Ελληνικά πριστήρια: Πιστοποίηση, ποιότητα και εκσυγχρονισμός, οι λέξεις κλειδιά που «δείχνουν» την έξοδο από την κρίση

Transcript

1 Ελληνικά πριστήρια: Πιστοποίηση, ποιότητα και εκσυγχρονισμός, οι λέξεις κλειδιά που «δείχνουν» την έξοδο από την κρίση Ως ο «φτωχός συγγενής» θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν τα ελληνικά πριστήρια, αν κρίνει κανείς από τα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι στιγμής όχι μόνο για την ενίσχυσή τους εν μέσω κρίσης αλλά και για την περαιτέρω ανάπτυξή τους με βάση την αρχή της αειφορίας. Επιμέλεια: Πένη Χαλάτση Η λειτουργιά των ελληνικών πριστηρίων και η ικανοποίηση της ζήτησης είναι στενά συνυφασμένα με τη λειτουργία των συνεταιρισμών και των Δασαρχείων, τον Ευρωκώδικα και την ύπαρξη (ή καλύτερα ανυπαρξία) πιστοποίησης με αποτέλεσμα η διαβάθμιση της ποιότητας και η προώθηση του τελικού προϊόντος να καθίσταται δύσκολη. Οι μονάδες επεξεργασίας ξύλου κάνουν λόγο για έλλειψη κινήτρων και λανθασμένη διαχείριση των δασικών προϊόντων, άποψη που συμμερίζεται και η επιστημονική κοινότητα η οποία υπογραμμίζει την ανάγκη μιας οργανωμένης προσπάθειας όλων των φορέων (Πανεπιστήμια, Ινστιτούτα, Κράτος) προκειμένου να υπάρξει πιστοποίηση, λέξη κλειδί η οποία θα απομακρύνει τα βαρίδια που φράσσουν το δρόμο για διεύρυνση της χρήσης του ξύλου σε Ελλάδα και εξωτερικό. Οι μονάδες επεξεργασίας ξύλου μας μεταφέρουν τη σημερινή κατάσταση των ελληνικών πριστηρίων, προβλέπουν το μέλλον και προτείνουν λύσεις. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα ελληνικά πριστήρια εν μέσω οικονομικής κρίσης ΒΡΑΤΙΜΟΣ ΟΛΥΜΠΙΟΣ, ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΗΣ WOODMAN Μ. ΒΡΑΤΙΜΟΣ & Π. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ Ο.Ε: «Το κύριο πρόβλημα είναι το υψηλό κόστος της πρώτης ύλης» «Τα ελληνικά πριστήρια είχαν ανέκαθεν πρόβλημα επιβίωσης ακόμα και κάτω από κανονικές οικονομικές συνθήκες. Πολύ περισσότερο τώρα εν μέσω οικονομικής κρίσης όπου οι εταιρείες του κλάδου από την Κεντρική Ευρώπη, και αφού οι παραδοσιακοί τους πελάτες έχουν μειώσει τις ποσότητες ξυλείας που απορροφούν, στρέφονται στην δική μας αγορά και είναι εξαιρετικά επιθετικές στην τιμολογιακή τους πολιτική, προκειμένου να διατηρήσουν τις παραγωγικές τους δραστηριότητες. Πολλές φορές η επιθετική αυτή πολιτική τιμών οφείλεται και στην μεγάλη ποσότητα κορμών που διαθέτουν και προέρχονται από καταρρίψεις κορμών από πλημμύρες ή καταιγίδες και η ξυλεία που προσφέρουν, κατά κανόνα, έχει προσβληθεί από έντομα και μύκητες. Το κύριο όμως πρόβλημα για τα πριστήρια της χώρας μας είναι το υψηλό κόστος της πρώτης ύλης που απορρέει από την ανορθολογική διαχείριση των δασών μας (τρόπος υλοτόμησης διάθεσης των κορμών στρογγυλής ξυλείας) από τα Δασαρχεία και τους συνεταιρισμούς. Σημαντικό είναι επίσης πρόβλημα είναι η στελέχωση των πριστηρίων μας με εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό τόσο για την παραγωγική διαδικασία (μηχανοξυλουργοί, τροχιστές) όσο και για την συντήρηση των εγκαταστάσεων λόγω έλλειψης των ειδικοτήτων αυτών 2 ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ

2 από το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Δυσκολία επίσης υπάρχει και στο προσωπικό γραφείου (λογιστήριο, πωλήσεις) κυρίων λόγω της λειτουργίας των παραγωγικών εγκαταστάσεών μας μακριά από μεγάλες πόλεις. Ένα άλλο θέμα είναι επίσης και ο εκσυγχρονισμός των πριστηρίων μας τόσο στον μηχανολογικό εξοπλισμό (μηχανήματα γραμμές παραγωγής) όσο και στον βοηθητικό εξοπλισμό (απορροφήσεις σιλό υπολειμμάτων κ.τ.λ.) επειδή οι εταιρείες που παράγουν τον εξοπλισμό αυτό είναι λίγες, κυρίως στο εξωτερικό, όπου η συνεννόηση κατά κανόνα είναι δύσκολη. Πρόβλημα υπάρχει και με τις προδιαγραφές στα δημόσια έργα όπου, κατά κανόνα, οι υπηρεσίες του Κράτους ζητούν από τους εργολάβους ξυλεία Κεντρικής Ευρώπης, αποκλείοντας έτσι την παραγόμενη από τα πριστήριά μας ξυλεία. Ένα άλλο τρωτό σημείο είναι και η νοοτροπία που επικρατεί πως ότι είναι εισαγόμενο είναι καλύτερο. Και επιπλέον, η πρόσθετη ή έκτακτη φορολογία δημιουργεί πολλά προβλήματα ειδικά όταν πρόκειται για μεγάλα οικόπεδα όπως οι κορμοπλατείες των εργοστασίων μας και μεγάλα βιομηχανικά κτίρια (1 ευρώ το τμ) όπως είναι τα πριστήρια. Σε αυτό το δύσκολο οικονομικό περιβάλλον και με αυτά τα δεδομένα, τα πριστήρια της χώρας μας αγωνίζονται καθημερινά για να επιβιώσουν.» ΚΟΚΚΟΤΑ ΑΡΓΥΡΩ, ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΚΚΟΤΑΣ ΑΕΒΕ - ΒΕΚΕΞ-ΑΕ: «Δεν μπορούμε να κάνουμε προβλέψεις, δεν μπορούμε να σχεδιάσουμε, δεν ξέρουμε τι να περιμένουμε» «Η κατάσταση είναι πάρα πολύ άσχημη. Υπάρχει αβεβαιότητα και αυτό είναι το χειρότερο. Η κρίση αυτή διαφέρει από τις άλλες καθώς οι επιχειρήσεις βιώνουμε την αβεβαιότητα για τη χρονική διάρκεια που θα έχει. Δεν μπορούμε να κάνουμε προβλέψεις, δεν μπορούμε να σχεδιάσουμε, δεν ξέρουμε τι να περιμένουμε.» ΑΛΗΧΑΝΙΔΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ, ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΗΣ ΑΛΗΧΑΝΙΔΗΣ ΑΕ.: «Φοβόμαστε ότι θα κλείσουν πολλές επιχειρήσεις» «Έχει δημιουργηθεί μια αρρωστημένη κατάσταση εξαιτίας της κρίσης στις κατασκευές με συνέπεια οι επαγγελματίες του χώρου να δουλεύουν, να πουλούν και να μη γνωρίζουν εάν θα πληρωθούν. Αυτό μόνο στην Ελλάδα συμβαίνει, δεν υπάρχει καμία διασφάλιση από πουθενά. Σύμφωνα με εκτιμήσεις ολόκληρο το 2011 αναμένεται να είναι δύσκολο. Παράλληλα, έχουμε να αντιμετωπίσουμε και τον ανταγωνισμό από τις ανατολικές χώρες από όπου εισάγονται ξύλα σε χαμηλές τιμές (στην ποιότητα δεν δίνει κανείς σημασία). Δεδομένης αυτής της κατάστασης φοβόμαστε ότι θα κλείσουν πολλές επιχειρήσεις. Όσον αφορά την ανάκαμψη, λένε για το

3 ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΚΚΟΤΑΣ ΑΕΒΕ ΒΕΚΕΞ-ΑΕ Μέτρα και παρεμβάσεις που θα συμβάλουν στη βελτίωση της λειτουργίας των πριστηρίων και στην αύξηση της παραγωγής και των πωλήσεων ΒΡΑΤΙΜΟΣ ΟΛΥΜΠΙΟΣ, ΔΙΕΥΘΥΝ- ΤΗΣ ΤΗΣ WOODMAN Μ. ΒΡΑΤΙ- ΜΟΣ & Π. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ Ο.Ε: «Εναρμόνιση με Ευρωκώδικα 5, άρση φορολογικών αντικινήτρων και εκσυγχρονισμός» «Με βάση τη δεδομένη κατάσταση θα πρέπει άμεσα να γίνουν οι εξής παρεμβάσεις: η στελέχωση των Δασαρχείων με το κατάλληλο προσωπικό. ο συνεχής έλεγχος των εισαγόμενων προϊόντων ξύλου. η εναρμόνιση μας με τις απαιτήσεις του Ευροκώδικα 5. η δημιουργία τμημάτων κατεργασίας του ξύλου με σύγχρονο εξοπλισμό προκειμένου οι νέοι μας να αποκτήσουν τα απαραίτητα θεωρητικά εφόδια και την απαιτούμενη εμπειρία. η αλλαγή στις απαιτήσεις της ξυλείας των κατασκευών για τα Δημόσια Έργα. η τεκμηριωμένη προβολή των πλεονεκτημάτων των εγχώριων παραγόμενων προϊόντων ξύλου σε σχέση με τα εισαγόμενα. η άρση των φορολογικών αντικινήτρων στην παραγωγική διαδικασία των επιχειρήσεών μας.» ΚΟΚΚΟΤΑ ΑΡΓΥΡΩ, ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΚΚΟΤΑΣ ΑΕΒΕ - ΒΕΚΕΞ-ΑΕ: «Να γίνει ένα φιλτράρισμα των πραγματικών αναγκών των επιχειρήσεων του χώρου» «Το χειρότερο είναι ότι οι κυβερνήσεις δεν δίνουν κίνητρα στις επιχειρήσεις (π.χ. μείωση φορών κλπ) και γενικότερα δεν γίνεται ένα «φιλτράρισμα» των πραγματικών αναγκών των επιχειρήσεων. Γενικά πρέπει να υπάρξει ανάπτυξη, να υπάρξουν επενδύσεις ώστε να εισρεύσει χρήμα στον αγορά. Ο τελικός καταναλωτής όχι μόνο πρέπει να έχει χρήματα, αλλά να του περισσεύουν για να ξοδέψει.» ΑΛΗΧΑΝΙΔΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ, ΔΙΕΥΘΥΝ- ΤΗΣ ΤΗΣ ΑΛΗΧΑΝΙΔΗΣ ΑΕ.: «Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει συνεργασία σε κανένα επίπεδο» «Θα πρέπει να υπάρξουν δικλείδες ασφαλείας όσον αφορά τις εισαγωγές και τη λειτουργία της αγοράς ξυλείας στην Ευρωπαϊκή Ένωση όπου ανήκει και η χώρα μας. Θα έπρεπε να υπάρχουν κίνητρα όσον αφορά τους εργαζομένους στα πριστήρια και φυσικά ήταν λάθος το γεγονός ότι η διαχείριση της ξυλείας πέρασε σε δασικούς συνεταιρισμούς αντί των Δασαρχείων. Αυτή η κατάσταση συμβάλει στην παντελή έλλειψη ευελιξίας στη λειτουργία ολόκληρου του συστήματος. Στην Ελλάδα είμαστε δυνατοί όταν είμαστε ενωμένοι. Και αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει συνεργασία σε κανένα επίπεδο και δεν λαμβάνεται υπ όψιν ότι τα πριστήρια ειδικά σε μια τέτοια περίοδο χρειάζονται βοήθεια από όλους τους φορείς και πολύ περισσότερο από το Κράτος. Ένα από τα μέτρα που θα μπορούσαν να ληφθούν θα ήταν το τραπεζικό σύστημα να έκανε καλύτερο έλεγχο για το ποίος μοιράζει επιταγές, τι ύψος κλπ. Ακόμη, το Κράτος θα έπρεπε να μεριμνήσει με νόμους που να προστατεύουν με τρόπο ουσιαστικό τις επιχειρήσεις. Είναι ανάγκη να υπάρξουν κίνητρα, επιδοτήσεις, κατάλληλη νομοθεσία και να πάψει η γραφειοκρατία να φράσει την ανοδική πορεία του κλάδου.» Πώς επηρεάζει η διαχείριση δασών και η έλλειψη πιστοποίησης στη χώρα μας την παραγωγή-προτάσεις ΒΡΑΤΙΜΟΣ ΟΛΥΜΠΙΟΣ, ΔΙΕΥΘΥΝ- ΤΗΣ ΤΗΣ WOODMAN Μ. ΒΡΑΤΙ- ΜΟΣ & Π. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ Ο.Ε: 4 ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ

4 «Βασική προτεραιότητα είναι η στελέχωση των Δασαρχείων της χώρας μας με το κατάλληλο προσωπικό» «Η διαχείριση των δασών και ιδιαίτερα η αειφορική διαχείριση μέσω πιστοποίησης αποτελεί βασική προτεραιότητα για τη χώρα μας. Ήδη στην Αρκαδία, όπου λειτουργεί το πριστήριό μας, η πρώτη ύλη που χρησιμοποιούμε προέρχεται από το πρώτο αειφορικά διαχειριζόμενο δασικό συγκρότημα του Μαινάλου. Στο δασικό συγκρότημα του Μαινάλου φύεται ένα εξαιρετικής αντοχής και ποιότητας δασοπονικό είδος, η κεφαλληνιακή ελάτη. Η διαδικασία πιστοποίησης που ακολουθήθηκε στην περίπτωση του Δασικού Συμπλέγματος του Μαινάλου Αρκαδίας, δίνει το δικαίωμα στο Δασαρχείο να πουλά όλα τα πρωτογενή προϊόντα που διαχειρίζεται (στρογγύλη ξυλεία και άλλα μη ξυλώδη προϊόντα) ως πιστοποιημένα, φέροντας το λογότυπο του FSC. Το παράδειγμα του Μαινάλου πρέπει να ακολουθήσουν και τα άλλα Δασαρχεία της χώρας μας. Σήμερα, τα Δασαρχεία αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στην υλοτόμηση του ξυλώδους όγκου που προβλέπουν οι διαχειριστικές μελέτες κάθε δασικού συγκροτήματος λόγω τεράστιας έλλειψης προσωπικού, τόσο επιστημονικού όσο και βοηθητικού. Η θητεία και όσων προσλαμβάνονται εποχιακά είναι βραχεία με αποτέλεσμα να μην μπορούν να βοηθήσουν αποτελεσματικά. Το δάσος παράλληλα εφόσον δεν υλοτομείται σύμφωνα με τις διαχειριστικές μελέτες υποβαθμίζεται και γηράσκει. Και όταν αυτό υλοτομηθεί καθυστερημένα τα προϊόντα που αποδίδει φυσικό είναι να είναι υποβαθμισμένα (μεγαλύτερους ρό - ζους, σχισμές κ.τ.λ.). Επομένως βασική προτεραιότητα είναι η στελέχωση των Δασαρχείων της χώρας μας με το κατάλληλο προσωπικό. Επίσης πρέπει να σημειωθεί ότι τα Δασαρχεία δεν επιτρέπουν τη χρήση ειδικών δασικών μηχανημάτων τα οποία επιτυγχάνουν κοπή και αποφλοίωση με έναν μόνο χειριστή όπως συμβαίνει σε άλλα κράτη. Η πρόφαση είναι ότι η χρήση τους θα κατάστρεφε το δάσος δεν ισχύει όπως αποδεικνύεται σε άλλες χώρες στην πράξη. Αυτό μοιραία οδηγεί σε υψηλό κόστος πρώτης ύλης για τα πριστήρια της χώρα μας. Ένα άλλο θέμα είναι ο τρόπος που λειτουργούν οι Συνεταιρισμοί Οι Συνεταιρισμοί που μετά το 1981 υλοτομούν και αυτοί το δάσος, πληρώνοντας ελάχιστο τίμημα, χωρίς οι περισσότεροι από αυτούς να πληρούν τις προϋποθέσεις του νόμου (αριθμός ατόμων, παραμονή σε δυσπρόσιτες περιοχές, χωρίς εκπαίδευση κ.τ.λ.) απασχολούν και το ελάχιστο προσωπικό του Δασαρχείου για προσημάνσεις, μετρήσεις, φύλαξη κ.τ.λ. για δικό τους και μόνο όφελος, καθορίζοντας αυθαίρετα και τις τιμές πώλησης της ξυλείας. Αντίθετα η Δασική Υπηρεσία εκποιεί την ξυλεία, που υλοτομεί και αυτή, σε δημόσιους διαγωνισμούς με βάση το πραγματικό κόστος της και το επιπλέον ποσό που επιτυγχάνει κατά την δημοπρασία είναι όφελος για την Υπηρεσία. Σύμφωνα με τις αποφάσεις του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (πίνακας διανομής δασικών προϊόντων ΦΕΚ αρ. φύλλου 90/ ) το κόστος του τελικού προϊ όντος της υλοτομίας δεν ξεπερνά τα 40,00 /Μ3 και οι τιμές εκκίνησης για την πώληση αυτού του προϊόντος στις δημοπρασίες υπερβαίνουν τα 60,00 /Μ3. Υπάρχει επομένως όφελος τουλάχιστον 20,00 /Μ3. Κανείς δεν σκέφτεται ότι και η Δασική Υπηρεσία μπορεί να οργανωθεί σωστά και να προχωρήσει στην αειφορική διαχείριση των δασών της χώρας μας, συνεισφέροντας παράλληλα στα έσοδα του κράτους μας; Υπάρχει άρα κάποια άλλη δραστηριότητα του κράτους που να αποφέρει τέτοια έσοδα;» ΚΟΚΚΟΤΑ ΑΡΓΥΡΩ, ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΚΚΟΤΑΣ ΑΕΒΕ - ΒΕΚΕΞ-ΑΕ: «Οι διαστάσεις και η ποιότητα της υλοτομημένης ξυλείας καθώς και οι μήνες υλοτόμησης είναι στοιχεία που πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπ όψιν» «Ό,τι αγοράζουμε το παίρνουμε από συνεταιρισμούς ή δασαρχεία αλλά κανένα δεν είναι πιστοποιημένο και δεν φέρει σήμα ποιότητας ISO. Ωστόσο, η υλοτόμηση δεν είναι παράνομη. Όσον αφορά την υλοτομία πολύ σημαντικό θα ήταν να υπάρχουν προδιαγραφές, και να καθοριστούν εμπορικές διαστάσεις. Καθώς οι απαιτήσεις των πελατών μας έχουν αυξηθεί, εμείς ως ιδιώτες και λόγω του ανταγωνισμού πρέπει να προσφέρουμε ό,τι μας ζητούν σε πολλές περιπτώσεις και με ζημία. Πριστή ξυλεία μήκους κάτω από 2,5 μ. δεν πωλείται εύκολα, δεν έχει ζήτηση, ωστόσο τα πριστήρια αναγκάζονται να αγοράσουν κορμούς 2μ γιατί δεν έχουν άλλη επιλογή. Ακόμη θα πρέπει να υπάρχουν συγκεκριμένες προδιαγραφές διαμέτρου (π.χ. να μη χαρακτηρίζονται βουβά κάτω από τη διάμετρο των 30-35εκ. όπου η χρήση τους είναι σχεδόν αδύνατη εφόσον είναι πολύ στενό και δεν υπάρχει ζήτηση από τους επιπλοποιούς). Τέλος, η υλοτομία, στη χώρα μας αλλά όχι στο εξωτερικό, γίνεται δυστυχώς άνοιξη και καλοκαίρι. Την περίοδο που τα δέντρα παράγουν τους χυμούς τους (μεγαλώνουν- ανθίζουν) με συνέπεια η οξιά να προσβάλλεται από μύκητα, το έλατο από σκουλήκι και να υποβαθμίζεται ποιοτικά το ξύλο. Η υλοτόμηση, θα πρέπει να γίνεται τους φθινοπωρινούς μήνες κατά τους οποίους τα δέντρα δεν παράγουν πια χυμούς και οι κομμένοι κορμοί αντέχουν και έχουν ελάχιστες πιθανότητες να αρρωστήσουν και να υποβαθμιστεί η ποιότητά τους (αναφέρομαι κυρίως στην οξιά και το έλατο). Οι διαστάσεις και η ποιότητα της υλοτομημένης ξυλείας καθώς και οι μήνες υλοτόμησης είναι στοιχεία που πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπ όψιν από το 5

5 κράτος και κατά συνέπεια από τα κατά τόπους δασαρχεία και συνεταιρισμούς ώστε να αναβαθμιστεί η ελληνική ξυλεία ποιοτικά.» ΑΛΗΧΑΝΙΔΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ, ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΗΣ ΑΛΗΧΑΝΙ- ΔΗΣ ΑΕ.: «Η έλλειψη πιστοποίησης δημιουργεί πρόβλημα στην προώθηση του ξύλου» «Στην Ελλάδα το σύστημα διάθεσης της ξυλείας δεν λειτουργεί σωστά και φυσικά δεν μπορεί να υπάρξει πιστοποίηση. Η πιστοποίηση όμως είναι απαραίτητη, πρέπει να ελέγχεται τι κόβεται από τα δάση, να έχουμε εικόνα της ποιότητας. Αυτό δημιουργεί πρόβλημα και στην προώθηση του ξύλου γιατί χωρίς πιστοποίηση όλες οι ενέργειες πέφτουν στο κενό.» Τα είδη ξυλείας που δουλεύουν τα ελληνικά πριστήρια, η ποιότητα τα τρωτά της εγχώριας παραγωγής έναντι του ανταγωνισμού ΒΡΑΤΙΜΟΣ ΟΛΥΜΠΙΟΣ, ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΗΣ WOODMAN Μ. ΒΡΑΤΙΜΟΣ & Π. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ Ο.Ε: «Η παραγόμενη πριστή ξυλεία, ακόμη και έναντι της εισαγόμενης, συγκεντρώνει μοναδικά πλεονεκτήματα ποιότητας και τιμής» «Η επιχείρησή μας WOODMAN Μ. ΒΡΑΤΙΜΟΣ & Π. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ Ο.Ε. ασχολείται με την κατεργασία του ξύλου από το 1955, και απασχολεί 20 εργαζόμενους. Στο πριστήριο της εταιρείας μας, στην Βιομηχανική Περιοχή της Τρίπολης, παράγεται εγχώρια πριστή ξυλεία με σύγχρονο μηχανολογικό εξοπλισμό και αυστηρότατες ποιοτικές προδιαγραφές. Η ξυλεία αυτή προσφέρει την ιδανική λύση για την κατασκευή κάθε ξύλινης στέγης. Η Woodman έχει εγκαταστήσει και εφαρμόζει για την επεξεργασία των κορμών σύστημα διαχείρισης ποιότητας σύμφωνα με τις απαιτήσεις του ISO 9001:2008 από τον φορέα πιστοποίησης TUV CERT. Η παραγόμενη πριστή ξυλεία, ακόμη και έναντι της εισαγόμενης, συγκεντρώνει μοναδικά πλεονεκτήματα ποιότητας και τιμής που συνυπολογίζονται ως εξής: Ο τρόπος ανάπτυξης των κορμών δέντρων στα δάση μας. Στα δασικά συγκροτήματα του Μαινάλου και του Πάρνωνα, οι κορμοί της κεφαλληνιακής ελάτης και της μαύρης πεύκης αναπτύσσονται αργά - αργά, χωρίς προσθήκες βελτιωτικών ουσιών, δίνοντας έτσι κορμούς με στενούς ετήσιους αυξητικούς δακτυλίους, ιδιαίτερα στιβαρούς και υγιείς. Το δασικό συγκρότημα του Μαινάλου είναι το πρώτο ελληνικό δάσος με πιστοποιητικό από τον FSC για την 6 ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ

6 σωστή, αειφορική, διαχείριση που ασκείται σε αυτό. Τόσο οι φυσικές, όσο και οι μηχανικές ιδιότητες της κεφαλληνιακής ελάτης και της μαύρης πεύκης έχουν εξεταστεί από το Ε.Θ.Ι.ΑΓ.Ε. και έχουν καταταγεί με βάση τα κριτήρια που θέτει το πρότυπο ΕΝ 338, την χρήση του οποίου υποδεικνύει η εφαρμογή του Ευρωκώδικα 5, στις κατηγορίες C 35 και C 40. Το σύστημα επιλογής των κορμών στην κορμοπλατεία. Οι κορμοί πριν την επεξεργασία τους στο εργοστάσιο, επιλέγονται με βάση τη διάμετρο και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους, ανάλογα με την χρήση για την οποία προορίζονται (ψαλίδια και κορδόνια για στέγες - τάβλες, μαδέρια και λατάκια για οικοδομές - τάβλες και καδρόνια για παλέτες, τάβλες για κυψέλες κλπ). Ο μηχανισμός κοπής των κορμών στο εργοστάσιο. Οι κορμοί επεξεργάζονται με το σύγχρονο μηχανολογικό εξοπλισμό του εργοστασίου Braun-Canali Γερμανίας και με μονοπρίονα μηχανήματα, που παρέχουν στους χειριστές τη δυνατότητα ποιοτικής επιλογής στις κύριες φάσεις της παραγωγικής διαδικασίας. Στην συνέχεια πολύδισκοι επεξεργάζονται την ξυλεία και η εικόνα του τελικού προϊόντος είναι σαν να έχει "πλανιστεί". Ειδικό μηχάνημα κόβει ίσα τα άκρα της ξυλείας με αποτέλεσμα να έχουμε ακρίβεια στα μήκη. Έτσι το ποιοτικό αποτέλεσμα είναι άριστο, χωρίς τις "τυφλές" κοπές και τη μέτρια ποιότητα των πολυπρίονων μηχανημάτων. Οι απεριόριστες διατομές της πριστής ξυλείας Woodman. Πέρα από το τυποποιημένο διαστασιολόγιο, μπορεί να παραχθεί πριστή ξυλεία σε οποιαδήποτε διατομή και σε κάθε μήκος μέχρι και 12 μέτρα, σύμφωνα με τις συγκεκριμένες απαιτήσεις της κάθε κατασκευής, με άμεσο χρόνο παράδοσης. Η ταξινόμηση, το πηχάρισμα και η αποθήκευση. Η πριστή ξυλεία πηχάρεται, καταμετρείται, ταξινομείται και αποθηκεύεται στα ειδικά υπόστεγα του εργοστασίου Woodman με την κατάλληλη πάντα συσκευασία. Έτσι αποφεύγεται η ανάπτυξη μυκήτων (μούχλιασμα, κυάνωση κλπ) και η υποβάθμιση της ποιότητας που συμβαίνει συχνά στην ξυλεία, λόγω της μεγάλης χρονικής διάρκειας μεταφοράς της. Η δυνατότητα εμποτισμού της ξυλείας Woodman Στις εγκαταστάσεις της μονάδας παρέχεται η δυνατότητα εμποτισμού της ξυλείας σε κύλινδρο πιέσεως στο σύγχρονο συγκρότημα εμποτιστηρίου. Έτσι η ξυλεία προστατεύεται από της επιδράσεις καταστρεπτικών παραγόντων (μύκητες, έντομα, θαλάσσιοι οργανισμοί) και αποκτά αντοχή και μεγάλη διάρκεια ζωής. ΚΟΚΚΟΤΑ ΑΡΓΥΡΩ, ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΚ- ΚΟΤΑΣ ΑΕΒΕ - ΒΕΚΕΞ-ΑΕ: «Έμμεσα μας επηρεάζει η εισαγωγή από το εξωτερικό προϊόντων από ξύλο χαμηλής ποιότητας που πωλούνται μαζικά σε πολυκαταστήματα που λειτουργούν στη χώρα μας» «Δουλεύουμε μόνο ελληνικής προελεύσεως ξυλεία και συγκεκριμένα βουβά οξιάς. Όσον αφορά τον ανταγωνισμό από το εξωτερικό θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτός μας επηρεάζει άμεσα γιατί τα προϊόντα πριστής ξυλείας είναι καλύτερης ποιότητας και σε πολλές περιπτώσεις φτηνότερα λόγω μικρότερου κόστους παραγωγής και κόστους πρώτων υλών. Επίσης έμμεσα μας επηρεάζει η εισαγωγή από το εξωτερικό προϊόντων από ξύλο χαμηλής ποιότητας που πωλούνται μαζικά σε πολυκαταστήματα που λειτουργούν στη χώρα μας. Όσον φορά την ποιότητα ξυλείας που επεξεργάζονται τα ελληνικά πριστήρια, θα μπορούσε να αναφερθεί ότι είναι αρκετά καλή. Εμείς ως επιχείρηση έχουμε 4 ποιότητες. Όλες οι ποιότητες είναι αξιοποιήσιμες ανάλογα με την τελική χρήση και χωρίς αυτό να επηρεάζει την ανθεκτικότητα-αντοχή των επίπλωνκατασκευών. Έτσι άλλη ποιότητα χρησιμοποιείται για εμφανή σημεία επίπλων π.χ. τραπεζαρία και άλλη για αφανή π.χ. σκεπαστά σαλόνια. Η ποιότητα επηρεάζεται επίσης από την προσφορά και τη ζήτηση. Πριν από 20 χρόνια όπου η ζήτηση ήταν αυξημένη οι ποσότητες σε παραγόμενη πριστή ξυλεία μόλις που αρκούσαν να καλύψουν τις ανάγκες της ζήτησης. Σήμερα, η παραγόμενη ποσότητα σε πριστή ξυλεία είναι μεγαλύτερη αλλά η ζήτηση ελάχιστη. Αυτό σε συνδυασμό με την κρίση φέρνει και απαιτήσεις για υψηλή ποιότητα. Θέλω λίγο και καλό, ώστε να έχω λιγότερο φύρα και εργατικό λένε συχνά οι πελάτες μας. Αυτό το διάστημα οι πελάτες μας προτιμούν την ΑΑ ποιότητα ξυλείας, έστω και αν κοστίζει ακριβότερα. Η ποσότητα βέβαια σε ΑΑ ποιότητα είναι μικρή και αυτό σχετίζεται με την ποιότητα των προσφερόμενων (από τα δάση-δασαρχεία) πρώτων υλών. ΑΛΗΧΑΝΙΔΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ, ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΗΣ ΑΛΗΧΑΝΙ- ΔΗΣ ΑΕ.: «Υπάρχει ένα υψηλό πλαφόν τιμών με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να είμαστε ανταγωνιστικοί» «Επεξεργαζόμαστε ξυλεία που προέρχεται από εγχώρια πεύκη και ελάτη ενώ δουλεύουμε και την αφρικανική ξυλεία. Εκτός από την Αφρική, εισάγουμε και από Ρωσία και Ουκρανία. Όσον αφορά τον ανταγωνισμό και τις εξα- 7

7 γωγές θα μπορούσε να αναφερθεί ότι και εδώ είναι θέμα τιμής. Σε αντίθεση με το εξωτερικό όπου οι τιμές πώλησης είναι χαμηλές, στη χώρα μας η πρώτη ύλη είναι ακριβή, η επεξεργασία κοστίζει με αποτέλεσμα να υπάρχει ένα υψηλό πλαφόν τιμών και να μην μπορούμε να είμαστε ανταγωνιστικοί. Σχετικά με την ποιότητα, θα μπορούσε να αναφερθεί ότι είναι αρκετά καλή, πολύ καλή θα έλεγα. Το πρόβλημα είναι ότι ο κλάδος του ξύλου δεν έχει μέχρι στιγμής ασχοληθεί σοβαρά με την προώθηση της εγχώριας ξυλείας, δεν υπάρχει σωστό marketing με συνέπεια αρκετοί να θεωρούν ότι τα εισαγόμενα ξύλα είναι πιο ποιοτικά. Δεν έχουμε δείξει ότι έχουμε δυνατή παρουσία στην αγορά.» Η διαχείριση των δασικών υπολειμμάτων και η δυνατότητα συνεργασίας των πριστηρίων για παραγωγή βιομάζας. ΚΟΚΚΟΤΑ ΑΡΓΥΡΩ, ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΚΚΟΤΑΣ ΑΕΒΕ - ΒΕΚΕΞ-ΑΕ: «Αξιοποιούμε κατά 100% τα δασικά προϊόντα» «Φυσικά και μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα υπολείμματα. Τίποτα δεν πετάγεται! Ως εταιρεία έχουμε τις κατάλληλες προδιαγραφές και χρησιμοποιούμε ακόμη και το πριονίδι. Το παραγόμενο πριονίδι αποθηκεύεται σε σιλό και εν συνεχεία το χρησιμοποιούμε στην παραγωγή (βρασμός άτμιση οξυάς) αλλά και για τη θέρμανση του κτιρίου. Επομένως θα μπορούσαμε να πούμε ότι αξιοποιούμε κατά 100% τα δασικά προϊόντα.» Απόψεις ΛΙΑΝΙΔΟΥ ΣΤΥΛΙΑΝΗ ΚΑΙ ΣΙΑ ΟΕ: «Η πτώση της οικοδομής επιφέρει αλυσιδωτές επιπτώσεις και στη δική μας παραγωγή» «Το κυριότερο πρόβλημα είναι ότι έχει πέσει η οικοδομή με αποτέλεσμα να μην πουλάμε. Ακόμη, δεδομένου ότι ως πριστήριο ασχολούμαστε κυρίως με κτηνοτροφικές μονάδες λόγω της έλλειψης επιδότησης προς τους επαγγελματίες του συγκεκριμένου κλάδου, δεν υπάρχει ρευστότητα. Αυτό επιφέρει αλυσιδωτές επιπτώσεις και στη δική μας παραγωγή και πώληση. Η κατάσταση θα μπορούσε να βελτιωθεί εάν δίνονταν κίνητρα σε μακροπρόθεσμη βάση. Και κυρίως πρέπει να τεθεί σε λειτουργία και πάλι η οικοδομική δραστηριότητα για να κινηθούν όλοι οι εμπλεκόμενοι κλάδοι όπως είναι και ο τομέας του ξύλου. Μιλώντας εξειδικευμένα για το δικό μας πριστήριο, θα μπορούσαμε να πούμε ότι σίγουρα θα βοηθούσαν και οι επιδοτήσεις προς τους κτηνοτρόφους.» ΑΦΟΙ Ν. ΒΗΤΤΑ-Ι & Α. ΤΟΨΗΣ Ο.Ε: «Η ποιότητα ξυλείας που επεξεργάζονται τα ελληνικά πριστήρια είναι μέτρια προς κακή» «Η κατάσταση στα πριστήρια είναι δραματική και τείνει να γίνεται ολοένα και χειρότερη. Βασικά εμπόδια είναι ο μη υγιής ανταγωνισμός, η ποιότητα της πρώτης ύλης και το κόστος μεταφοράς που επηρεάζεται από τις δύσβατες δασικές οδούς. Πρέπει να ληφθούν μέτρα όπως είναι η αλλαγή στον τρόπο παραχώρησης των δασών, η καλύτερη οργάνωση των δασικών συνεταιρισμών (θα ήταν προτιμότερη η μετατροπή τους σε εταιρείες). Το δικό μας πριστήριο πουλάει κυρίως σε κατασκευαστές ενώ το είδος ξυλείας που δουλεύουμε περισσότερο είναι τα ελληνικά και κάποια εισαγόμενα κυρίως από Ρουμανία. Γενικά, η ποιότητα ξυλείας που επεξεργάζονται τα ελληνικά πριστήρια είναι μέτρια προς κακή ενώ το υψηλό κόστος συγκομιδής των δασικών υπολειμμάτων δεν επιτρέπει την αξιοποίησή τους για την παραγωγή βιομάζας». Εν τάχει Τα Δασαρχεία δεν επιτρέπουν τη χρήση ειδικών δασικών μηχανημάτων τα οποία επιτυγχάνουν κοπή και αποφλοίωση με έναν μόνο χειριστή όπως συμβαίνει σε άλλα κράτη.αυτό μοιραία οδηγεί σε υψηλό κόστος πρώτης ύλης για τα πριστήρια της χώρα μας. Πριστή ξυλεία μήκους κάτω από 2,5 μ. δεν πωλείται εύκολα, δεν έχει ζήτηση, ωστόσο τα πριστήρια αναγκάζονται να αγοράσουν κορμούς 2μ γιατί δεν έχουν άλλη επιλογή. O κλάδος του ξύλου δεν έχει μέχρι στιγμής ασχοληθεί σοβαρά με την προώθηση της εγχώριας ξυλείας, δεν υπάρχει σωστό marketing με συνέπεια αρκετοί να θεωρούν ότι τα εισαγόμενα ξύλα είναι πιο ποιοτικά. Σήμερα, η παραγόμενη ποσότητα σε πριστή ξυλεία είναι μεγαλύτερη αλλά η ζήτηση ελάχιστη. Αυτό σε συνδυασμό με την κρίση φέρνει και απαιτήσεις για υψηλή ποιότητα. Πρόβλημα υπάρχει και με τις προδιαγραφές στα δημόσια έργα όπου, κατά κανόνα, οι υπηρεσίες του Κράτους ζητούν από τους εργολάβους ξυλεία Κεντρικής Ευρώπης. 8 ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ

8 Ευστράτιος Αϊδινίδης: «Το κλασικό πριστήριο στη χώρα μας που προσφέρει στην αγορά μόνο πριστή ξυλεία δεν έχει μέλλον». Στην ανάγκη εκσυγχρονισμού των ελληνικών πριστηρίων αλλά και της εξειδίκευσης τους σε ειδικά προϊό - ντα προκειμένου να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις όπως αυτές διαμορφώνονται σε μια περίοδο κρίσης όπως αυτή που διανύουμε αναφέρεται ο Δρ. Ευστράτιος Αϊδινίδης, Δασολόγος-Τεχνολόγος Ξύλου MSc, Καθηγητής Εφαρμογών στο ΤΕΙ Λαμίας σε συνέντευξη που παραχώρησε στο περιοδικό «Επιπλέον». Ποια είναι η κατάσταση στα ελληνικά πριστήρια; Πώς αναμένεται να εξελιχθεί η ανάπτυξή τους και ποια προβλήματα θεωρείτε ότι φράζουν τον δρόμο προς την περαιτέρω ανάπτυξή τους; Η κατάσταση στα περισσότερα πριστήρια της χώρα μας είναι φθίνουσα και η μελλοντική τους ανάπτυξη καθίσταται δυσχερής ενισχυόμενη και από την οικονομική πραγματικότητα που υπάρχει σήμερα. Τα κυριότερα προβλήματα που εμποδίζουν την ανάπτυξη των είναι: Α. Ο έντονος ανταγωνισμός εισαγωγών πριστής ξυλείας και προϊόντων ξύλου κυρίως από τις βορειοανατολικές χώρες της Ευρώπης όπου επικρατούν ευνοϊκότερες συνθήκες παραγωγής ( κλιματοοικολογικές συνθήκες ανάπτυξης δασών, φθηνή πρώτη υλη, φθηνό εργατικό δυναμικό κ.λ.π.) Β. Η χαμηλή ποσοτικά και ποιοτικά τεχνητή η χρήσιμη ξυλεία που παράγουν τα ελληνικά δάση και δεν καλύπτει την εγχώρια ζήτηση. Γ. Τα περισσότερα πριστήρια δεν εξελιχτήκαν από πλευράς τεχνολογικού εξοπλισμού και τεχνογνωσίας του προσωπικού τους. Τι θεωρείτε ότι πρέπει να γίνει προκειμένου να αρθούν τα όποια εμπόδια; Το κλασικό πριστήριο στη χώρα μας που προσφέρει στην αγορά μόνο πριστή ξυλεία με διάφορα προβλήματα ( χωρίς σταθερά αποθέματα, τυποποίηση, ξήρανση κ.λ.π.) δεν έχει μέλλον. Τα πριστήρια για να επιβιώσουν πρέπει να εξελιχτούν, να οργανώσουν τις απαιτήσεις τους και να εξειδικευτούν σε ειδικά προϊόντα η σε προϊόντα προστιθεμένης αξίας. Ακόμη, πρέπει να εντάξουν νέες τεχνολογίες στη παραγωγή τους ( ξήρανσης, άτμισης, θερμικής τροποποίησης του ξύλου) Από την πλευρά του, το Κράτος παρόλο που οι εποχές καθιστούν αδύνατη την πολιτική των επιδοτήσεων και φοροαπαλλαγών μπορεί να δημιουργήσει το κατάλληλο περιβάλλον με την υποστήριξη σε μελέτες οργανωτικής δομής, νέας τεχνολογίας προϊόντων, μελέτες εφαρμογής καθώς και σε δικαιότερη αξιοποίηση των όποιων οικονομικών προγραμμάτων ανάπτυξης. Τι είδος ξυλείας δουλεύουν περισσότερο τα ελληνικά πριστήρια; Τι προβλήματα αντιμετωπίζουν οι μονάδες επεξεργασίας ξύλου όσον αφορά τον ανταγωνισμό από το εξωτερικό (εισαγωγές κλπ); Τα ελληνικά πριστήρια δουλεύουν κυρίως με εγχώρια ξυλεία από τα δάση που βρίσκονται κοντά στην έδρα τους και στα όρια της περιφερείας τους. Τα κυριότερα είδη που κατεργάζονται από τα κωνοφόρα είναι το πεύκο και το έλατο ενώ από τα πλατύφυλλα η οξιά και η λεύκη. Λίγες μονάδες είναι συνεχούς λειτουργίας σήμερα λογω της οικονομικής κατάστασης αλλά και του ανταγωνισμού των εισαγωγών πριστής ξυλείας. Πώς θα χαρακτηρίζατε την ποιότητα της ξυλείας που επεξεργάζονται τα ελληνικά πριστήρια; Η ποιότητα της ξυλείας που επεξεργάζονται τα πριστήρια χαρακτηρίζεται μέτρια και υποβαθμισμένη. Αυτό οφείλεται κυρίως στην κατάσταση των ελληνικών δασών από όπου προμηθεύονται αποκλειστικά την πρώτη υλη. Η χώρα μας αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα ως προς τη διαχείριση των δασών (δεν υπάρχουν πιστοποιημένα δάση, παράνομη υλοτομία κλπ). Πώς αυτό επηρεάζει την παραγωγή και τι μέτρα πιστεύετε ότι πρέπει να ληφθούν; Στη διαχείριση των ελληνικών δασών τον τελευταίο αιώνα (από την ίδρυσης του Κράτους και της Δασικής υπηρεσίας) λαμβάνεται υπ όψιν η αρχή της αειφορίας με όποια προβλήματα παρουσιάζονται. Με την έννοια αυτή, τα περισσότερα είναι πιστοποιημένα και αειφορικής διαχείρισης. Ωστόσο δεν έλειψαν ποτέ τα προβλήματα παράνομης υλοτομίας τα οποία κατά περιόδους αυξάνονται η μειώνονται. Τα πριστήρια θέλουν καλύτερη ποιότητα ξυλείας από τα δάση μας και πρέπει να υπάρχει συνεχής συνεργασία και επαφή των ενδιαφερόμενων με την Δασική Υπηρεσία για την καλύτερη προσφορά ξυλείας τόσο από τα φυσικά παραγωγικά δάση όσο και από τα τεχνητά ( π.χ. λευκώνες). Όσον αφορά τη διαχείριση των δασικών υπολειμμάτων, πιστεύετε ότι υπάρχει δυνατότητα συνεργασίας των πριστηρίων για παραγωγή βιομάζας (πέλετς κλπ); Η διαρκώς αναπτυσσομένη παραγωγική δραστηριότητα των τελευταίων ετών από νέες μονάδες προϊόντων βιομάζας ξύλου (πέλετς) πρέπει κυρίως να βασιστεί στα υπολείμματα των πριστηρίων για λόγους κόστους αλλά και σε γεωργικά υπολείμματα (αγροπέλετς). Υπάρχει μεγάλη δυνατότητα συνεργασίας. 9

9 Ποιότητα και πιστοποίηση ξυλείας Το θέμα της ποιότητας και πιστοποίησης ξυλείας είναι μια δύσκολη υπόθεση ακόμη και για τις προηγμένες χώρες οι οποίες έχουν το πρόβλημα σε μικρότερο βαθμό βέβαια, αλλά το έχουν. Η διαφορά με τα άλλα ανταγωνιστικά προϊόντα που ταξινομούνται και κωδικοποιούνται εύκολα (π.χ μπετόν, αλουμίνιο, χάλυβας κλπ) είναι ότι το ξύλο είναι προϊόν βιολογικών διεργασιών, ανομοιογενές, ανισότροπο και ουσιαστικά δεν είναι ένα προϊόν αλλά πολλά. Κάθε είδος ξύλου έχει τη δική του προσωπικότητα και το κάθε δένδρο έχει τις ιδιαιτερότητές του. Άλλωστε εκεί βρίσκεται και το μεγαλείο αυτής της πρώτης ύλης από την αξιοποίηση της οποίας μπορούμε να πάρουμε πάνω από 3000 προϊόντα μετά από μηχανική και χημική κατεργασία. Το παρακάτω άρθρο αποτελεί εμπεριστατωμένη ανάλυση σχετικά με την ποιότητα και πιστοποίηση της ξυλείας, την ποιοτική ταξινόμηση, την πιστοποίηση και εν γένει την παραγόμενη δομική ξυλεία στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Του Δρ. Ιωάννη Κακαρά Η πριστή ξυλεία διατίθεται στην αγορά τυποποιημένη σε ότι αφορά τις διαστάσεις και την ποιότητα. Με την τυποποίηση βελτιώνεται η παραγωγική διαδικασία και αυξάνεται η παραγωγή. Σκοπός της τυποποίησης είναι να ικανοποιούνται με τον καλύτερο τρόπο οι ανάγκες της αγοράς, να προστατεύεται η υγεία των καταναλωτών και το περιβάλλον. Η τυποποίηση των προϊόντων γίνεται με την εφαρμογή των προτύπων ή προδιαγραφών (standards), με τις οποίες προσδιορίζονται οι διαστάσεις, τα χαρακτηριστικά και οι ιδιότητες των προϊόντων. Η ποιοτική ταξινόμηση της ξυλείας βασίζεται σε συγκεκριμένους κανόνες που αναφέρονται στα σφάλματα του ξύλου, όπως είναι οι ρόζοι (συμφυείς, αποπίπτοντες), ξύλο με ανώμαλη δομή (θλιψιγενές ή εφελκυσμογενές ξύλο), ραγάδες, στρεψοϊνια, ρητινοθύλακες, μεταχρωματισμοί, λειψάδες, διάφορες παραμορφώσεις κ.α. Οι προδιαγραφές ποιοτικής ταξινόμησης διαφέρουν από χώρα σε χώρα και από είδος σε είδος. Η ποιότητα της πριστής ξυλείας εξαρτάται από την ποιότητα των κορμών και από την τήρηση ή μη των κανόνων τεχνολογίας κατά τη διαδικασία κατεργασίας των κορμών. Στα κωνοφόρα, η ποιοτική ταξινόμηση βασίζεται στο μέγεθος και τον αριθμό των ελαττωμάτων ξύλου, ενώ στα πλατύφυλλα η ταξινόμηση είναι πιο πολύπλοκη και βασίζεται στο ποσοστό ξύλου χωρίς σφάλματα που είναι δυνατό να παραχθεί από ένα πριστό, δηλ. σε συνδυασμό ελαττωμάτων και διαστάσεων. Η κάθε χώρα έχει τις δικές της ποιότητες πριστής ξυλείας. Έτσι στις Σκανδιναβικές χώρες, η ξυλεία δασικής πεύκης και ερυθρελάτης ταξινομείται σε έξι ποιότητες, από τις οποίες οι πρώτες τέσσερις συνήθως δεν διαχωρίζονται (αταξινόμητη, unsorted). Στη Γερμανία και Αυστρία διακρίνονται τέσσερις ποιότητες δασικής πεύκης και πέντε ποιότητες ελάτης, ερυθρελάτης και λάρικας. Η ξυλεία πλατυφύλλων ταξινομείται στις ΗΠΑ σε επτά ποιότητες, στη Βρετανία σε τέσσερις και στη Γερμανία σε τέσσερις. Στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα τελευταία χρόνια γίνεται σημαντική προσπάθεια υιοθέτησης κοινών ευρωπαϊκών προδιαγραφών και πιστοποίησης για την πριστή ξυλεία και τα άλλα προϊόντα ξύλου και η προσπάθεια αυτή βρίσκεται σε καλή πορεία. Η ποιοτική ταξινόμηση της ξυλείας είναι πολύπλοκη διαδικασία και απαιτεί ειδικευμένο, έμπειρο και ικανό προσωπικό. Το πρόβλημα αντιμετωπίζεται εν μέρει και με την ανάπτυξη ειδικών μηχανών ποιοτικής ταξινόμησης και τυποποίησης της ξυλείας, οι οποίες σκανάρουν κάθε τεμάχιο ξυλείας και υπολογίζουν τη μηχανική αντοχή του κατατάσσοντας το σε 10 ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ

10 Το πρόβλημα αντιμετωπίζεται εν μέρει και με την ανάπτυξη ειδικών μηχανών ποιοτικής ταξινόμησης και τυποποίησης της ξυλείας, οι οποίες σκανάρουν κάθε τεμάχιο ξυλείας και υπολογίζουν τη μηχανική αντοχή του κατατάσσοντας το σε συγκεκριμένη ποιότητα ή κατηγορία. Οι δυσκολίες αυτές είναι η βασική αιτία του γεγονότος ότι ακόμη και οι προηγμένες χώρες δεν έχουν καταφέρει να οργανώσουν την αγορά και να επιβάλλουν την τυποποίηση των προϊόντων ξύλου. συγκεκριμένη ποιότητα ή κατηγορία. Οι δυσκολίες αυτές είναι η βασική αιτία του γεγονότος ότι ακόμη και οι προηγμένες χώρες δεν έχουν καταφέρει να οργανώσουν την αγορά και να επιβάλλουν την τυποποίηση των προϊόντων ξύλου. Ποιοτική ταξινόμηση πριστής ξυλείας Είδη πριστής ξυλείας Α. Σύμφωνα με την προδιαγραφή DΙΝ ανάλογα με τη μορφή και τις διαστάσεις της εγκάρσιας διατομής διακρίνονται τα εξής είδη ξυλείας: Πριστή ξυλεία με εγκάρσια διατομή μέχρι 32cm² και με πλάτος μέχρι 80mm (slat), (σανίδες). Πριστή ξυλεία με πάχος τουλάχιστον από 8 μέχρι 40mm και πλάτος τουλάχιστον 80mm (board). Πριστή ξυλεία με πάχος τουλάχιστον 40mm. Το πλάτος είναι τουλάχιστον διπλάσιο του πάχους (plank). Πριστή ξυλεία τετραγωνικής ή ορθογωνικής διατομής με πάχος τουλάχιστον 60mm και πλάτος όχι πάνω από το τριπλάσιο του πάχους (square timber). Πριστή ξυλεία με εγκάρσια διατομή μεγαλύτερη των 32cm². Από κάθε κορμό προκύπτουν 4 ή 6 πριστά (quarter timber). Πριστή ξυλεία με πλάτος τουλάχιστον 200 mm (beam). Β. Ανάλογα με το βαθμό παρύφωσης στην εν λόγω προδιαγραφή διακρίνονται τα εξής είδη πριστής ξυλείας: Παρυφωμένη πριστή ξυλεία με παράλληλες ράχες Παρυφωμένη ξυλεία με λειψάδα Παρυφωμένη ξυλεία με συγκλίνουσες ράχες και λειψάδα Απαρύφωτη πριστή ξυλεία (αξεφάρδιστη) Ποιοτική ταξινόμηση πριστής ξυλείας κωνοφόρων και πλατύφυλλων για δομικές κατασκευές H ποιοτική ταξινόμηση πριστής ξυλείας για κατασκευές, γίνεται με τη μέθοδο της οπτικής ταξινόμησης (visual grading) ή με τη μέθοδο της ταξινόμησης σε κλάσεις αντοχής (stress grading ή machine grading). H προδιαγραφή DIN 4074 αναφέρεται στην ποιοτική ταξινόμηση πριστής ξυλείας κωνοφόρων η οποία χρησιμοποιείται σε δομικές κατασκευές που δέχονται μόνιμες φορτίσεις. Διακρίνονται τρεις κλάσεις ποιότητας: Ποιότητα Ι: Πριστή ξυλεία με μεγάλη αντοχή σε φορτίσεις. Ποιότητα ΙΙ: Πριστή ξυλεία με συνήθη αντοχή σε φορτίσεις. Ποιότητα ΙΙΙ: Πριστή ξυλεία με μικρή αντοχή σε φορτίσεις. Η εκτίμηση της ποιότητας γίνεται με οπτικό τρόπο(visual grading). Οι λεπτομέρειες των δεδομένων κάθε ποιότητας παρουσιάζονται στον Πίνακα 1 που ακολουθεί: 11

11 Πίνακας 1. Ποιοτική ταξινόμηση πριστής ξυλείας κωνοφόρων για δομικές κατασκευές (DIN 4074). Ποιοτικά χαρακτηριστικά Ποιότητα Ι Ποιότητα ΙΙ Ποιότητα ΙΙΙ Γενικά χαρ/κά 1α. Μη εμποτισμένη ξυλεία Επιτρέπεται: κυάνωση. Δεν επιτρέπονται: ραγάδες από κεραυνούς και παγετούς, προσβολές εντόμων και ιξού, κυκλικές ραγάδες, μεταχρωματισμοί αρχικής σήψης. Επιτρέπονται: Κυάνωση, αρχικό στάδιο προσβολής μυκήτων. Δεν επιτρέπονται: ραγάδες από κεραυνούς και πάγο, προσβολές εντόμων και ιξού, κυκλικές ραγάδες, μεταχρωματισμοί προχωρημένου σταδίου σήψης. Επιτρέπονται: Κυάνωση, αρχικό στάδιο προσβολής μυκήτων. Δεν επιτρέπονται: ραγάδες από κεραυνούς και πάγο, προσβολές εντόμων και ιξού, κυκλικές ραγάδες, μεταχρωματισμοί προχωρημένου σταδίου σήψης. Γενικά χαρ/κά 1β. Εμποτισμένη ξυλεία Επιτρέπονται: κυάνωση, αρχικό στάδιο προσβολών μυκήτων. Δεν επιτρέπονται: Ραγάδες από κεραυνούς και πάγο, προσβολές εντόμων και ιξού, κυκλικές ραγάδες, σήψη σε προχωρημένο στάδιο που μειώνει την αντοχή. Επιτρέπονται: κυάνωση, προσβολή εντόμων στην επιφάνεια της ξυλείας, προσβολές μυκήτων σε αρχικό στάδιο. Δεν επιτρέπονται: Ραγάδες από κεραυνούς και παγετούς, προσβολή από ιξό, κυκλικές ραγάδες, μεταχρωματισμοί προχωρημένου σταδίου σήψης. Επιτρέπονται: κυάνωση, προσβολή εντόμων και ιξού, κυκλικές ραγάδες, προσβολές μυκήτων σε αρχικό στάδιο. Δεν επιτρέπονται: Ζωντανές προνύμφες και αυγά εντόμων, μεταχρωματισμοί προχωρημένου σταδίου σήψης. 2. Απαρύφωτη ξυλεία Επιτρέπεται: μέγιστο πλάτος απαρύφωτης πλευράς μήκους, μέχρι το 1/8 του πλάτους του πριστού. 3. Αποκλίσεις διαστάσεων Επιτρέπονται: αποκλίσεις πάχους, πλάτους μέχρι το 1,5%. 4. Υγρασία Επιτρέπεται η ξυλεία όταν χρησιμοποιείται να έχει υγρασία μέχρι 30%, εάν είναι σίγουρο ότι αυτή θα μειωθεί σύντομα στο 20%. Επιτρέπεται: μέγιστο πλάτος απαρύφωτης πλευράς μήκους, μέχρι το 1/3 του πλάτους του πριστού. Επιτρέπονται: αποκλίσεις πάχους, πλάτους μέχρι το 1,5%. Μεγαλύτερες αποκλίσεις επιτρέπονται μέχρι 3% για το 10% της όλης ποσότητας της ξυλείας. Επιτρέπεται η ξυλεία όταν χρησιμοποιείται να έχει υγρασία μέχρι 30%, εάν είναι σίγουρο ότι αυτή θα μειωθεί σύντομα στο 20%. - Επιτρέπονται: αποκλίσεις πάχους, πλάτους μέχρι το 1,5%. Μεγαλύτερες αποκλίσεις επιτρέπονται μέχρι 3% για το 10% της όλης ποσότητας της ξυλείας. Επιτρέπεται η ξυλεία όταν χρησιμοποιείται να έχει υγρασία μέχρι 30%, εάν είναι σίγουρο ότι αυτή θα μειωθεί σύντομα στο 20%. 5. Πυκνότητα Για υγρασία μέχρι 20% και ξύλο ελάτης και ερυθρελάτης χωρίς ρόζους: 0,38 και με ρόζους 0,40. Για ξύλο δασικής πεύκης και λάρικας χωρίς ρόζους 0,42 και με ρόζους 0, ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ

12 Πίνακας 1. Ποιοτική ταξινόμηση πριστής ξυλείας κωνοφόρων για δομικές κατασκευές (DIN 4074). Ποιοτικά χαρακτηριστικά Ποιότητα Ι Ποιότητα ΙΙ Ποιότητα ΙΙΙ 6. Πλάτος αυξητικών δακτυλίων Πλάτος μεγαλύτερο των 4mm επιτρέπεται το πολύ μόνο για το μισό της εγκάρσιας διατομής της πριστής α. Ρόζοι μεμονωμένοι: Πριστή ξυλεία με πάχος ή πλάτος τουλάχιστο 60mm Διάμετρος μέχρι το 1/5 του πλάτους και όχι πάνω από 50mm. Διάμετρος μέχρι το 1/3 του πλάτους και όχι πάνω από 70mm. Διάμετρος μέχρι το ½ του πλάτους. 7.1β. Ρόζοι μεμονωμένοι: Πριστή ξυλεία πάχους 8-75mm και πλάτος τουλάχιστο 80mm Άθροισμα επιφάνειας μεμονωμένων ρόζων μέχρι το 1/5 της εγκάρσιας τομής. Άθροισμα επιφάνειας μεμονωμένων ρόζων μέχρι το 1/3 της εγκάρσιας τομής. Άθροισμα επιφάνειας μεμονωμένων ρόζων μέχρι το 1/2 της εγκάρσιας τομής. 7.2α. Άθροισμα ρόζων: Πριστή ξυλεία με πάχος ή πλάτος τουλάχιστο 60mm Άθροισμα διαμέτρων ρόζων σε μήκος 150mm μέχρι 2/5 του πλάτους πριστού. Άθροισμα διαμέτρων ρόζων σε μήκος 150mm μέχρι 2/3 του πλάτους πριστού. Άθροισμα διαμέτρων ρόζων σε μήκος 150mm μέχρι 3/4 του πλάτους πριστού. 7.2β. Πριστή πάχους 8-40mm ή πάχους τουλάχιστο 40mm και πλάτους τουλάχιστο ίσου με το πάχος. Άθροισμα προβολών ρόζων στις δύο επιφάνειες πλάτους σε μήκος 150mm μέχρι το 1/3 του διπλάσιου πλάτους της πριστής. Άθροισμα προβολών ρόζων στις δύο επιφάνειες πλάτους σε μήκος 150mm μέχρι το 1/2 του διπλάσιου πλάτους της πριστής. Άθροισμα προβολών ρόζων στις δύο επιφάνειες πλάτους σε μήκος 150mm μέχρι τα 3/4 του διπλάσιου πλάτους της πριστής. 8. Στρεψοϊνια Επιτρέπεται απόκλιση κατεύθυνσης ραγάδων ρίκνωσης σε μήκος 1m πριστού, μέχρι 100mm. Επιτρέπεται απόκλιση κατεύθυνσης ραγάδων σε μήκος 1m πριστού, μέχρι 200mm. Επιτρέπεται απόκλιση κατεύθυνσης ραγάδων σε μήκος 1m πριστού, μέχρι 330mm. 9. Απόκλιση ινών χωρίς στρεψοϊνια (λοξοϊνια). Επιτρέπεται απόκλιση κατεύθυνσης ινών σε μήκος 1m πριστού, μέχρι 70mm. Επιτρέπεται απόκλιση κατεύθυνσης ινών σε μήκος 1m πριστού μέχρι 120mm. Επιτρέπεται απόκλιση κατεύθυνσης ινών σε μήκος 1m πριστού μέχρι 200mm. 10. Κύρτωση Επιτρέπεται βέλος κύρτωσης σε μήκος 2m στη θέση κύρτωσης, μέχρι 5mm, ή 1/400 του όλου μήκος του πριστού. Επιτρέπεται βέλος κύρτωσης σε μήκος 2m στη θέση κύρτωσης, μέχρι 8mm, ή 1/250 του όλου μήκος του πριστού. Επιτρέπεται βέλος κύρτωσης σε μήκος 2m στη θέση κύρτωσης, μέχρι 15mm. 13 ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ

13 Η προδιαγραφή ΕΝ 338:2003 καθιερώνει ένα σύστημα ποιοτικής ταξινόμησης ξυλείας σε κλάσεις αντοχής για εφαρμογές σε κατασκευές. Για κάθε κλάση ποιότητας δίνει χαρακτηριστικά αντοχής και μέτρου ακαμψίας και πυκνότητας καθώς και τους κανόνες κατανομής των ειδών ξύλου στις κλάσεις. Με το σύστημα αυτό ομαδοποιούνται κλάσεις ποιότητας και είδη ξύλου με παρόμοιες μηχανικές ιδιότητες. Οι χαρακτηριστικές τιμές μηχανικής αντοχής, μέτρου ακαμψίας και πυκνότητας για κάθε κλάση ποιότητας δίνονται στον Πίνακα 2 που ακολουθεί. Πίνακας 2. Κλάσεις αντοχής ξυλείας κατασκευών σύμφωνα με ΕΝ 338:2003 Eίδη κωνοφόρων και λεύκη Eίδη πλατυφύλλων C14 C16 C18 C20 C22 C24 C27 C30 C35 C40 C45 C50 D30 D35 D40 D50 D60 D70 Τιμές αντοχής (N/mm 2 ) Kάμψη Fm,k Eφελκυσμός Ft,0,k παράλληλα Eφελκυσμός Ft,90,k 0,4 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5 0,6 0,6 0,6 0,6 0,6 0,6 0,6 0,6 0,6 0,6 0,6 0,6 κάθετα Θλίψη Fc,0,k παράλληλα Σχίση Fv, k 1,7 1,8 2,0 2,2 2,4 2,5 2,8 3,0 3,4 3,8 3,8 3,8 3,0 3,4 3,8 4,6 5,3 6,0 Τιμές μέτρου ακαμψίας (kν/mm2) Mέσο Mέτρο E0,μέση , , ελαστικότητας παράλληλα 5% M.E. E0, 05 4,7 5,4 6,0 6,4 6,7 7,4 7,7 8,0 8,7 9,4 10,0 10,7 8,0 8,7 9,4 11,8 14,3 16,8 παράλληλα Mέσο M.E. E90,μέση 0,23 0,27 0,30 0,32 0,33 0,37 0,38 0,40 0,43 0,47 0,50 0,53 0,64 0,69 0,75 0,93 1,13 1,33 κάθετα Mέσο Mέτρο Gμέση 0,44 0,5 0,56 0,59 0,63 0,69 0,72 0,75 0,81 0,88 0,94 1,00 0,60 0,65 0,70 0,88 1,06 1,25 σχίσης Πιστοποίηση της οικοδομικής ξυλείας Η πιστοποίηση ενός προϊόντος εκφράζεται με το σήμα CE το οποίο τοποθετείται επάνω στο προϊόν και αποτελεί τη δήλωση του κατασκευαστή ότι ένα προϊόν συμμορφώνεται με τις ουσιαστικές απαιτήσεις της σχετικής Ευρωπαϊκής νομοθεσίας προστασίας για την υγεία, την ασφάλεια και την προστασία του περιβάλλοντος κατά τη διάρκεια της χρήσης του. Το σύμβολο CE αποτελεί τη συντομογραφία της γαλλικής φράσης Conformite Europeene που σημαίνει Ευρωπαϊκή Συμμόρφωση. Το σήμα αυτό πάνω σε ένα προϊόν δηλώνει: ότι το προϊόν μπορεί νόμιμα να κυκλοφορεί στην αγορά μιας χώρας και ότι ο φορέας πιστοποίησης ελέγχει την τήρηση των προβλεπόμενων προδιαγραφών. τη δυνατότητα της ελεύθερης μετακίνησης του προϊόντος μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. την απομάκρυνση όλων των υπολοίπων προϊόντων της ίδιας κατηγορίας χωρίς σήμανση από την αγορά, με απαγόρευση εισόδου στα τελωνεία, αλλά και ταυτόχρονη επαγρύπνηση των αρχών. Τα πιο κοινά προϊόντα ξύλου που προέρχονται από πριστή ξυλεία είτε από μηχανές πλανίσματος, είναι η δομική ξυλεία, η ξυλεία παρκέτων και η ξυλεπένδυση. Η ευρωπαϊκή προδιαγραφή ΕΝ αναφέρεται στη δομική ξυλεία και απαιτεί σήμανση σε κάθε τεμάχιο της ξυλείας. Όταν λέμε δομική ξυλεία αναφερόμαστε στα προϊόντα πριστής ξυλείας που χρησιμοποιούνται ως στοιχεία δόμησης σε στέγες ή ξύλινες προκατασκευές σκελετού τοιχοποιίας, πατωμάτων σπιτιών και άλλων κτιρίων, όπως αποθηκών, εργοστασίων, υπόστεγων, γυμναστηρίων, εκπαιδευτηρίων κ.α. Η δομική ξυλεία καθορίζεται στο πρότυπο EN προδιαγραφή και απαιτεί σήμανση για κάθε 14 ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ

14 Τα σοβαρότερα σφάλματα που παρατηρούνται στην παραγωγή και διάθεση της πριστής δομικής ξυλείας είναι: η περιεχόμενη υψηλή υγρασία του ξύλου, τα σφάλματα δομής και οι διαστάσεις της δομικής ξυλείας. κομμάτι της ξυλείας. Σε ότι αφορά την ποιότητα, πρέπει να γίνει κατάταξη της ξυλείας σε κλάσεις, ενώ υπάρχουν απαιτήσεις σχετικά με τις επιτρεπόμενες παραμορφώσεις, ραγάδες, την κάθε είδους υποβάθμιση, τα βιολογικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα και την επιτρεπόμενη απόκλιση από τις προδιαγραφόμενες διαστάσεις. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη απαίτηση όσον αφορά την περιεκτικότητα σε υγρασία. Το πρότυπο είναι υποχρεωτικό από 1η Σεπτεμβρίου H πριστή δομική ξυλεία στην Eλλάδα και την Eυρώπη Η ελληνική αγορά παραγωγής και διάθεσης προϊόντων πριστής δομικής ξυλείας δεν έχει προβεί σε καμία ενέργεια προσαρμογής στα δεδομένα της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Τα ελληνικά πριστήρια παράγουν πριστή δομική ξυλεία από τα δασοπονικά είδη ελάτης, πεύκης και ερυθρελάτης. Οι κορμοί των δένδρων αυτών προέρχονται από ελληνικά δάση, ενώ μια μικρή ποσότητα εισάγεται από ευρωπαϊκές χώρες. Τα πριστήρια δεν ακολουθούν συγκεκριμένη τεχνική προδιαγραφή. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά των προϊόντων πριστής δομικής ξυλείας (είδος ξύλου, διαστάσεις, περιεχόμενη υγρασία, επιτρεπόμενα σφάλματα) που εφαρμόζονται έχουν καθιερωθεί από την ίδια την αγορά και αρκετές φορές, εφόσον δεν υπάρχει κανένας έλεγχος, δεν ανταποκρίνονται στις προβλεπόμενες προδιαγραφές, δεν εξασφαλίζουν διάρκεια και ασφάλεια στην κατασκευή και δεν κατοχυρώνουν τον αγοραστή. Η τήρηση κανόνων τεχνολογίας κατά την παραγωγή, που έχει ως αποτέλεσμα την καλή ποιότητα και την καταλληλότητα της πριστής ξυλείας για δομικές κατασκευές επαφίεται στη σοβαρότητα της επιχείρησης, η οποία σε κάθε περίπτωση έχει ως στόχο το κέρδος. Τα σοβαρότερα σφάλματα που παρατηρούνται στην παραγωγή και διάθεση της πριστής δομικής ξυλείας είναι: η περιεχόμενη υψηλή υγρασία του ξύλου, τα σφάλματα δομής και οι διαστάσεις της δομικής ξυλείας. Σε ότι αφορά την υγρασία του ξύλου, η ξυλεία διατίθεται στην αγορά πολλές φορές με υψηλή περιεκτικότητα 25% και 30%, γεγονός που δημιουργεί προβλήματα παραμορφώσεων στις κατασκευές. Η ποιότητα της ξυλείας, εφόσον αυτή δεν είναι πιστοποιημένη, είναι πολλές φορές χαμηλή και ακατάλληλη για εφαρμογές σε στέγες, ξυλότυπους κ.α. Οι διαστάσεις των πριστών συνήθως υπολείπονται των πραγματικών με αποτέλεσμα να προκύπτουν προβλήματα στατικότητας στις ξύλινες κατασκευές. Συχνά τα σανίδια έχουν πάχος 22 έως 23 mm αντί των 24 mm και τα καδρόνια έχουν διαστάσεις διατομής 40x50 mm αντί των 50x70 mm κ.ο.κ. Οι στρεβλώσεις αυτές της ελληνικής αγοράς θα εκλείψουν σιγά σιγά με την υποχρεωτική πιστοποίηση της πριστής δομικής ξυλείας. Από την άλλη πλευρά γίνεται και εισαγωγή στη χώρα μας τεράστιων ποσοτήτων πριστής δομικής ξυλείας (κυρίως από Σουηδία, Φινλανδία, και Ρωσία), η οποία πολλές φορές δεν είναι πιστοποιημένη και δεν είναι κατάλληλη για δομικές εφαρμογές. Ο Πίνακας 3 που ακολουθεί παρουσιάζει τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές προϊόντων ξύλου που χρησιμοποιούνται σε ξύλινες κατασκευές κτιρίων, καθώς και τις ημερομηνίες υποχρεωτικής εφαρμογής τους. Από τον πίνακα γίνεται φανερό ότι για τα περισσότερα προϊόντα ξύλου βρισκόμαστε ήδη στην υποχρεωτική εφαρμογή των προδιαγραφών, γεγονός που σημαίνει ότι κινούμαστε ήδη στα πλαίσια της ελαστικής εφαρμογής της νομοθεσίας, γεγονός που εγκυμονεί κινδύνους για την αγορά, αφού δεν βρισκόμαστε σε πορεία οργάνωσης και προσαρμογής. Ήδη αρκετοί οργανισμοί του Δημοσίου άρχισαν να απαιτούν την πιστοποίηση των προϊόντων που χρησιμοποιούνται στις κατασκευές τους και αυτό αποκλείει τα ελληνικά προϊόντα πριστής δομικής ξυλείας. Από τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις πριστηρίων ξυλείας θα πρέπει να δραστηριοποιηθούν και να προβούν σε όλες τις ενέργειες που θα τους επιτρέψουν την άμεση πιστοποίηση των προϊόντων τους, ώστε να είναι έτοιμες να αντιμετωπίσουν την εφαρμογή του νομικού πλαισίου, που πολύ γρήγορα θα επιβληθεί. 15 ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ

15 Πίνακας 3. Ευρωπαϊκές προδιαγραφές προϊόντων ξύλου και προκατασκευασμένων στοιχείων που χρησιμοποιούνται σε ξύλινες δομικές κατασκευές. Προϊόν Προδιαγραφή Ημερομηνία εφαρμογή Ξυλοπλάκες EN Προκατασκευασμένα δομικά Στοιχεία EN LVL για κατασκευές EN Ξυλεία πατωμάτων EN Επικολλητή ξυλεία EN Πελεκητή ξυλεία κατασκευών EN Ξυλοπλάκες και επενδύσεις από μασίφ ξύλο EN Καλοκαίρι 2008 Ξυλεία κατασκευών με finger joint EN 1549 Εμποτισμένη ξυλεία κατασκευών EN Στύλοι EN Άνοιξη 2009 Στρογγύλη ξυλεία κατασκευών EN Άνοιξη 2009 Μεταλλικές συνδέσεις EN / EN Άνοιξη 2009 Προκατασκευασμένα στοιχεία EN Άνοιξη 2009 Η διαδικασία της πιστοποίησης προϊόντων ξύλου εξαρτάται από το επίπεδο οργάνωσης της αγοράς και το επίπεδο τεχνολογίας μιας χώρας. Οι προηγμένες τεχνολογικά χώρες της Ευρώπης έχουν από χρόνια δραστηριοποιηθεί στον τομέα ελέγχου ποιότητας και θέσπισης προδιαγραφών για τα προϊόντα ξύλου και ειδικότερα για τα προϊό ντα δομικής ξυλείας. Ειδικότερα, η Γερμανία και οι Σκανδιναβικές χώρες έχουν αναπτύξει και μηχανήματα προηγμένης ηλεκτρονικής τεχνολογίας με ειδικούς scanners, αισθητήρες ακτίνων Χ, χρώματος και laser, για την αναγνώριση των σφαλμάτων του ξύλου, των ρόζων, την εκτίμηση της πυκνότητας και του χρώματος, με στόχο την ποιοτική ταξινόμηση του ξύλου αλλά και τη βέλτιστη κοπή και κατεργασία του ξύλου. Τα παραγόμενα προϊόντα πριστής ξυλείας στην Ελλάδα Στα ελληνικά πριστήρια παράγονται τα ακόλουθα προϊό - ντα πριστής δομικής ξυλείας: Η πελεκητή ξυλεία (τετραγωνισμένη στρογγύλη) από πολύ λεπτά κορμίδια (λατάκια) διατομής μέχρι 10x10cm και μήκους μέχρι 6m. Η πελεκητή ξυλεία από λεπτή στρογγύλη ξυλεία διατομής μέχρι 25x25cm και μήκους μέχρι 12m. Σανίδια (τάβλες) πάχους 24cm, και μήκους 2-6m. Λεπτά σανίδια (μισόταβλες) πάχους 16-18mm και μήκους 2-5m, Σκουρέτα (πολύ λεπτά σανίδια) πάχους 12mm, Καδρόνια με διατομές (3-8)x(3-8)cm σε μεγάλη ποικιλία συνδυασμών, με επικρατέστερους τους: 3x4, 4x4, 5x5, 5x7, 6x6, 6x8, 8x8cm και μήκη 2-6m. Μαδέρια, πάχους 5cm, πλάτους 20-30cm και μήκους 3-6m. Δοκοί σε ποικιλία διατομών ανάλογα με το άνοιγμα των κατασκευών όπως 7x12, 8x14, 8x15, 9x18, 10x20, 12x22cm και μήκη από 3-10m, Κολόνες (ορθοστάτες) με διατομή 10x10cm 12x12cm, 14x14cm και μήκη 3-7m. 16 ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ

16 Η διαδικασία της πιστοποίησης προϊόντων ξύλου εξαρτάται από το επίπεδο οργάνωσης της αγοράς και το επίπεδο τεχνολογίας μιας χώρας. Οι προηγμένες τεχνολογικά χώρες της Ευρώπης έχουν από χρόνια δραστηριοποιηθεί στον τομέα ελέγχου ποιότητας και θέσπισης προδιαγραφών για τα προϊόντα ξύλου και ειδικότερα για τα προϊόντα δομικής ξυλείας. Οι εφαρμογές των προϊόντων πριστής δομικής ξυλείας είναι οι ακόλουθες: Η πελεκητή ξυλεία χρησιμοποιείται σε στέγες ως δοκοί (τεγίδες) οροφής και ως καβαλάρηδες. Τα σανίδια (τάβλες), οι μισόταβλες και τα σκουρέτα χρησιμοποιούνται για επικάλυψη στέγης (πέτσωμα στέγης). Τα σανίδια χρησιμοποιούνται επίσης για επένδυση εξωτερικών και εσωτερικών τοίχων προκατασκευασμένων ξύλινων σπιτιών και για υπόστρωμα ξύλινων πατωμάτων πάνω στο οποίο καρφώνεται το κυρίως πάτωμα, καθώς και για ξυλότυπο μπετού. Η μισόταβλα χρησιμοποιείται επίσης ως υπόστρωμα ξύλινων δαπέδων. Τα καδρόνια χρησιμοποιούνται ευρύτατα σε στέγες, στην υποδομή των πατωμάτων, σε ξυλότυπους, στον σκελετό ξύλινων προκατασκευασμένων σπιτιών (τοιχοποιίας, πατωμάτων). Τα μαδέρια χρησιμοποιούνται σε σκαλωσιές, σε ειδικά πατώματα μπαλκονιών, προβλητών. Οι κολόνες χρησιμοποιούνται σε μπαλκόνια, σε σκελετούς ξύλινων σπιτιών, σε πέργκολες, σε ορθοστάτες φωτισμού κ.α.. Τα είδη ξύλου που κατεργάζονται στην Ελλάδα είναι: η κεφαλληνιακή ελάτη, η μαύρη πεύκη και η δασική πεύκη, η ερυθρελάτη σε μικρές ποσότητες, το κυπαρίσσι σε πολύ μικρές ποσότητες. Στην ελληνική αγορά εισάγονται τεράστιες ποσότητες ξυλείας για δομικές εφαρμογές. Λόγω της έλλειψης ελέγχου ο κάθε εισαγωγέας εισάγει δομική ξυλεία από όποια χώρα επιθυμεί και ανάλογα με τα προϊόντα που ζητάει η αγορά, χωρίς να ελέγχεται η καταλληλότητα του είδους ξύλου και της ποιότητας. Έτσι υπάρχει στην ελληνική αγορά πελεκητή ξυλεία ερυθρελάτης σε μικρές διατομές από ανώριμο ξύλο (λατάκια) ακατάλληλο για κατασκευή στεγών και ξυλοτύπων, το οποίο στις χώρες προέλευσης δε βρίσκει τέτοιες εφαρμογές. 17

17 Η έλλειψη βαθμονομημένης ξυλείας στην ελληνική αγορά, το βασικό αγκάθι για την εφαρμογή του Ευρωκώδικα 5. Αν και έχουν γίνει βήματα για τη χρήση του Ευρωκώδικα 5 (υπάρχει δωρεάν σχετικό εγχειρίδιο χρήσης με παραδείγματα στην ιστοσελίδα του ΤΕΕ), η εφαρμογή του από τους μηχανικούς προσκρούει στην έλλειψη πιστοποίησης. Έτσι το ξύλο υστερεί σε σχέση με άλλα δομικά υλικά όπως είναι το σκυρόδεμα και ο χάλυβας και καθίσταται μη ανταγωνιστικό. Οι μηχανικοί, όταν χρησιμοποιούν ξύλο, για να είναι ασφαλείς στην επιλογή τους χρησιμοποιούν μεγάλες διατομές με αποτέλεσμα να είναι δύσχρηστο σε σχέση με άλλα υλικά. Η φυσική ξυλεία είτε πρόκειται για εγχώρια είτε για εισαγόμενη δεν είναι πιστοποιημένη και δεδομένου ότι η εφαρμογή του Ευρωκώδικα θα είναι υποχρεωτική, ο μηχανικός βρίσκεται εγκλωβισμένος ανάμεσα στη θεωρία και την πράξη. Τα πριστήρια πρέπει να οργανωθούν και να βρεθεί τρόπος μέσω των Πανεπιστημίων και άλλων Ινστιτούτων προκειμένου να γίνει ερευνητική εργασία για την πιστοποίηση με βάση τα κριτήρια του Ευρωκώδικα. Της Δρ. Ελευθερίας Τσακανίκα-Θεοχάρη Στην Ελλάδα δεν υπάρχει βαθμονομημένη φυσική ξυλεία ούτε με τους παλιούς Κανονισμούς. Για τα βιομηχανικά προϊόντα ξύλου, όπως είναι η επικολλητή ξυλεία, τα πράγματα είναι καλύτερα γιατί οι περισσότερες βιομηχανίες στην Ευρώπη, και κάποιες (λιγοστές όμως) στην Ελλάδα, έχουν ήδη υιοθετήσει τους νέους Κανονισμούς και παράγουν βαθμονομημένη ως προς την αντοχή επικολλητή ξυλεία σύμφωνα με τις προδιαγραφές των σχετικών ΕΝs που συνοδεύουν τον Ευρωκώδικα 5. Η Ιταλία και η Πορτογαλία, χώρες επίσης χωρίς προηγούμενους εθνικούς κανονισμούς για το ξύλο, έχουν ήδη ξεκινήσει εδώ και αρκετά χρόνια να οργανώνονται για την διαβάθμιση σε κατηγορίες αντοχής των εγχώριων ειδών φυσικής ξυλείας. Η Ελλάδα, Ευρωπαϊκή χώρα με αξιόλογο και ως προς την ποιότητα και ως προς την ποσότητα, εγχώριο δασικό πλούτο, πρέπει, έστω και την τελευταία στιγμή, να προχωρήσει στην καταγραφή, περιγραφή, αξιολόγηση και αποτίμηση του δασικού της πλούτου και των δασικών προϊόντων, καθώς και των δυνατοτήτων ανάπτυξης και βελτίωσης της υπάρχουσας παραγωγής της χώρας. Πρέπει επίσης, πολύ σύντομα, εισαγωγείς, παραγωγοί, πανεπιστημιακοί και οι ειδικές επιτροπές που έχουν συσταθεί, να συνεργαστούν για την καθιέρωση ελληνικού συστήματος πιστοποίησης και διαδικασιών ελέγχου της δομικής ξυλείας καθώς και για την ενημέρωση και προετοιμασία του τεχνικού και εμπορικού κόσμου αφού ο Ευρωκώδικας 5 θα αρχίσει να εφαρμόζεται όπως προαναφέρθηκε πολύ σύντομα. Σκοπός της διαβάθμισης είναι η μετατροπή του ξύλου από φυσικό ακατέργαστο υλικό σε ανταγωνιστικό και αξιόπιστο δομικό υλικό με την βοήθεια σύγχρονων προτύπων διαβάθμισης. Ξυλεία οποιουδήποτε συνδυασμού, είδους και προέλευσης κατατάσσεται σε κατηγορίες αντοχής, ώστε να πληρούνται κοινές απαιτήσεις για την ενιαία Ευρωπαϊκή αγορά. Πρέπει να επισημανθεί η σημαντικότατη αλλαγή στον τρόπο βαθμονόμησης των ξύλινων δομικών στοιχείων ως προς την αντοχή (υπάρχει διαχωρισμός μεταξύ της διαβάθμισης ως προς την εμφάνιση και της διαβάθμισης ως προς την αντοχή. Η παρουσία των φυσικών ελαττωμάτων ( η ακανόνιστη κατανομή του εαρινού και φθινοπωρινού ξύλου, ο ακανόνιστος σχηματισμός των ετήσιων δακτυ- 18 ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ

18 λίων, η πολυχρωμία, η συστροφή των ινών κατά τον άξονα του κορμού, οι ακανόνιστες ή ανώμαλες ίνες, η δημιουργία λούπων, οι ρωγμές, οι ραγάδες κ.α) του ξύλου και κυρίως των ρόζων (διάταξη, θέση, αριθμός και μέγεθος) αποτελεί τον κρισιμότερο παράγοντα καθορισμού των μηχανικών του ιδιοτήτων. Η πυκνότητα (απόσταση αυξητικών δακτυλίων), αποτελεί τον επόμενο κρισιμότερο παράγοντα. Γι αυτό το ξύλο, σε αντίθεση με τα άλλα δομικά υλικά (σκυρόδεμα, χάλυβα κλπ.) δεν μπορεί να διαβαθμιστεί μέσω δοκιμίων, δηλαδή μικρών κομματιών ξύλου (συνήθως καθαρών από φυσικά ελαττώματα) σε εργαστήρια. Διαβαθμίζεται όλο το δομικό μέλος όπως θα χρησιμοποιηθεί στην κατασκευή, με τις πραγματικές του διαστάσεις (τελική διατομή και μήκος), μέσω οπτικής η /και μηχανητής διαβάθμισης. Πρόσφατα έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούνται και μέθοδοι διαβάθμισης με την χρήση υπερήχων. Οπτική Διαβάθμιση: Βασίζεται στην οπτική αποτίμηση της σπουδαιότητας των ελαττωμάτων του ξύλου (μέγεθος και διάταξη ρόζων, ευθυγραμμίας των ινών του ξύλου, ύπαρξη θυλάκων, ρωγμών κλπ.), καθώς και την αξιολόγηση του πάχους των ετησίων δακτυλίων. Πραγματοποιείται από άτομα με ειδική και πιστοποιημένη εκπαίδευση και εμπειρία. Μηχανητή Διαβάθμιση: Βασίζεται στην μέτρηση του μέτρου ελαστικότητας και την σταθερή συσχέτιση όλων των παραμέτρων μηχανικής συμπεριφοράς του ξύλου (αντοχές, μέτρα δυσκαμψίας κλπ.) μεταξύ τους, μέσω ειδικών μηχανών. Παρουσιάζει υψηλό βαθμός αξιοπιστίας, που βελτιώνεται εάν συνεκτιμηθούν και άλλες παράμετροι καθορισμού των αντοχών του ξύλου. Κάθε ξύλινο μέλος που βαθμονομείται πρέπει να μαρκάρεται στο σόκορο του με ειδικό σήμα στο οποίο πρέπει να αναγράφονται με σαφήνεια η κατηγορία αντοχής του, το είδος ή τα είδη ξύλου που χρησιμοποιήθηκαν, το ποσοστό περιεχόμενης υγρασίας (υγρή ή ξηρή ξυλεία), ο παραγωγός, ο οργανισμός πιστοποίησης του και τα πρότυπα (κανονισμοί) με τους οποίους βαθμονομήθηκε η ξυλεία (βλ. σχήμα TRADA). Μια βασική αρχή των έργων Πολιτικού Μηχανικού είναι ότι Κανονισμοί πρέπει να συνδυάζονται με σαφείς προδιαγραφές που αφορούν στις κατηγορίες αντοχής των χρησιμοποιούμενων δομικών υλικών, αλλιώς κάθε υπολογισμός είναι είτε μη ασφαλής είτε αντιοικονομικός. Η προφανής αυτή αρχή δεν ήταν δυνατόν μέχρι τώρα να εφαρμοστεί για τις ξύλινες κατασκευές. Η χρήση ιδιαίτερα συντηρητικών τιμών αντοχής που αναγκαστικά οδηγούνταν και οδηγούνται οι πολιτικοί μηχανικοί να χρησιμοποιούν, αφού δεν έχουν καμία πιστοποίηση για την αντοχή του ξύλου που θα προδιαγράψουν ή θα χρησιμοποιήσουν, σε αντίθεση με το Ω.Σ. και τον χάλυβα, επιβαρύνει ιδιαίτερα την οικονομία, την ασφάλεια της κατασκευής, και τελικά την ανταγωνιστικότητα του ξύλου ως δομικό υλικό. Όπως φαίνεται από τα παραπάνω, έχουν γίνει αρκετά βήματα ώστε η εφαρμογή του Ευρωκώδικα 5 να αποφέρει τους ανάλογους καρπούς. Απομένει μόνο η συνέχιση των προσπαθειών ώστε σύντομα οι μηχανικοί της χώρας μας να μπορούν να αξιοποιήσουν στο έπακρο τις δυνατότητες που τους δίνει ο Ευρωκώδικας 5 και το ξύλο να ξαναποκτήσει στην δόμηση την θέση που του ανήκει. Σημείωση: Το άρθρο είναι απόσπασμα από σχετική έκδοση της Δρ. Ελευθερίας Τσακανίκα-Θεοχάρη στην Κύπρο με τίτλο «Ο Ευρωκώδικας 5 και ο υπολογισμός των ξύλινων κατασκευών». Σκοπός της διαβάθμισης είναι η μετατροπή του ξύλου από φυσικό ακατέργαστο υλικό σε ανταγωνιστικό και αξιόπιστο δομικό υλικό με την βοήθεια σύγχρονων προτύπων διαβάθμισης. 19