Κρίση, μνημόνιο και εναλλακτική στρατηγική στην υγεία

Transcript

1 Κρίση, μνημόνιο και εναλλακτική στρατηγική στην υγεία Γιάννης Κυριόπουλος MD, MSc, MPH, PhD, Τομέας Οικονομικών της Υγείας Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας 1 Ανάπτυξη και κοινωνικοί δείκτες Διάγραμμα. Επίπεδο απασχόλησης (%) κατά ηλικία (15 64 ετών) και κατά φύλο,

2 Ανάπτυξη και κοινωνικοί δείκτες Διάγραμμα. Αλλαγή στο επίπεδο απασχόλησης (%) μεταξύ του 2007 και Q Πηγή: OECD, Society at a glance Ανάπτυξη και κοινωνικοί δείκτες Διάγραμμα. Εξέλιξη του ΑΕΠ και της ανεργίας στην Ελλάδα, Ανε εργία ΑΕΠ (σε δις ευρώ) Ανεργία (%) [1] Τα στοιχεία είναι διαθέσιμα στη βάση δεδομένων της ΕΛΣΤΑΤ και της Eurostat: 4

3 Ανάπτυξη και κοινωνικοί δείκτες Ελλάδα OECD Διαθέσιμο εισόδημα (ανά νοικοκυριό) $ $ Απασχόληση (15 64 ετών) 51% 64% Ώρες εργασίας Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (25 64 ετών) 67% 75% Καλή εκπαίδευση (PISA score) Ρύπανση ατμόσφαιρας (PM 10) 27,9 mg 3 20,1mg 3 Ποιότητα νερού 66% 84% Αίσθηση συμμετοχής στην κοινότητα 68% 89% Συμμετοχή στα κοινά 62% 72% Θετική στάση ζωής (ικανοποίηση) 52% 76% Αίσθημα ασφάλειας 53% 69% Θύμα επίθεσης ( τελευταίοι 12 μήνες) 3,7% 3,9% Ανθρωποκτονίες (ανά κατοίκους) 1,4 4,1 Ικανοποίηση από την ζωή 4,7/10 6,6/10 5 Ανάπτυξη και κοινωνικοί δείκτες Ελλάδα OECD Προσδόκιμο επιβίωσης Άντρες 81 έτη 79 έτη 80 έτη 77 έτη Γυναίκες 83 έτη 83 έτη Συνολική δαπάνη υγείας (%ΑΕΠ ) 9,1% 9,4% Κατά κεφαλήν δαπάνη υγεία 2.361$ 3.322$ Ρυθμός μεταβολής της συνολικής δαπάνης για την υγεία + 2,4% ( ) 11% (2011) Ποσοστό παχυσαρκίας (2010) 17,3% 17,2% +4,0% ( ) Αυτοεκτίμηση επιπέδου υγείας (καλή) 76% 69% Άντρες Γυναίκες 72% 67% 79% 74% Καπνιστές 31,9% 20,9% Πηγή: OECD, Better Life Index, Greece,

4 Ανάπτυξη και κοινωνικοί δείκτες Πίνακας. Κοινωνικοί δείκτες πριν και μετά τη κρίση Πηγή: Society at a glance 2014 Highlights: Greece. The crisis and its aftermath 7 Ανάπτυξη και κοινωνικοί δείκτες Διάγραμμα. Κοινωνικοί δείκτες πριν και μετά τη κρίση Πρό κρίσης Τελευταίο έτος Πρό κρίσης Τελευταίο έτος Πρό κρίσης Τελευταίο έτος Πρό κρίσης Τελευταίο έτος Ανεργία (%) Άνθρωποι που δηλώνουν δυσκολία να αγοράσουν τροφή (%) Αυτοκτονίες (%) Εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση Ελλάδα Ευρωπαϊκή Ένωση OECD Πηγή: OECD, Society at a glance 2014 Highlights: Greece. The crisis and its aftermath, Ιδία διαμόρφωση 8

5 Ανάπτυξη και κοινωνικοί δείκτες Διάγραμμα. Κατά κεφαλήν δαπάνη υγείας πριν και μετά τη κρίση 4,000 3,000 2,000 1,000 0 Ελλάδα Ευρωπαϊκή Ένωση OECD Κατά κεφαλή δαπάνη υγείας (US Dollars, PPP) Πρό κρίσης Κατά κεφαλή δαπάνη υγείας (US Dollars, PPP) Τελευταίο έτος Πηγή: OECD, Society at a glance 2014 Highlights: Greece. The crisis and its aftermath, Ιδία διαμόρφωση 9 Ανάπτυξη και κοινωνικοί δείκτες Ικανοποίηση με τη λειτουργία του κοινωνικού κράτους Πηγή: OECD, Society at a glance

6 Ανάπτυξη και κοινωνικοί δείκτες Πίνακας. Εξέλιξη του δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης ( ) 2013) Επίδοση Θέση Επίδοση Θέση Δείκτης HDI ( ) ( ) 29 Inequalityadjusted HDI 0.768( 2) ( 3) Ανάπτυξη και κοινωνικοί δείκτες Εμπιστοσύνη στις κυβερνήσεις κατά τη διάρκεια της κρίσης Πηγή: OECD, Society at a glance,

7 Απο ασφάλιση: ο πληθυσμός σε κίνδυνο Διάγραμμα. Παρέμβαση στο σύστημα υγείας ΕΟΠΥΥ Κάλυψη πληθυσμού Χρηματοδοτική βάση Ανασυγκρότηση Πρωτοβάθμιο Εθνικό Δίκτυο Υγείας Έλεγχος φαρμακευτικής δαπάνης Αναδιάρθρωση νοσοκομείων 13 Απο ασφάλιση: ο πληθυσμός σε κίνδυνο Διάγραμμα. Γραφική απεικόνιση της μορφής αγοράς των υπηρεσιών υγείας Ασφάλιση Μεταβίβαση εισφορών ΕΟΠΥΥ Επιχορήγηση 0,4% του ΑΕΠ Κεντρική διοίκηση ς Εισφορέ Ίδιες πληρωμ μές Διμερές μονοπώλιο Πολυϊατρεία ΙΚΑ Πλήρης αγορά ΚΕΝ* Κέντρα Υγείας Ατελές διμερές μονοπώλιο Νοσοκομεία Επιχορηγ γήσεις Πληθυσμός Χρήστες ς Συμβάσεις ΚΕΝ Ιδιωτικές Κλινικές *Κλειστά Ενοποιημένα Νοσήλια Ίδιες πληρωμές Συμβεβλημένοι γιατροί και Μονοψώνιο εργαστήρια Πηγή: Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Αναδιοργάνωση του δικτύου παροχής πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας,

8 Ανάπτυξη και κοινωνικοί δείκτες Διάγραμμα. ΗκαμπύληPreston: προσδόκιμο επιβίωσης και κατά κεφαλήν ΑΕΠ Πηγή: ΟECD Health Statistics, Ανάπτυξη και κοινωνικοί δείκτες Διάγραμμα. Δείκτης ανθρώπινης ανάπτυξης και κατά κεφαλήν ΑΕΠ ) τυξης (2010) πινης ανάπτ κτης ανθρώπ Δείκ Κατά κεφαλήν ΑΕΠ ίσης αγοραστικής δύναμης (PPP) σε δολάρια ΗΠΑ 16

9 Ανάπτυξη και κοινωνικοί δείκτες Ποσοστιαία αλλαγή στην πραγματική κοινωνική δημόσια δαπάνη και ρυθμός ανεργίας (2007/ /2013) Πηγή: OECD, Society at a glance 2014 Highlights: Greece. The crisis and its aftermath 17 Ανάπτυξη και κοινωνικοί δείκτες Μεταβιβάσεις μετρητών από ομάδες χαμηλού και υψηλού εισοδήματος, ποσοστό μέσων μεταβιβάσεων, 2010 Πηγή: OECD, Society at a glance 2014 Highlights: Greece. The crisis and its aftermath 18

10 Απο ασφάλιση: ο πληθυσμός σε κίνδυνο Πίνακας. Μέγεθος ενεργού συνολικού πληθυσμού και απασχολούμενων (.000) Πληθυσμός Μέγεθος Ποσοστό (%) Συνολικός πληθυσμός ( ,1 ετών) Ενεργός πληθυσμός 4.981,3 53% (συνολικού πληθυσμού) Απασχολούμενοι 3.635,9 73% (ενεργού πληθυσμού) Άνεργοι 1.345,4 27% (ενεργού πληθυσμού) Μη οικονομικά ενεργός πληθυσμός 4.422,8 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Απο ασφάλιση: ο πληθυσμός σε κίνδυνο Πίνακας. Μέγεθος ανασφάλιστης εργασίας Σύνολο Έλληνες Αλλοδαποί ,0% 22,6% 31,5% ,0% 25,7% 39,5% ,2% 31,0% 46,9% Πηγή: ΣΕΠΕ, 2013 (Εκτιμήσεις) ή 20

11 Απο ασφάλιση: ο πληθυσμός σε κίνδυνο Πίνακας. Αριθμός ασφαλισμένων στην υγεία Άτομα με ασφαλιστική ικανότητα Άτομα χωρίς ασφαλιστική ικανότητα Πηγή: ΕΟΠΥΥ, 2013 (εκτιμήσεις) *Δεν περιλαμβάνεται τμήμα ανασφάλιστων (αδιευκρίνιστο μέγεθος), οι οποίοι προέρχονται από επαγγελματικές κατηγορίες αυτοαπασχολούμενων 21 Δαπάνη υγείας: κατάρρευση Διάγραμμα. Συνολική τρέχουσα δαπάνη ανά φορέα χρηματοδότησης Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

12 Δαπάνη υγείας: κατάρρευση Διάγραμμα. Κατανομή τρεχουσών δημόσιων δαπανών υγείας κατά έτος Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Δαπάνη υγείας: κατάρρευση Διάγραμμα. Κατανομή δαπανών υγείας ιδιωτικού τομέα κατά έτος Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

13 Δαπάνη υγείας: κατάρρευση Διάγραμμα. Ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης της κατά κεφαλήν δαπάνης υγείας, πραγματικοί όροι, Πηγή: OECD Health Statistics, Δαπάνες υγείας

14 Μεταβολή δαπάνης υγείας 2009/2012 Τίτλος άξονα Τ Σύνθεση δαπάνης υγείας (% της συνολικής) Δημόσια Ιδιωτική Συνολικό Πρωτοβάθμια φροντίδα Φαρμακευτική περίθαλψη Νοσοκομειακή περίθαλψη Λοιπές δαπάνες 27 Μεταβολή δαπάνης υγείας 2009/2012 Εξέλιξη της συμμετοχής των νοικοκυριών στο κόστος (%), Πρωτοβάθμια φροντίδα Φάρμακα Νοσοκομειακή φροντίδα Λοιπές δαπάνες Συνολική δαπάνη

15 Μεταβολή δαπάνης υγείας 2009/2012 Διάγραμμα. Ετήσιος ρυθμός μεταβολής της δαπάνης για την υγεία 20.00% 00% 10.00% 00% 12.52% 9.04% 3.80% 12.41% 8.96% 7.65% 7.15% 7.87% 4.72% 13.83% 0.00% 10.00% 0.23% 2005/ / / / / / / % 5.31% 5.09% 6.98% 10.16% 10.05% 12.23% 12.43% 11.62% 20.00% 30.00% 25.18% Private Public Total 29 Ο τρίτος δρόμος : zero sum game Διάγραμμα. Η χρηματοδότηση των υπηρεσιών υγείας και η καθολική κάλυψη του πληθυσμού* 30

16 Ο τρίτος δρόμος : zero sum game Πίνακας. Συμμετοχή του ασθενή στο κόστος Χαρακτηριστικά του σχεδίου Παράδειγμα πρώτο Παράδειγμα δεύτερο Συνασφάλιση* 20% 20% Ασφαλιστικώς ακάλυπτα ποσά* Ανώτατο όριο ιδιωτικών πληρωμών και παραπληρωμών Μείωση των ασφαλιστικών εισφορών % 28% *Για όσους είναι εκτός ορίου κινδύνου για τη φτώχεια 31 Ο τρίτος δρόμος : zero sum game Πίνακας. Παραδείγματα συνολικού προϋπολογισμού* Ποσοστό του Συνολική δαπάνη Δαπάνη ΑΕΠ (δισεκατομμύρια) κατά κεφαλή 8% 15, % 17, % 19, *Υπολογισμοί για το

17 Ο τρίτος δρόμος : zero sum game Πίνακας. Όριο της φτώχειας Φτωχοί (κάτω από ) Σε κίνδυνο φτώχειας ς( (όριο ρ της ηςφτώχειας x3= ) Μη φτωχοί (> ) 33 Ο τρίτος δρόμος : zero sum game Πίνακας. Προϋπολογισμός για τους φτωχούς* Προϋπολογισμός για τους φτωχούς = αριθμός φτωχών x αξία των καλυπτόμενων υπηρεσιών (4.410 εκατ. ) Πόροι χρηματοδότησης: Φτωχοί Γενική ήφορολογία (4.500 εκατ. ) Ιδιωτικές πληρωμές και παραπληρωμές (5.850 εκατ. ) *πληθυσμός κάτω από το όριο της φτώχειας 34

18 Ο τρίτος δρόμος : zero sum game Πίνακας. Προϋπολογισμός για τους μη φτωχούς* Προϋπολογισμός για τους μη φτωχούς= αριθμός μη φτωχών x αξία των καλυπτόμενων υπηρεσιών ( εκατ. ) Πόροι χρηματοδότησης: μη φτωχοί Γενική ήφορολογία (4.500 εκατ. ) Ασφαλιστικές εισφορές του κλάδου υγείας (7.290 εκατ. ) Ιδιωτικές πληρωμές και παραπληρωμές (5.850 εκατ. ) *πληθυσμός πάνω από το όριο της φτώχειας 35 Ο τρίτος δρόμος : zero sum game Μικρό προνοιακό (κρατική χρηματοδότηση) και διχοτομημένο (ιδιωτικές πληρωμές και παραπληρωμές ) σύστημα υγείας ή Μεγάλος, (πολλαπλές πηγές χρηματοδότησης), ενιαίος και πλουραλιστικός (δημόσιος, κοινωνικός και ιδιωτικός) υγειονομικός τομέας 36

19 Η μεταρρύθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υπάρχει πραγματική διαφορά; 37 Η μεταρρύθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υπάρχει πραγματική διαφορά; 38

20 Η μεταρρύθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Διάγραμμα. Δαπάνη κεντρικής διοίκησης (γενική φορολογία) ως ποσοστό (%) της συνολικής δαπάνης υγείας % DEN IRE ITA UK SWE NOR SPA FIN POR AUS 50 ICE AVG 20 GRE CH 10 0 EST LU POL HUN CZR SLR SLO BLG GER FRA 39 Η μεταρρύθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Διάγραμμα. Δαπάνη κοινωνικής ασφάλισης ως ποσοστό (%) της συνολικής δαπάνης υγείας % EST LU CZR SLR SLO BLG FRA GER 60 POL HUN 50 CH 40 GRE AVG 30 ICE FIN NOR SPA IRE POR ITA Δαπάνη φροντίδας υγείας σε ποσοστό του ΑΕΠ 40

21 Η μεταρρύθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Διάγραμμα. Δαπάνη νοικοκυριών ως ποσοστό (%) της συνολικής δαπάνης υγείας GRE 30 Share in % LU EST SLO IRE ICE AUS FRA NOR POR HUN AVG UK FIN SPA POL SLR ITA BLG SWE CZR GER CH DEN Total expenditure on health as % GDP 41 Η μεταρρύθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Πίνακας. Βασικά χαρακτηριστικά των διαφόρων συστημάτων ιατρικής περίθαλψης Τύπος Συστήματος Χρηματοδότηση Κυριότητα Έλεγχος δαπάνης Οργάνωση Πρότυπο Beveridge (μοναδικός προμηθευτής) Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία, Ισπανία, Νέα Ζηλανδία, Ελλάδα, Πορτογαλία, Νορβηγία, Σουηδία, Δανία, Φινλ ανδία, Ιρλανδία Εθνική Ασφάλιση Υγείας (μοναδικός πληρωτής) Καναδάς, Νότια Κορέα, Ταϊβάν Πρότυπο Bismarck (κοινωνική ασφάλιση) Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία, Ελβετία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Ιαπωνία Κομμουνιστικό (εντολή και έλεγχος) Κούβα, Βόρεια Κορέα Γενική φορολογία, κεντρική (Ηνωμένο Βασίλειο)ή τοπική/περιφερειακή αυτοδιοίκηση (Σκανδιναβικές χώρες) Γενική φορολογία, κεντρική ή / και περιφερειακή αυτοδιοίκηση Υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση, η οποία τυπικά χρηματοδοτείται από εισφορές Γενική φορολογία Δημόσια Μικτή δημόσια και ιδιωτική Μικτή δημόσια και ιδιωτική Δημόσια Μικτή Διανεμητικό Σύστημα (τρίτος Παραπληρωμές δημόσια κόσμος) και ιδιωτική Πλουραλιστικό (επιλογή Καθολική δημόσια κάλυψη με Μικτή εξαίρεσης) Αυστραλία, επιλογή εξαίρεσης προς δημόσια Σιγκαπούρη ιδιωτική κάλυψη και ιδιωτική Μικτό Ηνωμένες Πολιτείες Πλουραλιστική, μικτή Μικτή δημόσια και ιδιωτική Σφαιρικός προϋπολογισμός Σφαιρικός προϋπολογισμός και single channel Σφαιρικός προϋπολογισμός και single channel Σφαιρικός προϋπολογισμός Δεν υπάρχει όριο στη δαπάνη Δεν υπάρχει όριο στη δαπάνη Δεν υπάρχει όριο στη δαπάνη Ολοκληρωμένες υπηρεσίες Μη ολοκληρωμένες υπηρεσίες Μη ολοκληρωμένες υπηρεσίες Ολοκληρωμένες υπηρεσίες Μη ολοκληρωμένες υπηρεσίες Μη ολοκληρωμένες υπηρεσίες Μη ολοκληρωμένες υπηρεσίες Ιδιωτική Ασφάλιση; Ναι Οχι Ναι Όχι (αλλά εκτεταμένη μαύρη αγορά) Ναι Ναι 42 Ναι

22 Η μεταρρύθμιση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Πίνακας. Ταξινόμηση των συνιστωσών επίδοσης κατά WHO των συστημάτων περίθαλψης* Τύπος Συστήματος Πρότυπο Beveridge (μοναδικός προμηθευτ ής) Εθνική Ασφάλιση Υγείας (μοναδικός δ ό πληρωτής) Υγεία (Dale) Επίπεδο Κατανο μή Ανταποκρισιμότητα Επίπεδο Κατανομή Δίκαιη κατανομή των χρηματοδοτικ ών βαρών Επίτευξη του στόχου Κατά κεφαλήν δαπάνη Κατάταξη με βάση την επίδοση Ανά Συνολικά επίπεδο 16,9 16,0 22,3 23,6 22,7 17,6 18,8 28,8 19,3 31,5 27,5 21,3 31,8 35,5 21,0 20,5 71,0 44,0 Πρότυπο Bismarck (κοινωνική ασφάλιση) Ηνωμένες Πολιτείες 12,2 13,7 8,8 20,5 15,4 7,4 6,9 21,6 14,9 24,0 32,0 1,0 20,5 54,5 15,0 1,0 72,0 37,0 *Η μικρότερη βαθμολόγηση (πλην της δαπάνης) συνεπάγεται καλύτερη επίδοση. 43 Ανάπτυξη και Υγεία Διάγραμμα. Μεταβολή του κατά κεφαλήν ακαθάριστου προϊόντος και της κατά κεφαλή δημόσιας δαπάνης 44

23 Ανάπτυξη και Υγεία Διάγραμμα. Μεταβολή του κατά κεφαλήν ακαθάριστου προϊόντος και της δημόσιας δαπάνης για την υγεία στην περίοδο οικονομικής λιτότητας Πηγή: Reeves A., McKee M., Basu S., Stuckler D., et al, The political economy of austerity and healthcare: Cross national analysis of expenditure changes in 27 European nations , Health Policy Vol. 115, Issue 1 (March 2014) 45 Ανάπτυξη και Υγεία Διάγραμμα. Σχέση μεταξύ δαπάνης υγείας και δαπάνης άμυνας 46

24 Ανάπτυξη και Υγεία Total Government Spending Health Πηγή : Reeves A, Basu S, McKee M, Meissner C, Stuckler D. Does investment in health sector promote or inhibit economic growth? Globalization and Health 2013; 9:43 47 Προϋποθέσεις και διλήμματα Αντίστροφη υποκατάσταση vs διαρθρωτικές αλλαγές γς Περιστολή δαπάνης vs καταμερισμός του κόστους Λιτότητα vs αποδοτικότητα Οροφή δαπάνης και χρήσης vs κλειστός προϋπολογισμός 48

25 Ευχαριστώ για την προσοχή σας. 49