ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ. Φαρμακολογία Ι

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Φαρμακολογία Ι Γενικές αρχές Διδάσκοντες: Μ. Μαρσέλος, Μ. Κωνσταντή, Π. Παππάς, Κ. Αντωνίου, Γ. Λεονταρίτης

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.

3 ΙΑΤΡΙΚΗ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑ Ι Γενικές αρχές Φαρµακοδυναµική Π. ΠΑΠΠΑΣ Εργαστήριο Φαρµακολογίας Ιατρική Σχολή Πανεπιστήµιο Ιωαννίνων

4 ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

5 ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

6 ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

7 Υποδοχείς συνδεδεµένοι µε G-πρωτεϊνες animation for the activation of a G-protein coupled receptor

8 Υποδοχείς συνδεδεµένοι µε G-πρωτεϊνες Υποδοχείς Acetylcholine M2 Adrenergic α2 Dopamine D2 GABA-B Histamine H3 Opioid Prostaglandin FP Serotonin 5-HT1 & 5-HT5 Υποδοχείς Serotonin 5-HT2 receptors Adrenergic α1 receptor Histamine H1 receptor Muscarinic M1,3, and 5 receptors Υποδοχείς Dopamine (D1 and D5) ACTH Arginine vasopressin 2 Adrenergic β FSH and LH Glucagon Histamine H2 TSH

9 ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

10 Λειτουργία διαύλων ιόντων

11 ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

12 Φαρµακοδυναµική: σύνδεση & συγγένεια µε υποδοχείς

13 Από τη σύνδεση στο αποτέλεσµα η έννοια της ισχύος

14 Από τη σύνδεση στο αποτέλεσµα η έννοια της αποτελεσµατικότητας Η έννοια της αποτελεσµατικότητας

15 ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

16 ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

17 ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Πολλές ουσίες για έναν υποδοχέα

18 ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

19 ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

20 ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

21 ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

22 ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

23 ΕΝΕΡΓΟΙ ΥΠΟ ΟΧΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣ ΕΜΑΤΑ (ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ) Παράγοντες που καθορίζουν το αποτέλεσµα: Α. Χηµική συγγένεια Β. Αποτελεσµατικότητα ή Ενδογενής δραστικότητα A. & Β. Ισχύς (η αποτελεσµατικότητα ως συνάρτηση της δόσης)

24 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΑΓΩΝΙΣΤΗ Ι. ράση αγωνιστή Μεγάλη χηµική συγγένεια προς το ενεργό κέντρο των υποδοχέων Ενδογενής δραστικότητα: σταδιακή ενεργοποίηση όλων των υποδοχέων (µετάπτωση των Ri σε Ra) ΙΙ. ράση ατελούς (ή µερικού) αγωνιστή Χηµική συγγένεια µε µικρή ενδογενή δραστικότητα: περιορισµένη µετάπτωση των Ri σε Ra

25 ΡΑΣΗ ΑΓΩΝΙΣΤΗ

26 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΗ ΙΙΙ. ράση ανταγωνιστή Μεγάλη ή µικρή χηµική συγγένεια προς τους υποδοχείς: σύνδεση στο ενεργό κέντρο Ασήµαντη ή µηδενική ενδογενής δραστικότητα: αδυναµία µετάπτωσης των υποδοχέων Ri σε Ra

27 ΡΑΣΗ ΑΓΩΝΙΣΤΗ ΚΑΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΗ ΣΤΟΕΝΕΡΓΟΚΕΝΤΡΟΕΝΟΣΥΠΟ ΟΧΕΑ

28 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΕΙ ΙΚΩΝ ΥΠΟ ΟΧΕΩΝ ΣΤΗ ΡΑΣΗ ΕΝΟΣ ΧΗΜΙΚΟΥ ΜΟΡΙΟΥ α. Υψηλή χηµική συγγένεια (συγκεντρώσεις του φαρµάκου µικρότερες του 10-6 Μ) β. Νόµος δράσης των µαζών (επίταση µε τηναύξηση της συγκέντρωσης του φαρµάκου) γ. Μέγιστο σηµείο κορεσµού Μέγιστο αποτέλεσµα δ. Σταθερή βιολογική απάντηση

29 ΑΛΛΟΣΤΕΡΙΚΗ ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΣΤΟΝ ΥΠΟ ΟΧΕΑ IV. ράση µη συναγωνιστικού ανταγωνιστή Αλλοστερική επίδραση στον υποδοχέα, µε σύνδεση του ανταγωνιστή σε άλλο σηµείο από το ενεργό κέντρο

30 ΑΛΛΟΣΤΕΡΙΚΗ ΕΠΙ ΡΑΣΗ

31 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΟΥ ΑΓΩΝΙΣΤΗ V. ράση αντίστροφου αγωνιστή Χηµική συγγένεια προς τονικούς υποδοχείς Ri, εκτός ενεργού κέντρου: Μη µετάπτωση προς Ra Οι τονικοί υποδοχείς Ri υπάρχουν σε φυσιολογικά και σε νεοπλασµατικά κύτταρα και εµφανίζουν αυτοµατία διεγερσιµότητας χωρίς την παρουσία κάποιου αγωνιστή Για τους τονικούς υποδοχείς, είναι δύσκολη η διάκριση µεταξύ ενός ανταγωνιστή και ενός αντίστροφου αγωνιστή

32 ΡΑΣΗ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΟΥ ΑΓΩΝΙΣΤΗ

33 ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΥΠΟ ΟΧΕΑ VI. Αδρανοποίηση του υποδοχέα µε ενδοκύτωση, µετά από µαζική πρόσδεση µεγαλοµοριακών ενώσεων, συνήθως εκτός ενεργού κέντρου (π.χ. µονοκλωνικά αντισώµατα)

34 Α ΡΑΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟ ΟΧΕΑ ΜΕ ΕΝ ΟΚΥΤΩΣΗ

35 Τέλος Ενότητας

36 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

37 Σημειώματα

38 Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ.

39 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Διδάσκοντες: Μ. Μαρσέλος, Μ. Κωνσταντή, Π. Παππάς, Κ. Αντωνίου, Γ. Λεονταρίτης. «Φαρμακολογία Ι. Γενικές αρχές». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση:

40 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Παρόμοια Διανομή, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη. [1]