Προσεγγίσεις σχεδιασμού σταδιοδρομίας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Κατερίνα Αργυροπούλου Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Φ.Π.Ψ., ΕΚΠΑ

Transcript

1 1 Προσεγγίσεις σχεδιασμού σταδιοδρομίας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση Κατερίνα Αργυροπούλου Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Φ.Π.Ψ., ΕΚΠΑ

2 Μήπως είναι νωρίς να κάνουμε λόγο για επαγγελματική επιλογή σε αυτή την ηλικία; 2 τα σχολεία αντιμετωπίζουν εμπόδια στην αποτελεσματική προετοιμασία των νέων για την επιτυχή μετάβαση στην αγορά εργασίας κατανόηση της σημασίας της σχολικής μάθησης σύνδεση σχολείου με τη μελλοντική σταδιοδρομία δημιουργία παραγωγικού εκπαιδευτικού περιβάλλοντος Διαμόρφωση επαγγελματικών αποφάσεων

3 Επαγγελματική ανάπτυξη κατά την παιδική ηλικία 3 Ποιος ή τι θα γίνω όταν μεγαλώσω; Να γίνω καθηγητής σαν τον μπαμπά..;;κάθε μέρα είναι χαρούμενος.. Λέει ότι κάνει την καλύτερη δουλειά στον κόσμο! Η μαμά λέει ότι είμαι καλός στα μαθηματικά και ότι θα γίνω γιατρός...

4 Εξελικτικές θεωρίες & Παιδική ηλικία 4 Η επαγγελματική ανάπτυξη έχει τις ρίζες της στην παιδική ηλικία ετών: επαγγελματικές επιλογές μέσω της φαντασίας (Ginzberg, 1972) ετών: προσανατολίζονται προς τους ρόλους του φύλου οι οποίοι οδηγούν στις επιλογές επαγγέλματος κατά τύπο φύλου (Gottfredson, 1981) ετών: η πρώτη αυτή φάση της επαγγελματικής ανάπτυξης χαρακτηρίζεται ως φάση προσανατολισμού προς «το μέγεθος και τη δύναμη» ετών οι επαγγελματικές προτιμήσεις των παιδιών που βασίζονταν στη φαντασία φαίνεται να περιορίζονται και να αντικαθίστανται από επαγγελματικές προτιμήσεις που βρίσκονται πλησιέστερα στα ενδιαφέροντά τους.

5 Εξελικτικές θεωρίες & Παιδική ηλικία 5 μέχρι την ηλικία των 12 ετών τα περισσότερα παιδιά είναι σε θέση να κάνουν κάποιες δοκιμαστικές επαγγελματικές επιλογές και να εξηγήσουν τους λόγους γι αυτές τις επιλογές» (Seligman, 1994) Τα παιδιά δοκιμάζουν διάφορους ρόλους, αναπτύσσουν ενδιαφέροντα, κάνουν τις πρώτες σκέψεις πραγμάτωσης ικανοτήτων σε διάφορες επαγγελματικές δραστηριότητες ετών: αναπτύσσουν ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και γίνεται χρήση ικανοτήτων και δεξιοτήτων για την επίλυσή τους (π.χ. ζήτημα προς επεξεργασία- επάγγελμα). Ωστόσο, κατά τη σχολική ηλικία τα επαγγελματικά σχέδια υπαγορεύονται περισσότερο από το συναίσθημα και τις εντυπώσεις του παιδιού είναι συνήθως μικρής διάρκειας, καθώς «πρόκειται μάλλον, για όνειρα, παρά για σοβαρές αντικειμενικές επιλογές» (Κασσωτάκης, 2002

6 Διαμόρφωση επαγγελματικής αυτοαντίληψης (4-14 ετών) Στόχοι: ενδιαφέρον για το μέλλον ως εργαζόμενος αύξηση προσωπικού ελέγχου που ασκεί στη ζωή πεποίθηση ότι είναι καλό να πετύχει στο χώρο του σχολείου και της εργασίας διαμόρφωση αντιλήψεων για τον τρόπο που γίνονται οι εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές ανάπτυξη εργασιακών συνηθειών και δεξιοτήτων αυτοπεποίθηση για να κάνει επαγγελματικές επιλογές

7 Ο ρόλος της οικογένειας 7 Οι στάσεις και οι φιλοδοξίες των γονέων επηρεάζουν το πώς ένας νέος άνθρωπος βλέπει τον κόσμο και ειδικότερα τα επαγγέλματα (Isaacson & Brown, 2000). Οι γονείς ενθαρρύνουν την επαγγελματική ανάπτυξη των παιδιών τους. Κατά την είσοδο των παιδιών στο εκπαιδευτικό σύστημα, οι γονείς μοιράζονται με τους δασκάλους την ευθύνη της ανάπτυξης των παιδιών, αλλά δεν την εγκαταλείπουν ποτέ (Herr, Crammer & Niles, 2004). Ωστόσο, δεν νιώθουν πάντα βέβαιοι ότι έχουν τις γνώσεις και την ικανότητα να βοηθήσουν τα παιδιά τους να διαμορφώσουν κατάλληλες επαγγελματικές επιλογές (Σιδηροπούλου-Δημακάκου, Μυλωνάς & Αργυροπούλου, 2003). Τα εργασιακά προβλήματα και η μορφή της σύγχρονης οικογένειας επηρεάζουν το ρόλο των γονέων στην επαγγελματική ανάπτυξη των παιδιών.

8 Οι έρευνες δείχνουν 8 τα παιδιά των γονέων που δεν έχουν αρκετή εκπαίδευση ή οικονομική ασφάλεια φαίνεται να επιλέγουν τις ευκολότερες εκπαιδευτικές διεξόδους και να κάνουν ανώριμες επαγγελματικές επιλογές ή να εγκαταλείπουν το σχολείο (Herr, Crammer & Niles, 2004 η στάση των γονέων προς διάφορους επαγγελματικούς τομείς μπορεί να επηρεάσει τις απόψεις των παιδιών για τους τομείς αυτούς (π.χ. στερεοτυπικές αντιλήψεις ότι συγκεκριμένα επαγγέλματα είναι «ανδρικά» ή «γυναικεία») (Isaacson & Brown, 2000) οι γονείς λειτουργούν ως πρότυπα στην επαγγελματική αυτογνωσία των παιδιών τους (Bandura, 1997) Το μορφωτικό επίπεδο των γονέων και η εργασία των γονέων διαφοροποιεί τη γνωστική και συναισθηματική διάσταση των μαθητών (Παπαχρήστου, 2014)

9 Ο ρόλος του δασκάλου 9 Ο δάσκαλος μπορεί να διαμεσολαβήσει ανάμεσα στο γνωστικό περιεχόμενο (επαγγελματική πληροφόρηση) και τους μαθητές και να δώσει τα πληροφοριακά εκείνα στοιχεία που θεωρεί απαραίτητα και που η ψυχοπνευματική ωριμότητα των μαθητών επιτρέπει να κατανοήσουν. είναι σε θέση να μυήσει τα παιδιά σε στοιχειώδεις έννοιες της αγοράς εργασίας και να τα βοηθήσει να συνειδητοποιήσουν ότι κάθε επάγγελμα έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις και προϋποθέτει ειδικά προσόντα και ικανότητες που δεν διαθέτουν, στον ίδιο βαθμό, όλοι οι άνθρωποι Ο δάσκαλος με αφορμή από το περιεχόμενο των μαθημάτων μπορεί να εντάξει ζητήματα επαγγελματικού προσανατολισμού στις εκπαιδευτικές δραστηριότητες ή να προκαλέσει συζητήσεις στη σχολική τάξη για τα επαγγέλματα.

10 10 Στόχοι προγραμμάτων επαγγελματικού προσανατολισμού στο δημοτικό σχολείο

11 Στόχοι 11 ανάπτυξη βασικών γνώσεων, δεξιοτήτων και στάσεων της καθημερινής ζωής για την πραγματοποίηση της ομαλής μετάβασης από το δημοτικό σχολείο στο γυμνάσιο κατανόηση του σχεδιασμού της ακαδημαϊκής και τη συνεχούς επαγγελματικής ανάπτυξης δεν είναι πρώιμες επαγγελματικές επιλογές και σχέδια αλλά ανάπτυξη μεγαλύτερης γνώσης του εαυτού, του κόσμου της εργασίας και των σχέσεων αυτών των δύο μια διαδικασία δυναμική και δημιουργική που περιέχει δραστηριότητες που βοηθούν στη σύνδεση της σχολικής εργασίας με την καθημερινή εξωσχολική ζωή, τη βαθύτερη γνωριμία με τον εαυτό, τη γνωριμία με το περιβάλλον, την αναζήτηση και αξιοποίηση πληροφοριών.

12 12 1) Να συνειδητοποιήσουν ότι η κατανόηση των δυνατοτήτων, αξιών και προτιμήσεών τους είναι η βάση για τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές τους επιλογές. 2) Να καταλάβουν ότι η φοίτηση στο σχολείο δίνει πολλές ευκαιρίες για εξερεύνηση και προετοιμασία στη ζωή. 3) Να συνειδητοποιήσουν τη σχέση μεταξύ του γνωστικού περιεχομένου των μαθημάτων με τις διάφορες εργασιακές δραστηριότητες. 4) Να αναγνωρίζουν επαγγέλματα (π.χ. εργασιακές ασχολίες της οικογένειάς τους ή των ανθρώπων της γειτονιάς τους) και να περιγράφουν το σκοπό και τα χαρακτηριστικά της εργασίας αυτών των ανθρώπων. 5) Να αντιληφθούν την έννοια της «συνεργασίας με τους άλλους» στην οικογένεια και στο σχολείο. 6) Να αρχίσουν να λαμβάνουν υπόψη τη σημασία της αποτελεσματικής χρήσης του ελεύθερου χρόνου. 7) Να κατανοήσουν τη σημασία των αποφάσεων στη ζωή και να μάθουν να χρησιμοποιούν απλές στρατηγικές για να παίρνουν αποφάσεις ή να επιλύουν προβλήματα (Campbell & Dahir, 1997)

13 Μοντέλο για την ανάπτυξη της σταδιοδρομίας στην παιδική ηλικία 13 περιέργεια εξερεύνηση πληροφορίες βασικά στοιχεία ενδιαφέροντα ορθή λήψη αποφάσεων κέντρο ελέγχου επαγγελματική επίγνωση προοπτική χρόνου αυτοαντίληψη προγραμματισμός Schultheiss & Stead, 2004

14 Επαγγελματικός προσανατολισμός -παιδική ηλικία-εφηβεία Η διαδικασία συγκρότησης του εαυτού περνάει από κάποια στάδια καθώς κανείς μεγαλώνει. Κατά την παιδική ηλικία, το άτομο λειτουργεί ως ηθοποιός υιοθετώντας και ενσωματώνοντας συμπεριφορές που παρατηρεί στην οικογένεια του και στα άτομα που λειτουργούν ως πρότυπα για εκείνο. Κατά τη διάρκεια της εφηβείας, λειτουργεί ως διαχειριστής του εαυτού του, εκτίθεται στο περιβάλλον και προσπαθεί να αυτορρυθμιστεί προσαρμοζόμενο στις διαρκείς αλλαγές και μεταβάσεις (Savickas, 2013).

15 15 Γνώσεις-δεξιότητες

16 16 κατανόηση της σημασίας μιας θετικής αυτοαντίληψης για τη διαμόρφωση της επαγγελματικής ανάπτυξης ανάπτυξη δεξιοτήτων αλληλεπίδρασης με τους άλλους αντίληψη της σημασίας των συναισθημάτων στη λήψη αποφάσεων αντίληψη της σημασίας της σχολικής επίδοσης στις επαγγελματικές ευκαιρίες ανάπτυξη δεξιοτήτων για την κατανόηση και επεξεργασία των πληροφοριών αντίληψη του τρόπου με τον οποίο η εργασία συνδέεται με τις ανάγκες και τη λειτουργία της κοινωνίας κατανόηση του τρόπου με τον οποίο λαμβάνονται οι αποφάσεις και επιλογή εναλλακτικών λύσεων που συνδέονται με προσωρινά εκπαιδευτικά και επαγγελματικά σχέδια αντίληψη της σχέσης μεταξύ επαγγέλματος και τρόπου ζωής αντίληψη των διαφορετικών επαγγελμάτων και της αλλαγής του ρόλου ανδρών και γυναικών.

17 17 Κλίμακα Λήψης Επαγγελματικών Αποφάσεων για Παιδιά Δημοτικού [1] αξιολογεί την εικόνα που διαμορφώνουν οι μαθητές ως προς ζητήματα που σχετίζονται με τη λήψη προσωπικών επαγγελματικών αποφάσεων. βασίζεται στη γνωστική και συναισθηματική διάσταση της λήψης αποφάσεων, στους αναπτυξιακούς στόχους της σχολικής ηλικίας, στην εξελικτική προσέγγιση των δεξιοτήτων δια βίου διαχείρισης σταδιοδρομίας. περιλαμβάνει 27 ερωτήματα, με δίτιμη κλίμακα εναλλακτικών επιλογών (Ναι-Όχι). ζητάμε να μάθουμε εάν ο μαθητής θεωρεί την αυτογνωσία απαραίτητη στη λήψη αποφάσεων

18 Κλίμακα Λήψης Επαγγελματικών Αποφάσεων για Παιδιά Δημοτικού [2] 18 εάν ο μαθητής διαθέτει πληροφόρηση προκειμένου να προσεγγίσει την επαγγελματική επιλογή. τα συναισθήματα που βιώνει στη λήψη αποφάσεων. πώς λειτουργεί στην επίλυση προβλημάτων. 3 παράγοντες: Ανησυχία για το μελλοντικό επάγγελμα (8 ερωτήσεις) Εκφράζει την ανησυχία και την αβεβαιότητα του μαθητή απέναντι στη διαδικασία λήψης αποφάσεων που σχετίζονται με την επαγγελματική πορεία «Όταν σκέφτομαι το επάγγελμά μου στο μέλλον νιώθω ότι χρειάζομαι βοήθεια» «Μου είναι δύσκολο να σκέφτομαι το επάγγελμά μου στο μέλλον»

19 19 Κλίμακα Λήψης Επαγγελματικών Αποφάσεων για Παιδιά Δημοτικού [3] Επένδυση στη διαδικασία λήψης αποφάσεων (13 ερωτήσεις) Εκφράζει την αντίληψη του μαθητή σχετικά με τη διαδικασία λήψης απόφασης και απεικονίζει την ικανότητά του να συγκεντρώνει πληροφορίες σχετικά με επαγγέλματα, να βρίσκει εναλλακτικές επιλογές και να κατανοεί τη σχέση μεταξύ σχολείου και επαγγέλματος στο μέλλον. Θεωρείται σημαντική για την εξέλιξη της σταδιοδρομίας ενός μαθητή, επειδή επηρεάζει τις μελλοντικές αποφάσεις, τις ενέργειες και την επίδοσή του στη λήψη αποφάσεων. «Όταν χρειάζεται να πάρω μια απόφαση για να λύσω ένα πρόβλημα, ένα από τα πρώτα πράγματα που κάνω είναι να ψάξω να βρω ποιο ακριβώς είναι το πρόβλημα».

20 Κλίμακα Λήψης Επαγγελματικών Αποφάσεων για Παιδιά Δημοτικού [4] 20 Γνώση του κόσμου της εργασίας (6 ερωτήσεις) Εκφράζει το επίπεδο της γνώσης των μαθητών σχετικά με διάφορα επαγγέλματα και τις συνθήκες εργασίας. «Γνωρίζω διάφορα επαγγέλματα» «Γνωρίζω τις τοποθεσίες/ τους χώρους που ασκούνται τα διάφορα επαγγέλματα».

21 21 Δείγμα: 71 Αγόρια 66 Κορίτσια Αποτελέσματα Οι μαθητές του δείγματος αναπτύσσουν επαγγελματική αυτοαντίληψη και συμπεριφορά που τους βοηθά να προσεγγίζουν τα στάδια της διαδικασίας λήψης απόφασης παρουσιάζουν θετική διάθεση προκειμένου να χειριστούν ζητήματα που σχετίζονται με τη διαδικασία λήψη απόφασης, ενώ υπάρχει πολύ μικρή αντίληψη των εμποδίων που διακρίνουν τη λήψη επαγγελματικών αποφάσεων ωστόσο, νιώθουν ότι χρειάζονται επαγγελματική καθοδήγηση από τους γονείς, τους δασκάλους και το σχολείο γενικότερα, για να καλύψουν τις ανάγκες τους, να υλοποιήσουν τις επιθυμίες τους και να προσεγγίσουν έτσι, με επιτυχία διαδικασία λήψης απόφασης

22 Ακόμη. διαφορές παρατηρούνται μεταξύ των δύο φύλων στο δεύτερο και τρίτο παράγοντα, όπου τα κορίτσια δηλώνουν ότι γνωρίζουν καλύτερα τον εαυτό τους και το περιβάλλον, ενώ συνειδητοποιούν σε μεγαλύτερο βαθμό την ανάγκη συμμετοχής των γονέων και του σχολείου στη λήψη επαγγελματικών αποφάσεων 22

23 Αποτελέσματα Κλίμακα Λήψης Επαγγελματικής Απόφασης για Παιδιά Δημοτικού 23 τα παιδιά δεν ανησυχούν για το επαγγελματικό τους μέλλον δεν επενδύουν στη διαδικασία λήψης επαγγελματικής απόφασης αποδεικνύονται ενημερωμένα σχετικά με τα επαγγέλματα Ειδικότερα: Οι μαθητές που κατοικούν στα βόρεια προάστια είναι πιο ενημερωμένοι σχετικά με την ύπαρξη των διαφόρων επαγγελμάτων. Οι μαθητές των οποίων οι πατέρες είναι δημόσιοι υπάλληλοι φαίνεται να γνωρίζουν καλύτερα την ύπαρξη διαφόρων επαγγελμάτων. Παλαιότερες έρευνες καταδεικνύουν ότι η οικογένεια παρέχει ένα αίσθημα ασφάλειας που υποστηρίζει τη διαδικασία λήψης απόφασης

24 Δραστηριότητες διαχείρισης της μετάβασης από το δημοτικό στο γυμνάσιο 24 Γνωρίζω τον εαυτό μου Ενισχύω την αυτοεκτίμησή μου Τα επαγγέλματα και εγώ Προετοιμάζομαι για τη σταδιοδρομία μου Αναπτύσσω επιχειρηματική δράση

25 Γνωρίζω τον εαυτό μου 25 Να κατανοήσουν οι μαθητές τις έννοιες προσωπικότητα, δεξιότητες, ικανότητες, ενδιαφέροντα, που συνθέτουν τη μοναδικότητα κάθε ατόμου και που μαζί με άλλους παράγοντες επηρεάζουν τη σταδιοδρομία. Να σκεφτούν οι μαθητές πώς βλέπουν οι ίδιοι τον εαυτό τους, πώς τους βλέπουν οι άλλοι, πώς θα τους έβλεπε ένας πιθανός εργοδότης.

26 Δραστηριότητες Αυτογνωσίας 26 Εικόνα εαυτού Παιχνίδι και σχολική ζωή Μέσα και έξω από την τσάντα

27 Εικόνα εαυτού 27 Γράψε σε ένα χαρτί 3 θετικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς σου και 3 αρνητικά. Στη συνέχεια ζήτησε από έναν φίλο σου/μια φίλη σου να προσθέσει ένα ακόμα θετικό χαρακτηριστικό. Είχες συνειδητοποιήσει ότι διέθετες αυτό το χαρακτηριστικό; Μπορείς να δώσεις σχετικά παραδείγματα που αποκαλύπτουν αυτά τα χαρακτηριστικά αυτά της προσωπικότητάς σου; Παιχνίδι και σχολική ζωή Στον παρακάτω πίνακα αναφέρονται κάποια παιχνίδια που σου αρέσει να παίζεις με τους φίλους σου ή με την οικογένειά σου και τα καταφέρνεις καλά. Στη συνέχεια, προσπάθησε να βρεις ποιες γνώσεις έχεις αποκτήσει μέσα από τα μαθήματα στο σχολείο σε βοηθούν σε κάθε παιχνίδι. Πρόσθεσε αν θέλεις κι άλλα παιχνίδια. Κατόπιν κατάγραψε τα σχολικά μαθήματα που σου αρέσουν περισσότερο ή σημειώνεις καλές επιδόσεις. Ποδόσφαιρο, κολύμπι, χορός, ποδήλατο, εξερεύνηση στο δάσος, κατασκευές, παιχνίδια Η/Υ

28 Μέσα και έξω από την τσάντα [1] 28 Υλικό: Χάρτινες τσάντες, λευκές κάρτες, πίνακας με χαρακτηριστικά προσωπικότητας. Χαρακτηριστικά προσωπικότητας Οργανωτικός, Νευρικός, Εξωστρεφής, Ικανός, Μετριόφρων, Ανυπόμονος, Διεκδικητικός, Αγχώδης, Τίμιος, Ήρεμος, Μοναχικός, Υπομονετικός, Αναποφάσιστος, Ηγετικός, Ονειροπόλος, Κοινωνικός, Λογικός, Αυθόρμητος, Παρατηρητικός, Έμπιστος, Με χιούμορ, Δραστήριος, Γενναίος, Ευαίσθητος, Εσωστρεφής

29 Μέσα και έξω από την τσάντα [2] 29 Πάρε επτά λευκές κάρτες. Από τον πίνακα με τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, διάλεξε επτά που πιστεύεις ότι σε περιγράφουν και γράψε ένα σε κάθε κάρτα. Κανείς να μη δει τι έχει γράψει ο άλλος. Κόλλησε στο εξωτερικό μέρος της χάρτινης τσάντας τα χαρακτηριστικά που οι άλλοι βλέπουν σε σένα και μέσα στην τσάντα τοποθέτησε τα χαρακτηριστικά που οι άλλοι μπορεί να μη βλέπουν σε σένα, αλλά εσύ διαθέτεις. - Υπάρχουν χαρακτηριστικά που θέλεις να «πετάξεις» από την τσάντα; - Υπάρχουν άλλα που θέλεις να αποκτήσεις;

30 Ενισχύω την αυτοεκτίμησή μου 30 Να ενισχυθεί η αυτοεκτίμηση των μαθητών με τη χρήση θετικών αναμνήσεων. Να αναγνωρίσουν δεξιότητες που ενδέχεται να θελήσουν να χρησιμοποιήσουν στη σταδιοδρομία τους. Να μάθουν τα παιδιά να αγαπούν τον εαυτό τους, να τον αποδέχονται και να τον σέβονται, καθώς η ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης ενθαρρύνει την αξιοποίηση δυνατοτήτων και ευκαιριών.

31 Δραστηριότητες Αυτοεκτίμησης 31 Κατορθώματα που μου δίνουν ικανοποίηση Το βραβείο

32 Κατορθώματα που μου δίνουν ικανοποίηση 32 Χρησιμοποιώντας τον παρακάτω πίνακα, φτιάξε έναν κατάλογο από 5-8 από τα πιο ικανοποιητικά κατορθώματα (από οποιοδήποτε τομέα της ζωής σου). Αυτά θα πρέπει να είναι συγκεκριμένα κατορθώματα και όχι γενικές δηλώσεις. Κατόπιν στις άλλες δύο στήλες κατάγραψε: α) τι είναι αυτό που σου έδωσε ικανοποίηση και β) ποιες δεξιότητες και χαρακτηριστικά προσόντα σου χρησιμοποίησες για κάθε κατόρθωμα.

33 Το βραβείο 33 Μεγέθυνε το παρακάτω κύπελλο και ζήτα από το δάσκαλό/ τη δασκάλα σου να στο απονείμει. Στη συνέχεια, κράτησέ το ψηλά και σήκω όρθιος, όπως κάνουν οι αθλητές. Σκέψου: - Για ποιο λόγο βραβεύεις το εαυτό σου; - Πώς αισθάνεσαι όταν σε βραβεύουν; - Σου έκανε κάτι εντύπωση στα κύπελλα των άλλων;

34 Τα επαγγέλματα κι εγώ 34 Να κατανοήσουν οι μαθητές ότι κάθε επάγγελμα συνδέεται με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας. Να κατανοήσουν ότι κάθε επάγγελμα απαιτεί συγκεκριμένες δεξιότητες. Να αντιληφθούν ότι οι εξελίξεις στην επιστήμη και την τεχνολογία φέρνουν αλλαγές στον κόσμο της εργασίας.

35 Δραστηριότητες Ευαισθητοποίησης για τα Επαγγέλματα 35 Το προσωπικό μου κολάζ Πού θα καθίσω; Επαγγέλματα που χάνονταιεπαγγέλματα που αναπτύσσονται Γίνε μυστικός πράκτορας Γραμμή σταδιοδρομίας

36 Το προσωπικό μου κολάζ 36 Συγκέντρωσε εικόνες από περιοδικά, εφημερίδες και άλλο έντυπο υλικό, οι οποίες να δείχνουν δραστηριότητες που σου αρέσει να κάνεις, ανθρώπους που θαυμάζεις, χώρους που θα σου αρέσουν να βρίσκεις, επαγγέλματα που θα επιθυμούσες. Κόλλησε τις εικόνες αυτές σε ένα μεγάλο χαρτί και φτιάξε το δικό σου κολλάζ. - Μπορούν οι μαθητές να μαντέψουν σε ποιόν ανήκει κάθε κολάζ; Πού θα καθίσω; Μπαίνεις μέσα σε ένα εστιατόριο. Εδώ συναντάς πλήθος επαγγελματιών: τον σεφ, τον βοηθό του σεφ, τους σερβιτόρους, την γραμματέα, τον μάνατζερ, τον λογιστή του εστιατορίου, τους ανθρώπους που τακτοποιούν την κουζίνα. - Δίπλα σε ποιον θα θέλεις να βρίσκεσαι βοηθώντας τον κατά τη διάρκεια της δουλειάς του για μια μέρα; Γιατί; Η άσκηση μπορεί να τροποποιηθεί αντικαθιστώντας το εστιατόριο με άλλους επαγγελματικούς χώρους (π.χ. θέατρο, κινηματογράφο, τράπεζα, αθλητικό κέντρο, καράβι κ.λπ.) που είναι οικείοι στους μαθητές.

37 Επαγγέλματα που χάνονται-επαγγέλματα που αναπτύσσονται 37 Παρακάτω παρατίθενται μερικοί τίτλοι ταινιών από τον παλιό ελληνικό κινηματογράφο. Γράψε στην πρώτη στήλη ποια επαγγέλματα του παρελθόντος αντιπροσωπεύουν οι ταινίες αυτές. Τα επαγγέλματα αυτά έχουν εκλείψει στις μέρες μας. Στη συνέχεια, γράψε στη δεύτερη στήλη από ποια επαγγέλματα έχουν αντικατασταθεί στη σύγχρονη εποχή, τα επαγγέλματα αυτά. «Λατέρνα φτώχεια και φιλότιμο», «Η σοφερίνα», «Η κυρά μας η μαμή», «Η καφετζού», «Ο λουστράκος», «Η ωραία του κουρέα», «Η θυρωρίνα», «Η προξενήτρα», «πράκτωρ 017». Επαγγέλματα που χάνονται Επαγγέλματα που αναπτύσσονται

38 38 Γίνε μυστικός πράκτορας Φαντάσου ότι είσαι μυστικός πράκτορας. Σου αναθέτουν μια αποστολή που καλείσαι να φέρεις εις πέρας μέσα σε μία εβδομάδα. Να ερευνήσεις και να βρεις όσο περισσότερες και ακριβείς πληροφορίες μπορείς για το επάγγελμα του. (κάθε μαθητής αναλαμβάνει έρευνα για ένα επάγγελμα). Συμβουλή: Κάνε αρχικά μια λίστα με τις πληροφορίες που θα αναζητήσεις, έτσι ώστε η έρευνά σου να έχει έναν σκοπό και να μη σπαταλήσεις χρόνο σε άχρηστες πληροφορίες. Επαγγελματικές δεξιότητες σε αλληλεπίδραση με τη σχολική ζωή Για κάθε επάγγελμα, ανακάλυψε τις δεξιότητες που απαιτούνται καθώς και πώς τις χρησιμοποιεί ο συγκεκριμένος επαγγελματίας. Στη συνέχεια, βρες ένα ή περισσότερα μαθήματα ή άλλες δραστηριότητες στο σχολείο που σε βοηθούν να αναπτύξεις τις απαιτούμενες για κάθε επάγγελμα δεξιότητες. Ως δεξιότητες μπορείς να αναφέρεις για παράδειγμα την ευελιξία, την οργάνωση χρόνου, την ομαδικότητα, τη δεξιότητα επικοινωνίας, την ανάληψη πρωτοβουλιών, την υπευθυνότητα, τη συνέπεια, τη δεξιότητα αναζήτησης πληροφοριών, τη δεξιότητα καινοτομίας και άλλες που θα ανακαλύψεις με τη βοήθεια του δασκάλου/ της δασκάλας.

39 39 Γιατρός Δεξιότητες Πώς τις χρησιμοποιεί Σχολικό/ ά μάθημα/ τα

40 40 Πυροσβέστης Δεξιότητες Πώς τις χρησιμοποιεί Σχολικό/ ά μάθημα/ τα

41 Γραμμή σταδιοδρομίας 41 Υλικό: λευκή κόλλα χαρτί και μολύβι - Σχεδίασε μία γραμμή η οποία θα αναπαριστά την πορεία της ζωής σας μέχρι αυτή τη στιγμή. - Βάλε ένα σημάδι για κάθε σχολική τάξη. - Σκέψου τι σε δυσκόλεψε σε κάθε στάδιο. Από τη θέση που είσαι τώρα, κατάγραψε τι είδους βοήθεια θα ήθελες να είχες στις δυσκολίες που συνάντησες (π.χ. καθοδήγηση, γνώση κ.λπ.). Αγγελίες Αναζήτησε σε εφημερίδες ή στο διαδίκτυο αγγελίες που να αφορούν προσφορά εργασίας για τη θέση του.. (κάθε μαθητής αναλαμβάνει έρευνα για ένα επάγγελμα). - Φτιάξε ένα αρχείο με όλες τις σχετικές αγγελίες. Συζητήστε στην τάξη: - Ποια είναι τα προσόντα που κυρίως απαιτούνται για κάθε θέση; - Πώς μπορείτε να αποκτήσετε το καθένα από αυτά;

42 Προετοιμάζομαι για τη σταδιοδρομία μου 42 Να κατανοήσουν οι μαθητές ότι η προετοιμασία για τη σταδιοδρομία χρειάζεται: γνώση του εαυτού και των επαγγελμάτων πληροφόρηση εφαρμογή της διαδικασίας λήψης απόφασης ανάπτυξη δεξιοτήτων παρουσίασης του εαυτού.

43 Δραστηριότητες Προετοιμάζομαι για τη σταδιοδρομία μου 43 Προσδοκίες Βιογραφικό σημείωμα Καλές εργασιακές συνήθειες Μάντεψε ποιος

44 Προσδοκίες - Περίγραψε πώς φαντάζεσαι τον εαυτό σου μετά από 10 χρόνια 44 - Πώς πιστεύεις ότι θα φτάσεις εκεί; Βιογραφικό σημείωμα Ι Διαβάζουμε την ιστορία του Δαίδαλου και του Ίκαρου Παρουσίασε το βιογραφικό σημείωμα του Δαίδαλου δίνοντας τις παρακάτω πληροφορίες: Όνομα: Οικογενειακή κατάσταση:.. Επάγγελμα: Κατορθώματα: Δεξιότητες και χαρακτηριστικά προσωπικότητας

45 Βιογραφικό σημείωμα ΙΙ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΜΟΥ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ 45 Ονοματεπώνυμο Διεύθυνση Τηλέφωνο Ικανότητες Δεξιότητες (κατάγραψε πράγματα στα οποία είσαι καλός/ή) Κατορθώματα Βραβεία Διακρίσεις Εργασιακή εμπειρία (κατάγραψε εργασίες που έχεις κάνει κι ας μην έχεις πληρωθεί για αυτές (π.χ. συνεργασία με πατέρα στο πλύσιμο του αυτοκινήτου, πότισμα λουλουδιών, στρώσιμο κρεβατιού κ.λπ.) Εκπαίδευση (σχολείο και τάξη) Συστάσεις (Ονόμασε τους ανθρώπους που πιστεύεις ότι θα πουν καλά λόγια για εσένα)

46 Καλές εργασιακές συνήθειες 46 Η υιοθέτηση καλών εργασιακών συνηθειών είναι σημαντική σε κάθε επάγγελμα. Τη στιγμή αυτή, το επάγγελμά σου είναι να είσαι μαθητής και να πηγαίνεις στο σχολείο. Αξιολόγησε τις συνήθειές σου στο σχολείο και σκέψου ποιες είναι καλό να βελτιώσεις. Συνήθειες στο σχολείο Ποτέ Πάντα Φτάνω στο σχολείο στην ώρα μου Συνεργάζομαι με τους συμμαθητές μου Προσπαθώ να βελτιώνω τους βαθμούς μου Τηρώ τους κανόνες Ολοκληρώνω εμπρόθεσμα όλες τις εργασίες που μου ανατίθενται στο σπίτι Διατηρώ το θρανίο μου καθαρό

47 Μάντεψε ποιος 47 Δίνεται σε κάθε μαθητή μία κάρτα στην οποία αναγράφεται ένα επάγγελμα. Ο μαθητής καλείται να δώσει πληροφορίες για το επάγγελμα αυτό, χωρίς να το κατονομάσει, ώστε οι υπόλοιποι να το μαντέψουν. Ο δάσκαλος κολλάει στην πλάτη ενός μαθητή μια κάρτα στην οποία αναγράφεται ένα επάγγελμα, την οποία ο ίδιος δε βλέπει, όμως οι συμμαθητές του βλέπουν. Ο μαθητής διατυπώνει ερωτήσεις, ζητώντας πληροφορίες για το επάγγελμα, ώστε να μπορέσει να μαντέψει «ποιος είναι». Οι υπόλοιποι μαθητές μπορούν να απαντούν μόνο με ναι/όχι.

48 Αναπτύσσω επιχειρηματική δράση 48 Να αντιληφθούν οι μαθητές τις επιχειρηματικές έννοιες. Να επιτευχθεί μια πρώτη επαφή των μαθητών με έννοιες από το χώρο της οικονομίας και των επιχειρήσεων.

49 Δραστηριότητες Αναπτύσσω Επιχειρηματική Δράση 49 Επιχειρηματικές δεξιότητες Η γέννηση μιας επιχείρησης Αναζητώντας χρηματοδότηση Ανταγωνισμός

50 50 Επιχειρηματικές δεξιότητες Χωριστείτε σε ομάδες. α) Κάθε ομάδα να σκεφτεί επιχειρηματίες από το φιλικό και συγγενικό της περιβάλλον. β) Γράψτε το είδος της επιχείρησης, τα έτη που λειτουργεί, πώς ξεκίνησε, το ωράριο λειτουργίας, το προσωπικό που απασχολεί κ.λπ. Μπορείτε να διακρίνετε στον παρακάτω πίνακα, χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, τα οποία είναι ιδιαίτερα βοηθητικά στην επιτυχή λειτουργία του συγκεκριμένου επιχειρηματία; 1. Επιμονή για την επίτευξη στόχων συνέπεια 6. Αποφασιστικότητα 2. Ικανότητα επικοινωνίας 7. Εμπιστοσύνη στον εαυτό 3. Συνεργασία με τρίτους 8. Δύναμη, θέληση 4. Εφευρετικότητα/ φαντασία 9. Ικανότητα για σκληρή δουλειά 5. Οργανωτική ικανότητα 10. Ψυχραιμία

51 Η γέννηση μιας επιχείρησης [1] 51 Διαβάζουμε στους μαθητές ένα κείμενο που περιλαμβάνει τη δημιουργία μιας επιχειρηματικής ιδέας Στη συνέχεια: Χωριστείτε σε ομάδες. Κάθε ομάδα να καταγράψει μια δική της ιδέα για μια νέα επιχείρηση. Συμβουλές: Διαλέξτε κάτι που αγαπάτε πραγματικά - Ψάξτε για προβλήματα που η ιδέα σας θα δώσει λύση - Θα μπορούσατε να μετατρέψετε το χόμπι σας σε επιχείρηση Βρείτε νέες τάσεις Επιχειρηματικές Ιδέες

52 Η γέννηση μιας επιχείρησης [2] 52 Από την ιδέα στην υλοποίηση: Επιχειρηματικό σχέδιο 1. Σε ποιους θα απευθύνετε η επιχείρησή σας; 2. Τι διαφορετικό θα προσφέρετε; 3. Με ποιο τρόπο θα πληροφορήσετε τους πελάτες σας ότι το προϊόν ή υπηρεσία σας είναι διαθέσιμα;

53 Αναζητώντας χρηματοδότηση 53 Υποθέστε ότι θέλετε να αγοράσετε κάτι που επιθυμείτε πολύ (επιλέξτε εσείς). Χρειάζεται όμως να ζητήσετε χρήματα από τον παππού/ γιαγιά/ γονείς. Μεγαλύτερο αδερφό, κ.λπ. Τι θα τους λέγατε για τους πείσετε; Σε συνέχεια της προηγούμενης άσκησης, κάθε ομάδα να αναφέρει με ποιους τρόπους θα εξασφαλίσει χρήματα για να υλοποιήσει την επιχειρηματική της ιδέα. Αν χρειαζόταν να δανειστείτε, πώς θα πείθατε το χρηματοδότη σας; Καταγράψτε τα επιχειρήματά σας.

54 54 Ανταγωνισμός Σε κάθε κλάδο, δεν υπάρχει μόνο μία επιχείρηση. Δεν υπάρχει μόνο ένα κατάστημα παιχνιδιών ή μόνο μία μάρκα με αθλητικά παπούτσια. Οι επιχειρήσεις του ίδιου κλάδου, ανταγωνίζονται προκειμένου να κερδίσουν περισσότερους πελάτες. Με ποιους τρόπους, όμως, προσπαθούν να κερδίσουν τον ανταγωνισμό; Χωριστείτε σε ομάδες. Κάθε ομάδα θα εκπροσωπεί μία διαφορετική εταιρεία κατασκευής και πώλησης αθλητικών παπουτσιών, ενώ μία ομάδα θα υποδυθεί τους καταναλωτές. Κάθε εταιρεία θα προσπαθήσει με πραγματικά επιχειρήματα να κερδίσει όσο περισσότερους πελάτες μπορεί. Στο τέλος, οι πελάτες θα εκφράσουν τις προτιμήσεις τους και θα οριστεί νικήτρια ομάδα, αυτή που κατάφερε να κερδίσει το μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς.

55 Πώς θα μπορέσουμε να διαμορφώσουμε τις επαγγελματικές αποφάσεις των παιδιών αυτής της ηλικίας; Λήψη επαγγελματικής απόφασης και αυτοαποτελεσματικότητα στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Διπλωματική εργασία Παπαχρήστου Ιωάννα (2015) Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Φιλοσοφίας Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας Τομέας Ψυχολογίας Συμβουλευτική & Επαγγελματικός Προσανατολισμός

56 Δραστηριότητα 1: Κατασκευή επαγγελματικού γενεαλογικού δένδρου 56

57 Δραστηριότητα 1: Κατασκευή επαγγελματικού γενεαλογικού δένδρου 57 Στόχοι δραστηριότητας: να γνωρίσουν τα επαγγέλματα του οικογενειακού τους περιβάλλοντος να αντιληφθούν τυχόν επιδράσεις στην επαγγελματική επιλογή των γονέων τους να αναρωτηθούν σχετικά με τη δική τους επαγγελματική κατεύθυνση να φανταστούν τον εαυτό τους σε κάποιο επάγγελμα

58 Δραστηριότητα 2: Δεξιότητες ζωής και απασχολησιμότητας 58 Στόχοι δραστηριότητας: κατανόηση της έννοιας δεξιότητες αναγνώριση & κατανόηση δεξιοτήτων απασχολησιμότητας υποβοήθηση στη δημιουργία επαγγελματικών σχεδίων αντίληψη για το πως θα σκεφτόταν ένας πιθανός εργοδότης

59 Δραστηριότητα 2: Δεξιότητες ζωής και απασχολησιμότητας 59

60 Δραστηριότητα 2: Δεξιότητες ζωής και απασχολησιμότητας 60 - Αν ήσουν εργοδότης, γιατί θα επέλεγες να προσλάβεις το άτομο που θα σκεφτόταν όπως το άτομο με τον αριθμό 3; - Τι είδους δεξιότητες επιδεικνύει αυτό το άτομο, οι οποίες ίσως τον καθιστούσαν αποτελεσματικό εργαζόμενο; - Μπορείς να φτιάξεις μια λίστα με 2 θετικές δηλώσεις που θα σκεφτόσουν εσύ σε ανάλογη περίπτωση; - Οι σκέψεις με τους αριθμούς 1, 2, 3 αποτελούν αρνητικές απόψεις. Άλλαξέ τες για να δηλώνουν κάτι το θετικό.

61 Βιβλιογραφικές πηγές 61 στη συνέχεια Ερευνητικά προγράμματα και παρεμβάσεις θα βρείτε το ψυχομετρικό εργαλείο και το πρόγραμμα παρέμβασης. Σιδηροπούλου Δημακάκου, Δ. Αργυροπούλου, Κ., & Παπαϊωάννου, Χ. (2009). Διαμόρφωση επαγγελματικών επιλογών στο δημοτικό σχολείο: Ανάπτυξη και εφαρμογή δραστηριοτήτων επαγγελματικού προσανατολισμού μέσα από το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών. Νέα Παιδεία, 129, Sidiropoulou-Dimakakou, D., Mylonas, K., Argyropoulou, E., & Drosos, N. (2013). Career Decision-Making Characteristics of Primary Education Students in Greece. International Education Studies, 6(5),