ΜΗΝΙΑΙΑ ΣΥΝ ΙΚΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΟΜΟΣΠΟΝ ΙΑΣ Ι ΙΟΚΤΗΤΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ

Transcript

1 Χρόνος 23ος Αρ. Φύλλου 269 MΑΪΟΣ 2011 ΕΥΡΩ: 0,02 Λυκαβηττού 2 Τ.Κ Αθήνα ΚΩ ΙΚΟΣ: 1398 ΜΗΝΙΑΙΑ ΣΥΝ ΙΚΑΛΙΣΤΙΚΗ ΕΚ ΟΣΗ ΤΗΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑΣ ΟΜΟΣΠΟΝ ΙΑΣ Ι ΙΟΚΤΗΤΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ 29ο Εκπαιδευτικό Συνέδριο PALSO Θέµα: «Ευρωπαϊκή νοµοθεσία Πιστοποίηση (E.Q.F. N.Q.F)» Η Πανελλήνια Οµοσπονδία Ιδιοκτητών Κέντρων Ξένων Γλωσσών (PALSO) θα πραγµατοποιήσει φέτος το 29ο Ετήσιο Εκπαιδευτικό Συνέδριό της την Παρασκευή 26 & Σάββατο 27 Αυγούστου 2011 στο Club Hotel Casino Loutraki ( Το γενικό θέµα του φετινού Συνεδρίου είναι: «Ευρωπαϊκή νοµοθεσία Πιστοποίηση (E.Q.F. N.Q.F)» Όπως κάθε χρόνο, το Συνέδριο θα πλαισιωθεί από τη µεγάλη Έκθεση Ξενόγλωσσου Βιβλίου και Εποπτικού Υλικού, την οποία επισκέπτονται συνάδελφοι από όλη την Ελλάδα. ΘΕΜΑΤΑ Ενέργειες της Οµοσπονδίας περί αµιγούς κατοικίας σελ. 2 Εθνικό επιχειρησιακό πρόγραµµα καταπολέµησης της φοροδιαφυγής Άρθρο του φοροτεχνικού συµβούλου της Οµοσπονδίας κου Ιάκωβου Γκούµα σελ. 4-5 Μέχρι την 15η Ιουνίου η υποβολή τιµοκαταλόγων σελ ΠΡΕΒΕΖΑ Όλες οι λεπτοµέρειες για το 3ο Πανηπειρωτικό Συνέδριο Ξενόγλωσσης Εκπαίδευσης σελ Αυξηµένη ευθύνη για τα Κ.Ξ.Γ. µετά τις αλλαγές στα σχολεία και κυρίως στο Λύκειο Αυξάνονται χρόνο µε το χρόνο οι ανάγκες για ξενόγλωσση εκπαίδευση στην χώρα µας, αφού όπως φάνηκε από τις πρόσφατες εξαγγελίες του υπουργείου Παιδείας για το Νέο Λύκειο, από την ερχόµενη κιόλας χρονιά εισάγεται σε όλες τις τάξεις η ερευνητική συνθετική εργασία ή project, η οποία θα είναι υποχρεωτικό µάθηµα, θα βαθµολογείται κανονικά και θα πρέπει σε κάποιες περιπτώσεις να διεξάγεται στα αγγλικά. Στο µεταξύ όµως, όπως οµολόγησε και η ίδια η υπουργός Παιδείας στη Βουλή το ελληνικό δηµόσιο σχολείο δεν µπορεί ν ανταποκριθεί στις α- νάγκες για ξενόγλωσση εκπαίδευση και τα παιδιά πηγαίνουν στα κέντρα ξένων γλωσσών για να µάθουν αγγλικά, γαλλικά ή γερµανικά. Σε κάθε περίπτωση πάντως, φαίνεται και από τις αλλαγές, που σχεδιάζει η κυβέρνηση για τα σχολεία και κυρίως το λύκειο, ότι οι ξένες γλώσσες όχι µόνο δεν χάνουν την αξία τους αλλά αποκτούν και νέα δυναµική και οι µαθητές θα πρέπει να είναι καλά προετοιµασµένοι µε δεδο- µένο ότι επί της ουσίας η καλή γνώση θα µετρά και για την εισαγωγή στα πανεπιστήµια και τα ΤΕΙ της χώρας. Η εισαγωγή της συνθετικής εργασίας στο Λύκειο η οποία µάλιστα στη Β και Γ τάξη θα είναι στα υποχρεωτικά µαθήµατα και θα οι βαθµοί θα προσµετρούν για την εισαγωγή στα ΑΕΙ, αλλάζει σηµαντικά τη φυσιογνωµία ΕΙ ΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ Χαρακτηριστική είναι η παραδοχή πριν από µερικές µέρες στη Βουλή της υπουργού Παιδείας Αννας ιαµαντοπούλου θα έπρεπε τα παιδιά χωρίς έξωθεν υποστήριξη να µιλούν µια ξένη γλώσσα. Συµβαίνει όµως αυτό σήµερα; όχι βέβαια δεν συµβαίνει. Τα παιδιά πηγαίνουν στα φροντιστήρια για να µάθουν ξένες γλώσσες του σχολείου αλλά ταυτόχρονα υποχρεώνει τους µαθητές να ρίξουν µεγάλη βαρύτητα στην καλή γνώση τουλάχιστον των αγγλικών. Η ερευνητική εργασία (συνθετική εργασία ή project), εισάγεται σε όλες τις τάξεις του λυκείου ως διακριτή ενότητα του προγράµµατος σπουδών µε στόχο οι µαθητές να αποκτήσουν ε- µπειρία στη διαχείριση ανοικτού τύπου µαθησιακών έργων που απαιτούν ικανότητες όπως είναι ο σχεδιασµός, η επίλυση προβληµάτων, η δηµιουργικότητα, η κριτική σκέψη, η καινοτοµία, η εφαρµογή της θεωρητικής γνώσης σε πραγµατικά πλαίσια εφαρµογών, ο συνδυασµός των γνώσεων από διάφορα µαθήµατα. Τα θέµατα θα εντάσσονται στους κύκλους Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές επιστήµες Τέχνη και Πολιτισµός, Μαθηµατικά, Φυσικές Επιστήµες και Τεχνολογία και Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη. Κάποια λοιπόν από αυτές τις εργασίες θα µπορεί να γίνεται στα αγγλικά και όλες θα αναρτώνται στο ιαδίκτυο. Ενώ λοιπόν από τη µια πλευρά οι ανάγκες για καλή γνώση των ξένων γλωσσών αυξάνονται, το ελληνικό δηµόσιο σχολείο παρά τη στελέχωσή του από αξιόλογους συναδέλφους εκπαιδευτικούς, φαίνεται ότι δεν µπορεί ν ανταποκριθεί στις τεράστιες α- νάγκες των µαθητών, οι οικογένειες να µην εµπιστεύονται το σχολείο για να µάθουν τα παιδιά τους µια ξένη γλώσσα, και η πολιτεία δεν µπορεί να διαθέσει ε- παρκές εκπαιδευτικό προσωπικό στα σχολεία. Χαρακτηριστική είναι η παραδοχή πριν από µερικές µέρες στη Βουλή της υ- πουργού Παιδείας Αννας ιαµαντοπούλου, η οποία απαντώντας σε επίκαιρη ερώτηση του βουλευτή του ΛΑΟΣ Αστέριου Ροντούλη σχετικά µε τις ελλείψεις σε καθηγητές ιταλικών, και ισπανικών στα γυµνάσια της χώρας, είπε ότι υπάρχει πρόβληµα µε τους εκπαιδευτικούς ξένων γλωσσών και συµπλήρωσε επίσης θα έπρεπε τα παιδιά χωρίς έξωθεν υποστήριξη να µιλούν µια ξένη γλώσσα. Συµβαίνει ό- µως αυτό σήµερα ; όχι βέβαια δεν συµβαίνει. Τα παιδιά πηγαίνουν στα φροντιστήρια για να µάθουν ξένες γλώσσες. Οι αρχαίοι Έλληνες και οι ξένες γλώσσες του Ι. Θ. Κακριδή σελ ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΣΕΡΡΕΣ υναµική εκκίνηση Στόχος η καθιέρωση για το 1ο Συνέδριο Νοτιοανατολικής Ευρώπης για την πολυγλωσσία και την ια Βίου Μάθηση σελ. 8 ΚΑΛΑΜΑΤΑ Επιτυχηµένη η έκθεση µε µεγάλη προσέλλευση & 19 εκδοτικούς οίκους σελ. 10 ΚΕΡΚΥΡΑ 20 χρόνια, µε έκθεση και ραντεβού για την επόµενη χρονιά σελ. 10

2 2 MΑΪΟΣ 2011 Θέµατα Ενέργειες της Οµοσπονδίας περί αµιγούς κατοικίας Προς: Όλους τους Τοπικούς Συλλόγους Θέµα: Αµιγής κατοικία Αγαπητοί συνάδελφοι, Σας κοινοποιούµε υπόµνηµα αίτηµα της Π.Ο.Ι.Κ.Ξ.Γ. προς τα Υπουργεία Περιβάλλοντος Ενέργειας & Κλιµατικής Αλλαγής και Υπουργείο Παιδείας ια Βίου Μάθησης και Θρησκευµάτων, σχετικά µε το θέµα της ίδρυσης και λειτουργίας Κ.Ξ.Γ. σε περιοχές αµιγούς κατοικίας. Το θέµα όπως θα αντιληφθείτε από την ανάγνωση είναι µείζονος σηµασίας. Παρακαλούµε να αποστείλετε παρόµοιο αίτηµα στα Υπουργεία καθώς και να ζητήσετε από τους τοπικούς βουλευτές, δηµάρχους και περιφερειάρχες να υποστηρίξουν το αίτηµά µας. Προς: Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής 1) Υπουργό, κα Κωνσταντίνα Μπιρ- µπίλη 2) Γεν.Γραµµατέα, κο Νεκτάριο Αλεξόπουλο 3) ιεύθυνση Οικοδοµικών και Κτηριοδοµικών Κανονισµών Υπουργείο Παιδείας ια Βίου Μάθησης και Θρησκευµάτων 1) Υπουργό, κα Άννα ιαµαντοπούλου 2) Γεν.Γραµµατέα, κο Βασίλη Κουλαϊδή 3) ιεύθυνση Ιδ.Εκπαίδευσης, κο Νικόλαο Καλογεράκο Θέµα: Αµιγής κατοικία Με το παρόν επιθυµούµε να θέσουµε υπ όψιν σας το µείζον και κατεπείγον ζήτηµα που αντιµετωπίζουν µέλη της Οµοσπονδίας µας και ιδιοκτήτες Κέντρων Ξένων Γλωσσών σε όλη τη χώρα, πρόβληµα που ήδη από καιρού τελεί σε γνώση των αρµοδίων υπηρεσιακών παραγόντων, παρουσιάζει αυξητικές τάσεις και θίγει τον κλάδο σε πανελλήνιο επίπεδο σε περιόδους πρωτοφανούς οικονοµικής κρίσης. Το πρόβληµα εντοπίζεται στην αδυναµία απόκτησης ή ανανέωσης ά- δειας λειτουργίας φροντιστηρίου Με συναδελφικούς χαιρετισµούς, Ο Πρόεδρος, Ι. Μιχαηλίδης, Ο Γεν. Γραµµατέας, Β. Κροντήρης κέντρου ξένων γλωσσών σε περιοχές που έχουν χαρακτηριστεί από τα εκάστοτε ισχύοντα ΓΠΣ ως περιοχές «αµιγούς κατοικίας». Ως γνωστόν οι αρµόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας υποχρεούνται στα πλαίσια της αρµοδιότητάς τους να λαµβάνουν υπόψη τις δεσµεύσεις και απαγορεύσεις που προβλέπονται από το εκάστοτε ε- γκεκριµένο ρυµοτοµικό σχέδιο της περιοχής όπου πρόκειται να λειτουργήσει το Κ.Ξ. Γ. Οι χρήσεις γης ρυθµίζονται από το Π (ΦΕΚ 166/ 87) ό- που και θεσπίζεται σύστηµα κατηγοριών χρήσεων γης εντός των περιοχών των γενικών πολεοδοµικών σχεδίων, το οποίο οφείλει να ακολουθεί η καταρτίζουσα τα σχέδια πόλεως ιοίκηση. Σύµφωνα µε το άρθρο 1 του ως άνω Π (άρθρο 230 Κώδικα Βασικής Πολεοδοµικής Νοµοθεσίας, εφεξής ΚΒΠΝ) οι χρήσεις γης καθορίζονται σε κατηγορίες ως α- κολούθως: α) Σύµφωνα µε τη γενική πολεοδο- µική λειτουργία τους όπου περιλαµβάνεται µεταξύ άλλων η Αµιγής κατοικία και η Γενική κατοικία, και β) Σύµφωνα µε την ειδική πολεοδοµική λειτουργία τους, όπου περιλαµβάνονται µεταξύ άλλων τα κτίρια πρωτοβάθµιας, δευτεροβάθ- µιας, τριτοβάθµιας και ειδικής εκπαίδευσης. Σύµφωνα µε το άρθρο 2 του ως ά- νω Π (άρθρο 231 ΚΒΠΝ), στις περιοχές αµιγούς κατοικίας επιτρέπονται µεταξύ άλλων µόνο κτίρια πρωτοβάθµιας καιδευτεροβάθµιας εκπαίδευσης ενώ σύµφωνα µε το άρθρο 3 του ίδιου Π (232 ΚΒΠΝ)στις περιοχές γενικής κατοικίας επιτρέπονται κτίρια εκπαίδευσης.τίθεται συνεπώς το ζήτηµα κατά πόσο τα κέντρα ξένων γλωσσών εντάσσονται στηνέννοια «κτίρια πρωτοβάθµιας και δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης» ή στην έννοια «κτίριαεκπαίδευσης». Η ΟΚΚ του τέως ΥΠΕΧΩ Ε µε έγγραφο της (1558/ ) θεώρησε ότι τα κέντραξένων γλωσσών δεν επιτρέπονται σε περιοχές αµιγούς κατοικίας µε την αιτιολογία ό- τιτα τελευταία υπάγονται στην έννοια των «κτιρίων ειδικής εκπαίδευσης». Ωστόσο η ερµηνευτική προσέγγιση ότι τα κέντρα ξένων γλωσσών κατατάσσονταιστην ειδική εκπαίδευση είναι προδήλως εσφαλµένη και τούτο διότι το Συµβούλιο της Επικρατείας ήδη µε την υπ α- ριθµ. 238 απόφαση του έτους 1980 έκρινε ότι η συνταγµατικώς επιτρεπτή εποπτεία ασκείται επί των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων, µεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται και τα φροντιστήρια». Η απόφαση αυτή αντανακλά, εξάλλου, και την πραγµατικότητα καθόσον στα κέντρα ξένων γλωσσών ό- πως και στα φροντιστήρια µέσης εκπαίδευσης διδάσκονται µαθήµατα που διδάσκονται τόσο στην πρωτοβάθµια όσο και στη δευτεροβάθµια εκπαίδευση. Προς επίρρωση των ανωτέρω υπενθυµίζου- µε ότι τα Κέντρα Ξένων Γλωσσών ελέγχονταν ανέκαθεν από τις /νσεις και τα Γραφεία ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης. Επιχείρηµα προς την ίδια ερµηνευτική κατεύθυνση συνάγεται και από τον Κτιριοδοµικό Κανονισµό και το άρθρο 3 αυτού όπου στην έννοια της ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ περιλαµβάνονται ρητώς και τα φροντιστήρια. Κρίσιµο είναι επίσης ότι αναµφισβήτητα τα κέντρα ξένων γλωσσών αποτελούν πολεοδοµικά αστική εξυπηρέτηση µη οχλούσα το περιβάλλον. Ως χρήση γης δε συνδέονται άµεσα µε τη χρήση της κατοικίας και µπορούν να ενταχθούν και να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες των παιδιών και κατοίκων µιας περιοχής. Επίσης σύµφωνα µε το άρθρο 4 παρ. 8 και 9 του Ν 2508/1997 (Βιώσιµη Οικιστική Ανάπτυξη πόλεων και οικισµών): «Απαγορεύεται η χορήγηση οικοδοµικών αδειών για την ανέγερση κτιρίων µη συµβιβαζοµένων προς τη χρήση που τυχόν προβλέπει το εγκεκρι- µένο Γ.Π.Σ. για τη συγκεκριµένη θέση. 9. Οι απαγορεύσεις που προβλέπονται στην προηγούµενη παράγραφο δεν ισχύουν στις περιοχές Γ.Π.Σ. εγκεκριµένων κατά τη δηµοσίευση του παρόντος νό- µου (28 παρ. 1 Ν. 2545/1997)». Συνεπώς σε όσες περιοχές ισχύει τούτο (όπως ενδεικτικά στον ήµο Θεσσαλονίκης) οι χρήσεις γης δεν έχουν δεσµευτικό χαρακτήρα, αλλά αποτελούν απλώς κατευθύνσεις. Για αυτούς τους λόγους ΖΗΤΟΥΜΕ Την έκδοση ερµηνευτικής εγκυκλίου από τις αρµόδιες Υπηρεσίες των Υπουργείων σας στην ορθή ανωτέρω ερµηνευτική κατεύθυνση. Την υιοθέτηση νοµοθετικής πρωτοβουλίας προκειµένου να συ- µπληρωθεί το υφιστάµενο νοµικό πλαίσιο έτσι ώστε στις περιοχές αµιγούς κατοικίας να επιτρέπονται ρητώς τα κτίρια που στεγάζουν φροντιστήρια κέντρα ξένων γλωσσών, καθώς τούτο θα αποτελέσει οριστική λύση του προβλήµατος. Με εκτίµηση, Ο Πρόεδρος, Γ.Μιχαηλίδης Ο Γεν. Γραµµατέας, Β. Κροντήρης ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΕΛΛΑ ΑΣ Συνεχής και συντονισµένη δράση Η πρόεδρος του Συλλόγου Βόρειας Ελλάδας όξα άφνη Η αντιπρόεδρος κα Ναταλία Ανυφαντάκη Από την εποχή που πρωτοεµφανίσθηκε το θέµα της αµιγούς κατοικίας, προς µεγίστη και αδικαιολόγητη βλάβη του κλάδου, ο Σύλλογος Ι.Κ.Ξ.Γ. Βόρειας Ελλάδας PALSO κινητοποιήθηκε αντιλαµβανόµενος τη σοβαρότητα του θέµατος. Σε σειρά επαφών µε υ- πηρεσίες, πολιτικούς και θεσµικούς παράγοντες αναλύθηκαν οι α- ντιρρήσεις και τα επιχειρήµατά µας. Μια ι- στορία που επισήµως ξεκίνησε το 2007 και έ- φθασε στον υπερθετικό βαθµό πίεσης τον τελευταίο χρόνο. Όλο το δ.σ. του Συλλόγου συνέβαλε στην εργώδη αυτή προσπάθεια µε το κύριο βάρος να πέφτει στους ώµους της προέδρου κας όξας άφνη και της αντιπροέδρου κας Ναταλίας Ανυφαντάκη. Γρήγορα έγινε αντιληπτό ότι οι απόψεις µας και δίκαιες και λογικές ήσαν και σοβαρές ελπίδες υ- πήρχαν για διόρθωση των πραγµάτων. Ιδιαίτερη σηµασία είχε η στάση της Πολεοδο- µίας Θεσ/νίκης που µε έγγραφά της αναγνωρίζει το δίκαιο του αιτήµατος. Επίσης σηµασία έχει ότι µε τη συνεργασία µας δίπλα στο προεδρείο του εδώ Συλλόγου και της Οµοσπονδίας Φροντιστών Μέσης Εκπαίδευσης συντονίσαµε και παραλληλίσαµε τις ενέργειές µας. Τέλος, το φάκελο µε τα σχετικά ντοκουµέντα και τα α- ποτελέσµατα των ε- νεργειών µας, µετά α- πό συνεννόηση,τα στείλαµε στις στην Οµοσπονδία µας για να χειρισθεί το θέµα πανελλαδικά. Με βάση τα παραπάνω, µπορούµε να ελπίζου- µε στα καλύτερα. Το..Σ. του Συλλόγου Βορ.Ελλάδας PALSO Σύλλογος Xανίων: Πρόσκληση στην Ηµερίδα Ξενόγλωσσης Εκπαίδευσης Πληροφορίες για το Ξενοδοχείο Ελληνίς για την Ηµερίδα Ξενόγλωσσης Εκπαίδευσης 11 Ιουνίου 2011 Τοποθεσία: Ξενοδοχείο Κινηµατογράφος Ελληνίς, Τζανακάκη 68 (Έναντι ηµοτικού Κήπου) - Tηλ Fax : Το Ξενοδοχείο παρέχει ιδιωτικό χώρο στάθµευσης στο υπόγειο του και δωµάτια για διανυκτέρευση ή day-use στα 38 συµπεριλαµβανοµένου ΦΠΑ. Στον ηµιώροφο θα λειτουργεί κυλικείο καθ όλη την διάρκεια της ηµερίδας. Όταν κάνετε την κράτηση σας δηλώστε ότι είναι για την Ηµερίδα της ΠΑΛΣΟ στις 11 Ιουνίου

3

4 4 MΑΪΟΣ 2011 Άρθρο Εθνικό επιχειρησιακό πρόγραµµα καταπολέµησης της φοροδιαφυγής ΠΟΛΙΤΕΣ ΚΑΙ πολιτεία ΜΑΖΙ! Βγήκε, βγήκε... και το τίµησαν όλοι, Τύπος, Υπουργός, Υφυπουργοί και λοιποί σχολιαστές. Όλοι µαζί χαρήκαµε γιατί, «κανείς δεν έκανε παιδί, µόν η Μαριώ το Γιάννη». Αυτό δηλαδή που έπρεπε στοιχειωδώς να υπάρχει, εδώ και 20 χρόνια, το κάναµε και βγήκαµε να το φωνάξουµε. Τι κάναµε δηλαδή. Ένα σχέδιο για την Καταπολέµηση της Φοροδιαφυγής, που απλά σηµαίνει ότι, Πρώτον, καταγράφουµε το πρόβληµα της Φοροδιαφυγής και τις πηγές που το παράγουν. εύτερον, κατονοµάζουµε τις διαδικασίες ε- λέγχου που θα εφαρµοστούν, για να αντιµετωπισθεί το φαινόµενο. Τρίτον, βάζουµε στόχους ποσοτικούς και ποιοτικούς σε κάθε είδους έλεγχο και Τέταρτον, προϋπολογίζουµε το προσδοκώ- µενο Οικονοµικό Αποτέλεσµα, που απλά ση- µαίνει, τι λεφτά περιµένουµε να εισπράξουµε. Πάντα βέβαια µιλάµε για το Κράτος και τα λεφτά που θέλει να εισπράξει από τις Επιχειρήσεις που ως γνωστόν Φοροδιαφεύγουν και δεν επιτρέπουν στους Αξιόπιστους Πολιτικούς και Υπηρεσιακούς Παράγοντες να πράξουν τα δέοντα. Ίσως να παρατηρήσατε, ότι δώσαµε και Τίτλο στο Σχέδιο αυτό. Πολίτες και πολιτεία Μαζί Το πολίτες µε Κεφαλαίο και το πολιτεία µε µικρό. Οι λεπτοµέρειες, κάνουν την διαφορά. Τώρα, επί της Ουσίας. Αν, ο ελεγκτικός µηχανισµός ακολουθήσει το σχέδιο δράσης, τότε τα πράγ- µατα θα αρχίσουν να κινούνται και αυτό το σχέδιο θα αρχίσει να παίρνει σάρκα και οστά που σηµαίνει θα πραγµατοποιούνται έλεγχοι και θα προκύπτουν Φόροι, Πρόστιµα και τα λοιπά. Αν επαναλαµβάνω, ο ελεγκτικός µηχανισµός ακολουθήσει τον σχεδιασµό. Σε ποιους τοµείς Αγοράς της αναφέρονται οι Στόχοι; Σε όλους. Με ποιους τρόπους ; -Με Έλεγχο έκδοσης των Αποδείξεων και Απόδοσης ΦΠΑ από ελεγκτικά συνεργεία. -Με έλεγχο από το Γραφείο του Ελεγκτή, µε βάσει το νέο σύστηµα ELENXIS του Υπ. Οικονοµικών, σε συνδυασµό µε τα αποτελέσµατα των Ελέγχων του Σ ΟΕ και της Γ.Γ. Π. Σ. -Με έλεγχο από Στοχευµένες ιασταυρώσεις. -Με αυτοµατοποιηµένο υπολογισµό του ΦΠΑ, για όσους δεν υποβάλλουν δήλωση ΦΠΑ. -Με Εφαρµογή τεχνικών έµµεσου προσδιορισµού των υποχρεώσεων µε βάση την µέθοδο ανάλυσης της ρευστότητας, τραπεζικών καταθέσεων και δαπανών σε µετρητά, καθαρής θέσης, κοστολόγησης και προσδιορισµού εισοδήµατος βάσει αναλογιών. -Με συνοπτικό έλεγχο για όσους δεν Περαίωσαν Έλεγχος φυσικών προσώπων οι οποίοι αν και υπόχρεοι δεν υπέβαλαν δήλωση Φ.Μ.Α.Π. το έτος 2007 Αυτά από την Γεν. ιεύθυνση Φορολογικών Ελέγχων Γιατί το Σ ΟΕ, θα ελέγξει άλλα πράγµατα και σε άλλες κατευθύνσεις, όπως Έλεγχοι για µη απόδοση Φ.Π.Α. κ.λπ. παρακρατούµενων φόρων, τελών και εισφορών. Έλεγχοι σε οµάδες ελεύθερων επαγγελ- µατιών (γιατροί, δικηγόροι, λογιστές, µηχανικοί, καλλιτέχνες κ.λπ.). Έλεγχος «πόθεν έσχες» φυσικών προσώπων. Έλεγχοι επαγγελµατικών σκαφών και σκαφών αναψυχής. Αξιοποίηση κατασχεθέντων στοιχείων και στοιχείων που προκύπτουν από διασταυρώσεις. Στοχευµένοι έλεγχοι. Έλεγχοι προµηθειών δηµοσίου, στους το- µείς υγείας, εξοπλισµών, καθώς και δη- µοσίων λειτουργών (γιατροί Ε.Σ.Υ.). Έλεγχοι σε επιχειρήσεις ψυχαγωγίας ε- στίασης. Έλεγχοι διακίνησης προϊόντων που υπόκεινται σε Ε.Φ.Κ. (υγρά καύσιµα καπνικά). Έλεγχοι ακινήτων που ανήκουν σε εξωχώριες εταιρείες (fshore companies). Έλεγχοι για την προστασία της πνευµατικής ιδιοκτησίας Πνευµατικά δικαιώµατα, παραποιηµένα προϊόντα. Έλεγχοι για τη διάπραξη οικονοµικών ε- γκληµάτων που αναφέρονται σε επιδοτήσεις, επιχορηγήσεις, ενισχύσεις.

5 5 MΑΪΟΣ 2011 Άρθρο Έλεγχοι σε επιχειρήσεις κατασκευαστικού κλάδου και σε επιχειρήσεις που ασχολούνται µε τις αγοραπωλησίες ακινήτων, την επισκευή και συντήρηση. Έλεγχοι νοµιµοποίησης παράνοµων εσόδων και έλεγχοι περιουσιακής κατάστασης φυσικών προσώπων. Ανάκτηση περιουσιακών στοιχείων και κεφαλαίων που προέρχονται από εγκλη- µατικές δραστηριότητες. Εκτός όµως από τους Ελέγχους από το Σ ΟΕ υπάρχει και η Οικονοµική Αστυνοµία µε συγκεκριµένες δράσεις που καλό είναι να τις γνωρίζουµε. ράσεις για την Προστασία των Πνευµατικών ικαιωµάτων. ράσεις για την Προστασία Κοινωνικής Ασφάλισης µέσω της συνεργασία µε τις υ- πηρεσίες του ΙΚΑ και µε τη διερεύνηση καταγγελιών για υποβολή µέσω διαδικτύου ψευδών αναλυτικών περιοδικών δηλώσεων. ράσεις για την Προστασία ιαδικτυακού Εµπορίου Παρεχόµενων ιαδικτυακών Υπηρεσιών µέσω συνεργασίας µε Interpol Europol και διεθνείς διαδικτυακές εταιρείες για τον εντοπισµό των παραβατών. ράσεις κατά των Παράνοµων Τυχερών Παιγνίων µέσω διαδικτύου Online Καζίνο µέσω συνεργασίας µε ΟΠΑΠ και νόµι- µα καζίνο που λειτουργούν στη χώρα. ράσεις αναφορικά µε την Υποβολή Απατηλών ηλώσεων Φορολογικού Εισοδή- µατος µέσω συνεργασίας µε.ο.υ. και α- ξιοποίηση των καταγγελιών για υποβολή απατηλών δηλώσεων φορολογίας εισοδή- µατος µέσω διαδικτύου. Νοµίζω ότι το µήνυµα είναι σαφές, ο Σχεδιασµός και η Ανάλυση πολύ καλή και µένει η ε- φαρµογή. Για να σας το πω αλλιώς. Αν όλα αυτά µπορούσαν να γίνουν κατά 70 % Ηλεκτρονικά, τότε θα µιλάγαµε για τεράστια επιτυχία του εγχειρήµατος. Όσο όµως η επιτυχία του Συστήµατος εξαρτάται από τον Ανθρώπινο, Ελληνικό, ηµοσιουπαλληλίστικο Παράγοντα, τότε µόνο το αποτέλεσµα θα µας πείσει. Αυτά προς το παρόν. Για ότι νεότερο, µείνετε συνδεδεµένοι. Το παρόν κείµενο συντάχθηκε από τον κ. Ιάκωβο Γκούµα διευθύνοντα σύµβουλο Computax ΑΕ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ & ΙΩΞΗΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΣ (ΥΠ. Ο. Α.. Η. Ε) ράσεις Υποδιεύθυνσης Οικονοµικής Αστυνοµίας. ράσεις εναντίον του λαθρεµπορίου καυσίµων. Έλεγχοι στη διακίνηση του πετρελαίου transit στο εσωτερικό της χώρας και έλεγχοι στον εφοδιασµό των ποντοπόρων πλοίων, έλεγχοι σε πρατήρια υγρών καυσίµων, σε αποθήκες και βυτιοφόρα για διαπίστωση αποστολών βυτίων µεταφοράς καυσίµων προς το εξωτερικό και έλεγχοι για την ανακάλυψη Εργαστηρίων Αποχρωµατισµού και νόθευσης καυσί- µων. ράσεις εναντίον του λαθρεµπορίου τσιγάρων. Έλεγχοι φορτηγών αυτοκινήτων διεθνών µεταφορών και των εταιρειών τους, ύποπτων για τη λαθραία µεταφορά των εισαγοµένων τσιγάρων, µε σκοπό την ανακάλυψη αποθηκευτικών χώρων, τόσο σε πρωτογενές επίπεδο, όσο και αποθηκευτικών χώρων από τους οποίους τελείται η διοχέτευση στους «λιανέµπορους». ράσεις εναντίον του λαθρεµπορίου αλκοόλ. Έλεγχοι σχετικά µε την αποθήκευση και διακίνηση παράνοµων προϊόντων, στους χώρους παρασκευής, αποθήκευσης, διακίνησης και διάθεσης (logistics) αλκοολούχων ποτών σε νόµιµες ή παράνοµες εταιρείες, εντοπισµός µέσων µεταφοράς και αποθηκευτικών χώρων και παρανόµων εργαστηρίων αλκοολούχων ποτών. ράσεις για τον εντοπισµό οργανωµένων κυκλωµάτων διακίνησης προϊόντων παραεµπορίου µέσω συνεργασίας µε εµπλεκόµενους φορείς και οργανισµούς και έ- λεγχο σε χώρους κατασκευής, αποθήκευσης και διάθεσης αποµιµητικών προϊόντων σε νόµιµες ή παράνοµες εταιρείες. ράσεις εναντίον του παράνοµου στοιχη- µατισµού τυχερών παιγνίων µέσω συνεργασίας µε το Σ ΟΕ και των λοιπών υπηρεσιών του Υπ. Οικονοµικών και έλεγχοι σε επιχειρήσεις, οργανισµούς, πρακτορεία, καζίνα, λαχειοφόρες αγορές και σε καταστήµατα αίθουσες αναψυχής (internet καφέ-λέσχες) για παράνοµο στοιχηµατισµό µέσω διαδικτύου. ράσεις εναντίον της φοροδιαφυγής φυσικών και νοµικών προσώπων µε ποινική διάσταση µέσω αξιοποίησης καταγγελιών και ελέγχων για µη έκδοση αποδείξεων και παραστατικών κατά τη διακίνηση προϊόντων και την προσφορά υπηρεσιών. ράσεις Υποδιεύθυνσης ίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήµατος Φοροδιαφυγή µε τη χρήση του διαδικτύου. ράσεις εναντίον ορυφορικής Πειρατείας µε διερεύνηση καταγγελιών-διαδικτυακής έρευνας για βεβαίωση ποινικών αδικηµάτων, και παραποµπή στη δικαιοσύνη.

6 6 MΑΪΟΣ 2011 Ξενόγλωσση στήλη La page du français Rubriques tenues par Olivier Delhaye DIDACTIQUE Le jeu en classe de langue Vous connaissez sûrement Haydée Silva. Son nom figure dans la bibliographie de plus d une recherche touchant au ludisme dans l apprentissage des langues. Haydée Silva se décrit comme suit sur son site : «Pr de didactique du Français Langue É- trangère, d histoire littéraire francophone, entre autres, ma recherche porte essentiellement sur les potentialités pédagogiques du jeu en classe de langue, qui est mon sujet de prédilection mais aussi le fil conducteur qui donne cohérence à mes autres intérêts de recherche, très diversifiés : je m intéresse à la pertinence du Cadre européen commun de référence, au développement de la compétence scripturale en langue étrangère dans un contexte universitaire, à la phonétique, aux techniques d animation» Ainsi, dans une conférence intitulée «Des référents conceptuels problématiques et à problématiser : une approche critique trilingue du CECR1», Haydée Silva examine trois glossaires (français/espagnol/anglais) inclus dans le Dictionnaire pratique du CECR2 (Ophrys, 2010) de Jean-Pierre Robert et propose, à partir de leur comparaison succincte, de «prendre à la lettre le caractère descriptif et non prescriptif du CECR», de «tirer parti des béances laissées par la traduction pour faire avancer la réflexion» et de «combiner cet angle d approche à d autres pour enrichir la perspective, ensemble». Les contenus de la conférence sont repris dans un article intitulé «De l illusion d univocité à la revendication de la polyphonie : pour des lectures plurielles du Cadre européen commun de référence» à paraître très bientôt dans la revue Synergies Europe. Mais c est aussi du site «Le jeu en classe de langue» que je voulais vous parler. Le slogan qui figure sur la page d accueil en dit long : «Pour une exploitation raisonnée (et motivante!) des activités ludiques en classe de langue étrangère, seconde ou maternelle». On y trouve des articles de fond, des ressources, des matériels et des pistes théoriques ou pratiques permettant l organisation de toutes sortes d activités ludiques en classe de langue. La lecture d un des articles d Haydée Silva, «Le jeu, un outil pédagogique à part entière pour la classe de FLE?», me paraît également incontournable. Enfin, les plus dyslexiques d entre nous visionnerons avec beaucoup d intérêt, sur le site de TV5, la vidéo suivante : «Entretien avec Haydée Silva», réalisé durant le XIIe Congrès mondial des presseurs de français de la FIPF à Québec en Voilà. Comme il est toujours fastidieux de recopier des liens particulièrement longs et compliqués ce mois-ci, je conseille aux lecteurs de plutôt saisir sur Google les suites de mots soulignées dans le texte et de retrouver ainsi sur le Net les documents auxquels il est fait référence. Bonne découverte BILLET D HUMEUR Pitié pour les élèves! Isabelle Barrière est co-administratrice du site incontournable «edufle.net» et responsable multimédia au CAVILAM (Centre d Approches VIvantes des LAngues et des Médias). Elle est également conceptrice de formations en ligne, formatrice de formateurs et enseignante de FLE. En Grèce, nous la connaissons surtout pour ses collaborations/interventions sur des sites comme «gallika.net». Nous reproduisons ci-dessous, et avec la permission d Isabelle, un de ses plus récents billets d humeur. Pitié!!! Arrêtez les exercices de grammaire, de vocabulaire et le bachotage pour les examens et certifications! Pitié pour les élèves! Depuis lundi, j'ai un groupe d'ados de ans, niveau annoncé A2... Ah oui, effectivement, ils connaissent le passé-composé et l'imparfait... Sauf qu'ils sont incapable de me poser des questions en français, même du type : «estce que je peux aller aux toilettes»... au début cela donnait : «toilettes?», «aller à la toilette?», «possible toilettes?», «je peux aller à les toilettes?» et ouf, nous en sommes à la question entière : «est-ce que je peux aller aux toilettes?» Ils n'ont même pas le niveau fin A1 pour des interactions simples. Το πρόγραµµά σας περιήγησης µπορεί να µην υποστηρίζει την προβολή αυτής της εικόνας. Pitié!!! Je sais bien que les examens et les certifications sont importants dans la vie scolaire... mais sans les compétences de communication basiques, savoir faire sans problème des exercices ou bachoter pour des examens ne sert à rien. Les élèves ne sont absolument pas préparés à une utilisation de la langue. Si un événement imprévu se passe, y compris pendant l'oral de l'examen, ils sont perdus. Alors de la grammaire et du lexique oui, mais toujours en contexte!!! Et pas de correction sans réflexion. Pointer l'erreur et les laisser réfléchir à l'erreur leur permet de comprendre et d'assimiler. Si on les corrige d'fice, ils laissent faire sans se poser de questions sur leurs erreurs. Mes petits ados connaissent la conjugaison mais sont incapables de faire une phrase avec le verbe conjugué. Ils savent mais ne sont pas capables. Le but de nos cours c'est de faire de nos élèves des utilisateurs de la langue pas des singes savants qui peuvent réciter des tables de conjugaison. L'un des moyens le plus simple d'en faire des utilisateurs : parler en français pendant le cours! C'est souvent leur seul contact avec la langue. Et pour tous les gestes de la classe : fermer la porte, ouvrir la fenêtre, aller au tableau, ranger les chaises... C'est aussi ça l'utilisation de la langue, pas u- niquement les dialogues des méthodes, dialogues pédagogiques. Bon, tout n'est pas perdu, du moins avec mon groupe, en 2 jours, ils ont déjà acquis quelques réflexes, me répondent, même si c'est dans leur langue, sans s'apercevoir que j'ai parlé français. D ici vendredi, jour de leur départ, ils arriveront peut-être à me répondre en français... Et comme c'est un défi pour eux, ils osent peu à peu. Même les plus timides s'y mettent. Dommage, ils partent vendredi... Et leurs habitudes reviendront dès lundi matin. (Et leur pr est jeune...) C'était mon billet d'humeur du mercredi matin. Je trouve dommage qu'à l'heure actuelle, on en soit toujours à des exercices systématiques, et même s'ils sont autocorrectifs et sur Internet, ils restent systématiques. Alors qu'il existe tellement de moyens d'utiliser la langue, ne serait-ce que l'utilisation des blogues, des possibilités de s'enregistrer et de déposer cet enregistrement sur un blogue... Ah bien sûr le pr change de rôle. Je suis plus souvent derrière les élèves à les aider, (et les surveiller!). Et ils sont plus exigeants, à m'appeler à plusieurs à la fois pour venir voir ce qu'ils font, se rassurer... Mais ils participent, ils sont actifs. On enseigne pour les élèves. Pas pour nous, prs. Ne gâchons pas nos élèves et ne les dégoutons pas de l'apprentissage d'une langue. Montrons-leur que l'on peut s'amuser en cours de français, et pas uniquement avec des jeux ou des chansons. On peut faire des choses intéressantes, dès les petits niveaux. C'est aussi par ce moyen que l'on augmentera le nombre d'élèves dans les classes. 1. Cette conférence a été donnée dans le cadre du Premier Séminaire de Didactique du FLE : perspectives didactiques organisé par le Centro de Ense anza de Lenguas Extranjeras de la Universidad Nacional Aut noma de México, le 18 janvier Robert (J.-P.) et Rosen (E.), Dictionnaire pratique du CECR, Ophrys, 2010.

7

8 8 MΑΪΟΣ 2011 Ρεπορτάζ υναµική εκκίνηση Στόχος η καθιέρωση Υπερέβη όλες τις προσδοκίες των διοργανωτών η πραγµατοποίηση του 1ου Συνεδρίου Νοτιοανατολικής Ευρώπης για την Πολυγλωσσία και τη ια Βίου Μάθηση, το οποίο έλαβε χώρα στις εγκαταστάσεις του ξενοδοχείου Elpida Resort & Spa στην πόλη των Σερρών από τις 28 µέχρι τις 30 Απριλίου. Η προσέλευση των συνέδρων ή- ταν πολύ µεγάλη, µε αποτέλεσµα ήδη να έχει ξεκινήσει η διερεύνηση για τη διοργάνωση του 2ου Συνεδρίου, το οποίο πιθανώς να υλοποιηθεί στην περιοχή της Χαλκιδικής. Το 1ο Συνέδριο Νοτιοανατολικής Ευρώπης για την Πολυγλωσσία και τη ια Βίου Μάθηση πραγµατοποιήθηκε µε πρωτοβουλία των Συλλόγων Ιδιοκτητών Κέντρων Ξένων Γλωσσών Σερρών, Καβάλας και Χαλκιδικής, µε την αµέριστη υποστήριξη των Επιµελητηρίων από τους τρεις προαναφερθέντες Νοµούς. Στόχος είναι το Συνέδριο για την Πολυγλωσσία και τη ια Βίου Μάθηση να εξελιχθεί σε θεσµό και να καταφέρει να συγκεντρώσει την αντιπροσωπευτική υποστήριξη αρµόδιων φορέων από όλες τις περιοχές της Βόρειας Ελλάδας. Όπως επισήµανε ο Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου, κ. Ιωάννης Τσανανάς, η καινοτοµία του Συνεδρίου ήταν ότι επιλέχθηκε ένα άµεσου ενδιαφέροντος θέµα, όπως είναι ο συνδυασµός της Πολυγλωσσίας και της ια Βίου Μάθησης στην Επιχειρη- µατικότητα. Είναι ένα θέµα που θα συνεχίσουµε να προβάλλουµε, τόσο ως Σύλλογοι, όσο και ως Οµοσπονδία µέχρι να γίνει συνείδηση και να έχει ευρεία αποδοχή. Τα µηνύµατα, δυστυχώς, που παίρνουµε από το κοινωνικό σύνολο είναι ότι η πλειονότητα των ανθρώπων δεν έχει κατανοήσει πλήρως την αναγκαιότητα της συνύπαρξης αυτών των εννοιών. Ωστόσο, πιστεύουµε ότι µε την επανειληµµένη προβολή και την εµπεριστατωµένη συζήτηση θα εκπληρώσου- µε τους στόχους µας, τόνισε ο κ. Τσανανάς. Οι θεµατικές ενότητες του Συνεδρίου επικεντρώθηκαν κυρίως στη γλωσσοµάθεια και τις µικροµεσαίες επιχειρήσεις στην Ε.Ε., στην επι- µόρφωση - εξέλιξη των εκπαιδευτικών και στελεχών µε τη χρήση δια βίου εκπαίδευσης ως εργαλείο ανάπτυξης και κοινωνικής ευη- µερίας, στη δια βίου ανάπτυξη πολυγλωσσικών δεξιοτήτων ως ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα για τις επιχειρήσεις, στις δυνατότητες του e- learning κ. α.. Στο πλαίσιο του 1ου Συνεδρίου Νοτιοανατολικής Ευρώπης για την Πολυγλωσσία και τη ια Βίου Μάθηση, πραγµατοποιήθηκε και έκθεση ξενόγλωσσου βιβλίου µε τη συµµετοχή των εκδοτικών οίκων Aheadbooks - Black Cat, Burlington Books, Binary Logic, Edexcel - London Exams Hellas, Express Publishing, Grivas Publications, Hellenic American Union, Hillside Press, MM Publications, Pearson Longman Hellas και Super Course Publishing. Τη διοργάνωση του συνεδρίου συντόνισε η ARTION Conferences & Events. Χορηγοί Χορηγοί επικοινωνίας

9

10 10 MΑΪΟΣ 2011 Ρεπορτάζ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ 20 χρόνια, µε έκθεση και ραντεβού για την επόµενη χρονιά ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ Την 20η επετειακή έκθεση ξενόγλωσσου βιβλίου και εποπτικών µέσων διοργάνωσε ο ΣΙΚΞΓ Κέρκυρας γιορτάζοντας παράλληλα και τα 20 χρόνια από την ίδρυση του. Η Έκθεση έλαβε χώρα τις 26 & 27 Μαρτίου στο Aquis Corfu Holiday Palace και οι παρευρισκόµενοι είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν σηµαντικές οµιλίες και workshops. Ιδιαίτερα ξεχώρισαν οι οµιλίες του κ. Ιωσήφ Κουράκη (PhD), Bob Obee, lise Lüke και του κ. Τσοπάνογλου ( ιδ. ΑΠΘ) καθώς και οι οµιλίες εκπροσώπων εκδοτικών οίκων και εξεταστικών φορέων όπως Burlington Books, Express Publishing και London Exams Hellas. Την έκθεση τίµησαν µε την παρουσία τους ο ΣΙΚΞΓ Βορείου Ελλάδας µε πάνω από 50 µέλη καθώς και οι σύλλογοι Άρτας, Ιωαννίνων και Λευκάδας-Πρέβεζας. Οι φιλοξενούµενοι, µετά α- πό µια ξενάγηση στην πανέµορφη πόλη της Κέρκυρας, είχαν την ευκαιρία να γευτούν τοπικά προϊόντα και να δειπνήσουν µαζί µε τα µέλη του ΣΙΚΞΓ Κέρκυρας και τους εκθέτες στη καθιερω- µένη δεξίωση που παρέθεσε ο σύλλογος. Η µεγάλη προσέλευση στην έκθεση άφησε ικανοποιηµένους τόσο τους διοργανωτές όσο και τους εκθέτες που έδωσαν ραντεβού για την επόµενη χρονιά! Επιτυχηµένη η έκθεση µε 19 εκδοτικούς οίκους Ο Σύλλογος Ι.Κ.Ξ.Γ.Ν.Μεσσηνίας πραγµατοποίησε την ετήσια Έκθεση Ξενόγλωσσου Βιβλίου και Εποπτικών Μέσων στην Καλαµάτα, στο Συνεδριακό Κέντρο του ξενοδοχείου ELITE CITY RESORT, το Σάββατο 19 Μαρτίου. Η έκθεση σηµείωσε ιδιαίτερα µεγάλη επιτυχία µε σηµαντικά αυξηµένο αριθµό επισκεπτών, κατά διαπίστωση των 19 εκδοτικών οίκων που συµµετείχαν. Κατά τη διάρκεια της έκθεσης προσφέρθηκε γεύµα στους εκδότες καθώς επίσης και παραδοσιακά µεσσηνιακά προϊόντα των τοπικών επιχειρήσεων. Ευχαριστούµε τους χορηγούς της εκδήλωσης : EDEXCEL - PTE General BURLINGTON BOOKS EXPRESS PUBLISHING

11

12

13

14 14 MΑΪΟΣ 2011 Θέµα Οι αρχαίοι Έλληνες και οι ξένες γλώσσες Ενα πραγµατικά αριστουργηµατικό κείµενο που έγραψε ο Ιωάννης Κακριδής µε τίτλο οι αρχαίοι έλληνες και οι ξένες γλώσσες που αναπάντεχα αλιεύσαµε θα µοιραστούµε σήµερα καθώς κρίνουµε ότι πρέπει να διαβαστεί απ όλους και κυρίως όλους όσοι ασχολούνται µε την ξενόγλωσση εκπαίδευση στη χώρα µας. Υπενθυµίζουµε ότι ο Ι.Θ.Κακριδής ( ) ήταν φιλόλογος, πανεπιστηµιακός καθηγητής, ερευνητής και αισθητικός της της λογοτεχνίας, από τους κορυφαίους οµηριστές σε παγκόσµιο επίπεδο και απο τους πρωτοπόρους της γλωσσικής µεταρρύθµισης στη χώρα µας. Quintus Ennius Quintus Catulus Gnaeus Naevius Για τον Έννιο, το ρωµαίο επικό, τραγικό και σατιρικό ποιητή, που η ακµή του πέφτει γύρω στα 200 π.χ., µας σώζεται µια µοναδική στην αρχαιότητα, πολύτιµη πληροφορία. Έλεγε πως είχε τρεις καρδιές, επειδή ήξερε να µιλεί τρεις ξένες γλώσσες, ελληνικά, οσκικά και λατινικά. Μητρική του σαπικά. Αν θελήσουµε να βαθύνουµε στο νόηµα της µαρτυρίας αυτής, θα πιστοποιήσουµε πρώτα πρώτα την περηφάνια του ανθρώπου που κατέχει τόσες ξένες γλώσσες. Ακόµα η έντονη εικόνα που χρησιµοποιεί αφήνει καθαρά να φανεί. πως ο ποιητής, και πολύ σωστά, στην πολυγλωσσία του δεν έβλεπε µια πραχτική δεξιότητα µόνο, αλλά κάτι πολύ πιο βαθύ: είχε λέει τρεις καρδιές, αυτό θα πει πως ένιωθε να γίνεται άλλος άνθρωπος, κάθε φορά που χρησιµοποιούσε είτε τα ελληνικά είτε τα οσκικά είτε τα λατινικά. Καταλάβαινε πως η ανάγκη να µιλήσει σε µιαν από τις γλώσσες αυτές ε- πιδρούσε άµεσα στον ε- σωτερικό άνθρωπο, στον τρόπο της σκέψης του και στον κόσµο των αισθηµάτων του γιατί η γλώσσα δεν είναι κάτι το εξωτερικό, που µπορεί κανείς να το αλλάζει, όπως τα ρούχα του, χωρίς ο µέσα άνθρωπος να παθαίνει τίποτα. Με άλλα λόγια: ο Έννιος είχε καταλάβει πως ο λόγος πού βγαίνει από το στόµα µας, για να επικοινωνήσουµε µε τους άλλους ανθρώπους, βρίσκεται σε άµεση συνάρτηση µε τον ενδιάθετο λόγο, µε την ενέργεια δηλαδή του λογικού να βάλει σε τάξη τα άπειρα φαινόµενα του εξωτερικού κόσµου και να εξηγήσει όσα συµβαίνουν µέσα στην ί- δια την ψυχή του ανθρώπου. Γενικά οι Ρωµαίοι είχαν από νωρίς ενδιαφερθεί για τις ξένες γλώσσες. Για να καλλιεργήσουν τον άπλαστο ακόµα δικό τους λόγο, είχαν αρχίσει να µεταφράζουν συστηµατικά, κατά προτίµηση από την τόσο δουλεµένη µέσα στους αιώνες ελληνική γλώσσα. Τα πρώτα συνειδητά λογοτεχνικά φανερώµατα των Ρωµαίων δεν είναι παρά µεταφράσεις ελληνικών ποιητικών έργων. Ο Λίβιος Αδρόνικος, που εγκαινιάζει την έντεχνη ρωµαϊκή ποίηση, µεταφέρει την Οδύσσεια του Οµήρου στα λατινικά, σε στίχο σατούρνιο, ακόµα και πολλές ελληνικές τραγωδίες, που τις παίζει έπειτα. στο θέατρο µε το θίασό του. Ο Έννιος, που είδαµε πριν, ζει στη Ρώµη διδάσκοντας ελληνικά και µεταφράζοντας δραµατικά έργα των Ελλήνων για τη ρωµαϊκή σκηνή. Η µεταφραστική αυτή δραστηριότητα των Ρωµαίων συνεχίζεται ως το σύνορο της κλασικής εποχής του Αυγούστου. Γύρω στα µέσα του 1ου π.χ. αιώνα ακόµα ο Κάτουλλος µεταφράζει από τη Σαπφώ και απ τον Καλλίµαχο, και ο Κικέρωνας βρίσκει τον καιρό, µέσα στην τόσο ταραγµένη πολιτική του δράση και στην πρωτότυπη συγγραφική του παραγωγή, να µεταφράσει τον Οικονοµικό του Ξενοφώντα, του Πρωταγόρα και τον Τί- µαιο του Πλάτωνα, α- κόµα τον Περί του στεφάνου λόγο του ηµοσθένη και τον Κατά Κτησιφώντος του Αισχίνη. Και πριν από τον Κικέρωνα όµως οι ρήτορες της Ρώ- µης µελετούσαν συστηµατικά τα ελληνικά πρότυπα. Των κωµικών ρω- µαίων ποιητών, όπως ο Ναίβιος, ο Πλαύτος και ο Τερέντιος, η προσπάθεια ήταν πιο πολύ να διασκευάσουν τα ελληνικά πρότυπα παρά να τα µεταφράσουν πιστά και η διασκευή ό- µως προϋποθέτει βαθιά γνώση της ελληνικής. Η µεταφραστική αυτή προσπάθεια των Ρωµαίων υπηρετεί δύο µαζί σκοπούς: από τη µια να γνωρίσει στους ανελλήνιστους Ρωµαίους τα αριστουργήµατα του έλληνικού λόγου από την άλλη να καλλιεργήσει τη λατινική γλώσσα, αναγκάζοντάς τη να γίνει ικανή να αναπλάσει, µε τα δικά της µέσα και όσο γίνεται καλύτερα τις αξίες του έλληνικού λόγου. Ύστερα από την εντατική αυτή µελέτη της ελληνικής δεν θα παραξενευτούµε, όταν στην προκλασική, και στην κλασική όµως περίοδο τής ρωµαϊκής γραµµατείας απαντούµε λέξεις και φράσεις και συντάξεις που προδίνουν την άµεση επίδραση της ελληνικής γλώσσας. Οι Ρωµαίοι Πόσο ζωντανό ήταν το ενδιαφέρο των Ρωµαίων για τις ξένες γλώσσες γενικά δείχνει το παράδειγµα τού Όβίδιου, πού εξόριστος στους Τό- µους, στη σηµερινή Κωστάντζα της Ρουµανίας, όχι µόνο έµαθε τη γλώσσα του τόπου, τα γεττικά, αλλά και έ- γραψε σ αυτήν ένα ποίηµα, όπου υ- µνούσε την οικογένεια του Αυγούστου. Καί µια τελευταία απόδειξη της σηµασίας που δίνουν οι Ρωµαίοι στις ξένες γλώσσες: ο ιστορικός Λίβιος αναφέρει πως στα χρόνια του, στην εποχή δηλαδή του Αυγούστου, τα παιδιά στο σχολείο µάθαιναν τα ελληνικά, ενώ σε πιο παλιούς καιρούς µάθαιναν λέει τα ετρουσκικά. Ώστε η διδασκαλία της ξένης γλώσσας είχε εισαχθεί στα σχολεία των Ρωµαίων ως σταθερά µορφωτικό αγαθό. Οι Ελληνες Μια χιουµοριστική απεικόνιση των 12 θεών του Ολύµπου Maccius Plautus Livius Andronicus Publius Terentius Publius Ovidius Ας έρθουµε τώρα στους Έλληνες, καί ας ζητήσουµε να δούµε πώς στέκονται αυτοί µπροστά στις ξένες γλώσσες. Καθώς µελετούµε τις ποικίλες εκδηλώσεις των και κατά κύριο λόγο τα κείµενα που µας κληρονόµησαν, διαπιστώνουµε χωρίς δυσκολία, αλλά και µε κάποιαν απορία, πως οι αρχαίοι Έλληνες αντικρίζουν τις ξένες γλώσσες µε απόλυτη αδιαφορία. Στα σχολεία τους δε διδάχτηκε ποτέ γλώσσα ξένη ως την παρακµή της αρχαίας ελληνικής γραµµατείας δε µας σώζεται παρά έ- να και µόνο έργο µεταφρασµένο από άλλη γλώσσα, από ειδικούς λόγους, όπως θα δού- µε πιο κάτω ούτε που ακούµε κανέναν Έλληνα να καυκιέται πως είναι πολύγλωσσος κανένας στην Ελλάδα δε βρέθηκε να γράψει ποιήµατα σε ξένη γλώσσα, όπως έκανε ο Οβίδιος και µια γνώµη σαν του Έννιου, που προαναφέρθηκε, θα ή- ταν αδιανόητη για έναν Έλληνα, από τα χρόνια του Οµήρου ως τα βυζαντινά. Και όµως οι Έλληνες είχαν έρθει σε επαφή µε πλήθος λαούς ξένους Και αλλόγλωσσους: µε τους Πελασγούς, όταν πρωτοκατέβηκαν στην Ελλάδα γύρω στα 2000 π.χ., µε τους µινωικούς Κρήτες και τους Φοίνικες λίγο αργότερα, ακόµα µε τους Αιγύπτιους, τους Βαβυλώνιους, τους Πέρσες, τους Σκύθες, τους Γαλάτες, τους Ρωµαίους. Και ήταν τολµηρός λαός οι Έλληνες, µακροπεραµατάρηδες, αργαπογυριστάδες, για να χρησιµοποιήσω το θαυµαστό στίχο του δηµοτικού τραγουδιού. Με τα καράβια τους ταξίδευαν σε χώρες όλο και πιο µακρινές οι α- ποικίες τους απλώνονταν πολυάριθµες σε όλη την έκταση των παραλίων της µεσογειακής λεκάνης, από τον Πόντο και τη Συρία ανατολικά ως το Γιβραλτάρ δυτικά. Και όµως δε µας σώθηκε ούτε ο παραµικρός α- πόηχος από την εντύπωση που πρέπει να τους έκαναν οι διαφορότροπες, αλλόκοτες γλώσσες που άκουγαν στα διάφορα πλάτη της γης. Ο Έλληνες, που ενδιαφέρονται για τα ξένα έθιµα και τ αντιπαραβάλλουν µε τα δικά τους που αναζητούν και βρίσκουν τους δικούς των θεού ς στους ξένους λαούς κάτω α- πό άλλα ονόµατα που εγκαινιάζουν µε άλλα λόγια τη συγκριτική ε- θνογραφία, µυθολογία και θεολογία οι Έλληνες, που η ξύπνια, αγαλήνευτη, όλο περιέργεια σκέψη τους τούς σπρώχνει να εξηγήσουν τον κόσµον όλο, γη και ουρανό, δεν µας άφησαν στα κείµενά τους ούτε µια φράση που να δείχνει την αντίδρασή τους µπροστά στο πρόβληµα της πολυγλωσσίας των ανθρώπων. Ο µύθος του Πύργου της Βαβέλ δείχνει πως οι Ιουδαίοι είχαν από νωρίς απορήσει για την παρουσία τόσων διαφορετικών γλωσσών πάνω στη γη, γι αυτό γύρεψαν να την εξηγήσουν, ας είναι και µε µυθικό τρόπο. Υπάρχει πλουσιότερη µυθολογία από την ελληνική; Και όµως δε βρίσκεται σ αυτή κανένας αντίστοιχος γλωσσογονικός µύθος. Οι Έλληνες ζουν και στο- Ó ÂÈ ÛÂÏ. 16

15

16 16 MΑΪΟΣ 2011 Θέµα Οι αρχαίοι Έλληνες και οι ξένες γλώσσες Αφροδίτη και Αγχίσης Ó ÂÈ applefi ÛÂÏ. 14 χάζονται σαν να µην κυκλώνονται α- πό όλες τις µεριές από λαούς αλλόγλωσσους. Στην απόλυτα αδιάφορη αυτή στάση των Ελλήνων αντίκρυ στον ξένο λόγο κρύβεται ένα σηµαντικό πρόβληµα της ι- διοσυστασίας του ελληνικού κόσµου, που αξίζει να το µελετήσουµε καλύτερα, και αν µπορούµε, να το ε- ξηγήσουµε. Ο αρχαίοι Έλληνες και οι ξένες γλώσσες: Ας αρχίσουµε µ ένα ειδικό ζήτηµα πώς α- ντιµετωπίζουν οι έλληνες ποιητές τη δυ- Όµηρος σκολία να βάζουν µέσα στο έργο τους τούς ξένους λαούς να µιλούν, όταν το απαιτεί η υπόθεση; Το πρόβληµα παρουσιάζεται σε κάθε λαό µε λογοτεχνική δραστηριότητα, και η λύση είναι πάντα µία: συµβατικά οι αλλόγλωσσοι µιλούν στη γλώσσα του ποιητή γιατί ένα ποίη- µα, όπου η γλώσσα ν Αισχύλος αλλάζει κατά τον οµιλητή, όταν έρχονται σ επαφή αλλόγλωσσοι ένα τέτοιο ποίηµα είναι αδιανόητο. Ο Όµηρος ιστορεί στην Ιλιάδα τον πόλεµο των Ελλήνων µε τους Τρώες ότι οι Τρώες µιλούν τρωικά, και απ τους πολυάριθµους συµµάχους των ο καθένας και τη δικιά του γλώσσα, θα µας το τονίσει ο ποιητής δύο φορές στη δεύτερη και ιδιαίτερα στην Τέταρτη ραψωδία, όταν βάζει τους αντίµαχους στρατούς να ξεκινούν για τη σφαγή και στην πειθαρχία των Ελλήνων, που προχωρούν αµίλητοι, αντιπροβάλλει τη φασαρία που σηκώνεται στον τρωικό στρατό: Όµηρος των Τρώων ο αλαλητός ασκώνονταν, µες στο φαρδί το α- σκέρι ίδια λαλιά δεν είχαν όλοι τους µηδέ µιλούσαν όµοια, τι ήταν το ασκέρι χιλιοµάζωχτο κι οι γλώσσες µπερδεµένες. Ιλιάδα Β 803, 433 κκ., µετάφρ. Ν. Καζαντζάκη Ι. Κακριδή Και όµως οι Τρώες και οι σύµµαχοί τους στην Ιλιάδα συνεννοούνται και µεταξύ τους και µε τους Έλληνες σ ελληνική γλώσσα πάντα. Στον α- κροατή έφτανε να θυµάται τα χωρία που άναφέραµε, για να φαντάζεται τους ξένους να µιλούν στη δική τους γλώσσα. Το ίδιο συµβατικά ελληνίζουν οι Πέρσες στ οµώνυµο δρά- µα του Αισχύλου, από το αρείο και τον Ξέρξη ως τον απλό άνθρωπο του λαού. Με την ίδια συµβατικότητα µιλούν σήµερα στη γλώσσα µας όλοι οι ξένοι ήρωες, όταν µεταφράζουµε έργα αλλόγλωσσα. Πολύ σπάνια να συναντήσουµε στην αρχαιότητα έναν ποιητή, που προσεχτικότερος, σχολαστικότερος, θα έλεγα, γυρεύει να προλάβει την απορία, πώς συµβαίνει ένας ήρωας να ξέρει να µιλεί σε ξένη γλώσσα. Στον Οµηρικό Ύµνο στην Αφροδίτη που τον χρονολογούµε στο τέλος του 7ου αι., ο ίας, για να εκδικηθεί τη θεά του έρωτα, τη βάζει να ερωτευτεί κι αυτή τον θνητό, τον Αγχίση. Και όταν η Αφροδίτη, νικηµένη α- πό τον πόθο, έρχεται και βρίσκει τον αγαπη- µένο της στα βουνά της Ίδας, για να µην καταλάβει ο Αγχίσης τη Θεία φύση της, παίρνει µορφή θνητής και του αρχίζει µια µεγάλη πλαστή ιστορία, τάχα πως είναι από τη Φρυγία, κόρη του βασιλιά Οτρέα, και ήξερε τα τρωικά, γιατί λέει, όταν ήταν µικρή, έτυχε η παραµάνα της να κατάγεται από την Τροία και της έµαθε και τα τρωικά. Με τον τρόπο αυτό φρόντισε ο ποιητής να µην παραξενευτεί ο Αγχίσης, πως µια φρύγισσα του µιλούσε στη γλώσσα του. Κάπως παράξενη η φροντίδα αυτή! Γιατί και η Αφροδίτη και ο Αγχίσης στο ποίηµα µιλούν φυσικά ελληνικά, αφού Έλληνας είναι ο ποιητής που δίνει την ιστορία του έ- ρωτά τους. Αυτή η αντινοµία δεν µπορούσε µε κανένα τρόπο να παραµεριστεί. Αρχαική Ποίηση Βρισκόµαστε στην περιοχή της αρχαϊκής ποίησης δω θα συναντήσου- µε το µοναδικό ελληνικό χωρίο, που φαίνεται να µιλεί γι ανθρώπους πολύγλωσσους. Λέω φαίνεται γιατί το πράγµα κάθε άλλο παρά σίγουρο είναι: Στον Οµηρικό Ύµνο στον Απόλλωνα, κι αυτόν από τον 7 αι., ο ποιητής µέσα σ άλλα. περιγράφει την ολόχαρη γιορτή των Ιώνων στη ήλο, και από τις διάφορες εκδηλώσεις της εξαίρει ιδιαίτερα το χορό και το τραγούδι των παρθένων του νησιού, που υπηρετούσαν στο ναό του Απόλλωνα. Ας ακούσουµε τους σχετικούς στίχους: Και κάτι πού θα µείνει αξέχαστο για πάντα, θάµα µέγα, του Μακροσαγιτάρη οι λάτρισσες, της ήλος οι παρθένες, που, τραγουδώντας, τον Απόλλωνα δοξολογούνε πρώτα, και τη Λητώ και την Αρτέµιδα µετά τη δοξαρούσα. Αλλοτινές γυναίκες έπειτα κι άντρες παλιούς θυµούνται και τους δοξάζουν στο τραγούδι τους, κι αναγαλλιάζει ο κόσµος. Ξέρουν ακόµα και τα κούρταλα και των ανθρώπων ό- λων Να κάνουν τις φωνές. Ακούγοντας καθένας τους νοµίζει ατός του πως µιλεί τόσο όµορφα ταιριάζουν το τραγούδι. Οµηρικός Ύµνος Απόλλωνος 156 κκ., µετάφρ. Ι. Κακριδή Ο κόρες του νησιού ήξεραν λοιπόν να µιµηθούν µε το στόµα όχι µόνο τα κούρταλα., το ρυθµικό χτύπηµα από τις καστανιέτες, αλλά και τις φωνές των ανθρώπων όλων τόσο πιστά, που ό κάθε ακροατής να νοµίζει πως ακούει τον εαυτό του να µιλεί. Ποιο λατρευτικό έθιµο κρύβεται πίσω από το πολύγλωσσο αυτό τραγούδι των ηλιάδων, δεν ξέρουµε και ίσως δε θα το µάθουµε ποτέ. Έξω από τους στίχους αυτούς δε µας σώζεται κα- µιά άλλη µαρτυρία που να µιλεί για τη συνήθεια αυτή, και οι υποθέσεις των φιλολόγων, που παλεύουν να λύσουν το αίνιγµα, παίρνουν και δίνουν. Μέσα σ άλλα είπαν πως οι παρθένες φαίνεται πως τραγουδούσαν διάφορα λατρευτικά ελληνικά τραγούδια, το καθένα στη διάλεχτό του. Κανείς ωστόσο δέν µπορεί ν α- ποκλείσει τη δυνατότητα, οι ηλιάδες να τραγουδούσαν και ξενόγλωσσους εντελώς ύµνους, την ώρα που ξέρουµε πως στο πανηγύρι της ήλου έρχουνταν και πολλοί ξένοι από τη Μικρασία και στο ποίηµα τονίζεται πώς οι κοπέλες ήξεραν να µιµηθούν όλων των ανθρώπων, όχι όλων των Ελλήνων τις φωνές. Όπως και να έ- χει το πράγµα, χαρακτηριστικό είναι πως ο ποιητής αντικρίζει την ικανότητα αυτή σαν κάτι µοναδικό θαύµα µέγα την αποκαλεί, που η δόξα του δε θα λησµονηθεί ποτέ. Αυτό δείχνει πως µέσα στην Ελλάδα τότε δε θα βρισκόταν εύκολα άνθρωπος, που να ξέρει να τραγουδεί σκοπούς ξένους µε ξένα λόγια. Κλασικά Χρόνια Προχωρούµε στα κλασικά χρόνια της Ελλάδας κι εδώ πρέπει να ψάξουµε µε το κερί, για να βρούµε µέσα στις ελληνικές πηγές κάτι που να µας διαφωτίζει κάπως το πρόβληµα της γλωσσογνωσίας των Ελλήνων. Όσο µπορώ να ξέρω, έχουµε µια και µόνο ρητή µαρτυρία, πως ένας Έλληνας, πολύ γνωστός µας άλλωστε, έµαθε και άλλη γλώσσα. Ο µεγάλος Θεµιστοκλής, ο νικητής της Σαλαµίνας, όταν σε κατοπινά χρόνια αναγκάστηκε να καταφύγει στην Περσία, ύστερα από το άγριο κυνήγηµα που του έκαναν οι Αθηναίοι, µαζί και οι Σπαρτιάτες, αποφάσισε, µόλις έφτασε στα παράλια του περσικού κράτους, να γράψει στον Αρταξέρξη, το διάδοχο του Ξέρξη στον περσικό θρόνο, και να ζητήσει την προστασία του. Όπως όµως µας αναφέρει ο Θουκυδίδης, περίµενε έ- ναν ολόκληρο χρόνο, ώσπου να µπορέσει να µιλεί κάπως τα περσικά και να γνωρίσει τις συνήθειες του τόπου, και ύστερα παρουσιάστηκε στον Αρταξέρξη, που τον τίµησε ε- ξαιρετικά. Το ότι ο Θεµιστοκλής έµαθε Περσικά έκανε πολύ µεγάλη ε- ντύπωση, φαίνεται. Ακόµα τον πρώτο µ.χ. αι., ύστερα δηλαδή από 500 κάπου χρόνια, θα τον θυµηθεί ο Κοϊντιλιανός και για τη γλωσσοµάθειά του αυτή θα τον παρουσιάσει ως παράδειγµα φυσικής ευφυΐας και µελετηρότητας δίπλα στο Μιθριδάτη τον Ευπάτορα, το βασιλιά του Πόντου, που ωστόσο µιλούσε 22 γλώσσες. Είκοσιδύο γλώσσες ο Μιθριδάτης, δύο ο Θεµιστοκλής: η σύγκριση είναι συντριπτική για το δεύτερο για τον Έλληνα όµως και µια µόνο ξένη γλώσσα που έµαθε ήταν κάτι τόσο σπάνιο, που έπρεπε να το απαθανατίσει η ιστορία. Άλλον Έλληνα, που ν αναφέρεται πως έµαθε ξένη γλώσσα, δεν α- πάντησα στις µελέτες µου. εν αποκλείεται να µου ξεφεύγει καµιά µαρτυρία, όµως και µια Θεµιστοκλής Πλάτων Σοφοκλής και δύο ακόµα να βρεθούν, δεν αλλάζουν την εικόνα ενός λαού που δε φαίνεται να δίνει ση- µασία στην εκµάθηση µιας άλλης γλώσσας. Παρ όλη αυτή τη σιωπή των πηγών είναι ωστόσο βέβαιο πως πολλοί από τους Έλληνες ήξεραν από µικροί και µάθαιναν αργότερα ξένες γλώσσες. Γίνεται ο Ηρόδοτος, που γεννήθηκε στην Αλικαρνασσό της Καρίας και είχε αίµα καρικό στις φλέβες του, να µη µιλούσε καιρικά; Γίνεται ο Θουκυδίδης, που ο πατέρας του είχε θρακικό όνοµα, να µην ήξερε τα θρακικά, αφού άλλωστε στη Θράκη είχε τα χτήµατά του και τα µεταλλεία του, και ένα µεγάλο µέρος της ζωής του το πέρασε εκεί εξόριστος; Έπειτα, όσοι Έλληνες είχαν µόνιµα εγκατασταθεί στα ξένα στην Περσία, στη Συρία, στην Αίγυπτο, στην Κάτω Ιταλία, στη Σικελία, στη Νότιο Γαλλία, στην Ισπανία δεν µπορεί να µη µάθαιναν να συνεννοούνται µε τους αλλόγλωσσους κατοίκους της καινούργιας των πατρίδας, ας είναι και για πραχτικούς µόνο σκοπούς. Ακόµα και οι έµποροι, που ταξίδευαν στην Ανατολή και στη ύση, δεν µπορεί να µην είχαν καταλάβει, πόσο καλύτερα κλείνονται οι συµφωνίες και τελειώνουν οι δουλειές, όταν συζητείς µε τον ξένο έ- µπορο στη γλώσσα του, χωρίς νά µεσολαβεί διερµηνέας. Υπάρχει άλλωστε και µια έµµεση απόδειξη πως οι ξενιτεµένοι Έλληνες µάθαιναν τη γλώσσα του τόπου, όπου έµεναν για λίγο ή για πολύν καιρό. Η απόδειξη αυτή είναι οι ξένες λέξεις που πέρασαν στα ελληνικά. Όταν οι ξενιτεµένοι γύριζαν στην Ελλάδα, µιλώντας στους δικούς των, ανακάτωναν και µερικές ξένες λέξεις, λέξεις προπαντός που δήλωναν προϊόντα άγνωστα ως τότε στους Έλληνες. Τα ξένα αυτά στοιχεία άπλωναν σιγά σιγά µέσα στον ελληνικό χώρο, ώσπου γίνονταν πανελλήνια. Σιµιτικές είναι π.χ. οι λέξεις αρραβών, οθόνη, κάδος και σάκκος, αιγυπτιακές ο κώνωψ, το ξίφος και το νίτρον, περσικές ο µάγος, η αγγαρεία και ο παρασάγγης. Ξενικά δάνεια είναι ακόµα οι λέξεις πέπερι, σίναπι, κάνναβις, κιννάβαρι. Εξάπαντος τα γλωσσικά δάνεια στην παλαιότερη γλώσσα δεν είναι πολλά µε µια µόνο εξαίρεση: το πλήθος τις λέξεις που πήραν οι Έλληνες, όταν έ- φτασαν στην Ελλάδα, από τους προελληνικούς κατοίκους του τόπου. Ακούστε µια µικρή επιλογή από λέξεις πελασγικές πού εξελληνίστηκαν: βασιλεύς, άναξ, πρύτανις, κυβερνώ, γίγας, πύργος, θάλασσα, νήσος, λέβης, σύκον, δάφνη, ρόδον. Ένα είναι βέβαιο: δεν µπορεί εύκολα κανείς να δανειστεί ξένες λέξεις, αν δεν ξέρει την ξένη γλώσσα, και αυτό Ó ÂÈ ÛÂÏ. 18

17

18 18 MΑΪΟΣ 2011 Θέµα Ó ÂÈ applefi ÛÂÏ. 16 µας φτάνει για να βεβαιωθούµε ότι µέσα στους Έλληνες βρίσκονταν κάποιοι που γνώριζαν τα περσικά ή τα αιγυπτιακά ή ό,τι άλλο. Όλη ωστόσο αυτή η πείρα, που α- ποχτούν οι Έλληνες από την κατοχή της ξένης γλώσσας, πάει χαµένη µένει στην περιοχή της πραχτικής ανάγκης, δε δουλεύεται µέσα στο λογισµό τους, για να σκεφτούν πάνω στη γλώσσα ως φαινόµενο πανανθρώπινο. Και όταν από τα µέσα κάπου του 5ου αι. θ αρχίσουν οι σοφιστές να µελετούν το φαινόµενο της γλώσσας, δε θα θυµηθούν καθόλου τις ξένες γλώσσες. Το ίδιο θα γίνει λίγο αργότερα µε τον Πλάτωνα στον Κρατύλο του, στο πρώτο µέρος, ό- που ο Σωκράτης γυρεύει να δείξει ότι υπάρχει ουσιαστική, εσωτερική σχέση ανάµεσα στη λέξη και στο α- ντικείµενο που δηλώνει, τα παραδείγµατα είναι όλα παρµένα από τα ελληνικά. Κάπου µιλεί και για τις βαρβαρικές γλώσσες υποστηρίζοντας πως και σ αυτές τα ονόµατα δεν συνδυάζονται τυχαία µε τα πράγµατα, αποφεύγει όµως χαρακτηριστικά κάθε παράδειγµα, που α- ναγκαστικά θα τον οδηγούσε στην α- ναίρεση της θεωρίας του. Ούτε και για τις πραχτικές των ανάγκες ακόµα δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον οι Έλληνες, όταν πρόκειται για τις ξένες γλώσσες. Από τον Αριστοφάνη µαθαίνουµε πως ήδη στον 5ον αι. κυκλοφορούσαν λεξιλόγια που ερµήνευαν οµηρικές, ξεχασµένες από καιρό λέξεις γλώσσες ο- νόµαζαν τότε τις σπάνιες λέξεις. Από ελληνοπερσικά, ελληνοαιγυπτιακά, έλληνολατινικά λεξιλόγια ούτε ίχνος. Και όµως τόσοι Έλληνες ξεκινούσαν κάθε χρόνο για να εγκατασταθούν στα ξένα καµιά πρόνοια να γνωρίσουν κάπως από πριν τη γλώσσα της καινούργιας των πατρίδας. Κάποιος Έλληνας θα βρισκόταν εκεί να τους βοηθήσει στην αρχή. Πρέπει να φτάσουµε σε πολύ υστερότερα χρόνια, για να βρούµε λεξιλόγια για λατινικά π.χ. κείµενα. Οι Έλληνες αδιαφορούν ακόµα και για τη γλώσσα των Προελλήνων, που ως τα ιστορικά χρόνια, όπου δεν υποχώρησε µπροστά στα ελληνικά, κρατιέται εδώ κι εκεί µέσα στον ελληνικό χώρο, σχηµατίζοντας έτσι ι- διαίτερες νησίδες. Και οι Προέλληνες αυτοί της ιστορικής εποχής, αν δεν είχαν έντεχνη προσωπική ποίηση, δεν µπορεί όµως να µην είχαν λαϊκή ποίηση, γιατί το τραγούδι δε λείπει από κανενός λαού το στόµα. Στην Οδύσσεια ο Όµηρος αναφέρει για την Κρήτη πως είχε ενενήντα πολιτείες και πως την κατοικούσαν Αχαιοί, Ετεόκρητες αυτό θα πει Οι αρχαίοι Έλληνες και οι ξένες γλώσσες γνήσιοι Κρητικοί, Κύδωνες, ωριείς και Πελασγοί, και προσθέτει: ἄλλη δ ἄλλων γλῶσσα µεµιγµένη. Eίχαν λοιπόν πολλές γλώσσες οι Κρητικοί ανακατωµένες. Σαν ποιητής o Όµηρος δε νοιάζεται φυσικά να δώσει λεπτοµέρειες για τις ποικίλες αυτές γλώσσες. Για τοyς Eτεόκρητες όµως τουλάχιστο ξέρουµε πως κράτησαν την παλιά τους γλώσσα ως τον 3 π.χ. αιώνα. Κανένας δεν ενδιαφέρθηκε ωστόσο να µας διασώσει ένα τους να πούµε τραγούδι, ας είναι και δυο τρεις λέξεις τους. Ηρόδοτος Ένα δεύτερα παράδειγµα: ο Ηρόδοτος αναφέρει στο πρώτο του βιβλίο τ ακόλουθα τι γλώσσα µιλούσαν οι (παλιοί) Πελασγοί, δεν ξέρω καλά καλά να πω. Συµπεραίνοντας όµως από τους ΙΙελασγούς, που ζουν ακόµα και σήµερα στην Κρηστώνα στη Χαλκιδική και στην Πλακία και τη Σκυλάκη της Προποντίδας, πρέπει να µιλούσαν βαρβαρικά. Ο ιστορικός θεωρεί αναγκαίο να µας βεβαιώσει πως γλώσσα και των τριών αυτών πόλεων ήταν η ίδια, τίποτε άλλο όµως του αρκεί να τη χαραχτηρίσει βαρβαρική, και ούτε που του περνάει από το νου να µας δώσει κάποια ουσιαστικότερη πληροφορία. Ούτε και µεταφράζουν οι Έλληνες ξένα έργα. Για την έλλειψη αυτή ως πριν από λίγες δεκαετίες θα είχαµε το δικαίωµα να ισχυριστούµε πως η µεταφορά ενός κειµένου από τη µια γλώσσα στην άλλη ήταν κάτι άγνωστο στον αρχαίο κόσµο µόλις στα τέλη του 3ου αι. την εγκαινιάζουν, ό- πως είδαµε, οι Ρωµαίοι. Τώρα ξέρουµε πως ο ισχυρισµός αυτός δεν είναι σωστός γιατί οι πρόσφατες α- νακαλύψεις και έρευνες έδειξαν πως στην κοντινή Ανατολή, που τόσο καλά τη γνώριζαν οι Έλληνες, είχε µεταφραστεί στα µέσα της 2ης π.χ. χιλιετηρίδας στα χουρριτικά και στα χεττιτικά το περίφηµο ακκαδικό έπος που ιστορούσε τα κατορθώµατα του Γκίλγκαµες. Ώστε η µεταφραστική πράξη ήταν γνωστή στη Μικρασία τουλάχιστο από το 500 π.χ. µα οι Έλληνες δε µεταφράζουν έξω άπό µια µοναδική εξαίρεση στην ι- στορία των ελληνικών γραµµάτων. Καιρός να µιλήσουµε γι αυτή: Κάποτε, µέσα στον 5ο αι., οι Καρχηδόνιοι αποφασίζουν να εξερευνήσουν και ν αποικίσουν τη δυτική παραλία της Αφρικής. Αρµατώνουν λοιπόν ε- ξήντα καράβια και µε αρχηγό της α- ποστολής τον Άννωνα, ξεκινούν. Περνούν το στενό του Γιβραλτάρ, αρµενίζουν γιαλό γιαλό στην αρχή κατά το νοτιά κι έπειτα κατά την α- νατολή και ιδρύουν εδώ κι εκεί α- ποικίες, αφήνοντας στην κάθε µια κι από λίγες δικές τους οικογένειες γιατί στην αποστολή είχαν συµπεριλάβει και γυναίκες. Φτάνουν ως το σηµερινό Καµερούν κι έπειτα, ευειδή τους έλειψαν οι τροφές, γυρίζουν Ηρόδοτος χωρίς καµιάν απώλεια στην Καρχηδόνα. Εκεί ο Άννωνας δίνει και σκαλίζουν στην πέτρα το χρονικό του ταξιδιού και αφιερώνει την επιγραφή στο ναό του θεού Βαάλ. Στον 4ο αι. κάποιος Έλληνας, κινηµένος από την επιθυµία να γνωρίσει στους συµπατριώτες του το επιστηµονικό αυτό κείµενο µε την περιγραφή τόσων παράξενων τόπων και ανθρώπων και ζώων, αποφάσισε να το µεταφράσει. Και η ελληνική µετάφραση µας σώθηκε. Χαρακτηριστικό είναι πως ο σκοπός του µεταφραστή είναι να µεταδώσει γνώσεις µόνο, χρήσι- µες στους ταξιδιώτες. Πόση λίγη άλλωστε σηµασία έδινε o ίδιος στην προσπάθειά του δείχνει το τι δεν νό- µισε πως άξιζε να σηµειώσει το όνο- µά του. Οπωσδήποτε έχουµε να κάνουµε µε µιαν εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα. Ελληνες και ξενογλωσσία Νοµίζω πως δε χρειάζονται άλλα στοιχεία έχουµε πια πειστεί πως οι Έλληνες δεν αντιδρούν µπροστά στο φαινόµενο της ξενογλωσσίας όταν τους χρειάζεται, τους φτάνει να χαρακτηρίσουν την οποιαδήποτε ξένη γλώσσα βαρβαρική κι έπειτα ν α- διαφορήσουν απόλυτα. Και τώρα έρχεται φυσικά το ερώτηµα: πώς µπορούµε να εξηγήσουµε την αδιαφορία αυτή σ ένα λαό πού είναι γε- µάτος περιέργεια για τον έξω Κόσµο; Η πιο πρόχειρη απάντηση είναι να πούµε πως οι Έλληνες περιφρονούν τις άλλες γλώσσες, όπως δείχνει και ο χαρακτηρισµός βάρβαρες για όλες. Καθώς οι Άγγλοι ως πριν από λίγα χρόνια δε φρόντιζαν να µάθουν κα- µιά ξένη γλώσσα Κι άφηναν στους άλλους τον κόπο να µαθαίνουν τη δική τους, αν ήθελαν να συνεννοηθούν µαζί τους, το ίδιο και οι Έλληνες στο µεγάλο και οπωσδήποτε δικαιολογηµένα εγωισµό τους, περήφανοι για τον πολιτισµό που είχαν α- ναπτύξει και προπαντός για την τέχνη του λόγου τους, δεν περίµεναν να µάθουν τίποτε από τους άλλους λαούς, ώστε να κοπιάσουν να γνωρίσουν τον προφορικό τους λόγο και τα γραπτά τους µνηµεία. Η εξήγηση αυτή θα µου επιτραπεί να πιστεύω πως δεν αντιµετωπίζει το πρόβληµα στο βάθος του. Πρώτα πρώτα να ξεκαθαρίσουµε τη σηµασία της λέξης βάρβαρος, που τόσο συχνά τη χρησιµοποιούµε και σήµερα, όταν θέλουµε να χαρακτηρίσου- µε έναν άνθρωπο ή έναν λαό άξεστο και απολίτιστο. Στους αρχαίους ό- µως Έλληνες βάρβαρος αρχικά ση- µαίνει κάθε λαό αλλόγλωσσο, χωρίς καµιά µειωτική απόχρωση και κάθε άνθρωπος, πού δεν έχει για µητρική του γλώσσα τα ελληνικά, είναι βάρβαρος, άσχετα τελείως µε την πνευ- µατική και ψυχική του καλλιέργεια. Ώστε βάρβαρος δε θα πει παρά αλλόγλωσσος. Και από πού παράγεται ή λέξη; Από την επανάληψη της συλλαβής βαρ. Όταν ακούει κανείς µια γλώσσα που δεν την ξέρει, οποιαδήποτε και να είναι η γλώσσα αυτή, τη νιώθει σα µια σειρά από συλλαβές δίχως νόηµα, σαν ένα λόγο αδιάρθρωτο, χωρίς κλίση, χωρίς σύνταξη, χωρίς κανόνες. Ο πρώτος που έπλασε τη λέξη βάρβαρος θ άκουσε κάποιους ξένους να µιλούν και µε την επανάληψη της συλλαβής βαρ θέλησε να αποδώσει την παράξενη ακουστική εντύπωση που του έκανε ο α- κατανόητος αυτός λόγος. Ένα παρό- µοιο σηµερινό παράδειγµα: µια Ελληνίδα που βρέθηκε στη Γερµανία, χωρίς να κατέχει τη γλώσσα, ο- νόµασε τους Γερµανούς Μπάφτεν- µπούφτεν και εδώ o νεολογισµός ζήτησε να µιµηθεί τους ήχους της ξένης γλώσσας, που επαναλαµβάνονται χαρακτηριστικά. Το παράξενο είναι πως η λέξη βάρβαρος δεν είναι καν ελληνική, είναι βαρβαρική! Στα παλιά ινδικά Barbara σηµαίνει τραυλός. Και οι Ινδοί και οι Έλληνες όµως έχουν δανειστεί τη λέξη από τους Σηµίτες: barbar και barbara στα σουµµερικά και στα βαβυλωνιακά έχει τη σηµασία του ξένος αλλοεθνής. Ο χαρακτηρισµός βάρβαρος για τους αλλόγλωσσους έµεινε και όταν αργότερα οι Έλληνες, τουλάχιστο όσοι ζούσαν στα ξένα, έµαθαν την εγχώρια γλώσσα και κατάλαβαν πως κάθε άλλο από συσσώρευση από συλλαβές δίχως νόηµα είναι, πως κι αυτή έχει κλιτικό σύστηµα και συνταχτικούς κανόνες, άλλο ζήτηµα αν διαφορετικούς από τους ελληνικούς. εν µπορεί λοιπόν να είναι από περιφρόνηση που οι Έλληνες δε δίνουν σηµασία στον ξένο λόγο, δε µεταφράζουν, δεν προσπαθούν από παιδιά να µάθουν άλλες γλώσσες, δεν ζητούν να διατηρήσουν τον ξένο λόγο στα δικά τους κείµενα. Ο λόγος της γλωσσικής αυτής αποµόνωσης πρέπει να βρίσκεται πολύ πιο βαθιά, στην ιδιοσυστασία της ελληνικής ψυχής. Φτάνουµε στο πιο κρίσιµο σηµείο της έρευνάς µας και είναι α- νάγκη ν απλώσουµε τη µατιά µας. Οι αρχαίοι Έλληνες είναι ένας λαός εντελώς ιδιότυπος, σαν κι αυτόν δε βρέθηκε άλλος στα ιστορικά του κόσµου. Όλη τους η ζωή, ατοµική και κοινωνική, οργανώνεται σιγά σιγά, τελείως ανεπηρέαστα από τη ζωή των λαών που τους κυκλώνουν. Έρχονται και καταχτούν την Ελλάδα την Πελασγία θα λέγαµε καλύτερα. Οι θεοί τους, ίσως όχι τόσο οι λίγοι που φέρνουν µαζί τους, όσο οι πολλοί που βρίσκουν στην Ελλάδα και τους κάνουν και δικούς των θεούς, είναι κατά κύριο λόγο χθόνιοι, τερατόµορφοι, ζωόµορφοι, σκοτεινοί κι εκδικητικοί. Και οι Έλληνες σιγά σιγά τους αφαιρούν την αγριάδα και την ασκήµια, τους υψώνουν από τα σκοτεινά βάθη της γης στα διάφανα πλάτη τ ουρανού και πλάθουν έ- ναν ολόφωτο κι ολόχαρο Όλυµπο, µε θεούς πανέµορφους, ιλαρούς και τόσο ανθρώπινους, όσο σε καµιάν άλλη ποτέ θρησκεία, είτε παλιά είτε νεότερη. Ο κάθε θνητός µπορεί να τους πλησιάσει, και όρθιος, απροσκύνητος, κοιτάζοντάς τους στα µάτια να ζητήσει τη χάρη τους, χωρίς τη µεσολάβηση κανενός ιερέα. Ποιος τους έµαθε τους Έλληνες να ι- λαρύνουν και να οµορφύνουν τους θεούς των; Στην αρχή έχουν και οι Έλληνες τον πατριαρχικό τους βασιλέα, που ασκεί την εξουσία τριγυρισµένος α- πό µικρότερους άρχοντες. Ο λαός, χωρίς δικαιώµατα, είναι αναγκασµένος να υπακούει στις προσταγές των βασιλιάδων του. Σιγά σιγά οι Έλληνες περνούν από τη βασιλεία στην α- ριστοκρατία, µα και η κυριαρχία των ευγενών δεν τους ικανοποιεί. Ακόµα πιο µισητή τους γίνεται η τυραννίδα, που επικρατεί παροδικά στον 7ο και τον 6ο αι. σε πολλές µεγάλες πολιτείες. Τέλος στον 5ο αι. θα ξεπροβάλει το άνθος της αθηναϊκής δηµοκρατίας, όπου ο κάθε πολίτης, και ο πιο ταπεινός, έχει τα ίδια ακριβώς δικαιώµατα µε τον πιο τιµηµένο. Από πού πήραν οι Έλληνες το δίδαγ- µα πως όλοι οι πολίτες είναι ίσοι και ελεύθεροι; Ποιος τους έµαθε ν α- παιτούν από το κάθε ελεύθερο άτο- µο να διαπλαστεί σε µιαν άκεραιω- µένη προσωπικότητα και όχι να µείνει µια µονάδα ανώνυµη, άψυχη, ά- βουλη, ανεύθυνη, τυφλό ενεργού- µενο των αρχόντων; Μήπως όλα αυτά τους τα έµαθαν οι λαοί που τους γειτόνευαν; Μα στην Αίγυπτο είναι πάντα ο βασιλιάς, ο Φαραώ, ο γιος του θεού, που κυβερνάει εν ο- νόµατι του θεού τους υπηκόους του σ αυτόν ανήκει και όλη η γη στη δι- Ó ÂÈ ÛÂÏ. 20

19

20 20 MΑΪΟΣ 2011 Θέµα Ó ÂÈ applefi ÛÂÏ. 18 οίκηση ο λαός δεν παίρνει καθόλου µέρος. Και στην Περσία κυριαρχεί ο δεσποτισµός. Κι αν ο Πέρσης βασιλιάς δε θεωρείται θεός, µια φορά ο- ρίζει τους υπηκόους του σε ζωή και σε θάνατο. Τό ίδιο και στ άλλα κράτη της Ανατολής. Ποιος εδίδαξε τους Έλληνες να παίρνουν το δρόµο του Κάτω Κόσµου γυµνοί από αξιώµατα και τίτλους και στολές, µε µόνη συνοδεία το δικό τους και του πατέρα τους τ όνοµα, γιατί πίστευαν πως µόνο έτσι θα µείνει αψεύτιστη η µνήµη του ανθρώπου που ενσάρκωσαν; Με δυο λόγια: Ποιος εδίδαξε τους Έλληνες το ιδανικό του ελευθέρου, υπεύθυνου, τελειωµένου ανθρώπου; Τον τρόπο που οι Έλληνες διαµορφώνουν τα πολιτικά, κοινωνικά και ατοµικά τους ιδανικά δεν τον χρωστούν σε κανέναν απολύτως δάσκαλο. Είναι οι πρώτοι στον κόσµο που ανακαλύπτουν την αξία του ανθρώπου ως ατόµου και του λύνουν τα χέρια, για να πλάσει υπεύθυνα τη ζωή του. Ό,τι δηµιουργούν είναι ο καρπός ενός δέντρου που µεγάλωσε οργανικά από έναν σπόρο, χωρίς ξένα µπολιάσµατα, και ο σπόρος αυτός έχει πέσει στην ελληνική γη πριν από χίλια πεντακόσια χρόνια χίλια πεντακόσια χρόνια χρειάστηκαν, για να µπορέσει να δώσει τους καλύτερους καρπούς του στους κλασικούς αιώνες της Ελλάδας. Όχι πως δεν παίρνουν οι Έλληνες κάποια στοιχεία από τους Ασιάτες και τους Αιγύπτιους µε µιαν όµως δύναµη ανεπανάληπτη στον κόσµο κατορθώνουν αυτό που παίρνουν ό- χι να το ενοφθαλµίσουν, να το µπολιάσουν στον ελληνικό κορµό, αλλά να το περάσουν πρώτα από τις ρίζες, κι έτσι, µετουσιωµένο, να δυναµώσει τούς χυµούς, τους ελληνικούς χυµούς που θρέφουν το δέντρο του Απόλλων και Νύµφες Οι αρχαίοι Έλληνες και οι ξένες γλώσσες πολιτισµού τους, όπως όπως το φυτό που δέχεται το λίπασµα και το µετουσιώνει σε ρόδο. Μερικοί ιστορικοί υποστήριξαν στα τελευταία χρόνια πως αν οι Έλληνες έγιναν ό,τι έγιναν, αυτό το χρωστούν πάνω απ όλα στο ότι φτάνοντας στην Ελλάδα ανακάτωσαν το αίµα τους µε των Πελασγών. Η διασταύρωση και αφοµοίωση των δύο λαών, αυτή λένε πως σφράγισε τον ελληνικό άνθρωπο, χαρίζοντάς του το ανήσυχο, ερευνητικό, και φιλελεύθερο πνεύµα και την τόσο ευαίσθητη καλλιτεχνική ιδιοσυγκρασία. Η θεωρία αυτή µπορεί να είναι σωστή µα για µας εδώ δεν έχει σηµασία, αν οι πρώτες καταβολές του ελληνικού ανθρώπου βρίσκονται πριν το αίµα των Ελλήνων σµίξει µε το πελασγικό ή αµέσως ύστερα. Σηµασία για µας έχει ότι στον Όµηρο, εκεί δηλαδή που για πρώτη φορά παρακολουθούµε τον ελληνικό άνθρωπο να στοχάζεται, να αισθάνεται και να ενεργεί, τον ανακαλύπτουµε να έχει προχωρήσει όχι λίγο στο δρόµο που θα τον φέρει αργότερα στην τελείωσή του. Στους γνωστούς προοµηρικούς ποιητές, που η χρονική απόσταση και η µεγαλοφυΐα του ποιητή της Ιλιάδας και της Οδύσσειας τους έριξαν στη λησµονιά, χρωστάει η ελληνική ποιητική γλώσσα την τελείωσή της. Το µόχθο τους, ως που να την κάνουν ικανή να εκφράζει και τα πιο ανάλαφρα κινήµατα της ψυχής, µόνο να τον φανταστούµε µπορούµε. Όσο για τον πεζό λόγο, την αδεξιότητά του δεν είναι δύσκολο να την πιστοποιήσουµε ακόµα και σε κείµενα γραµµένα στην κλασσική Αθήνα του Πελοποννησιακού πολέµου, γύρω στα 425. Μια γενιά αργότερα θα βρούµε στον Πλάτωνα τον αττικό λόγο τελειωµένο. Οι Έλληνες δε µεταφράζουν ξένα έργα όπως οι Χετταίοι και οι Ρωµαίοι, όχι γιατί δεν το µπορούν, όχι γιατί τα περιφρονούν, αλλά γιατί από µια πιο πολύ ασυνείδητη παρά συνειδητή αντίσταση δε θέλουν να διαταράξουν την οργανική ανάπτυξη του ελληνικού λόγου και γενικότερα του ελληνικού κόσµου. Η µετάφραση ε- νός έργου αλλόγλωσσου συχνά ε- κβιάζει. το µεταφραστή να εισαγάγει στη δική του γλώσσα στοιχεία ξένα. Η γλώσσα του πρωτότυπου έργου δεν µπορεί παρά να επηρεάζει τη γλώσσα της µετάφρασης. Πολύ πιο σηµαντικό είναι ωστόσο κάτι άλλο: ένα ξένο έργο που µεταφράζεται παραµένει ως περιεχόµενο ένας κόσµος ξένος στο νέο του περίγυρο έξω από τη γλώσσα που άλλαξε. Ας ξεκαθαρίσουµε τη σκέψη αυτή µ ένα δικό µας παράδειγµα: Σήµερα διαβάζουµε τον Σαίκσπηρ, τον Γκαίτε και τον Θερβάντες σε αρκετές νεοελληνικές µεταφράσεις. Στις µεταφράσεις αυτές η γλώσσα είναι βέβαια η νεοελληνική, όλες όµως οι άλλες αξίες των έργων κρατούν την ξενικότητά τους. Τι κοινό έχει ο κόσµος του Άγγλου, του Γερµανού και του Ισπανού συγγραφέα µε το δικό µας κόσµο; Απελπισµένοι ανοί πρίγκιπες, σκοτεινές ε- γκληµατικές ψυχές, ιππότες και ουλτσινέες, Μεφιστοφελήδες και Βαλπούργιες νύχτες... Ο µεταφραστής ενός ξένου έργου ενοφθαλµίζει στο δέντρο του πολιτισµού της πατρίδας του έναν κόσµο οπωσδήποτε αλλότριο. Αυτόν τον ενοφθαλµισµό του αλλότριου τον αποκρούσουν οι αρχαίοι Έλληνες πιο πολύ από ένστιχτο. Με απόλυτη συνέπεια στο δρό- µο που τους εχάραξε η µοίρα προτι- µούν και εδώ ό,τι ξενικό πάρουν να το ρίξουν στις ρίζες του δέντρου τους, για να προβάλει έπειτα µεταλλαγµένο σε καρπό ελληνικό. Σήµερα το ξέρουµε: η ησιόδειος µύθος της τριπλής διαδοχής στο θρόνο των θεών Ουρανός, Κρόνος, ίας είναι δάνειο από την α- σιατική θεολογία της 2ης π.χ. χιλιετηρίδας. Τα χεττιτικά κείµενα γύρω στα 1500, που απογραµµατίστηκαν πριν από λίγα χρόνια, µιλούν καθαρά για τους τρεις θεούς που διαδέχτηκαν ο ένας τον άλλο στη βασιλεία του ουρανού: Ανού, Κουµαρµπί και Τεσούµπ. Ανού, ο πρώτος βασιλιάς, παράγεται από τη σουµµερική λέξη αν, που σηµαίνει ουρανός, η αντιστοιχία του λοιπόν µε τον πρώτο θεό των Ελλήνων, τον Ουρανό, είναι α- διαφιλονίκητη. Τα σχετικά ωστόσο ανατολικά κείµενα οι Έλληνες δεν τα µεταφράζουν τα αναχωνεύουν και τα µετουσιώνουν. Πριν διαβαστούν τα χεττιτικά, από κανενός φιλολόγου τη σκέψη δεν περνούσε πως ο µύθος αυτός του Ησίοδου ήταν δάνειο ξένο. Το σωστό θα ήταν να πούµε: ο µύθος ήταν ξένος, και έγινε ελληνικός, απόλυτα ελληνικός. Μέσα σ αυτή την έγνοια των Ελλήνων να µην ταράξουν το οργανικό ξεδίπλωµα της γλώσσας και του πολιτισµού των δεν είναι παράξενο αν ούτε τα παιδιά τους τα µάθαιναν άλλη γλώσσα ούτε µεγάλο ενδιαφέρο έδειχναν για τον ξένο λόγο, είτε µέσα στην Ελλάδα είτε έξω τον άκουγαν. Μα η αυτάρκεια αυτή και τούτο είναι το θαυµαστό δεν κατορθώνεται στους Έλληνες µε το ερµητικό κλείσιµο στον εαυτό τους και την άρνησή τους να ιδούν έξω από τα σύνορά τους. Οργώνουν τις θάλασσες νύχτα µέρα και ανοίγουν τα µάτια διάπλατα στα θεάµατα και στα ακούσµατα του ξένου κόσµου. Όλο αυτό το πλούσιο υλικό όµως δεν τους ξεστρατίζει α- πό τον ελληνικό τους δρόµο: είτε θετικά είτε αρνητικά τους γίνεται πείρα ζωής και µετουσιώνεται σε πνεύµα ελληνικό. Ίσως στις εικαστικές τέχνες, επειδή εκεί οι µορφές από τη φύση τους µεταφέρονται πιο εύκολα, µπορούµε να πιστοποιήσουµε σε ορισµένες εποχές κάποιαν αµεσότερη επίδραση µα κι εκεί δεν περνάει πολύς καιρός και το ξένο α- φοµοιώνεται και εξελληνίζεται. Μα οι Έλληνες, είπα- µε, δανείστηκαν ξένες λέξεις ο δανεισµός αυτός δεν δείχνει πως δεν κατόρθωσαν πάντοτε ν αντισταθούν στην επιδροµή του ξενικού; Είναι αλήθεια πως αρκετά ξενικά στοιχεία πέρασαν στο ελληνικό λεξιλόγιο, το πώς όµως έγινε ο δανεισµός αυτός Θουκιδίδης Ησίοδος θα µπορέσουµε να το δούµε καλύτερα, αν αντιπαραβάλουµε άλλη µια φορά τους Έλληνες µε τους Ρωµαίους. Όταν οι Ρωµαίοι οικειώνονται την ελληνική µυθολογία, βρίσκονται συχνά µπροστά σε κύρια ονόµατα, που ο σχηµατισµός τους δεν έχει το αντίστοιχό του στα λατινικά: Αγχίσης, Αινείας, Ανδρόγεως, Μελποµένη, Πηνελόπη, Αράχνη Ακόµα εισάγουν στη γλώσσα τους και προσηγορικά ελληνικά ονόµατα, που δεν µπορούν να κλιθούν σύµφωνα µε τους κανόνες της δικής τους γραµµατικής. Έτσι τα κρατούν αναλλοίωτα και ακόµα τα κλίνουν συχνά όπως και οι Έλληνες, κι ας είναι οι καταλήξεις αυτές ανύπαρχτες στα λατινικά. Κι εµείς σήµερα κρατούµε αναλλοίωτα τα ξένα κύρια ονόµατα και προσηγορικά: ο Γκαίτε, ο Ουγκώ, ο Κλεµανσώ, ο Τσώρτσιλ, ο Κρούστσεφ, το τραµ, το ασανσέρ, το φεστιβάλ... κι ούτε που µπορούµε να τα κλίνουµε, αυτό θα πει πως µένουν ξένα µέσα στον ελληνικό λόγο, σα µια σφήνα που πληγώνει και ενοχλεί. Και οι αρχαίοι Έλληνες τι κάνουν µε τις ξένες λέξεις και τα κύρια ονό- µατα; Αδιαφορώντας για την πιστή τους απόδοση, τα ξαναπλάθουν και τα παρουσιάζουν υποταγµένα στην ελληνική κλίση και φωνητική: ή Θάλασσα, τής Θαλάσσης, ή δάφνη, τής δάφνης. Οι πελασγικές λέξεις έγιναν ελληνικές. Επειδή δεν ξέρουµε πώς ηχούσαν στο στόµα των Πελασγών, ας µην προχωρήσουµε σε υποθέσεις. Ας πάρουµε όµως κύρια ξενικά ονόµατα δανεισµένα κάπως αργότερα και που γνωρίζουµε από άλλες πηγές την πραγµατική τους µορφή: ο Nabu-Kudurri-Ussur έγινε στα ελληνικά Ναβουχοδονόσωρ, ο Ashshurbanipal έγινε Σαρδανάπαλος, ο Darayavau αρείος, o Khshaiarsha Ξέρξης, το προσηγορικό khshatrapavan σατράπης. Ο Ηρόδοτος ακούει τη λέξη ewrengsib, που θα πει στηρίγµατα του θρόνου, και την αποδίδει: ορσάγγαι. Πέρσης που θ άκουγε το όνοµα Ξέρξης φυσικά δεν θ αναγνώριζε το όνοµα του βασιλιά Kshaiarsha πολύ που τους ένοιαζε τους Έλληνες τι θα καταλάβαιναν οι Πέρσες! Το µόνο που κοίταζαν ή- ταν να µη χαλάσουν τη γλώσσα τους. Αν ο Τσώρτσιλ ζούσε στα χρόνια τους, εξάπαντος θα τον µετασχη- µάτιζαν σε Κώρκιλο, αν δεν τον έκαναν α- κόµη πιο αγνώριστο. εν επρόδωσαν λοιπόν οι Έλληνες τις αρχές τους ούτε στις δάνειες λέξεις. Ειδικό ήταν το πρόβληµα που για να βρούµε όµως τη λύση του, χρειάστηκε να παρακολουθήσουµε τον Έλληνα σε περισσότερες εκδηλώσεις του. Οι εκδηλώσεις αυτές, µαζί και η ιδιότυπη στάση του απέναντι στις ξένες γλώσσες φάνηκε πως πηγάζουν όλες από την ορµή του ν αναπτύξει οργανικά τον πολιτισµό του, καθώς πορευόταν πάνω στα χώµατα της Ελλάδας, που αν δεν ήταν το λίκνο του, µια φορά του στάθηκε ο τόπος, όπου του ήταν γραφτό να δράσει και να µεγαλουργήσει. Στα ίδια χώµατα της Ελλάδας πορευόµαστε και µεις σήµερα, µα δεν µπορούµε να καυχηθούµε πως από την ηµέρα που ξαναγεννηθήκαµε µετά την Τουρκοκρατία, δείξαµε τον ίδιο πόθο ν αναπτύξουµε οργανικά τα σπέρµατα που έκλεινε µέσα του ο ελληνικός άνθρωπος της Τουρκοκρατίας και του Εικοσιένα. Ακόµα λιγότερο µπορούµε ν αντισταθούµε στα αλλόξενα στοιχεία σήµερα ακριβώς, που έχουµε ανοίξει διάπλατα τις πόρτες του ελληνικού πνευµατικού χώρου, για να µπαινοβγαίνει ό- ποιος θέλει. εν είµαι ουτοπιστής το ξέρω κι εγώ πως στο σηµερινό κόσµο είναι αδύνατο ένας λαός ν αναπτύξει έναν άδολο εθνικό πολιτισµό. Μα το δίδαγµα των παλιών Ελλήνων µένει πάντα ακριβό και πολύτιµο. Περισσότερο ίσως από κάθε λαό έ- χουµε εµείς ανάγκη να κατορθώσουµε ό,τι µας έρχεται απ έξω να µας γίνεται αφορµή δηµιουργίας, όχι τυφλής µίµησης να το ρίχνουµε, ό- πως οι αρχαίοι, στη ρίζα του δέντρου του πολιτισµού µας σαν πρώτο υλικό, για να µπορέσουµε να χαρούµε κάποτε, µα σ εκατό, µα σε διακόσια χρόνια, καρπούς αληθινά ελληνικούς.