2ο Επιστημονικό Συνέδριο Πανελλήνιας Ένωσης Σχολικών Συμβούλων

Transcript

1 Αξιολόγηση της Τριετούς Αρχικής Εφαρμογής του Προγράμματος Σπουδών Φυσικής Αγωγής στα Δημοτικά Σχολεία με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (Ε.Α.Ε.Π.) Ντάνης Απόστολος Σχολικός Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να αξιολογηθεί η αρχική εφαρμογή του ΠΣ της Φ.Α. στο Ε.Α.Ε.Π. και να διερευνηθούν οι δυσλειτουργίες στις νέες θεματικές ενότητες, οι εκτιμήσεις και οι επιμορφωτικές ανάγκες των εκπαιδευτικών. 394 εκπαιδευτικοί Φ.Α. από 4 Περιφερειακές Διευθύνσεις Εκπαίδευσης (Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, Κεντρικής Μακεδονίας, Θεσσαλίας και Κρήτης) που υπηρετούσαν σε δημοτικά σχολεία με Ε.Α.Ε.Π. απάντησαν σε ένα ερωτηματολόγιο 55 ερωτήσεων με 5-βάθμια διαβαθμισμένη κλίμακα απαντήσεων, σχετικά με την επιμόρφωσή τους στο ΠΣ, την εφαρμογή των νέων θεματικών ενοτήτων και τις εκτιμήσεις τους για τα οφέλη της Φ.Α. στο Ε.Α.Ε.Π. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης συχνοτήτων έδειξαν ότι οι εκπαιδευτικοί χαρακτήρισαν την έως τότε επιμόρφωσή τους «μέτρια» έως «καλή» (σε ποσοστό 67 %), παρόμοια με την επιμόρφωσή τους στο Δ.Ε.Π.Π.Σ. και Α.Π.Σ. της Φ.Α. και σε ψηλά ποσοστά (>70 %) έκριναν αναγκαία την περαιτέρω επιμόρφωσή τους στο ΠΣ. Οι εκπαιδευτικοί προσάρμοσαν τα περιεχόμενα του Α.Π.Σ. σε υψηλό βαθμό στο ΠΣ του Ε.Α.Ε.Π., εφάρμοσαν ωστόσο «εν μέρει» ή «καθόλου» (ποσοστά 60 %) τις νέες θεματικές ενότητες «Φυσικές δραστηριότητες και Σπορ υγείας & αναψυχής», «Νέα ή μη διαδεδομένα αθλήματα & αθλήματα ΑμΕΑ», «Λαϊκοί χοροί άλλων χωρών» και «Σύγχρονες μορφές χορευτικής έκφρασης». Οι εκτιμήσεις τους συνέκλιναν σε ποσοστό % ότι τα οφέλη της Φ.Α. στο Ε.Α.Ε.Π. είναι πολύ σημαντικά για την ανάπτυξη των μαθητών, ενώ τα περιεχόμενα και η επιπλέον φυσική δραστηριότητα στο μάθημα δεν έχουν αρνητικές συνέπειες στο ενδιαφέρον για συμμετοχή και μάθηση. Συμπεραίνεται, ότι τα ευρύτερα οφέλη του ΠΣ της Φ.Α. στο Ε.Α.Ε.Π. αναγνωρίζονται από τους εκπαιδευτικούς, οι ίδιοι ωστόσο δεν εφαρμόζουν τις νέες θεματικές ενότητες σε επαρκή βαθμό, με πιθανότερη εξήγηση την ελλιπή επιμόρφωση και την περιορισμένη διδακτική εξοικείωση με αυτές. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η λειτουργία δημοτικών σχολείων με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (Ε.Α.Ε.Π.) ξεκίνησε από το σχολικό έτος βάση της Φ.12/620/61531/Γ1/2010 υπ. απόφασης που καθόριζε το εβδομαδιαίο ωρολόγιο πρόγραμμα μαθημάτων και της Φ.3/609/60745/Γ1/2010 υπ. απόφασης με τη οποία ορίσθηκαν τα 800 ολοήμερα δημοτικά σχολεία αρχικής εφαρμογής του Ε.Α.Ε.Π. Παράλληλα με την Φ.12/879/88413/Γ1/2010 υπ. απόφαση καθορίσθηκε το -127-

2 Πρόγραμμα Σπουδών (ΠΣ) των νέων διδακτικών αντικειμένων που εισήχθησαν στο ωρολόγιο πρόγραμμα του Ε.Α.Ε.Π., με επανεξέταση & επικαιροποίηση των Αναλυτικών Προγραμμάτων Σπουδών και οδηγιών για τα διδακτικά αντικείμενα του ολοημέρου προγράμματος. Στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής (Φ.Α.) επήλθε αύξηση των ωρών διδασκαλίας στις τάξεις Α,Β,Γ,Δ, από 2 σε 4 την εβδομάδα, με επακόλουθο την εισαγωγή νέων θεματικών ενοτήτων στο ΠΣ για τις συγκεκριμένες τάξεις, ενώ στις τάξεις Ε και Στ δε σημειώθηκε καμιά αλλαγή. Παρά την εισαγωγή νέων θεματικών ενοτήτων δεν πραγματοποιήθηκε καμιά εισαγωγική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Φ.Α. που καλέστηκαν να εργασθούν στα δημοτικά σχολεία με Ε.Α.Ε.Π. από τον τότε αρμόδιο φορέα Ο.Ε.Π.Ε.Κ., ούτε δημιουργήθηκε εκπαιδευτικό υλικό για τη Φ.Α. Οι εκπαιδευτικοί λειτούργησαν με μόνα εφόδια το άρθρο 4 της Φ.12/879/88413 /Γ1/2010 υπ. απόφασης που αναφέρεται στη Φυσική Αγωγή και τις νέες θεματικές ενότητες για τις τάξεις Α,Β,Γ,Δ και τις μεμονωμένες οδηγίες των σχολικών συμβούλων Φ.Α. Μια συντονισμένη ενημέρωση-επιμόρφωση των σχολικών συμβούλων Φ.Α. για τη Φ.Α. στο Ε.Α.Ε.Π. πραγματοποιήθηκε μόλις τον Απρίλιο του 2012 (2 χρόνια μετά την έναρξη της λειτουργίας του Ε.Α.Ε.Π.), ενώ σχετικό επιμορφωτικό υλικό είχε αναρτηθεί σε ιστοσελίδα σχολικού συμβούλου ( από τον Οκτώβριο του Μετά την τριετή αρχική εφαρμογή του ΠΣ της Φ.Α. στα δημοτικά σχολεία που λειτούργησαν με Ε.Α.Ε.Π. κάτω από τις παραπάνω συνθήκες, τα οποία αυξήθηκαν σε 961 σύμφωνα με την Φ. 12/520/61575/Γ1/2011 υπ. απόφαση, κρίθηκε σκόπιμη και αναγκαία η αξιολόγηση της εφαρμογής του ΠΣ, προκειμένου να διερευνηθούν: α) ο βαθμός εφαρμογής του ΠΣ στις τάξεις Α,Β,Γ,Δ, β) οι δυσλειτουργίες και τα προβλήματα στη διδασκαλία των νέων θεματικών ενοτήτων και γ) οι επιμορφωτικές ανάγκες και οι εκτιμήσεις των εκπαιδευτικών Φ.Α. για τη Φ.Α. στο Ε.Α.Ε.Π. Ο απώτερος σκοπός αυτής της αξιολόγησης συνδέεται με τη διαμορφωτική αξιολόγηση (Scriven 1991) και την διενέργεια ενδεχομένων αναμορφώσεων ή/και βελτιώσεων των διαδικασιών εφαρμογής του ΠΣ, καθώς και με την παραγωγή βοηθητικού εκπαιδευτικού υλικού. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Στην έρευνα συμμετείχαν 394 εκπαιδευτικοί Φ. Α. (191 άνδρες και 203 γυναίκες), που δίδασκαν σε Δημοτικά Σχολεία με Ε.Α.Ε.Π. Προερχόταν από 10 διαφορετικές περιοχές ευθύνης σχολικών συμβούλων Φ. Α. της χώρας, τεσσάρων Περιφερειακών Διευθύνσεων Εκπαίδευσης (Ανατολική Μακεδονία-Θράκη, Κεντρική Μακεδονία, Θεσσαλία και Κρήτη). Η ηλικία τους ήταν άνω των 30 ετών και στην πλειοψηφία τους (60.4 %) κυμαινόταν μεταξύ ετών. Η εκπαιδευτική τους υπηρεσία ήταν μεγαλύτερη των 15 ετών (σε ποσοστό 53.8 %) και η διδακτική τους εμπειρία στα σχολεία με Ε.Α.Ε.Π. τριετής (σε ποσοστό 58.1 %), διετής (σε ποσοστό 23.1 %) και ενός έτους (σε ποσοστό 17.8 %). Σε ταυτόσημο ποσοστό (38.1 %), οι εκπαιδευτικοί -128-

3 υπηρετούσαν στην οργανική τους θέση και απασχολούνταν με απόσπαση, ενώ σε ποσοστό 17.8 % απασχολούνταν με διάθεση από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και σε ποσοστό 4,8 % ήταν αναπληρωτές. Οι συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί απάντησαν σε ερωτηματολόγιο κατά τη διάρκεια επιμορφωτικής συνάντησης με τους σχολικούς τους συμβούλους, για την εφαρμογή του Προγράμματος Σπουδών (ΠΣ) στα Δημοτικά σχολεία με Ε.Α.Ε.Π. Τα ερωτηματολόγια διανεμήθηκαν και συγκεντρώθηκαν από τους σχολικούς συμβούλους στην έναρξη της επιμορφωτικής συνάντησης. Το ερωτηματολόγιο περιείχε τέσσερεις ενότητες, 55 συνολικά ερωτήσεων με διαβαθμισμένες απαντήσεις 5-βάθμιας κλίμακας. Η πρώτη ενότητα αφορούσε στα ατομικά και υπηρεσιακά στοιχεία των εκπαιδευτικών, η δεύτερη στην ενημέρωση/επιμόρφωσή τους σχετικά με το ΠΣ, η τρίτη στην εφαρμογή των θεματικών ενοτήτων του ΠΣ και η τέταρτη σε εκτιμήσεις για οφέλη του Ε.Α.Ε.Π. στα δημοτικά σχολεία. Στο ερωτηματολόγιο υπήρχε δυνατότητα καταγραφής προβλημάτων εφαρμογής του ΠΣ και βελτιωτικών προτάσεων. Οι απαντήσεις του ερωτηματολογίου αναλύθηκαν στις συχνότητες και την ποσοστιαία κατανομή τους με χρήση του στατιστικού πακέτου SPSS (v. 15.0) για Windows. Οι διαφορές στις κατανομές των συχνοτήτων εξετάσθηκαν με το κριτήριο χ 2 σε Friedman s test και με τον Kendall s συντελεστή συμφωνίας (W). Στατιστικά σημαντικές θεωρήθηκαν οι τιμές με επίπεδο εμπιστοσύνης p< ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Αναφορικά με την αρχική ενημέρωση-επιμόρφωση των εκπαιδευτικών για το ΠΣ της Φ.Α. στα δημοτικά σχολεία με Ε.Α.Ε.Π., το 33.8 % δήλωσε ότι έγινε από το Σχολικό Σύμβουλο, το 32.5 % ότι έγινε από τη μελέτη της σχετικής υπουργικής απόφασης, το 19.5 % ότι έγινε από το Διευθυντή του σχολείου, το 6.1 % από συνάδελφό τους εκπαιδευτικό και το 5.6 % δήλωσε ότι δεν ενημερώθηκε ποτέ. Στην ερώτηση, πώς οι εκπαιδευτικοί χαρακτήριζαν την ενημέρωση-επιμόρφωσή τους στις νέες θεματικές ενότητες του ΠΣ της Φ.Α. στο Ε.Α.Ε.Π., οι απαντήσεις τους (σχήμα 1) παρουσίασαν εικόνα παρόμοιας κατανομής με την ενημέρωση-επιμόρφωσή τους για το Α.Π.Σ. και Δ.Ε.Π.Π.Σ. της Φ.Α.. Οι εκπαιδευτικοί δήλωσαν ότι η βοήθεια που είχαν στην εφαρμογή του ΠΣ (εφ όσον ζητήθηκε), για το 5.3 % ήταν «ανύπαρκτη», για το 11.9 % «ελλιπής», για το 28.4 % «μέτρια», για το 37.3 % «καλή» και για το 5.6 % από αυτούς «πολύ καλή». Σχετικά με την αναγκαιότητα της περεταίρω επιμόρφωσής τους στο ΠΣ και τις νέες θεματικές ενότητες της Φ.Α. στο Ε.Α.Ε.Π. οι απαντήσεις των εκπαιδευτικών κατανεμήθηκαν στο 40.9 % σε απόλυτη συμφωνία, σε ποσοστό 31.7 % σε υψηλή συμφωνία και σε ποσοστό 19.0 % σε μέτρια συμφωνία με την ερώτηση. Μια παρόμοια κατανομή παρουσίασαν οι απαντήσεις και ως προς την αναγκαιότητα ύπαρξης εκπαιδευτικού υλικού (βιβλίο εκπαιδευτικού και δραστηριοτήτων), σε -129-

4 ποσοστό 38.1 % (απόλυτη συμφωνία), σε ποσοστό 28.7 % (υψηλή συμφωνία) και σε ποσοστό 19.0 % (μέτρια συμφωνία). ΣΧΗΜΑ 1. Κατανομή των απαντήσεων των εκπαιδευτικών σχετικά με το πώς χαρακτήριζαν την ενημέρωση-επιμόρφωσή τους στο Πρόγραμμα Σπουδών. Ικανοποιημένοι δήλωσαν οι εκπαιδευτικοί από την ανεύρεση σχετικού εκπαιδευτικού υλικού στο διαδίκτυο, σε μέτριο βαθμό (23.1 %), σε αρκετά μεγάλο βαθμό (50.5 %) και πολύ μεγάλο βαθμό (17.0 %). Ως προς την εφαρμογή του ΠΣ της Φ.Α. στο Ε.Α.Ε.Π. η μεγάλη πλειοψηφία των εκπαιδευτικών δήλωσε ότι εφαρμόζει το ΠΣ σύμφωνα με την Φ. 12/879/88413/Γ1/ υπ. απόφαση, «αρκετά»/«πολύ», ενώ αντίστροφα κατανεμήθηκαν οι απαντήσεις τους ως προς τις διαφοροποιήσεις που εφάρμοζαν (κρυφό ΠΣ), στην πλειονότητά τους «εν μέρει» και «αρκετά» (Σχήμα 2)

5 ΣΧΗΜΑ 2. Κατανομή των απαντήσεων των εκπαιδευτικών ως προς τον βαθμό εφαρμογής του ΠΣ της Φ.Α. στο Ε.Α.Ε.Π. και ως προς τις διαφοροποιήσεις τους από το ΠΣ. Στην εφαρμογή των επιμέρους θεματικών ενοτήτων οι απαντήσεις των εκπαιδευτικών έδωσαν ενδιαφέροντα αποτελέσματα στην κάθε θεματική ενότητα: Για τη θεματική ενότητα «Χοροί» (Σχήμα 3), η τακτική εφαρμογή 1 ώρας την εβδομάδα συγκέντρωσε απαντήσεις «απόλυτα θετικές» από το 35.3 %, «πολύ θετικές» από το 18.8 %, «αρκετά θετικές» από το 20.8 %, «εν μέρει θετικές» από το 21.1 % και «αρνητικές» από το 3.6 %. Η ένταξη των παραδοσιακών χορών στη θεματική ενότητα συγκέντρωσε «απόλυτα θετικές» απαντήσεις σε ποσοστό 63.2 % και η ενσωμάτωση της μουσικοκινητικής αγωγής μια ποσοστιαία διασπορά απαντήσεων, κατά 19.5 % «εν μέρει», κατά 25.4 % «αρκετά», κατά 25.4 % «πολύ» και κατά 22.6 % «πάρα πολύ». Η ενσωμάτωση λαϊκών χορών και παιχνιδιών από άλλες χώρες, καθώς και σύγχρονων μορφών χορευτικής έκφρασης (hip-hop, break dance, RnB, Zumba, funky jazz) είχε κυρίως απαντήσεις «καθόλου» (30.5 και 28.4 % αντίστοιχα), «εν μέρει» (32.2 και 30.7 % αντίστοιχα) και «αρκετά» (22.3 και 19.0 % αντίστοιχα). Αντίθετα η ένταξη εκδηλώσεων & παραστάσεων με «χορούς» είχε κυρίως απαντήσεις «αρκετά» (22.1 %), «πολύ» (26.6 %) και «πάρα πολύ» (34.0 %). Οι μεγάλη πλειοψηφία των εκπαιδευτικών δήλωσε ότι δεν εντοπίζει προβλήματα στην εφαρμογή της θεματική ενότητας «Χοροί» στην σχολική πράξη, σε ποσοστό 35.0 % «καθόλου» ή εντοπίζει «εν μέρει» σε ποσοστό 33,2 % και «αρκετά» σε ποσοστό 19.5 %. ΣΧΗΜΑ 3. Η εφαρμογή της θεματικής ενότητας «Χοροί» στο σχολείο, σύμφωνα με τις απαντήσεις των εκπαιδευτικών. Στην εφαρμογή της θεματικής ενότητας «Ψυχοκινητική αγωγή» διαπιστώθηκε μια σχετικά καλή προσαρμογή στις οδηγίες του ΠΣ για το Ε.Α.Ε.Π., με τους εκπαιδευτικούς να εφαρμόζουν τη θεματική ενότητα στις προβλεπόμενες ώρες (

6 % «αρκετά», 28.4 % «πολύ» και 28.4 % «πάρα πολύ») και να έχουν πλαισιώσει το περιεχόμενο κατά τις οδηγίες «αρκετά» (32.5 %) έως «πολύ» (36.0 %). Οι εκπαιδευτικοί δήλωσαν ότι δεν εντοπίζουν προβλήματα στην εφαρμογή της θεματικής ενότητας στη σχολική πράξη σε ποσοστό 42.5 % ή εντοπίζουν «εν μέρει» σε ποσοστό 36.5 %. Το 35.3 % των ερωτηθέντων εκπαιδευτικών έχει εντάξει τη θεματική ενότητα της «Γυμναστικής Ενόργανης γυμναστικής» στη Φ.Α. των τάξεων Α, Β, Γ, Δ «αρκετά», το 19.0 % «πολύ» και το 14.7 % «πάρα πολύ», με ένα ποσοστό ωστόσο 26.9 % να δηλώνει «εν μέρει». Η μεγάλη πλειοψηφία των εκπαιδευτικών (συνολικά 77.5 %) δήλωσε ότι αφιερώνει περίπου 10 ώρες το χρόνο για την συγκεκριμένη θεματική ενότητα «αρκετά», «πολύ» και «πάρα πολύ». Στο μεγαλύτερο ποσοστό (37.1 %) οι εκπαιδευτικοί δήλωσαν ότι διαφοροποιούν «αρκετά» το περιεχόμενο της θεματικής ενότητας για τις τάξεις Α και Β σε σχέση με τις τάξεις Γ και Δ, ενώ στο μεγαλύτερο ποσοστό (36.5 %) δήλωσαν ότι συνδυάζουν «εν μέρει» τη γυμναστική με άλλες θεματικές ενότητες. Ως προς τα προβλήματα που οι εκπαιδευτικοί εντοπίζουν στην εφαρμογή της θεματικής ενότητας, το 21.6 % από αυτούς απάντησε «καθόλου», το 31.5 % «εν μέρει» και το 23.6 % «αρκετά». ΣΧΗΜΑ 4. Η εφαρμογή της θεματικής ενότητας «Φυσικές δραστηριότητες και Σπορ υγείας και αναψυχής», σύμφωνα με τις απαντήσεις των εκπαιδευτικών Για την εφαρμογή της θεματικής ενότητας «Φυσικές δραστηριότητες και Σπορ υγείας και αναψυχής» η μεγάλη πλειοψηφία των εκπαιδευτικών δείχνει να έχει εντάξει σε περιορισμένο βαθμό τη θεματική ενότητα στον ετήσιο προγραμματισμό του μαθήματος (Σχήμα 4). Οι εκπαιδευτικοί φαίνεται ότι δεν υιοθέτησαν τη μέθοδο project για τη θεματική ενότητα στις τάξεις Γ και Δ «καθόλου» σε ποσοστό 39.6 % ή την υιοθέτησαν «εν μέρει» σε ποσοστό 36.3 % και ότι δεν θεωρούν ικανοποιητική τη γνωριμία των μαθητών με φυσικές δραστηριότητες και σπορ υγείας και αναψυχής μέσα από το μάθημα της Φ.Α. (39.6 % «εν μέρει» και 28.4 % «αρκετά»). Για τα προβλήματα που εντοπίζουν στην εφαρμογή της θεματικής ενότητας οι -132-

7 εκπαιδευτικοί απάντησαν σε ποσοστό 21.3 % «καθόλου», σε ποσοστό 24.6 % «εν μέρει» και σε ποσοστό 24.6 % «αρκετά». Η γνωριμία με «Νέα ή μη διαδεδομένα αθλήματα & αθλήματα ΑμΕΑ» σύμφωνα με τις απαντήσεις των εκπαιδευτικών εμφανίζεται να έχει επίσης μια περιορισμένη εφαρμογή (Σχήμα 5). Η πλειοψηφία των απαντήσεων για την ένταξη της θεματικής ενότητας στο μάθημα κυμαίνεται σε «καθόλου» (22.6 %), σε «εν μέρει» (34.3 %) και σε «αρκετά» (26.1 %). Μια ανάλογη κατανομή των απαντήσεων παρατηρήθηκε στην ερώτηση «αν εφαρμόζεται μια περίοδος περίπου 10 ωρών το χρόνο για τη γνωριμία με νέα ή μη διαδεδομένα αθλήματα & αθλήματα ΑμΕΑ». Οι εκπαιδευτικοί απάντησαν σε ποσοστό 20.3 % «καθόλου», σε ποσοστό 38.8 % «εν μέρει» και σε ποσοστό 22.1 % «αρκετά». Φάνηκε ωστόσο ότι δεν εντοπίζουν προβλήματα στην εφαρμογή της συγκεκριμένης θεματικής ενότητας («καθόλου» σε ποσοστό 32.2 %, «εν μέρει» σε ποσοστό 30.5 %). ΣΧΗΜΑ 5. Η εφαρμογή της θεματικής ενότητας «Γνωριμία με νέα ή μη διαδεδομένα αθλήματα & αθλήματα ΑμΕΑ», σύμφωνα με τις απαντήσεις των εκπαιδευτικών. Η εφαρμογή της θεματικής ενότητας «Καταγραφή δεικτών κινητικής και σωματικής ανάπτυξης», σύμφωνα με τις απαντήσεις των εκπαιδευτικών, παρουσίασε μια διάσπαρτη κατανομή, τόσο στο βαθμό ένταξής της στον ετήσιο προγραμματισμό («καθόλου» 11.2 %, «εν μέρει» 21.8 %, «αρκετά» 23.9 %, «πολύ» 17.8 % και «πάρα πολύ» 23.9 %) όσο και της αξιολόγησης των δεικτών στις τάξεις Α,Β,Γ, Δ («καθόλου» 11.7 %, «εν μέρει» 24.9 %, «αρκετά» 29.2 %, «πολύ» 17.3 % και «πάρα πολύ» 15.7 % ). Οι απαντήσεις παρ όλου που δεν απεικονίζουν μια σαφή τάση φαίνεται να συγκεντρώνονται στην εκτίμηση «αρκετά». Η πλειονότητα των εκπαιδευτικών δήλωσε ότι δεν εντοπίζει ιδιαίτερα προβλήματα στην εφαρμογή της συγκεκριμένης θεματικής ενότητας, «καθόλου» (σε ποσοστό 42.1 %) ή εντοπίζει «εν μέρει» (σε ποσοστό 29.4 %)

8 ΣΧΗΜΑ 6. Εκτίμηση των προβλημάτων στην εφαρμογή των θεματικών ενοτήτων του ΠΣ της Φ.Α. στο Ε.Α.Ε.Π., σύμφωνα με τις δηλώσεις των εκπαιδευτικών. Όσον αφορά τις εκτιμήσεις για τα οφέλη του ΠΣ της Φ.Α. στο Ε.Α.Ε.Π., που συνδέονται αφ ενός με τις ώρες Φ.Α. στο εβδομαδιαίο πρόγραμμα των τάξεων Α, Β, Γ, Δ και αφ ετέρου με την εισαγωγή των νέων θεματικών ενοτήτων, οι απαντήσεις των εκπαιδευτικών έδειξαν μια ξεκάθαρη τάση: α) για «πάρα πολύ» σημαντική συμβολή των 4 ωρών Φ.Α. στην αρμονική σωματική και πνευματική ανάπτυξη των μαθητών και μαθητριών (64.2 %), β) για «καθόλου» μείωση ενδιαφέροντος για συμμετοχή και μάθηση λόγω των 4 ωρών Φ.Α. την εβδομάδα (92.6 %), γ) για «πολύ» και «πάρα πολύ» σημαντική διεύρυνση της μαθησιακής διαδικασίας, της κοινωνικής και συναισθηματικής αλληλεπίδρασης των μαθητών μέσω των νέων θεματικών ενοτήτων (30.5 και 48.0 % αντίστοιχα), δ) για «πολύ» και «πάρα πολύ» σημαντική σχέση των νέων θεματικών ενοτήτων με την υγεία των μαθητών (29.4 και 44.4 % αντίστοιχα), ε) για «καθόλου» ή «εν μέρει» μείωση ενδιαφέροντος για συμμετοχή και μάθηση λόγω των περιεχομένων των νέων θεματικών ενοτήτων (56,1 και 35.0 % αντίστοιχα), στ) για περισσότερα οφέλη, «πολύ» και «πάρα πολύ», του ΠΣ στο Ε.Α.Ε.Π. σε σχέση με το Α.Π.Σ. (28.9 και 39.8 % αντίστοιχα), ζ) για «καθόλου» αυξημένη σωματική κόπωση των μαθητών και μαθητριών λόγω των 4 ωρών Φ.Α. την εβδομάδα (92.4 %) και η) για «καθόλου» ή «εν μέρει» εξουθένωση των μαθητών/- τριών (ιδιαίτερα της Α και Β τάξης) λόγω της παραμονής στο σχολείο έως τις (38.3 και 31.7 % αντίστοιχα). ΣΥΖΗΤΗΣΗ Το ΠΣ της Φ.Α. στο Ε.Α.Ε.Π. διατηρεί το βασικό πλαίσιο του μαθήματος όπως καθορίζεται στο Δ.Ε.Π.Π.Σ. και Α.Π.Σ. της Φ.Α. (Υ.Α β/Γ2/2003, σελ ) διευρύνοντας τις θεματικές ενότητες της Φ.Α. στις τάξεις Α,Β,Γ και Δ. Συνεπώς η αξιολόγηση της αρχικής εφαρμογής αναφέρεται στην εφαρμογή της διδασκαλίας των νέων ή επικαιροποιημένων θεματικών ενοτήτων στις τάξεις Α,Β,Γ,Δ. Είναι κατανοητό ότι η επικαιροποίηση ή η εισαγωγή νέων αντικειμένων στο ΠΣ πρέπει να συνοδεύεται -134-

9 από επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, δεδομένου ότι οι εκπαιδευτικοί παίζουν τον πλέον σημαντικό ρόλο στην αποτελεσματική εφαρμογή του ΠΣ (Fullan, 2007; Tamir, 2004), η δε επαρκής γνώση των νέων στοιχείων και οι πεποιθήσεις τους για τα οφέλη και το αποτέλεσμα της διδασκαλίας καθορίζουν την αποτελεσματικότητα της εφαρμογής (Ennis, 1994; Lloyd & Wilson, 1998). Οι εκπαιδευτικοί χρειάζονται τον απαραίτητο χρόνο για να κατανοήσουν τα νέα διδακτέα αντικείμενα και τις προσαρμογές που πρέπει να κάνουν στη διδακτική πρακτική τους για να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες της εφαρμογής (Peers, Diezman & Watters, 2003). Παράλληλα, πρέπει να εντοπιστούν ενδεχόμενες δυσλειτουργίες και προβλήματα στην εφαρμογή και να γίνουν οι ανάλογες διορθωτικές ή βελτιωτικές παρεμβάσεις, στο πλαίσιο της διαμορφωτικής αξιολόγησης (Scriven, 1991; Weston, McAlpine & Bordonaro, 1995). Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι εκπαιδευτικοί επέδειξαν μια σχετικά καλή προσαρμογή στις επικαιροποιημένες θεματικές ενότητες της Φ.Α. στο Ε.Α.Ε.Π. (χοροί, ψυχοκινητική αγωγή, μουσικοκινητική αγωγή, γυμναστική-ενόργανη γυμναστική) και την εφαρμογή τους στο νέο πλαίσιο του ΠΣ, ενώ αντίθετα επέδειξαν δυσκολία ή εφάρμοσαν σε περιορισμένο βαθμό τις νέες θεματικές ενότητες (λαϊκοί χοροί άλλων χωρών, σύγχρονες μορφές χορευτικής έκφρασης, φυσικές δραστηριότητες και σπορ υγείας & αναψυχής, νέα ή μη διαδεδομένα αθλήματα & αθλήματα ΑμΕΑ). Αν και είναι συνηθισμένη και αναμενόμενη μια διαφοροποίηση της ανάπτυξης και εφαρμογής του ΠΣ από τους εκπαιδευτικούς (Munby & Russell, 1990; Shkedi, 1998, Kelly 2009), που προκύπτει και από τις διαφορετικές ερμηνείες από τον καθένα τους για το ΠΣ (Curtner-Smith, 1999), η πιθανότερη εξήγηση φαίνεται να βρίσκεται στην περιορισμένη επιμόρφωση-γνώση των νέων αντικειμένων από τους εκπαιδευτικούς και στην περιορισμένη εξοικείωση με τη διδασκαλία τους. Η επιμόρφωση στις νέες θεματικές ενότητες του ΠΣ εμφανίζεται απολύτως επιθυμητή από τους εκπαιδευτικούς, σύμφωνα και με τις δηλώσεις τους για τις επιμορφωτικές τους ανάγκες. Παρόμοια, θετικές στάσεις και προθέσεις για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών Φ.Α. διαπίστωσαν και άλλοι ερευνητές (Γοροζίδης & Γρατσωνίδης, 2012). Παρά το γεγονός ότι οι εκπαιδευτικοί χαρακτηρίζουν όμοια («μέτρια» έως «καλή») την επιμόρφωσή τους στο ΠΣ του Ε.Α.Ε.Π. και στο Α.Π.Σ. (σχήμα 1), η περιορισμένη εξοικείωσή τους με τη διδακτική διαχείριση των νέων αντικειμένων (μαθησιακές διαδικασίες αυτοσχεδιασμού, αυτοδιδασκαλίας, αμοιβαίας διδασκαλίας και project), καθώς και η ανάγκη εμπλουτισμού των γνώσεων και δεξιοτήτων τους στα περιεχόμενα των νέων αντικειμένων, συνηγορούν για την αναγκαιότητα μιας ιδιαίτερης επιμόρφωσης στις νέες θεματικές ενότητες του ΠΣ. Μια αποκλειστική εκπαίδευση των εκπαιδευτικών σε μεταρρυθμίσεις του ΠΣ φαίνεται ότι οδηγεί στην αποδοχή των αλλαγών και στην επιτυχή εφαρμογή τους από τους εκπαιδευτικούς (Ha et al., 2004). Η άποψη αυτή ενισχύεται παρατηρώντας την κατανομή των απαντήσεων σχετικά με την εφαρμογή της θεματικής ενότητας «Καταγραφή δεικτών κινητικής και σωματικής ανάπτυξης», η οποία στον τρίτο χρόνο -135-

10 εφαρμογής του ΠΣ συνδυάστηκε με την ενημέρωση και εφαρμογή του προγράμματος ΕΥΖΗΝ. Τα περισσότερα προβλήματα (σχήμα 6) εντοπίζονται στην εφαρμογή της θεματικής ενότητας «Φυσικές δραστηριότητες και σπορ υγείας και αναψυχής», όπου σε σχέση με τις άλλες θεματικές ενότητες, διαφοροποιούνται αισθητά, τόσο τα γνωστικά στοιχεία των περιεχομένων όσο και η διδακτική οργάνωση (με την εισαγωγή και της μεθόδου project). Από τις απαντήσεις σχετικά με οφέλη/ συνέπειες λόγω των αυξημένων ωρών Φ.Α. και των περιεχομένων των νέων θεματικών ενοτήτων στις τάξεις Α,Β,Γ,Δ, φαίνεται ότι οι εκπαιδευτικοί στην συντριπτική τους πλειοψηφία αναγνωρίζουν οφέλη, ότι δηλαδή: οι 4 ώρες Φ.Α. την εβδομάδα συμβάλλουν ουσιαστικά στην αρμονική σωματική και πνευματική ανάπτυξη των μαθητών/-τριών, οι νέες θεματικές ενότητες διευρύνουν τη μαθησιακή διαδικασία, την κοινωνική και συναισθηματική αλληλεπίδραση των μαθητών/-τριών, οι νέες θεματικές ενότητες σχετίζονται με την υγεία των μαθητών/-τριών και ότι το ΠΣ στο Ε.Α.Ε.Π. έχει να επιδείξει περισσότερα οφέλη για τους μαθητές/-τριες σε σχέση με το Α.Π.Σ. του Ως προς τις αρνητικές συνέπειες, που εστιάστηκαν στη σωματική κόπωση και τη μείωση ενδιαφέροντος των μαθητών/-τριών για συμμετοχή και μάθηση, οι εκτιμήσεις των εκπαιδευτικών ήταν απόλυτα αρνητικές. Συμπερασματικά λοιπόν, οι εκπαιδευτικοί Φ.Α. που εργάσθηκαν στην τριετή αρχική εφαρμογή του Ε.Α.Ε.Π. αναγνωρίζουν τα οφέλη των αυξημένων ωρών και των νέων θεματικών ενοτήτων της Φ.Α. στο Ε.Α.Ε.Π., αλλά αποκλίνουν «εν μέρει» έως «αρκετά» από την υλοποίηση των νέων θεματικών ενοτήτων που ορίζονται στο ΠΣ. Ως εκ τούτου κρίνεται αναγκαίο να μεθοδευτεί μια ειδική επιμόρφωσή τους στα βασικά περιεχόμενα, τη διδακτική μεθοδολογία και την οργάνωση της διδασκαλίας των νέων αυτών θεματικών ενοτήτων, προκειμένου να αποκτηθεί η διδακτική εξοικείωση και η οργανωτική ευχέρεια των εκπαιδευτικών και σ αυτές τις θεματικές ενότητες. Σημαντικό βοήθημα θ αποτελούσε η δημιουργία σχετικού εκπαιδευτικού υλικού για τον εκπαιδευτικό. ΑΝΑΦΟΡΕΣ Curtner-Smith M.D. (1999). The More Things Change the More They Stay the Same: Factors Influencing Teachers' Interpretations and Delivery of National Curriculum Physical Education. Sport, Education and Society 4,1: Ennis, C.D. (1994). Knowledge and Beliefs Underlying Curricular Expertise. QUEST, 46, Fullan, M. (2007). The New Meaning of Educational Change. New York: Teachers College Press. Γοροζίδης, Γ. & Γρατσωνίδης Α. (2012). Διερεύνηση επιμορφωτικών αναγκών εκπαιδευτικών φυσικής αγωγής. Προθέσεις και στάσεις απέναντι στην επιμόρφωση. Κινησιολογία, (Αφιερωματικό τεύχος),

11 Ha, A., Lee, J., Chan, D. & Sum, R. (2004). Teachers' perceptions of in-service teacher training to support curriculum change in physical education: The Hong Kong experience. Sport, Education and Society, 9,3, Kelly, A.V. (2009). The Curriculum. Theory and Practice. London. Sage. Lloyd, G. M. & Wilson, M. (1998). Supporting Innovation: The Impact of a Teacher's Conceptions of Functions on his Implementation of a Reform Curriculum. Journal for Research in Mathematics Education, 29(3) Munby, H., & Russell, T. (1990). Metaphor in the study of teachers professional knowledge. Theory Into Practice, 29, Peers, C.E., Diezmann, D.M. & Watters, J.J. (2003). Supports and Concerns for Teacher Professional Growth During the Implementation of a Science Curriculum Innovation. Research in Science Education 33, Scriven, M. (1991). Beyond Formative and Summative Evaluation. In M. W. McLaughlin & D. C. Phillips (Ed.) Evaluation and Education: At Quarter Century, Chicago: University of Chicago Press, Shkedi, A. (1998). Can the curriculum guide both emancipate and educate teachers? Curriculum Inquiry, 28, Tamir, P. (2004). Curriculum implementation revisited. Journal of curriculum studies, 36(3), Weston, C., McAlpine, L., & Bordonaro, T. (1995). A model for understanding formative evaluation in instructional design. Educational Technology Research and Development, 43(3), Υ.Α β/Γ2/2003. Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) και Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών (Α.Π.Σ.) Δημοτικού Γυμνασίου. ΦΕΚ 304 τ.β / , σελ Υ.Α. Φ.12/620/61531/Γ1/2010. Ωρολόγια Προγράμματα Δημοτικών Σχολείων με ενιαίο αναμορφωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. ΦΕΚ 804 τ.β / Υ.Α. Φ.3/609/60745/Γ1/2010. Ορισμός 800 Δημοτικών Σχολείων με ενιαίο αναμορφωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. ΦΕΚ 804 τ.β / Υ.Α. Φ.12/879/88413/Γ1/2010. Διδασκαλία πρόγραμμα σπουδών των νέων διδακτικών αντικειμένων που θα εισαχθούν στα ολοήμερα δημοτικά σχολεία που θα λειτουργήσουν με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (ΕΑΕΠ) επανεξέταση & επικαιροποίηση των Αναλυτικών Προγραμμάτων και οδηγιών για τα διδακτικά αντικείμενα του ολοήμερου προγράμματος. ΦΕΚ 1139 τ.β / Υ.Α. Φ. 12/520/61575/Γ1/2011. Τροποποίηση συμπλήρωση της με αριθμ. Φ.12/773/77094/ Γ1/ (ΦΕΚ 1139, τ.β ) και της με αριθμ. Φ.12/620/61531/Γ1/ (ΦΕΚ 804, τ.β ) Ωρολόγια Προγράμματα Δημοτικών Σχολείων με Ενιαίο Αναμορφωμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα ΕΑΕΠ. ΦΕΚ 1327 τ.β /