ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, COM(2011) 450 τελικό ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Σχετικά µε την υλοποίηση των εθνικών στρατηγκών σχεδίων και των κοινοτικών κατευθυντήριων γραµµών για την αγροτική ανάπτυξη ( ) {SEC(2011) 943 τελικό} EL EL

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. Γενικό πλαίσιο και επισκόπηση Υλοποίηση των κοινοτικών προτεραιοτήτων Οριζόντια ζητήµατα Προοπτικές EL 1 EL

3 Η παρούσα έκθεση του 2011 είναι η πρώτη έκθεση της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συµβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονοµική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών όσον αφορά την εφαρµογή των Εθνικών Στρατηγικών Σχεδίων (ΕΣΣ) 1 και των κοινοτικών στρατηγικών κατευθυντήριων γραµµών (ΚΣΚΓ) για την αγροτική ανάπτυξη ( ) 2. Η παρούσα έκθεση της Επιτροπής 3 βασίζεται στην ανάλυση και την εκτίµηση των συνοπτικών εκθέσεων που υπεβλήθησαν από τα κράτη µέλη (ΚΜ) το καθώς και σε άλλες διαθέσιµες πληροφορίες, ιδίως στους οικονοµικούς και φυσικούς κοινούς δείκτες παρακολούθησης και σε ορισµένα αποτελέσµατα του Ευρωπαϊκού ικτύου Αγροτικής Ανάπτυξης. Περιέχει σύνοψη των βασικών τωρινών εξελίξεων, τάσεων και προκλήσεων σε σχέση µε την εφαρµογή των εθνικών στρατηγικών σχεδίων και των ΚΣΚΓ. Επισηµαίνεται ότι τα δεδοµένα που χρησιµοποιήθηκαν στις συνοπτικές εκθέσεις του 2010 από τα ΚΜ είναι συνολικά ποσά από την έναρξη της περιόδου προγραµµατισµού, το 2007, έως το τέλος του Οι προσαρµογές των ΕΣΣ και των συναφών Προγραµµάτων Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) ως αποτέλεσµα του «ελέγχου της υγείας» (ΕΥ) της ΚΑΠ και του Ευρωπαϊκού Σχεδίου Οικονοµικής Ανάπτυξης (ΕΣΟΑ) 5 δεν λαµβάνονται υπόψη στην παρούσα έκθεση. Οι τροποποιήσεις οριστικοποιήθηκαν τελικά µόλις στις αρχές του ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ 1.1 Οι προτεραιότητες της Κοινότητας για την αγροτική ανάπτυξη για την περίοδο Τον Φεβρουάριο του 2006 το Συµβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξέδωσε στρατηγικές κατευθυντήριες γραµµές αγροτικής ανάπτυξης για την περίοδο , βάσει των τριών βασικών θεµατικών προτεραιοτήτων που προβλέπονται στον κανονισµό του Συµβουλίου για τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταµείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ 6 ): Βλ. Τίτλο II, Κεφάλαιο ΙΙ του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1698/2005 του Συµβουλίου της 20ής Σεπτεµβρίου 2005 για τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταµείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ). Απόφαση του Συµβουλίου της 20ής Φεβρουαρίου 2006 σχετικά µε τις κοινοτικές στρατηγικές κατευθυντήριες γραµµές για την αγροτική ανάπτυξη (προγραµµατική περίοδος 2007 έως 2013) (2006/144/ΕΚ). Βλ. άρθρο 14 «Έκθεση της Επιτροπής» του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1698/2005 του Συµβουλίου της 20ής Σεπτεµβρίου Βλ. άρθρο 13 του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1698/2005 του Συµβουλίου της 20ής Σεπτεµβρίου Οι εν λόγω συνοπτικές εκθέσεις παρουσιάζουν την πρόοδο που έχει σηµειωθεί στην εφαρµογή των εθνικών στρατηγικών σχεδίων και τη συµβολή στην επίτευξη των κοινοτικών στρατηγικών κατευθυντήριων γραµµών. Στη διεύθυνση περιλαµβάνονται πληροφορίες σχετικά µε τον έλεγχο της υγείας της ΚΑΠ και το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Οικονοµικής Ανάπτυξης καθώς και σχετική νοµοθεσία η οποία θεσπίστηκε το Κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 1698/2005 του Συµβουλίου της 20ής Σεπτεµβρίου 2005 για τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταµείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ). EL 2 EL

4 Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του γεωργικού και του δασοκοµικού τοµέα. Το ΕΓΤΑΑ θα πρέπει να συµβάλει στη δηµιουργία ενός ισχυρού και δυναµικού ευρωπαϊκού τοµέα γεωργικών προϊόντων και ειδών διατροφής µε εστίαση στις προτεραιότητες της µεταφοράς γνώσης, του εκσυγχρονισµού, της καινοτοµίας και της ποιότητας στην τροφική αλυσίδα και σε τοµείς προτεραιότητας για επενδύσεις σε φυσικό και ανθρώπινο κεφάλαιο. Τα µέτρα του άξονα 1 θα συµβάλουν κυρίως στον στόχο της ανταγωνιστικότητας των ΠΑΑ. Βελτίωση του περιβάλλοντος και της υπαίθρου. Για την προστασία και τόνωση των φυσικών πόρων και τοπίων της ΕΕ στις αγροτικές περιοχές, οι πόροι που διατίθενται για την προτεραιότητα αυτή ελπίζεται ότι θα συµβάλουν στην επίτευξη των στόχων σε τρεις τοµείς προτεραιότητας της ΕΕ: βιοποικιλότητα, διατήρηση και ανάπτυξη γεωργικών και δασοπονικών συστηµάτων υψηλής φυσικής αξίας και παραδοσιακά γεωργικά τοπία, νερό και αλλαγή του κλίµατος. Τα µέτρα του άξονα 2 των ΠΑΑ θα συµβάλουν κυρίως στην επίτευξη του στόχου για το περιβάλλον. Βελτίωση της ποιότητας ζωής στις αγροτικές περιοχές και ενθάρρυνση της διαφοροποίησης της αγροτικής οικονοµίας. Οι πόροι που διατίθενται στα πεδία της διαφοροποίησης της αγροτικής οικονοµίας και της ποιότητας ζωής στις αγροτικές περιοχές θα πρέπει να εξυπηρετούν την ύψιστη προτεραιότητα της δηµιουργίας ευκαιριών απασχόλησης και προϋποθέσεων οικονοµικής ανάπτυξης. Οι παρεµβάσεις θα πρέπει να γίνονται ειδικά για την προώθηση της δηµιουργίας ικανοτήτων, της απόκτησης δεξιοτήτων και της οργάνωσης για την ανάπτυξη τοπικής στρατηγικής και θα πρέπει, επίσης, να συµβάλουν στην εξασφάλιση της διαρκούς ελκυστικότητας των αγροτικών περιοχών για τις µελλοντικές γενιές. Στο πλαίσιο της προώθησης της κατάρτισης, της πληροφόρησης και της επιχειρηµατικότητας θα πρέπει να λαµβάνονται υπόψη οι ιδιαίτερες ανάγκες των γυναικών, των νέων και των µεγαλύτερων σε ηλικία εργαζοµένων. Τα µέτρα του άξονα 3 των ΠΑΑ ελπίζεται ότι θα συµβάλουν κυρίως στην επίτευξη των ευρύτερων στόχων αγροτικής ανάπτυξης από κοινού µε τον άξονα 4 (βλ. κατωτέρω). Πέραν των θεµατικών προτεραιοτήτων, στις στρατηγικές κατευθυντήριες γραµµές επισηµαίνεται επίσης η ανάγκη για: - Τη δηµιουργία τοπικών ικανοτήτων για την απασχόληση και τη διαφοροποίηση µε παράλληλη συµβολή στις θεµατικές προτεραιότητες. Αυτός ο οριζόντιος άξονας, µε την ονοµασία «Άξονας Leader» (Άξονας 4), ελπίζεται ότι θα διαδραµατίσει σηµαντικό ρόλο στη βελτίωση της διακυβέρνησης και την κινητοποίηση του ενδογενούς αναπτυξιακού δυναµικού των αγροτικών περιοχών, µέσω στρατηγικών τοπικής ανάπτυξης. - ιασφάλιση συνεπούς προγραµµατισµού Οι συνέργειες µεταξύ και εντός των αξόνων θα πρέπει να µεγιστοποιηθούν Όπου ενδείκνυται θα πρέπει να λαµβάνονται υπόψη και άλλες στρατηγικές σε επίπεδο ΕΕ. Θα πρέπει να υπάρξει κινητοποίηση των µέσων για τη βελτίωση της διακυβέρνησης και της άσκησης πολιτικής. Συγκεκριµένα, θα πρέπει να δηµιουργηθούν ευρωπαϊκά και εθνικά δίκτυα για την αγροτική ανάπτυξη, ως βάθρο για την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και εµπειρογνωµοσύνης µεταξύ των εµπλεκόµενων φορέων σχετικά µε όλες τις πλευρές του σχεδιασµού, της διαχείρισης και της εφαρµογής της πολιτικής. EL 3 EL

5 - Συµπληρωµατικότητα των κοινοτικών µέσων Για να ενθαρρυνθεί η συνέργεια µεταξύ των διαρθρωτικών πολιτικών και των πολιτικών απασχόλησης και αγροτικής ανάπτυξης, τα ΚΜ θα πρέπει να φροντίσουν για την συµπληρωµατικότητα και την συνοχή µεταξύ των δράσεων που θα χρηµατοδοτηθούν από τα διάφορα ευρωπαϊκά ταµεία. Αυτές οι στρατηγικές κατευθυντήριες γραµµές απετέλεσαν το πλαίσιο βάσει του οποίου τα ΚΜ κατάρτισαν τα ΕΣΣ, τα οποία µετατρέπουν τις προτεραιότητες της ΕΕ σε εθνικές προτεραιότητες και λειτουργούν ως σηµεία αναφοράς για τα ΠΑΑ. Χαρις σε αυτά υλοποιούνται οι προτεραιότητες µέσω συνόλων επιλεγµένων µέτρων οµαδοποιηµένων ανά άξονα (βλ. πίνακα 1 7 µε τον κατάλογο µέτρων ανά άξονα). Τα προγράµµατα, που εγκρίθηκαν από την Επιτροπή το 2007 και το 2008, δύναται να είναι εθνικά ή περιφερειακά. Η εφαρµογή τους παρακολουθείται και αξιολογείται βάσει του Κοινού Πλαισίου Παρακολούθησης και Αξιολόγησης (ΚΠΠΑ). 1.2 Επισκόπηση του αρχικού προϋπολογισµού και των επιχειρησιακών στόχων Ο συνολικός προϋπολογισµός του ΕΓΤΑΑ ανήλθε σε 90,98 δις ευρώ (πριν από τις τροποποιήσεις όσον αφορά τον ΕΥ και το ΕΣΟΑ) 8 για το σύνολο της προγραµµατικής περιόδου Για τη διασφάλιση µιας ισορροπηµένης στρατηγικής το ΕΓΤΑΑ έχει θέσει ελάχιστα επίπεδα δαπανών για κάθε θεµατικό άξονα τα οποία πρέπει να ισχύουν για κάθε ΠΑΑ (10%, 25% και 10% αντιστοίχως για τους άξονες 1, 2 και 3). Για τον άξονα Leader διατίθεται τουλάχιστον το 5% (2,5% για τα νέα ΚΜ) της χρηµατοδότησης της ΕΕ για κάθε πρόγραµµα. Η συνεισφορά του ΕΓΤΑΑ στα ΠΑΑ συµπληρώνεται µέσω εθνικής δηµόσιας χρηµατοδότησης (συγχρηµατοδότηση 9 ). Η εν λόγω συνεισφορά του ΕΓΤΑΑ χρηµατοδοτείται στο πλαίσιο της επιµερισµένης διαχείρισης µεταξύ των κρατών µελών και της Ένωσης Όλοι οι πίνακες παρουσιάζονται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής. Μετά τις εν λόγω τροποποιήσεις, ο προϋπολογισµός του ΕΓΤΑΑ για την προγραµµατική περίοδο έχει αυξηθεί (ιδίως λόγω του ΕΥ και του ΕΣΟΑ) στα 96,2 δις ευρώ. Όλα τα οικονοµικά δεδοµένα της έκθεσης αφορούν µόνο το ΕΓΤΑΑ. Άρθρο 4 του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1290/2005 του Συµβουλίου για τη χρηµατοδότηση της κοινής γεωργικής πολιτικής. EL 4 EL

6 Μετά τον προγραµµατισµό σε επίπεδο ΚΜ η κατανοµή των πιστώσεων στους διάφορους άξονες, καθώς και ο προσδιορισµός των βασικών στόχων για το 2013παρουσίαζαν την εξής εικόνα τον Ιούνιο του : - Ο Άξονας 1 «βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του αγροτικού και του δασοκοµικού τοµέα» απορροφά το 36% του συνολικού προϋπολογισµού του ΕΓΤΑΑ. Ο άξονας αυτός αναµένεται να συµµετάσχει, έως το 2013, στην χρηµατοδότηση επενδυτικών έργων για τον εκσυγχρονισµό των γεωργικών εκµεταλλεύσεων, να υποστηρίξει επιχειρήσεις µε στόχο την αύξηση της αξίας τωναγροτικών και δασοκοµικών προϊόντων και να συµβάλει στην επιτυχή ολοκλήρωση µιας εκπαιδευτικής δραστηριότητας σχετικής µε τη γεωργία ή/και τη δασοκοµία στην οποία συµµετέχουν 2,2 εκατοµύρια άτοµα. - Ο Άξονας 2 «βελτίωση του περιβάλλοντος και της υπαίθρου» κατέχει την πρώτη θέση καθώς απορροφά το 46% των πιστώσεων του ΕΓΤΑΑ. Οι επιδιωκόµενοι στόχοι είναι οι εξής: 45 εκατοµµύρια εκτάρια γεωργικής γης υπό αγροπεριβαλλοντική διαχείριση, εκτάρια νέας αναδασωµένης γης, η παροχή στήριξης για 1,1 εκατοµµύρια εκτάρια γεωργικών εκτάσεων για την εκπλήρωση των απαιτήσεων NATURA 2000 και η αύξηση ύψους ktoe της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές Ο Άξονας 3 «ποιότητα ζωής σε αγροτικές περιοχές και διαφοροποίηση της αγροτικής οικονοµίας» απορροφά µικρότερο ποσοστό, ύψους 18%, των πιστώσεων του ΕΓΤΑΑ. Έως το 2013 αναµένεται να συµβάλει στην παροχή βελτιωµένων υπηρεσιών σε 71 εκατοµµύρια κατοίκους αγροτικών περιοχών και στην υποστήριξη έργων ανακαίνισης χωριών. Το ποσοστό του άξονα Leader ανέρχεται στο 6% της συνολικής χρηµατοδότησης του ΕΓΤΑΑ. Η στήριξη για την εφαρµογή τοπικών αναπτυξιακών στρατηγικών µοιράζεται αναλογικά στους τρεις βασικούς άξονες τους οποίους αφορά η εν λόγω στήριξη. Όσον αφορά τα µέτρα, το κυριότερο εξακολουθεί να είναι οι αγροπεριβαλλοντικές ενισχύσεις (214), οι οποίες ανέρχονται σε 20,3 δις ευρώ για το σύνολο της περιόδου. Τα επόµενα σηµαντικότερα µέτρα όσον αφορά τις πιστώσεις είναι η στήριξη των µειονεκτουσών περιοχών ( ), ύψους 12,6 δις ευρώ, και ο εκσυγχρονισµός των γεωργικών εκµεταλλεύσεων (121), ύψους 9,7 δις ευρώ. Γραφική παράσταση 1: Κατανοµή του συνόλου των πιστώσεων για την αγροτική ανάπτυξη (ΕΓΤΑΑ) προ του ΕΥ και του ΕΣΟΑ ανά µέτρο (σε δις ευρώ) 13 : Μέρος των κονδυλίων που διατέθηκαν στον άξονα LEADER, τεχνική βοήθεια και άµεσες ενισχύσεις δόθηκαν κατ αναλογία στους τρεις κύριους άξονες, σύµφωνα µε τα στοιχεία και τον πίνακα παρακάτω. Οι στόχοι στον αγροτικό και το δασοκοµικό τοµέα για το 2013 έχουν οριστεί από τα ΚΜ στα προγράµµατά τους. βλ. επεξήγηση µέτρων στον πίνακα 1 του εγγράφου εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής. EL 5 EL

7 ις 20,0 17,5 15,0 12,5 10,0 7,5 5,0 2,5 0, ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΩΝ 2.1 Επισκόπηση αποτελεσµάτων, δυσχερειών και λύσεων Το σύνολο των ενισχύσεων στο πλαίσιο του ΕΓΤΑΑ που καταβλήθηκε από τα ΚΜ της ΕΕ των 27 για την περίοδο προγραµµατισµού ανέρχεται σε 19,4 δις ευρώ 14, ποσό που αντιστοιχεί στο 21,3% του συνολικού προϋπολογισµού ύψους 90,98 δις ευρώ για την περίοδο εδοµένου ότι το υπό µελέτη χρονική περίοδος αντιστοιχεί στο 33% της περιόδου ενισχύσεων (3 έτη από τα 9 15 ), το ποσοστό αυτό δείχνει ότι καθυστέρησε ελαφρώς η απορρόφηση Ωστόσο, η εφαρµογή των προγραµµάτων συνήθως απαιτεί περισσότερο χρόνο κατά τα πρώτα έτη έως ότου να φτάσει σε κανονική ταχύτητα, δεδοµένου ιδίως του ότι πολλά ΠΑΑ εγκρίθηκαν προς στα τέλη του 2007, ενώ 41 ΠΑΑ (από τα 94) εγκρίθηκαν µόλις το Η εικόνα δεν είναι καθόλου οµοιογενής µεταξύ των ΚΜ (Γραφική παράσταση 2): µόνο 2 ΚΜ έχουν επίπεδα δαπανών άνω του 40%, ενώ 3 ΚΜ έχουν δαπανήσει λιγότερο από το 10%. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι σε πολλές περιπτώσεις έχουν πραγµατοποιηθεί πληρωµές για δεσµεύσεις της προηγούµενης περιόδου προγραµµατισµού , όπως προβλέπεται στους µεταβατικούς κανόνες. Το γεγονός αυτό µπορεί να οδηγήσει σε ελαφριά στρέβλωση της εικόνας όσον αφορά το επίπεδο της εκτέλεσης για ορισµένα ΚΜ και µέτρα. Γραφική παράσταση 2: Συνολική εκτέλεση του προϋπολογισµού του ΕΓΤΑΑ έως το τέλος του 2009 σε σχέση µε τις διατεθείσες πιστώσεις για την περίοδο Οι πληρωµές των ΚΜ αφορούσαν τα ηµερολογιακά έτη 2007, 2008 και Οι πληρωµές δύναται να πραγµατοποιηθούν 2 έτη µετά την τελευταία δέσµευση (τέλος 2013), ήτοι έως το τέλος του EL 6 EL

8 απάνες ΕΓΤΑΑ % της συνολικής κατανοµής LU IE AT BE FR DK FI DE SI SE SK CZ EU 27 LT HU UK CY NL EE ES LV GR PL PT IT RO BG MT Ορισµένα µέτρα του άξονα 2 ολοκληρώθηκαν γρηγορότερα από άλλα λόγω των προαναφερθέντων µεταβατικών µέτρων. Από την άλλη πλευρά, στους άξονες 1 και 3 παρουσιάζεται σηµαντική καθυστέρηση λόγω της χρηµατοοικονοµικής κρίσης που µείωσε τη διάθεση εθνικών κονδυλίων εκ µέρους των ΚΜ. Κατέστη δυσκολότερο για τους δικαιούχους να εξασφαλίσουν την απαραίτητη ιδιωτική χρηµατοδότηση. Όσον αφορά τον άξονα 4, παρατηρείται µια χαρακτηριστικά αργή εκκίνηση, η οποία εξηγείται από τη θέσπιση τοπικών στρατηγικών και την επιλογή των Οµάδων Τοπικής ράσης πριν από οποιαδήποτε εκτέλεση έργου (βλ. πίνακα 3). Σχήµα 3: Συνολικός προϋπολογισµός αγροτικής ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) προ ΕΥ ανά άξονα (σε δις ευρώ) και ποσοστό εκτέλεσης έως το τέλος Η εκτέλεση των δεικτών εκροών έναντι των συνολικών στόχων για το 2013 που έχουν περιλαµβάνονται των ΚΜ στα προγράµµατά των ΚΜ είναι συνολικά σύµφωνη µε το οικονοµικό επίπεδο εφαρµογής. Η συνολική εκτέλεση των δεικτών εκροών παρουσιάζεται στον πίνακα Μέρος των κονδυλίων που διατέθηκαν στον άξονα LEADER, τεχνική βοήθεια και άµεσες ενισχύσεις δόθηκαν κατ αναλογία στους τρεις κύριους άξονες, σύµφωνα µε τα στοιχεία και τον πίνακα κατωτέρω. EL 7 EL

9 Γενικές δυσχέρειες εφαρµογής, λύσεις Πέραν του χρόνου που χρειαζόταν για την έγκριση των ΠΑΑ, η δυσχέρεια που ανέφεραν πιο συχνά τα ΚΜ είναι η χρηµατοοικονοµική κρίση. Η κρίση αυτή δυσκόλεψε την εκτέλεση των επενδυτικών µέτρων λόγω της έλλειψης ιδίων πόρων όσον αφορά τους δικαιούχους και την χορήγηση δανείων στους αιτούντες και προκάλεσε δηµοσιονοµικές περικοπές που περιόριζαν τις πρωτοβουλίες του δηµόσιου τοµέα. Ο ιδιωτικός τοµέας δεν ήταν γενικά και τόσο διατεθειµένος να αναλάβει κινδύνους και ορισµένες επενδύσεις ενδέχεται να έχουν στραφεί σε λιγότερο φιλόδοξα έργα ή να έχουν απλώς αναβληθεί. Η δύσκολη κατάσταση στον γαλακτοκοµικό τοµέα το 2009 επηρέασε επίσης αρνητικά την εφαρµογή των ΠΑΑ. Το υψηλό διοικητικό κόστος και η διαδικαστική πολυπλοκότητα θεωρούνται από ορισµένα ΚΜ ως εµπόδια για την οµαλή εφαρµογή. Επιπλέον, σε σχέση µε ορισµένα ΠΑΑ διαπιστώθηκε ανεπάρκεια των αρχών παρακολούθησης και ελέγχου, καθώς και ορισµένες δυσκολίες στη δηµιουργία του συστήµατος παρακολούθησης και νοµικές αβεβαιότητες. Συγκεκριµένα, ορισµένα ΚΜ επεσήµαναν ότι υπήρξαν διαφορές ανάµεσα στα κράτη µέληόσον αφορά την εφαρµογή της περιβαλλοντικής νοµοθεσίας (όπως π.χ της οδηγίας-πλαισίου για τα ύδατα, της οδηγίας NATURA ) σχετικά µε ορισµένα µέτρα (π.χ. 213) καθώς και την ανάγκη ερµηνείας των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων (ιδίως για έργα παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές). Η έλλειψη γνώσεων και πείρας εκ µέρους των πιθανών δικαιούχων δύναται να προκαλέσει επίσης καθυστέρηση σε ορισµένα ΚΜ της ΕΕ των 12 (ήτοι, καθυστέρηση όσον αφορά τα µέτρα για το ανθρώπινο κεφάλαιο, ακατάλληλες αιτήσεις) ή στο σύνολο της ΕΕ των 27, όσον αφορά τη θέσπιση νέων µέτρων. Ορισµένα ΚΜ σκέφτονται να αυξήσουνσηµαντικά τις ενέργειες κατάρτισης παροχής συµβουλευτικών υπηρεσιών στους γεωργούς για το ξεπέρασµα αυτών των δυσκολιών. Λύσεις έχουν βρεθεί ή αναζητούνται και έχουν ήδη εισαχθεί ουσιαστικά στα προγράµµατα µέσω των τροποποιήσεων. Λόγω της χρηµατοοικονοµικής κρίσης τα ΚΜ έχουν προβεί σε διάφορες προσαρµογές των προγράµµατων, όπως: αλλαγές όσον αφορά το ύψος των κρατικών ενισχύσεων το ύψος των επιχορηγήσεων, και τα ποσοστά παρέµβασης για λιγότερο ελκυστικά µέτρα, προσαρµογές των κριτηρίων επιλογής, αύξηση του ποσοστού συγχρηµατοδότησης από την ΕΕ ή/και ανακατανοµή κονδυλίων. Όσον αφορά τις αρχικές διοικητικές και νοµικές δυσχέρειες, οι περισσότερες εξ αυτών έχουν πλέον ξεπεραστεί Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του γεωργικού και του δασοκοµικού τοµέα. Η συνολική δαπάνη του ΕΓΤΑΑ για τον άξονα 1 για την περίοδο ανέρχεται στο 16,3% της συνολικής κατανοµής για την περίοδο (µέσος όρος της ΕΕ των 27). Τα κύρια αποτελέσµατα για τον στόχο αυτό, στο τέλος του 2009, ήταν τα εξής: Αριθµός ατόµων που ολοκλήρωσαν µε επιτυχία την εκπαίδευσή τους σε θέµατα γεωργίας ή/και τη δασοκοµίας: (32% του στόχου για το 2013). EL 8 EL

10 Αριθµός εκµεταλλεύσεων που εισήγαγαν νέα προϊόντα ή νέες τεχνικές: (10% του εκτιµώµενου στόχου για το 2013). Εφαρµογή των µέτρων 17 Το µέτρο 121 (Eκσυγχρονισµός γεωργικών εκµεταλλεύσεων) είναι το σηµαντικότερο µέτρο του άξονα 1 όσον αφορά τα κονδύλια του προϋπολογισµού (9,7 δις ευρώ). Η εκτέλεση πληρωµών στο πλαίσιο του µέτρου αυτού ανέρχεται στο 23% του συνολικού του προϋπολογισµού και έχουν ήδη χρηµατοδοτηθεί έργα εκσυγχρονισµού (το 18% του στόχου για το 2013). Αυτή η σηµαντική απορρόφηση δείχνει το µεγάλο ενδιαφέρον των γεωργών για επενδύσεις. Στις περιπτώσεις που τα ποσοστά υλοποίησης ήταν κατώτερα των εκτιµήσεων, η κύρια δικαιολογία που προβλήθηκε από τα ΚΜ ήταν η οικονοµική κρίση η οποία επηρέασε αρνητικά τη δυνατότητα των εκµεταλλεύσεων για επενδύσεις. Σε κάποια άλλα ΚΜ το ποσοστό υλοποίησης εµφανίζεται µεγαλύτερο του αναµενόµενου, γεγονός που δείχνει την ανάγκη αύξησης του εκτιµώµενου προϋπολογισµού για το µέτρο 121 (βλ. πίνακα 3). όσον αφορά το µέτρο 123 (Αύξηση της αξίας των γεωργικών και δασοκοµικών προϊόντων), το οποίο είναι το δεύτερο πιο σηµαντικό µέτρο του άξονα 1 από την άποψη των πιστώσεων που διατέθηκαν, το ποσοστό απορρόφησης ανήλθε στο 9,6% και ενίσυση χορηγήθηκε σε εκµεταλλεύσεις (επί που είναι ο στόχος για το 2013). Όσον αφορά τα άλλα µέτρα του άξονα 1, τα ποσοστά απορρόφησης είναι τα εξής: 141 (Εκµεταλλεύσεις ηµιεπιβίωσης, 29%, ενώ στήριξη δόθηκε σε γεωργικές εκµεταλλεύσεις ηµιεπιβίωσης), 113 (Πρόωρη συνταξιοδότηση, 28% και δικαιούχοι) και 112 (Εγκατάσταση νέων γεωργών, 20%, ενώ στήριξη δόθηκε σε νέους γεωργούς) Βελτίωση του περιβάλλοντος και της υπαίθρου Η συνολική δαπάνη του ΕΓΤΑΑ στο πλαίσιο του άξονα 2 για την περίοδο αντιστοιχεί στο 32,6% του συνόλου των κονδυλίων του. Σε αρκετά ΚΜ έχει επιτευχθεί ποσοστό υλοποίησης σηµαντικά υψηλότερο του µέσου όρου της ΕΕ των 27 (βλ. πίνακα 3). Άλλα ΚΜ παρουσιάζουν ποσοστό κατώτερο του 20% ιδίως στις περιπτώσεις που τα µέτρα του άξονα 2 είναι νέα ή σχετικά νέα για τους δικαιούχους και τις διοικητικές αρχές στις εν λόγω χώρες. Τα κύρια αποτελέσµατα σχετικά µε τον στόχο αυτό, στο τέλος του 2009, ήταν τα εξής: 43 εκατοµµύρια εκτάρια υπό επιτυχηµένη διαχείριση της γης που συµβάλλει στη βιοποικιλότητα 27 εκατοµµύρια εκτάρια για τη βελτίωση της ποιότητας των υδάτων 25 εκατοµµύρια εκτάρια για την αντιµετώπιση ζητηµάτων κλιµατικής αλλαγής 17 Βλ. πίνακα 4 για ανάλυση κατά φύλο και ηλικία, όπως προβλέπεται στο άρθρο 81 παράγραφος 3 του κανονισµού 1698/2005 EL 9 EL

11 30 εκατοµµύρια εκτάρια για τη βελτίωση της ποιότητας του εδάφους 18. Εφαρµογή των µέτρων Τα τρία σηµαντικότερα µέτρα από την άποψη των χορηγηθεισών πιστώσεων είναι επίσης τα µέτρα µε τη µεγαλύτερη απορροφητικότητα µεταξύ των µέτρων του άξονα 2: 211 (Ενισχύσεις για φυσικά µειονεκτήµατα σε γεωργούς ορεινών περιοχών, µε ποσοστό απορρόφησης 42%), 212 (Ενισχύσεις σε γεωργούς περιοχών µε µειονεκτήµατα, εκτός των ορεινών περιοχών, µε ποσοστό απορρόφησης 40%) και 214 (Ενισχύσεις για γεωργοπεριβαλλοντικά µέτρα, µε ποσοστό απορρόφησης 33%). Με τα µέτρα 211 και 212 χορηγείται ενίσχυση για 50,9 εκατοµµύρια εκτάρια, ενώ µε το γεωργοπεριβαλλοντικό µέτρο χορηγείται ενίσχυση για 21,5 19 εκατοµµύρια εκτάρια. Το υψηλό ενδιαφέρον προκαλούν αυτά τα µέτρα στην ΕΕ των 15 οφείλέται στην µακρόχρονη πείρα που έχει αποκτηθεί κατά τη διάρκεια αυτών των διαδοχικών προγραµµατικών περιόδων. Το υψηλό ποσοστό απορρόφησης εξηγείται επίσης από την υλοποίηση των δεσµεύσεων της προηγούµενης προγραµµατικής περιόδου, η οποία ήταν σηµαντική σε πολλά ΚΜ.Τα τρία αυτά µέτρα ακολουθούνται, όσον αφορά την απορρόφηση, από τα µέτρα 215 (Ενισχύσεις για την καλή διαβίωση των ζώων, µε ποσοστό απορρόφησης 33% και χορήγηση ενίσχυσης µέχρι στιγµής για συµβάσεις) και 221 (Πρώτη αναδάσωση γεωργικής γης, µε ποσοστό απορρόφησης 20% και αναδάσωση εκταρίων έως σήµερα) Βελτίωση της ποιότητας ζωής στις αγροτικές περιοχές και ενθάρρυνση της διαφοροποίησης της αγροτικής οικονοµίας. Η συνολική δαπάνη του άξονα 3 του ΕΓΤΑΑ για την περίοδο αντιστοιχεί στο 6% των συνολικών πιστώσεων για την περίοδο , µε σηµαντικές διαφορές µεταξύ των ΚΜ (βλ. πίνακα 3). Σύµφωνα µε τα ΚΜ, τα κύρια ζητήµατα που εξηγούν αυτούς τους αργούς ρυθµούς απορρόφησης είναι η χρηµατοοικονοµική κρίση (έλλειψη ιδιωτικών και εθνικών/τοπικών κεφαλαίων) και ορισµένες διοικητικές δυσκολίες (καθυστερήσεις στον προσδιορισµό των εθνικών κανόνων εφαρµογής, υποχρεώσεις ελέγχου, πολυπλοκότητα των αιτήσεων ) Επιπλέον, σε ορισµένα ΚΜ, η υλοποίηση του άξονα 3 πραγµατοποιείται αποκλειστικά µέσω του Leader ως εκ τούτου, οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση του Leader έχουν επηρεάσει επίσης την απορρόφηση του άξονα 3. Τα κύρια αποτελέσµατα σχετικά µε τον στόχο αυτό, στο τέλος του 2009, ήταν τα εξής: Ο άξονας 3 συνέβαλε στη δηµιουργία θέσεων εργασίας (περισσότερες από 4.000) υπό συνθήκες αυξανόµενης ανεργίας στις αγροτικές περιοχές 20 Πληθυσµός στις αγροτικές περιοχές που επωφελήθηκε από τις βελτιωµένες υπηρεσίες που ενίσχυσε το ΕΓΤΑΑ: 23 εκατοµµύρια είκτης αποτελεσµάτων από το ΚΠΠΑ, η ίδια περιοχή µπορεί να συµβάλει στην αντιµετώπιση διαφόρων προκλήσεων. εσµεύσεις µόνο από το 2007 και µετά. Η ανεργία αυξήθηκε συνολικά από το 7,1% το 2007 στο 8,9% το 2009 στις κατ εξοχήν αγροτικές περιοχές και από το 7% το 2007 στο 9% το 2009 στις ιδιαιτέρως αγροτικές περιοχές (πηγή: Eurostat) EL 10 EL

12 Ένα εκατοµµύριο επιπλέον νοικοκυριά στις αγροτικές περιοχές έχουν πρόσβαση στο ιαδίκτυο. Εφαρµογή των µέτρων 22 Τα σηµαντικότερα µέτρα του άξονα 3 όσον αφορά την συνολική κατανοµή προϋπολογισµού είναι το 322 (Ανακαίνιση και ανάπτυξη χωριών, µε ποσοστό απορρόφησης 5%, ενώ δραστηριότητες ανακαίνισης έλαβαν χώρα σε χωριά) και το 321 (Βασικές υπηρεσίες για την οικονοµία και τον αγροτικό πληθυσµό, µε ποσοστό απορρόφησης 7% και χορήγηση ενίσχυσης για έργα). Το υψηλότερο ποσοστό απορρόφησης µεταξύ των µέτρων του άξονα 3 έχει το 341 (Απόκτηση δεξιοτήτων, εµψύχωση και εφαρµογή των στρατηγικών τοπικής ανάπτυξης) µε 14% και χορήγηση ενίσχυσης για έργα, και, εν συνεχεία, στο µέτρο 323 ( ιατήρηση και αναβάθµιση της αγροτικής κληρονοµιάς) µε 10% και χορήγηση ενίσχυσης για έργα έως σήµερα ηµιουργία τοπικών ικανοτήτων για την απασχόληση και τη διαφοροποίηση Τα ΚΜ έπρεπε να επιλέξουν τις Οµάδες Τοπικής ράσης (ΟΤ ) δύο χρόνια µετά την έγκριση του ΠΑΑ 23 το αργότερο. Στο τέλος του 2009 η επιλογή ολοκληρώθηκε σε 20 ΚΜ µε περίπου ΟΤ. Ο αριθµός των ΟΤ έχει διπλασιαστεί σε σύγκριση µε το Leader+ ενώ στα µισά εδάφη το Leader εφαρµόζεται για πρώτη φορά. Λόγω του ότι η διαδικασία επιλογής των ΟΤ έχει µόλις ολοκληρωθεί στα ΚΜ, πολλές από τις επιλεγµένες ΟΤ δεν έχουν ξεκινήσει ακόµα να υλοποιούν έργα που συνδέονται µε την τοπική τους αναπτυξιακή στρατηγική. Το γεγονός αυτό εξηγεί το χαµηλό ποσοστό απορρόφησης στον άξονα 4 του ΕΓΤΑΑ που αντιστοιχεί µόλις στο 2,9% των συνολικών πιστώσεων του άξονα αυτού για την περίοδο προγραµµατισµού, αλλά τελευταία έχει εγκριθεί ένας σηµαντικός αριθµός έργων. Ορισµένα ΚΜ έχουν επισηµάνει συγκεκριµένες δυσκολίες. Η ένταξη του Leader έχει επηρεάσει σηµαντικά την ευελιξία της προσέγγισης, καθώς πολλά ΚΜ περιόρισαν την επιλογή έργων στα προκαθορισµένα µέτρα, ενώ τα έργα του Leader δεν πληρούν συχνά τα κριτήρια επιλεξιµότητας των προκαθορισµένων µέτρων. Η διαδικασία αυτή απαιτούσε σηµαντικές διοικητικές προσαρµογές (διοικητική αναδιοργάνωση, εκπαίδευση του προσωπικού). 3. ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ 3.1. Εξασφάλιση εναρµονισµένου προγραµµατισµού Οι συνέργειες µεταξύ και εντός των αξόνων έχουν διασφαλιστεί καθ όλη την προγραµµατική διαδικασία χάρη στα εξής: Περιλαµβάνεται και ο πληθυσµός που επωφελείται έµµεσα των υπηρεσιών. Βλ. πίνακα 4 για ανάλυση κατά φύλο και ηλικία, όπως προβλέπεται στο άρθρο 81 παράγραφος 3 του κανονισµού 1698/2005 Με την εξαίρεση της Ρουµανίας και της Βουλγαρίας, οι οποίες είχαν στη διάθεσή τους 3 χρόνια για την επιλογή των οµάδων. EL 11 EL

13 στην γενική απαίτηση για εναρµόνιση µε τις ΚΣΚΓ για την αγροτική ανάπτυξη στην ανάγκη βασίζονται τα ΠΑΑ σε ανάλυση της κατάστασης ως προς τα δυνατά σηµεία και τις αδυναµίες στην ανάγκη διάθεσης στο πλαίσιο των ΠΑΑ συγκεκριµένων πληροφοριών για τον άξονα και τα µέτρα που προτείνονται για κάθε άξονα και της περιγραφής τους, συµπεριλαµβανοµένων συγκεκριµένων επαλιθεύσιµων στόχων και δεικτών που επιτρέπουν τη µέτρηση της προόδου, της αποδοτικότητας και της αποτελεσµατικότητας του ΠΑΑ στην εκ των προτέρων αξιολόγηση των ΠΑΑ. Η παρακολούθηση της εφαρµογής των ΠΑΑ επιτρέπει την εκτέλεση ελέγχων ώστε να διασφαλίζεται η τήρηση των προαναφερόµενων όρων. Ωστόσο, οι αλληλεπιδράσεις και η έµµεση συµβολή ενός µέτρου σε άλλον άξονα από αυτόν που ανήκει το µέτρο δεν µετρώνται σήµερα µέσω του συστήµατος παρακολούθησης που εφαρµόζεται (π.χ. συµβολή στην κλιµατική αλλαγή και την προσαρµογή από όλους τους άξονες). Μόνο οι αξιολογήσεις µπορούν να παράσχουν ακριβέστερες ενδείξεις σχετικά µε αυτές τις πρόσθετες συνέργειες και διασυνδέσεις. Και άλλες στρατηγικές της ΕΕ ελήφθησαν υπόψη κατά την εκπόνηση των ΕΣΣ και των ΠΑΑ, όπως η ασική Στρατηγική της ΕΕ και το Έκτο Κοινοτικό Πρόγραµµα ράσης για το Περιβάλλον. Η αυξηµένη χρήση ανανεώσιµων πηγών ενέργειας και η προσαρµογή στις κλιµατικές αλλαγές και ο µετριασµός τους είναι ζητήµατα που βρίσκονται στο επίκεντρο των στρατηγικών και των προγραµµάτων, ιδίως µέσω του καθορισµού ποσοτικοποιήσιµων στόχων 24. Η συµβολή των ΠΑΑ στη βιολογική γεωργία εξετάζεται µέσω µια ειδικής έρευνας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δηµόσια χρηµατοδότηση της βιολογικής γεωργίας. Θα πρέπει να επισηµανθεί ότι περαιτέρω έµφαση στην ανανεώσιµη ενέργεια και στην κλιµατική αλλαγή καθώς και στη βιοποικιλότητα, στη διαχείριση των υδάτων και στην υποστήριξη της αναδιάρθρωσης του γαλακτοκοµικού τοµέα δόθηκε µέσω του ΕΥ της ΚΑΠ, ενώ τα ΠΑΑ µέσω του ΕΣΟΑ συνέβαλαν στην στρατηγική της ΕΕ για την ευρυζωνικότητα. Νέοι στόχοι καθορίστηκαν το Τα Εθνικά Αγροτικά ίκτυα (ΕΑ ) και το Ευρωπαϊκό ίκτυο Αγροτικής Ανάπτυξης (Ε ΑΑ) έχουν συµβάλει σηµαντικά στην επίτευξη εναρµονισµένου προγραµµατισµού, ιδίως µέσω της διασφάλισης της ανταλλαγής πληροφοριών και πρακτικών µεταξύ των διαχειριστών των ΠΑΑ και των ενδιαφερόµενων µερών και µέσω της διενέργειας κοινών αναλύσεων Βλ. κατάλογο στόχων στο παράρτηµα VII του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1974/2006 της Επιτροπής για τη θέσπιση λεπτοµερών κανόνων εφαρµογής του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1698/2005 του Συµβουλίου. 25 Ενηµερωτικό δελτίο: Επισκόπηση του ελέγχου της υγείας της ΚΑΠ και του Ευρωπαϊκού Σχεδίου Οικονοµικής Ανάκαµψης: F5FA-701C-70FD-E059E Περισσότερες πληροφορίες περιλαµβάνονται στη διεύθυνση enrd.ec.europa.eu EL 12 EL

14 Οι συντονισµένες δράσεις των ΕΑ και του Ε ΑΑ από κοινού στοχεύουν στη βελτίωση της διακυβέρνησης και της άσκησης πολιτικής. Συνεχίστηκαν οι εργασίες σχετικά µε την υλοποίηση του Leader και µια θεµατική οµάδα εργασίας εξετάζει διάφορους µηχανισµούς υλοποίησης µέσω περιπτωσιολογικών µελετών. Μέσω των δικτύων αυτών ενισχύεται ο διάλογος µεταξύ των διοικητικών αρχών και των ενδιαφεροµένων. Η δικτύωση είναι, ωστόσο, µια σχετικά µακροπρόθεσµη διαδικασία. Η δηµιουργία των δικτύων αυτών γίνεται µε σχετικά αργούς ρυθµούς και διαφορετικά χρονοδιαγράµµατα από χώρα σε χώρα. Τα ΕΑ και του Ε ΑΑ µόλις προσφάτως άρχισαν να λειτουργούν µε κανονικούς ρυθµούς. Οι δράσεις ενηµέρωσης και δηµοσιότητας των ΚΜ πραγµατοποιούνται κατά γενικόν κανόνα ξεχωριστά από τις δραστηριότητες των ΕΑ µε τη χρήση τεχνικής στήριξης. Απευθύνονται στα ενδιαφερόµενα πρόσωπα του αγροτικού τοµέα που είναι ήδη δικαιούχοι, καθώς και στο ευρύ κοινό, για να ενηµερώσουν σχετικά µε τον ρόλο που παίζει η Κοινότητας στα προγράµµατα καθώς και σχετικά µε τα αποτελέσµατα των προγραµµάτων Συµπληρωµατικότητα των κοινοτικών µέσων Πέραν του ΕΓΤΑΑ µπορούν να διαδραµατίσουν σηµαντικό ρόλο σε αγροτικές περιοχές και άλλα διαρθρωτικά ταµεία ( Τ) της ΕΕ, όπως το Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης το οποίο ασχολείται µε την περιφερειακή ανάπτυξη, την οικονοµική ανταγωνιστικότητα και τις υποδοµές, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο το οποίο ασχολείται µε την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναµικού, και το Ευρωπαϊκό Ταµείο Αλιείας. Στις περισσότερες περιπτώσεις η διασφάλιση της συµπληρωµατικότητας των ταµείων αυτών επετεύχθη µε την χάραξη διαχωριστικών γραµµών και τη δηµιουργία µηχανισµών συντονισµού. Σε ορισµένες µόνο περιπτώσεις τα ΚΜ επέλεξαν ένα περισσότερο στρατηγικό τρόπο για τη συντονισµένη χρήση των ταµείων της ΕΕ. Οι κατευθυντήριες αρχές καθορίστηκαν στο ΕΣΣ, ενώ τα ΠΑΑ περιελάµβαναν την αναλυτική περιγραφή. ιαχωρισµός κριτήρια διαχωρισµού από Τα ΚΜ χρησιµοποίησαν κριτήρια διαχωρισµού προκειµένου να ικανοποιήσουν το αίτηµα της ΕΕ για την αποφυγή της διπλής χρηµατοδότησης και για την αποφυγή της χρηµατοδότησης του ίδιου έργου από περισσότερα του ενός ταµεία της ΕΕ. Καθορίστηκαν διαφορετικά κριτήρια ανάλογα µε τον άξονα και το µέτρο: είδος δικαιούχου, είδος έργων (µέγεθος, εδαφική κλίµακα), είδος παρέµβασης ή είδος οικονοµικού τοµέα. Ο διαχωρισµός συνέβαλε µε επιτυχία στην αποφυγή της ίδιααλληλεπικάλυψης των ταµείων. Προκλήθηκαν µόνο µερικές δυσκολίες λόγω των διαφορετικών ερµηνειών των κριτηρίων σε ορισµένες χώρες. Τα κριτήρια διαχωρισµού δύναται να προσαρµοστούν κατά τη διάρκεια της περιόδου προγραµµατισµού για την αντιµετώπιση πιθανών µειονεκτηµάτων ή δυσκολιών. EL 13 EL

15 Μηχανισµοί συντονισµού Απαιτείται αποτελεσµατικός συντονισµός ώστε να διασφαλιστεί η τήρηση των διαχωριστικών γραµµών και η βέλτιστη χρήση των κονδυλίων µέσω µηχανισµών όπως είναι οι διυπουργικές επιτροπές ή η αµοιβαία εκπροσώπηση σε επιτροπές παρακολούθησης και, σε ορισµένες περιπτώσεις, ένα κοινό εργαλείο τεχνολογιών πληροφόρησης. Ορισµένα κράτη αναθέτουν ένα µέρος του ελέγχου σε αρχές - ή ακόµα και σε οµάδες τοπικής δράσης σε εντελώς τοπικό επίπεδο. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στους τοπικούς φορείς λήψης αποφάσεων να διασφαλίσουν ότι οι µηχανισµοί διαχωρισµού και συµπληρωµατικότητας είναι κατάλληλοι για τις ειδικές συνθήκες και ανάγκες των εδαφών τους. Η ύπαρξη ενός ειδικού φορέα συντονισµού (π.χ. ενός διυπουργικού φορέα) διευκολύνει κατά κανόνα τη διαδικασία συντονισµού. υσκολίες προκαλεί η διαφορά στο επίπεδο προγραµµατισµού, για παράδειγµα, στις περιπτώσεις που απαιτείται συντονισµός µεταξύ ενός εθνικού και διαφόρων περιφερειακών προγραµµάτων. Συµπληρωµατικότητα και συνέργειες Ορισµένα ΚΜ έχουν καταφέρει να πετύχουνσηµαντική συµπληρωµατικότητα των ενεργειών τους, αλλά γενικά δεν υπάρχει µια συνολική στρατηγική προσέγγιση για τη διευκόλυνση της συµπληρωµατικότητας των ενεργειών και των συνεργειών µεταξύ των Τ. Σε τοπικό επίπεδο υπάρχουν περισσότερα παραδείγµατα συνεργειών. Για παράδειγµα, σε ορισµένες χώρες, η στρατηγική τοπικής ανάπτυξης µιας ΟΤ µπορεί να προχωρήσει πέραν των στόχων του ΠΑΑ και ένα µέρος των φιλοδοξιών τους θα µπορούσε να πραγµατοποιηθεί µέσω των διαρθρωτικών ταµείων σε ορισµένες περιπτώσεις έχει δηµιουργηθεί µία και µόνο κοινή ΟΤ για τα προγράµµατα του ΕΓΤΑΑ και του Ευρωπαϊκού Ταµείου Αλιείας σε ορισµένα ΚΜ έχουν δηµιουργηθεί οµάδες Leader ως εταιρείες τοπικής ανάπτυξης οι οποίες εκτελούν όχι µόνο µέτρα του ΠΑΑ αλλά και στοιχεία άλλων εθνικών προγραµµάτων προς όφελος του αγροτικού πληθυσµού. Σύµφωνα µε ορισµένες εθνικές εκθέσεις, τα στοιχεία που θα µπορούσαν να βοηθήσουν στην επίτευξη συνεργειών µεταξύ των ταµείων είναι: η εναρµόνιση των κανόνων µεταξύ των διαφόρων ταµείων της ΕΕ όσον αφορά τις επιλέξιµες δαπάνες (ΦΠΑ, κ.λπ.) ο συντονισµός των διαφόρων συστηµάτων παρακολούθησης και αξιολόγησης ώστε να µπορέσει να γίνει µια συνολική αξιολόγηση των ταµείων της ΕΕ σε περιφερειακό και θεµατικό επίπεδο. Περισσότερες πληροφορίες από τις αρχές διαχείρισης προς (πιθανούς) δικαιούχους σχετικά µε τα κριτήρια διαχωρισµού θα είναι επίσης χρήσιµες ώστε αυτοί να τους κατευθύνουν στο αρµόδιο ταµείο της ΕΕ. EL 14 EL

16 4. ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Η εφαρµογή πολλών εξ αυτών των προγραµµάτων ξεκίνησε µόλις το Τα στοιχεία για το 2009 δείχνουν, µολαταύτα, ότι έχι ήδη επιταχυνθεί ο ρυθµός τους, παρά τις όποιες δυσµενείς συνθήκες, όπως είναι η οικονοµική κατάσταση. Ζητήµατα εφαρµογής των επιµέρους προγραµµάτων συζητούνται τακτικά µεταξύ της Επιτροπής και των ΚΜ. Στην Επιτροπή Αγροτικής Ανάπτυξης και µέσω του Ευρωπαϊκού ικτύου Αγροτικής Ανάπτυξης πραγµατοποιείται περαιτέρω ανταλλαγή απόψεων σχετικά µε τα ζητήµατα εφαρµογής. Έχουν ήδη πραγµατοποιηθεί πολλές τροποποιήσεις στα ΠΑΑ ώστε να αντιµετωπιστούν οι πρώτες δυσκολίες που έχουν προκύψει, ενώ έχουν γίνει και άλλες προσαρµογές ώστε να διατεθούν πρόσθετα κονδύλια για την αντιµετώπιση νέων προκλήσεων (έλεγχος της υγείας) και της οικονοµικής κρίσης (ευρωπαϊκό πακέτο οικονοµικής ανάκαµψης). Το κοινό πλαίσιο παρακολούθησης και αξιολόγησης παρέχει χρήσιµες πληροφορίες για σκοπούς αναφοράς και παρακολούθησης της προόδου σχετικά µε την εφαρµογή και την ολοκλήρωση του προγράµµατος σε συνεχή βάση. Τα προκαταρκτικά στοιχεία για το 2010 δείχνουν ότι η πλειονότητα των προγραµµάτων εκτελείται µε κανονικούς ρυθµούς. Η σύνθεση των µεσοπρόθεσµων αξιολογήσεων των ΠΑΑ που θα είναι διαθέσιµη το 2012 θα παράσχει περισσότερες πληροφορίες ως προς κατά π τα προγράµµατα βρίσκονται σε πορεία επίτευξης των στόχων τους και ως προς το κατά πόσο τηρούνται οι ευρωπαϊκές προτεραιότητες. EL 15 EL