναι στα 7235 m, στα North Sandwich Islands, στην ομώνυμη τεκτονική τάφρο που το μεγαλύτερο μέρος της βρίσκεται στον Ατλαντικό ΟΝότιοςΩκεανός περιλαμβάνει αρκετές θάλασσες: Commonwealth, Mawson, Ross, Durvel, Somov, Skosh, Lazarev, Cosmonauts, Rieser-Larsen, Amundsen, Weddell, Davis και Bellingshausen Ανάμεσα στους λιμένες και υπεράκτια αγκυροβόλια, το νοτιότερο λιμάνι του είναι στη θέση McMurdo (77 50 S, E) όπου λειτουργεί, από το 1956, μόνιμος ερευνητικός σταθμός των ΗΠΑ Live WebCamera McMurdo Station, Ross Island, Antarctica Signy Αποτελείται Island Station από (UK), South τις Orkney θάλασσες: Commonwealth, Mawson, Ross, Durvel, Somov, Skosh, Lazarev, Cosmonauts, Rieser- Larsen, Amundsen, Weddell, Davis και Bellingshausen Υπάρχουν πολλά διαφορετικά νησιά, τα οποία όλα σχεδόν έχουν ηφαιστειακή προέλευση. Στα μεγαλύτερα περιλαμβάνονται τα νησιωτικά συμπλέγματα South Shetland και South Orkney Συνολικά, 40 χώρες (από τον Οκτώβριο του 2006), όλοι οι υπογράφοντες τη συνθήκη της Ανταρκτικής, λειτουργούν εποχιακά (καλοκαιρινά) και μόνιμα ερευνητικά κέντρα στην ήπειρο, τα οποία υποστηρίζουν την επιστημονική έρευνα στην ήπειρο, και στα κοντινά νησιά του Νότιου ωκεανού. Οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν τη νοτιότερη βάση στην Ανταρκτική, τον σταθμό Southpole Amundsen-Scott ( S, E) Οαρχικός σταθμός, σε σχήμα γεωδαιτικού θόλου, αποσυναρμολογήθηκε το 2009

16 Η θερμοκρασία της θάλασσας του Νότιου ωκεανού κυμαίνεται από -2 C έως 10 C. Στο Νότιο Ωκεανό κινείται το μεγαλύτερο (21000 km) και ισχυρότερο ωκεάνιο ρεύμα, το Ανταρκτικό (Antarctic) Circumpolar Current, ή ACC, το οποίο τροφοδοτείται από ισχυρούς ανέμους που εκτρέπονται προς τα δυτικά από τη δύναμη Coriolis, και το οποίο μεταφέρει περίπου φορές τον όγκο των υδάτων όλων των ποταμών του κόσμου που εκβάλλονται στον παγκόσμιο ωκεανό. Η σύγκλιση της Ανταρκτικής (Antarctic Convergence) είναι μια καμπύλη (το εξωτερικό όριο του ACC) που περικλείει συνεχώς την Ανταρκτική, ποικίλλει σε γεωγραφικό πλάτος εποχικά, καθώς τα κρύα, βόρεια ρέοντα νερά της Ανταρκτικής συναντούν τα σχετικά θερμότερα ύδατα του υποανταρκτικού κύκλου. Αυτή η γραμμή σύγκλισης, θεωρείται ως φυσικό όριο του Νότιου Ωκεανού και όχι τεχνητό, όπως η γραμμή γεωγραφικού πλάτους 60 ο S, καθώς διαχωρίζει δύο υδρολογικές περιοχές, με διακριτές θαλάσσιες ενώσεις και διαφορετικά κλίματα. Τα ύδατα της Ανταρκτικής κυριαρχούν κυρίως κάτω από τα υποθαλάσσια ύδατα, ενώ οι συναφείς ζώνες ανάμιξης και ανοικοδόμησης πάγων δημιουργούν μια πολύ υψηλήζώνηθαλάσσιας παραγωγικότητας. Οι μικρότερες περιοχές των ωκεανών Ονομάζονται θάλασσες, κόλποι, όρμοι, κ.ά. Με τον όρο θάλασσα εννοείται μια μεγάλη έκταση αλμυρού νερού, που συνήθως δεν έχει φυσική έξοδο προς τον ωκεανό. Ο όρος συχνά χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο του Ωκεανός, αν και η χρήση του στη Γεωγραφία είναι αυστηρά καθορισμένη. Επιπλέον, υπάρχουν μερικά μικρότερα τμήματα αλμυρού νερού που περιβάλλονται εντελώς από ξηρά και δεν διασυνδέονται με τον παγκόσμιο ωκεανό, π.χ. Caspian Sea, Aral Sea, και Great Salt Lake. Μολονότι ορισμένα από αυτά αναφέρονται ως "θάλασσα" πρόκειται πραγματικά για λίμνες αλμυρού νερού Μερικές από αυτές συρρικνώνονται ταχύτατα και σταδιακά εξαφανίζονται. Το όνομά της σημαίνει Θάλασσα νησιών και αναφέρεται στα περισσότερα από μικρά νησιά που κάποτε περιελάμβανε η έκτασή της Από το 1989 στο 2014 Η Aral Sea/Αράλη (Kazakhstan και Uzbekistan) στερείται του αναγκαίου τοπικού περιβάλλοντος φυσικών συστημάτων διήθησης, οικοτόπων άγριας φύσης και ευκαιριών για ανθρώπινη χρήση ΗΚασπίαΘάλασσαείναιημεγαλύτερηλίμνητηςΓης (με μέγεθος που ξεπερνάει τις επόμενες έξι μεγαλύτερες σε έκταση λίμνες μαζί). έλτα του Βόλγα Αποτελεί τμήμα ενός τεράστιου βαθυπέδου, με το επίπεδο της επιφάνειάς της να βρίσκεται 28m κάτω από την επιφάνεια των θαλασσών. Το βόρειο τμήμα της να παγώνει τον χειμώνα ΗλίμνηUrmia (Ιράν): η συρρίκνωσή της άρχισε το 1998, μέχρις ότου εξαφανίστηκε το 2011 Η Great Salt Lake (Utah, ΗΠΑ): Από το 1847, ο όγκος του νερού στη λίμνη μειώθηκε σχεδόν κατά 50%.

17 Λίμνες Ποσότητες νερού συγκεντρωμένες σε κοιλότητες της επιφάνειας της γης, φαινομενικά στάσιμες και χωρίς άμεση επικοινωνία με τη θάλασσα. Τα βάθη των λιμνών είναι σχετικά μικρά σε σχέση με των Ωκεανών και των Θαλασσών Ο καθένας από τους ωκεανούς συμπεριλαμβάνει περιθωριακές ή εσωτερικές θάλασσες Οι στεριές και οι θάλασσες πάνω στη Γη είναι ακανόνιστες και πολύπλοκες: % τηςγήινηςεπιφάνειας, και σε εκατομμύρια km 2 που καλύπτονται από τους ωκεανούς της Γης Αρκτικός Ωκεανός, 2.8%, 14.0x10 6 km 2 Ειρηνικός Ωκεανός 30.5% x 10 6 km 2 Ατλαντικός Ωκεανός 20.8% x x km km 2 Ινδικός Ωκεανός 14.4% 68.6 x 10 6 km 2 Νότιος (πολικός) ή Ανταρκτικός Ωκεανός, 4.0%, 20.3 x 10 6 km 2 Ηχωρικήκατανομήωκεανώνκαιηπείρωνείναι ανομοιόμορφα διαμορφωμένη, σε όλη την επιφάνεια της Γης. Στο Β. Ημισφαίριο, η αναλογία ηπείρων/ωκεανών είναι περίπου 1 με 1.5, ενώ στο Ν. Ημισφαίριο είναι 1 προς 4. Αυτή η μεγαλύτερη έκταση της επιφάνειας των ωκεανών έχει μερικές εντυπωσιακές επιπτώσεις στο περιβάλλον στο νότιο τμήμα της Γης. Η διαίρεση τού θαλάσσιου περιβάλλοντος σε κατηγορίες μπορεί να βασίζεται σε διάφορα γεωλογικά, γεωγραφικά και ωκεανογραφικά κριτήρια. Λόγω όμως των δυσκολιών οι οποίες προκύπτουν από τον συνδυασμό των παραπάνω κριτηρίων, οι ειδικοί δεν έχουν μέχρι σήμερα καταλήξει σε κάποιο συγκεκριμένο ταξινομικό σύστημα. Έχουν, ωστόσο, προταθεί κάποιες κατηγορίες θαλασσών, αλλά η ταξινόμησή τους βασίζεται σε διάφορα κριτήρια γνωστοί τύποι θαλασσών (χωρίς να αποτελούν ενιαίο σύστημα) Επιηπειρωτικές, περιθωριακές, μεσόγειες, εσωτερικές, κλειστές,

18 Επιηπειρωτικές Θάλασσες Epeiric/Epicontinental Seas Είναι επιφανειακές ή ρηχές θάλασσες που καλύπτουν τμήμα της ηπείρου και προέκυψαν, στις πρώτες γεωλογικές περιόδους, από τις πλημμύρες των ηπειρωτικών εσωτερικών τμημάτων Εκτείνονται πάνω από μια ηπειρωτική κρηπίδα (υφαλοκρηπίδα) ή καταλαμβάνουν μια λεκάνη στο εσωτερικό κάποιας ηπείρου (π.χ., Βόρεια Θ., Βαλτική Θ., Champlain Sea Πριν από χρόνια Επιηπειρωτικές Θάλασσες παραδείγματα Epeiric/ Epicontinental Seas Περσικός Κόλπος Hudson Bay Η επικοινωνία των επιηπειρωτικών θαλασσών με τον ωκεανό γίνεται είτε άμεσα (δίνοντας την εντύπωση ότι ο ωκεάνιος χώρος συνεχίζεται και περιλαμβάνει την επιηπειρωτική θάλασσα), είτε με έναν υφαλαυχένα ή πορθμό κυμαινόμενου πλάτους. Επίσης, χαρακτηρίζονται από μικρά βάθη, από ιζήματα (άμμοι, ιλύς και πηλός), από σημαντικές κατακόρυφες αναμίξεις τού θαλάσσιου νερού (εξ αιτίας της παλίρροιας, ρευμάτων) και από ιδιόμορφο υδρολογικό ισοζύγιο Οι επιηπειρωτικές θάλασσες, παρουσιάζουν υδρολογική αυτοτέλεια που εξαρτάται από το πλάτος του στομίου επικοινωνίας τους με τον ωκεανό, τη μορφολογία τού βυθού και την ποσότητα των νερών που δέχονται από ποταμούς που εκβάλλουν σε αυτές Ο κόλπος Carpentaria είναι ένα σπάνιο γεωλογικά πρόσφατο παράδειγμα επιφανειακής θάλασσας στη βόρεια ακτή της Αυστραλίας Από τη γεωλογική άποψη, σχετίζονται συνήθως με τις θαλάσσιες παραβάσεις του γεωλογικού παρελθόντος, οι οποίες οφείλονται είτε σε τοπικές τεκτονικές παραμορφώσεις, είτε σε παγκόσμιες μεταβολές της στάθμης της θάλασσας κατά το τέλος της τελευταίας εποχής των παγετώνων, όταν το επίπεδο της θάλασσας αυξήθηκε ταχύτερα από ότι ορισμένες περιοχές θα μπορούσαν να προσαρμοστούν εξ αιτίας του φαινομένου της ισοστασίας Περιθωριακές θάλασσες Marginal Seas ιαχωρίζουν παράκτιες ζώνες από τους ανοικτούς ωκεανούς βρίσκονται στις παρυφές ενός ωκεανού με τον οποίο έχουν ευρεία επικοινωνία Εκτείνονται συνήθως πάνω από την ηπειρωτική κρηπίδα (υφαλοκρηπίδα), αλλά είναι δυνατόν να συνεχίζονται και πάνω από την ηπειρωτική κατωφέρεια Μαζί με τις μεσόγειες και τις εσωτερικές θάλασσες, ανήκουν στις επιηπειρωτικές θάλασσες Περιθωριακές θάλασσες παραδείγματα Marginal Seas Θ. Νορβηγίας Θ. Μπάρεντς Κόκκινη Θ. Θ. Αραβίας Θάλασσα της Μάγχης Βόρεια Θάλασσα Ορίζονται μόνο από κάποια εσοχή της ακτογραμμής του ωκεανού, καθώς συχνά υπάρχουν ως μεγάλες εγκοπές ηπειρωτικής γης που διαχωρίζονται από τον ωκεανό με μια ποικιλία χαρακτηριστικών όπως περικλείονται εν μέρει από ένα νησί, ένα αρχιπέλαγος ή μια χερσόνησο, και πλωτούς διαύλους όπως στενά ή κανάλια Κόλπος Μεξικού Καραϊβική

19 ιακρίνονται σε κατακόρυφες περιθωριακές θάλασσες όταν ο μεγαλύτερος άξονας τους είναι σχεδόν παράλληλος προς την πλησιέστερη ακτή Bering Sea, Sea of Japan, Sea of Okhotsk, Αντίστοιχα διακρίνονται σε οριζόντιες περιθωριακές θάλασσες όταν ο μεγαλύτερος άξονας τους είναι σχεδόν κάθετος προς τις παρακείμενες ακτές North Sea, Arabian Sea, Περιθωριακές θάλασσες της Μεσογείου Η Αδριατική Θάλασσα Η Θάλασσα Alboran Η Ιβηρική θάλασσα Η Θάλασσα της Λιγουρίας Το Τυρρηνικό πέλαγος Το Αιγαίο Η θάλασσα της Κρήτης Το Ιόνιο Πέλαγος Το Μυρτώο Πέλαγος Το Θρακικό Πέλαγος Από τη γεωλογική άποψη οι περιθωριακές θάλασσες είναι παρόμοιες με τους ανοικτούς ωκεανούς δημιουργούνται από μεγάλης κλίμακας γεωλογικές διεργασίες οβαθμόςτηςκυκλοφορίαςτουνερού μεταξύπεριθωριακώνθαλασσώνκαιτων ωκεανών ποικίλλει ανάλογα με την τοποθεσία τους Είναι γενικά πιο ρηχές από τους ωκεανούς, και επηρεάζονται περισσότερο από ανθρωπογενείς δραστηριότητες Οι βασικές διαφορές μεταξύ περιθωριακών θαλασσών και ωκεανών σχετίζονται με το βάθος και την γειτνίαση τους με χερσαίες εκτάσεις: παρουσιάζουν βιοποικιλότητα, και χαρακτηρίζονται από διαστρωματική κυκλοφορία του νερού Επηρεάζονται από τις απορροές των ποταμών και το τοπικό κλίμα Η κυκλοφορία του νερού στις περιθωριακές θάλασσες εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το σχήμα τους, την τοπική μορφολογία του πυθμένα, την εισροή γλυκού νερού (π.χ. απορροή ποταμών και κατακρήμνιση) και την εξάτμιση. Περιορισμένη κυκλοφορία των κατώτερων στρωμάτων των υδάτων οδηγεί συχνά σε στασιμότητα, γεγονός που μπορεί τελικά να οδηγήσει σε τοπική μείωση του οξυγόνου (π.χ., στιςλεκάνεςτηςμαύρηςθάλασσαςκαιτηςβαλτικής Θάλασσας) Όταν η εξάτμιση υπερβαίνει την απορροή αυξάνεται η αλατότητα Επηρεάζονται περισσότερο από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, τοκλίμακαιταμοτίβατης κυκλοφορίας του νερού (π.χ. σε στενά και κόλπους) Αν η εξάτμιση υπερβεί την απορροή των ποταμών και των βροχοπτώσεων, όπως στη Μεσόγειο, το θαλασσινό νερό της περιθωριακής θάλασσας γίνεται πιο αλκαλικό, στη συνέχεια καταβυθίζεται και ρέει προς την λιγότερο αλατισμένη περιοχή της ανοικτής θάλασσας του Ατλαντικού. Το νερό της λεκάνης του Ατλαντικού ρέει στη Μεσόγειο για να αντικαταστήσει το νερό που έχει εξατμιστεί. Εάν η απορροή των ποταμών και οι βροχοπτώσεις υπερβαίνουν την εξάτμιση (π.χ., στη Μαύρη και Βαλτική Θάλασσα, στα φιόρδ), η περίσσεια γλυκού νερού θα τείνει να ρέει κοντά στην επιφάνεια της θάλασσας, αραιώνοντας το νερό της περιθωριακής θάλασσας. Αντίστοιχα το πιο αλμυρό, πιο πυκνό νερό ρέει από τη λεκάνη του Ατλαντικού Ωκεανού κατά μήκος του πυθμένα. Εκτείνονται συνήθως πάνω από την ηπειρωτική κρηπίδα (υφαλοκρηπίδα), αλλά είναι δυνατόν να συνεχίζονται και πάνω από την ηπειρωτική κατωφέρεια Η γειτονική ήπειρος, όπως και ο γειτονικός ωκεανός, επηρεάζουν εξίσου τη διαμόρφωση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και των ιδιομορφιών τους (κλιματολογικές και υδρολογικές συνθήκες, θαλάσσια χλωρίδα και πανίδα, ιζηματογένεση κ.λπ.)

20 Η βιολογική ανάπτυξη θαλάσσιων οργανισμών στις περιθωριακές θάλασσες μπορεί είτε να διεγερθεί είτε να ανασταλεί ανάλογα με τη φύση και τη συγκέντρωση ρύπανσης, π.χ. τοξίνες ή θρεπτικές ουσίες Æ επιδράσεις στην παραγωγικότητα για το φυτοπλαγκτόν π.χ. οι διαφορές στο χρώμα της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας οφείλονται στην εμφάνιση του φυλλοβόλου φυτοπλαγκτού που συμβαίνει στη Μαύρη Θάλασσα Æ κατανάλωση υπερβολικού οξυγόνου Γενικά, οι περιθωριακές θάλασσες παρουσιάζουν ενδιάμεσα επίπεδα βιομάζας και πρωτογενούς παραγωγής Τα υψηλότερα ποσοστά παρατηρούνται στις παράκτιες ζώνες άντλησης (upwelling), με τη χαμηλότερη πρωτογενή παραγωγή να παρατηρείται στις ανοικτές ωκεάνιες περιοχές Για περιοχές κοντά στην ξηρά, οι κυρίαρχες διεργασίες που επηρεάζουν την πρωτογενή παραγωγικότητα είναι η απορροή ποταμών, η ανάμιξη υδατοστοιχείων και η θολερότητα Ιδιαίτερο γεωλογικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι περιθωριακές ημίκλειστες θάλασσες Χαρακτηριστικό τους είναι ότι παρουσιάζουν κατάλληλες ιζηματοδομές για την παγίδευση κοιτασμάτων πετρελαίου και έχουν σχετικά μικρά βάθη. Η περιορισμένη τοπογραφία τους ευνοεί τη μελλοντική συγκέντρωση και διατήρηση του οργανικού υλικού των πετρελαίων και αναμένεται η παρουσία ευνοϊκών δομών αποθήκευσης μεγάλων κοιτασμάτων Βόρεια Θάλασσα, Περσικός κόλπος, Θάλασσα της Ιρλανδίας, Κόλπος του Χάντσον, Κόλπος του Αγίου Λαυρεντίου, Εύξεινος Πόντος, Κασπία, η Ερυθρά Θάλασσα, Αδριατική, Θάλασσα των Βαλεαρίδων Οι Μεσόγειες θάλασσες ανήκουν στις επιηπειρωτικές θάλασσες με κύρια χαρακτηριστικά το μεγάλο σχετικά βάθος τους, την περιορισμένη επικοινωνία τους με τον ωκεανό που γίνεται μέσω ενός πορθμού ή στενού, μικρού ή μεγάλου πλάτους ιακρίνονται από τις άλλες για τη μεγαλύτερη απομόνωσή τους από τον ωκεανό, ωκεανό με συνέπεια να παρουσιάζουν και μεγαλύτερη ιδιομορφία υδρολογικών στοιχείων (ιδιόμορφο υδρολογικό ισοζύγιο, αύξηση της θερμοκρασίας τού θαλάσσιου νερού με το βάθος, ανώμαλες τιμές αλατότητας κ.λπ.), τα οποία επηρεάζονται άμεσα από τις γειτονικές ηπειρωτικές περιοχές. Είναι ως επί το πλείστον σχεδόν κλειστές θάλασσες που έχουν περιορισμένη ανταλλαγή βαθέων υδάτων με εξωτερικούς ιακρίνονται σε δύο ωκεανούς, και η επιμέρους κατηγορίες κυκλοφορία του νερού τους επηρεάζεται από 9Λεκάνες συγκέντρωσης, συγκέντρωσης και την αλατότητα και τις 9Λεκάνες αραίωσης διαφορές θερμοκρασίας αντί από ανέμους Μια λεκάνη συγκέντρωσης έχει υψηλότερη περιεκτικότητα σε αλάτι από τον εξωτερικό ωκεανό λόγω της εξάτμισης, καθώς η ανταλλαγή του νερού αποτελείται από εισροή των πιο φρέσκων θαλάσσιων υδάτων στο ανώτερο στρώμα και εκροή πιο αλμυρών μεσόγειων υδάτων στο κατώτερο στρώμα του καναλιού σύνδεσης η Ερυθρά Θάλασσα, ο Περσικός Κόλπος, η Μεσόγειος Θάλασσα, είναι όλες λεκάνες συγκέντρωσης Μια λεκάνη αραίωσης έχει χαμηλότερη περιεκτικότητα σε αλάτι λόγω της ύπαρξης γλυκού νερού, όπως από την αύξηση των βροχοπτώσεων και της απορροής των ποταμών Η ανταλλαγή του νερού αποτελείται από εκροή των πιο φρέσκων υδάτων στο άνω στρώμα και την εισροή των θαλάσσιων αλμυρών υδάτων στο κατώτερο στρώμα του καναλιού σύνδεσης. Η ανανέωση των βαθέων υδάτων μπορεί να μην επαρκεί για την παροχή οξυγόνου στα κατώτερα στρώματα. π.χ. η Μαύρη Θάλασσα και η Αδριατική είναι λεκάνες αραίωσης, λόγω του ούναβη και του Πάδου αντίστοιχα

21 Εσωτερικές Θάλασσες Inland Seas Στην κατηγορία των εσωτερικών θαλασσών ανήκουν ο Εύξεινος Πόντος (Μαύρη Θάλασσα), η Βαλτική Θάλασσα, η θάλασσα της Ν. Κίνας. Οι εσωτερικές θάλασσες είναι ρηχές θάλασσες που δεν έρχονται σε άμεση επαφή με τον ωκεανό, αλλά επικοινωνούν με αυτόν μέσω μιας άλλης θάλασσας. Σχηματίστηκαν σε κεντρικές περιοχές των ηπείρων κατά τη διάρκεια υψηλών επιπέδων της στάθμης της θάλασσας που καταλήγουν σε θαλάσσιες επικλήσεις (marine transgressions) απότομη αύξηση της πίεσης της στήλης ύδατος κατά την φάση της επίκλησης προκάλεσαν την συμπίεση των ιζημάτων Από γεωλογική άποψη, πρόσφατα παραδείγματα δημιουργίας εσωτερικών θαλασσών (λιγότερο από χρόνια πριν) θα μπορούσαν να περιλάβουν τον Περσικό Κόλπο, και το τμήμα που η Θάλασσα της Νότιας Κίνας καλύπτει σήμερα το Στενό της Sunda (Strait) Γενικά, οι μεσόγειες θάλασσες χαρακτηρίζονται από σταθερό υδρολογικό ισοζύγιο. Επίσης, σημαντικό χαρακτηριστικό τους είναι η στρωμάτωση των επιφανειακών νερών, ηοποία μπορεί να προκαλέσει σχετική στασιμότητα στα βαθύτερα υδάτινα τμήματά τους π.χ. η Βαλτική καταλαμβάνει μια λεκάνη (με υφάλμυρο νερό) που σχηματίστηκε από τη διάβρωση παγετώνων. Αποτελεί το μεγαλύτερο όγκο υδάτων με την μικρότερη αλατότητα, λόγω της μικρής ανταλλαγής υδάτων με τον Ατλαντικό ωκεανό OΚόλπος Hudson, ένα μεγάλο σώμα αλμυρού νερού στo βορειοανατολικό Καναδά (το δεύτερο μεγαλύτερο στον κόσμο μετά τον κόλπο της Βεγγάλης) Στην τοπική γλώσσα των Εσκιμώων ονομάζεται Wînipekw ή Wînipâkw που σημαίνει λάσπη ή υφάλμυρο νερό Ο κόλπος είναι σχετικά ρηχός, με μέσο βάθος περίπου 100 m Θεωρείται συχνά ως μια περιθωριακή θάλασσα του Ατλαντικού Ωκεανού ή ακόμα ως μέρος του Αρκτικού ωκεανού Κλειστές Θάλασσες Closed (landlocked) Seas Mare Clausum Περιβάλλονται από ηπειρωτική γη και δεν έχουν καμία επικοινωνία με τον ωκεανό ή με κάποια άλλη θάλασσα. Στην πραγματικότητα, οι κλειστές θάλασσες είναι λίμνες μεγάλων διαστάσεων, οι οποίες παρουσιάζουν ιδιάζουσες περιβαλλοντικές συνθήκες (η αλατότητα τους είναι ανάλογη ή ανώτερη από εκείνη των θαλασσών). Τα νερά τους προέρχονται από την επιφανειακή απορροή, κυρίως από τους ποταμούς των γύρω περιοχών. Η πλήρης απομόνωση των θαλασσών αυτών συντελεί ώστε η στάθμη τής επιφάνειάς τους να είναι χαμηλότερη ή υψηλότερη από εκείνη των άλλων θαλασσών π.χ., ηεπιφάνειάτηςνεκράςθάλασσαςβρίσκεται περίπου 400 m κάτω από την επιφάνεια της Μεσογείου το χαμηλότερο σημείο επιφάνειας στην ηπειρωτική Γη + σημαντική πτώση του επιπέδου της στάθμης της, περίπου 1 μέτροτοχρόνο Την επόμενη φορά Θα δούμε τις οριζόντιες και τις κατακόρυφες περιοχές των ωκεανών και των θαλασσών, και τη φυσιογραφία του πυθμένα