Μυκητολογικζσ αςθζνειεσ δενδρωδϊν και αμπζλου

Transcript

1 ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Μυκητολογικζσ αςθζνειεσ δενδρωδϊν και αμπζλου Ενότητα 16. Ρερονόςποροσ Αμπζλου Αναςταςία Λαγοπόδθ Επίκ. Κακθγιτρια Φυτοπακολογίασ, Α.Ρ.Θ.

2 Άδειεσ Χρήςησ Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται ςε άδειεσ χριςθσ Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπωσ εικόνεσ, που υπόκειται ςε άλλου τφπου άδειασ χριςθσ, θ άδεια χριςθσ αναφζρεται ρθτϊσ. 2

3 Χρηματοδότηςη Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό ζχει αναπτυχκεί ςτα πλαίςια του εκπαιδευτικοφ ζργου του διδάςκοντα. Το ζργο «Ανοικτά Ακαδθμαϊκά Μακιματα ςτο Αριςτοτζλειο Ρανεπιςτιμιο Θεςςαλονίκθσ» ζχει χρθματοδοτιςει μόνο τθ αναδιαμόρφωςθ του εκπαιδευτικοφ υλικοφ. Το ζργο υλοποιείται ςτο πλαίςιο του Επιχειρθςιακοφ Ρρογράμματοσ «Εκπαίδευςθ και Δια Βίου Μάκθςθ» και ςυγχρθματοδοτείται από τθν Ευρωπαϊκι Ζνωςθ (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εκνικοφσ πόρουσ. 3

4 Περονόςποροσ αμπζλου Ρροζλευςθ αςκζνειασ: Β. Αμερικι. Ρρϊτθ αναφορά ςτθν Ευρϊπθ: Γαλλία, Ρρϊτθ αναφορά ςτθν Ελλάδα: Μεςςθνία, Ρρϊτθ πανδθμία ςτθν Ελλάδα: 1900, καταςτροφι των 2/3 τθσ αναμενόμενθσ παραγωγισ. Ενδθμεί ςε υγρζσ περιοχζσ με ςυχνζσ βροχοπτϊςεισ. 4

5 Ηημιζσ Ρροςβολι και καταςτροφι των βοτρφων μείωςθ τθσ παραγωγισ. Αποφφλλωςθ μείωςθ τθσ παραγωγισ του ίδιου ζτουσ αλλά και των δφο επόμενων ετϊν εξαιτίασ ελλιποφσ ωρίμανςθσ και ξυλοποίθςθσ των κλθματίδων. Αφξθςθ του κόςτουσ εξαιτίασ των ψεκαςμϊν. 5

6 Συμπτϊματα (1/9) Στα φφλλα: Κθλίδεσ ανοιχτοφ πράςινου χρϊματοσ (κθλίδεσ ελαίου), ςτρογγυλζσ ι πολυγωνικζσ (μωςαϊκό), λευκζσ εξανκιςεισ ςτθν κάτω επιφάνεια του φφλλου, ςχίςιμο και καταςτροφι ιςτϊν. 6

7 Συμπτϊματα (2/9) Ανοισηοππάζινερ κηλίδερ πεπονόζποπος. 7

8 Συμπτϊματα (3/9) Κηλίδερ ζηην άνω επιθάνεια και εξανθήζειρ ζηην ανηίζηοιση θέζη ζηην κάηω επιθάνεια ηος θύλλος. 8

9 Συμπτϊματα (4/9) Νέκπωζη ιζηών ζηιρ κηλίδερ και εμθάνιζη σαπακηηπιζηικών σιονωδών εξανθήζεων. 9

10 Συμπτϊματα Σημεία (1/2) Εκηεηαμένερ εξανθήζειρ ζηην κάηω επιθάνεια ηος θύλλος. 10

11 Συμπτϊματα Σημεία (2/2) Εμθάνιζη ζποπιαγγειοθόπων ζηιρ εξανθήζειρ. 11

12 Συμπτϊματα (5/9) Οι κθλίδεσ ςτα φφλλα μποροφν να ςυγχυςτοφν με: ιολογικζσ αςκζνειεσ, κθλίδεσ ωιδίου, ερίνωςθ. Eriophyes vitis

13 Συμπτϊματα (6/9) Στουσ βότρυεσ: Ρροςβολι πλαγίων ι κεντρικοφ άξονα, μίςχων και ραγϊν. Εμφάνιςθ λευκϊν εξανκιςεων. Σε ϊριμεσ ράγεσ ςκλθρι επιδερμίδα, καςτανοί μεταχρωματιςμοί, ςυρρίκνωςθ. Σφγχυςθ ςυμπτωμάτων με Τεφρά Σιψθ, Κςκα, Θλιόκαυμα. 13

14 Συμπτϊματα (7/9) Ανάπηςξη εξανθήζεων ζε νεαπούρ βόηπςερ

15 Συμπτϊματα (8/9) Ανάπηςξη εξανθήζεων ζε πάγερ και καηαζηποθή βόηπςορ. 15

16 Συμπτϊματα (9/9) Στουσ βλαςτοφσ: άνιςθ επιμικυνςθ των μεςογονατίων διαςτθμάτων μορφι S. ωγμζσ και εξανκιςεισ. 16

17 Παθογόνο αίτιο (1/4) Κλάςθ: Oomycetes. Τάξθ: Peronosporales. Οικογζνεια: Peronosporaceae. Είδοσ: Plasmopara viticola. 17

18 Παθογόνο αίτιο (2/4) Κοινοκφτταρο μυκιλιο, αναπτφςςεται ςτουσ μεςοκυττάριουσ χϊρουσ, τρζφεται με μυηθτιρεσ. Αγενι όργανα πολλαπλαςιαςμοφ: ηωοςποριάγγεια, δίνουν ηωοςπόρια. Εγγενι όργανα πολλαπλαςιαςμοφ: ωοςπόρια, βλαςτάνουν ςε μακροκονίδιο που δίνει ηωοςπόρια. Είναι όργανα διατιρθςθσ. 18

19 Παθογόνο αίτιο (3/4) Ωοςπόριο. Ηωοςποριάγγεια. 19

20 Παθογόνο αίτιο (4/4) Ηωοςπόριο 20

21 Επιδημιολογία εξζλιξη αςθζνειασ (1/12) Για το ςχθματιςμό ωοςπορίων απαιτοφνται: Τ = ο C, άφκονο μόλυςμα κατά τθ βλαςτικι περίοδο, φπαρξθ ετερόκαλλων ςτελεχϊν. Αντζχουν ςε ψφχοσ (-25 ο C). Καταςτρζφονται από ξθραςία. Τα ωοςπόρια ωριμάηουν υπό τθν επίδραςθ τθσ υγραςίασ και του ψφχουσ. 21

22 Επιδημιολογία εξζλιξη αςθζνειασ (2/12) Ωρίμαςη ωοςπορίων επίδραςη υγραςίασ. Θμζρεσ βροχισ από Δεκζμβριο μζχρι Μάρτιο. 0-5 θμ. βλάςτθςθ 0-25% ωοςπορίων θμ. βλάςτθςθ 25-50% ωοςπορίων θμ. βλάςτθςθ % ωοςπορίων. > 20 θμ. πρϊιμθ ωρίμαςθ (αρχζσ Απριλίου). ±20 θμ. μζςθ περ. ωρίμανςθσ (±20 Απριλ.). < 20 θμ. όψιμθ ωρίμαςθ (τζλοσ Απριλίου). 22

23 Επιδημιολογία εξζλιξη αςθζνειασ (3/12) Ωρίμαςη ωοςπορίων επίδραςη υγραςίασ. Πςο πιο βροχερό το φκινόπωρο (330 mm βροχισ από Οκτϊβριο - Ιανουάριο) πρωιμότερθ ωρίμαςθ = άριςτεσ ςυνκικεσ ωρίμαςθσ. 174 mm βροχισ από μζςα Μαρτίου ωσ αρχζσ Μαΐου = άριςτεσ ςυνκικεσ βλάςτθςθσ. 23

24 Επιδημιολογία εξζλιξη αςθζνειασ (4/12) Ωρίμαςη ωοςπορίων επίδραςη ψφχουσ Χαμθλζσ κερμοκραςίεσ (±4 ο C) πρωιμότερθ και ηωθρότερθ βλάςτθςθ ωοςπορίων. Συνθήκεσ βλάςτηςησ ωοςπορίων Τ > 11 ο C (opt ο C), βλάςτθςθ ςε 24 ϊρεσ και διαβροχι = παραμονι μζςα ςε νερό!! Ώριμα ωοςπόρια αν δεν διαβραχοφν διατθροφν τθ βλαςτικι τουσ ικανότθτα μόνο για 45 θμζρεσ. 24

25 Επιδημιολογία εξζλιξη αςθζνειασ (5/12) Θζςεισ που ευνοοφν τη βλάςτηςη ωοςπορίων. Άκρεσ του αμπελϊνα, χαμθλζσ κζςεισ που νεροκρατοφν ςε επικλινι κτιματα. Κοντά ςε αρδευτικά, αποςτραγγιςτικά αυλάκια, ςε ποτάμια. Σε άκρεσ πρϊθν αμπελϊνων, όπου μζνουν εγκαταλειμμζνα πρζμνα. Σε παλιοφσ, ακλάδευτουσ, απεριποίθτουσ αμπελϊνεσ. 25

26 Επιδημιολογία εξζλιξη αςθζνειασ (6/12) Πρωτογενείσ μολφνςεισ Ωρίμαςθ ωοςπορίων, βλάςτθςθ, παραγωγι ηωοςπορίων, μόλυνςθ οργάνων αμπελιοφ. Γίνεται μόνο ςε κζςεισ που υπάρχει νερό, ςε φφλλα από κλθματίδεσ που ζρπουν, ι βλαςτϊν που φφονται ςτο λαιμό των πρζμνων. Γίνονται και ςε φφλλα ςε ψθλότερα ςθμεία, από ραγδαίεσ βροχζσ - πιτςιλίςματα. Άρα: οι πρωτογενείσ μολφνςεισ περνοφν απαρατιρθτεσ και γίνονται ςε ςτακερζσ κζςεισ κάκε χρόνο. 26

27 Επιδημιολογία εξζλιξη αςθζνειασ (7/12) Δευτερογενείσ μολφνςεισ Ο χρόνοσ επϊαςθσ εξαρτάται από τθ Θερμοκραςία: Τopt= ο C, (2-3 θμζρεσ). Ο χρόνοσ εκκόλαυςθσ εξαρτάται: 1. από τθ κερμοκραςία: Εφροσ Τ=13-27 ο C, Τopt=18-22 ο C, (μερικζσ ϊρεσ) και 2. από τθν ςχετικι υγραςία (RH=90-100%) Βλάςτθςθ ηωοςποριαγγείων-απελευκζρωςθ ηωοςπορίων-μόλυνςθ: Τopt=20-22 ο C, (1 ϊρα) αρχζσ Μαΐου ωσ μζςα Ιουνίου ευνοϊκζσ ςυνκικεσ όταν υπάρχει βροχι, δροςιά ι πάχνθ. 27

28 Επιδημιολογία εξζλιξη αςθζνειασ (8/12) Επικίνδυνεσ πολφωρεσ βροχζσ, μικρισ ζνταςθσ, που ακολουκοφνται από ςυννεφιαςμζνο υγρό καιρό. Επίςθσ βροχζσ που ςυνοδεφονται από ιςχυροφσ ανζμουσ. Τα ηωοςποριάγγεια (κονίδια) μεταφζρονται με τον άνεμο. Ξερόσ - ψυχρόσ άνεμοσ (Γαλ. Μιςτράλ) καταςτρζφει τα κονίδια. 28

29 Επιδημιολογία εξζλιξη αςθζνειασ (9/12) Ευπάθεια αμπελιοφ-βλαςτικά ςτάδια. Φφλλα: κατά τθ διάρκεια τθσ ανάπτυξισ τουσ. Κληματίδεσ: τθν περίοδο ταχείασ αφξθςθσ. Βότρυεσ: πολφ ευπακείσ μζχρι το δζςιμο, ανκεκτικοί μετά το γυάλιςμα. 29

30 Επιδημιολογία εξζλιξη αςθζνειασ Εξζλιξη επιδημίασ: (10/12) Κίνδυνοσ επιδθμίασ υπάρχει όταν δθμιουργθκοφν 2-3 γενεζσ του παραςίτου. Με κερμοκραςίεσ Απριλίου ο χρόνοσ επϊαςθσ είναι μεγάλοσ, ζτςι επιδθμίεσ εξελίςςονται το Μάιο και όχι τον Απρίλιο, ακόμα και αν υπάρχει διακζςιμο μόλυςμα. Απρίλιοσ προπαραςκευαςτικι περίοδοσ. Μάιοσ κριςιμότερθ περίοδοσ για αλματϊδθ εξζλιξθ τθσ αςκζνειασ. Ιδανικζσ ςυνκικεσ: βροχζσ και κερμοκραςίεσ ο C. Αν επικρατιςει ξθραςία τότε χρειάηονται πολλζσ βροχζσ το Μάιο για να υπάρξει επιδθμία. 30

31 Επιδημιολογία εξζλιξη αςθζνειασ Εξζλιξη επιδημίασ: (11/12) Βροχερόσ και δροςερόσ ςχετικά με τθν εποχι Ιοφνιοσ = επιδθμίεσ, ακόμα κι αν νωρίτερα οι προςβολζσ ιταν αμελθτζεσ. πρϊιμθ αποφφλλωςθ και μείωςθ τθσ παραγωγισ τα 2 επόμενα ζτθ. Άριςτεσ ςυνκικεσ: Υγρόσ χειμϊνασ, υγρι άνοιξθ και κερμό καλοκαίρι με καταιγίδεσ ανά 1-2 εβδομάδεσ. 31

32 Επιδημιολογία εξζλιξη αςθζνειασ (12/12) Ο κύκλορ ηηρ αζθένειαρ. 32

33 Καταπολζμηςη (1/3) 1. Προληπτικά μζτρα Ραράχωμα των φφλλων για καταςτροφι ωοςπορίων. Αποςτράγγιςθ όλων των κζςεων που κρατοφν νερό. Κακάριςμα ςτισ άκρεσ των κτθμάτων (παλιά εγκαταλειμμζνα πρζμνα). Καταςτροφι ερπουςϊν κλθματίδων και βλαςτϊν γφρω από τθ βάςθ του πρζμνου. 33

34 Καταπολζμηςη (2/3) Ραρακολοφκθςθ επικίνδυνων ςθμείων και καταςτροφι των φφλλων με τισ πρϊτεσ «λαδιζσ» πριν βγουν οι εξανκιςεισ. Αραίωμα φυλλϊματοσ πρζμνου (βλαςτολόγθμα) για αεριςμό τθσ κόμθσ. Τα μζτρα πρζπει να εφαρμόηονται από όλουσ ςε μία περιοχι. 34

35 Καταπολζμηςη (3/3) 2. Ψεκαςμοί: υκμίηονται ανάλογα με τα ςτοιχεία που προαναφζρκθκαν. Δεν ζχει ςθμαςία ο αρικμόσ τουσ όςο το επίκαιρο αυτϊν Αγροτικζσ Ρροειδοποιιςεισ. 1οσ: τζλοσ Απριλίου με αρχζσ Μαΐου αφοφ διαπιςτωκοφν οι πρϊτεσ μολφνςεισ (μικοσ βλαςτϊν 8-10 εκ). 2οσ: 7-10 μζρεσ αργότερα. 3οσ: ςτθν άνκθςθ. 4οσ: μζρεσ αργότερα (αρχζσ μζςα Ιουνίου). 35

36 Βορδιγάλειοσ Πολτόσ Bordeaux mixture (Millardet, 1885). Το πρϊτο ιςτορικά αποτελεςματικό φάρμακο για τον περονόςπορο του αμπελιοφ. Ανακαλφφκθκε τυχαία. Δεν πρζπει να γίνεται ςε ςιδερζνιο δοχείο. Διαλφουμε τον κειικό χαλκό ςτο μιςό τθσ απαιτοφμενθσ ποςότθτασ νεροφ αποβραδίσ. Ρροςκζτουμε διάλυμα ανκρακικοφ αςβεςτίου μζχρι τθν εξουδετζρωςθ (δείκτθσ φαινολοφκαλεΐνθσ). Συμπλθρϊνουμε το υπόλοιπο νερό. Τα χαλκοφχα είναι τα άριςτα ςκευάςματα για καταπολζμθςθ ωομυκιτων. Αποφεφγονται ςτουσ πρϊτουσ ψεκαςμοφσ γιατί είναι αναςχετικά τθσ βλάςτθςθσ. 36

37 Σημείωμα Αναφοράσ Copyright Αριςτοτζλειο Ρανεπιςτιμιο Θεςςαλονίκθσ, Λαγοπόδθ Αναςταςία «Μυκθτολογικζσ αςκζνειεσ δενδρωδϊν και αμπζλου. Ρερονόςποροσ Αμπζλου.». Ζκδοςθ: 1.0. Θεςςαλονίκθ Διακζςιμο από τθ δικτυακι διεφκυνςθ: 37

38 Σημείωμα Αδειοδότηςησ Το παρόν υλικό διατίκεται με τουσ όρουσ τθσ άδειασ χριςθσ Creative Commons Αναφορά - Ραρόμοια Διανομι *1+ ι μεταγενζςτερθ, Διεκνισ Ζκδοςθ. Εξαιροφνται τα αυτοτελι ζργα τρίτων π.χ. φωτογραφίεσ, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριζχονται ςε αυτό και τα οποία αναφζρονται μαηί με τουσ όρουσ χριςθσ τουσ ςτο «Σθμείωμα Χριςθσ Ζργων Τρίτων». Ο δικαιοφχοσ μπορεί να παρζχει ςτον αδειοδόχο ξεχωριςτι άδεια να χρθςιμοποιεί το ζργο για εμπορικι χριςθ, εφόςον αυτό του ηθτθκεί. [1] 38

39 ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ ΑΝΟΙΚΣΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΣΑ Τζλοσ ενότητασ Επεξεργαςία: Φλϊροσ Γεϊργιοσ Θεςςαλονίκθ, Μάιοσ 2015

40 ΑΡΙΣΟΣΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΘΕΑΛΟΝΙΚΗ Σημειϊματα

41 Σημείωμα Ιςτορικοφ Εκδόςεων Ζργου Το παρόν ζργο αποτελεί τθν ζκδοςθ

42 Διατήρηςη Σημειωμάτων Οποιαδιποτε αναπαραγωγι ι διαςκευι του υλικοφ κα πρζπει να ςυμπεριλαμβάνει: το Σθμείωμα Αναφοράσ το Σθμείωμα Αδειοδότθςθσ τθ διλωςθ Διατιρθςθσ Σθμειωμάτων το Σθμείωμα Χριςθσ Ζργων Τρίτων (εφόςον υπάρχει) μαηί με τουσ ςυνοδευόμενουσ υπερςυνδζςμουσ. 42