Κοινωνική Οικονομία Συνεταιριστική Επιχειρηματικότητα

Transcript

1 Κοινωνική Οικονομία Συνεταιριστική Επιχειρηματικότητα Ενότητα 2: Ο θεσμός της κοινωνικής οικονομίας Δρ. Ανδρονίκη Καταραχιά Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

3 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

4 Σκοποί ενότητας Να κατανοήσει ο φοιτητής τις βασικές εννοιολογικές προσεγγίσεις του θεσμού της κοινωνικής οικονομίας. 4

5 Περιεχόμενα ενότητας Ο Θεσμός της Κοινωνικής Οικονομίας. Μη κερδοσκοπικός τομέας. Κοινωνική οικονομία. Τρίτος τομέας - τρίτο σύστημα. Μη κυβερνητικές οργανώσεις. Κοινωνία των πολιτών. 5

6 Ο Θεσμός της Κοινωνικής Οικονομίας (1) Η κοινωνική οικονομία ως θεσμός γεννιέται στις αρχές του 19ου αιώνα παρουσιάζοντας διάφορες αποκλίσεις σαν έννοια και σαν πρακτική αναπτύσσοντας δραστηριότητες ή διάφορα οργανωτικά σχήματα, θέτοντας διάφορους σκοπούς ανάλογα με συγκεκριμένες ιστορικές, θεσμικές και τοπικές συνθήκες. Τον 20ο αιώνα η ανάπτυξή της κοινωνικής οικονομίας παρουσίασε υποτονικότητα με την ανάπτυξη του μεταπολεμικού κεϋνσιανού οικονομικού μοντέλου. Η κρίση του κράτους πρόνοιας και των μικτών συστημάτων οικονομίας κατά το τελευταίο τέταρτο του 20ου αιώνα, οδήγησε στην ανάκαμψή της μετά τη δεκαετία του 70, ξεκινώντας από τη Γαλλία. 6

7 Ο Θεσμός της Κοινωνικής Οικονομίας (2) Στην Ελλάδα σαν δραστηριότητα η κοινωνική οικονομία συνδέεται ιστορικά με τη δημιουργία διάφορων καταναλωτικών, πιστωτικών, αγροτικών και άλλων μορφών συνεταιρισμών, και οι οποίοι αποκαλούνταν με διάφορους όρους όπως: Εταιρία, ένωση, σύλλογος, συνεργατική, μετοχικό ταμείο αλληλοβοήθειας, συνεταιρισμός κλπ., όροι οι οποίοι δεν ήταν απαραίτητα νομικοί. 7

8 Χρησιμοποιούμενοι Συναφείς όροι Μη κερδοσκοπικός Τομέας. Κοινωνική Οικονομία. Τρίτος Τομέας Τρίτο Σύστημα. Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Κοινωνία των Πολιτών. Κοινωνικές Επιχειρήσεις. 8

9 Μη κερδοσκοπικός Τομέας Σύμφωνα με τον ορισμός του Πανεπιστημίου Johns Hopkins, ο μη κερδοσκοπικός τομέας περιλαμβάνει εθελοντικές οργανώσεις ιδιωτικές, αυτοδιοικούμενες, οι οποίες δε διανέμου κέρδη (νοσοκομεία, πανεπιστήμια, σύλλογοι, επαγγελματικές οργανώσεις, περιβαλλοντικές οργανώσεις, αθλητικοί σύλλογοι, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων κλπ.). 9

10 Κοινωνική Οικονομία Είναι ευρύτερος όρος από το «μη - κερδοσκοπικός» και χρησιμοποιείται στις αγγλοσαξονικές χώρες περιλαμβάνοντας φορείς που παράγουν αγαθά και παρέχουν υπηρεσίες, όχι μόνο από τον μηκερδοσκοπικό τομέα αλλά και από ιδιωτικές επιχειρήσεις (συνεταιρισμοί, αλληλασφαλιστικά ταμεία, σωματεία κ ιδρύματα) οι οποίες επιδιώκουν κοινωφελείς σκοπούς. 10

11 Τρίτος Τομέας Ο Τρίτος Τομέας χρησιμοποιείται ως συνώνυμο των δύο προηγούμενων όρων και έχει χρησιμοποιηθεί ποικιλοτρόπως. Για παράδειγμα σε μελέτη του CIRIEC χρησιμοποιείται ως ταυτόσημος αυτού της «Κοινωνικής Οικονομίας». 11

12 Τρίτο Σύστημα Ο όρος δημιουργήθηκε και χρησιμοποιήθηκε αρχικά το 1997 από την Επιτροπή της Ε.Ε., όχι όμως και στη συνέχεια. 12

13 Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (1) Οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (MΚΟ) ορίζονται από την Παγκόσμια Τράπεζα ως «ιδιωτικοί οργανισμοί που ασκούν δραστηριότητά για να απαλύνει τον πόνο, να προωθήσει τα συμφέροντα των φτωχών, την προστασία του περιβάλλοντος, την παροχή βασικών κοινωνικών υπηρεσιών, ή αναλαμβάνουν την ανάπτυξη της κοινότητας» (Wikipedia, 2013). 13

14 Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (2) Ο όρος αποτελεί ευρύ πλαίσιο που εμπεριέχει ποικιλόμορφους και ανομοιόμορφους φορείς που συνήθως έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: Δεν αποδίδουν κέρδη. Είναι εθελοντικές οργανώσεις. Tυπική ή θεσμικής υπόσταση ( λειτουργεί βάσει καταστατικού). Δεν εξαρτώνται από την κυβέρνηση ή το δημόσιο. Στοχεύουν στην ευημερία των ανθρώπων γενικά ή συγκεκριμένων ομάδων. 14

15 Κοινωνία των πολιτών (1) Η κοινωνία των πολιτών δηλώνει όλες τις μορφές κοινωνικής δράσης ατόμων ή ομάδων, οι οποίες δεν απορρέουν από το κράτος και δεν αναλαμβάνονται από αυτό. Ο όρος οργανωμένη κοινωνία των πολιτών αναφέρεται στις οργανωτικές δομές, των οποίων τα μέλη εξυπηρετούν, μέσω ενός δημοκρατικού διαλόγου, το γενικό συμφέρον και λειτουργούν ως μεσολαβητές μεταξύ των δημόσιων αρχών και των πολιτών. Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών αντιπροσωπεύουν συγκεκριμένα: - τους παράγοντες της αγοράς εργασίας, μέσω των οργανώσεων των κοινωνικών εταίρων. - συγκεκριμένους κοινωνικό-οικονομικούς κύκλους. 15

16 Κοινωνία των πολιτών (2) - τους μη κυβερνητικούς οργανισμούς, οι οποίοι υπερασπίζονται κοινούς στόχους (την προστασία του περιβάλλοντος, τα δικαιώματα των καταναλωτών, την εκπαίδευση και κατάρτιση, κλπ). - τις οργανώσεις της βάσης, οι οποίες εκπροσωπούν ένα μέρος της κοινωνίας (τα κινήματα νέων, τις ενώσεις υπέρ της οικογένειας, κλπ) - τις θρησκευτικές κοινότητες. Η Συνθήκη της Λισαβόνας (άρθρο 15 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΣΛΕΕ) αναγνωρίζει τη σημασία της συμμετοχής της κοινωνίας των πολιτών στη χρηστή ευρωπαϊκή διακυβέρνηση. Πηγή: Οργανωμένη κοινωνία πολιτών,

17 Κοινωνικές Επιχειρήσεις Δεν υπάρχει ένας καθολικός ορισμός του τι είναι Κοινωνική Επιχείρηση αλλά διάφορες προσεγγίσεις βάσει του θεσμικού πλαισίου κάθε χώρας. Τα χαρακτηριστικά τους είναι: Αποτελούν ιδιωτικούς φορείς. Παράγουν και προσφέρουν υπηρεσίες συλλογικού ενδιαφέροντος. Μπορούν να έχουν οποιαδήποτε νομική μορφή εφ όσον α) δεν διανέμουν κέρδη β) συμμετέχουν οι χρήστες, οι εργαζόμενοι και η κοινότητα στη διοίκησή τους και γ) έχουν δημοκρατική διοίκηση. Η χρηματοδότησή τους δεν μπορεί να στηρίζεται εξ ολοκλήρου από ιδιωτικές δωρεές ή δημόσιες παροχές. 17

18 Βιβλιογραφία (1) Katarachia, A. (2013), Social Co-operative Economy in Greece: institutional framework and attitudes. Coperatives during crisis and post-crisis period (COOPCY), ICA Global Research Conference 2013, June 12th 15th 2013, Nicosia, Cyprus. Wikipedia, (2013), Mη κυβερνητική οργάνωση, Ανάκτηση Νοέμβριος 18, 2013, από 18

19 Βιβλιογραφία (2) Οργανωμένη κοινωνία πολιτών, Ανάκτηση Νοέμβριος 18, 2013, από nisation_el.htm. Κλήμη-Καμινάρη, Ο. και Παπαγεωργίου, Κ. Λ., (2010), Κοινωνική Οικονομία Μια Πρώτη Προσέγγιση, Εκδόσεις Ελληνοεκδοτική, Αθήνα. 19