Κάπνισμα, σωματικό βαρος και οι συνδυασμοί τους ως προγνωστικοί δείκτες θνητότητας και καρδιαγγειακής νοσηρότητας σε υπερτασικούς ασθενείς

Transcript

1 Κάπνισμα, σωματικό βαρος και οι συνδυασμοί τους ως προγνωστικοί δείκτες θνητότητας και καρδιαγγειακής νοσηρότητας σε υπερτασικούς ασθενείς Αραγιάννης Δημήτριος RN, MSc, Phd Καρδιοχειρουργική Μονάδα Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών

2 Υγιεινοδιαιτητικά μέτρα 1. Περιορισμός άλατος 2. Λοιπές διαιτητικές προσαρμογές 3. Μείωση βάρους 4. Τακτική σωματική άσκηση 5. Διακοπή καπνίσματος

3 Κάπνισμα: ένας ισχυρός προγνωστικός δείκτης καρδιαγγειακής νόσου 1-3 δισ. καπνιστές παγκοσμίως 82% στις αναπτυσσόμενες χώρες Risk of AMI with number of cigarettes smoked INTERHEART data. Lancet 2006 Στεφανιαία νόσος Ισχαιμικό ΑΕΕ Περιφερική αρτηριοπάθεια Ανεύρυσμα αορτής Diminishing risk of AMI associated with quitting

4 Παχυσαρκία και προσδόκιμο επιβίωσης Η παχυσαρκία στην ενήλικο ζωή σχετίζεται με μείωση του προσδόκιμου επιβίωσης κατά 7 χρόνια. If past obesity trends continue unchecked, the negative effects on the health of the US population will increasingly outweigh the positive effects gained from declining smoking rates Peeters A. Ann Intern Med 2003 Stewart ST. NEJM 2009

5 97 μελέτες 2.88 εκ. άτομα θάνατοι Ορίζοντας το ιδανικό βάρος Overweight: lower mortality Grade I obesity: similar mortality Grade II-III obesity: higher mortality compared to normal weight Flegal K et al. JAMA 2013

6 Πλεόνασμα βάρους: όχι τόσο κακό? Πληθυσμιακή προσέγγιση Οι ασθενείς με μεγαλύτερο βάρος επισκέπτονται ενωρίτερα τον ιατρό Η εγρήγορση του ιατρού συνοδεύεται από βέλτιστη θεραπεία Παθοφυσιολογική προσέγγιση Καρδιοπροστατευτική δράση του σωματικού λίπους (π.χ. παραγωγή soluble TNF-a) Αυξημένες μεταβολικές εφεδρείες

7 Μετα-ανάλυση 62 μελετών Η διακοπή καπνίσματος σχετίσθηκε με μέση αύξηση του σωματικού βάρους κατά 4-5 Kgr μετά από 12 μήνες. Η μεγαλύτερη πρόσληψη βάρους παρατηρείται εντός τριών μηνών από τη διακοπή του καπνίσματος. Εκ των ατόμων που διέκοψαν το κάπνισμα, το 16% έχασε βάρος και το 13% προσέλαβε άνω των 10 κιλών Διακοπή καπνίσματος και πρόσληψη βάρους Aubin HJ. BMJ 2012

8 Παχυσαρκία και Κάπνισμα: επιδημιολογικά δεδομένα Και το κάπνισμα και η παχυσαρκία είναι ανεξάρτητοι παράγοντες θνητότητας, αλλά ο συνδυασμός καπνίσματος με αυξημένο ΔΜΣ > 35Kg/m 2 ή η αυξημένη περιφέρεια μέσης σχετίζονται με ιδιαίτερα αυξημένο κίνδυνο θνητότητας Koster A. Am J Clin Nutr 2008 Ο συνδυασμός παχυσαρκίας και καπνίσματος αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακής νόσου κατά 6 11 φορές σε άτομα ηλικίας <65 χρόνων, συγκρινόμενα με άτομα φυσιολογικού βάρους που δεν καπνίζουν Freedman DM. Am J Prev Med 2006

9 Κάπνισμα και Παχυσαρκία προγνωστική αξία Δεδομένα Το κάπνισμα σχετίζεται με χαμηλότερο βάρος και με αυξημένο κίνδυνο θανάτου, επηρεάζοντας έτσι τη σχέση μεταξύ παχυσαρκίας και θνητότητας. Adams KF. NEJM 2006 Η σχέση μεταξύ του ΔΜΣ και της θνητότητας είναι ισχυρότερη στους καπνιστές έναντι των μη-καπνιστών. Koster A. Am J Clin Nutr 2008 Αναπάντητα ερωτήματα Η σχετική προγνωστική αξία του πρόσθετου βάρους και του καπνίσματος όσον αφορά την εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου χρήζει περαιτέρω διερεύνησης. Η προγνωστική σημασία για καρδιαγγειακή νόσο των συνδυασμών συνηθειών καπνίσματος και σωματικού βάρους στους υπερτασικούς ασθενείς παραμένει ασαφής.

10 Σκοπός μελέτης Να διερευνηθεί: Η σχετική προγνωστική αξία για ολική και καρδιαγγειακή θνητότητα και καρδιαγγειακή νοσηρότητα του καπνίσματος και του αυξημένου σωματικού βάρους Η προγνωστική αξία για ολική και καρδιαγγειακή θνητότητα και καρδιαγγειακή νοσηρότητα των συνδυασμών καπνίσματος και αυξημένου σωματικού βάρους

11 Σχεδιασμός και πληθυσμός μελέτης Σχεδιασμός: Μονοκεντρική, διαχρονική μελέτη παρατήρησης Πληθυσμός: >1500 ασθενείς με ιδιοπαθή υπέρταση ηλικίας > 18 ετών οι οποίοι προσέρχονται στη Μονάδα Υπέρτασης για εκτίμηση και ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης

12 Κριτήρια αποκλεισμού Δευτεροπαθής υπέρταση Ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου Σημαντική βαλβιδοπάθεια Τελικού σταδίου νεφρική ανεπάρκεια (egfr<15ml/kg/min 2 ) Σημαντική συστηματική νόσος Άρνηση συγκατάθεσης Αδυναμία εμφάνισης στις επισκέψεις follow-up

13 Ροή μελέτης Αρχική εκτίμηση Περίοδος παρακολούθησης Συλλογή δεδομένων Επίσκεψη Baseline Ιατρικό ιστορικό Κλινική εξέταση Σωματομετρικά Ιστορικό υπέρτασης ΗΚΓ ECHO καρδιάς Εργαστηριακός έλεγχος ρουτίνας ΑΠ ιατρείου σε 2 επισκέψεις Τακτικές επισκέψεις Μέτρηση ΑΠ Βελτιστοποίηση αντιυπερτασικής αγωγής Αντιμετώπιση παραγόντων κινδύνου Προαγωγή υγιεινοδιαιτητικών μέτρων Τουλάχιστον μία επίσκεψη ανά έτος Καταληκτικό σημείο Θάνατος Καρδιαγγειακό σύμβαμα

14 Τελικό καταληκτικό σημείο Ολική θνητότητα Καρδιαγγειακή θνητότητα: θάνατος από έμφραγμα του μυοκαρδίου, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, καρδιακή ανεπάρκεια Καρδιαγγειακή νοσηρότητα Στεφανιαία νόσος: έμφραγμα του μυοκαρδίου ή σημαντική στένωση στεφανιαίας αρτηρίας βάσει αγγειογραφίας ή επέμβαση επαναιμάτωσης (αορτοστεφανιαία παράκαμψη ή διαδερμική αγγειοπλαστική). Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο: ταχεία εμφάνιση νέου νευρολογικού ελείμματος με παραμονή για τουλάχιστον 24 ώρες το οποίο επιβεβαιώνεται με αξονική τομογραφία ή/και μαγνητική αγγειογραφία Η τεκμηρίωση του συμβάματος βασίζεται σε επίσημα νοσοκομειακά ή λοιπά ιατρικά έγγραφα Ασαφείς διαγνώσεις όπως στηθάγχη και παροδικό εγκεφαλικό επεισόδιο δεν καταγράφονται ως καρδιαγγειακά συμβάματα.

15 Σωματομετρικά δεδομένα 1 ης επίσκεψης Το ύψος μετράται χωρίς υποδήματα, στο πλησιέστερο εκατοστό, με τη χρήση κλίμακας ελεγμένης για την ακρίβεια της. Το βάρος μετράται με ελαφρά ένδυση, στο πλησιέστερο 0.1Kg με ηλεκτρονική ζυγαριά (Seca, Germany). Ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ υπολογίζεται ως Βάρος/ύψος 2 (Kgr/m 2 ) Φυσιολογικό βάρος: 18.5 ΔΜΣ<25 Kg/m 2 Υπέρβαρος: 25 ΔΜΣ<30 Kg/m 2 Παχυσαρκία σταδίου Ι: 30 ΔΜΣ<35 Kg/m 2 Παχυσαρκία σταδίου ΙΙ: 35<ΔΜΣ<40 Kg/m 2 Παχυσαρκία σταδίου ΙΙΙ: ΔΜΣ>40Kg/m 2

16 Καπνιστικές συνήθειες 1 ης επίσκεψης Καπνιστής : Ναι /Όχι (δυαδική μεταβλητή)- κάπνισμα>1 τσιγάρο ημερησίως Τέως καπνιστής Αριθμός τσιγάρων/ημέρα : <10/ημέρα, 10-20/ημέρα, >20/ημέρα

17 Μέθοδοι μελέτης Τελική επίσκεψη-συλλογή δεδομένων Επίσκεψη ιατρείου Επανάληψη διεργασιών ενδιάμεσων επισκέψεων Καταγραφή καρδιαγγειακών συμβαμάτων Τηλεφωνική επικοινωνία σε ασθενείς με τελευταία επίσκεψη >1 έτος Καταγραφή δεδομένων ολικής/καρδιαγγειακής θνητότητας Και καρδιαγγειακής νοσηρότητας

18 Πρόδρομα αποτελέσματα Φυσιολογικό βάρος/ Μη καπνιστές Ν=246(15%) Υπέρβαροι/ Μη καπνιστές Ν=947(58%) Υπέρβαροι: ΔΜΣ 25Kg/m 2 Κάπνισμα: ναι/όχι Φυσιολογικό βάρος/ Καπνιστές Ν=127(8%) Υπέρβαροι/ Καπνιστές Ν=310 (19%)

19 Parameters Κλινικά και εργαστηριακά χαρακτηριστικά Αρχική εκτίμηση Normal weight/ non-smokers N=246 Excess weight/ non-smokers N=947 Normal weight/ Smokers N=127 Excess weight/ Smokers N=310 P-value Ηλικία 58±10 58±9.5 54±10* 52±9* <0.001 Άνδρες 86 (35) 469 (50)* 48 (38) 186 (60) * <0.001 BMI 23.3± ±2.5* 23.2± ±2.5* <0.001 Μέση 86±9 97±9* 83±8 99±9* <0.001 Διαβήτης 22 (9) 142 (15) 16 (13) 49 (16) ΣΑΠ Ιατρείου 141±17 144±17 142±18 144± ΔΑΠ Ιατρείου 87±11 90±11* 88±12 92±12* <0.001 ΚΣ ιατρείου 74±11 74±10 74±10 75± Δυσλιπιδαιμία 145 (59) 516 (55) 64 (50) 180 (58) LVMI (BSA) 98±24 104±28* 100±26 106±27* egfr 78±18 79±18 83±17 83±17* <0.001 Γλυκόζη 96±13 102±19* 97±16 102±25* <0.001 Ολική χοληστ. 217±35 214±39 209±34 218±

20 Κλινικές προεκτάσεις Προσδιορισμός του ρόλου του καπνίσματος και του αυξημένου σωματικού βάρους στην καρδιαγγειακή και ολική πρόγνωση των υπερτασικών ασθενών Καθορισμός των δυσμενέστερων φαινοτύπων του συνδυασμού καπνίσματος και σωματικού βάρους

21 Ευχαριστώ για την προσοχή σας