ΑΙΜΟΔΟΣΙΑ ΜΑΘΗΜΑ 1ο ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

Transcript

1 ΑΙΜΟΔΟΣΙΑ ΜΑΘΗΜΑ 1ο ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

2 ΑΙΜΑ-ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ἵημι κατὰ τὴν σημ. εἶναι μτβ. τοῦ εἶμι θέτω εἰς κίνηση, κάνω τι νὰ κινηθεῖ 2. στέλνω 3. ἐπὶ ἤχων, ἐκπέμπω, ἐκστομίζω 4. ἐπὶ πραγμάτων, βάλλω, ἀκοντίζω, ἐκσφενδονίζω, ἐκτινάσσω' μετὰ γεν. προσ. ρίπτω κατά τινος β. ὅπως τὸ βάλλειν γ. ἡ αἰτ. συχνὰ παραλείπεται κατὰ τρόπον ὥστε τὸ ἵημι φαινομενικῶς εἶναι ἀμτβ., ρίπτω, βάλλω, πυροβολῶ 5. ἐπὶ ὕδατος, ἀφήνω νὰ ῥέει, νὰ τρέχει, νὰ χύνεται' ποταμὸς ἐπὶ γαῖαν ἵησιν, Ὀδ

3 ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ Γενικά, ο Ιπποκράτης θεωρεί ότι τα πάντα προέρχονται από τα 4 στοιχεία, σε καθένα από τα οποία ανταποκρίνεται η ιδιότητα του ψυχρού, του ξηρού, του θερμού, του υγρού. Στα στερεά συστατικά του σώματος υπερισχύει το γαιώδες και στα υγρά το υδατώδες. Συνεκτική ουσία των πάντων είναι το πνεύμα, έμφυτο και θερμό στον άνθρωπο, που εδρεύει στην καρδιά. Θεμελιώδη υγρά του σώματος είναι το αίμα, το φλέγμα, η κίτρινη και η μαύρη χολή. Από την ισορροπία και την ανισορροπία τους εξαρτάται η υγεία ή η νόσος.

4 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Ο Πλάτων τονίζει πως το αίμα πηγάζει από την καρδιά και περιφέρεται σε όλα τα μέλη του σώματος με ορμή. Ο Αριστοτέλης διακηρύσσει πως η απώλεια του αίματος προκαλεί θάνατο και πως το αίμα είναι βασικό για τη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος. Ο Γαληνός, απορρίπτει την άποψη του Ερασίστρατου ότι στις αρτηρίες ρέει αέρας και στις φλέβες αίμα, έδειξε με πείραμα ότι τόσο στις αρτηρίες όσο και στις φλέβες ρέει αίμα.

5 ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑΣ Το 1628 ο William Harvey απόδειξε ότι το αίμα κυκλοφορεί στο σώμα σε κλειστό κύκλωμα. Το 1615 ο Andreas Libavius επινόησε την συσκευή για ενδοφλέβια έγχυση υγρών. Το 1900 o Karl Landsteiner ανακαλύπτει το ανοσολογικό σύστημα των ομάδων Α, Β,Ο και το 1940 το σύστημα Rhesus. Το 1947 καθιερώθηκε διεθνώς το αντιπηκτικό ACD (Acide citrique Citrate de soude,dextrose)

6 ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑΣ Η πρώτη μετάγγιση αίματος πραγματοποιείται στην Πολυκλινική Αθηνών από τον καθηγητή Σπ.Οικονόμου. Χρησιμοποίησε αίμα που πήρε από τον βοηθό του Μ.Πατρικαλάκη

7 Ο Α. Αραβαντινός πραγματοποιεί θεραπευτικές μεταγγίσεις με την έννοια της ανοσοθεραπείας σε περιπτώσεις λεϊσμανιάσεως Βαλκανικοί & Α Παγκόσμιος Πόλεμος Πηγή:ΕΚΕΑ

8 ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Στην Ελλάδα σημαντικό έργο άφησε ο Ιατρός Ηλίας πολίτης,ίδρυσε το τμήμα παραγώγων αίματος στο Νοσοκομείο Δάμων Βασιλείου Η πολιτεία τιμώντας τον καθιέρωσε την 8 και 9 η Απριλίου ως μέρες εθελοντικής αιμοδοσίας.

9 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ 1. Η εξασφάλιση της αναγκαίας ποσότητας και κατάλληλης ποιότητας αίματος και παραγώγων. 2. Η ασφάλεια στην μετάγγιση με την ελαχιστοποίηση των κινδύνων μετάδοσης 3. λοιμωδών νόσων, όπως η σύφιλη, η ηπατίτιδα Β και C και το AIDS. 4. Ο εργαστηριακός έλεγχος και η παρασκευή του αίματος. 5. Η προετοιμασία του αίματος για τη μετάγγιση. 6. Η παρακολούθηση χρόνιων ασθενών με συγγενή αιματολογικά νοσήματα και σαν παράδειγμα αναφέρονται η αιμορροφιλία και το μεγάλο πρόβλημα στη χώρα μας, η μεσογειακή αναιμία. 7. Ο έλεγχος και η αντιμετώπιση των διαταραχών της πηκτικότητας του αίματος (αιμορραγική διάθεση, θρόμβωση). 8. Ο έλεγχος αυτοάνοσων νοσημάτων του αίματος.

10 ΣΚΟΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΔΟΜΗ 1. Έλεγχος της ιστοσυμβατότητας δηλαδή των αντιγόνων και των ιστών, με σκοπό την επιλογή του κατάλληλου δότη για ένα δέκτη, για μία μεταμόσχευση μυελών των οστών. 2. Επίσης σαν έργο έχουν την παρασκευή αντιορών, που χρησιμοποιούνται σαν αντιδραστήρια, την παρασκευή των παραγώγων και τη συντήρηση των στοιχείων του αίματος με τη μέθοδο της κρυοβιολογίας. 3. Η πλάσμα-κυτταροαφαίρεση, με τα καινούργια μηχανήματα, 4. Η εκπαίδευση του ιατρικού, νοσηλευτικού και παραϊατρικού προσωπικό.

11 ΧΩΡΟΙ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ Αίθουσα αναμονής: χώρος που περιμένουν οι αιμοδότες, εκεί συμπληρώνεται το δελτίο αιμοδότη. Αίθουσα εξέτασης: λαμβάνεται το ιστορικό, σφίξεις ανά λεπτό, αρτηριακή πίεση, αιμοσφαιρίνη, αιματοκρίτης.

12 ΑΙΘΟΥΣΑ ΑΙΜΟΛΗΨΙΩΝ Είναι ευρύχωρη, φωτεινή, καθαρή φιλική προς τον αιμοδότη. Ειδικές κλίνες που αλλάζουν κλίση σε περίπτωση λιποθυμίας. Ζυγοί ανακινητήρες που ανακινεί το αίμα με αντιπηκτικό, με ειδοποίηση ηχητική.

13 ΑΙΘΟΥΣΑ ΑΝΑΝΗΨΗΣ Είναι ο χώρος παραμονής των αιμοδοτών μετά την αιμοληψία. Τους χορηγείται αναψυκτικό και ελαφριά τροφή.

14 ΑΙΘΟΥΣΑ ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑΣ Είναι το εργαστήριο που φυγοκεντρούμε τα δείγματα, γίνονται οι ομάδες αίματος των αιμοδοτών και ασθενών, οι δοκιμασίες συμβατότητας και τα screening tests.

15 ΑΙΘΟΥΣΑ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ Είναι το εργαστήριο που παρασκευάζονται και φυλάσσονται τα παράγωγα του αίματος (πλάσμααιμοπετάλια). Πρέπει να διαθέτει ψυκτικές φυγόκεντρους, καταψύκτες πλάσματος, ανακινητήρες αιμοπεταλίων.

16 ΑΙΘΟΥΣΑ ΙΟΛΟΓΙΚΟΥ-ΟΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ Είναι το εργαστήριο που γίνεται ο ορολογικός έλεγχος των αιμοδοτών για τα μεταδιδόμενα νοσήματα. Οι ασκοί ελέγχονται για ηπατίτιδα Β, ηπατίτιδα C,HIV ½, HTLV1/2, και σύφιλη.

17 ΣΤΕΛΕΧΩΣΗ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑΣ Ιατρικό προσωπικό. Τεχνολογικό ή παραϊατρικό, (τεχνολόγοι, βιολόγοι, χημικοί). Νοσηλευτικό.

18 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΑΙΜΟΔΟΤΩΝ ΗΛΙΚΙΑ: πρέπει να είναι μεταξύ ετών. ΣΩΜΑΤΙΚΟ ΒΑΡΟΣ: για τους άνδρες δεν πρέπει να είναι κατώτερος των 50 κιλών, και για τις γυναίκες των 48 κιλών. ΕΛΑΦΡΙΑ ΤΡΟΦΗ: πρέπει να έχει προηγηθεί 3 ώρες της αιμοδοσίας. Να μην είναι υπό την επήρεια αλκοόλ, φαρμακευτικών ουσιών.

19 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΙΜΟΔΟΤΗ έχετε δώσει άλλη φορά αίμα; Αποκλείονται αιμοδότες που έχουν δώσει τις τελευταίες 8 εβδομάδες-who ή τρεις μήνες-αιματολογική εταιρεία. έχετε προβλήματα υγείας και ποια; έχετε απορριφθεί ποτέ από αιμοδότης; Πότε είχατε έμμηνο ρύση (γυναίκες);

20 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ είστε έγκυος (γυναίκες); παίρνετε φάρμακα; χάσατε τελευταία ανεξήγητα βάρος; έχετε χειρουργηθεί; Είχατε ποτέ ίκτερο ή ηπατίτιδα; Σας χορηγήθηκε ποτέ υπεράνοσος γ- σφαιρίνη; Σε περίπτωση που κάποιος είναι αρνητικός στο αντιγόνο επιφανείας με την σύμφωνη γνώμη ιατρού γίνεται δεκτός.

21 ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΠΙΚΤΗΤΗΣ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ.

22 HIV 1981: First Case of AIDS The first cases of a syndrome initially called GRID (Gayrelated Immunodeficiency Disease), due to its prevalence among gay men, are reported. It is later renamed AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome). 1982: Blood-Borne Theory When hemophiliacs also begin to develop GRID, theory developed that the syndrome may be blood borne. 1983: AIDS Virus Isolated Researchers isolate the virus that causes AIDS. 1984: AIDS Virus Identified Virus that causes AIDS identified as HTLV III - human T-cell lymphotropic virus. 1985: First AIDS Blood-Screening Test First blood-screening test to detect the presence or absence of HIV antibodies. The ELISA test is universally adopted by American blood banks and plasma centers. 1999: NAT Testing Blood centers in the United States begin implementation of Nucleic Acid Testing (NAT) for all blood donations. It narrows the so-called window period - after - a donor is infected by HIV, Hepatitis-B and Hepatitis-C but - before - the condition is detectable by routine methods.

23 HIV Μήπως είχατε ανεξήγητο πυρετό Νυκτερινές εφιδρώσεις Ανεξήγητες διάρροιες Λεμφαδενοπάθεια Απώλεια βάρους

24 HIV Κατά την λήψη του ιστορικού είναι απαραίτητες κάποιες ερωτήσεις για την σεξουαλική ζωή του δότη οι οποίες όμως γίνονται με κάποια διακριτικότητα. Σε εθελοντές αιμοδότες (άνδρες) περιλαμβάνονται και ερωτήσεις για τυχόν ομοφυλοφιλικές σχέσεις.

25 ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ Δότες που εμβολιάσθηκαν με ζώντες εξασθενημένους ιούς π.χ MMR- SABIN, ευλογιά αναβάλλεται η αιμοδοσία για τρεις εβδομάδες. Με αδρανοποιημένα εμβόλια π.χ dt,γρίπη, χολέρα, πολυομυελίτιδας salk, η αιμοληψία αναβάλλεται για τρεις μέρες. Στο εμβόλιο της λύσσας για ένα χρόνο. Αντιτετανική ανοσοσφαιρίνη για τέσσερεις εβδομάδες.

26 ΑΛΛΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ. Είχατε ποτέ πνευμονολογικό πρόβλημα (φυματίωση). Είχατε αιμορραγίες, προβλήματα με το στομάχι; Πρόβλημα με την καρδιά; Με τα νεφρά σας; (ασθενείς με σπειραματονεφρίτιδα αποκλείονται για πέντε χρόνια). Λιποθυμικά επεισόδια σπασμούς;

27 ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Πολυκυτταραιμία, άλλο υπερπλαστικό νόσημα αποκλείονται από αιμοδότες. Φορείς μεσογειακής αναιμίας μπορούν να γίνουν δότες με την σύμφωνη γνώμη του ιατρού και εφόσον η αιμοσφαιρίνη είναι φυσιολογική. Φορείς δρεπανοκυτταρικής αναιμίας δεν γίνονται δεκτοί.

28 ΕΛΟΝΟΣΙΑ Απορρίπτονται όσοι έχουν νοσήσει τα τελευταία χρόνια. Εθελοντές που έζησαν σε ενδημικές χώρες τα τελευταία τρία χρόνια. Άτομα που πήραν ανθελονοσιακή θεραπεία για τρία χρόνια.

29 FDA Screening Guidelines Most travelers to an area with malaria are deferred from donating blood for 1 year after their return. Former residents of areas where malaria is present will be deferred for 3 years. People diagnosed with malaria cannot donate blood for 3 years after treatment, during which time they must have remained free of symptoms of malaria.

30 ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Υποψήφιοι δότες με σακχαρώδη διαβήτη που ρυθμίζονται μόνο με δίαιτα γίνονται δεκτοί. Με φαρμακευτική αγωγή αποκλείονται.

31 ΑΛΛΕΡΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Δότες με άσθμα αποκλείονται λόγω μετάδοσης της υπερευαισθησίας στο δότη. Δότες υπό θεραπεία με ενέσεις απευαισθητοποίησης αναβάλλεται η αιμοληψία για 72 ώρες. Αλλεργία στη γύρη για όσο διάστημα διαρκούν τα συμπτώματα. Σε φαρμακευτική αλλεργία για ένα χρόνο.

32 ΑΛΛΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Λοιμώδης μονοπυρήνωση αναβολή για δύο χρόνια. Βρουκέλλωση για δύο χρόνια. Τοξοπλάσμωση για δύο χρόνια Ρευματικός πυρετός για δύο χρόνια, σε περίπτωση προσβολής της καρδιάς πλήρης αποκλεισμός.

33 ΑΛΛΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Νοσήματα θυροειδούς Σύφιλης πλήρης αποκλεισμός. Επιχείλιος έρπης-μέχρι υποχωρήσεως του έρπητα. Έρπης γεννητικών οργάνων- πλήρης αποκλεισμός. Γονόροια για ένα χρόνο. Τρυπανοσωμίωση, φιλαρίαση, λεϊσμανίαση (καλά-αζάρ).

34 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑΣ Στηρίζεται στο θεσμό της εθελοντικής προσφοράς. Το αίμα και τα παράγωγα διατίθεται δωρεάν. Η διαχείριση διέπεται από διατάξεις και νόμους. Απαγορεύεται κάθε οικονομική συναλλαγή.

35 ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΙΜΟΔΟΣΙΑΣ Σκοπός του είναι εύρεση, συλλογή, από πληθυσμιακές ομάδες η αποθεματοποίηση και η κατεργασία των παραγώγων. Ο συντονισμός της διακίνησης, η επιστημονική έρευνα και η εκπαίδευση του προσωπικού.

36 ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Κέντρα αιμοδοσίας (σημερινά κέντρα αίματος) Σταθμοί αιμοδοσίας Α&Β τάξης (έχουν καταργηθεί). Υπουργείο υγείας ΔΥΠΕ

37 ΚΕΝΤΡΑ ΑΙΜΑΤΟΣ Λαμβάνουν άδεια από το ΕΚΕΑ και το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλλυλεγγύης. Ελέγχουν τα πάντα σχετικά με την συλλογή, ασφάλεια, διακίνηση του αίματος.

38 ΣΚΟΠΟΣ ΚΕΝΤΡΩΝ ΑΙΜΑΤΟΣ Αιμοληψίες σε πληθυσμιακές ομάδες. Διαχωρισμός αίματος και παραγώγων. Έλεγχος Ποιότητα ορθή πρακτική και ασφάλεια. Εθελοντική αιμοδοσία-αρχείο προγράμματα. Διακίνηση συσκευασία ασφαλή μεταφορά. Απόσυρση ακριβή, αποτελεσματική, επαληθεύσιμη απόσυρση όταν χρειασθεί (ιχνηλασιμότητα).

39 E.U Σύμφωνα με τις οδηγίες της Ε.Ε: Εθνικό κέντρο αιμοδοσίας-εκεα. 9 κέντρα αίματος σε όλη την Ελλάδα.