Διάλεξη 4 Ελαστικότητα

Transcript

1 ΑΡΧΕΣ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ Διάλεξη 4 Ελαστικότητα

2 4.1 Ελαστικότητα ζήτησης

3 Ελαστικότητα ζήτησης Γιατί τα αεροπορικά εισιτήρια που βγάζουμε την τελευταία στιγμή είναι τόσο ακριβά;

4 Ελαστικότητα ζήτησης Γιατί τα αεροπορικά εισιτήρια που βγάζουμε την τελευταία στιγμή είναι τόσο ακριβά; Γιατί τα θεατρικά εισιτήρια που βγάζουμε την τελευταία στιγμή είναι τόσο φθηνά;

5 Ελαστικότητα ζήτησης Τρεις μορφές ελαστικότητας ζήτησης: Ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή Σταυροειδής ελαστικότητα ζήτησης Εισοδηματική ελαστικότητα ζήτησης

7 Ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή Η ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή απαντά στο ερώτημα: Πόσο μεταβάλλεται η ζητούμενη ποσότητα όταν μεταβάλλεται η τιμή ενός αγαθού, ceteris paribus ;

8 Ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή Η ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή απαντά στο ερώτημα: Πόσο μεταβάλλεται η ζητούμενη ποσότητα όταν μεταβάλλεται η τιμή ενός αγαθού, ceteris paribus ; Μαθηματικά: ποσοστιαία μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας διά της ποσοστιαίας αλλαγής της τιμής:

9 ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή D Q Q Q1 P2 P1 P 2 1 1

10 ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή D Q2 Q1 Q Q1 Q P2 P1 P P P 1

11 ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή D Q2 Q1 Q Q1 Q P2 P1 P P P 1 Η ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή είναι αρνητική

12 Ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή Τιμές ελαστικότητας e D > 1 = Ελαστική e D < 1 = Ανελαστική e D = 1 = Μοναδιαία ελαστικότητα e D = = Πλήρως ελαστική e D = 0 = Πλήρως ανελαστική

13 Ελαστική ζήτηση Η ζήτηση είναι ελαστική όταν η % μεταβολή στην ποσότητα είναι μεγαλύτερη της % μεταβολής στην τιμή (η ελαστικότητα ζήτησης είναι πιο αρνητική από 1) Παράδειγμα: μια αύξηση της τιμής κατά 5%, οδηγεί σε μείωση της ζητούμενης ποσότητας κατά 7% Q 7 ελαστικότητα Q 1,4 P 5 P

14 Ανελαστική ζήτηση Η ζήτηση είναι ανελαστική αν η ελαστικότητα ζήτησης είναι μεταξύ 1 και 0, δηλ. αν η % μεταβολή στην ποσότητα είναι μικρότερη της % μεταβολής στην τιμή Παράδειγμα: μια αύξηση της τιμής κατά 5%, οδηγεί σε μείωση της ζητούμενης ποσότητας κατά 3,5% ελαστικότητα 3,5 0,7 5

15 Ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή τιμή ζητούμενη ποσότητα Ελαστικότητα ως προς τιμή 12, , , ,5 5, ,67 2, , Π.χ. ελαστικότητα ζήτησης όταν P=10 Q 20 Q 20 4 P 2,5 P 10

16 Ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή τιμή ζητούμενη ποσότητα Ελαστικότητα ως προς τιμή 12, , , ,5 5, ,67 2, , Π.χ. ελαστικότητα ζήτησης όταν P=12,50 Q 20 Q 0 P 2,5 P 12,50

17 Ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή τιμή ζητούμενη ποσότητα Ελαστικότητα ως προς τιμή 12, , , ,5 5, ,67 2, , Π.χ. ελαστικότητα ζήτησης όταν P=0 Q 20 Q P 2,5 P 0

18 Τιμή ελαστικότητας Η ελαστικότητα αλλάζει καθώς κινούμαστε πάνω σε δεδομένη καμπύλη ζήτησης Κατά μήκος μιας ευθείας γραμμής ζήτησης, η ελαστικότητα μειώνεται με τη μείωση της τιμής

19 P ε >1 ε =1 ε <1 Q Q P P QP PQ Q Q P σταθερό αλλά p και q αλλάζουν καθώς κινούμαστε πάνω σε δεδομένη καμπύλη ζήτησης Αλλά

21 Πλήρως ανελαστική ζήτηση: Η ελαστικότητα είναι ίση με το 0 Τιμή Ζήτηση 1. Μια αύξηση της τιμής 5 4 Πλήρως ανελαστική ζήτηση: η ποσότητα δεν αλλάζει ποτέ Ποσότητα 2. αφήνει την ζητούμενη ποσότητα αμετάβλητη. Copyright 2003 Southwestern/Thomson Learning

22 Πλήρως ελαστική ζήτηση: Η ελαστικότητα ισούται με το άπειρο Τιμή 1. Σε οποιαδήποτε τιμή πάνω από 4, η ζητούμενη ποσότητα είναι μηδέν 4 Ζήτηση 2. Στην τιμή των 4, οι καταναλωτές επιθυμούν να αγοράσουν οποιαδήποτε ποσότητα 0 Ποσότητα

23 Πλήρως ελαστική ζήτηση: Η ελαστικότητα ισούται με το άπειρο Τιμή 1. Σε οποιαδήποτε τιμή πάνω από 4, η ζητούμενη ποσότητα είναι μηδέν Απείρως ελαστική ζήτηση: η τιμή δεν αλλάζει ποτέ 4 Ζήτηση 2. Στην τιμή των 4, οι καταναλωτές επιθυμούν να αγοράσουν οποιαδήποτε ποσότητα 0 Ποσότητα

24 Μη γραμμική καμπύλη ζήτησης Ίδιου μεγέθους αυξήσεις και μειώσεις της τιμής οδηγούν σε διαφορετικού μεγέθους μεταβολές της ποσότητας p q

25 Μη γραμμική καμπύλη ζήτησης Ίδιου μεγέθους αυξήσεις και μειώσεις της τιμής οδηγούν σε διαφορετικού μεγέθους μεταβολές της ποσότητας p q εξετάζουμε πολύ μικρές μεταβολές της τιμής

26 Παράγοντες που επηρεάζουν την ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή (α) Ύπαρξη υποκατάστατων (β) Μερίδιο του προϋπολογισμού που δαπανάται για ένα αγαθό (γ) Διαθέσιμος χρόνος προσαρμογής στις μεταβολές της τιμής

28 Παράγοντες που επηρεάζουν την ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή (α) Ύπαρξη υποκατάστατων Η ευκολία με την οποία οι καταναλωτές μπορούν να υποκαταστήσουν ένα αγαθό με ένα άλλο Παράδειγμα: οι καταναλωτές μπορούν εύκολα να υποκαταστήσουν μια μάρκα απορρυπαντικού με μια άλλη, αν η τιμή της αυξηθεί περιμένουμε η ζήτηση να είναι ελαστική

29 Παράγοντες που επηρεάζουν την ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή Όσο πιο στενά ορίζουμε ένα εμπόρευμα (μια συγκεκριμένη μάρκα απορρυπαντικού, παρά τα απορρυπαντικά γενικά), τόσο πιο εύκολο είναι να βρούμε ένα υποκατάστατο, και τόσο μεγαλύτερη θα είναι η ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή

31 Παράγοντες που επηρεάζουν την ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή (β) Καθώς το μερίδιο του προϋπολογισμού που δαπανάται για ένα αγαθό αυξάνεται, η ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή αυξάνεται Παράδειγμα: αν ένα αγαθό αντιπροσωπεύει μικρό μέρος των συνολικών αγορών σας, π.χ. μπρελόκ, δεν είστε ευαίσθητοι στις μεταβολές της τιμής του

33 Παράγοντες που επηρεάζουν την ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή (γ) Διαθέσιμος χρόνος προσαρμογής στις μεταβολές της τιμής Βραχυχρόνια, οι δυνατότητες υποκατάστασης μπορεί να είναι περιορισμένες (βραχυχρόνια) οι καταναλωτές ίσως να μην μπορούν να αναπροσαρμόσουν τις δαπάνες τους όταν αλλάζουν οι τιμές

34 Τιμή, ζητούμενη ποσότητα και συνολική δαπάνη p 1 0 q 1 Συνολική δαπάνη =Τιμή Χ Ποσότητα

35 Τιμή, ζητούμενη ποσότητα και συνολική δαπάνη: ελαστική ζήτηση (α) p (-) ελαστική ζήτηση (πιο αρνητική από 1) 0 (+) q

36 Τιμή, ζητούμενη ποσότητα και συνολική δαπάνη: ελαστική ζήτηση (2) (α) p (-) ελαστική ζήτηση (πιο αρνητική από 1) 0 (+) η μείωση της τιμής αυξάνει τη συνολική δαπάνη για το αγαθό q

37 (β) Τιμή, ζητούμενη ποσότητα και συνολική δαπάνη: ανελαστική ζήτηση p (-) (+) 0 q ανελαστική ζήτηση (μεταξύ 1 και 0) η μείωση της τιμής μειώνει τη συνολική δαπάνη για το αγαθό

38 (γ) Τιμή, ζητούμενη ποσότητα και συνολική δαπάνη: μοναδιαία ελαστικότητα p (-) μοναδιαία ελαστικότητα ( 1) (+) 0 q οι μεταβολές της τιμής δεν επηρεάζουν τη συνολική δαπάνη για το αγαθό Η δαπάνη και τα έσοδα μεγιστοποιούνται στο σημείο που η ελαστικότητα είναι 1.

39 Ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή: Εκτιμήσεις στο ΗΒ

40 Ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή : Τσιγάρα

41 Χρησιμότητα ελαστικότητας ζήτησης ως προς τιμή Εργαλείο χρήσιμο για υπολογισμό τιμής που απαιτείται για αύξηση εσόδων ή μείωση ελλειμμάτων ή μείωση κατανάλωσης (δημόσια υγεία) για υπολογισμό αύξησης τιμής που απαιτείται για εξάλειψη υπερβάλλουσας ζήτησης ή μείωσης τιμής για εξάλειψη υπερβάλλουσας προσφοράς

42 Εφαρμογή της ελαστικότητας ως προς την τιμή: καθορισμός εισιτηρίου μετρό Ας υποθέσουμε ότι το μετρό έχει έλλειμμα. Πόσο πρέπει να αυξήσουμε την τιμή για να αυξηθούν τα έσοδα; Αν οι υποψήφιοι επιβάτες έχουν εναλλακτικές λύσεις (λεωφορείο, ταξί, αυτοκίνητο, ποδήλατο κ.λ.π.), η ζήτηση είναι μάλλον ελαστική, π.χ. 1,4 Μια αύξηση της τιμής θα μειώσει τον ζητούμενο αριθμό ταξιδιών και τη συνολική δαπάνη σε εισιτήρια μετρό μια αύξηση της τιμής δεν είναι η καλύτερη λύση για να μειωθεί το έλλειμμα

43 Καθορισμός εισιτηρίου μετρό (2) Αν οι υποψήφιοι επιβάτες δεν έχουν εναλλακτικές λύσεις, και πρέπει να χρησιμοποιήσουν το μετρό, τότε η ζήτηση θα είναι ανελαστική, π.χ. 0,7. Σ αυτή την περίπτωση, μια αύξηση της τιμής θα έχει μικρή επίδραση στη ζήτηση και τα έσοδα θα αυξηθούν.

44 P Εφαρμογή της ελαστικότητας ως προς την τιμή: ισορροπία στην αγορά S S D D Q Ανελαστική ζήτηση: Ελαστική ζήτηση:

45 P Εφαρμογή της ελαστικότητας ως προς την τιμή: ισορροπία στην αγορά S S S D D Q Ανελαστική ζήτηση: Ελαστική ζήτηση:

46 P Εφαρμογή της ελαστικότητας ως προς την τιμή: ισορροπία στην αγορά S S S D D Q Ανελαστική ζήτηση: Μετατοπίσεις προσφοράς μεγάλες μεταβολές στην τιμή αλλά μικρές στην ποσότητα ισορροπίας Ελαστική ζήτηση:

47 P Εφαρμογή της ελαστικότητας ως προς την τιμή: ισορροπία στην αγορά S S S S D D Q Ανελαστική ζήτηση: Ελαστική ζήτηση:

48 P Εφαρμογή της ελαστικότητας ως προς την τιμή: ισορροπία στην αγορά S S S S D D Q Ανελαστική ζήτηση: Μετατοπίσεις προσφοράς μεγάλες μεταβολές στην τιμή αλλά μικρές στην ποσότητα ισορροπίας Ελαστική ζήτηση: Ίδιες μετατοπίσεις προσφοράς μεγάλες μεταβολές στην ποσότητα αλλά μικρές στην τιμή ισορροπίας

50 Σταυροειδής ελαστικότητα ζήτησης Μετράει την αντίδραση της ζητούμενης ποσότητας ενός αγαθού στις μεταβολές τιμών σχετιζόμενων αγαθών

51 Η σταυροειδής ελαστικότητα ζήτησης Η σταυροειδής ελαστικότητα ζήτησης απαντά στο ερώτημα: Πώς η ζητούμενη ποσότητα για ένα αγαθό αλλάζει όταν η τιμή ενός υποκατάστατου ή ενός συμπληρωματικού αγαθού αλλάζει, ceteris paribus ;

52 Η σταυροειδής ελαστικότητα ζήτησης Η σταυροειδής ελαστικότητα ζήτησης απαντά στο ερώτημα: Πώς η ζητούμενη ποσότητα για ένα αγαθό αλλάζει όταν η τιμή ενός υποκατάστατου ή ενός συμπληρωματικού αγαθού αλλάζει, ceteris paribus ; Μαθηματικά: Ποσοστιαία μεταβολή στη ζητούμενη ποσότητα του αγαθού X διά της ποσοστιαίας μεταβολής στην τιμή του αγαθού Y:

53 Σταυροειδής ελαστικότητα ζήτησης σταυροειδής ελαστικότητα υποκατάστατα αγαθά, π.χ. τσάι και καφές

54 Σταυροειδής ελαστικότητα ζήτησης θετική σταυροειδής ελαστικότητα υποκατάστατα αγαθά, π.χ. τσάι και καφές

55 Σταυροειδής ελαστικότητα ζήτησης θετική σταυροειδής ελαστικότητα υποκατάστατα αγαθά, π.χ. τσάι και καφές σταυροειδής ελαστικότητα συμπληρωματικά αγαθά, π.χ. βενζίνη και αυτοκίνητα

56 Σταυροειδής ελαστικότητα ζήτησης θετική σταυροειδής ελαστικότητα υποκατάστατα αγαθά, π.χ. τσάι και καφές αρνητική σταυροειδής ελαστικότητα συμπληρωματικά αγαθά, π.χ. βενζίνη και αυτοκίνητα

57 Σταυροειδής ελαστικότητα ζήτησης

58 Σταυροειδής ελαστικότητα ζήτησης (ΗΒ) ΔP/P= 1% ΔQ/Q τρόφιμα Ένδυση Ταξίδια Τρόφιμα -0,4 0 0,1 Ένδυση 0,1-0,5-0,1 Ταξίδια 0,3-0,1-0,5

61 Eλαστικότητα ζήτησης Τρεις μορφές ελαστικότητας ζήτησης: Ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή Σταυροειδής ελαστικότητα ζήτησης Εισοδηματική ελαστικότητα ζήτησης

62 Εισοδηματική ελαστικότητα ζήτησης Μετράει την ευαισθησία της ζητούμενης ποσότητας στις μεταβολές εισοδήματος, με σταθερές τις τιμές όλων των αγαθών

63 Εισοδηματική ελαστικότητα ζήτησης Η εισοδηματική ελαστικότητα ζήτησης απαντά στο ερώτημα: Πώς μεταβάλλεται η ζητούμενη ποσότητα ενός αγαθού εξαιτίας μιας μεταβολής στο εισόδημα του καταναλωτή, με σταθερές τις τιμές όλων των αγαθών;

64 Εισοδηματική ελαστικότητα ζήτησης Η εισοδηματική ελαστικότητα ζήτησης απαντά στο ερώτημα: Πώς μεταβάλλεται η ζητούμενη ποσότητα ενός αγαθού εξαιτίας μιας μεταβολής στο εισόδημα του καταναλωτή, με σταθερές τις τιμές όλων των αγαθών; Μαθηματικά: Η ποσοστιαία μεταβολή στη ζητούμενη ποσότητα ενός αγαθού διά της ποσοστιαίας μεταβολής στο εισόδημα

65 Όταν το εισόδημα αυξάνεται ΚΑΝΟΝΙΚΟ ΑΓΑΘΟ ΚΑΤΩΤΕΡΟ ΑΓΑΘΟ D 0 D 1 D 1 D 0 Η καμπύλη ζήτησης μετατοπίζεται προς τα δεξιά. Ποσότητα Η καμπύλη ζήτησης μετατοπίζεται προς τα αριστερά. Ποσότητα

66 Κανονικά και κατώτερα αγαθά Θετική εισοδηματική ελαστικότητα κανονικά αγαθά Αρνητική εισοδηματική ελαστικότητα κατώτερα αγαθά Η αύξηση του εισοδήματος μειώνει τη ζητούμενη ποσότητα και τη συμμετοχή αυτών των αγαθών στον προϋπολογισμό των καταναλωτών 66

67 Πολυτελή αγαθά Εισοδηματική ελαστικότητα > 1 πολυτελή αγαθά Η αύξηση του εισοδήματος αυξάνει τη ζητούμενη ποσότητα και το μερίδιο αυτών των αγαθών στον προϋπολογισμό των καταναλωτών

68 Αναγκαία αγαθά Εισοδηματική ελαστικότητα < 1 αναγκαία αγαθά Όλα τα κατώτερα αγαθά είναι αναγκαία, αλλά τα κανονικά αγαθά είναι αναγκαία μόνον αν δεν είναι πολυτελή

69 Εισοδηματική ελαστικότητα ζήτησης

70 Εισοδηματική ελαστικότητα ζήτησης: Εκτιμήσεις στο ΗΒ

71 Εισοδηματική ελαστικότητα ζήτησης: Τσιγάρα

72 Ελαστικότητα ζήτησης Γιατί τα αεροπορικά εισιτήρια που βγάζουμε την τελευταία στιγμή είναι τόσο ακριβά; Γιατί τα θεατρικά εισιτήρια που βγάζουμε την τελευταία στιγμή είναι τόσο φθηνά;

73 4.2 Ελαστικότητα προσφοράς

74 Ελαστικότητα προσφοράς Η ελαστικότητα προσφοράς είναι πάντα θετική

75 Πλήρως ανελαστική προσφορά: Η ελαστικότητα είναι ίση με το 0 Τιμή Προσφορά 5 1. Μια αύξηση της τιμής Ποσότητα 2. αφήνει την προσφερόμενη ποσότητα αμετάβλητη. Copyright 2003 Southwestern/Thomson Learning

76 Πλήρως ελαστική προσφορά: Η ελαστικότητα είναι ίση με το άπειρο Τιμή 4 Προσφορά 1. Στην τιμή των 4, οι παραγωγοί θέλουν να προσφέρουν οποιαδήποτε ποσότητα 0 2. Σε μια τιμή μικρότερη από 4 ευρώ, η προσφερόμενη ποσότητα είναι ίση με το μηδέν Ποσότητα Copyright 2003 Southwestern/Thomson Learning

77 4.3 Φόροι και ελαστικότητα

78 Φόροι και ελαστικότητα (1) p S P 0 D Q

79 Φόροι και ελαστικότητα (2) p S S P 0 φόρος D Πλευρά παραγωγής υπεύθυνη για πληρωμή Αλλά, ποιος πληρώνει πραγματικά το φόρο; Q

80 Φόροι και ελαστικότητα (3) p S S P καταναλωτή P 0 φόρος D Q Καμπύλη ζήτησης σχετικά πιο ανελαστική: Η επίπτωση «μοιράζεται», με τον καταναλωτή να πληρώνει μεγαλύτερο μερίδιο (επειδή η καμπύλη ζήτησης είναι πιο ανελαστική από την καμπύλη προσφοράς)

81 Φόροι και ελαστικότητα (4) p S S P καταναλωτή P 0 P παραγωγού D φόρος Καμπύλη ζήτησης σχετικά πιο ανελαστική: Η επίπτωση «μοιράζεται», με τον καταναλωτή να πληρώνει μεγαλύτερο μερίδιο (επειδή η καμπύλη ζήτησης είναι πιο ανελαστική από την καμπύλη προσφοράς) Q

82 Φόροι και ελαστικότητα (5) P καταναλωτή P S S P παραγωγού D Καμπύλη προσφοράς σχετικά πιο ανελαστική: Η επίπτωση «μοιράζεται», με τον παραγωγό να πληρώνει μεγαλύτερο μερίδιο (επειδή η καμπύλη προσφοράς είναι πιο ανελαστική από την καμπύλη ζήτησης) Q

83 Φόροι και ελαστικότητα (6) P Φόρος που πληρώνει ο παραγωγός S S P καταναλωτή P παραγωγού D Καμπύλη προσφοράς σχετικά πιο ανελαστική: Η επίπτωση «μοιράζεται», με τον παραγωγό να πληρώνει μεγαλύτερο μερίδιο (επειδή η καμπύλη προσφοράς είναι πιο ανελαστική από την καμπύλη ζήτησης) Q

84 Φόροι και ελαστικότητα (7) p S P καταναλωτή D Πλήρως ανελαστική ζήτηση: Q

85 Φόροι και ελαστικότητα (8) p S S Νέα τιμή καταναλωτή Αρχική τιμή καταναλωτή φόρος D Πλήρως ανελαστική ζήτηση: ο καταναλωτής πληρώνει όλο το φόρο Q

86 Φόροι και ελαστικότητα (9) p S P καταναλωτή D Πλήρως ελαστική καμπύλη ζήτησης: Q

87 Φόροι και ελαστικότητα (10) p S S P καταναλωτή D φόρος Q Πλήρως ελαστική καμπύλη ζήτησης: ο παραγωγός πληρώνει όλο το φόρο