ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΤΣΙΜΕΝΤΟΥ

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΤΣΙΜΕΝΤΟΥ ΤΣΙΑΜΠΑΚΟΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΔΡ.ΜΑΡΜΑΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΒΑΛΑ 2014

2 Τσιαμπάκος Ευθύμιος 2 Τμήμα Τεχνολογίας Πετρελαίου Και Φυσικού Αερίου

3 ΕΓΚΡΙΝΕΤΑΙ Ο ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ Τσιαμπάκος Ευθύμιος 3

5 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΤΣΙΜΕΝΤΟΥ ΤΣΙΑΜΠΑΚΟΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΔΡ.ΜΑΡΜΑΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΒΑΛΑ 2014 Τσιαμπάκος Ευθύμιος 5

6 Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ 2012 Η παρούσα Πτυχιακή Εργασία και τα συμπεράσματά της σε οποιαδήποτε μορφή αποτελούν συνιδιοκτησία του Τμήματος Τεχνολογίας Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου του ΤΕΙ Καβάλας και του φοιτητή. Οι προαναφερόμενοι διατηρούν το δικαίωμα ανεξάρτητης χρήσης και αναπαραγωγής (τμηματικά ή συνολικά) για διδακτικούς και ερευνητικούς σκοπούς. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να αναφέρεται ο τίτλος, ο συγγραφέας, ο επιβλέπων και το εν λόγω τμήμα του ΤΕΙ Καβάλας. Η έγκριση της παρούσας Πτυχιακής Εργασίας από το Τμήμα Τεχνολογίας Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου δεν υποδηλώνει απαραιτήτως και αποδοχή των απόψεων του συγγραφέα εκ μέρους του Τμήματος Ο υποφαινόμενος δηλώνω υπεύθυνα ότι η παρούσα Πτυχιακή Εργασία είναι εξ ολοκλήρου δικό μου έργο και συγγράφηκε ειδικά για τις απαιτήσεις του προγράμματος σπουδών του Τμήματος Τεχνολογίας Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου. Δηλώνω υπεύθυνα ότι κατά τη συγγραφή ακολούθησα την πρέπουσα ακαδημαϊκή δεοντολογία αποφυγής λογοκλοπής. Έχω επίσης αποφύγει οποιαδήποτε ενέργεια που συνιστά παράπτωμα λογοκλοπής. Γνωρίζω ότι η λογοκλοπή μπορεί να επισύρει ποινή ανάκλησης του πτυχίου μου. Υπογραφή Ονοματεπώνυμο Φοιτητή Τσιαμπάκος Ευθύμιος 6

7 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Πρόκειται για μια μονάδα παραγωγής τσιμέντου. Το τσιμέντο προέρχεται από ανάμειξη ασβεστόλιθου σε ποσοστό 80% με άργιλο σε ποσοστό 20%. Τα υλικά αυτά συνθλίβονται και αλέθονται δημιουργώντας την "φαρίνα τσιμέντου", μια σκόνη, ωχρού λευκού χρώματος που θυμίζει το αλεύρι. Το υλικό αυτό θερμαίνεται στους 1450 o C (2642 o F) σε περιστροφικούς κλιβάνους, όπου η "φαρίνα" υφίσταται διάφορες πολύπλοκες χημικές μεταλλάξεις και μετατρέπεται σε κλίνκερ. Η λεπτή άλεση του κλίνκερ μαζί με μικρή ποσότητα γύψου δημιουργεί το τσιμέντο. Με την προσθήκη άλλων συστατικών στο συγκεκριμένο στάδιο της παραγωγής λαμβάνονται τα τσιμέντα που προορίζονται για διάφορες και διαφορετικές χρήσεις. Τα αδρανή υλικά δημιουργούνται από άμμο και χαλίκι που εξορύσσονται από τα λατομεία. Περίπου ποσοστό 60% των αδρανών υλικών χρησιμοποιούνται στην οδοποιία, ενώ τα υπόλοιπα χρησιμοποιούνται στην παρασκευή σκυροδέματος. Το σκυρόδεμα είναι ένα μείγμα από τσιμέντο, αδρανή υλικά, νερό, προσμείξεις και άλλα υλικά με βάση συγκεκριμένες μορφές και ανάλογα με προκαθορισμένες και απόλυτα συγκεκριμένες τεχνικές προδιαγραφές. Το σκυρόδεμα είτε αναμειγνύεται (φτιάχνεται) στα εργοτάξια είτε παραδίδεται ως έτοιμο σκυρόδεμα από εξειδικευμένους προμηθευτές. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ: Παραγωγή τσιμέντου ΛΕΞΕΙΣ ΚΛΕΙΔΙΑ: Περιστροφική κάμινος,κλίνκερ,σκυρόδεμα Τσιαμπάκος Ευθύμιος 7

8 ABSTRACT It is about a cement production unit. The cement derives from a mixture of limestone in rate of 80% with clay in rate of 20%. These materials are crushed and milled to create the " raw meal ", a pale white powder resembling flour. This material is heated at 1450 o C (2642 o F) in rotary kilns, where the " raw meal " chemical complex undergoes several mutations and is transformed into clinker. The fine grinding of the clinker, together with a small amount of gypsum creates cement. With the addition of other ingredients at this stage of production cements for various different uses are being taken. The aggregates formed by sand and gravel are mined from quarries. Approximately 60 % of aggregates is being used in road construction, while the rest is being used in the manufacture of concrete. Concrete is a mixture of cement, aggregates, water, additives and other materials based on specific forms and according to predefined and fully technical specifications. Concrete is either mixed ( made ) on construction sites or is being delivered as a ready-mixed concrete from specialized suppliers. SUBJECT AREA: Cement production KEYWORDS: Rotary kiln, clinker, concrete Τσιαμπάκος Ευθύμιος 8

10 Στην οικογένειά μου Τσιαμπάκος Ευθύμιος 10

11 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Για τη διεκπεραίωση της παρούσας πτυχιακής εργασίας, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον καθηγητή μου Δημήτρη Μαρμάνη για την εμπιστοσύνη που μου έδειξε. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω την οικογένεια μου,που με στήριξε καθ όλη την διάρκεια των σπουδών καθώς και την ξαδέρφη μου Λίτσα για την βοήθεια της. Τσιαμπάκος Ευθύμιος 11

12 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ Εισαγωγή στον κλάδο του τσιμέντου ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΕΙΔΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΝΣΗΣ Γενικά Φυσικό περιβάλλον Οικοσυστήματα Ανάγλυφο Υδάτινοι πόροι Περιγραφή κλιματολογικών στοιχείων Ανθρωπογενές περιβάλλον Οικισμοί της περιοχής Πληθυσμός Απασχόληση Παραγωγικοί τομείς-φυσικοί πόροι Γεωργία-Κτηνοτροφία Αλιεία Δασικός πλούτος Βιομηχανία Τουρισμός Υφιστάμενη υποδομή της περιοχής Γενικά Λιμάνια-Αεροδρόμια Δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και τηλεπικοινωνιών Δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης ΧΛΩΡΙΔΑ-ΠΑΝΙΔΑ Χλωρίδα Πανίδα Γενικά Τσιαμπάκος Ευθύμιος 12

13 5.2.2 Θηλαστικά Αμφίβια Ορνιθοπανίδα ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ - ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Κτιριακές εγκαταστάσεις Παραγωγική διαδικασία τσιμέντου Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Αέρια απόβλητα Υγρά απόβλητα Στερεά απόβλητα ΑΝΑΦΟΡΕΣ Τσιαμπάκος Ευθύμιος 13

14 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΧΗΜΑΤΩΝ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 4.1:Απόλυτη μέγιστη θερμοκρασία (δεδομένα 1 έτους) ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 4.2:Απόλυτη ελάχιστη θερμοκρασία (δεδομένα 1 έτους) ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 4.3:Ύψος βροχής σε mm(δεδομένα 1 έτους) Τσιαμπάκος Ευθύμιος 14

16 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ ΕΙΚΟΝΑ 6.1:ΜΟΝΑΔΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΣΙΜΕΝΤΟΥ ΕΙΚΟΝΑ 6.2:ΣΤΑΔΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΣΙΜΕΝΤΟΥ ΕΙΚΟΝΑ 7.1:ΣΑΚΟΦΙΛΤΡΑ Τσιαμπάκος Ευθύμιος 16

18 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 4.1: Μετεωρολογικά δεδομένα από το Σταθμό Μίκρας Θεσσαλονίκης (δεδομένα 1 έτους) ΠΙΝΑΚΑΣ 4.2:Κατηγορίες Βιομηχανίας ΠΙΝΑΚΑΣ 4.3:Βιομηχανίες κατά γενικούς κλάδους Τσιαμπάκος Ευθύμιος 18

20 1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα εργασία έγινε στα πλαίσια της ολοκλήρωσης των σπουδών μου στο τμήμα Τεχνολογίας Πετρελαίου και Φ.Αερίου του Τ.Ε.Ι. Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Σκοπός της εργασίας είναι η μελέτη των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της βιομηχανίας τσιμέντου. 1.1 Εισαγωγή στον κλάδο του τσιμέντου Ο κλάδος του τσιμέντου είναι ένας κλάδος με κυκλικές διακυμάνσεις και χαρακτηρίζεται από μακριές περιόδους ανάπτυξης, στις οποίες παρεμβάλλονται βραχείες περίοδοι ανάκαμψης. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες οι διάφορες γεωγραφικές αγορές διέρχονται διαφορετικούς κύκλους, κάτι που σημαίνει ότι είναι σχετικά σπάνιο να συμπίπτουν χρονικά οι περίοδοι κατά τις οποίες βρίσκονται σε κάμψη. Αυτό σημαίνει επίσης ότι αγορές που βρίσκονται σε φάση ανάπτυξης μια δεδομένη στιγμή είναι πάντοτε περισσότερες από εκείνες που είναι σε κάμψη. Ο παράγοντας αυτός είναι πολύ σημαντικός όσον αφορά τη διαμόρφωση των μακροπρόθεσμων προβλέψεων για τη πορεία της βιομηχανίας τσιμέντου διότι σημαίνει ότι οι προοπτικές ανάπτυξης του κλάδου είναι ενθαρρυντικές παρά από την ύφεση που παρατηρήθηκε το 2007 στις Η.Π.Α. Οι κύριοι παράγοντες ανάπτυξης που δίνουν ώθηση στην κατανάλωση τσιμέντου είναι η πληθυσμιακή αύξηση (καθώς οδηγεί σε αύξηση ζήτησης για στέγαση, εμπορική οικοδομική ανάπτυξη και υποδομές) και η οικοδομική ανάπτυξη (ώθηση της κατά κεφαλής κατανάλωσης τσιμέντου). Τσιαμπάκος Ευθύμιος 20

21 2. ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΕΙΔΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΕΙΔΟΣ ΕΡΓΟΥ : Βιομηχανία Τσιμέντου ΟΝΟΜΑΣΙΑ : ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ : ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ : ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ : ΒΙΠΕ ΛΑΓΚΑΔΑ ΤΗΛ : FAX : ΔΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ : ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ : ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ : ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ : ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ : ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΥΔΑΤΟΣ : ΥΓΡΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ : ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ : ΜΕΛΕΤΗΤΗΣ : ΑΔΕΙΕΣ ΠΟΥ ΕΚΔΟΘΗΚΑΝ : Οικοδομικές: Λειτουργίας: Έγκριση περιβαλλοντικών όρων: Καθορισμός χώρου απόρριψης στερεών αποβλήτων: Τσιαμπάκος Ευθύμιος 21

22 3. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ Τμήμα Τεχνολογίας Πετρελαίου Και Φυσικού Αερίου Το οικόπεδο της μονάδας με στοιχεία Α-Β-Γ-Δ-Α έχει εμβαδόν ,80 τ.μ. και βρίσκεται στην Βιομηχανική Περιοχή Λαγκαδά. Είναι ιδιοκτησία της και έχει τις παρακάτω συντεταγμένες σύμφωνα με το τοπογραφικό διάγραμμα του τοπογράφου κ. Συντεταγμένες Κορυφών Βιομηχανικού Οικοπέδου Α-Β-Γ-Δ-Ε α/α Χ Ψ Αποστάσεις πλευρών Α 148,40 276,53 Α-Β = 195,70 Β 330,28 295,74 Β-Γ = 176,43 Γ 352,45 115,81 Γ-Δ = Δ 63,67 38,97 Δ-Α = 224,35 Εμβαδό Οικοπέδου (Α-Β-Γ-Δ-Α) = ,80 τ.μ. Η πρόσβαση στο χώρο γίνεται μέσω εσωτερικού δρόμου που βρίσκεται επί της εθνικής οδού Λαγκαδά-Θεσσαλονίκης. Τσιαμπάκος Ευθύμιος 22

23 4. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΡΥΠΑΝΣΗΣ Τμήμα Τεχνολογίας Πετρελαίου Και Φυσικού Αερίου 4.1 Γενικά Οι οικισµοί του ήµου Λαγκαδά δεν αντιµετωπίζουν σηµαντικά προβλήµατα ατµοσφαιρικής ρύπανσης, παρά τη βιοµηχανική δραστηριότητα που αναπτύσσεται εντός των ορίων της οµώνυµης δηµοτικής ενότητας. Ως σηµειακές πηγές ρύπανσης µπορούν να χαρακτηριστούν οι µεταποιητικές µονάδες που καταγράφονται στο ήµο, οι οποίες όµως σύµφωνα µε το Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο της ηµοτικής Ενότητας Λαγκαδά (2006) προκαλούν χαµηλή έως µέση όχληση στο φυσικό περιβάλλον. Τα τελευταία χρόνια µάλιστα, η βιοµηχανική και βιοτεχνική δραστηριότητα στην περιοχή έχει µειωθεί σε εξαιρετικά µεγάλο βαθµό, µε θετικά αποτελέσµατα για το περιβάλλον. Άλλη πηγή υποβάθµισης της ποιότητας του αέρα, γραµµικής µορφής, είναι οι οδικοί άξονες υπερτοπικής και µάλιστα εθνικής εµβέλειας, που διαπερνούν τον ΟΤΑ και διέρχονται σχετικά κοντά στους οικισµούς του. Ο λόγος γίνεται για την Εγνατία Οδό, καθώς και για την παλιά Εθνική Οδό Θεσσαλονίκης Καβάλας. Το υπόλοιπο οδικό δίκτυο δεν παρουσιάζει αυξηµένους κυκλοφοριακούς φόρτους, µε αποτέλεσµα να µην εντοπίζονται τοπικά υψηλές συγκεντρώσεις αέριων ρύπων. Ωστόσο, οι αυξανόµενες τάσεις του πληθυσµού που εγκαθίσταται στο ήµο - ως αποτέλεσµα της αποκέντρωσης από την πόλη της Θεσσαλονίκης και από τους αµιγώς αστικούς δήµους - σε συνδυασµό µε την αύξηση της ιδιοκτησίας και χρήσης του ΙΧ αυτοκινήτου, είναι δυνατό να αποτελέσουν σηµαντικούς παράγοντες υποβάθµισης της ποιότητας του αέρα σε τµήµατα του Δήµου Λαγκαδά. Πέραν όµως από τα προφανή αίτια ατµοσφαιρικής ρύπανσης, δε θα πρέπει να παραλείπεται το γεγονός της επιβάρυνσης της ατµόσφαιρας από την κατασκευή και χρήση οποιασδήποτε κτιριακής κατασκευής. Εκτός από τη ρύπανση που προκαλεί η θέρµανση των κτιρίων µε συµβατικά καύσιµα (πετρέλαιο), εκποµπή αέριων ρύπων πραγµατοποιείται και από τα υλικά κατασκευής και επίπλωσής τους. Αν και σχετικές µετρήσεις για τον προσδιορισµό των εκπεµπόµενων από τα κτίρια ρύπων δεν πραγµατοποιούνται στην Ελλάδα, το φαινόµενο υφίσταται και η ενεργειακή πιστοποίηση των κτιρίων (δηλαδή το πόσο ενεργοβόρο είναι ένα κτίριο και τι είδος και ποσότητες αέριων ρύπων εκπέµπουν τα υλικά κατασκευής του) αναµένεται να επιβληθεί στο άµεσο µέλλον και στη χώρα µας. Το παραπάνω φαινόµενο δεν αποτελεί στην παρούσα φάση απειλή για το ήµο Λαγκαδά, καθώς η αραιή του δόµηση δεν είναι ικανή να προκαλέσει σηµαντικές Τσιαμπάκος Ευθύμιος 23

24 αρνητικές επιπτώσεις στην ατµόσφαιρα που περιβάλλει την περιοχή. Ωστόσο, η αναµενόµενη αύξηση του κτιριακού αποθέµατος (µε τη µετακίνηση πληθυσµού προς το ήµο) προφανώς θα επηρεάσει σε µεγαλύτερο βαθµό το τοπικό περιβάλλον. Λύσεις βέβαια για τη µείωση των εκπεµπόµενων ρύπων από τα κτίρια υπάρχουν και θα πρέπει να αναζητηθούν στις αρχές τις οικολογικής δόµησης και βιοκλιµατικής αρχιτεκτονικής. Το πρόβληµα της ηχορύπανσης συνδέεται σε µεγάλο βαθµό µε την ατµοσφαιρική ρύπανση. Καθώς ο ήµος Λαγκαδά δε χαρακτηρίζεται από έντονη αστικοποίηση, η υποβάθµιση του ακουστικού περιβάλλοντος λόγω της κίνησης οχηµάτων δεν κινείται σε υψηλά επίπεδα. Φαινόµενα ηχορύπανσης εντοπίζονται µόνον στις οδούς µε υψηλούς κυκλοφοριακούς φόρτους και συγκεκριµένα στην Εγνατία Οδό (χωρίς σηµαντικές επιπτώσεις σε οικισµούς) και στην παλιά Εθνική Οδό Θεσσαλονίκης Καβάλας. Από την άλλη, τοπικές και περιστασιακές πηγές ηχορύπανσης αποτελούν η λειτουργία µηχανηµάτων και οχηµάτων για την εκτέλεση τεχνικών έργων, η λειτουργία µηχανών για την παραγωγή προϊόντων από τις βιοµηχανίες-βιοτεχνίες, καθώς και η λειτουργία αντλητικών µηχανισµών στις γεωτρήσεις εκµετάλλευσης των υπόγειων υδάτων. Η υποβάθµιση των υπόγειων και επιφανειακών υδατικών πόρων αποτελεί σηµαντικότατο πρόβληµα,από περιβαλλοντικής άποψης, για το ήµο Λαγκαδά. Η υπεράντληση των υδάτων, ως αποτέλεσµα της εντατικοποιηµένης γεωργίας και κτηνοτροφίας που ασκείται στην περιοχή, έχει υπερβεί κατά πολύ τη φέρουσα ικανότητα των τοπικών υδάτινων αποθεµάτων και απειλεί την ισορροπία του υδρολογικού συστήµατος. Το µη ήπιο γεωργικό µοντέλο που έχει αναπτυχθεί (υδροβόρες καλλιέργειες - απαρχαιωµένα συστήµατα άρδευσης) εµφανίζει πολύ υψηλές απαιτήσεις σε νερό, ενώ παράλληλα η αυθαίρετη διάνοιξη γεωτρήσεων για την εκµετάλλευση υπόγειου νερού για αρδευτικό σκοπό αναιρεί την όποια προσπάθεια ορθολογικής διαχείρισης των υπόγειων αποθεµάτων. Τα ίδια αποτελέσµατα προκύπτουν και από την εκτατική και εντατική κτηνοτροφία που αναπτύσσεται στην περιοχή, ενώ ιδιαίτερα απειλητική για τα υδάτινα αποθέµατα ήταν µέχρι πρόσφατα η συσσώρευση και άναρχη χωροθέτηση βιοµηχανικών και βιοτεχνικών µονάδων, µε µεγάλες ανάγκες σε νερό. Το τελευταίο δεν αποτελεί πια κύρια πηγή ρύπανσης των υδάτων στο ήµο Λαγκαδά, καθώς η πλειοψηφία των βιοµηχανικών και βιοτεχνικών µονάδων έχουν αποµακρυνθεί από την περιοχή και οι εναποµένουσες αναπτύσσουν ήπια δράση. Πέρα από τα ανανεώσιµα αποθέµατα νερού εξαντλείται βαθµιαία και το µόνιµο φυσικό απόθεµα, γεγονός που δηλώνει άλλωστε και η εικόνα της λίµνης Κορώνειας, καθώς και η χαµηλή Τσιαμπάκος Ευθύμιος 24

25 στάθµη του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα. Η έντονη ταπείνωση της στάθµης της λίµνης και η ποσοτική υποβάθµιση των υπόγειων αποθεµάτων, φανερώνουν την έλλειψη ενιαίας και ολοκληρωµένης διαχείρισης των υδάτινων πόρων της ευρύτερης περιοχής, µη λαµβανοµένων υπόψη των τεχνικοοικονοµικών, περιβαλλοντικών, αλλά και κοινωνικών τοπικών παραµέτρων. Όσον αφορά στη λίµνη Κορώνεια, το µέγεθος του ταµιευτήρα έχει µειωθεί κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια, καθώς τόσο η έκταση όσο και το βάθος της λίµνης δεν προσεγγίζουν σε καµία περίπτωση τις αντίστοιχες τιµές που ίσχυαν πριν από λίγα χρόνια. Χαρακτηριστική είναι η εικόνα της αποξηραµένης λίµνης στα τέλη του Αν και η στάθµη από τότε έχει ανέβει, η κατάσταση της Κορώνειας εξακολουθεί να είναι ιδιαίτερα κρίσιµη και χρήζει άµεσης αντιµετώπισης. Η εξάντληση των υδάτινων πόρων αποτελεί τη µια όψη της υποβάθµισης που τελείται στο υδάτινο δυναµικό της περιοχής. Σηµαντικά προβλήµατα ρύπανσης εντοπίζονται επιπλέον, τόσο στα επιφανειακά όσο και στα υπόγεια νερά. Η έντονη γεωργική δραστηριότητα και η εκτατική κτηνοτροφία ευθύνονται για τις υψηλές συγκεντρώσεις αλάτων και ρύπων στο νερό. Η υψηλή χρήση φυτοφαρµάκων και λιπασµάτων στις αγροτικές καλλιέργειες αποτελεί ίσως το σηµαντικότερο παράγοντα ποιοτικής υποβάθµισης των υδάτινων πόρων της περιοχής. Το ρυπασµένο νερό που κατεισδύει στο υπέδαφος και οι επιφανειακές απορροές που συγκεντρώνουν µεγάλη ποσότητα λιπασµάτων και φυτοφαρµάκων, διαταράσσουν την ποιότητα του υπόγειου υδροφορέα και της λίµνης Κορώνειας αντίστοιχα. Η λίµνη µάλιστα αντιµετωπίζει σοβαρό πρόβληµα ευτροφισµού. Από τα προηγούµενα δεν θα πρέπει να παραληφθεί το γεγονός της υποβάθµισης της ποιότητας του νερού της λίµνης Κορώνειας, εξαιτίας της διάθεσης σ αυτή ανεπεξέργαστων αστικών αποβλήτων. Η έλλειψη οργανωµένου συστήµατος διαχείρισης των υγρών αποβλήτων του ήµου, οδηγεί σε λύσεις περιβαλλοντικά µη αποδεκτές, που ενισχύουν και διογκώνουν το πρόβληµα της ρύπανσης των επιφανειακών, αλλά και υπόγειων τοπικών υδατικών πόρων. Το αποτέλεσµα ήταν να προκληθεί µεγάλη οικολογική καταστροφή στη λίµνη Κορώνεια όπου κατά τα τέλη Αυγούστου και στις αρχές Σεπτεµβρίου 2004 βρήκαν φρικτό θάνατο πάνω από υδρόβια και παρυδάτια πουλιά στη λίµνη Κορώνεια της επαρχίας Λαγκαδά, στο νοµό Θεσσαλονίκης. Ανάµεσά τους 250 αργυροπελεκάνοι, είδος παγκόσµια απειλούµενο. Όλα τα πουλιά βρίσκονταν στην µεταναστευτική τους περίοδο. Από τα µέσα Σεπτεµβρίου ακολούθησαν µαζικοί θάνατοι τριών τουλάχιστον ειδών ψαριών που ζουν στη λίµνη. Στις 15 Σεπτεµβρίου 2004, η Νοµαρχία Θεσσαλονίκης Τσιαμπάκος Ευθύμιος 25

26 απαγόρευσε την αλιεία στη λίµνη, τη βόσκηση στη γύρω περιοχή και την προσέγγιση των πολιτών. Τον Οκτώβριο ήρθε και η σειρά των ψαριών καθώς η λίµνη είχε εµπλουτιστεί µε ξενικά είδη από αγνώστους, που κατά χιλιάδες έπλεαν νεκρά στο νερό. Μερικούς µήνες µετά δηµοσιοποιήθηκαν τα αποτελέσµατα των εργαστηριακών αναλύσεων σύµφωνα µε τα οποία, επιβεβαιώθηκαν οι αρχικές υποψίες ότι οι θάνατοι των πουλιών οφείλονταν σε αλλαντίαση, η οποία προκαλείται από τοξίνες. Όσο αφορά στο θάνατο των ψαριών, αυτός αποδόθηκε στο φαινόµενο της ανοξίας, δηλαδή της πλήρους απουσίας οξυγόνου στο νερό. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι στην προστασία και αειφορική διαχείριση των υδατικών πόρων της περιοχής,δύναται να συµβάλλει το ιαβαλκανικό Κέντρο Περιβάλλοντος που έχει εγκατασταθεί στο ήµο Λαγκαδά. Το Κέντρο αυτό εκτός των άλλων βέβαια έχει ως στόχο την προστασία και ανάδειξη του συνόλου των φυσικών πόρων της περιοχής. Από την άλλη, η οικοδοµική και άλλες ανθρωπογενείς δραστηριότητες που αναπτύσσονται στα όρια του ήµου, είναι ικανές να αποτελέσουν παράγοντα υποβάθµισης των εδαφών. Και αυτό γιατί αποτελούν την κύρια πηγή ογκωδών ή και άλλων αποβλήτων (αδρανή υλικά), για τα οποία δεν προβλέπεται ορθολογική διαχείριση από τους ρυπαίνοντες. Η ανεξέλεγκτη απόθεση των συγκεκριµένων υλικών στο περιαστικό περιβάλλον υποβαθµίζει τα χαρακτηριστικά του εδάφους και είναι δυνατό να µειώσει ακόµη και τη γονιµότητά του. Επιπλέον, η συσώρευση τέτοιων υλικών στις κοίτες των ρεµάτων δεν αποτελεί µόνο παράγοντα ρύπανσης των επιφανειακών υδάτων, αλλά επιπλέον δυσχεραίνει την εκτόνωση των πληµµυρικών φαινοµένων. Τέλος, οι παράγοντες ποιοτικής υποβάθµισης των υπόγειων υδάτων αποτελούν ταυτόχρονα και παράγοντες ρύπανσης των εδαφών. Η είσοδος στους εδαφικούς πόρους ρυπογόνων ουσιών υποβαθµίζει την ποιότητα του εδάφους και το καθιστά επικίνδυνο για την όποια ανάπτυξη φυτικών οργανισµών και αγροτικών καλλιεργειών. Το τελευταίο εγκυµονεί κινδύνους και για την επιβίωση των ζωικών οργανισµών της περιοχής. Τσιαμπάκος Ευθύμιος 26

27 4.2 Φυσικό περιβάλλον Οικοσυστήματα Η περιοχή της Θεσσαλονίκης είναι ιδιαίτερα ευνοημένη σ ότι αφορά την παρουσία πολλών τύπων και σημαντικής αξίας υγροτοπικών οικοσυστημάτων. Οι Λίμνες Κορώνεια και Βόλβη. Οι λίμνες βρίσκονται σε μια λεκάνη με ήπιο ανάγλυφο και ομαλές λοφώδεις διαπλάσεις βόρεια και νότια από αυτές. Στα ρηχά τμήματα των λιμνών, στις όχθες τους και γύρω από αυτές καθώς και στα παραλίμνια τέλματα και χείμαρρους αναπτύσσονται πλούσια υγροτοπικά οικοσυστήματα με υδρόβια και ελοφυτική βλάστηση, καλαμιώνες, οι οποίοι κυριαρχούν στα παρόχθια τμήματα, και διάσπαρτες δενδρώδεις διαπλάσεις με υγρόφιλα είδη όπως ιτιές, πλατάνια, σκλήθρα και άγριες λεύκες. Σημαντικότατο πρόβλημα κατά τις τελευταίες δεκαετίες έχει δημιουργηθεί από τη δραματική μείωση της στάθμης του νερού της Κορώνειας, που έχει σαν αποτέλεσμα την υποχώρηση της ακτογραμμής και την αποκάλυψη μεγάλων εκτάσεων με έντονα σημάδια αποξήρανσης, η οποία έχει γίνει πλέον επαναλαμβανόμενο φαινόμενο κατά το τέλος του Θέρους (Αύγουστος, Σεπτέμβριος) των ξηρών ετών. Το αλλοιωμένο τοπίο που προκύπτει δίνει την εικόνα ερημοποίησης. Ρήχιος Ποταμός Στενά Ρεντίνας. Ο Ρήχιος ποταμός αποστραγγίζει νερά από τη Βόλβη στο Στρυμονικό κόλπο. Την τελευταία δεκαετία έχει διακοπεί η σύνδεση του ποταμού με τη Βόλβη και τα νερά του προέρχονται από υπόγειες πηγές. Η υγρόφιλη βλάστηση που αναπτύσσεται εκατέρωθεν της κοίτης του ποταμού σ ολόκληρη την διαδρομή του από το Ανατολικό άκρο της λίμνης Βόλβης και μέχρι τις εκβολές του στον Στρυμωνικό είναι εξαιρετικής ποικιλίας και ρώμης με αποτέλεσμα την δημιουργία ενός υψηλής αισθητικής αξίας δάσους. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι πολλοί ονομάζουν την περιοχή ως τα «Μακεδονικά Τέμπη», και η έκταση έχει χαρακτηριστεί ως Περιοχή Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους. Δάσος Απολλωνίας. Αποτελεί ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα παραλίμνια δάση στην Ελλάδα και αναπτύσσεται στο προσχωματικό δέλτα του χειμάρρου της Απολλωνίας, στο μέσο περίπου της λίμνης Βόλβης. Η σημερινή έκταση του υγρόφιλου δάσους είναι περί τα 350 στρέμματα και αποτελεί υπόλειμμα ενός πολύ μεγαλύτερου παραλίμνιου δάσους που κάλυπτε την ευρύτερη περιοχή Τσιαμπάκος Ευθύμιος 27

28 μετατόπισης του δέλτα του χειμάρρου περίπου 2 Km Ανατολικά του οικισμού Λουτρά Απολλωνίας και μέχρι την σημερινή παραλίας Κοκκαλούς. Δάσος Βασιλουδίου. Είναι μια μικρής έκτασης, δασοσυστάδα υγρόφιλου δάσους που αποτελείται από μείξη ειδών ιτιάς & λεύκης στην Νότια περιμετρική ζώνη της λίμνης Κορώνειας. Είναι το μοναδικό και απειλούμενο υπόλειμμα των άλλοτε εκτεταμένων φυσικών παρόχθιων δασών της λίμνης. Πλατανόδασος Μελισσουργού. Είναι ένα αρκετά εκτεταμένο δάσος κυρίως από πλατάνια που αναπτύσσεται κατά μήκος ενός ρέματος στην περιοχή του Τοπικού Διαμερίσματος Μελισσουργού. Ρέμα Πλατανόδασος Σοχού. Κατά μήκος του ομώνυμου ρέματος στο Τοπικό Διαμέρισμα Σοχού, αναπτύσσονται εντυπωσιακές σε ζωτικότητα και ανάπτυξη συστάδες πλατανιών. Πλατανόδασος Στεφανινών Αρέθουσας. Δάσος που εκτείνεται εκατέρωθεν ρέματος στη διαδρομή του από τον οικισμό Στεφανινών έως τον οικισμό Αρέθουσας καλύπτοντας έκταση 1500 στρεμμάτων Ανάγλυφο Σχεδόν στο σύνολό της η έκταση της Δ.Ε Λαγκαδά είναι πεδινή και σ αυτή εντάσσεται το σύνολο των οικισµών. Λοφώδεις σχηµατισµοί ωστόσο εντοπίζονται τόσο στο βόρειο όσο και στο νότιο τµήµα της ηµοτικής Ενότητας, ως απολήξεις των ορεινών όγκων του Βερτίσκου και του Χορτιάτη αντίστοιχα Υδάτινοι πόροι Η.Ε. Λαγκαδά περιβάλλεται από λοφώδεις σχηµατισµούς και οι εδαφικές κλίσεις δηµιουργούν ένα πλούσιο υδρογραφικό δίκτυο. Τα σχηµατιζόµενα ρέµατα χαρακτηρίζονται από σηµαντικό υδατικό δυναµικό κατά περίπτωση και καταλήγουν στη λίµνη Κορώνεια. Ο χείµαρρος Μπογδάνας στα δυτικά του οικισµού Λαγκαδά, ο Καρύπτσας µεταξύ άνω και κάτω Καβαλλαρίου και το ρέµα του Κολχικού,αποτελούν Τσιαμπάκος Ευθύμιος 28

29 µαζί µε τη λίµνη Κορώνεια τα σηµαντικότερα επιφανειακά υδάτινα στοιχεία της περιοχής. Η υδρολογική υπολεκάνη Λαγκαδά αποτελεί το δυτικό τµήµα του Μυγδονιακού συστήµατος. Το υδρογραφικό δίκτυο της υπολεκάνης έχει δενδριτική µορφή και αποστραγγίζει τον υδάτινο όγκο της βορειοανατολικής πλευράς του Χορτιάτη, της νοτιοανατολικής πλευράς του Βερτίσκου και των υψωµάτων νοτιοανατολικά της υδροκριτικής γραµµής Κρυονερίου Λαχανά. Ο κυριότερος χείµαρρος είναι το Ρέµα Μπογδάνου, που διέρχεται δυτικά του Λαγκαδά και εκβάλλει στο δυτικό τµήµα της Κορώνειας. Στο δίκτυο αποστράγγισης της περιοχής εντάσσεται και το κανάλι «Μαγγίρ», το οποίο διαµορφώθηκε από την Υπηρεσία Εγγείων Βελτιώσεων (Υ.Ε.Β.) του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων και ξεκινάει από τη Χρυσαυγή, διέρχεται ανατολικά του Λαγκαδά και εκβάλλει στο δυτικό τµήµα της Κορώνειας. Η υπόλοιπη βόρεια περιοχή αποστραγγίζεται από τα Ρέµατα Νύµφης, ρακοντίου και Μεγάλου Ρέµατος, που διέρχονται αντίστοιχα από τους οικισµούς Ανάληψης, ρακοντίου και Κολχικού. Τέλος, η τάφρος Καβαλλαρίου, αποφορτίζει το υδάτινο δυναµικό του δυτικού τµήµατος της υδρολογικής υπολεκάνης. Η περιοχή ανήκει στην υδρολογική λεκάνη της Μυγδονίας, έκτασης τ. χλµ περίπου. Στη συγκεκριµένη λεκάνη απορροής βρίσκεται εκτός από την Κορώνεια και η λίµνη Βόλβη, στην οποία σε περιόδους υψηλής στάθµης εκφορτίζεται η πρώτη µέσω της ενωτικής τάφρου και του ρέµατος ερβενίου. Ο προσδιορισµός του υδατικού ισοζυγίου στη λεκάνη της Μυγδονίας αντιµετωπίζει δυσκολίες, κυρίαρχα λόγω της έλλειψης επαρκών µετεωρολογικών στοιχείων. Ωστόσο, εκτιµάται ότι οι ετήσιες εισερχόµενες ποσότητες νερού στη λεκάνη είναι 1164,00*106 m3 νερού και οι ετήσιες εξερχόµενες 1196,20*106 m3. Έτσι προκύπτει ένα αρνητικό υδατικό ισοζύγιο της τάξης των 32,20*106 m3 / έτος, που δηλώνει ότι οι ανάγκες της περιοχής σε νερό υπερβαίνουν το διαθέσιµο από τις ετήσιες κατακρηµνίσεις. Η λίµνη Κορώνεια χωροθετείται στο νοτιοανατολικό τµήµα του ήµου Λαγκαδά και µέρος αυτής εντάσσεται στα διοικητικά του όρια. Το παραλίµνιο µέτωπο του ήµου συνθέτουν περιοχές των ηµοτικών Ενοτήτων Καβαλλαρίου, Λαγκαδά, Κολχικού και Αναλήψεως και το συνολικό του µήκος είναι περίπου 16 χιλιόµετρα. Η Κορώνεια αντιµετωπίζει τα τελευταία χρόνια σηµαντικό πρόβληµα ταπείνωσης της στάθµης. Από το 1970 σταδιακά το βάθος και η επιφάνειά της µειώνονταν συνεχώς, ενώ χαρακτηριστική είναι η πλήρης εξαφάνισή της τον Τσιαμπάκος Ευθύμιος 29

30 Αύγουστο του Έκτοτε η λίµνη ξαναγεννήθηκε αλλά το υδατικό της απόθεµα εξακολουθεί να είναι ιδιαίτερα χαµηλό. Επιπλέον, η υδροχηµική σύσταση του νερού της Κορώνειας είναι υποβαθµισµένη, γεγονός που καθιστά το νερό της ακατάλληλο για κάθε χρήση, ενώ ταυτόχρονα απειλείται και η ποιότητα των υδάτων της λίμνης Βόλβης. Σύµφωνα µε µετρήσεις που πραγµατοποιήθηκαν τα έτη (Ιούνιος 2000 Μάρτιος 2001) στα πλαίσια ερευνητικής εργασίας, η λίµνη Κορώνεια παρουσιάζει υψηλές συγκεντρώσεις αλάτων, υψηλότερες µάλιστα από αυτές που προκύπτουν για τη λίµνη Βόλβη, ενώ ιδιαίτερα αυξηµένα είναι και τα ποσοστά των µετάλλων και ειδικότερα των Fe, Mn, Zn, Pb, Cd. Από την άλλη το ph παρουσιάζει αλκαλικές τιµές (8,8 9,1), γεγονός που καθιστά τα νερά της λίµνης Κορώνειας ακατάλληλα για άρδευση. Το φαινόµενο της υψηλής περιεκτικότητας σε άλατα οφείλεται κυρίως στην εντατικοποίηση της γεωργίας (αυξηµένη χρήση λιπασµάτων και φυτοφαρµάκων), αλλά και της κτηνοτροφίας (υπολείµµατα ζωοτροφών και απόβλητα ζώων). Η λίµνη Κορώνεια αντιµετωπίζει πλέον το γνωστό φαινόµενο του ευτροφισµού, κατά το οποίο δηµιουργούνται συνθήκες ανοξίας στο υδάτινο περιβάλλον (έλλειψη O2), µε άµεση και καταστροφική συνέπεια το θάνατο των ψαριών και άλλων οργανισµών που διαβιούν στη λίµνη. Χαρακτηριστική είναι η εικόνα των νεκρών ψαριών που γέµισαν τη λίµνη το Πέρα από τα επιφανειακά υδάτινα αποθέµατα η περιοχή διαθέτει και πλούσιο υπόγειο υδάτινο απόθεµα. Ο υδροφόρος τροφοδοτείται κυρίως από τα νερά των βροχοπτώσεων, αλλά και από την κατείσδυση των νερών των ρεµάτων. Τα υπόγεια νερά αξιοποιούνται κατά κύριο λόγο για αγροτική χρήση (κατά δεύτερο για κτηνοτροφική) και µάλιστα στην περιοχή της λίµνης Κορώνειας εντοπίζονται περίπου 80 δηµόσιες γεωτρήσεις άντλησης. Σε αυτές προστίθεται και ένας µεγάλος αριθµός ιδιωτικών γεωτρήσεων, οι οποίες σύµφωνα µε στοιχεία από τοπικούς παράγοντες αναµένεται να απενεργοποιηθούν, στα πλαίσια δράσεων ορθολογικής διαχείρισης των υδάτινων πόρων της περιοχής. Πάντως στην παρούσα φάση καταγράφονται προβλήµατα επάρκειας εκµεταλλεύσιµου υπόγειου υδάτινου αποθέµατος, καθώς µε δυσκολία καλύπτονται οι αρδευτικές ανάγκες της περιοχής. Ένα ιδιαίτερο στοιχείο της περιοχής του ήµου Λαγκαδά, ως προς τον υπόγειο υδάτινο πλούτο της, είναι η παρουσία θερµών υπόγειων νερών. Το στοιχείο αυτό αξιοποιείται για υδροθεραπευτικούς και τουριστικούς σκοπούς, καθώς στα νοτιοανατολικά του οικισµού Λαγκαδά λειτουργεί εγκατάσταση λουτρών (Λουτρά Λαγκαδά). Τσιαμπάκος Ευθύμιος 30

31 4.2.4 Περιγραφή κλιματολογικών στοιχείων Στη διαµόρφωση του γενικού κλίµατος του ήµου συµµετέχουν κυρίως δύο βασικοί κλιµατικοί παράγοντες, που είναι το ύψος βροχοπτώσεων και η θερµοκρασία του αέρα. Σηµαντική όµως είναι η επίδραση του ανάγλυφου για τη διαµόρφωση του µικροκλίµατος σε επιµέρους τοπία και γεωγραφικές υποενότητες εντός των ορίων του ήµου. Σε γενικές γραµµές το κλίµα της περιοχής σχεδόν ταυτίζεται µε το κλίµα της Θεσσαλονίκης. Είναι µεσογειακό και επηρεάζεται από τον παραθαλάσσιο χαρακτήρα του Νοµού, αλλά και από τα κλιµατολογικά χαρακτηριστικά της Βαλκανικής Χερσονήσου. Όσον αφορά στη.ε. Λαγκαδά, ειδικότερα, εξετάζονται στοιχεία που προέρχονται από δύο διαφορετικούς µετεωρολογικούς σταθµούς, τόσο της Μίκρας, όσο και της Σίνδου, καθώς σχεδόν ισαπέχουν από την περιοχή ενδιαφέροντος. Τα κλιµατολογικά δεδοµένα που λαµβάνονται από το µετεωρολογικό σταθµό του Λαγκαδά δεν µπορούν να αποτελέσουν σε αυτή τη φάση πηγή για τον προσδιορισµό του κλίµατος της περιοχής, καθώς ο σταθµός τέθηκε σε λειτουργία µόλις το Μάιο του Η µονάδα βρίσκεται στην περιοχή των Λουτρών Λαγκαδά σε υψόµετρο 87µ., γεωγραφικό πλάτος 40,42 0 και γεωγραφικό µήκος 23,06 0. Ανήκει στην ιδιοκτησία του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και λειτουργεί υπό την επίβλεψη της ηµοτικής Ανώνυµης Εταιρίας Λουτρών Λαγκαδά. Ο Πίνακας 4.1 περιλαµβάνει αναλυτικά δεδοµένα που έχουν καταγραφεί σε περίοδο ενός έτους από το µετεωρολογικό σταθµό της Μίκρας Θεσσαλονίκης. Όπως φαίνεται και από τα ιαγράµµατα 1 και 2, οι µέγιστες θερµοκρασίες σηµειώνονται τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, ξεπερνώντας τους 40 0 C. Οι ελάχιστες από την άλλη καταγράφονται τον Ιανουάριο και µε µικρές διαφορές το Φεβρουάριο, µε τιµές µέχρι και 14 0 C κάτω του µηδενός ( C). Τσιαμπάκος Ευθύμιος 31

32 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 4.1:Απόλυτη μέγιστη θερμοκρασία(δεδομένα 1 έτους) ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 4.2:Απόλυτη ελάχιστη θερμοκρασία(δεδομένα 1 έτους) Τσιαμπάκος Ευθύμιος 32

33 ΠΙΝΑΚΑΣ 4.1:Μετεωρολογικά δεδομένα από το Σταθμό Μίκρας Θεσσαλονίκης (δεδομένα 1 έτους) Οι βροχοπτώσεις εµφανίζονται πιο έντονες τους µήνες Νοέµβρη και εκέµβρη, µε ύψος βροχής να αγγίζει τα 55mm. Όσον αφορά τους ανέµους που πνέουν στην περιοχή, αυτοί έχουν κατεύθυνση Β. Η έντασή τους όµως στην περιοχή της.ε Λαγκαδά διαφοροποιείται σε σχέση µε αυτή που καταγράφεται στη Θεσσαλονίκη, καθώς η.ε. Λαγκαδά προστατεύεται από τους ορεινούς όγκους που τον περικλείουν. Τσιαμπάκος Ευθύμιος 33

34 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 4.3:Ύψος βροχής σε mm(δεδομένα 1 έτους) 4.3 Ανθρωπογενές περιβάλλον Οικισμοί της περιοχής Πληθυσμός Ο ήµος Λαγκαδά αποτελεί νεοσύστατο δήµο της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας κατ εφαρµογή του Ν.3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωµένης ιοίκησης Πρόγραµµα Καλλικράτης». Προέκυψε από την συνένωση των προϋπαρχόντων ήµων Ασσήρου, Βερτίσκου, Κορώνειας, Καλλινδοίων, Λαγκαδά, Λαχανά και Σοχού (νυν δηµοτικές ενότητες) και περιλαµβάνει την οµώνυµη κωµόπολη ( κατ.), τις ηµοτικές κοινότητες : Σοχού (2.920), Ασσήρου (2.481), Λαγυνών (2.409), Ζαγκλιβερίου (2.311) και τις Τοπικές κοινότητες : Αγίου Βασιλείου (1.275), Αδάµ (781), Ανάληψης (606), Αδραµερίου (308), Ασκού (1.493), Βασιλουδίου (681), Βερτίσκου (452), Γερακαρούς (1.293), Εξαλόφου (1.264), Ηρακλείου (914), Καβαλαρίου (1.874), Καρτερών (891), Κολχικού (1.959), Κριθιάς (1.380), Κρυονερίου (1.360), Λαχανά (786), Λευκοχωρίου (406), Λοφίσκου (638), Νέων Καλλινδοίων (800), Νικόπολης (315), Ξυλόπολης (1.381), Όσσας (996), Περιβολακίου (841), Πετροκεράσων (494), Σαρακήνας (303), Χρυσαυγής (1.018). Ο ήµος Λαγκαδά αναπτύσσεται στο Β.Α. τµήµα του Νοµού Θεσσαλονίκης, ενώ η έδρα του βρίσκεται σε απόσταση 18 χλµ από την πόλη της Θεσσαλονίκης. Τσιαμπάκος Ευθύμιος 34

35 Η έκταση του νέου ήµου είναι τ.χλµ και ο πληθυσµός του κάτοικοι σύµφωνα µε την απογραφή του 2001.Σύµφωνα µε τα προσωρινά αποτελέσµατα της απογραφής του 2011 ο πληθυσµός ανέρχεται σε κατοίκους Έδρα του νέου ήµου ορίστηκε ο Λαγκαδάς ενώ ιστορική έδρα του ήµου ορίστηκε ο Λαχανάς Απασχόληση Σύµφωνα µε την απογραφή του 2001 για τη διάρθρωση της απασχόλησης στο ήµο Λαγκαδά, το µεγαλύτερο µέρος του πληθυσµού στην εξεταζόµενη περιοχή ασχολείται µε τον τριτογενή τοµέα. Ακολουθεί ο δευτερογενής τοµέας παραγωγής και στη συνέχεια ο πρωτογενής τοµέας παραγωγής. Ιδιαίτερα σηµαντικό είναι το µέγεθος του πληθυσµού που βρέθηκε µη ενεργό το οποίο ξεπερνάει κατά πολύ τον οικονοµικά ενεργό πληθυσµό. Θα πρέπει να σηµειωθεί επίσης ότι σε περιοχές µε ορεινό χαρακτήρα (π.χ. Σοχός) ο πληθυσµός ασχολείται κυρίως µε τον πρωτογενή τοµέα.πιο αναλυτικά το 2001 το µεγαλύτερο ποσοστό των οικονοµικά ενεργών αφορά στους απασχολούµενους στον τριτογενή τοµέα και ήταν 40,26%. Ακολουθούν οι απασχολούµενοι στον πρωτογενή τοµέα 30,98% ενώ ο δευτερογενής τοµέας αποτελεί το 28,74% του πληθυσµού. 4.4 Παραγωγικοί τομείς-φυσικοί πόροι Γεωργία-Κτηνοτροφία Η γεωργία και η κτηνοτροφία αποτελούν το κύριο πεδίο οικονοµικής δραστηριότητας της περιοχής του νέου ήµου Λαγκαδά, η οποία συντίθεται από ένα σύνολο υποπεριοχών µε ιδιαίτερα γεωγραφικά, βιοκλιµατικά και οικολογικά χαρακτηριστικά µε συνέπεια την ύπαρξη έντονων διαφοροποιήσεων µεταξύ των επιµέρους κλάδων παραγωγής και εξίσου πλούσια ποικιλία σε κατηγορίες, είδη παραγωγής και τρόπους αξιοποίησης. Η παραγωγή µεταβάλλεται ανάλογα µε το υψόµετρο, την παράδοση σε παραγωγές και τα µέσα που διαθέτει που διαθέτει η κάθε υποπεριοχή. Ο νέος ήµος Λαγκαδά αποτελεί τυπικό δείγµα οικονοµικής δραστηριότητας της ελληνικής υπαίθρου καθώς ο µικρός γεωργικός κλήρος ή το µικρό µέγεθος των αγροτικών εκµεταλλεύσεων σε συνδυασµό µε την αδυναµία προσαρµογής στη µεταβαλλόµενη ζήτηση, δηµιουργούν συνθήκες στασιµότητας µε ορατές επιπτώσεις στο εισόδηµα και την απασχόληση. Το αυξανόµενο κόστος παραγωγής και η αδυναµία δηµιουργίας οικονοµιών κλίµακας καθιστούν τις εκµεταλλεύσεις της περιοχής µη ανταγωνιστικές. Τσιαμπάκος Ευθύμιος 35

36 Στα παραπάνω θα πρέπει να προστεθούν και ο χαµηλός βαθµός εκµηχάνισης, το µικρό ποσοστό των αρδευόµενων εκτάσεων και η συνθήκες εµπορίας των αγροτικών προϊόντων, που επιτείνουν τα αρνητικά χαρακτηριστικά των συνθηκών του πρωτογενούς τοµέα. Η κτηνοτροφία βασίζεται κυρίως στην εκτροφή βοοειδών και αιγοπροβάτων και δευτερευόντως στην εκτροφή πουλερικών και χοίρων. Η παρατηρούµενη αύξηση του ζωικού κεφαλαίου της περιοχής, το µεγάλο ποσοστό της κτηνοτροφικής δραστηριότητας στο κατά κεφαλήν ακαθάριστο προϊόν του πρωτογενούς τοµέα της, είναι στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη δυναµική του τοµέα και αναδεικνύουν τη σηµασία του στην τοπική οικονοµία. Στην περιοχή υπάρχουν µια σειρά από προϊόντα που από το παρελθόν έχουν αποκτήσει ιδιαίτερη θέση στην αγροτική οικονοµία της περιοχής. Ως τέτοια θα µπορούσαν να θεωρηθούν τα κηπευτικά Λαγκαδά, τα δενδροκοµικά Σοχού, τα τοπικά γαλακτοκοµικά και τυροκοµικά της ορκάδας και του Σοχού αντίστοιχα,κλπ. Σηµαντική παράµετρος του βαθµού απόδοσης του πρωτογενούς τοµέα είναι η εξάρτηση του από τις επιδοτήσεις και παρεµβάσεις της Ε.Ε. Ο βαθµός εξάρτησης µερικών κλάδων φυτικής και ζωικής παραγωγής από τις επιδοτήσεις είναι σηµαντικός ενώ οι περισσότεροι κλάδοι της ζωικής παραγωγής είναι απόλυτα εξαρτηµένοι Αλιεία Στο νοµό Θεσσαλονίκης σηµαντική αλλά µε φθίνουσα πορεία είναι η παραγωγή αλιευτικών προϊόντων κυρίως από τις λίµνες Κορώνεια και Βόλβη. Λίµνη Κορώνεια ( εν υπήρχε το θέρος του 2008 ) Η λίµνη υπήρξε µια από τις πλουσιότερες λίµνες της Ελλάδος, βάσει των στοιχείων του τµήµατος Αλιείας Λαγκαδά. Τη δεκαετία , η αλιευτική παραγωγή, κυµάνθηκε µεταξύ τόνους και κατόπιν άρχισε η σταδιακή υποβάθµιση του οικοσυστήµατος και η παραγωγή το 1991 ήταν 90 τόνοι και το 1995 µικρότερη από 50 τόνους. Μέχρι το 1995 τα κυριότερα αλιευόµενα είδη της λίµνης Κορώνειας ήταν η Λεστιά, το Σίρκο, η Πεταλούδα, το Γριβάδι, Τσιρώνι, Τούρνα,Γουλιανός, Χέλι, Πέρκα. Κάποια από τα είδη αυτά έχουν ήδη εξαφανισθεί, όπως είναι ο Γουλιανός και η Λεστιά, ενώ τα είδη που η παρουσία τους είναι συνεχόµενη είναι το Γριβάδι, Περκί, Τσιρώνι και Σίρκο.Ένας συνδυασµός παραγόντων συντέλεσε στη µείωση της παραγωγής της ιχθυοπαραγωγής Τσιαμπάκος Ευθύμιος 36

37 στη λίµνη στο πρόσφατο παρελθόν, (µέχρι το 2000) και στο µηδενισµό της παραγωγής σήµερα. Ένας από αυτούς τους λόγους ήταν η ανεπαρκής διαχείριση, ειδικά σε είδη µε υψηλή εµπορική αξία, όπως είναι το Γριβάδι, Περκί και το Χέλι. Οι τιµές της αλιευτικής παραγωγής ήταν υψηλές και οδήγησαν τους ψαράδες να αλιεύουν σε βαθύτερα νερά µε αποτέλεσµα την εξάντληση του πληθυσµού. Άλλοι παράγοντες ήταν η πτώση της στάθµης του νερού, λόγω υπερβολικής άντλησης και η διάθεση λυµάτων. Λίµνη Βόλβη Τα κυριότερα αλιευόµενα είδη της λίµνης Βόλβης είναι η Λεστιά, Λιπαριά, Κυπρίνος, Τσιρώνι, Τούρνα, Τυλινάρι, Γουλιανός, Χέλι, Περκί. Γενικά η ιχθυοπαραγωγή στη λίµνη έχει µειωθεί κυρίως λόγω συγκεκριµένων ανθρώπινων δραστηριοτήτων που προκάλεσαν την υποβάθµιση της ποιότητας και της ποσότητας του νερού στη λίµνη, µε άµεσο αποτέλεσµα την καταστροφή των τόπων αναπαραγωγής των ψαριών. Επιπλέον η επιλεκτική αλιεία ορισµένων εµπορεύσιµων ειδών µπορεί να έχει συµβάλλει στη µείωση των ιχθυοαποθεµάτων. Η γενική εικόνα είναι ότι υπάρχει µείωση των ακριβότερων αλιευµάτων µε ταυτόχρονη σταθεροποίηση των φθηνότερων. Παράκτια αλιεία Όσον αφορά την παράκτια αλιεία τόσο για το έτος 1991 όσο και για το έτος 2000, δηλαδή για µια δεκαετία, αυτή παρατηρήθηκε µόνο σε ένα ηµοτικό ιαµέρισµα (.. Βρασνών του ήµου Αγίου Γεωργίου), η οποία αναφέρεται µόνο σε ερασιτέχνες αλιείς, µε χαµηλή ποσότητα αλιευµάτων (200 και 500 κιλά ψάρια αντίστοιχα για τα έτη 1991 και 2000). Στην κατηγορία των αλιευµάτων εµφανίζεται στο ήµο Ρεντίνας επεξεργασία ορισµένων ειδών, από τους ίδιους τους ψαράδες ή τους ιχθυοπώλες, µε κύριο προϊόν µεταποίησης τα αλίπαστα. Επίσης στο.. Κριθιάς υπάρχει µονάδα παραγωγής και µεταποίησης χελιών. Ο βασικός τοµέας οικονοµικής δραστηριότητας για το.. Ν. Μηχανιώνας είναι η αλιεία. Η Ν. Μηχανιώνα διαθέτει 95 σκάφη µέσης αλιείας (µηχανότρατες και γρι-γρι) και 170 παράκτια, ενώ το Αγγελοχώρι διαθέτει 80 παράκτια σκάφη. Τσιαμπάκος Ευθύμιος 37

38 Οστρακοκαλλιέργεια και παραδοσιακή αλιεία Στο Θερµαϊκό κόλπο παράγεται το 90% των µυδιών της παραγωγής της χώρας. Στην περιοχή του Αξιού παράγεται σχεδόν το 72% της εθνικής παραγωγής. Στην περιοχή του έλτα ανέκαθεν ασκείται η παραδοσιακή αλιεία και η οστρακοκαλλιέργεια - ειδικότερα η µυδοκαλλιέργεια - µε άριστες προοπτικές. Στην περιοχή Χαλάστρας οι αλιείς ανέρχονται στους 200 εκ των οποίων οι 110 είναι µυδοτρόφοι. Τα κύρια είδη του αλιεύµατος είναι λαβράκια, γλώσσες, κεφαλόπουλα, κουτσοµούρες, σουπιές, γαρίδες και από τα οστρακοειδή µύδια και χάβαρα. Ο ήµος Χαλάστρας υλοποίησε στα πλαίσια του προγράµµατος ΡESCA τις χερσαίες εγκαταστάσεις υποστήριξης οστρακοκαλλιεργητών. Έτσι,πραγµατοποιήθηκε η αναβάθµιση του χερσαίου τµήµατος της περιοχής των οστρακοκαλλιεργειών.επίσης λειτουργεί ένας αλιευτικός και ένας οστρακοπαραγωγικός συνεταιρισµός. Οσον αφορά το.. Ν. Μηχανιώνας, ο βασικός τοµέας οικονοµικής δραστηριότητας είναι η αλιεία. Η αλιεία αποτελεί για την Μηχανιώνα τη σηµαντικότερη οικονοµική δραστηριότητα και ένα βασικό µοχλό ανάπτυξης. Η Ν. Μηχανιώνα διαθέτει το µεγαλύτερο αλιευτικό στόλο µέσης αλιείας στην Ελλάδα. Τα τελευταία χρόνια µετατοπίζεται όλο και περισσότερο το κέντρο βάρους της αλιευτικής δραστηριότητας προς τη µέση αλιεία για την Ν. Μηχανιώνα η οποία διαθέτει 95 σκάφη µέσης αλιείας (µηχανότρατες και γρι-γρι) και 170 παράκτια, ενώ το Αγγελοχώρι διαθέτει 80 παράκτια σκάφη. Οι παράκτιοι αλιείς ασχολούνται κυρίως µε την οστρακοαλιεία και λιγότερο µε την αλιεία ψαριών. Η αλίευση οστρακοειδών (ιδίως κυδωνιών) αποτελεί εξαιρετικά επικερδή απασχόληση και έχει ως κύριο αποδέκτη την Ιταλική αγορά. Υπολογίζεται ότι τα κέρδη από την εξαγωγή οστρακοειδών φτάνουν το 4,5 εκ. ευρώ ετησίως. Τέλος στο ήµο Μηχανιώνας λειτουργεί εκτός από το λιµάνι το αλιευτικό καταφύγιο στο Αγγελοχώρι και η ιχθυόσκαλα της Ν. Μηχανιώνας που τέθηκε σε λειτουργία το 1998, και αποτελεί την σηµαντικότερη εγκατάσταση υποδοµής, ενώ παράλληλα µετέφερε την εµπορική δραστηριότητα των αλιέων από το λιµάνι της Θεσσαλονίκης στη Ν. Μηχανιώνα. Τσιαμπάκος Ευθύμιος 38

39 4.4.3 Δασικός πλούτος Δασικά οικοσυστήματα όρους Βερτίσκου 1. Δασότοπος Σοχού 2. Ρέμα Πλατανόδασος 3. Πλάτανοι Σοχού, Γαλήνης 4. Ρέματα: Ξανθού, Ζαΐμη, Λυκόρεμα, Σεβαστειανό, Μεγάλο Ρέμα. 5. Δάσος Πέντε Πηγαδιών 6. Άλσος Πέντε Βρύσες Δασικά οικοσυστήματα όρους Κερδύλλια 1. Πλατανόδασος Στεφανινών Αρέθουσας 2. Δάσος Οξιάς Στεφανινών Τρεις Κάμποι 3. Πλατανόρεμα Δασικά οικοσυστήματα όρους Χορτιάτης 1. Δάσος Κουρί 2. Πλατανάκια Πανοράματος 3. Καστανόδασος Χορτιάτη 4. Δάσος οξιάς Λιβαδίου Πετροκέρασων 5. Φαράγγι της Σκάλας 6. Πλατανώνας Ζαγκλιβερίου Ε) Δασικά οικοσυστήματα Σταυρού ΣΤ) Δασικό οικοσύστημα Σέιχ Σου Βιομηχανία Σύμφωνα με το Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης στο νομό Θεσσαλονίκης δραστηριοποιούνται συνολικά 380 βιομηχανίες και βιοτεχνίες. ΠΙΝΑΚΑΣ 4.2:Κατηγορίες Βιομηχανίας Τσιαμπάκος Ευθύμιος 39

40 Όπως προκύπτει από τα στοιχεία του παραπάνω πίνακα τα Βαφεία - Φινιριστήρια αντιπροσωπεύουν σηµαντικό ποσοστό (5,3%), όπως και οι µονάδες επεξεργασίας τροφίµων (φρούτων,λαχανικών,κρεάτων,ψαριών,αλεύρων, ζυµαρικών,γαλακτοκοµικών προϊόντων, συνολικά 20,4%). Τα περισσότερα Βαφεία - Φινιριστήρια βρίσκονται στην ΒΙΠΕΘ Σίνδου, και στο Καλοχώρι και µερικά στη Θέρµη, το Λαγκαδά και το Ωραιόκαστρο. Στα τρόφιµα και γαλακτοκοµικά προϊόντα δραστηριοποιούνται πολλές γνωστές µονάδες όπως: Μύλοι Αγίου Γεωργίου (Καλοχώρι) Βιοµηχανία ζυµαρικών ΑΒΕΖ ( στροφή Ωραιοκάστρου) AMYLUM HELLAS (Γεωργικής Σχολής) Βιοµηχανία Μπισκότων και ειδών διατροφής Παπαδοπούλου (11χλµ.Οδού Θεσσαλονίκης-Βέροιας) Ελαιουργικές Επιχειρήσεις ΜΙΝΕΡΒΑ (ΒΙΠΕΘ Σίνδου) Βιοµηχανία τροφίµων ΖΑΝΑΕ (Πολυτεχνείου) Βιοµηχανία γάλακτος ΔΕΛΤΑ Βιοµηχανία γάλακτος ΕΒΓΑ (ΒΙΠΕΘ Σίνδου) Βιοµηχανία γάλακτος ΑΛΠΙΝΟ (Σταυρούπολη) Βιοµηχανία γάλατος ΦΑΓΕ (ΒΙΠΕΘ Σίνδος) Βιοµηχανία γάλατος ΑΓΝΟ (Λαγκαδάς) Βιοµηχανία γάλατος Κολιός (Λαγκαδάς) Οινοποιία Τσάνταλης (Χαλκιδική) Οινοποιία Μαλαµατίνας (Καλοχώρι) Αθηναϊκή Ζυθοποιία (ΒΙΠΕΘ Σίνδος) Τσιαμπάκος Ευθύμιος 40

41 Ζυθοποιία Μύθος (ΒΙΠΕΘ Σίνδος) Ζυθοποιία Μπουτάρη (ΒΙΠΕΘ Σίνδος) COCA-COLA (Θέρµη) Βιοµηχανία κρέατος Πασσιάς (Ν. Ευκαρπία) Αλλαντικά ΝΙΚΑΣ (15 χλµ. Θεσσαλονίκης Πολυγύρου) Βιοµηχανία Κρέατος Θράκη (Θέρµη) Παραγωγή τυποποιηµένων τροφών ΑΜΕΡΙΚΑΝ ΣΝΑΚ (ΒΙΠΕΘ Σίνδος) Επεξεργασία κρέατος HELLENIC CATERING (ΒΙΠΕΘ Σίνδος) Βιοµηχανία τροφίµων Χαΐτογλου (Καλοχώρι) Υπάρχει σχετικά µεγάλος αριθµός µονάδων κονσερβοποιίας φρούτων- λαχανικών και βρίσκονται κυρίως στη ΒΙΠΕΘ, το Καλοχώρι, τη Γέφυρα, τον Λαγκαδά και τα Κουφάλια. Αρκετές από αυτές ανήκουν σε Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισµών. Γενικά οι περισσότερες βιοµηχανίες βρίσκονται στη ΒΙΠΕΘ (Σίνδος) και στο Καλοχώρι. Στον επόµενο πίνακα ταξινοµούνται οι Βιοµηχανίες κατά γενικότερους κλάδους. ΠΙΝΑΚΑΣ 4.3:Βιομηχανίες κατά γενικούς κλάδους Τσιαμπάκος Ευθύμιος 41

Δείτε περισσότερα