Transcript

1 ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟ ΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙ Α ΥΓΕΙΑΣ Προγράµµατα και ράσεις υπηρεσιών ηµόσιας Υγείας σε επίπεδο Τ.Α. Βέλτιστες πρακτικές σε διεθνές και τοπικό επίπεδο Η αναζήτηση του «τοπικού» στην πολιτική υγείας: επιλογή ή αναγκαιότητα; Κυριάκος Σουλιώτης ιδάκτωρ Πολιτικής και Οικονοµικών της Υγείας Λέκτορας Πανεπιστηµίου Πελοποννήσου Θεσσαλονίκη, 27 Νοεµβρίου 2009 ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΟΜΙΛΙΑΣ 1. Γιατί αναζητάται η εµπλοκή της τοπικής αυτοδιοίκησης στην πολιτική υγείας; 2. Οι νέες απαιτήσεις των πολιτών και των επαγγελµατιών υγείας 3. Το αυξηµένο κόστος των υπηρεσιών υγείας και οι ανισότητες που προκαλεί 4. Το «εκκρεµές» της πρωτοβάθµιας φροντίδας υγείας 5. Η διεθνής εµπειρία, οι εγχώριες «καλές πρακτικές» και τα επιστηµονικά τεκµήρια 6. Συµπεράσµατα και προτάσεις 1

2 1. Ο Γιατί αναζητάται η εµπλοκή της τοπικής αυτοδιοίκησης στην πολιτική υγείας; Αξιολόγηση της υφιστάµενης κατάστασης Αλλαγή του τρόπου ζωής και νέες (και αυξηµένες) απαιτήσεις των πολιτών Ραγδαίες εξελίξεις στην παροχή φροντίδων υγείας (ιατρικός πληθωρισµός vs. τεχνολογία) Υψηλό κόστος του συστήµατος και µετακύλιση σηµαντικού µέρους του στους ατοµικούς και οικογενειακούς προϋπολογισµούς Αδυναµία ολοκλήρωσης του συστήµατος υγείας λόγω του «ελλείµµατος» στην Πρωτοβάθµια Φροντίδα Υγείας 2. Οι νέες απαιτήσεις των πολιτών και των επαγγελµατιών υγείας Έξι στόχοι ποιότητας στις υπηρεσίες υγείας 1. Ασφάλεια αποφυγή ιατρικών λαθών 2. Αποτελεσµατικότητα παροχή φροντίδας που βασίζεται στην τεκµηριωµένη επιστηµονική γνώση 3. Ασθενοκεντρική αντίληψη ανταποκρισιµότητα στις ανάγκες, τις αξίες και τις επιθυµίες των ασθενών 4. Έγκαιρη επέµβαση µείωση χρόνου αναµονής και του κόστους αυτού 5. Αποδοτικότητα αποφυγή απωλειών και σπατάλης πόρων 6. Ισότητα ανεξάρτητα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ατόµου 2

3 2. Οι νέες απαιτήσεις των πολιτών και των επαγγελµατιών υγείας έκα κανόνες για την επίτευξη της ποιότητας στις υπηρεσίες υγείας ΠΑΛΑΙΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ 1. Η φροντίδα παρέχεται στη βάση επισκέψεων. 2. Η επαγγελµατική αυτονοµία καλλιεργεί τη διαφοροποίηση στις παρεχόµενες υπηρεσίες. 3. Οι επαγγελµατίες ελέγχουν την παρεχόµενη φροντίδα. 4. Η πληροφορία συνιστά ένα «αρχείο». 5. Οι αποφάσεις βασίζονται στην εξειδικευµένη εκπαίδευση και την εµπειρία. ΝΕΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ 1. Η φροντίδα παρέχεται στη βάση µακροχρόνιων θεραπευτικών σχέσεων. 2. Η φροντίδα προσαρµόζεται στις εξειδικευµένες ανάγκες του ασθενούς. 3. Ο ασθενής αποτελεί την πηγή του ελέγχου επί των παρεχόµενων υπηρεσιών. 4. Η γνώση µοιράζεται µε περισσότερους και η πληροφορία κυκλοφορεί ελεύθερα, στο πλαίσιο προστασίας ευαίσθητων δεδοµένων. 5. Οι αποφάσεις λαµβάνονται στη βάση εµπεριστατωµένης ανάλυσης. 2. Οι νέες απαιτήσεις των πολιτών και των επαγγελµατιών υγείας έκα κανόνες για την επίτευξη της ποιότητας στις υπηρεσίες υγείας ΠΑΛΑΙΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ 6. Η αποφυγή του ιατρικού λάθους είναι ατοµική υπόθεση του θεράποντα ιατρού. 7. Η µυστικότητα είναι απαραίτητη. 8. Το σύστηµα αντιδρά (αντανακλαστικά) σε ανάγκες του πληθυσµού. 9. Επιδιώκεται ο περιορισµός της δαπάνης. 10. Εκδηλώνεται σαφής προτίµηση για διακριτούς επιστηµονικούς / επαγγελµατικούς ρόλους σε σχέση µε τη συνολικότερη συµµετοχή στο σύστηµα υγείας. ΝΕΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ 6. Η ασφάλεια συνιστά υποχρέωση του συστήµατος υγείας. 7. Η διαφάνεια είναι απαραίτητη. 8. Οι ανάγκες µπορούν να προβλεφθούν αποτελεσµατικά. 9. Οι απώλειες οφείλουν διαρκώς να περιορίζονται. 10. Η συνεργασία µεταξύ ιατρικών ειδικοτήτων και άλλων επαγγελµατιών υγείας συνιστά απόλυτη προτεραιότητα του συστήµατος. 3

4 Συνολικός δείκτης ικανοποίησης ανά φορέα δηµόσιας διοίκησης Καλή βαθµολογία Μέτρια βαθµολογία Κακή βαθµολογία ΣΥΝΟΛΟ ΚΕΠ Υπηρεσίες ήµων ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ-ΤΣΑ-ΤΑΕ) Γραµµατεία ΑΕΙ/ΤΕΙ Αστυνοµικό τµήµα Υπηρεσίες Νοµαρχίας ΟΑΕ ΙΚΑ 11,7 52,9 35,4 62,9 37,1 19,3 55,6 18,3 48,3 33,3 14,9 62,8 22,3 9,1 72,7 18,2 7,1 57,1 35,7 6,8 65,9 27,3 5,9 54,8 39,4 Εφορία ( ΟΥ) Πολεοδοµία Νοσοκοµεία-Κέντρα Υγείας Υπηρεσίες ικαστηρίων 4,7 52,0 43,3 4,3 21,7 73,9 2,0 48,0 50,0 0,0 50,0 50,0 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Κατηγορία δείκτη γενικής εικόνας φορέα πριν την επίσκεψη Καλή βαθµολογία Μέτρια βαθµολογία Κακή βαθµολογία ΣΥΝΟΛΟ ΚΕΠ Αστυνοµικό τµήµα Υπηρεσίες ήµων Γραµµατεία ΑΕΙ/ΤΕΙ ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ-ΤΣΑ-ΤΑΕ) Υπηρεσίες ικαστηρίων ΟΑΕ ΙΚΑ 15,4 43,6 40,9 67,7 32,3 34,1 40,9 25,0 23,7 45,2 31,1 23,4 45,7 30,9 21,7 45,0 33,3 16,7 33,3 50,0 9,1 63,6 27,3 8,0 50,0 42,0 Υπηρεσίες Νοµαρχίας Εφορία ( ΟΥ) Πολεοδοµία Νοσοκοµεία-Κέντρα Υγείας 7,1 50,0 42,9 4,7 41,5 53,8 4,3 17,4 78,3 3,1 39,8 57,1 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 4

5 Κατηγορία δείκτη αξιολόγησης φορέα µετά την επίσκεψη Καλή επίδοση Μέτρια επίδοση Κακή επίδοση ΣΥΝΟΛΟ ΚΕΠ ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ-ΤΣΑ-ΤΑΕ) Γραµµατεία ΑΕΙ/ΤΕΙ ΟΑΕ Υπηρεσίες ήµων Εφορία ( ΟΥ) Υπηρεσίες Νοµαρχίας Αστυνοµικό τµήµα 10,9 58,3 30,8 53,2 46,8 20,0 45,0 16,0 66,0 18,1 11,4 70,5 18,2 10,4 65,2 24,4 8,8 60,2 31,0 7,1 71,4 21,4 6,8 77,3 15,9 ΙΚΑ Πολεοδοµία Νοσοκοµεία-Κέντρα Υγείας Υπηρεσίες ικαστηρίων 6,4 55,3 38,3 4,3 34,8 60,9 1,5 53,1 45,4 0,0 66,7 33,3 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Συνολικός δείκτης φορέα ΣΥΝΟΛΟ 56,1 ΚΕΠ 77,1 Γραµµατεία ΑΕΙ/ΤΕΙ Αστυνοµικό τµήµα Υϖηρεσίες ήµων ΟΑΕΕ (ΤΕΒΕ-ΤΣΑ-ΤΑΕ) ΟΑΕ Υϖηρεσίες Νοµαρχίας ΙΚΑ Υϖηρεσίες ικαστηρίων Εφορία ( ΟΥ) Νοσοκοµεία-Κέντρα Υγείας Πολεοδοµία 61,0 60,4 59,6 58,8 58,1 56,0 53,7 53,5 52,9 49,2 45,

6

7 23 Πηγή: Eurobarometer 7

8 To Βήµα, 25 Μαρτίου

9 3. Το αυξηµένο κόστος των υπηρεσιών υγείας και οι ανισότητες που προκαλεί Το οικονοµικό περιβάλλον... Το δηµοσιοοικονοµικό έλλειµµα αγγίζει και ίσως ξεπερνά το 12% του ΑΕΠ Το έλλειµµα µόνο όσον αφορά τους κλάδους υγείας των οργανισµών κοινωνικής ασφάλισης υπολογίζεται ότι ξεπερνά τα 3 δισ. Οι οφειλές των νοσοκοµείων του ΕΣΥ στους προµηθευτές προσεγγίζουν τα 6 δισ. 3. Το αυξηµένο κόστος των υπηρεσιών υγείας και οι ανισότητες που προκαλεί απάνες υγείας ως ποσοστό του ΑΕΠ 2006 Μ. Όρος ΟΟΣΑ ΗΠΑ Ην. Βασίλειο Ελβετία Σουηδία Ισπανία Πορτογαλία Νορβηγία Ολλανδία Ιταλία Ιρλανδία Ελλάδα Γερµανία Γαλλία Φιλανδία ανία Καναδάς Βέλγιο Αυστρία 8,7 8,4 11,3 9,2 8,4 10,2 8,7 9,3 9 7,5 9,1 10,6 11,1 8,2 9, ,4 10,1 15, OECD, Health Data,

10 3. Το αυξηµένο κόστος των υπηρεσιών υγείας και οι ανισότητες που προκαλεί απάνες υγείας ως ποσοστό των συνολικών κυβερνητικών δαπανών 2006 Μ. Όρος ΟΟΣΑ 15,4 ΗΠΑ 19,1 Ην. Βασίλειο 16,4 Σουηδία 13,8 Ισπανία 15,5 Πορτογαλία 15,5 Νορβηγία 18 Ιταλία 13,9 Ιρλανδία 17,3 Ελλάδα 13,3 Γερµανία 17,9 Γαλλία 16,6 Φιλανδία 12,7 Καναδάς 17,9 Αυστρία 15, OECD, Health Data, 2008 * Η ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΤΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ: ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΟΧΗ! ΝΕΑ Ε ΟΜΕΝΑ ΝΕΑΣ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ * 2002* 2003* 2004* 2005* 2006* Αναθεώρηση εκέµβριος 2007 Συνολική απάνη Υγείας απάνη Υγείας ως % του ΑΕΠ 7,8% 8,4% 8,2% 8,5% 8,3% 9,0% 9,1% ηµόσια απάνη Υγείας ηµόσια ως % της Συνολικής απάνης Υγείας 60,9% 63,8% 63,5% 62,8% 61,8% 62,8% 61,6% Αναθεώρηση Σεπτέµβριος 2006 Συνολική απάνη Υγείας απάνη Υγείας ως % του ΑΕΠ 9,3% 9,8% 9,7% 10,0% 9,6% 10,1% ηµόσια απάνη Υγείας ηµόσια ως % της Συνολικής απάνης Υγείας 44,2% 47,4% 47,0% 46,4% 44,6% 42,8% Πριν την Αναθεώρηση Συνολική απάνη Υγείας απάνη Υγείας ως % του ΑΕΠ 9,7% 10,2% 10,1% 10,2% 9,8% ηµόσια απάνη Υγείας ηµόσια ως % της Συνολικής απάνης Υγείας 53,9% 56,7% 55,4% 54,8% 53,9% Πηγή: ΕΣΥΕ,

11 3. Το αυξηµένο κόστος των υπηρεσιών υγείας και οι ανισότητες που προκαλεί Ιδιωτική απάνη Υγείας ως % της Συνολικής απάνης Υγείας, % 40% 39,7% 35% 30% 25% 28,2% 25,4% 23,6% 23,5% 23,1% 21,0% 23,7% 20% 15% 19,3% 10% 5% 0% Ελλάδα Ισπανία Φιλανδία Αυστρία Ιταλία Γερµανία Γαλλία Ιρλανδία Σταθµισµένος µ.ό ευρωζώνης* Πηγή: OECD Health Data Το αυξηµένο κόστος των υπηρεσιών υγείας και οι ανισότητες που προκαλεί Ιδιωτική κατά κεφαλή δαπάνη υγείας σε όρους κοινής αγοραστικής δύναµης (PPP), Επιλ. χώρες Ευρωζώνης, 2007 Ευρωζώνη 770 Πορτογαλία 612 Ισπανία 753 Ιταλία Ιρλανδία Ελλάδα Γερµανία Γαλλία Φινλανδία Αυστρία Πηγή: OECD Health Data

12 3. Το αυξηµένο κόστος των υπηρεσιών υγείας και οι ανισότητες που προκαλεί Ανάλυση των δαπανών υγείας των νοικοκυριών ως ποσοστό των συνολικών αγορών ανά εισοδηµατική κατηγορία, και άνω ,4 6,5 6,5 6,6 7,3 8, µέχρι ,1 9,8 Όλα τα νοικοκυριά 7, Πηγή: ΕΣΥΕ, Έρευνα Οικογενειακών Προϋπολογισµών, 2005 (αδηµοσίευτα στοιχεία και ίδιοι υπολογισµοί). 5 Πηγή: Eurobarometer Πηγή: Eurobarometer 24 12

13 3. Το αυξηµένο κόστος των υπηρεσιών υγείας και οι ανισότητες που προκαλεί Συµµετοχή δηµόσιων πηγών χρηµατοδότησης στην κάλυψη των δαπανών υγείας 13

14 4. Το «εκκρεµές» της πρωτοβάθµιας φροντίδας υγείας Ερ.: «Ποιος ήταν ο κύριος λόγος για την επαφή σας µε τον γιατρό ή επαγγελµατία υγείας;» Προληπτικ ός έλεγχος check up Οξεία ασθένεια ή ενόχληση Χρόνια ασθένεια ή αναπηρία Ατύχηµα ή τραυµατισµ ός Προ ή µεταεγχειρητικ ός έλεγχος Άλλοι Α 30,3% 24,6% 18,5% 7,4% 4,4% 14,5% 0,3% Ο προληπτικός έλεγχος αποτελεί κύριο λόγο επαφής µε επαγγελµατία υγείας για το 1/3 των ερωτώµενων Πανελλαδική Έρευνα Κοινού, Ινστιτούτο Κοινωνικής Προληπτικής Ιατρικής, Το «εκκρεµές» της πρωτοβάθµιας φροντίδας υγείας Ερ.: «Σε οποιαδήποτε από αυτές τις επαφές χρειάσθηκε να πληρώσετε κάποιο ποσό από την τσέπη σας;» Α 1,3% Ναι 38,4% Όχι 60,3% Περίπου 4 στους 10 ερωτώµενους που ήρθαν σε επαφή µε επαγγελµατία υγείας τον τελευταίο µήνα πλήρωσαν κάποιο ποσό προσωπικά. Πανελλαδική Έρευνα Κοινού, Ινστιτούτο Κοινωνικής Προληπτικής Ιατρικής,

15 4. Το «εκκρεµές» της πρωτοβάθµιας φροντίδας υγείας Μη χρησιµοποίηση υπηρεσιών υγείας (παρά την ύπαρξη προβλήµατος), 2006 Ναι 34,1% Όχι 65,9% Πηγή: ΕΣ Υ-Τοµέας Οικονοµικών της Υγείας: Πανελλαδική Έρευνα Κοινής Γνώµης «ιερεύνηση του Επιπέδου Υγείας και Αξιολόγηση των Υπηρεσιών Υγείας στην Ελλάδα», Σεπτέµβριος Πηγή: ΕΣ Υ-Τοµέας Οικονοµικών της Υγείας: Πανελλαδική Έρευνα Κοινής Γνώµης «ιερεύνηση του Επιπέδου Υγείας και Αξιολόγηση των Υπηρεσιών Υγείας στην Ελλάδα», Σεπτέµβριος

16 4. Το «εκκρεµές» της πρωτοβάθµιας φροντίδας υγείας Τρόποι κάλυψης των δαπανών για πρωτοβάθµιες υπηρεσίες υγείας (πλην οδοντιατρικών), , ,8 25, ,7 1,4 4,0 0 Πλήρως από το ταµείο µου Μερικώς από το ταµείο µου και πλήρωσα και εγώ κάποιο ποσό ως συµµετοχή Πλήρωσα από την τσέπη µου όλα τα έξοδα και δεν αποζηµιώθηκα από το ασφαλιστικό µου ταµείο Μερικώς από το ταµείο µου και χρησιµοποίησα και την ιδιωτική µου ασφάλιση Με την ιδιωτική µου ασφάλιση Άλλο Πηγή: ΕΣ Υ-Τοµέας Οικονοµικών της Υγείας: Πανελλαδική Έρευνα Κοινής Γνώµης «ιερεύνηση του Επιπέδου Υγείας και Αξιολόγηση των Υπηρεσιών Υγείας στην Ελλάδα», Σεπτέµβριος Το «εκκρεµές» της πρωτοβάθµιας φροντίδας υγείας Σταθερά υψηλή ιδιωτική δαπάνη υγείας για ΠΦΥ 70 63,38 67,83 62,24 64,35 65, ΠΦΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΗ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ

17 5. Η διεθνής εµπειρία, οι εγχώριες «καλές πρακτικές» και τα επιστηµονικά τεκµήρια 5. Η διεθνής εµπειρία, οι εγχώριες «καλές πρακτικές» και τα επιστηµονικά τεκµήρια 17

18 5. Η διεθνής εµπειρία, οι εγχώριες «καλές πρακτικές» και τα επιστηµονικά τεκµήρια ιοικητική οργάνωση σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο (Το παράδειγµα της ανίας) Στενή συνεργασία µε τη Πρωτοβάθµια Φροντίδα Υγεία (Το παράδειγµα του Ην. Βασιλείου) Συστηµατική και συνεχή παρακολούθηση της υγείας του πληθυσµού (Το παράδειγµα του Καναδά) 18

19 5. Η διεθνής εµπειρία, οι εγχώριες «καλές πρακτικές» και τα επιστηµονικά τεκµήρια 19

20 5. Η διεθνής εµπειρία, οι εγχώριες «καλές πρακτικές» και τα επιστηµονικά τεκµήρια 20

21 5. Η διεθνής εµπειρία, οι εγχώριες «καλές πρακτικές» και τα επιστηµονικά τεκµήρια 21

22 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Ι Α Τ Ρ Ι Κ Η ΣΧΟΛΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙ ΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΛΕΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Ι Α Τ Ρ Ι Κ Η ΣΧΟΛΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙ ΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΛΕΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ 22

23 ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ, ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΚΑΤΑ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΟΜΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΦΡΟΝΤΙ Α ΤΩΝ ΟΓΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α 6. Συµπεράσµατα και προτάσεις Πρόταση για ενδεικτικές δράσεις Σχεδιασµός και υλοποίηση περιφερειακών πολιτικών υγείας στο πλαίσιο της εθνικής πολιτικής ιενέργεια ερευνών για τις στάσεις και απόψεις των πολιτών για θέµατα υγείας και ενηµέρωσή τους για τους παράγοντες κινδύνου Καταγραφή των «ειδικών» αναγκών υγείας του τοπικού πληθυσµού και σύνδεσή τους µε τις διαθέσιµες φροντίδες (χάρτης υγείας) ιασύνδεση των υπηρεσιών υγείας της ΤΑ µε τις αντίστοιχες του ΕΣΥ και των ΟΚΑ Έλεγχος και πιστοποίηση της ποιότητας των παρεχόµενων φροντίδων Ενηµέρωση των πολιτών για τις διαθέσιµες υπηρεσίες υγείας σε τοπικό επίπεδο 23