Γιάννης Κυριόπουλος MD, MSc, MPH, PhD, Τομέας Οικονομικών της Υγείας Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας Ιωάννινα, Μάιος Εισαγωγή

Transcript

1 Η ανάκτηση της αρχής της καθολικής ασφάλισης στην υγεία Γιάννης Κυριόπουλος MD, MSc, MPH, PhD, Τομέας Οικονομικών της Υγείας Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας Ιωάννινα, Μάιος Εισαγωγή Διάγραμμα. Εξέλιξη του ΑΕΠ και της ανεργίας στην Ελλάδα, Ανε εργία ΑΕΠ (σε δις ευρώ) Ανεργία (%) [1] Τα στοιχεία είναι διαθέσιμα στη βάση δεδομένων της ΕΛΣΤΑΤ και της Eurostat: 2

2 Απο ασφάλιση: ο πληθυσμός σε κίνδυνο Πίνακας. Μέγεθος ενεργού συνολικού πληθυσμού και απασχολούμενων (.000) Πληθυσμός Μέγεθος Ποσοστό (%) Συνολικός πληθυσμός ( ,1 ετών) Ενεργός πληθυσμός 4.981,3 53% (συνολικού πληθυσμού) Απασχολούμενοι 3.635,9 73% (ενεργού πληθυσμού) Άνεργοι 1.345,4 27% (ενεργού πληθυσμού) Μη οικονομικά ενεργός πληθυσμός 4.422,8 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Απο ασφάλιση: ο πληθυσμός σε κίνδυνο Πίνακας. Μέγεθος ανασφάλιστης εργασίας Σύνολο Έλληνες Αλλοδαποί ,0% 22,6% 31,5% ,0% 25,7% 39,5% ,2% 31,0% 46,9% Πηγή: ΣΕΠΕ, 2013 (Εκτιμήσεις) ή 4

3 Απο ασφάλιση: ο πληθυσμός σε κίνδυνο Πίνακας. Αριθμός ασφαλισμένων στην υγεία Άτομα με ασφαλιστική ικανότητα Άτομα χωρίς ασφαλιστική ικανότητα Πηγή: ΕΟΠΥΥ, 2013 (εκτιμήσεις) *Δεν περιλαμβάνεται τμήμα ανασφάλιστων (αδιευκρίνιστο μέγεθος), οι οποίοι προέρχονται από επαγγελματικές κατηγορίες αυτοαπασχολούμενων 5 Απο ασφάλιση: ο πληθυσμός σε κίνδυνο Πίνακας. Κίνδυνος φτώχειας (60% του διαθέσιμου εισοδήματος) στα ελληνικά νοικοκυριά Πληθυσμός 23,1% Νοικοκυριά Άτομα Μέσο διαθέσιμο εισόδημα ανά νοικοκυριό Μέσο διαθέσιμο εισόδημα ανά άτομο Όριο κινδύνου ανά νοικοκυριό Όριο κινδύνου ανά άάτομο Πηγή ΕΛΣΤΑΤ,

4 Δαπάνη υγείας: κατάρρευση Διάγραμμα. Συνολική τρέχουσα δαπάνη ανά φορέα χρηματοδότησης Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Δαπάνη υγείας: κατάρρευση Διάγραμμα. Κατανομή τρεχουσών δημόσιων δαπανών υγείας κατά έτος Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

5 Δαπάνη υγείας: κατάρρευση Διάγραμμα. Κατανομή δαπανών υγείας ιδιωτικού τομέα κατά έτος Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Δαπάνες υγείας

6 Μεταβολή δαπάνης υγείας 2009/2012 ( 52.8%) (+13%) 11 Ο τρίτος δρόμος : zero sum game Πίνακας. Συμμετοχή του ασθενή στο κόστος Χαρακτηριστικά του σχεδίου Παράδειγμα πρώτο Παράδειγμα δεύτερο Συνασφάλιση* 20% 20% Ασφαλιστικώς ακάλυπτα ποσά* Ανώτατο όριο ιδιωτικών πληρωμών και παραπληρωμών Μείωση των ασφαλιστικών εισφορών % 28% *Για όσους είναι εκτός ορίου κινδύνου για τη φτώχεια 12

7 Ο τρίτος δρόμος : zero sum game Πίνακας. Παραδείγματα συνολικού προϋπολογισμού* Ποσοστό του Συνολική δαπάνη Δαπάνη ΑΕΠ (δισεκατομμύρια) κατά κεφαλή 8% 15, % 17, % 19, *Υπολογισμοί για το Ο τρίτος δρόμος : zero sum game Πίνακας. Όριο της φτώχειας Φτωχοί (κάτω από ) Σε κίνδυνο φτώχειας ς( (όριο ρ της ηςφτώχειας x3= ) Μη φτωχοί (> ) 14

8 Ο τρίτος δρόμος : zero sum game Πίνακας. Προϋπολογισμός για τους φτωχούς* Προϋπολογισμός για τους φτωχούς = αριθμός φτωχών x αξία των καλυπτόμενων υπηρεσιών (4.410 εκατ. ) Πόροι χρηματοδότησης: Φτωχοί Γενική ήφορολογία (4.500 εκατ. ) Ιδιωτικές πληρωμές και παραπληρωμές (5.850 εκατ. ) *πληθυσμός κάτω από το όριο της φτώχειας 15 Ο τρίτος δρόμος : zero sum game Πίνακας. Προϋπολογισμός για τους μη φτωχούς* Προϋπολογισμός για τους μη φτωχούς= αριθμός μη φτωχών x αξία των καλυπτόμενων υπηρεσιών ( εκατ. ) Πόροι χρηματοδότησης: μη φτωχοί Γενική ήφορολογία (4.500 εκατ. ) Ασφαλιστικές εισφορές του κλάδου υγείας (7.290 εκατ. ) Ιδιωτικές πληρωμές και παραπληρωμές (5.850 εκατ. ) *πληθυσμός πάνω από το όριο της φτώχειας 16

9 Ο τρίτος δρόμος : zero sum game Διάγραμμα. Η χρηματοδότηση των υπηρεσιών υγείας και η καθολική κάλυψη του πληθυσμού* 17 Ο τρίτος δρόμος : zero sum game Μικρό προνοιακό (κρατική χρηματοδότηση) και διχοτομημένο (ιδιωτικές πληρωμές και παραπληρωμές ) σύστημα υγείας ή Μεγάλος, (πολλαπλές πηγές χρηματοδότησης), ενιαίος και πλουραλιστικός (δημόσιος, κοινωνικός και ιδιωτικός) υγειονομικός τομέας 18

10 Η μεταρρύθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υπάρχει πραγματική διαφορά; 19 Η μεταρρύθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υπάρχει πραγματική διαφορά; 20

11 Η μεταρρύθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Διάγραμμα. Δαπάνη κεντρικής διοίκησης (γενική φορολογία) ως ποσοστό (%) της συνολικής δαπάνης υγείας % DEN IRE ITA UK SWE NOR SPA FIN POR AUS 50 ICE AVG 20 GRE CH 10 0 EST LU POL HUN CZR SLR SLO BLG GER FRA 21 Η μεταρρύθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Διάγραμμα. Δαπάνη κοινωνικής ασφάλισης ως ποσοστό (%) της συνολικής δαπάνης υγείας % EST LU CZR SLR SLO BLG FRA GER 60 POL HUN 50 CH 40 GRE AVG 30 ICE FIN NOR SPA IRE POR ITA Δαπάνη φροντίδας υγείας σε ποσοστό του ΑΕΠ 22

12 Η μεταρρύθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Διάγραμμα. Δαπάνη νοικοκυριών ως ποσοστό (%) της συνολικής δαπάνης υγείας GRE 30 Share in % LU EST SLO IRE ICE AUS FRA NOR POR HUN AVG UK FIN SPA POL SLR ITA BLG SWE CZR GER CH DEN Total expenditure on health as % GDP 23 Η μεταρρύθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Πίνακας. Βασικά χαρακτηριστικά των διαφόρων συστημάτων ιατρικής περίθαλψης Τύπος Συστήματος Χρηματοδότηση Κυριότητα Έλεγχος δαπάνης Οργάνωση Πρότυπο Beveridge (μοναδικός προμηθευτής) Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία, Ισπανία, Νέα Ζηλανδία, Ελλάδα, Πορτογαλία, Νορβηγία, Σουηδία, Δανία, Φινλ ανδία, Ιρλανδία Εθνική Ασφάλιση Υγείας (μοναδικός πληρωτής) Καναδάς, Νότια Κορέα, Ταϊβάν Πρότυπο Bismarck (κοινωνική ασφάλιση) Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία, Ελβετία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Ιαπωνία Κομμουνιστικό (εντολή και έλεγχος) Κούβα, Βόρεια Κορέα Γενική φορολογία, κεντρική (Ηνωμένο Βασίλειο)ή τοπική/περιφερειακή αυτοδιοίκηση (Σκανδιναβικές χώρες) Γενική φορολογία, κεντρική ή / και περιφερειακή αυτοδιοίκηση Υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση, η οποία τυπικά χρηματοδοτείται από εισφορές Γενική φορολογία Δημόσια Μικτή δημόσια και ιδιωτική Μικτή δημόσια και ιδιωτική Δημόσια Μικτή Διανεμητικό Σύστημα (τρίτος Παραπληρωμές δημόσια κόσμος) και ιδιωτική Πλουραλιστικό (επιλογή Καθολική δημόσια κάλυψη με Μικτή εξαίρεσης) Αυστραλία, επιλογή εξαίρεσης προς δημόσια Σιγκαπούρη ιδιωτική κάλυψη και ιδιωτική Μικτό Ηνωμένες Πολιτείες Πλουραλιστική, μικτή Μικτή δημόσια και ιδιωτική Σφαιρικός προϋπολογισμός Σφαιρικός προϋπολογισμός και single channel Σφαιρικός προϋπολογισμός και single channel Σφαιρικός προϋπολογισμός Δεν υπάρχει όριο στη δαπάνη Δεν υπάρχει όριο στη δαπάνη Δεν υπάρχει όριο στη δαπάνη Ολοκληρωμένες υπηρεσίες Μη ολοκληρωμένες υπηρεσίες Μη ολοκληρωμένες υπηρεσίες Ολοκληρωμένες υπηρεσίες Μη ολοκληρωμένες υπηρεσίες Μη ολοκληρωμένες υπηρεσίες Μη ολοκληρωμένες υπηρεσίες Ιδιωτική Ασφάλιση; Ναι Οχι Ναι Όχι (αλλά εκτεταμένη μαύρη αγορά) Ναι Ναι 24 Ναι

13 Η μεταρρύθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Πίνακας. Ταξινόμηση των συνιστωσών επίδοσης κατά WHO των συστημάτων περίθαλψης* Τύπος Συστήματος Πρότυπο Beveridge (μοναδικός προμηθευτ ής) Εθνική Ασφάλιση Υγείας (μοναδικός δ ό πληρωτής) Υγεία (Dale) Επίπεδο Κατανο μή Ανταποκρισιμότητα Επίπεδο Κατανομή Δίκαιη κατανομή των χρηματοδοτικ ών βαρών Επίτευξη του στόχου Κατά κεφαλήν δαπάνη Κατάταξη με βάση την επίδοση Ανά Συνολικά επίπεδο 16,9 16,0 22,3 23,6 22,7 17,6 18,8 28,8 19,3 31,5 27,5 21,3 31,8 35,5 21,0 20,5 71,0 44,0 Πρότυπο Bismarck (κοινωνική ασφάλιση) Ηνωμένες Πολιτείες 12,2 13,7 8,8 20,5 15,4 7,4 6,9 21,6 14,9 24,0 32,0 1,0 20,5 54,5 15,0 1,0 72,0 37,0 *Η μικρότερη βαθμολόγηση (πλην της δαπάνης) συνεπάγεται καλύτερη επίδοση. 25 Πίνακας. Εξέλιξη δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης ( ) Επίδοση Θέση Επίδοση Θέση Δείκτης HDI ( ) ( ) 29 Inequality adjusted HDI 0.768( 2) ( 3) 27

14 Η μεταρρύθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Το πραγματικό ερώτημα Στην πραγματικότητα τα συστήματα υγείας και ασφάλισης είναι τύπου Bis veridge (ή Bev marck) Εν ολίγοις, η τυπολογία είναι ενδιαφέρουσα ιστορικά αλλά το βασικό ζήτημα είναι πώς ανευρίσκονται και συγκεντρώνονται οι οικονομικοί πόροι. Η διεθνής εμπειρία έχει να επιδείξει πολλές και διαφορετικές προσεγγίσεις στο πρόβλημα αυτό. 27 Ανάπτυξη και Υγεία Διάγραμμα. ΗκαμπύληPreston: προσδόκιμο επιβίωσης και κατά κεφαλήν ΑΕΠ προσδόκι ης ιμο επιβίωση Κατά κεφαλήν ΑΕΠ, σε τιμές ίσης αγοραστικής δύναμης σε δολάρια ΗΠΑ Πηγή: World Development Indicators CD ROM, World Bank (2002) Note: Circles are proportional to population and some of the largest (or most interesting) countries are labeled. The solid line is a plot of a population weighted nonparametric regression. Luxembourg, with per capita GDP of $50,061 and life expectancy of years, is excluded.

15 Ανάπτυξη και Υγεία Διάγραμμα. Δείκτης ανθρώπινης ανάπτυξης και ακαθάριστο εγχώριο προϊόν ) τυξης (2010) πινης ανάπτ κτης ανθρώπ Δείκ Κατά κεφαλήν ΑΕΠ ίσης αγοραστικής δύναμης (PPP) σε δολάρια ΗΠΑ Ανάπτυξη και Υγεία Διάγραμμα. Μεταβολή του κατά κεφαλήν ακαθάριστου προϊόντος και της κατά κεφαλή δημόσιας δαπάνης

16 Ανάπτυξη και Υγεία Διάγραμμα. Μεταβολή του κατά κεφαλήν ακαθάριστου προϊόντος και της δημόσιας δαπάνης για την υγεία στην περίοδο οικονομικής λιτότητας Πηγή: Reeves A., McKee M., Basu S., Stuckler D., et al, The political economy of austerity and healthcare: Cross national analysis of expenditure changes in 27 European nations , Health Policy Vol. 115, Issue 1 (March 2014) Ανάπτυξη και Υγεία Διάγραμμα. Σχέση μεταξύ δαπάνης υγείας και δαπάνης άμυνας

17 Ανάπτυξη και Υγεία Φάρμακο 3.42 Πηγή : Reeves A, Basu S, McKee M, Meissner C, Stuckler D. Does investment in health sector promote or inhibit economic growth? Globalization and Health 2013; 9:43 Ανάπτυξη και Υγεία Η επίδραση της υγείας στην οικονομία, και της οικονομία στην υγεία οφηγεί στην ύπαρξη πολλαπλών ισορροπιών (multiple equilibria). Bad equilibrium: κακή υγεία οδηγεί σε φτώχεια, ηοποίαμε τη σειρά της οδηγεί σε κακή υγεία. Ο πληθυσμός οδηγείται σε μια κατάσταση κακής υγείας και φτώχειας μακροχρόνια Good equilibrium: υγεία προκαλεί αύξηση του ανθρώπινου κεφαλαίου, της παραγωγικότητας και προκαλεί οικονομική μεγέθυνση. Ακολούθως, η οικονομική μεγέθυνση οδηγεί σε καλύτερο επίπεδο υγείας κ.ο.κ. Η κατανόηση του ανωτέρω συλλογισμού και της δυναμικής αυτών των ισορροπιών αποτελεί κομβικό σημείο για τη χάραξη πολιτικής. Πηγή: Hamoudi AA, Sachs JD (1999), Economic Consequences of Health Status: A review of the Evidence, CID Working Paper No. 30, December 1999, Center for International Development, Harvard University

18 From cost containment to cost sharing Global budgeting versus plafond Rhetoric versus delirium Efficiency versus austerity O μεταρρυθμιστής έχει εχθρούς όλους αυτούς που αποκομίζουν κέρδος από την παλαιά τάξη και μόνο χλιαρούς υπερασπιστές όλους εκείνους που κερδίζουν από τη νέα τάξη. Niccolo Machiavelli De Principatibus, Ευχαριστώ για την προσοχή σας! 36