Κοινοτικό πρόγραµµα δράσης για τη δηµόσια υγεία

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΕΝΙΚΗ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ιεύθυνση G - ηµόσια Υγεία G3 - Προαγωγή της υγείας, παρακολούθηση της υγείας και πρόληψη των κακώσεων Λουξεµβούργο, 2 Ιουλίου, 2003 Κοινοτικό πρόγραµµα δράσης για τη δηµόσια υγεία Πρώτη συνεδρίαση του δικτύου αρµόδιων αρχών Πτυχή «Πληροφόρηση και Γνώση για την Υγεία» Λουξεµβούργο, 10 Ιουλίου 2003 Αίθουσα EUFO 001 Συζήτηση περί κοινοτικών δεικτών υγείας

2 Έγγραφο συζήτησης για την πρώτη φάση ενός συνόλου βασικών δεικτών υγείας στην ΕΕ Σκοπός και στόχοι του νέου προγράµµατος της ΕΕ στον τοµέα της δηµόσιας υγείας Ο συνολικός σκοπός του νέου προγράµµατος για τη δηµόσια υγεία ((απόφαση αριθ. 1786/2002/ΕΚ της 23ης Σεπτεµβρίου 2002 για τη θέσπιση προγράµµατος κοινοτικής δράσης στον τοµέα της δηµόσιας υγείας ( )) είναι «να συµβάλει στην επίτευξη υψηλού επιπέδου σωµατικής και ψυχικής υγείας και ευεξίας καθώς και µεγαλύτερης ισότητας σε θέµατα υγείας σε ολόκληρη την Κοινότητα, κατευθύνοντας τη δράση προς τη βελτίωση της δηµόσιας υγείας, την πρόληψη ασθενειών και διαταραχών και την εξάλειψη των πηγών κινδύνου για την υγεία, µε σκοπό την καταπολέµηση της νοσηρότητας και της πρόωρης θνησιµότητας, λαµβανοµένων υπόψη του φύλου και της ηλικίας. Για την εκπλήρωση του σκοπού αυτού, οι δράσεις θα πρέπει να καθοδηγούνται από την ανάγκη αύξησης του προσδόκιµου ζωής χωρίς ανικανότητα ή ασθένεια, προαγωγής της ποιότητας της ζωής και ελαχιστοποίησης των οικονοµικών και κοινωνικών συνεπειών της ασθένειας, µειώνοντας έτσι τις ανισότητες στον τοµέα της υγείας, λαµβανοµένης υπόψη της περιφερειακής προσέγγισης όσον αφορά τα θέµατα υγείας». Το πρόγραµµα θα πρέπει να υποστηρίζει τη στρατηγική της Κοινότητας για την υγεία και να αποφέρει κοινοτική προστιθέµενη αξία «...αντιµετωπίζοντας τις νέες εξελίξεις, απειλές και προβλήµατα για τα οποία η Κοινότητα θα µπορεί να δράσει καλύτερα προκειµένου να προστατεύσει τον πληθυσµό της, συνδυάζοντας εθνικές δραστηριότητες που αναλαµβάνονται σχετικά µεµονωµένα και µε περιορισµένο αντίκτυπο και συµπληρώνοντάς τις προκειµένου να επιτευχθούν τα θετικά αποτελέσµατα για τον πληθυσµό της Κοινότητας, και συµβάλλοντας στην ενίσχυση της αλληλεγγύης και της συνοχής στην Κοινότητα. Η νέα στρατηγική για την υγεία και το πρόγραµµα δράσης για τη δηµόσια υγεία θα πρέπει να επιτρέψουν περαιτέρω ανάπτυξη της διάστασης των πολιτών στο πλαίσιο της κοινοτικής πολιτικής στον τοµέα της υγείας.» Το πρόγραµµα δίνει έµφαση σε ορισµένα σηµαντικότατα ζητήµατα για τη δηµόσια υγεία που αξίζουν προσοχής σε επίπεδο ΕΕ: Αύξηση του προσδόκιµου ζωής χωρίς ανικανότητα ή ασθένεια µείωση των διαφορών ως προς την κατάσταση της υγείας και τα αποτελέσµατα στον τοµέα της υγείας αντιµετώπιση των ανισοτήτων στην υγεία προσοχή σε σοβαρότερες νόσους αντιµετώπιση των καθοριστικών παραγόντων της υγείας µέσω της προώθησης και της πρόληψης - καπνός, διατροφή και αλκοόλ προστασία της υγείας σε όλες τις πολιτικές και τις δραστηριότητες της ΕΕ η διάσταση των πολιτών και η ίση πρόσβαση στην πληροφορία οι ανάγκες των υποψηφίων χωρών Το πρόγραµµα κοινοτικής δράσης στον τοµέα της δηµόσιας υγείας θα βασισθεί στις δραστηριότητες και τις εργασίες των οκτώ προγραµµάτων που λειτούργησαν στο προηγούµενο πλαίσιο για τη δηµόσια υγεία (καρκίνος, VIH/AIDS, ναρκωτικά, προαγωγή της υγείας, παρακολούθηση της υγείας, νόσοι σχετικές µε τη ρύπανση,

3 σπάνιες νόσοι και τραυµατισµοί και ατυχήµατα), καθώς και σε σχετικά ερευνητικά σχέδια που χρηµατοδοτούνται από προηγούµενα πλαίσια για την κοινοτική έρευνα. Ο ρόλος του συστήµατος πληροφόρησης και γνώσης για την υγεία στο νέο πρόγραµµα της ΕΕ για τη δηµόσια υγεία Οι δράσεις και τα συνοδευτικά µέτρα που αναφέρονται στο κείµενο του νέου προγράµµατος, (απόφαση αριθ. 1786/2002/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 23ης Σεπτεµβρίου 2002 για τη θέσπιση προγράµµατος κοινοτικής δράσης στον τοµέα της δηµόσιας υγείας ( ), περιλαµβάνουν: "την ανάπτυξη και λειτουργία, σε κοινοτικό επίπεδο, ενός βιώσιµου συστήµατος παρακολούθησης της υγείας το οποίο θα θέτει συγκρίσιµους ποσοτικούς και ποιοτικούς δείκτες, βάσει των υφιστάµενων εργασιών και των επιτευχθέντων αποτελεσµάτων και θα συλλέγει, αναλύει και διαδίδει διακοινοτικώς συγκρίσιµες και συµβατές πληροφορίες για την υγεία ανάλογα µε το φύλο και την ηλικία, όσον αφορά την κατάσταση της υγείας, τις πολιτικές για την υγεία και τους καθοριστικούς παράγοντες της υγείας, και ιδίως τη δηµογραφική, γεωγραφική και κοινωνικοοικονοµική κατάσταση, τους προσωπικούς και βιολογικούς παράγοντες, τις συµπεριφορές, όπως κατάχρηση ορισµένων ουσιών, διατροφή, σωµατική άσκηση, σεξουαλική συµπεριφορά, τους όρους διαβίωσης και εργασίας και τις περιβαλλοντικές συνθήκες, µε ιδιαίτερη έµφαση στις ανισότητες στην υγεία " (Παράρτηµα 1.1). Το στατιστικό µέρος του συστήµατος της παρακολούθησης της υγείας θα αναπτυχθεί, σε συνεργασία µε τα κράτη µέλη, βάσει του κοινοτικού στατιστικού προγράµµατος, όπου χρειάζεται, για την προώθηση των συνεργιών και την αποφυγή διπλών προσπαθειών. Στις µελλοντικές ενέργειες περιλαµβάνεται η βελτίωση του συστήµατος διαβίβασης και ανταλλαγής πληροφοριών και δεδοµένων για την υγεία, συµπεριλαµβανοµένης της πρόσβασης του κοινού, και η ανάπτυξη και αξιοποίηση των µηχανισµών για την ανάλυση, την παροχή συµβουλών, την υποβολή εκθέσεων, την πληροφόρηση και τη διαβούλευση µε τα κράτη µέλη και τους ενδιαφερόµενους φορείς όσον αφορά θέµατα υγείας κοινοτικού ενδιαφέροντος. Το προηγούµενο πρόγραµµα παρακολούθησης της υγείας και η ανάπτυξη δεικτών υγείας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα Το κύριο µέρος της εργασίας που έχει εκτελεστεί έως σήµερα για την ανάπτυξη του µελλοντικού συστήµατος πληροφόρησης για την υγεία, έχει εκτελεστεί στο πλαίσιο του προγράµµατος για την παρακολούθηση της υγείας Υπενθυµίζεται ότι το πρόγραµµα για την παρακολούθηση της υγείας θεσπίστηκε µε σκοπό: - να µετρηθεί η κατάσταση της υγείας, οι τάσεις και οι καθοριστικοί παράγοντες σε όλη την Κοινότητα - να διευκολυνθεί ο προγραµµατισµός, η παρακολούθηση και η αξιολόγηση των κοινοτικών προγραµµάτων και δράσεων

4 - να δοθούν στα κράτη µέλη οι κατάλληλες πληροφορίες για την υγεία ώστε να προβούν σε συγκρίσεις και να υποστηρίξουν τις εθνικές τους πολιτικές για την υγεία. Το πρόγραµµα είχε τρεις άξονες, συγκεκριµένα: Α. Κατάρτιση κοινοτικών δεικτών υγείας Β. Ανάπτυξη ενός κοινοτικού δικτύου για την ανταλλαγή δεδοµένων για την υγεία Γ. Αναλύσεις και υποβολή εκθέσεων. Στο παράρτηµα 1 της απόφασης αριθ. 1400/97/ΕΚ της 30ής Ιουνίου 1997 για τη θέσπιση κοινοτικού προγράµµατος δράσης σχετικά µε την παρακολούθηση της υγείας στο πλαίσιο της δράσης στον τοµέα της δηµόσιας υγείας ( ), αναφέρεται ως κύριος στόχος: "Να καθοριστούν συγκρίσιµοι κοινοτικοί δείκτες υγείας µε κριτική επανεξέταση των υφισταµένων δεδοµένων και δεικτών υγείας, αναπτύσσοντας µεθοδολογίες για την απόκτηση συγκρίσιµων δεδοµένων και δεικτών υγείας και αναπτύσσοντας κατάλληλες µεθόδους για τη συλλογή των προοδευτικώς συγκρίσιµων δεδοµένων υγείας που απαιτούνται για τη θέσπιση των δεικτών αυτών". Το κείµενο του προγράµµατος αναφέρεται επίσης ο "Προσδιορισµός συνόλου κοινοτικών δεικτών υγείας, συµπεριλαµβανοµένου και ενός υποσυνόλου βασικών δεικτών για την παρακολούθηση των κοινοτικών προγραµµάτων και δράσεων στον τοµέα της δηµόσιας υγείας και ενός υποσυνόλου δευτερευόντων δεικτών για την παρακολούθηση των άλλων κοινοτικών πολιτικών, προγραµµάτων και δράσεων για την παροχή στα κράτη µέλη κοινών µέτρων για την πραγµατοποίηση συγκρίσεων". Το εν λόγω πρόγραµµα χρηµατοδότησε συνολικά 54 σχέδια, εκ των οποίων τα περισσότερα αφορούσαν δείκτες, ενώ πολλά από αυτά υλοποιήθηκαν σε συνεργασία µε τη Eurostat. Σε αυτά πρέπει επίσης να προστεθεί η δηµοσίευση αποτελεσµάτων από σχέδια που αφορούσαν δείκτες, τα οποία εκτελέστηκαν στο πλαίσιο άλλων προγραµµάτων για τη δηµόσια υγεία, όπως αυτό για τον καρκίνο, τις σπάνιες ασθένειες και το πρόγραµµα πρόληψης όσον αφορά τη ρύπανση. Σχέδια δεικτών του προγράµµατος για την παρακολούθηση της υγείας: Ορισµένα κύρια αποτελέσµατα που έχουν επιτευχθεί έως σήµερα. Ένα από τα σχέδια του προγράµµατος για την παρακολούθηση της υγείας, το ECHI (European Community Health Indicators), παρείχε µια γενική άποψη για την ανάπτυξη κοινοτικών δεικτών. Το σχέδιο αυτό παρήγαγε έναν κατάλογο δεικτών που χρησιµοποιούνται, συµπεριλαµβανοµένων αυτών που χρησιµοποιούν η Eurostat, η ΠΟΥ και ο ΟΟΣΑ, κατανεµηµένους στους τέσσερις τίτλους: ηµογραφία και κοινωνικοί και οικονοµικοί παράγοντες Κατάσταση της υγείας (θνησιµότητα, νοσηρότητα) Καθοριστικοί παράγοντες για την υγεία (προσωπικοί παράγοντες, συµπεριφορά όσον αφορά την υγεία, συνθήκες διαβίωσης και εργασίας) Συστήµατα υγείας (πρόληψη, προαγωγή της υγείας, προστασία της υγείας, υπηρεσίες φροντίδας της υγείας)

5 Τα σχέδια δεικτών του προγράµµατος συχνά τέµνουν τους τίτλους αυτούς (π.χ. η πνευµατική υγεία περιλαµβάνει την κατάσταση της υγείας, τους καθοριστικούς παράγοντες γι αυτήν και τις συναφείς υπηρεσίες). Εκτός αυτού, τα σχέδια δεικτών του προγράµµατος χρηµατοδοτήθηκαν µέσω προσκλήσεων υποβολής προτάσεων. Συνεπώς, η συνεισφορά των σχεδίων στον κατάλογο ECHI ανοµοιογενής και σε ορισµένες περιπτώσεις πολύ λεπτοµερής και καινοτόµος ενώ σε άλλους τοµείς πρέπει να γίνουν ακόµη σηµαντικές εργασίες. Για παράδειγµα, στο µέλλον πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε σχέδια που αφορούν την ανάπτυξη δεικτών για τις ανισότητες όσον αφορά την υγεία καθώς και για την προαγωγή της υγείας. Τα σχέδια δεικτών του προγράµµατος για την παρακολούθηση της υγείας, τα οποία χρηµατοδοτήθηκαν, είχαν σηµαντική συνεισφορά στην ανάπτυξη και την κατανόηση δεικτών για την υγεία που χρησιµοποιούνται, ειδικά για χρήση σε ευρωπαϊκό επίπεδο και αξίζει να θυµηθεί κανείς ορισµένα από τα επιτεύγµατά τους. Για παράδειγµα, ένα από τα κύρια εµπόδια για την καλύτερη κατανόηση προτύπων και καθοριστικών παραγόντων για την κατάσταση της υγείας ήταν η έλλειψη τυποποιηµένων µηχανισµών έρευνας. Το σχέδιο EURO-REVES πρότεινε ένα σύνολο µηχανισµών που καλύπτουν τους λειτουργικούς περιορισµούς, τον περιορισµό της δυνατότητας εκτέλεσης δραστηριοτήτων, τους περιορισµούς της γενικής δυνατότητας εκτέλεσης δραστηριοτήτων, την υποκειµενική άποψη για την υγεία και τη ψυχική υγεία. Πρόκειται για µια σηµαντική συνεισφορά που πρέπει να αποτελέσει τη βάση για ουσιαστικές συγκρίσεις της υγείας των Ευρωπαίων. Ένα άλλο σχέδιο ασχολήθηκε µε το γενικό πρόβληµα της σύγκρισης στοιχείων από έρευνες που, ενώ εξετάζουν το ίδιο θέµα, χρησιµοποιούν ελαφρώς διαφορετικές µορφές της ίδιας ερώτησης. ιαπιστώνεται ότι, εάν υπάρξει κάποια επικάλυψη µεταξύ των ερευνών, είναι δυνατή η επίτευξη κάποιου βαθµού συγκρισιµότητας, µε την εφαρµογή µιας νέας µεθόδου (response conversion), σε µια ευρέως χρησιµοποιούµενη ερώτηση για τη λειτουργική ικανότητα. Η µεθοδολογική ανάπτυξη ωστόσο δεν περιορίστηκε στην κατάσταση της υγείας. Πρέπει επειγόντως να αποκτηθούν περισσότερες πληροφορίες για την έκθεση σε παράγοντες κινδύνου. Ένας από τους πλέον προφανείς τρόπους διαφοροποίησης των ευρωπαίων πολιτών είναι η διατροφή τους. Ενώ είναι εύκολο να περιγράψει κανείς µια "τυπική" ιταλική, ισπανική ή σουηδική διατροφή, είναι πολύ δύσκολο να εκτιµήσει κανείς τι πραγµατικά τρώνε οι άνθρωποι και ειδικά πώς αυτό διαφέρει ανάλογα µε τη θέση του κάθε ατόµου στην κοινωνία. Το σχέδιο για την EFCOSUM (European Food Consumption Survey Method - ευρωπαϊκή µέθοδος ερευνών για την κατανάλωση τροφίµων) παρουσίασε συστάσεις για τον τρόπο παρακολούθησης του θέµατος αυτού µε ειδικές έρευνες, ενώ η οµάδα DAFNE ασχολήθηκε µε τη χρήση ερευνών για τον οικιακό προϋπολογισµό για το σκοπό αυτό. ιαπιστώνεται επίσης η ανάγκη να προχωρήσει κανείς πέρα από τους εθνικούς µέσους όρους και να διερευνήσει την κατανοµή µεταβλητών σε όλο τον πληθυσµό. Κατ αυτόν τον τρόπο διαπιστώθηκε, π.χ., ότι στο Ηνωµένο Βασίλειο αυξήθηκε η κατανάλωση φρέσκων λαχανικών σε νοικοκυριά µη χειρώνακτων εργαζοµένων ενώ αντίθετα µειώθηκε σε νοικοκυριά στα οποία ο επικεφαλής εργάζεται χειρονακτικά. Άλλα σχέδια εξέτασαν τις υφιστάµενες πληροφορίες και τις µελλοντικές ανάγκες σε σχέση µε συγκεκριµένες οµάδες ηλικίας στην κοινωνία. Για παράδειγµα, η οµάδα PERISTAT έκανε κριτική αξιολόγηση σχετικών δεικτών για την περιγεννητική περίοδο. ιαπιστώθηκε ότι ευρέως χρησιµοποιούµενες στατιστικές, όπως για την

6 περιγεννητική θνησιµότητα, ακόµη δεν είναι απόλυτα συγκρίσιµες µεταξύ των χωρών. Μια σειρά άλλων σχεδίων κάλυπτε το θέµα της παρακολούθησης των µεταβαλλόµενων ασθενειών σε συνδυασµό µε κύριους παράγοντες νοσηρότητας, καθοριστικούς παράγοντες και το συναφές θέµα της πρόληψης και της φροντίδας της υγείας. Έκαναν κριτική αξιολόγηση των υφιστάµενων πηγών στοιχείων και παρουσίασαν καινοτόµες συστάσεις για νέους µηχανισµούς παρακολούθησης (ψυχική υγεία, καρδιοαγγειακές ασθένειες, καρκίνος, µυοσκελετικές παθήσεις, διαβήτης). Σύνολο βασικών δεικτών. Γιατί προτείνεται σύντοµος κατάλογος; Το πρόγραµµα εργασίας για το 2003, το οποίο αποτελεί το πρώτο έτος υλοποίησης του νέου προγράµµατος για τη δηµόσια υγεία, προβλέπει στο τµήµα 2.2 ότι θα συνεχιστεί "η ανάπτυξη ενός βιώσιµου συστήµατος πληροφόρησης σε επίπεδο ΕΕ" που θα περιλαµβάνει "τον ορισµό, τη συλλογή και την ανταλλαγή δεδοµένων". Στο τµήµα αναφέρεται η ανάγκη για "ολοκλήρωση της βασικής τεχνικής και επιστηµονικής εργασίας για την κατάρτιση καταλόγου µε δείκτες για την υγεία που θα συµφωνηθούν για χρήση στην ΕΕ... ανάπτυξη των λειτουργικών αρχών του συστήµατος πληροφόρησης και γνώσης", ενώ στο τµήµα αναφέρεται ότι: "Αυτή η δράση αποσκοπεί στην έναρξη λειτουργίας ενός περιεκτικού συστήµατος πληροφόρησης και γνώσης στον τοµέα της υγείας στην ΕΕ µε συστηµατικό και βαθµιαίο τρόπο. Η ενέργεια βασίζεται στα αποτελέσµατα προγενέστερων προγραµµάτων...". Ένας από τους κύριους σκοπούς για την κατάρτιση ενός σύντοµου καταλόγου δεικτών στην παρούσα φάση είναι ο καθορισµός προτεραιοτήτων στο χρονοδιάγραµµα για την ανάπτυξη στατιστικών στο πλαίσιο του συστήµατος πληροφόρησης και γνώσης. Ο καθορισµός δεικτών αποτελεί το πρώτο βήµα στον κύκλο της συλλογής στοιχείων, της ανάλυσης στοιχείων και της αναφοράς. Είναι σηµαντικό να προσδιοριστούν τα διαθέσιµα στοιχεία µε τα οποία θα υποστηριχτούν οι επόµενες φάσεις της ανάλυσης και της αναφοράς. Ένα άλλο ζήτηµα είναι η συλλογή και η αποθήκευση στοιχείων. Οι ενέργειες αυτές πρέπει να γίνουν κατά τρόπο εφικτό από πλευράς εργασίας και να προγραµµατιστούν όσο το δυνατόν πιο αποτελεσµατικά, έτσι ώστε να υπάρξουν σύντοµα αποτελέσµατα. Από τις αρχικές εργασίες θα εξαχθούν συµπεράσµατα για τη µελλοντική ανάπτυξη και ενσωµάτωση στο σύστηµα περισσότερων δεικτών. Το σκεπτικό αυτό συµπίπτει µε το στόχο του σχεδίου εργασίας για το ECHI-2, δηλαδή ότι ο εκτενής κατάλογος δεικτών, ο οποίος αναµένεται ότι θα µεγαλώνει σταθερά µε την εισαγωγή στοιχείων από όλα τα σχέδια του προγράµµατος για την παρακολούθηση της υγείας, θα χρειαστεί κάποιον περιορισµό ώστε να µπορέσουν να εκτελεστούν αποτελεσµατικά οι εργασίες για την εναρµόνιση της συλλογής δεδοµένων, όχι όµως σε πολλά θέµατα ταυτόχρονα. εν υπάρχει προφανής λόγος για την προτίµηση ενός συνόλου κριτηρίων βάσει των οποίων θα αναπτυχθεί το αρχικό σύνολο δεικτών, εκτός ίσως από το να ξεκινήσει κανείς από µια γενική άποψη για τη δηµόσια υγεία. Από την άποψη αυτή, η πολιτική για την υγεία επιδιώκει (1) την αντιµετώπιση µεγάλων προβληµάτων για την υγεία, (2) την αντιµετώπιση ανεπιθύµητων ανισοτήτων όσον αφορά την υγεία και (3) την

7 αξιοποίηση των καλύτερων δυνατοτήτων για τη βελτίωση της υγείας και τη µείωση ανισοτήτων µέσω κατάλληλων παρεµβάσεων. Βάσει αυτών πρέπει να επιλεγούν δείκτες/ θέµατα που (1) αντιπροσωπεύουν γενικά (αρνητικά ή θετικά) µέτρα για την υγεία ή τα µεγαλύτερα προβλήµατα υγείας (σοβαρές νόσοι) είτε από πλευράς νόσου είτε από πλευράς λειτουργικότητας σε επίπεδο πληθυσµού, (2) περιέχουν τις πλέον σηµαντικές ανισότητες όσον αφορά την υγεία (ενδεχοµένως µε τη στρωµατοποίηση άλλων δεικτών µε βάση το εισόδηµα) και (3) επικεντρώνονται σε καθοριστικούς παράγοντες για την υγεία που µπορούν να επηρεαστούν από τις πολιτικές για την υγεία και άλλες πολιτικές καθώς και σε συναφείς παρεµβάσεις για την προαγωγή της υγείας, την προστασία της υγείας, την πρόληψη και τη φροντίδα της υγείας. Η διαθεσιµότητα στοιχείων προτάθηκε και συζητήθηκε ως κριτήριο επιλογής. Ωστόσο, αν και για την πλειοψηφία των δεικτών στο πλαίσιο των σηµείων (1)-(3) προηγουµένως, υπήρχαν σχεδόν πάντοτε διαθέσιµα στοιχεία, ταυτόχρονα ήταν σαφές ότι η διαδικασία επιλογής θα επεσήµαινε και έναν περιορισµένο αριθµό θεµάτων/ δεικτών για τους οποίους η ανάπτυξη στοιχείων στο µέλλον έχει άµεση προτεραιότητα. Η συµπερίληψη παρόµοιων δεικτών είναι σκόπιµη για την προώθηση της µελλοντικής συλλογής στοιχείων. ιαδικασία επιλογής Το ενδεχόµενο ανάπτυξης ενός αρχικού συνόλου δεικτών παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη συνεδρίαση των συντονιστών σχεδίων για την παρακολούθηση της υγείας, στις 20 Μαρτίου 2003 στο Λουξεµβούργο, και αποτέλεσε το αντικείµενο µιας γενικής συζήτησης. Αν και κανείς συντονιστής δεν επιθυµούσε να αγνοηθούν τα λεπτοµερή αποτελέσµατα της εργασίας του, πολλοί πρότειναν πιθανές µεθοδολογίες για τον καθορισµό µιας σειράς προτεραιότητας µεταξύ των δεικτών. Συµφωνήθηκε, για την πρώτη σειρά δεικτών, να αναπτύξει η οµάδα για το σχέδιο ECHI ένα µηχανισµό παρόµοιο µε αυτόν του Delphi. Το πρωτόκολλο αυτής της διαδικασίας παρατίθεται στο παράρτηµα Α του σηµειώµατος. Αποτέλεσµα αυτού ήταν η υποβολή πρότασης για ένα πρώτο σύνολο περίπου 60 δεικτών (βλ παράρτηµα Β) αντί για που είχε αρχικά προταθεί. Για τους δείκτες αυτούς, η Eurostat ήταν ήδη σε θέση να δώσει κάποια προκαταρκτικά σχόλια όσον αφορά τη διαθεσιµότητα στοιχείων. Συζήτηση των αποτελεσµάτων Σε συνεδρίαση του σχεδίου ECHI, στις 19 Ιουνίου 2003 εξετάστηκε η επιφανειακή εγκυρότητα και η συνολική συνεκτικότητα του καταλόγου των δεικτών που έλαβαν την καλύτερη αξιολόγηση, σύµφωνα µε τη διαδικασία που περιγράφεται στο παράρτηµα Α. Ακολούθησε συζήτηση σχετικά µε τη φιλοσοφία που διέπει το συνολικό "σχήµα" και την ισορροπία του καταλόγου. Υπήρξε η αίσθηση ότι η διαδικασία αξιολόγησης δηµιούργησε έναν αρχικό κατάλογο που ήταν µάλλον συντηρητικός και ακολουθούσε το παραδοσιακό "ιατρικό µοντέλο" από πλευράς έµφασης στην παρακολούθηση νόσων και απόδοσης προσοχής σε παραδοσιακούς παράγοντες κινδύνου για την υγεία. Η ΕΕ όχι µόνο είναι ικανή να αναπτύξει δείκτες που είναι καινοτόµοι από πλευράς ορισµού και τεχνικής ποιότητας των συλλεγοµένων στοιχείων, όπως περιγράφεται προηγουµένως, αλλά έχει και τη δυνατότητα να είναι καινοτόµος και από πλευράς σπουδαιότητας που αποδίδει σε

8 ορισµένα είδη δεικτών. Ένας από τους κύριους στόχους του νέου προγράµµατος για τη δηµόσια υγεία είναι η προαγωγή της υγείας, όπου η υγεία περιγράφεται µε θετικούς όρους και όχι απλά ως απουσία νόσου. Ένα σχέδιο για την παρακολούθηση της υγείας το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη, βρίσκεται στη διαδικασία ανάπτυξης ενδεχοµένων δεικτών για την προαγωγή της υγείας. Ταυτόχρονα, επειδή ένας άλλος κύριος στόχος του προγράµµατος για τη δηµόσια υγεία είναι η προώθηση δράσης για τους καθοριστικούς παράγοντες για την υγεία, θεωρήθηκε επίσης σηµαντικό να τηρηθούν ή να αναπτυχθούν σύνθετοι δείκτες, όπως "νόσοι που συνδέονται µε το κάπνισµα", τουλάχιστον παράλληλα µε παραδοσιακά µέτρα νοσηρότητας (όπως "καρκίνος"). Βάσει αυτών των σκέψεων έγιναν κάποιες προσθήκες ή και διαγραφές στον κατάλογο, όπως περιγράφεται και τεκµηριώνεται στο παράρτηµα Β. Οι δείκτες που αφορούν το ρόλο και την επίδραση των συστηµάτων υγείας κρίθηκαν αντικειµενικά δύσκολοι και δεν συµπεριλήφθηκαν στο επίκεντρο της προσοχής για το πρώτο σύνολο δεικτών. Κρίθηκε ότι στο πλαίσιο αυτής της αρχικής επιλογής, οι δείκτες θα πρέπει να περιορίζονται σε αυτούς που αφορούν την άµεση επίδραση της φροντίδας της υγείας στην κατάσταση της υγείας. Μελλοντική ανάπτυξη δεικτών υγείας στην ΕΕ Το κυρίως σκεπτικό για την επιλογή ενός περιορισµένου συνόλου θεµάτων είναι να υπάρξει η δυνατότητα γρήγορης και σταδιακής εξαγωγής δεικτών. Αυτό σηµαίνει ότι το καθεστώς αυτού του βασικού συνόλου είναι βραχυπρόθεσµο και ότι αποτελεί µέρος µιας µακροπρόθεσµης στρατηγικής για τη σταδιακή υλοποίηση όλων των δεικτών που έχουν προταθεί στους διάφορους τοµείς από διάφορα σχέδια και για τη συναφή συλλογή στοιχείων. Εποµένως, το βασικό σύνολο έχει ονοµαστεί "πρώτη φάση συνόλου βασικών δεικτών". Η µακροπρόθεσµη στρατηγική πρέπει ακόµη να προσδιοριστεί. Το σχέδιο ECHI-2 θα εκτελέσει αυτή την εργασία κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους του, έως τον Ιούλιο του 2004, µε την περαιτέρω ενσωµάτωση των αποτελεσµάτων των σχεδίων του προγράµµατος για την παρακολούθηση της υγείας στον εκτενή κατάλογο δεικτών και µε τον προσδιορισµό ειδικών "παράθυρων χρηστών" των δεικτών (δηλ. υποσύνολα ταξινοµηµένα βάσει ειδικών θεµάτων, όπως ανισότητες όσον αφορά την υγεία, υγεία των νέων ή των ηλικιωµένων κ.α.). Αυτό θα γίνει σε στενή συνεργασία µε τις οµάδες εργασίας, το δίκτυο αρµόδιων αρχών και τις υπηρεσίες της Επιτροπής, στο πλαίσιο της συνεχιζόµενης υλοποίησης του νέου προγράµµατος για τη δηµόσια υγεία.