ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑÏΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

Transcript

1 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, COM(2004)536 τελικό ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑÏΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2004 ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΤΗΣ ΕΚ {SEC(2004)1027) EL EL

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ A. Προοίµιο Η δέσµευση της ΕΚ για την αναπτυξιακή συνεργασία Η σχέση µεταξύ εµπορίου και ανάπτυξης Περιφερειακή ολοκλήρωση και συνεργασία Στήριξη των µακροοικονοµικών πολιτικών και ισότιµη πρόσβαση στις κοινωνικές υπηρεσίες Μεταφορές Επισιτιστική ασφάλεια και βιώσιµη αγροτική ανάπτυξη ιακυβέρνηση, δηµιουργία θεσµικής ικανότητας και κράτος δικαίου Επιστηµονική και τεχνολογική συνεργασία για την ανάπτυξη Άλλες δράσεις συνεργασίας της ΕΚ Αποτελεσµατικότητα της συνεργασίας της ΕΚ Η δράση της ΕΚ παγκοσµίως: Επιτεύγµατα το 2003 ανά περιοχή Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό: Η ειρήνη ως προτεραιότητα Παραρτήµατα EL 2 EL

3 A. ΠΡΟΟΙΜΙΟ Πρόκειται για την τέταρτη ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αναπτυξιακή πολιτική και την εξωτερική βοήθεια και την τελευταία της Επιτροπής Πρόντι. Περιγράφει τους στόχους που συµφωνήθηκαν για το 2003 και υπογραµµίζει την πρόοδο που σηµειώθηκε όσον αφορά την επίτευξή τους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαδραµατίζει ρόλο παγκόσµιου παράγοντα σε οικονοµικούς, εµπορικούς και αναπτυξιακούς όρους. Είναι χορηγός του 55% της παγκοσµίως χορηγούµενης βοήθειας, περίπου 30 δισ. ευρώ ετησίως από τη βοήθεια αυτή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαχειρίζεται ποσοστό άνω του ενός πέµπτου. Η βοήθεια χορηγείται σε περισσότερες από 160 χώρες, εδάφη ή οργανισµούς παγκοσµίως και αποτελεί απτή απόδειξη της κοινοτικής δέσµευσης έναντι των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας µε επίκεντρο τη µείωση της φτώχειας. Από το 2000, κύριος στόχος της κοινοτικής αναπτυξιακής πολιτικής είναι η µείωση και, ενδεχοµένως, η εξάλειψη της φτώχειας. Μέσω της εξωτερικής της βοήθειας, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποδεικνύει τη στήριξή της στην προώθηση και την εδραίωση παγκόσµιων αξιών, όπως η δηµοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώµατα. Για το 2003, η Επιτροπή προσπάθησε για τη βελτίωση της παγκόσµιας εταιρικής σχέσης µεταξύ Βορρά και Νότου, κυρίως µε την υλοποίηση των δεσµεύσεων που αναλήφθηκαν το 2002 κατά τις διασκέψεις των Ηνωµένων Εθνών για τη χρηµατοδότηση της ανάπτυξης στο Μοντερέι και για τη βιώσιµη ανάπτυξη στο Γιοχάνεσµπουργκ, και µε τη χρήση του πλαισίου της συµφωνίας του Κοτονού 1 ώστε να επιβεβαιωθεί η αλληλεγγύη της Ευρώπης µε την Αφρική. Επιπλέον, στόχος ήταν να διασφαλιστεί αφενός ότι τα θετικά αποτελέσµατα της παγκοσµιοποίησης θα κατανεµηθούν οµοιόµορφα τόσο µεταξύ των χωρών όσο και στο εσωτερικό τους, ενώ ταυτόχρονα θα γίνει σεβαστή η πολιτιστική τους ποικιλοµορφία και η περιβαλλοντική τους κληρονοµιά, και αφετέρου ότι θα καταβληθεί προσπάθεια για δικαιότερη κατανοµή των πόρων µεταξύ Βορρά και Νότου. Το 2003 ήταν επίσης σηµαντικό έτος από την άποψη της βελτίωσης της συνοχής και των επιπτώσεων της εξωτερικής βοήθειας της ΕΚ. Η Επιτροπή συνέχισε τη µεταρρύθµισή της όσον αφορά τον τρόπο µε τον οποίο καθορίζει προτεραιότητες, οργανώνει και υλοποιεί τα προγράµµατά της, και το γεγονός αυτό άρχισε να δείχνει συγκεκριµένα αποτελέσµατα. Το 2003 οι αναλήψεις υποχρεώσεων και οι πληρωµές τόσο στον προϋπολογισµό όσο και στο Ευρωπαϊκό Ταµείο Ανάπτυξης έφθασαν σε επίπεδα ρεκόρ. Με την ανάθεση της καθηµερινής λήψης αποφάσεων στις αντιπροσωπείες τα προγράµµατα εξωτερικής βοήθειας της Ένωσης ανταποκρίνονται πλέον περισσότερο στις χώρες εταίρους ενώ άλλοι χορηγοί αναφέρουν αξιοσηµείωτη βελτίωση του συντονισµού. Η ανάθεση εξουσιών θα έχει ολοκληρωθεί γενικότερα στα µέσα του Η ποιότητα των εγγράφων στρατηγικής, τα οποία χρησιµεύουν για την ανάλυση της κατάστασης σε µία χώρα εταίρο και για την επιλογή των τοµέων στους οποίους πρέπει να επικεντρωθεί η βοήθεια, έχει επίσης βελτιωθεί κατά πολύ. Το 2003 λήφθηκαν σηµαντικά µέτρα για τη µεταρρύθµιση της κοινής γεωργικής πολιτικής µε σκοπό να ελαχιστοποιηθούν οι στρεβλώσεις στο διεθνές εµπόριο και να προωθηθεί µία περισσότερο φιλική προς την ανάπτυξη προσέγγιση και βελτιωµένη συνοχή µεταξύ της 1 Πολυµερής συµφωνία που καλύπτει το εµπόριο, την αναπτυξιακή συνεργασία και τον πολιτικό διάλογο µεταξύ της ΕΕ και 78 χωρών της υποσαχαρίου Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού η οποία υπεγράφη το 2000 EL 3 EL

4 γεωργικής πολιτικής και των αναπτυξιακών πολιτικών της ΕΕ, σύµφωνα µε τις επιδιώξεις του αναπτυξιακού γύρου του ΠΟΕ στη Ντόχα. Και άλλες µεταρρυθµίσεις βρίσκονται στο στάδιο της προετοιµασίας για τους τοµείς που δεν επηρεάζονται ακόµη, ειδικότερα το βαµβάκι, τον καπνό, το ελαιόλαδο και τη ζάχαρη. Το 2003, έλαβαν νέα ώθηση και προσδιορίστηκαν σαφέστερα οι σχέσεις της ΕΕ µε τους κοντινούς της γείτονες. Τον εκέµβριο, το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο συµφώνησε τις αρχές για ένα νέο πλαίσιο πολιτικής βάσει του οποίου παρέχεται στις χώρες αυτές εταιρική σχέση µε στόχο να είναι πλέον όλα κοινά εκτός από τους θεσµούς. Η ευρωπαϊκή πολιτική γειτνίασης θα διασφαλίσει ότι, µετά τη διεύρυνση της ΕΕ, δεν θα δηµιουργηθούν νέες διαχωριστικές γραµµές µεταξύ προνοµιούχων και µη προνοµιούχων, σ αυτήν την ήπειρο που έχει επανειληµµένα δοκιµαστεί από πολέµους. Το 2003 σηµειώθηκε επίσης ένα καινοτόµο βήµα εµπρός όσον αφορά τη συνεισφορά της Κοινότητας στην εγκαθίδρυση ειρήνης στην Αφρική. Η Επιτροπή θα συνεισφέρει 250 εκατοµµύρια ευρώ σε ένα αφρικανικό χρηµατοδοτικό µέσο για την ειρήνη, το οποίο θα βασίζεται στις αρχές: (i) της ιδίας ευθύνης που ενισχύει την ικανότητα του αφρικανικού λαού να αντιµετωπίζει τις αφρικανικές συγκρούσεις, (ii) της αλληλεγγύης µέσω χρηµατοδοτικών συνεισφορών από όλες τις αφρικανικές χώρες, και (iii) της αναγνώρισης του ότι χωρίς ειρήνη και σταθερότητα δεν µπορεί να υπάρξει ανάπτυξη στην Αφρική. C. PATTEN. Μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αρµόδιο για τις εξωτερικές σχέσεις. Πρόεδρος του Συµβουλίου του γραφείου συνεργασίας EuropeAid. P. NIELSON. Μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αρµόδιο για την ανάπτυξη. Επικεφαλής του Συµβουλίου του γραφείου συνεργασίας EuropeAid. G. VERHEUGEN. Μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αρµόδιο για τη διεύρυνση. Μέλος του Συµβουλίου του γραφείου συνεργασίας EuropeAid. P. LAMY. Μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αρµόδιο για το εµπόριο. Μέλος του Συµβουλίου του γραφείου συνεργασίας EuropeAid. J. ALMUNIA. Μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αρµόδιο για τις οικονοµικές και νοµισµατικές υποθέσεις. Μέλος του Συµβουλίου του γραφείου συνεργασίας EuropeAid. EL 4 EL

5 1. Η ΕΣΜΕΥΣΗ ΤΗΣ ΕΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ Η παρούσα ετήσια έκθεση παρουσιάζει συνοπτικά τις πρωτοβουλίες και τις δραστηριότητες της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κοινότητας στον τοµέα της αναπτυξιακής συνεργασίας και των εξωτερικών σχέσεων το Στόχος είναι να φθάσει η έκθεση αυτή σε ένα ευρύ κοινό στο οποίο συγκαταλέγονται τα ίδια τα ευρωπαϊκά όργανα, οι διοικήσεις των κρατών µελών, άλλοι οργανισµοί που δραστηριοποιούνται στους τοµείς της ανάπτυξης και της εξωτερικής βοήθειας, οι χώρες εταίροι και οι µη κρατικοί φορείς της Ευρώπης καθώς και οι πολίτες οι οποίοι, ως φορολογούµενοι, συµβάλλουν στην υλοποίηση της σηµαντικής αυτής προσπάθειας. Η χρηµατοδοτική βοήθεια είναι ζωτικής σηµασίας για να επιτευχθούν όλοι οι φιλόδοξοι στόχοι που έχουν θέσει τόσο οι αναπτυσσόµενες χώρες όσο και η κοινότητα των χορηγών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση συνολικά είναι ο µεγαλύτερος χορηγός παγκοσµίως στον τοµέα της ανάπτυξης, καθώς παρέχει πάνω από το ήµισυ της συνολικής παγκόσµιας αναπτυξιακής βοήθειας, και συγκεκριµένα, το 2003 διέθεσε πάνω από 30 δισ. ευρώ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαχειρίζεται, εξ ονόµατος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας ποσοστό που υπερβαίνει το ένα πέµπτο του συνολικού προϋπολογισµού της σηµερινής βοήθειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα κονδύλια αυτά προέρχονται από τον κοινοτικό προϋπολογισµό καθώς και από το Ευρωπαϊκό Ταµείο Ανάπτυξης (ΕΤΑ). H γεωγραφική εµβέλεια που καλύπτουν τα προγράµµατα κοινοτικής βοήθειας είναι επίσης παγκόσµια από τους άµεσους γείτονες της ΕΕ µέχρι µικρά νησιά του Ειρηνικού. Η παρούσα έκθεση καλύπτει αναλήψεις υποχρεώσεις ύψους 7,8 δισ. ευρώ και εκταµιεύσεις ύψους 5,8 δισ. ευρώ για το Στόχος της αναπτυξιακής συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Κοινότητας είναι να προωθήσει τη βιώσιµη ανάπτυξη που αποβλέπει στην εξάλειψη της φτώχειας σε χώρες εταίρους και στην ενσωµάτωση των χωρών αυτών στην παγκόσµια οικονοµία. Κάτι τέτοιο µπορεί να επιτευχθεί µόνο µε την υλοποίηση πολιτικών που προωθούν την εδραίωση της δηµοκρατίας, το κράτος δικαίου και τον σεβασµό των ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Η ιδία ευθύνη των χωρών εταίρων για τις στρατηγικές αυτές µέσω της ενίσχυσης του δηµοκρατικού συστήµατος και της επέκτασης της συµµετοχής σε όλα τα τµήµατα της κοινωνίας είναι το κλειδί της επιτυχίας. Η Κοινότητα προσδίδει µεγάλη σηµασία στην ποιότητα του διαλόγου µε κάθε χώρα εταίρο ώστε να εξασφαλισθεί συνοχή µεταξύ των πολιτικών που επιδιώκει η εκάστοτε χώρα και των δράσεων στήριξης της Κοινότητας. Η έκθεση ενηµερώνει για την πρόοδο που σηµειώθηκε όσον αφορά τους στρατηγικούς στόχους που καθόρισε η ΕΚ καθώς και για τα επιτεύγµατα του τελευταίου έτους. Οι στρατηγικοί στόχοι της ΕΚ βασίζονται στους αναπτυξιακούς στόχους της χιλιετίας που συµφωνήθηκαν από τους αρχηγούς του κόσµου κατά τη διάσκεψη κορυφής της χιλιετίας τον Σεπτέµβριο 2000, µε πρωτεύοντα στόχο να µειωθεί στο µισό η φτώχεια παγκοσµίως µέχρι το EL 5 EL

6 Η ΕΚ συµβάλλει στην επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας επικεντρώνοντας τη βοήθειά της σε έξι βασικούς τοµείς στους οποίους υπάρχουν δυνατότητες προστιθέµενης αξίας. Η έκθεση αναλύει την πρόοδο στους βασικούς αυτούς τοµείς: τη σχέση µεταξύ εµπορίου και ανάπτυξης την περιφερειακή ολοκλήρωση και συνεργασία τη στήριξη των µακροοικονοµικών πολιτικών και της ισότιµης πρόσβασης στις κοινωνικές υπηρεσίες, τις µεταφορές, την επισιτιστική ασφάλεια και τη βιώσιµη αγροτική ανάπτυξη, και τη δηµιουργία θεσµικής ικανότητας, ιδίως όσον αφορά τη χρηστή διακυβέρνηση και το κράτος δικαίου. Η προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, της ισότητας µεταξύ ανδρών και γυναικών, της βιωσιµότητας του περιβάλλοντος και της πρόληψης των συγκρούσεων είναι βασικά θέµατα που πρέπει να ενσωµατώνονται σε κάθε στάδιο και στο πλαίσιο όλων των κοινοτικών προγραµµάτων χορήγησης βοήθειας Η σχέση µεταξύ εµπορίου και ανάπτυξης Τον Νοέµβριο 2002 το Συµβούλιο Υπουργών ενέκρινε συµπεράσµατα σχετικά µε την ανακοίνωση 2 για το εµπόριο και την ανάπτυξη που συνέταξε η Επιτροπή, και αυτό οδήγησε σε µια σειρά κοινοτικών πρωτοβουλιών το συγκεκριµένο έτος. Βασικός στόχος της Επιτροπής είναι να εξασφαλισθεί ότι οι αναπτυσσόµενες χώρες, ειδικότερα οι πλέον ευάλωτες, θα επωφεληθούν σηµαντικά από τη συµµετοχή τους στο διεθνές εµπορικό σύστηµα. Κατ αναλογία, η Επιτροπή εργάζεται για να βελτιώσει τη συνοχή µεταξύ των νέων εµπορικών κανόνων του ΠΟΕ και των στόχων της αναπτυξιακής πολιτικής. Οι αξιολογήσεις της βιωσιµότητας των επιπτώσεων χρησιµοποιούνται πλέον σε τακτική βάση για να εκτιµηθούν οι οικονοµικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις των εµπορικών συµφωνιών σε πολυµερές και διµερές ή περιφερειακό επίπεδο Περιφερειακή ολοκλήρωση και συνεργασία Στο πλαίσιο της πολιτικής της ΕΕ, η περιφερειακή ολοκλήρωση των αναπτυσσόµενων χωρών θεωρείται σηµαντικό βήµα για την ενσωµάτωσή τους στην παγκόσµια οικονοµία. Η περιφερειακή ολοκλήρωση αποτέλεσε κατά συνέπεια βασικό στοιχείο της στήριξης που παρέσχε η ΕΕ στην πρωτοβουλία Mercosur, στην Κοινή Αγορά Κεντρικής Αµερικής και στην Κοινότητα των Άνδεων, ενώ παράλληλα επιταχύνθηκε η περιφερειακή συνεργασία µε τη Νοτιοανατολική Ασία. Το 2003, η ΕΚ προσπάθησε να προωθήσει την έννοια της µεγαλύτερης περιφερειακής συνεργασίας στις χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού που καλύπτει η συµφωνία του Κοτονού. Μέχρι τα µέσα του 2003 είχαν συµφωνηθεί στρατηγικές στήριξης για έξι περιφέρειες εντός της οµάδας ΑΚΕ, και όλες περιελάµβαναν την περιφερειακή ολοκλήρωση και το εµπόριο ως βασικούς τοµείς. Η ευρωπαϊκή πολιτική γειτνίασης αντανακλά µία νέα διάσταση στην εταιρική σχέση µεταξύ της ΕΕ και της Ρωσίας, των δυτικών Νέων Ανεξάρτητων Κρατών και δέκα χωρών της Μεσογείου. Το 2003, η Κοινότητα ανέπτυξε την έννοια των 2 Πρόταση πολιτικής της Επιτροπής στα κράτη µέλη της ΕΕ και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο [COM(2004)536]. EL 6 EL

7 προγραµµάτων γειτνίασης στο πλαίσιο των οποίων συνενώνονται τόσο η εσωτερική όσο και η εξωτερική χρηµατοδότηση µε νέο εναρµονισµένο τρόπο Στήριξη των µακροοικονοµικών πολιτικών και ισότιµη πρόσβαση στις κοινωνικές υπηρεσίες Η αρχή της απευθείας δηµοσιονοµικής στήριξης για να µπορέσουν οι χώρες να εφαρµόσουν τις στρατηγικές τους για τη µείωση της φτώχειας εφαρµόστηκε µε σηµαντική επιτυχία το Η δηµοσιονοµική στήριξη και η µακροοικονοµική βοήθεια είναι δύο διαφορετικές µέθοδοι ζωτικής σηµασίας για τη µείωση της φτώχειας, για τη στήριξη των δηµόσιων δαπανών για ζωτικές υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης και για τη µέτρηση των αποτελεσµάτων στην πράξη. Το 2003 αναλήφθηκαν υποχρεώσεις συνολικού ύψους 770 εκατ. ευρώ και εκταµιεύθηκαν 390 εκατ. ευρώ για δηµοσιονοµική στήριξη σε 19 χώρες ΑΚΕ, που στήριξαν την υλοποίηση των εθνικών στρατηγικών των χωρών εταίρων για τη µείωση της φτώχειας, εξασφάλισαν την πρόοδο όσον αφορά τα προγράµµατα µεταρρύθµισης της διαχείρισης των δηµόσιων οικονοµικών, και ενθάρρυναν τις κυβερνήσεις να επικεντρωθούν σε απτά αποτελέσµατα. Οι δράσεις που αναλήφθηκαν το 2003 για την εκπαίδευση στο πλαίσιο της αναπτυξιακής πολιτικής της ΕΚ ακολούθησαν τη στρατηγική που καθορίστηκε τον Μάρτιο του 2002 µε την Ανακοίνωση για την εκπαίδευση και την κατάρτιση στο πλαίσιο της µείωσης της φτώχειας στις αναπτυσσόµενες χώρες. Η Επιτροπή διαδραµάτισε ενεργό ρόλο στο σχεδιασµό και την εκκίνηση της διεθνούς εταιρικής σχέσης σχετικά µε το πρόγραµµα «σχολείο για όλους», γεγονός που πιστεύεται ότι θα βοηθήσει στο να υπάρχει καθολική πρόσβαση στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση στις αναπτυσσόµενες χώρες. Οι αναλήψεις υποχρεώσεων το 2003 για εθνικά προγράµµατα εκπαίδευσης και έργα ανέρχονται συνολικά σε 250 περίπου εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 135 περίπου εκατ. διατέθηκαν για τις χώρες ΑΚΕ. Αυτά τα εθνικά προγράµµατα εκπαίδευσης καλύπτουν τόσο τη βασική όσο και την επαγγελµατική και ανώτερη εκπαίδευση, έχουν ενσωµατωθεί στο αναπτυξιακό πρόγραµµα κάθε χώρας και παρακολουθούνται βάσει δεικτών που έχουν συµφωνηθεί µε τις κυβερνήσεις των χωρών εταίρων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξακολούθησε να σηµειώνει πρόοδο όσον αφορά την επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας στον τοµέα της υγείας όπως η παιδική θνησιµότητα, η µητρική υγεία και οι µεταδοτικές νόσοι που τους θεωρεί ως άµεση προτεραιότητα της πολιτικής της. Το γεγονός αυτό αντανακλάται στην προγραµµατισµένη στήριξη για τις αναπτυσσόµενες χώρες. Εξάλλου, η ΕΚ διέθεσε 460 εκατ. ευρώ στο Παγκόσµιο Ταµείο για την καταπολέµηση του AIDS, της φυµατίωσης και της ελονοσίας. Η συνεισφορά της ΕΕ (ΕΚ συν κράτη µέλη) αντιπροσωπεύει µέχρι στιγµής άνω του ηµίσεως των συνολικών πόρων που έχουν ήδη χορηγηθεί στο Ταµείο Μεταφορές Οι µεταφορές αποτελούν υπηρεσία ζωτικής σηµασίας για τη βελτίωση της πρόσβασης στην υγεία, την εκπαίδευση, την παροχή ύδατος και την επισιτιστική ασφάλεια. Είναι µία από τις έξι προτεραιότητες της αναπτυξιακής συνεργασίας της ΕΚ και αποτελεί το αντικείµενο 32 εθνικών προγραµµάτων χωρών ΑΚΕ και τριών EL 7 EL

8 περιφερειακών προγραµµάτων ΑΚΕ στο πλαίσιο του 9 ου ΕΤΑ. Το 2003, οι αναλήψεις υποχρεώσεων για προγράµµατα µεταφορών στις χώρες και τις περιοχές ΑΚΕ ανήλθαν συνολικά σε 500 εκατ. ευρώ περίπου και χρησιµοποιήθηκαν για τη στήριξη των µεταρρυθµίσεων των υλοποιούµενων πολιτικών και στρατηγικών και για την πραγµατοποίηση επενδύσεων σε δίκτυα, κυρίως στον τοµέα των οδικών µεταφορών. Οι µεταφορές αποτελούν επίσης µία από τις προτεραιότητες στο πλαίσιο των προγραµµάτων TACIS 3 και των περιφερειακών προγραµµάτων Κεντρικής Ασίας και υτικών Βαλκανίων. Στο πλαίσιο του προγράµµατος ΤRACECA, η Επιτροπή στηρίζει τη δηµιουργία ενός κοινού διαδρόµου µεταφορών µεταξύ Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας: το 2003, προσδιορίστηκαν 11 έργα συνολικού προϋπολογισµού 12 εκατ. ευρώ. Το 2003, ολοκληρώθηκαν επίσης µία περιφερειακή µελέτη για τις υποδοµές στα Βαλκάνια και µία αξιολόγηση των αναγκών στον τοµέα της αεροπορικής ασφάλειας και του ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας στις πέντε χώρες CARDS Επισιτιστική ασφάλεια και βιώσιµη αγροτική ανάπτυξη Η φτώχεια της υπαίθρου παραµένει το κυριότερο χαρακτηριστικό στις αναπτυσσόµενες χώρες, τόσο από την άποψη του µεγέθους όσο και της έκτασης της φτώχειας. Το 2003, η Επιτροπή προήδρευσε µιας ειδικής οµάδας εργασίας των κρατών µελών της ΕΕ µε στόχο τη µελέτη µιας νέας πολιτικής για την ύπαιθρο στις αναπτυσσόµενες χώρες. Με τη µελέτη αυτή τίθενται οι βάσεις για βιώσιµες, συµµετοχικές και υπέρ των φτωχών πολιτικές υπαίθρου και για συστήµατα διαχείρισης της υπαίθρου που βασίζονται στην αναγνώριση των υφιστάµενων δικαιωµάτων στους τοπικούς πολιτισµούς και κοινωνίες. Το 2003 η Επιτροπή συνέβαλε στη δηµιουργία ενός παγκόσµιου συνασπισµού χορηγών για την αγροτική ανάπτυξη µε τη συµµετοχή σηµαντικών διµερών και πολυµερών χορηγών. Η ΕΚ ανέλαβε επίσης τη δηµιουργία µιας στρατηγικής εταιρικής σχέσης µε βασικούς οργανισµούς των Ηνωµένων Εθνών, όπως ο Οργανισµός Επισιτισµού και Γεωργίας (FAO) και το Παγκόσµιο Επισιτιστικό Πρόγραµµα. Η Επιτροπή διέθεσε 440,6 εκατ. ευρώ σε 32 χώρες προτεραιότητας, κυρίως στην Αφρική, καθώς και για την ενίσχυση σηµαντικών διεθνών οργανισµών, µέσω ειδικού κονδυλίου του προϋπολογισµού ΕΕ για την επισιτιστική βοήθεια και την επισιτιστική ασφάλεια ιακυβέρνηση, δηµιουργία θεσµικής ικανότητας και κράτος δικαίου Η χρηστή διακυβέρνηση και η προώθηση της δηµοκρατίας έχουν καθοριστεί από τη διεθνή κοινότητα, περιλαµβανοµένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ως βασικοί παράγοντες για την επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας. Η πολιτική της ΕΚ για τη διακυβέρνηση, τη δηµιουργία θεσµικής ικανότητας και το κράτος δικαίου έχει εξεταστεί σε πρόσφατη ανακοίνωση για τη διακυβέρνηση και την 3 Το πρόγραµµα TACIS παρέχει χρηµατοδοτούµενη τεχνική βοήθεια σε 12 χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας (Αρµενία, Αζερµπαϊζάν, Λευκορωσία, Γεωργία, Καζακστάν, Κιργιζιστάν, Μολδαβία, Ρωσία, Τατζικιστάν, Τουρκµενιστάν, Ουκρανία και Ουζµπεκιστάν). EL 8 EL

9 ανάπτυξη. Η προσέγγιση είναι πρακτική και επικεντρώνεται σε διάφορους τύπους καταστάσεων, όπως για παράδειγµα, δύσκολες εταιρικές σχέσεις, καταστάσεις που δηµιουργούνται µετά από συγκρούσεις και αποτελεσµατικές εταιρικές σχέσεις. Η ΕΚ εξακολούθησε, και το 2003, να επικεντρώνει τις προσπάθειές της στους «καλούς µαθητές» ως µέσο αύξησης της αποτελεσµατικότητας της βοήθειας, ωστόσο, κρίνει ταυτόχρονα ότι οι πληθυσµοί στις χώρες µε τις χαµηλότερες επιδόσεις δεν πρέπει να πληρώνουν το τίµηµα της κακής διακυβέρνησής τους. Για λόγους αλληλεγγύης, ασφάλειας και µακροπρόθεσµης αποτελεσµατικότητας της βοήθειας, η ανακοίνωση προτείνει, αντί να αποσύρεται η ΕΚ εξ ολοκλήρου από τις χώρες αυτές, να αναζητά εναλλακτικά επίπεδα συνεργασίας και προσέγγισης Επιστηµονική και τεχνολογική συνεργασία για την ανάπτυξη Το 6 ο πρόγραµµα-πλαίσιο ΕΤΑ ( ) περιέχει ένα στοιχείο που αφορά την έρευνα για την ανάπτυξη, το οποίο βασίζεται εξ ολοκλήρου στη συνεργασία µε τις αναπτυσσόµενες χώρες Άλλες δράσεις συνεργασίας της ΕΚ Στα σηµαντικά επιτεύγµατα του έτους αυτού συγκαταλέγονται η συνεισφορά της ΕΚ σε παγκόσµιες πρωτοβουλίες και η πρόοδος που σηµειώθηκε όσον αφορά την επίτευξη των στόχων που τέθηκαν κατά τις διασκέψεις του Μοντερέι και του Γιοχάνεσµπουργκ για τη βιώσιµη και ισότιµη ανάπτυξη, καθώς και µε την αναπτυξιακή ατζέντα της Ντόχα του ΠΟΕ. Οι επιπτώσεις της πρόσφατης διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την άποψη της επέκτασης της κοινότητας των χορηγών και του ρόλου των νέων γειτόνων περιγράφεται στα παραρτήµατα του παρόντος εγγράφου. Το 2003 ολοκληρώθηκαν επίσης οι ενδιάµεσες επανεξετάσεις των εγγράφων στρατηγικής για τις περιοχές της Μεσογείου, της Ασίας, της Λατινικής Αµερικής, TACIS (Ανατολική Ευρώπη και Κεντρική Ασία) και CARDS ( υτικά Βαλκάνια) καθώς άρχισε η διαδικασία για τις χώρες ΑΚΕ. Στόχος αυτών των ενδιάµεσων επανεξετάσεων είναι να διατηρηθεί η συνάφεια και να υπάρχει ταχύτερη αντίδραση σε εξελισσόµενες καταστάσεις. 2. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚ Η διαδικασία µεταρρύθµισης της εξωτερικής βοήθειας, που άρχισε το 2000, συνεχίστηκε και το Η µεταφορά αρµοδιοτήτων στις αντιπροσωπείες της ΕΚ στις χώρες υποδοχής προχωρεί κανονικά, δεν δίδεται πλέον έµφαση στο µέγεθος των διατιθέµενων πόρων αλλά στην έκταση των αποτελεσµάτων, και η µεταρρύθµιση είχε ως αποτέλεσµα να απλουστευθούν οι διαδικασίες και να δίδεται µεγαλύτερη έµφαση στη στρατηγική σχεδιασµού και προγραµµατισµού της εξωτερικής βοήθειας. Η ικανότητα διαχείρισης του γραφείου συνεργασίας EuropeAid συνέχισε να βελτιώνεται, µε ιδιαίτερη έµφαση στη βελτίωση της ποιότητας και την ενίσχυση των συστηµάτων πληροφοριών διαχείρισης. Ο συντονισµός των αναπτυξιακών δράσεων µεταξύ εταίρων, η εναρµόνιση των πολιτικών, των προγραµµάτων, των διαδικασιών και των πρακτικών καθώς και η EL 9 EL

10 µεγιστοποίηση της αποτελεσµατικότητας των πόρων που χορηγούνται για την ανάπτυξη αποτελούν σηµαντικά στοιχεία της διαδικασίας µεταρρύθµισης. Η Κοινότητα ενθαρρύνει ενεργά την εφαρµογή της έννοιας των τριών Σ : Συντονισµός, Συµπληρωµατικότητα και Συνάφεια. 3. Η ΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΣ: ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ ΤΟ 2003 ΑΝΑ ΠΕΡΙΟΧΗ Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα χορηγεί βοήθεια σε 140 κράτη σε έξι περιοχές του κόσµου: στα υτικά Βαλκάνια, στην Ανατολική Ευρώπη, στην Κεντρική Ασία, στις χώρες της Μεσογείου, στις χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού (AΚΕ) και στις υπερπόντιες χώρες και εδάφη (ΥΧΕ), στην Ασία και στη Λατινική Αµερική. Λεπτοµέρειες σχετικά µε τα στοιχεία της εκτέλεσης του προϋπολογισµού και των αναλήψεων υποχρεώσεων κατά το 2003 παρατίθενται στα παραρτήµατα. υτικά Βαλκάνια Στρατηγικός στόχος των κοινοτικών δράσεων στα υτικά Βαλκάνια, που υλοποιούνται µέσω του προγράµµατος CARDS, παραµένει η στήριξη της διαδικασίας σταθεροποίησης και σύνδεσης ( ΣΣ). Το 2003 επιβεβαιώθηκε περαιτέρω µετατόπιση της κοινοτικής βοήθειας, από την ανασυγκρότηση και τη σταθεροποίηση της δηµοκρατίας σε άλλους τοµείς που σχετίζονται στενότερα µε την ατζέντα µεταρρύθµισης της ΣΣ, όπως η δηµιουργία διοικητικής και θεσµικής ικανότητας, η οικονοµική και κοινωνική ανάπτυξη, η δικαιοσύνη και οι εσωτερικές υποθέσεις, και η στενότερη ευθυγράµµιση µε το κεκτηµένο της ΕΕ. Το 2003, για την περιοχή των υτικών Βαλκανίων, αναλήφθηκαν υποχρεώσεις ύψους 620 εκατ. ευρώ και εκταµιεύθηκε ποσό 425 εκατ. ευρώ. Ανατολική Ευρώπη και Κεντρική Ασία Βασική προτεραιότητα για το 2003, µε την προοπτική της διεύρυνσης της Ένωσης τον Μάιο του 2004, ήταν η στενότερη συνεργασία εκατέρωθεν των εξωτερικών συνόρων της Ένωσης. Τον Νοέµβριο 2003, εγκρίθηκαν ένα νέο πρόγραµµα στρατηγικής και ένα ενδεικτικό πρόγραµµα , στο πλαίσιο της διασυνοριακής συνεργασίας TACIS, όπου καθορίζεται ο τρόπος µε τον οποίο θα υλοποιηθεί η πολιτική αυτή εκατέρωθεν των ανατολικών συνόρων της διευρυµένης ΕΕ. Στα τέλη του 2003, η Επιτροπή ξεκίνησε εργασίες για την αναθεώρηση του κανονισµού TACIS. Πρέπει να αντιµετωπιστούν οι κοινωνικές συνέπειες της µετάβασης και η ανάγκη αυξηµένης ασφάλειας στον τοµέα της πυρηνικής βιοµηχανίας, και να εξασφαλισθεί ότι το πρόγραµµα TACIS είναι καλά προσαρµοσµένο στις νέες προτεραιότητες της ευρωπαϊκής πολιτικής γειτνίασης. Συνολικά, το 2003 αναλήφθηκαν υποχρεώσεις ύψους 504 εκατ. ευρώ ενώ εκταµιεύθηκαν 420 εκατ. για την περιοχή της Ανατολικής Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας. Μεσόγειος και Εγγύς και Μέση Ανατολή Οι δράσεις στην περιοχή αυτή, που υλοποιούνται µέσω του προγράµµατος MEDA, αντανακλούν τη διαδικασία της Βαρκελώνης και την πολιτική γειτνίασης της ΕΚ. EL 10 EL

11 Το 2003, η Κοινότητα εξακολούθησε να στηρίζει πρωτοβουλίες µε στόχο την ενίσχυση της υποπεριφερειακής ολοκλήρωσης σε τοµείς όπως το εµπόριο, τα δίκτυα υποδοµών και η πολιτική µετανάστευσης, σύµφωνα µε τις κατευθυντήριες γραµµές της Αραβικής Ένωσης του Μαγκρέµπ και της διαδικασίας του Αγαδίρ. Η προώθηση των επενδύσεων στις χώρες της Νότιας Μεσογείου αποτελεί επίσης µεγάλη πρόκληση: για τον σκοπό αυτό, το Συµβούλιο ECOFIN του Νοεµβρίου 2003 πρότεινε περαιτέρω ανάπτυξη του ευρωπαϊκού µέσου για τις ευρωµεσογειακές επενδύσεις και την εταιρική σχέση. H ιάσκεψη της Νάπολης, τον εκέµβριο 2003, ενέκρινε τη δηµιουργία ενός ευρωµεσογειακού ιδρύµατος µε στόχο την προώθηση του διαλόγου µεταξύ των πολιτισµών. Στον τοµέα της εκπαίδευσης, η επέκταση του προγράµµατος Tempus στις χώρες της Μεσογείου θα ενισχύσει τη συνεργασία στους τοµείς της ανώτερης εκπαίδευσης και της επαγγελµατικής κατάρτισης. Τέλος, έχει ξεκινήσει ένα πρόγραµµα συνεργασίας στον τοµέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων, ενώ υλοποιούνται επίσης ειδικότερες δράσεις για την εκπαίδευση της αστυνοµίας και τη συνεργασία, για την εκπαίδευση του δικαστικού κλάδου και τη συνεργασία, καθώς και για τη συλλογή και ανάλυση πληροφοριών για τα µεταναστευτικά ρεύµατα στην περιοχή της Μεσογείου. Το 2003, για την περιοχή της Μεσογείου και της Μέσης και Εγγύς Ανατολής, αναλήφθηκαν συνολικά υποχρεώσεις ύψους 600 εκατ. ευρώ και εκταµιεύθηκε ποσό 498 εκατ. ευρώ. Χώρες Αφρικής, Καραϊβικής και Ειρηνικού/Υπερπόντιες Χώρες και Εδάφη Ο πολιτικός διάλογος ΑΚΕ-ΕΕ που θεσπίστηκε µε τη συµφωνία του Κοτονού αφορά θέµατα κοινού ενδιαφέροντος µεταξύ των οποίων είναι οι εξελίξεις στο θέµα των ανθρωπίνων δικαιωµάτων και των δηµοκρατικών αρχών. Η ΕΚ συνέβαλε στις προσπάθειες της Αφρικανικής Ένωσης και της Οικονοµικής Κοινότητας Κρατών υτικής Αφρικής για τη διατήρηση της ειρήνης. Οι κύριοι τοµείς παρέµβασης στο πλαίσιο διµερών προγραµµάτων συνεργασίας ήταν οι µεταφορές, η περιφερειακή ολοκλήρωση, η αγροτική ανάπτυξη, η στήριξη του µακροοικονοµικού και κοινωνικού τοµέα και άλλοι κεντρικοί τοµείς που αναφέρονται στο τµήµα Ι. Οι συνεισφορές της ΕΚ σε πρωτοβουλίες που αναλαµβάνονται σε παγκόσµιο επίπεδο, όπως η ελάφρυνση του χρέους των υπερχρεωµένων φτωχών χωρών και το Παγκόσµιο Ταµείο για το AIDS, η φυµατίωση και η ελονοσία, διοχετεύθηκαν κατά κύριο λόγο σε φτωχές χώρες της υποσαχαρίου Αφρικής. Στον τοµέα των εµπορικών συναλλαγών, οι διαπραγµατεύσεις για τη σύναψη ευρωπαϊκών εταιρικών σχέσεων άρχισαν µε περιφερειακές οµάδες - η Κεντρική και υτική Αφρική ήταν η πρώτη. Στόχος είναι η εγκαθίδρυση ενός νέου εµπορικού καθεστώτος µε τις χώρες ΑΚΕ µετά το Μία άλλη σηµαντική πρωτοβουλία της ΕΕ που ξεκίνησε το 2003 µε δεδοµένο ότι το 40% περίπου του πληθυσµού της υποσαχαρίου Αφρικής στερείται πρόσβασης σε ασφαλές πόσιµο νερό ή σε συστήµατα υγιεινής είναι η χρηµατοδοτική διευκόλυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το νερό, στην οποία διατέθηκε ποσό 500 εκατ. ευρώ. EL 11 EL

12 Το 2003 παρουσιάστηκε επίσης η ευκαιρία να εξεταστεί η µελλοντική εξέλιξη της σύνδεσης ΥΧΕ-ΕΚ. ώδεκα από τις υπερπόντιες χώρες και εδάφη που έχουν τύχει ατοµικής στήριξης του προϋπολογισµού τους για το διάστηµα µέχρι το 2007 είχαν υποβάλει το σχέδιο του προγραµµατισµού τους µέχρι το τέλος του έτους. Τα στοιχεία όσον αφορά τις επιδόσεις του Ευρωπαϊκού Ταµείου Ανάπτυξης ήταν ιδιαίτερα ισχυρά, µε αύξηση των πρωτογενών αναλήψεων υποχρεώσεων (συνολικά 3,7 δισ. ευρώ) και επίπεδα ρεκόρ για τις υπογραφείσες συµβάσεις (3 δισ. ευρώ) και τις πραγµατοποιηθείσες πληρωµές (2,5 δισ. ευρώ). Ασία Σύµφωνα µε τη στρατηγική συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ασία, η συνεργασία επιταχύνθηκε στην πράξη στους ακόλουθους τοµείς: εµπόριο και επενδύσεις, τοµεακές προσεγγίσεις για τη µείωση της φτώχειας, χρηστή διακυβέρνηση, ανθρώπινα δικαιώµατα και δηµοκρατία και διαχείριση συγκρούσεων. Οι οικονοµικές σχέσεις µε την Ασία ενισχύθηκαν µέσω του τακτικού διαλόγου, σε περιφερειακό και διµερές επίπεδο, ο οποίος συνοδεύτηκε από προγράµµατα συνεργασίας που καλύπτουν όλη την Ασία, καθώς και από τη χορήγηση βοήθειας στον τοµέα του εµπορίου. Η στρατηγική της ΕΚ επικεντρώθηκε περισσότερο στην ανάπτυξη θεσµικής ικανότητας µε τη χορήγηση βοήθειας στον τοµέα του εµπορίου, σύµφωνα µε την αναπτυξιακή ατζέντα του ΠΟΕ της Ντόχα, στην οποία περιλαµβάνεται και βοήθεια για τη διαχείριση των δηµόσιων οικονοµικών. Χαρακτηριστικά παραδείγµατα της πρακτικής συνεργασίας είναι τα πέντε προγράµµατα που καλύπτουν το σύνολο της Ασίας, µε επίκεντρο τους τοµείς των επιχειρηµατικών επενδύσεων και της διευκόλυνσης του εµπορίου, της ανάπτυξης των αστικών κέντρων, της σύναψης δεσµών σε επίπεδο ανώτατης εκπαίδευσης και της παροχής υποτροφιών, της επιτάχυνσης στη χρησιµοποίηση των τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών, και της προώθησης περιβαλλοντικά φιλικών τεχνολογικών λύσεων. Για την περιοχή της Ασίας, το 2003, αναλήφθηκαν υποχρεώσεις ύψους 558 εκατ. ευρώ και εκταµιεύτηκε ποσό 470 εκατ. ευρώ. Λατινική Αµερική Η συνεργασία της ΕΚ µε τη Λατινική Αµερική το 2003 βασίζεται στα συµπεράσµατα της διάσκεψης κορυφής της Μαδρίτης του Η συνεργασία αυτή, το 2003, επικεντρώθηκε σε τρεις κύριες δραστηριότητες: την ενίσχυση της θεσµικής ικανότητας και της δηµοκρατίας, τον εκσυγχρονισµό του κράτους και τα ανθρώπινα δικαιώµατα την κοινωνική πρόοδο και ανάπτυξη των φτωχότερων περιφερειών, και, τέλος, τη βοήθεια για το εµπόριο και την περιφερειακή ολοκλήρωση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξακολούθησε τις διαπραγµατεύσεις µε τις χώρες Μερκοσούρ το 2003, υπέγραψε συµφωνίες πολιτικού διαλόγου και συνεργασίας µε τις έξι χώρες της Κεντρικής Αµερικής και την Κοινότητα των Άνδεων και εφάρµοσε µία συµφωνία οικονοµικής εταιρικής σχέσης, πολιτικού συντονισµού και συνεργασίας µε το Μεξικό και µία συµφωνία σύνδεσης µε τη Χιλή. EL 12 EL

13 Το 2003, για την περιοχή της Λατινικής Αµερικής αναλήφθηκαν υποχρεώσεις ύψους 329 εκατ. ευρώ και εκταµιεύθηκε ποσό 280 εκατ. ευρώ. 4. Ι ΙΑΙΤΕΡΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ: Η ΕΙΡΗΝΗ ΩΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ Στο παράρτηµα της παρούσας έκθεσης δίδεται ιδιαίτερη σηµασία σε ένα θέµα που κερδίζει συνεχώς έδαφος και αναγνώριση στο πλαίσιο της αναπτυξιακής πολιτικής της Κοινότητας πρόκειται για τη σχέση µεταξύ διακυβέρνησης, ειρήνης και ασφάλειας, αφενός, και ανάπτυξης, αφετέρου. Παρουσιάζεται εκτενής ανάλυση της αλληλεξάρτησης αυτής και περιγράφονται τα µέτρα που λαµβάνει η ΕΚ για να προωθήσει πρότυπα διακυβέρνησης και ασφάλειας και κατ επέκταση, να διασφαλίσει ένα περιβάλλον σταθερότητας και ειρήνης που διευκολύνει την ουσιαστική ανάπτυξη. 5. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ (EΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ SEC(2004)1027) Τα παραρτήµατα περιέχουν ανάλυση της προόδου που σηµειώθηκε όσον αφορά τους αναπτυξιακούς στόχους της χιλιετίας και την εναρµόνιση των χρηµατοδοτικών διαδικασιών και της διοίκησης, καθώς και κατάλογο των ανακοινώσεων για την αναπτυξιακή πολιτική και την εξωτερική βοήθεια που εκπόνησε η ΕΚ κατά τη διάρκεια του έτους. Τέλος, στα χρηµατοδοτικά πρωτόκολλα, οι πίνακες της επιτροπής αναπτυξιακής βοήθειας δείχνουν αναλυτικά τις αναλήψεις υποχρεώσεων και τις πληρωµές που πραγµατοποιήθηκαν το Επίσης, απαριθµούνται όλες οι αναλήψεις υποχρεώσεων το 2003 ανά περιοχή, σύµφωνα µε τα γεωγραφικά και θεµατικά κονδύλια του προϋπολογισµού. EL 13 EL