ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΜΑΘΗΜΑ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΗ: Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:

Transcript

1 ΛΥΚΕΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ «ΤΑΣΟΣ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΣ» ΕΠΩΝΥΜΟ:... ΟΝΟΜΑ:.. ΒΑΘΜΟΣ:... ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ: TMHMA: ΑΡΙΘΜΟΣ:.... ΥΠΟΓΡΑΦΗ:.... ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΜΑΘΗΜΑ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΗ: Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΧΡΟΝΟΣ: 2,5 ώρες ΚΑΤΟΧΗ ΚΙΝΗΤΟΥ Ή ΕΞΥΠΝΗΣ ΣΥΣΚΕΥΗΣ = ΔΟΛΙΕΥΣΗ Γενικές οδηγίες: Να γράψετε με μπλε πέννα Δεν επιτρέπεται η χρήση διορθωτικού υγρού ή διορθωτικής ταινίας Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από 16 σελίδες Ειδικές οδηγίες: Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. 1

2 2

3 ΜΕΡΟΣ Α : ΣΥΝΟΛΟ ΕΙΚΟΣΙ (20) ΜΟΝΑΔΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1-4. Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με πέντε (5) μονάδες. ΕΡΩΤΗΣΗ 1 α) Το σχήμα 1 δείχνει μέρη του πεπτικού συστήματος. Να ονομάστε τα μέρη 1 έως 8. Σχήμα 1 1 : Οισοφάγος, 2: Στομάχι, 3:Πάγκρεας,4 : Λεπτό έντερο, 5 :Ορθό, 6:Συκώτι ( ήπαρ), 7: Χοληδόχος κύστη, 8 :Τυφλό (8Χ0,5= 4 μονάδες) β) Να αναφέρετε δύο ( 2) λειτουργίες του λεπτού εντέρου : i. Ολοκλήρωση χημικής πέψης τροφής ii. Απορρόφηση προϊόντων χημικής πέψης τροφής (2Χ0,5= 1 μονάδα) 3

4 ΕΡΩΤΗΣΗ 2 α) Η εικόνα 2 δείχνει όργανα του γεννητικού συστήματος του άνδρα. Εικόνα 2 Να ονομάσετε τα μέρη 1 έως 6. 1 : Επιδιδυμίδα, 2: Σπερματικός πόρος, 3:Προστάτης,4 : Ουρήθρα, 5 :Πέος, 6:Όρχις β) Να εξηγήσετε τι είναι η κρυψορχία και ποιο πρόβλημα μπορεί να προκαλέσει. (6Χ0,5=3 μονάδες) Κρυψορχία είναι η πάθηση κατά την οποία ο ένας ή και οι δύο όρχεις του μικρού αγοριού παραμένουν στην κοιλιακή χώρα μετά τη γέννησή του και δεν εγκαθίστανται στο όσχεο. Λόγω της υψηλότερης θερμοκρασίας που επικρατεί στην κοιλιακή χώρα σε σχέση με το όσχεο, μπορεί να παρατηρηθεί πρόβλημα στην παραγωγή σπερματοζωαρίων οπότε το άτομο να αντιμετωπίσει κίνδυνο στειρότητας. ΕΡΩΤΗΣΗ 3 Η εικόνα 3 δείχνει δύο βασικές κυτταρικές λειτουργίες. (2Χ1=2 μονάδες ) Εικόνα 3 4

5 Να ονομάσετε τα πιο κάτω μέρη της εικόνας 3. α) Τις λειτουργίες Α και Β. Λειτουργία Α : Φωτοσύνθεση, Λειτουργία Β: Κυτταρική αναπνοή β) Τα οργανίδια α και β. Οργανίδιο α: Χλωροπλάστης, Οργανίδιο β: Μιτοχόνδριο γ) Τις ουσίες 1 έως 4. (2Χ0,5=1μονάδα) (2Χ0,5=1μονάδα) 1 : CO2, 2: H2O, 3:Γλυκόζη, 4 : Οξυγόνο (4Χ0,5=2 μονάδες) δ) Τις μορφές ενέργειας α, β. Ενέργεια α: Φωτεινή ενέργεια, Ενέργεια β: Χημική ενέργεια (ΑΤΡ) ΕΡΩΤΗΣΗ 4 (2Χ0,5=1 μονάδα) α) Το πλάσμα είναι το υγρό στοιχείο του αίματος. Αποτελείται από νερό και διαλυμένες ουσίες. Να γράψετε από δύο παραδείγματα για τα πιο κάτω συστατικά του πλάσματος : i. Δύο (2) θρεπτικά υλικά : Αμινοξέα., Γλυκόζη κ.ά ii. Δύο (2) χρήσιμα κυτταρικά προϊόντα: Ορμόνες, Πρωτεΐνες, Ένζυμα κ.ά (4Χ0,5=2 μονάδες) β) Στον πιο κάτω πίνακα αναφέρονται τα αποτελέσματα αιματολογικών αναλύσεων τριών ατόμων καθώς και οι φυσιολογικές τιμές των έμμορφων συστατικών του αίματος. ΕΡΥΘΡΑ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΑ X 10 6 /μl ΛΕΥΚΑ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΑ X 10 3 /μl ΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑ X 10 3 /μl ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣ 4,6-6,2 4,5-10, Ανδρέας 3,1 5,3 200 Μαρία 5,2 6,5 80 Παύλος ,

6 Να γράψετε ποιο από τα τρία άτομα, που αναφέρονται στον πιο πάνω πίνακα, είναι πιθανόν να έχει μικροβιακή λοίμωξη ( δηλ. έχει προσβληθεί από παθογόνο μικρόβιο), ποιο πάσχει από αναιμία και ποιο έχει πρόβλημα με την πήξη του αίματος. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. i. Άτομο που πάσχει από αναιμία : Ο Ανδρέας έχει λιγότερα από το κανονικό ερυθροκύτταρα άρα έχει αναιμία. ii. Άτομο με μικροβιακή λοίμωξη: Ο Παύλος πάσχει από μικροβιακή λοίμωξη γιατί έχει περισσότερα λευκά αιμοσφαίρια που ο αριθμός τους αυξάνεται για να αντιμετωπιστεί το παθογόνο μικρόβιο. iii. Άτομο με πρόβλημα στην πήξη του αίματος: Η Μαρία έχει λιγότερα από το κανονικό αιμοπετάλια που είναι υπεύθυνα για την πήξη του αίματος. (3Χ1=3 μονάδες) ΜΕΡΟΣ Β : ΣΥΝΟΛΟ ΕΞΗΝΤΑ (60) ΜΟΝΑΔΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με δέκα (10) μονάδες. ΕΡΩΤΗΣΗ 5 α) Tο 1883 ο Γερμανός επιστήμονας Τ. Έγκελμαν διερεύνησε και προσδιόρισε ποιες είναι οι πιο αποτελεσματικές ακτινοβολίες για τη φωτοσύνθεση. Φώτισε διαδοχικά τμήματα νηματίου ενός φύκους (Spirogyra) με διαφορετικές ακτινοβολίες, τις οποίες έπαιρνε από την ανάλυση της ορατής ακτινοβολίας μέσω πρίσματος. Χρησιμοποίησε αερόβια βακτήρια τα οποία συγκεντρώνονται στις περιοχές που υπάρχει αρκετό οξυγόνο. Η εικόνα 5.1 δείχνει τα αποτελέσματα του πειράματός του. Εικόνα 5.1 i. Να αναφέρετε σε ποιες περιοχές του νηματίου του φύκους συγκεντρώθηκαν τα πιο πολλά βακτήρια. Να εξηγήσετε το φαινόμενο αυτό. Τα πιο πολλά αερόβια βακτήρια συγκεντρώθηκαν στις περιοχές του φύκους που φωτίστηκαν με ιώδες ( 400nm) και με ερυθρό ( 700nm) φως. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι η χλωροφύλλη απορροφά αυτά τα μήκη κύματος του ορατού φάσματος οπότε το φύκος φωτοσυνθέτει και ελευθερώνει οξυγόνο το οποίο είναι απαραίτητο για την αερόβια αναπνοή των βακτηρίων. (2Χ2=4 μονάδες) 6

7 ii. Με την βοήθεια της εικόνας 5.1 να συμπεράνετε ποιο χρώμα της ορατής ακτινοβολίας είναι το λιγότερο αποτελεσματικό για τη φωτοσύνθεση. Να δικαιολογήσετε το συμπέρασμά σας. Λιγότερο αποτελεσματικό για τη φωτοσύνθεση είναι το πράσινο χρώμα της ορατής ακτινοβολίας. Στην περιοχή του φύκους που φωτίστηκε με πράσινο φως δεν συγκεντρώθηκαν βακτήρια γιατί δεν υπήρχε οξυγόνο επειδή δεν έγινε φωτοσύνθεση σε αυτή την περιοχή. β) Το διάγραμμα 5.2 δείχνει τη μεταβολή του ρυθμού της φωτοσύνθεσης σε συνάρτηση με τη συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. (2Χ1=2 μονάδες) Διάγραμ α 5.2. Με τη βοήθεια του διαγράμματος 5.2 να περιγράψετε την επίδραση που έχει η μεταβολή της συγκέντρωσης του διοξειδίου του άνθρακα στον ρυθμό της φωτοσύνθεσης. Σύμφωνα με το διάγραμμα 5.2. καθώς αυξάνεται η συγκέντρωση του CO2 αυξάνεται και ο ρυθμός της φωτοσύνθεσης. Μετά από μια συγκεκριμένη συγκέντρωση CO2, Η αύξηση του της συγκέντρωσης CO2 δεν οδηγεί σε περαιτέρω αύξηση του ρυθμού της φωτοσύνθεσης,ο οποίος παραμένει σταθερά μέγιστος. (2Χ1=2 μονάδες) γ) Να σημειώσετε στη φάση της φωτοσύνθεσης στην οποία πραγματοποιείται καθεμία από τις διαδικασίες που αναφέρονται στην πρώτη στήλη του πιο κάτω πίνακα. Σύνθεση ATP Σύνθεση γλυκόζης Δέσμευση CO2 Φωτόλυση νερού ΦΩΤΕΙΝΗ ΦΑΣΗ ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΦΑΣΗ 7

8 (4Χ0.5=2 μονάδες) ΕΡΩΤΗΣΗ 6 Η εικόνα 6.1 απεικονίζει την πλασματική μεμβράνη ενός κυττάρου σύμφωνα με το μοντέλο του «ρευστού μωσαϊκού». Εικόνα 6.1. α) Να ονομάσετε τα συστατικά της κυτταρικής μεμβράνης 1 έως 4. 1 : Διαμεμβρανική πρωτεΐνη, 2: Πρωτεΐνη, 3:Υδατάνθρακες, 4 : Φωσφορολιπίδια (4Χ0,5=2 μονάδες) β) Από την εικόνα 6.1 μπορούμε να συμπεράνουμε ότι το κυτταρόπλασμα βρίσκεται στον χώρο Β. Να εξηγήσετε γιατί καταλήγουμε σε αυτό το συμπέρασμα. Οι υδατάνθρακες (3) που είναι ενωμένοι με πρωτεΐνες σχηματίζουν γλυκοπρωτεΐνες οι οποίες είναι μόρια σήμανσης και υποδοχείς μηνυμάτων και παίζουν ρόλο στην επικοινωνία των κυττάρων με το περιβάλλον τους άρα προβάλουν προς το εξωτερικό του κυττάρου. Συνεπώς ο χώρος Α είναι το εξωτερικό περιβάλλον του κυττάρου άρα ο χώρος Α θα είναι το εσωτερικό του κυττάρου δηλαδή το κυτταρόπλασμα. (2Χ1=2μονάδες) γ) Τα μόρια που σημειώνονται με τον αριθμό 4 στο σχήμα 6.1. παρουσιάζουν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό σε σχέση με το νερό. Να αναφέρετε αυτό το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των μορίων 4 και να εξηγήσετε πώς αυτό συντελεί στον σχηματισμό της πλασματικής μεμβράνης. Η κεφαλή των φωσφορολιπιδίων είναι υδρόφιλη, ενώ αντίθετα η ουρά του μορίου τους είναι υδρόφοβη. Στα κύτταρα επειδή το εσωτερικό και το εξωτερικό περιβάλλον τους είναι υδατικό, τα φωσφορολιπίδια συγκροτούν διπλοστιβάδα. Οι υδρόφιλες κεφαλές τους στρέφονται προς το υδατικό εξωκυττάριο ή ενδοκυττάριο 8

9 περιβάλλον, ενώ οι υδρόφοβες ουρές τους «κρύβονται» στο εσωτερικό της διπλοστιβάδας. (2Χ2=4μονάδες) δ) Μόρια όπως αυτό που σημειώνεται με τον αριθμό 1 στο σχήμα 6.1, αποτελούν βασικό δομικό συστατικό των πλασματικών μεμβρανών και καθορίζουν τις λειτουργιές τους. Να γράψετε μία (1) λειτουργία της πλασματικής μεμβράνης που καθορίζεται από αυτά τα μόρια. Οι διαμεμβρανικές πρωτεΐνες συχνά χρησιμεύουν ως πρωτεϊνικά κανάλια ή ως αντλίες μεταφοράς ουσιών. Άρα παίζουν ρόλο στον έλεγχο του είδους των ουσιών που εισέρχονται ή εξέρχονται από το κύτταρο. ΕΡΩΤΗΣΗ 7 (2Χ1=2 μονάδες) α) Το σχήμα 7 απεικονίζει την διαδικασία σπερματογένεσης. Να ονομάσετε τα κύτταρα Χ,Υ,Ζ. Χ : Σπερματοκύτταρα Α τάξης Υ: Σπερματοκύτταρα Β τάξης Ζ: Σπερματίδες (3Χ0,5=1,5 μονάδες) Σχήμα 7 β) Να σημειώσετε τρεις (3) διαφορές ανάμεσα στην ωογένεση και στην σπερματογένεση. 1.Κατά τη σπερματογένεση από τη διαίρεση ενός σπερματογόνιου παράγονται 4 σπερματοζωάρια ενώ κατά την ωογένεση από τη διαίρεση ενός ωογόνιου παράγεται 1 ωοκύτταρο Β τάξης. 2. Η σπερματογένεση είναι συνεχής διαδικασία ενώ η ωογένεση παρουσιάζει ασυνέχειες. 9

10 3. Η σπερματογένεση ξεκινά στην εφηβεία και συνεχίζεται ως τα βαθιά γεράματα του άνδρα ενώ η ωογένεση ξεκινά στην εμβρυική ζωή και σταματά στην εμμηνόπαυση της γυναίκας. γ) i. Να ονομάσετε τις δύο (2) ορμόνες που ελέγχουν τη διαδικασία σπερματογένεσης στον άνδρα. Ωοθυλακιοτρόπος (3Χ1=3 μονάδες) Ωχρινοτρόπος (2X0,5=1 μονάδα) ii. Να ονομάσετε τον αδένα ο οποίος παράγει τις δύο πιο πάνω ορμόνες. Αδενοϋπόφυση (1Χ0,5= 0,5 μονάδα) δ) i. Να γράψετε τα πρωτεύοντα και τα δευτερεύοντα φυλετικά χαρακτηριστικά του άνδρα. Πρωτεύοντα χαρακτηριστικά: Τα εσωτερικά και εξωτερικά γεννητικά όργανα και η ικανότητα σπερματογένεσης Δευτερεύοντα χαρακτηριστικά : Η έντονη μυϊκή ανάπτυξη, η βαθιά φωνή και η έντονη τριχοφυΐα στο πρόσωπό και σε άλλα μέρη του σώματος. (5Χ0,5=2,5 μονάδες ) ii. Να ονομάσετε την ορμόνη που είναι υπεύθυνη για την ανάπτυξη των πιο πάνω χαρακτηριστικών στον άνδρα. Τεστοστερόνη (1Χ0,5= 0,5 μονάδα) iii. Να ονομάσετε τον αδένα και τα συγκεκριμένα κύτταρα του αδένα από τα οποία παράγεται η πιο πάνω ορμόνη. Αδένας: όρχις, Κύτταρα: Κύτταρα Leydig( Διάμεσα κύτταρα) (2Χ0,5=1μονάδα) ΕΡΩΤΗΣΗ 8 α) Να συμπληρώσετε τα κενά στον πιο κάτω πίνακα ο οποίος αφορά στη χημική πέψη μακρομορίων στη στοματική κοιλότητα, στο στομάχι και στο δωδεκαδάκτυλο. 10

11 ΠΡΟΣΟΧΗ : Αν σε κάποιο όργανο δεν γίνεται χημική πέψη του συγκεκριμένου μακρομορίου σημειώστε Χ στο αντίστοιχο κενό. Αν σε κάποιο όργανο, στην υδρόλυση του μακρομορίου συμμετέχουν περισσότερα από ένα ένζυμα, να σημειώσετε μόνο ένα από αυτά. Μακρομόριο τροφής Πρωτεΐνη Άμυλο ΧΗΜΙΚΗ ΠΕΨΗ ΜΑΚΡΟΜΟΡΙΩΝ ΤΡΟΦΗΣ Ένζυμο που Ένζυμο που υδρολύει το υδρολύει το μακρομόριο μακρομόριο στο στο στομάχι. δωδεκαδάκτυλο. Ένζυμο που υδρολύει το μακρομόριο στη στοματική κοιλότητα. Χ ΠΕΨΙΝΗ ΘΡΥΨΙΝΗ ΧΥΜΟΘΡΥΨΙΝΗ κ.α Τελικά προϊόντα υδρόλυσης μακρομορίου. Αμινοξέα α-αμυλάση Χ α-αμυλάση Γλυκόζη Ουδέτερο λίπος Χ Χ λιπάση Μονογλυκερίδιο Λιπαρά οξέα (12Χ0,5 = 6 μονάδες) β) Να αναφέρετε και να περιγράψετε δύο (2) μηχανισμούς άμυνας που συναντάμε στο πεπτικό σύστημα. I.Με τη δράση της λυσοζύμης, ενζύμου που περιέχεται στο σάλιο,εμποδίζεται την ανάπτυξη μικροβίων. ii. Το υδροχλωρικό οξύ που παράγεται στο στομάχι δημιουργεί όξινο περιβάλλον το οποίο είναι δυσμενές για την ανάπτυξη μικροβίων. ( Τα μη παθογόνα μικρόβια που βρίσκονται στη στοματική κοιλότητα και στο παχύ έντερο δρουν ανταγωνιστικά στην ανάπτυξη παθογόνων μικροβίων) ΕΡΩΤΗΣΗ 9 α) Το σχήμα 9.1 απεικονίζει τη δράση ενός ενζύμου. (2 Χ 2 = 4 μονάδες) Σχήμα

12 Να ονομάσετε τα μέρη 1 έως 4. 1 : Υπόστρωμα, 2: Ενεργό κέντρο 3:Ένζυμο, 4 : Προϊόντα β) Να αναφέρετε με συντομία τον ρόλο των ενζύμων στον οργανισμό. Επιταχύνουν βιοχημικές αντιδράσεις. γ) «Το ένζυμο καταλάση καταλύει μόνο την αντίδραση διάσπασης του υπεροξειδίου του υδρογόνου» (4Χ0,5=2 μονάδες) (1Χ2= 2 μονάδες) i. Να ονομάσετε την ιδιότητα των ενζύμων την οποία τονίζει το πιο πάνω παράδειγμα. Εξειδίκευση ii. Να εξηγήσετε πού οφείλεται η πιο πάνω ιδιότητα των ενζύμων. (1Χ1= 1 μονάδα) Η εξειδίκευση του ενζύμου οφείλεται στη μοναδική τρισδιάστατη δομή του ενεργού κέντρου του ενζύμου η οποία του δίνει τη δυνατότητα σύνδεσης μόνο με συγκεκριμένο υπόστρωμα. δ) Το διάγραμμα 9.2 δείχνει τη μεταβολή της ταχύτητας μιας ενζυμικής αντίδρασης σε συνάρτηση με τη θερμοκρασία. (1Χ2= 2 μονάδες) Διάγραμμα 9.2 i. Να σημειώσετε τη θερμοκρασία στην οποία λειτουργεί άριστα το ένζυμο που συμμετέχει στην αντίδραση. 40 ο C (1Χ1=1μονάδα) 12

13 ii. Να εξηγήσετε γιατί στους 55 0 C η ταχύτητα της ενζυμικής αντίδρασης μηδενίζεται. Στους 55 ο C το ενεργό κέντρο του ενζύμου χάνει την τρισδιάστατη μορφή του, το ένζυμο μετουσιώνεται, και χάνει την καταλυτική του δράση. ΕΡΩΤΗΣΗ 10 α) Το σχήμα 10 απεικονίζει τα εσωτερικά γεννητικά όργανα ( Α-Ε) της γυναίκας και τον ωοθηκικό κύκλο. (2Χ1= 2 μονάδες) Σχήμα 10 i) Να ονομάσετε τα όργανα Α έως Ε. Α : Ωαγωγός, Β: Μήτρα, Γ:Κόλπος,Δ : Τράχηλος, Ε.Ωοθήκη (5Χ0,5= 2,5 μονάδες) ii) Να ονομάσετε τους σχηματισμούς 1 έως 5 που εμφανίζονται κατά τη διάρκεια του ωοθηκικού κύκλου. 1 : Ωοκύτταρο Α τάξης μέσα σε ωοθυλάκιο, 2: Αναπτυσσόμενο ωοθυλάκιο 13

14 3. Ωοκύτταρο Β τάξης 4:Ωχρό σωμάτιο 5 : Αποδιοργανωμένο ωχρό σωμάτιο (5Χ0,5= 2,5 μονάδες) β) Να ονομάσετε τις ορμόνες που προκαλούν κάθε ένα από τα παρακάτω φαινόμενα στον καταμήνιο κύκλο της γυναίκας. i. Σχηματισμός ωχρού σωματίου. Ωχρινοτρόπος ii. Ρήξη ώριμου ωοθυλακίου. Ωχρινοτρόπος iii. Ωρίμανση ωοθυλακίου. Ωοθυλακιοτρόπος iii. Πάχυνση βλεννογόνου μήτρας στο πρώτο μισό του κύκλου : Οιστραδιόλη (4Χ0,5= 2 μονάδες ) γ) Τα αντισυλληπτικά χάπια περιέχουν συνήθως οιστραδιόλη και προγεστερόνη. Να εξηγήσετε με ποιόν τρόπο τα χάπια αυτά εμποδίζουν την εγκυμοσύνη. Λόγω της κοινής δράσης της οιστραδιόλης και της προγεστερόνης αναστέλλεται η παραγωγή γοναδοτρόπων ορμονών ( ωοθυλακιοτρόπου και ωχρινοτρόπου ) από τη υπόφυση, με αποτέλεσμα να αναστέλλεται η ωρίμανση ωοθυλακίων και η παραγωγή ωοκυττάρων Β τάξης από τις ωοθήκες. Αφού δεν παράγονται ώριμα ωοκύτταρα Β τάξης ( θηλυκοί γαμέτες) δεν μπορεί να επιτευχθεί γονιμοποίηση άρα και εγκυμοσύνη. (3Χ1=3 μονάδες) 14

15 ΜΕΡΟΣ Γ : ΣΥΝΟΛΟ ΕΙΚΟΣΙ (20) ΜΟΝΑΔΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με δέκα (10) μονάδες. ΕΡΩΤΗΣΗ 11 α) Στον πιο κάτω πίνακα να ονομάσετε τα τρία στάδια της αερόβιας κυτταρικής αναπνοής και να γράψετε τον αριθμό των μορίων ΑΤΡ που παράγονται σε κάθε στάδιο ανά μόριο γλυκόζης. 1 ο στάδιο 2 ο στάδιο 3 ο στάδιο ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΣΤΑΔΙΟΥ ΑΕΡΟΒΙΑΣ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ Γλυκόλυση Κύκλος Krebs Οξειδωτική φωσφορυλίωση ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΤΡ (6Χ0,5=3μονάδες) β) Με βάση τις γνώσεις σας για την αερόβια κυτταρική αναπνοή, να εξηγήσετε για ποιον λόγο τα κύτταρα νεκρώνονται αν σταματήσει να τους παρέχεται οξυγόνο. Το οξυγόνο είναι απαραίτητο για την πραγματοποίηση της οξειδωτικής φωσφορυλίωσης, του τελευταίου σταδίου της αερόβιας κυτταρικής αναπνοή. Χωρίς το οξυγόνο σταματά η αερόβια κυτταρική αναπνοή άρα και η παραγωγή ATΡ στο αερόβιο κύτταρο. Χωρίς ενέργεια ( ΑΤΡ) σταματούν οι λειτουργίες του κυττάρου και το κύτταρο νεκρώνεται. (3Χ 1= 3 μονάδες) 15

16 γ) Το διάγραμμα 11 απεικονίζει συνοπτικά τη γαλακτική και την αλκοολική ζύμωση. Διάγραμμα 11 i. Να ονομάσετε τις ουσίες 1 έως 3. 1 : CO2, 2: Αιθανόλη, 3 : Γαλακτικό οξύ (3Χ0,5= 1,5 μονάδα) ii. Να ονομάσετε τη διαδικασία Α. Γλυκόλυση (1Χ0,5=0,5 μονάδα) δ) Στον πιο κάτω πίνακα να συμπληρώσετε τις διαφορές μεταξύ αερόβιας κυτταρικής αναπνοής και ζύμωσης όσο αφορά στα χαρακτηριστικά που αναφέρονται στην πρώτη στήλη. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΑΕΡΟΒΙΑ ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ ΖΥΜΩΣΗ Χρησιμοποιείται ή όχι το οξυγόνο ; ΝΑΙ ΟΧΙ Πόσα μόρια ΑΤΡ παράγονται από τη διάσπαση ενός μορίου γλυκόζης; 36 2 (4Χ0,5= 2 μονάδες) 16

17 ΕΡΩΤΗΣΗ 12 α) Η εικόνα 12.1 απεικονίζει ερυθρά αιμοσφαίρια τοποθετημένα σε τρία διαφορετικά διαλύματα Α,Β, Γ. Εικόνα 12.1 Να χαρακτηρίσετε τα διαλύματα Α,Β,Γ ως ισότονα, υπέρτονα ή υπότονα σε σχέση με το κυτταρόπλασμα των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Να δικαιολογήσετε τον χαρακτηρισμό που δίνετε στα διαλύματα. i. Διάλυμα Α : Υποτονικό γιατί το ερυθροκύτταρο διογκώθηκε εξ αιτίας της εισόδου νερού από το υποτονικό περιβάλλον προς το υπερτονικό του κυτταρόπλασμα,λόγω ώσμωσης. ii. Διάλυμα Β: Ισότονο γιατί τα ερυθροκύτταρα διατηρούν το φυσιολογικό τους σχήμα. iii. Διάλυμα Γ : Υπερτονικό γιατί το ερυθροκύτταρο συρρικνώθηκε εξ αιτίας της εξόδου νερού από το υποτονικό κυτταρόπλασμα προς το υπερτονικό περιβάλλον,λόγω ώσμωσης. (3Χ2 =6 μονάδες) β) Το σχήμα 12.2 απεικονίζει μια περίπτωση ενεργητικής μεταφοράς ουσίας διαμέσου της κυτταρικής μεμβράνης. Σχήμα 12.2 ΚΥΤΤΑΡΟΠΛΑΣΜΑ 17

18 i. Να ονομάσετε τον μηχανισμό μεταφοράς ουσιών που απεικονίζεται. Εξωκύττωση (1Χ1 =1 μονάδα) ii. Να ονομάσετε δύο (2) ουσίες που μεταφέρονται διαμέσου της πλασματικής μεμβράνης με τον πιο πάνω μηχανισμό. Ορμόνες Τοξικές ουσίες Ένζυμα κ.ά. (2Χ0,5=1μονάδα) iii. Με τον μηχανισμό που απεικονίζεται στο σχήμα 12.2 μεταφέρονται ενεργητικά, συνήθως ουσίες μεγάλου μοριακού βάρους διαμέσου της πλασματικής μεμβράνης. Παρόμοιος με αυτόν τον μηχανισμό χρησιμοποιείται από πρωτόζωα (όπως η αμοιβάδα) του γλυκού νερού για την εξαγωγή νερού από το κύτταρο τους. ( Τα πρωτόζωα είναι μονοκύτταροι ζωικοί οργανισμοί ) Να εξηγήσετε γιατί ο πιο πάνω μηχανισμός είναι απαραίτητος για την επιβίωση των πρωτόζωων στο γλυκό νερό. Το πρωτόζωο που ζει στο γλυκό νερό, ζει σε ένα υποτονικό περιβάλλον σε σχέση με το εσωτερικό του κυττάρου του. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να εισέρχεται νερό,λόγω ώσμωσης, από το περιβάλλον στο εσωτερικό του κυττάρου με κίνδυνο ρήξης του κυττάρου. Με ενεργητική εξωκύττωση το πρωτόζωο αποβάλλει το περισσό νερό για να αποφύγει τον κίνδυνο ρήξης του κυττάρου του. (2Χ1=2 μονάδες) Η Διευθύντρια Ανδρούλλα Χρίστου 18