«Συνεκπαίδευση μαθητών με αναπηρία στη

Transcript

1 Φυσική Αγωγή Πλάνο Δειγματικής Διδασκαλίας «Συνεκπαίδευση μαθητών με αναπηρία στη Φυσική Αγωγή» Δραστηριότητες Φ.Α - Κινητική Αναπηρία Σχολική Σύμβουλος Φυσικής Αγωγής Β. Αιγαίου Ευδοκία Σαμουηλίδου PhD 2017

2 Αξίζει να γνωρίζουμε...για την αναπηρία Ορισμός της Αναπηρίας κατά την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας και το Κοινωνικό Μοντέλο ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ Ο ορισμός ή καλύτερα η περιγραφή του φαινομένου της αναπηρίας συχνά προκαλεί σύγχυση από τη διαφορετική χρήση ορολογιών. Οι αμφιβολίες ξεκινούν από την έλλειψη μιας καθολικά εφαρμόσιμης αρχής ή αναφοράς, με βάση την οποία να καθίσταται εφικτή η αξιολόγησή της. Η πολυπλοκότητα και ο δυναμισμός του φαινομένου είναι γεγονός. Οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν στο ότι η αναπηρία: Είναι μια κατάσταση που είτε υπάρχει εκ γενετής, είτε είναι επίκτητη, Είναι μια λειτουργική βλάβη, που δυσκολεύει ουσιαστικά τη ζωή του αναπήρου, Είναι συνέπεια βλάβης, των λειτουργιών ή της ανάπτυξης, ή τραυματικών επιδράσεων των συστημάτων στάσης ή κίνησης, Ο κοινωνικός περίγυρος αντιδρά αρνητικά στην εμφάνιση του ανθρώπου που βρίσκεται σε συνθήκες αναπηρίας. ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΥΓΕΙΑΣ Επί του παρόντος υπάρχουν δύο βασικά ανταγωνιστικά πλαίσια αντίληψης και ανάλυσης της αναπηρίας, σχεδιασμένα από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ). Το αρχικό ICIDH (International Classification of Impairments, Disabilities and Handicaps) και το πιο πρόσφατο ICIDH 2 (International Classification of Impairments, Activities and Participation). Με βάση την πρώτη ταξινόμηση (ICIDH) η αναπηρία αποτελείται από τρία ξεχωριστά, αλλά αλληλοσυνδεόμενα μέρη, τα οποία ορίζονται ως εξής: Βλάβη (impairment) = οποιαδήποτε απώλεια ή ανωμαλία ψυχολογικής, φυσιολογικής ή ανατομικής δομής ή λειτουργίας. Αναπηρία (disability) = Οποιοσδήποτε περιορισμός ή έλλειψη (που

3 προκύπτει από μια βλάβη) ικανότητος προς εκτέλεση μιας δραστηριότητας κατά τον τρόπο ή μέσα στο φάσμα δραστηριοτήτων που θεωρείται ομαλό για ένα ανθρώπινο ων. Μειονεξία (handicap) = Ένα μειονέκτημα για ένα δεδομένο άτομο, που προκύπτει από μια βλάβη ή αναπηρία, που περιορίζει ή εμποδίζει την εκπλήρωση ενός ρόλου που είναι ομαλός (ανάλογα με την ηλικία, το φύλο και κοινωνικούς και πολιτιστικούς παράγοντες) για το άτομο αυτό. Αναφορικά με το δεύτερο πλαίσιο αναφοράς (ICIDH 2), σχεδιάστηκε από την ΠΟΥ σε μια προσπάθεια να βελτιώσει το πρώτο σύστημα, ανταποκρινόμενο σε κριτικές που είχε αρχικά δεχτεί και λαμβάνοντας υπόψη τις εμπειρίες που αποκτήθηκαν από την χρήση του πρώτου. Στα πλαίσια επομένως αυτού, η αναπηρία αποτελεί έναν ευρύτερο όρο, που καλύπτει τρις επιμέρους διαστάσεις του: Σωματικές δομές και λειτουργίες = η διάσταση του σώματος συνδέεται με μια βλάβη ή με μια απώλεια ή ανωμαλία της σωματικής δομής ή με μια φυσιολογική ή ψυχολογική λειτουργία π.χ. απώλεια νεφρού. Ατομικές Δραστηριότητες = η δραστηριότητα είναι η φύση και η έκταση της λειτουργικότητας σε ατομικό επίπεδο. Οι δραστηριότητες μπορούν να μειωθούν στη φύση τους, στη διάρκεια ή στην ποιότητά τους, π.χ. αυτοεξυπηρέτηση, διατηρώντας την εργασία. Συμμετοχή στην κοινωνία = αναφέρεται στη φύση και στην έκταση της συμμετοχής του ατόμου σε καθημερινές καταστάσεις που έχουν σχέση με δραστηριότητες και άλλους παράγοντες. Η συμμετοχή είναι δυνατό να περιοριστεί στη φύση της, στη διάρκεια και στην ποιότητά της, π.χ. συμμετοχή σε δραστηριότητες της κοινότητας, όπου ζει το άτομο, απόκτηση άδειας οδήγησης, κλπ.

4 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΕΡΙΒΑΝΤΟΛΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ Το εν λόγω μοντέλο δίνει βαρύτητα στις επιπτώσεις των απαιτήσεων της κοινωνίας και του περιβάλλοντος, αντιμετωπίζοντας την αναπηρία ως στίγμα μιας κοινωνικά οριζόμενης ομάδας. Αντί να ψάχνει για προσωπικά χαρακτηριστικά του αναπήρου, εστιάζεται κυρίως στην κοινότητα και την κοινωνία, στα πλαίσια της οποίας διαβιούν τα άτομα. Ιδιαίτερη έμφαση αποδίδεται στους άγραφους κανόνες, αξίες ή στερεότυπα, παρά στην ανικανότητα του ατόμου να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της κοινωνίας, γεγονός που οδηγεί αναπόφευκτα στην αναπηρία. Με άλλα λόγια, τα χαρακτηριστικά της αναπηρίας προσδιορίζονται όχι από τη βλάβη ή τον λειτουργικό περιορισμό, αλλά από το κοινωνικό περιβάλλον, που αποτυγχάνει να προσαρμοστεί στις ανάγκες και προσδοκίες των πολιτών με αναπηρίες. Τονίζεται ιδιαίτερα η δυναμική και η πολυπλοκότητα του φαινομένου, οι οποίες περιλαμβάνουν το στίγμα, την προκατάληψη και τη διάκριση, στοιχεία δηλαδή τα οποία το βιοϊατρικό μοντέλο αγνοεί ή απορρίπτει τελείως.

5 Λίγα λόγια Στα σχολεία της Γενικής εκπαίδευσης φοιτούν μαθητές με αναπηρία. Στόχος των εκπαιδευτικών Φυσικής Αγωγής είναι να συμπεριλάβουν όλους τους μαθητές στη Φυσική Αγωγή και σε αθλητικές δραστηριότητες.απαιτείται δε σωστή οργάνωση και προγραμματισμός. Οι εκπαιδευτικοί στην περιοχή ευθύνης μου ως Σχολικής Συμβούλου Φυσικής Αγωγής,υπήρξαν δεκτικοί και μετά από σειρά σεμιναρίων που πραγματοποιήθηκαν στο νησί της Χίου, αφορούσαν εκπαιδευτικούς Φ.Α. Ζητήθηκαν περισσότερες σημειώσεις και εκπαιδευτικό υλικό αλλά και ενδοσχολική επιμόρφωση, κάτι που έγινε σε μια προσπάθεια διευκόλυνσης του έργου των εκπαιδευτικών. Στο έντυπο αυτό με τίτλο : «Συνεκπαίδευση μαθητών με αναπηρία στη Φυσική Αγωγή» προτείνεται ένα πλάνο Δειγματικής Διδασκαλίας, δραστηριότητες που μέσα τους περιείχαν το στάδιο της προθέρμανσης, ασκήσεις, περπάτημα, δραστηριότητες με προτεινόμενες προσαρμογές. Οι δραστηριότητες είχαν στόχο την αλληλεπίδραση των μαθητών στην τάξη, αλλά και στη μαθητική κοινότητα. Αξίζει να σημειωθεί ότι υποστηρίχθηκαν απλές, κατανοητές μέθοδοι διδασκαλίας στους μαθητές, έγινε χρήση της Διαφοροποιημένης μεθόδου διδασκαλίας. Σεβασμός σε αξίες, σεβασμός στη διαφορετικότητα από όλη την ομάδα των εκπαιδευόμενων μαθητών. Επίσης στην τάξη που έγινε η δειγματική διδασκαλία υπήρχε δασκάλα παράλληλης στήριξης με εξειδίκευση στην Ειδική Αγωγή, και η οποία βοήθησε στο όλο εγχείρημα. Η εκπαιδευτικός Φυσικής Αγωγής με την αρωγή της Σχολικής Συμβούλου τα

6 κατάφερε κάτι που έδειξε, όταν έληξε η διδακτική ώρα, αποτυπώνοντας τις δικές της απόψεις με αισιοδοξία. ΣΤΑΔΙΟ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ Υπήρξε συνάντηση Σχολικής Συμβούλου και της εκπαιδευτικού Φυσικής Αγωγής καθώς και της εκπαιδευτικού της Ειδικής Αγωγής στην παράλληλη στήριξη. Μελέτη του Ατομικού Φακέλου του Μαθητή Ταξινόμηση της αναπηρία (στη συγκεκριμένη περίπτωση ο μαθητής μας /κινητική αναπηρία, επίπεδο λειτουργικότητας άνω άκρων Κανόνες ασφάλειας για τον μαθητή & σε σχέση με άλλους μαθητές Οργάνωση μέσα από πλάνα εργασίας (περιεχόμενο πλάνων ) Αναλυτικό Πρόγραμμα Φυσικής Αγωγής για την Δημοτικού Εβδομαδιαίος Προγραμματισμός / Μηνιαίος Ετήσιος Ασκήσεις για το Ζέσταμα Προσαρμοσμένες ασκήσεις Χρήση του Αμαξιδίου ασφάλεια μετακίνησης σε σχέση με το χώρο Εξοπλισμός τοποθέτηση οργάνων Χρήση εξοπλισμού, ανάθεση μετακίνησης των οργάνων & στο μαθητή με αναπηρία

7 ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ Ο εξοπλισμός που χρησιμοποιήθηκε περιείχε Μπάλες, μπαλόνια, μπάλα στόχου, μπαλάκια σπογγώδη στην αφή, ξύλινα ζωάκια σημάδια, χρωματιστά σχοινάκια, σημειωματάριο, μολύβια, σφυρίχτρα, στεφάνια, καρέκλες Επίσης μια φωτογραφική μηχανή για την αποτύπωση των δραστηριοτήτων Μπαλάκια του Μπότσια

8 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ-ΕΣ / ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΘΛΗΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Περιγραφή της Δραστηριότητας/αθλητικής δραστηριότητας, πως παίζεται αλλά και ποια αθλητικά εργαλεία, όργανα χρησιμοποιούμε το βασικότερο δε ποιος είναι ο στόχος. Για όλες τις δραστηριότητες δίνουμε χρόνο στα παιδιά για να ρωτήσουν, αν κάτι δεν έχει γίνει κατανοητό Δίνουμε χρόνο για προετοιμασία των μαθητών Ορίζουμε θέσεις, οριοθετούμε τον χώρο Αφήνουμε τα παιδιά μέσα από παιχνίδι να κάνουν π. χ Ζέσταμα για το Βόλεϊ καθήμενων αθλητών μαθητών, χρειάζεται να παίξουν με μπαλόνια / με μπάλα θαλάσσης και κατόπιν με την εντολή του εκπαιδευτικού να ξεκινήσει το παιχνίδι Ορίζουμε τον χρόνο που οι μαθητές της 1 ης σειράς θα κάνουν αλλαγή Ορίζουμε πόση ώρα χρειάζεται Ορίζουμε πότε θα αλλάξουν οι ομάδες χώρο Ορίζουμε γραμματεία αγώνων, ταμπελάκια Υπενθυμίζουμε κανόνες συμπεριφοράς, σε σχέση με κάποιον που ανταποκρίθηκε με λάθος κίνηση Συζητάμε τι πήγε καλά και τι όχι Ακούμε τους μαθητές μας Βοηθάμε, ενισχύουμε δεν επιπλήττουμε κάτι που «απαιτούμε» και από τους άλλους μαθητές σε σχέση με το Μ με Α

9 ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Βιωματική μέθοδος Διαφοροποιημένη μέθοδος Διδασκαλίας Μέθοδος Καθοδηγούμενης Ανακάλυψης

10 ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΕΣ ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ (έγινε επιλογή Παραολυμπιακών αθλημάτων αθλήματα στα οποία αθλούνται αθλητές με κινητική αναπηρία ) ΠΑΡΑΟΛΥΜΠΙΑΚΑ ΑΘΛΗΜΑΤΑ Βόλεϊ καθήμενων αθλητών- μαθητών Παραολυμπιακοί Αγώνες Λονδίνο 2012

11 Μπότσια (Boccia ) Παραολυμπιακοί Αγώνες του Ρίο 2016

12 Το Παραολυμπιακό άθλημα του Βόλεϊ Καθήμενων Αθλητών SITTING VOLLEY Ο εκπαιδευτικός Φυσικής Αγωγής εισάγει τους μαθητές στο Παραολυμπιακό Άθλημα μέσα από Περιγραφή του Αθλήματος, ιστορικά στοιχεία, Χώρες που έχουν παράδοση στο συγκεκριμένο Άθλημα, εξηγεί πως παίζεται, αναφέρει για τον εξοπλισμό που χρειάζεται,δημιουργεί ομάδες, θέσεις των μαθητών. Αξίζει να σημειωθεί ότι δημιουργούμε από το άθλημα δραστηριότητα χωρίς αυστηρούς περιορισμούς και διαιτησία. Στόχος η συμμετοχή όλων των παιδιών και η διεξαγωγή της δραστηριότητας σε ευχάριστο κλίμα. Το Βόλεϊ καθήμενων παίζεται από αγόρια και κορίτσια με κινητικά προβλήματα. Παίζεται από 6 μαθητές που βρίσκονται από τη μια μεριά του φιλέ και 6 μαθήτριες από την άλλη μεριά του φιλέ. Το παιχνίδι απλό Μια ομάδα στέλνει τη μπάλα στην άλλη με πάσες Παίζονται 3 σετ έως 5 σετ των 25 πόντων. Η ομάδα που θα κερδίσει τα 3 σετ είναι η νικήτρια. Ο εκπαιδευτικός Φυσικής Αγωγής μπορεί να βάλει περισσότερους μαθητές από τη μια μεριά και από την άλλη μεριά του φιλέ, ανάλογα με τον αριθμό των μαθητών της τάξης.αρκεί πάντα να είναι ίδιος αριθμός μαθητών από κάθε ομάδα ή κάνει αλλαγές.

13 1. Σημείωση : αρχικά η κάθε ομάδα καταλαμβάνει το χώρο της και οι μαθητές παίζουν πασούλες με μπαλόνια, μπάλες θαλάσσης. Όταν είναι έτοιμοι, αγόρια, κορίτσια ο εκπαιδευτικός δίνει εντολή με ηχητικό ερέθισμα, να αφήσουν τα μπαλόνια και να παίξουν κανονικά με τη μπάλα του Βόλεϊ 2. Σημείωση : Σε περίπτωση που οι καιρικές συνθήκες δεν μας επιτρέπουν να πραγματοποιήσουμε το πρόγραμμά μας σε εξωτερικό χώρο και έχουμε αίθουσα που το επιτρέπει καλώς. Μπορούμε όμως να χρησιμοποιήσουμε Διαδραστικό πίνακα στο συγκεκριμένο άθλημα από Παγκόσμιους αγώνες, Παραολυμπιακούς Αγώνες και να δουν οι μαθητές αθλητές υψηλού επιπέδου.

14 ΠΑΡΑΟΛΥΜΠΙΑΚΟ ΑΘΛΗΜΑ ΤΟΥ ΜΠΟΤΣΙΑ (Boccia ) Περιγραφή Το Μπότσια παίζεται από αγόρια και κορίτσια σε ατομικό, σε ομαδικό επίπεδο σε ζευγάρια. Σκοπός του παιχνιδιού οι αθλητές αθλητές μαθητές να ρίξουν τα μπαλάκια του Μπότσια όσο το δυνατό πιο κοντά στη μπάλα στόχο που είναι άσπρου χρώματος. Κερδίζει ο αθλητής ή η ομάδα ή το ζευγάρι που μαζεύει περισσότερους βαθμούς. Εξοπλισμός που απαιτείται είναι μπαλάκια διαφορετικού χρώματος για παράδειγμα η ομάδα 1 θα πάρει τα μπαλάκια με κόκκινο χρώμα η ομάδα 2 θα πάρει τα μπαλάκια με γαλάζιο χρώμα Υπάρχει και μια μεγάλη άσπρη μπάλα η μπάλα στόχος Ακόμη μπορούμε να οριοθετήσουμε το χώρο με ταινία χάρτινη αυτοκόλλητη.

15 «Κάθε άνθρωπος είναι φτιαγμένος -από τη φύση του- να κοιτά ψηλά, να οραματίζεται και να προσπαθεί ν' αγγίξει το όνειρο του. Για να το πετύχει, όμως, χρειάζεται φτερά που θα τον βοηθήσουν να φτάσει γρηγορότερα και ευκολότερα. Τα φτερά είναι οι ικανότητες του καθενός. Κάποιοι, όμως, έχουν μικρότερα φτερά και νιώθουν διαφορετικοί. Παρόλα αυτά, μπορούν κι εκείνοι ν' ανέβουν ψηλά - απλώς χρειάζονται δίπλα τους κάποιους για να τους μάθουν τον τρόπο ν' ανοίγουν τα φτερά τους και να πετούν όλο και πιο ψηλά. Τα άτομα με ειδικές ανάγκες έχουν τα δικά τους μοναδικά και ιδιαίτερα φτερά. Το πέταγμα τους γίνεται ομορφότερο όταν οι άλλοι τους χαϊδεύουν απαλά τα φτερά και πετούν μαζί τους. Το ομορφότερο πέταγμα είναι αυτό που γίνεται με κατανόηση, αποδοχή, συνεργασία, αισιοδοξία και αγάπη...» (Από το βιβλίο «Ο Τρυφερούλης Μικροφτερούλης» της ψυχολόγου Θεοδοσίας Καραγιάννη).

16