ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ : «Η Πληροφορική στην Εκπαίδευση :

Transcript

1 Τ.Ε.Ι ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ : «Η Πληροφορική στην Εκπαίδευση : Γνωστικό Αντικείμενο Εποπτικό - Παιδαγωγικό μέσο γνωστικό εργαλείο» ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ : κα ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ : ΖΑΧΙΛΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2006

2 Τ.Ε.Ι ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ : «Η Πληροφορική στην Εκπαίδευση ως : Γνωστικό Αντικείμενο Εποπτικό μέσο διδασκαλίας γνωστικό εργαλείο» ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ : κα ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ ΕΛIΣΑΒΕΤ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ : ΖΑΧΙΛΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΑΠΡΙΛΙΟΣ

3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ,ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Μια Σύντομη Ιστορία της Πληροφορικής : Η Άνοδος των Μαθηματικών Η δεκαετία του Η δεκαετία του Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΓΕΝΙΕΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΦΑΣΕΙΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΟΙ ΤΠΕ & Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΑΥΤΟΝΟΜΟ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΕΝΤΑΞΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΩΣ ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Σκοπός εισαγωγής της Πληροφορικής στο νηπιαγωγείο Στόχοι Περιεχόμενο- Δραστηριότητες Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΤΟΧΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΕΠΠΣ)

4 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΔΕΠΠΣ )-ΑΞΟΝΕΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ-ΣΤΟΧΟΙ Στόχοι Θεματικές ενότητες Δραστηριότητες (ΔΕΠΠΣ) ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΚΟΠΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΤΟΧΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ- ΕΝΙΑΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΣΚΟΠΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΟ ΕΝΙΑΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΣΚΟΠΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΟ ΕΝΙΑΙΟ ΛΥΚΕΙΟ - ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Ανάπτυξη Εφαρμογών σε προγραμματιστικό περιβάλλον της Γ τάξης Ενιαίου Λυκείου ΣΤΟΧΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΟ ΕΝΙΑΙΟ ΛΥΚΕΙΟ Εργαστηριακός Εξοπλισμός Ενιαίων Λυκείων Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ- ΤΕΕ Η Πληροφορική στην Τεχνική Εκπαίδευση ως Γενική Παιδεία Η Πληροφορική στην τεχνική εκπαίδευση ως επαγγελματική εκπαίδευση ΣΚΟΠΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΑ ΤΕΕ ΣΤΟΧΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΑ ΤΕΕ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΚΟΠΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΑ ΑΕΙ /ΤΕΙ ΣΤΟΧΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΑ ΑΕΙ/ΤΕΙ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ

5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΩΣ ΕΠΟΠΤΙΚΟ - ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΜΕΣΟ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Έννοια του υπολογιστή ως εποπτικού μέσου διδασκαλίας Η Πληροφορική ως εκπαιδευτικό μέσο στα άλλα γνωστικά αντικείμενα ( ) Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών ως μέσο διδασκαλίας και μάθησης (μετά το 1990)- Απολογισμός και Προοπτικές ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΠΡΟΤΥΠΟ Ή ΟΛΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗΣ : ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΜΕΣΟ ΟΙ Η/Υ ΣΑΝ ΓΝΩΣΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ - ΧΡΗΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Τα λογιστικά φύλλα σαν γνωσιακά εργαλεία Πώς τα λογιστικά φύλλα χρησιµεύουν σαν γνωσιακά εργαλεία ΤΗΛΕ-ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΤΗΛΕ-ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΛΕ-ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΜΕΣΩΝ Η/Υ ΓΙΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΟΣ

6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στην παρούσα μελέτη, γίνεται αναλυτική περιγραφή της Πληροφορικής και των ΤΠΕ (Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας) στην εκπαίδευση. Η Πληροφορική αποτελεί ταυτόχρονα μία θεωρητική, πειραματική και τεχνολογική επιστήμη. Ως θεωρητική επιστήμη δίνει έμφαση στη διατύπωση και απόδειξη θεωρημάτων με χρήση της παραγωγικής λογικής. Η ανάπτυξη της παραγωγικής λογικής κατά τη μάθηση των θεωρητικών μερών της Πληροφορικής παρά το ότι είναι δύσκολη, είναι αναγκαία προκειμένου για την επιστημονική θεμελίωση του αντικειμένου. Οι μαθητές μπορούν να αποδίδουν σημασίες στα θεωρητικά μέρη της Πληροφορικής συνδέοντάς τα με συγκεκριμένα προβλήματα, παραδείγματα και πρακτικές. Ως πειραματική επιστήμη, δίνει έμφαση στη διατύπωση και απόδειξη υποθέσεων και προβλέψεων με τη χρήση της επαγωγικής λογικής, δηλαδή είναι σκόπιμο να δίνεται έμφαση στο σχεδιασμό πειραμάτων, στη συλλογή και την επεξεργασία δεδομένων και αυτό να έχει σαν αποτέλεσμα στη διατύπωση ορισμένων συμπερασμάτων. Τέλος, ως τεχνολογική επιστήμη δίνει έμφαση στην επίλυση πραγματικών προβλημάτων με κύριο άξονα, το σχεδιασμό μαθησιακών δραστηριοτήτων που να αφορούν στην Πληροφορική. Στην επίλυση αυτών των προβλημάτων κύριο ρόλο έχει η ανάπτυξη κριτικής σκέψης των μαθητών και η ομαδοσυνεργατική δουλειά. Στο σημείο λοιπόν αυτό είναι αξιοσημείωτο ν αναφερθώ στις ΤΠΕ. Είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν όχι μόνο ως ένα μαζικό εποπτικό μέσο διδασκαλίας και πηγή πληροφόρησης, άλλα και ως δυναμικό εργαλείο γνωστικής ανάπτυξης. Ακόμα, είναι χαρακτηριστική η διάκριση ένταξης της Πληροφορικής στην εκπαίδευση τόσο ως αυτόνομου γνωστικού αντικειμένου με στόχο την προώθηση του τεχνολογικού αλφαβητισμού (στο Γυμνάσιο) και την απόκτηση προεπαγγελματικών γνώσεων και δεξιοτήτων (στο Λύκειο), που εντάσσεται στο πρόγραμμα σπουδών και διδάσκεται σε διάφορες βαθμίδες της εκπαίδευσης, όσο και η Πληροφορική να διαπερνά όλα τα γνωστικά αντικείμενα ως μέσο γνώσης, έρευνας, μάθησης και υποβοήθησης της διδασκαλίας όλων των μαθημάτων καθώς και ως εποπτικό γνωστικό εργαλείο και παιδαγωγικό μέσο για τη διδασκαλία. 5

7 Οι υπολογιστικές και δικτυακές τεχνολογίες μπορούν να διαθέσουν στην εκπαίδευση πηγές πληροφορίας, μέσα επικοινωνίας καθώς εργαλεία έκφρασης και διερεύνησης. Εάν αξιοποιηθεί αυτή η τεχνολογία μπορεί να υποστηρίξει την καλλιέργεια δεξιοτήτων που ενισχύουν τη μαθησιακή διαδικασία. Τέτοιες δεξιότητες είναι ο πειραματισμός, η αναζήτηση, η ανακάλυψη, η συνεργασία καθώς και η επικοινωνία. Συμπερασματικά θα ήθελα να τονίσω ότι στην πορεία της εργασίας μου αναφέρονται προτάσεις για την τηλε-εκπαίδευση καθώς και ο χειρισμός μέσων Η/Υ για τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Ο μαθητής έχει τη δυνατότητα να προσαρμόζει τις δραστηριότητες στα δικά του ενδιαφέροντα, να επικοινωνεί ηλεκτρονικά (τηλεεκπαίδευση), να επεξεργάζεται, να αναζητά και να αναλύει πληροφορίες. Μαθητικές ομάδες έχοντας κοινά ενδιαφέροντα μπορούν να δημιουργηθούν και να οργανωθούν ώστε να συζητούν και να διαπραγματεύονται θέματα που τους απασχολούν μέσω του διαδικτύου. 6

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ,ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 1.1 ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Η «Πληροφορική» είναι η επιστήμη που ασχολείται με την μετάδοση, αποθήκευση και επεξεργασία της πληροφορίας. Δεν αποτελεί μία τεχνολογία αιχμής την οποία πρέπει όλοι να προσεγγίσουν αλλά και μία επιστήμη που θεωρείται χώρος συνάντησης πολλών ανθρωπίνων δραστηριοτήτων. Η Πληροφορική ως επιστήμη μελετά τα φαινόμενα που συνδέονται με την πληροφορία. Πληροφορία είναι το κοινό νόημα που αποδίδεται σε ένα απλό ή σύνθετο σύμβολο από δύο ή περισσότερα υποκείμενα. Σύμβολο είναι ένα αντικείμενο το οποίο χρησιμοποιείται για να αναπαραστήσει μια έννοια ή ένα άλλο αντικείμενο. Η συμβολική αναπαράσταση εννοιών και αντικειμένων είναι η βάση της επικοινωνίας μεταξύ δύο ή περισσότερων υποκειμένων. Η Πληροφορική ως τεχνολογία αφορά στην κατασκευή συσκευών και συστημάτων αυτόματης διαχείρισης συμβόλων. Διδάσκεται ως αυτόνομο γνωστικό αντικείμενο και θεωρείται αναγκαία. 7

9 1.2 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ Η μέχρι πριν λίγα χρόνια εποχή, χαρακτήριζε την εκπαίδευηση σαν προφορική μετάδοση του δασκάλου προς το μαθητή. Ο ρόλος του δασκάλου με την από έδρας διδασκαλία και τις διαλέξεις, χαρακτήρισαν τη γραμμική διδασκαλία η οποία άρχισε να αμφισβητείται σαν σύστημα και έπρεπε να συνδυαστεί με άλλα μέσα. Από σήμερα προς το μέλλον, η εκπαίδευση συνδυάζει τις μοντέρνες θεωρίες μάθησης με τη χρήση των νέων τεχνολογιών, δικτύων και μέσων Μια Σύντομη Ιστορία της Πληροφορικής Πριν τα 1900 Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν μηχανικά εργαλεία για να κάνουν υπολογισμούς για χιλιάδες χρόνια. Για παράδειγμα, ο άβακας πιθανόν υπήρχε στην Βαβυλωνία (το σημερινό Ιράκ) περίπου το 3000 π.χ. Άβακας 8

10 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΑΒΑΚΑ Κάθε ράβδος αντιπροσωπεύει ένα ψηφίο Σε κάθε ράβδο υπάρχουν δύο χωρίσµατα Το κάτω χώρισµα έχει πέντε σφαιρίδια µονάδες Το πάνω χώρισµα έχει δύο σφαιρίδια πεντάδες Τα σφαιρίδια μετακινούνται στον ελεύθερο χώρο του κάθε χωρίσµατος. Άβακας Με τον άβακα μπορούν να γίνουν οι πράξεις της: απαρίθµησης, πρόσθεσης, αφαίρεσης, πολλαπλασιασµού, διαίρεσης, τετραγωνικής και κυβικής ρίζας. Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν αναπτύξει κάποιους πολύ σύνθετους αναλογικούς υπολογιστές. Το 1901, ανακαλύφθηκε ένα αρχαίο Ελληνικό ναυάγιο ανοικτά της νήσου των Αντικυθήρων. Μέσα σ' αυτό βρέθηκε ένα όργανο που είχε διαβρωθεί από το αλάτι (τώρα ονομαζόμενο ο μηχανισμός των Αντικυθήρων) που αποτελείται από σκουριασμένα μεταλλικά γρανάζια και δείκτες. 9

11 Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων Αναπαράσταση του μηχανισμού O John Napier ( ), ο Σκωτσέζος εφευρέτης των λογαρίθμων, ανακάλυψε τις ράβδους του Napier (που μερικές φορές λέγονται "κόκαλα του Napier") γύρω στο 1610 για να απλοποιήσει το έργο του πολλαπλασιασμού. Το 1641 ο Γάλλος μαθηματικός και φιλόσοφος Blaise Pascal ( ) κατασκεύασε μια μηχανή πρόσθεσης. Παρόμοια δουλειά είχε γίνει από τον Gottfried Wilhelm Leibniz ( ). Ο Leibniz επίσης υποστήριζε την χρήση του δυαδικού συστήματος για να γίνονται σ' αυτό οι υπολογισμοί. 10

12 Η µηχανή του Πασκάλ Ο Joseph-Marie Jacquard ( ) ανακάλυψε έναν αργαλειό που μπορούσε να υφαίνει πολύπλοκα σχήματα που περιγράφονταν από τρύπες σε διάτρητες κάρτες. Ο Charles Babbage ( ) δούλεψε σε δυο μηχανικά όργανα: τη Μηχανή της Διαφοράς (Difference Engine) και τον πολύ περισσότερο φιλόδοξη Αναλυτική Μηχανή (έναν πρόδρομο του σύγχρονου ψηφιακού υπολογιστή). Η μηχανή του Babbage Ο William Stanley Jevons ( ), ένας Βρετανός οικονομολόγος και μελετητής της λογικής, έφτιαξε μια μηχανή το 1869 για να λύσει προβλήματα λογικής. Ήταν "η πρώτη τέτοια μηχανή με επαρκή ισχύ να λύσει ένα πολύπλοκο πρόβλημα γρηγορότερα από όσο το πρόβλημα θα μπορούσε να λυθεί χωρίς την βοήθεια της μηχανής. 11

13 : Η Άνοδος των Μαθηματικών Η δουλειά στις μηχανές που κάνουν υπολογισμούς συνεχίσθηκε. Κάποιες υπολογιστικές μηχανές ειδικών σκοπών κατασκευάστηκαν. Για παράδειγμα, το 1919, ο E.O. Carissan ( ), σχεδίασε και κατασκεύασε μια εξαιρετική μηχανική συσκευή για την παραγοντοποίηση ακεραίων και τον έλεγχο του αν είναι πρώτοι. Ο Ισπανός Leonardo Torres y Quevedo ( ) κατασκεύασε κάποιες ηλεκτρομηχανικές υπολογιστικές συσκευές. Το 1928, ο Γερμανός μαθηματικός David Hilbert ( ) έδωσε μια σημαντική ομιλία στο Διεθνές Συνέδριο των Μαθηματικών. Έθεσε τρία ερωτήματα: (1) Είναι τα μαθηματικά πλήρη, δηλαδή, μπορεί κάθε μαθηματική πρόταση είτε να αποδειχθεί είτε να διαψευσθεί; (2) Είναι τα μαθηματικά συνεπή, δηλαδή, αληθεύει ότι προτάσεις όπως "0 = 1" δεν μπορούν να αποδειχθούν με ισχύουσες μεθόδους; (3) Είναι τα μαθηματικά δυνατά να αποφασισθούν, δηλαδή, υπάρχει μια αυτόματη μέθοδος που μπορεί να εφαρμοσθεί σε οποιαδήποτε μαθηματική πρόταση και τουλάχιστον να μπορεί να αποφανθεί τελικά αν η πρόταση αυτή είναι αληθής ή όχι; Αυτό το τελευταίο ερώτημα ονομάσθηκε το Entscheidungsproblem. Το 1931, ο Kurt Gudel ( ) απάντησε δυο από τα ερωτήματα του Hilbert. Έδειξε ότι κάθε αρκετά ισχυρό τυπικό σύστημα είναι είτε μη συνεπές ή μη πλήρες. Το τρίτο ερώτημα παρέμεινε ανοικτό, με την αντικατάσταση του 'αληθούς' από το 'αποδείξιμο.' To 1936, ο Alan Turing ( ) έδωσε μια λύση στο Entscheidungsproblem του Hilbert κατασκευάζοντας ένα τυπικό σύστημα ενός υπολογιστή και δείχνοντας ότι υπάρχουν προβλήματα που ούτε μια μηχανή μπορούσε να λύσει. Ένα τέτοιο πρόβλημα είναι το ονομαζόμενο "πρόβλημα της περάτωσης" (halting problem). 12

14 Η δεκαετία 1940: Τα χρόνια του πολέμου φέρνουν την γένεση του ηλεκτρονικού ψηφιακού υπολογιστή. Στο Harvard, ο Howard H. Aiken ( ) κατασκεύασε τον ηλεκτρομηχανικό υπολογιστή Μark I το 1944, με την βοήθεια της IBM. Ο Alan Turing ήταν ανακατεμένος στο σπάσιμο του κώδικα της Γερμανικής μηχανής, το Enigma, στο Bletchley Park στην Αγγλία. Οι Βρετανοί έφτιαξαν μια υπολογιστική μηχανή, το Colossus, για να βοηθήσουν το σπάσιμα των κωδίκων. Στο Πανεπιστήμιο Ιowa State το 1939, ο John Vincent Atanasoff ( ) και ο Clifford Berry σχεδίασαν και κατασκεύασαν έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή για την επίλυση συστημάτων γραμμικών εξισώσεων, που όμως ποτέ δεν δούλεψε ικανοποιητικά. Ο Atanasoff συζήτησε την ανακάλυψή του με τον John William Mauchly ( ), που αργότερα, μαζί με τον J. Presper Eckert, Jr.( ), σχεδίασαν και κατασκεύασαν τον ENIAC, έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή γενικής χρήσης. Ακριβώς ποιές ιδέες ο Mauchly πήρε από τον Atanasoff δεν είναι πλήρως αποσαφηνισμένο και το αν ο Atanasoff ή ο Mauchly κι ο Eckert αξίζουν την αναγνώριση ως οι δημιουργοί του ηλεκτρονικού ψηφιακού υπολογιστή, αποτέλεσαν το θέμα νομικών διαμαχών και συνεχιζόμενων ιστορικών διαφωνιών. Ο ENIAC άρχισε να κατασκευάζεται στη Σχολή Moore του Πανεπιστημίου της Pennsylvania και τέλειωσε το Το 1944, οι Mauchly, Eckert και ο John von Neumann ( ) ήδη δούλευαν για το σχεδιασμό ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή αποθηκευμένουπρογράμματος, του EDVAC. Η αναφορά του von Neumann, "First Draft of a Report on the EDVAC", είχε μεγάλη επιρροή και περιείχε πολλές από τις ιδέες που ακόμη χρησιμοποιούνται στους περισσότερους σύγχρονους ψηφιακούς υπολογιστές. Οι Eckert και Mauchly συνέχισαν με την κατασκευή του UNIVAC. Στο μεταξύ, στην Γερμανία, ο Konrad Zuse ( ) είχε κατασκευάσει τον πρώτο λειτουργικό, γενικής χρήσης, ελεγχόμενο με πρόγραμμα υπολογιστή, τον Ζ3, το Το 1945, ο Vannevar Bush δημοσίευσε ένα εκπληκτικό άρθρο στο περιοδικό Atlantic Monthly για τους τρόπους που η επεξεργασία της πληροφορίας θα επηρέαζε την κοινωνία του μέλλοντος. 13

15 Ο Maurice Wilkes (γεννηθείς το 1913), εργαζόμενος στο Cambridge της Αγγλίας, έφτιαξε τον EDSAC, έναν υπολογιστή βασισμένο στον EDVAC. Ο F. C. Williams και άλλοι στο Πανεπιστήμιο του Μanchester κατασκεύασαν τον υπολογιστή Manchester Mark I. Μερικές φορές η μηχανή αυτή θεωρείται ως ο πρώτος ψηφιακός υπολογιστής με αποθηκευμένα προγράμματα. Η ανακάλυψη του τρανζίστορ το 1947 από τους John Bardeen ( ), Walter Brattain ( ) και William Shockley ( ) μετασχημάτισε τον υπολογιστή και καθίστησε δυνατή την επανάσταση των μικρο-επεξεργαστών. Για την ανακάλυψή τους αυτή κέρδισαν το Βραβείο Nobel στην φυσική το 1956.Ο Jay Forrester ανακάλυψε τη μαγνητική μνήμη γύρω στο Η δεκαετία του 1950 Ο Grace Murray Hopper ( ) ανακάλυψε την έννοια του μεταγλωττιστή (compiler), στο Remington Rand το Νωρίτερα το 1947, ο Hopper βρήκε το πρώτο bug (κοριό ή λάθος) του υπολογιστή,ένα πραγματικό κοριό, ένα έντομο που είχε μπει μέσα στον υπολογιστή Harvard Mark II. (Στην πραγματικότητα, το "bug-κοριός" είχε χρησιμοποιηθεί να σημαίνει "ελάττωμα" τουλάχιστον από το 1889). Ο John Backus και άλλοι ανάπτυξαν τον πρώτο μεταγλωττιστή (compiler) της FORTRAN τον Απρίλιο του Η LISP, μια γλώσσα επεξεργασίας καταλόγων για προγραμματισμό τεχνητής νοημοσύνης, ανακαλύφθηκε από τον John McCarthy γύρω στο Οι Alan Perlis, John Backus, Peter Naur και άλλοι ανέπτυξαν την Algol. Ως προς το υλικό (hardware) του υπολογιστή, ο Jack Kilby κι ο Robert Noyce ανακάλυψαν το ολοκληρωμένο κύκλωμα το Η δεκαετία του 1960 Στην δεκαετία του 1960, η επιστήμη των υπολογιστών ή πληροφορική, αναδείχθηκε σαν ένας ξεχωριστός κλάδος. Πράγματι, ο όρος (επιστήμη των υπολογιστών) κατασκευάσθηκε από τον George Forsythe, έναν αριθμητικοαναλύστα. Το πρώτο πανεπιστημιακό τμήμα της επιστήμης των υπολογιστών έγινε το 14

16 1962 στο Πανεπιστήμιο Purdue. Ο πρώτος που πήρε Ph.D. από τμήμα επιστήμης υπολογιστών ήταν ο Richard Wexelblat, τον Δεκέμβριο του Τα λειτουργικά συστήματα είχαν μεγάλες προόδους. Ο Fred Brooks στην IBM σχεδίασε το System/360, μια οικογένεια διαφορετικών υπολογιστών με την ίδια αρχιτεκτονική και τους ίδιους κανόνες λειτουργίας, από τη μικρή μηχανή ως την μεγαλύτερη στην οικογένεια αυτή. Ο Edsger Dijkstra στο Eindhoven σχεδίασε το σύστημα πολυπρογραμματισμού THE. Στο τέλος της δεκαετίας αυτής, το ARPAnet, ο πρόδρομος του σημερινού Internet, άρχισε να λειτουργεί. Πολλές νέες γλώσσες προγραμματισμού ανακαλύφθηκαν, όπως η BASIC (που αναπτύχθηκε γύρω στο 1964 από τον John Kemeny ( ) και τον Thomas Kurtz (γεν. 1928)). Στην δεκαετία του 1960 ήρθε επίσης στο φως η θεωρία των αυτομάτων και των τυπικών γλωσσών. Τα μεγάλα ονόματα εδώ περιλαμβάνουν τους Noam Chomsky και Michael Rabin. Ο Chomsky έγινε αργότερα πολύ γνωστός για την θεωρία του ότι η γλώσσα αποτελεί το μηχανικό μέρος της ανθρώπινης νόησης και για τις επικρίσεις του στην Αμερικανική εξωτερική πολιτική. Ο Ted Hoff (γεν. 1937) και ο Federico Faggin της Intel σχεδίασαν τον πρώτο μικρο-επεξεργαστή (υπολογιστή σ' ένα chip) κατά το Μια αυστηρή μαθηματική βάση για την ανάλυση των αλγορίθμων άρχισε με την δουλειά του Donald Knuth (γεν. 1938), συγγραφέα ενός 3-τομου έργου με την ονομασία Η Τέχνη του Προγραμματισμού Υπολογιστών (Τhe Art of Computer Programming). Η δεκαετία του 1970 Η θεωρία των βάσεων δεδομένων είδε την κύρια πρόοδό της με την δουλειά του Edgar F. Codd σε συσχετικιστικές βάσεις δεδομένων. Το Unix, ένα πολύ σημαντικό λειτουργικό σύστημα, αναπτύχθηκε στα Εργαστήρια Bell από τον Ken Thompson (γεν. 1943) και τον Dennis Ritchie (γεν. 1941). Μαζί οι Brian Kernighan και Ritchie ανέπτυξαν την C, μια σημαντική γλώσσα προγραμματισμού. 15

17 Άλλες νέες γλώσσες προγραμματισμού, όπως η Pascal (που ανακλύφθηκε από τον Niklaus Wirth) και η Ada (που αναπτύχθηκε από μια ομάδα υπό την καθοδήγηση του Jean Ichbiah), εμφανίσθηκαν την δεκαετία αυτή. Η πρώτη αρχιτεκτονική RISC άρχισε από τον John Cocke το 1975, στα Εργαστήρια Thomas J. Watson της IBM. Στην δεκαετία του 1970 είχαμε επίσης την εμφάνιση των υπερυπολογιστών (supercomputers). Ο Seymour Cray (γεν. 1925) σχεδίασε τον CRAY-1, που βγήκε για πρώτη φορά το Μάρτιο του Μπορούσε να κάνει 160 εκατομμύρια πράξεις το δευτερόλεπτο. Ο Cray XMP βγήκε το Επιπλέον, υπήρξαν σημαντικές πρόοδοι στους αλγορίθμους και την υπολογιστική πολυπλοκότητα. Το 1971, ο Steve Cook δημοσίευσε την θεμελιώδη εργασία του στην πληρότητα NP και μετά από λίγο ο Richard Karp έδειξε ότι πολλά φυσικά συνδυαστικά προβλήματα είναι πλήρη NP. Το 1979, τρεις μεταπτυχιακοί φοιτητές στη North Carolina ανέπτυξαν έναν εξυπηρετητή (server) κατανεμημένων νέων που τελικά εξελίχθηκε στο Usenet. Η δεκαετία 1980 Στην δεκαετία αυτή είχαμε την εμφάνιση του προσωπικού υπολογιστή από τους Steve Wozniak και Steve Jobs, ιδρυτές της Apple Computer. Οι πρώτοι ιοί υπολογιστών εμφανίσθηκαν γύρω στο Το 1981, ο πρώτος πραγματικά πετυχημένος φορητός υπολογιστής βγήκε στην αγορά, ο Osborne I. Το 1984, η Apple πρωτο-έβγαλε τον υπολογιστή Macintosh. Το 1987, το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών (National Science Foundation ή NSF) των ΗΠΑ εγκαινίασε το NSFnet, πρόδρομο μέρους του σημερινού Internet. 16

18 Η δεκαετία του 1990 και μετά Η κβαντική πληροφορική παίρνει μια ιδιαίτερη ώθηση με την ανακάλυψη του Peter Shor για την παραγοντοποίηση των ακεραίων που μπορεί να εκτελεσθεί αποτελεσματικά σ' έναν (θεωρητικό) κβαντικό υπολογιστή. Οι "Λεωφόροι των Πληροφοριών" (Information Superhighway) συνδέουν όλο και περισσότερους υπολογιστές σ' όλο τον κόσμο. Οι υπολογιστές γίνονται όλο και πιο μικροί και γεννάται η νανο-τεχνολογία. 1.3 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής (Η.Υ) είναι μια μηχανή, που μπορεί ν' αποθηκεύσει τεράστιες ποσότητες πληροφοριών και να τις επεξεργαστεί με φοβερά μεγάλη ταχύτητα. Επίσης και με καταπληκτική ακρίβεια. «Οι πληροφορίες αυτές δεν είναι απαραίτητα αριθμητικές, δηλαδή συσχετίσεις και μετασχηματισμοί αριθμητικών δεδομένων, αλλά μπορούν ν' αναφέρονται σε κάθε περιοχή ανθρώπινης δραστηριότητας, που βασίζεται στη συγκέντρωση, μετασχηματισμό,συσχέτιση και παρουσία της παραγωγικότητας. 2 Ο Ηλεκτρονικός Υπολογιστής αποτελεί σήμερα τη σημαντικότερη μηχανή επεξεργασίας και διακίνησης πληροφοριών και αυτό λοιπόν εξηγεί την εξάπλωσή του. Για να παραχθεί μία πληροφορία,πρέπει να περάσει από επεξεργασία δεδομένων αφού πρώτα τα δεδομένα αυτά έχουν περισυλλεχθεί, επαληθευτεί και έχουν κωδικοποιηθεί δηλαδή πήραν μορφή που είναι «αντιληπτή» από τον ηλεκτρονικό υπολογιστή. ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΞΟΔΟΣ ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Σχήμα 1 : Η έννοια του υπολογιστή ΕΞΟΔΟΣ 17

19 Παρακάτω, γίνεται μία αναφορά στα κύρια πλεονεκτήματα κατά την επεξεργασία με τον Η/Υ που είναι τα εξής : o Αντοχή o Ακρίβεια o Ταχύτητα o Αποθηκευτική ικανότητα Αντοχή Ο η/υ έχει την αντοχή μιας μηχανής. Έχει τη δυνατότητα να δουλεύει συνεχώς για πολλές ώρες χωρίς να κουράζεται και με τον ίδιο ρυθμό όπως τον πρωτοανοίξαμε. Ακρίβεια Τα ηλεκτρονικά κυκλώματα του η/υ κάνουν εκατομμύρια πράξεις το δευτερόλεπτο, με τη βοήθεια ηλεκτρονικών ρευμάτων. Διαθέτει κυκλώματα ελέγχου, που διατηρούν την ακρίβεια αυτών των πράξεων σε πάρα πολύ υψηλά επίπεδα. Το οποιοδήποτε λάθος που θα συμβεί δεν θα οφείλεται σε ηλεκτρονική αδυναμία των κυκλωμάτων του, αλλά σίγουρα στον ανθρώπινο παράγοντα που τον καθοδηγεί, δηλαδή στην ορθότητα των δεδομένων που του εισάγει ο χειριστής για να επεξεργαστεί. Ταχύτητα Η ταχύτητα θα λέγαμε ότι είναι από τα πιο κύρια πλεονεκτήματα του η/υ. Εδώ δεν υπάρχει χρόνος σκέψης ή έστω στιγμιαίας ανακοπής για οποιονδήποτε λόγο, παρά μόνο απ αυτούς που καθορίζει ο χειριστής και οι εντολές του. 18

20 Αποθηκευτική ικανότητα Ο η/υ έχει τεράστια αποθηκευτική ικανότητα, αφού χρησιμοποιηθούν ασφαλώς οι κατάλληλες συσκευές όπως λέγονται περιφερειακές συσκευές. Ο όγκος των αποθηκευτικών πληροφοριών με χρήση ειδικών μονάδων του η/υ μπορεί να μειωθεί σε λιγότερο από 1% του όγκου των πληροφοριών που βρίσκονται σε συμβατικά μέσα αποθήκευσης (π.χ. βιβλία). 1.4 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΓΕΝΙΕΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Πρώτη γενιά Οι πρώτοι ηλεκτρονικοί υπολογιστές εµφανίστηκαν στη δεκαετία του Ο πρώτος ηλεκτρονικός υπολογιστής ήταν ο ENIAC ο οποίος ζύγιζε 30 τόνους και καταλάµβανε µια επιφάνεια περίπου 270 τετραγωνικών µέτρων (δηλαδή όση επιφάνεια έχουν 6 σχολικές αίθουσες). Περιείχε περίπου ειδικές ηλεκτρονικές λυχνίες και πολλές χιλιάδες ηλεκτρονικά εξαρτήµατα (πυκνωτές, αντιστάσεις, διακόπτες κ.ά.). Όλα αυτά συνδέονταν µε καλώδια, που είχαν συνολικό µήκος µερικά χιλιόµετρα. Ο ENIAC µπορούσε να εκτελέσει περίπου προσθέσεις το δευτερόλεπτο, τη στιγµή που οι σηµερινοί υπολογιστές µπορούν να εκτελέσουν δισεκατοµµύρια πράξεις στο ίδιο χρονικό διάστηµα. Ήταν µια τεράστια, αλλά αργή για τη σηµερινή εποχή µηχανή. ENIAC: Ο πρώτος υπολογιστής 19

21 Δεύτερη γενιά Στη δεκαετία του 1950 οι ηλεκτρονικές λυχνίες αντικαταστάθηκαν από τα τρανζίστορς, οπότε μειώθηκε σηµαντικά ο όγκος των υπολογιστών, ενώ παράλληλα και µε την ανάπτυξη νέων τεχνικών αυξήθηκαν πάρα πολύ οι δυνατότητές τους. 3 Ηλεκτρονική λυχνία Τρανζίστορ Μετά τα τρανζίστορ έχουµε τα ολοκληρωµένα κυκλώµατα (τσιπ - chip) τα οποία περιέχουν πολλά ηλεκτρονικά στοιχεία σε σµίκρυνση, οπότε ο όγκος των υπολογιστών µειώθηκε ακόµα περισσότερο ενώ αυξήθηκαν οι δυνατότητές τους. Ολοκληρωµένo κύκλωµα Τρίτη γενιά Εμφανίζεται στα μέσα της δεκαετίας του 60, χαρακτηρίζεται από τη χρήση ολοκληρωμένων κυκλωμάτων με συνέπεια τη μεγάλη μείωση του όγκου και κόστους, την αύξηση της ταχύτητας και τη δυνατότητα των κατασκευαστών για μαζική παραγωγή η/υ. 20

22 Τέταρτη γενιά Εμφανίζονται στις αρχές του 70 οι Μικροεπεξεργαστές με πρώτη την Intel που κατασκευάζει το 1971 τον επεξεργαστή Η εξέλιξη αυτή, οδήγησε στην κατασκευή των ολοκληρωμένων κυκλωμάτων υψηλής πυκνότητας (VLSI).Σε αυτά οφείλουν την ανάπτυξή τους οι μικροϋπολογιστές. Τα τελευταία χρόνια κατασκευάζονται μικροϋπολογιστές µε πολύ μικρές διαστάσεις και λέγονται φορητοί γιατί µεταφέρονται πολύ εύκολα.χρησιµοποιούνται κυρίως από όσους χρειάζονται τον ίδιο υπολογιστή σε διάφορα μέρη. Φορητοί µικροϋπολογιστές Πέμπτη γενιά Η γενιά του 70, καταλαμβάνει και τη δεκαετία του 80. Οι εξελίξεις αυτές καθώς και η τεράστια εξάπλωσή και η περαιτέρω εξέλιξη των μικροϋπολογιστών σηματοδότησαν την είσοδο στην πέμπτη γενιά υπολογιστών. Στην κατηγορία των μικροϋπολογιστών ανήκουν οι υπολογιστές που συναντάµε συχνά στην εκπαίδευση, στο σπίτι, στις επιχειρήσεις, στα εργοστάσια, σε κρατικές υπηρεσίες, στα γραφεία, στην ψυχαγωγία, κ.α. 21

23 ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Η χρήση των υπολογιστών έχει γενικευτεί σήμερα σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, συνεχώς όμως στην εργασία και τη δουλεία, οι περισσότεροι χρησιμοποιούν τους υπολογιστές. Ο υπολογιστής, με τη βοήθεια κατάλληλων και συγκεκριμένων εκπαιδευτικών προγραμμάτων έχει τη δυνατότητα να συμβάλλει στην εκμάθηση καθώς και στη διδασκαλία αρκετών θεμάτων. Έτσι λοιπόν για παράδειγμα, χρησιμοποιώντας τα προγράμματα προσομοίωσης μπορούν να διδαχθούν πολλά από τα θέματα του αναλυτικού προγράμματος σε περισσότερα από ένα μαθήματα. ΣΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ 22

24 ΣΤΗΝ ΤΡΑΠΕΖΑ ΣΤΗΝ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ 1.5 Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΦΑΣΕΙΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Παραπάνω έγινε μία εκτενής αναφορά στην ιστορία της πληροφορικής πρίν από το 1970 μέχρι το 1990 και μετά. Στην πρωτοβάθμια καθώς και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση όσον αφορά την ένταξη της Πληροφορικής και των ΤΠΕ, θα μπορούσαμε να διακρίνουμε τέσσερα σημαντικά στάδια. Η διάκριση γίνεται χρονολογικά πριν από το 1970 ως η εκπαιδευτική τεχνολογία και οι διδακτικές μηχανές, κατά τη δεκαετία η «Πληροφορική» προσέγγιση που ξεκινά δηλαδή στις αρχές της δεκαετίας του 70 (αν και οι εκπαιδευτικές χρήσεις του υπολογιστή σποραδικά είχαν ξεκινήσει από τη δεκαετία του 50) και η προβληµατική της οποίας αποκρυσταλλώνεται στις πρώτες επίσηµες εκθέσεις σχετικά µε την "πληροφοριοποίηση" (informatisation) της κοινωνίας και την εκπαίδευση, το επόμενο στάδιο κατά τη δεκαετία του η πληροφορική ως μέσο και ως αντικείμενο εκπαίδευσης όπου γίνεται η μαζική εισαγωγή του υπολογιστή στο σχολικό σύστηµα, σε όλες τις βαθµίδες εκπαίδευσης και το τελικό στάδιο αφορά τη δεκαετία του 1990 και μετά, που είναι η πληροφορική και οι ΤΠΕ ως παιδαγωγικό μέσο και ως γνωστικό εργαλείο. Αυτό το στάδιο, βρίσκεται σε εξέλιξη, και έχουν πλέον καταγραφεί οι προσεγγίσεις που έχουν επικρατήσει και οι προοπτικές των επερχόµενων ετών. Η ανάλυση τους ακολουθεί παρακάτω, αφού πρώτα παρουσιαστεί σχηματικά η χρονολογική εξέλιξη της Πληροφορικής στην εκπαίδευση: 23

25 Στο σημείο αυτό λοιπόν, φαίνεται διαγραμματικά η χρονολογική εξέλιξη της Πληροφορικής στην εκπαίδευση. Χρονολογική εξέλιξη της πληροφορικής στην εκπαίδευση Η εκπαιδευτική τεχνολογία και οι διδακτικές μηχανές Η «Πληροφορική» προσέγγιση Πριν το 1970 Η Πληροφορική ως μέσο και ως αντικείμενο εκπαίδευσης Κατά τη δεκαετία Η Πληροφορική και οι ΤΠΕ ως παιδαγωγικό μέσο και ως γνωστικό εργαλείο. Κατά τη δεκαετία Από τη δεκαετία του 1990 και μετά Σχήμα 2 : Χρονολογική εξέλιξη της Πληροφορικής στην εκπαίδευση 24

26 1.5.2 ΟΙ ΤΠΕ & Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Η πορεία ης εισαγωγής, της ένταξης και της ενσωμάτωσης των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στα σχολικά συστήματα των ανεπτυγμένων χωρών συνιστά μια ιδιαίτερα σημαντική εξέλιξη στην αναδιάρθρωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Οι βασικές παράμετροι που συνθέτουν αυτή την εξέλιξη είναι : Α) η αναγκαία ένταξη σε όλες τις θεμελιώδεις πτυχές της ανθρώπινης ζωής (στην εργασία, στην επικοινωνία, στην εκπαίδευση, στη ψυχαγωγία) εργαλείων και τεχνικών που έχουν βασικό συστατικό τους τη χρήση εφαρμογών των ΤΠΕ και των δικτύων υπολογιστών. Αυτό χαρακτηρίζεται και ως πληροφοριοποίηση της κοινωνίας, συνδέεται και με τα ερωτήματα που τίθενται για την αποστολή του σχολείου στα πλαίσια της κοινωνίας που ονομάζεται Κοινωνία της Πληροφορίας 4. Με τον όρο αυτό, αναφερόμαστε σε μια μορφή κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης όπου η απόκτηση, αποθήκευση, επεξεργασία, αποτίμηση, μεταβίβαση και διάχυση πληροφοριών οδηγεί στη δημιουργία γνώσης και την ικανοποίηση αναγκών ατόμων και επιχειρήσεων και παίζει έτσι κεντρικό ρόλο στην οικονομική δραστηριότητα, την παραγωγή πλούτου και τη διαμόρφωση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Β) η καθολική αποδοχή ότι υπάρχει ανοικτή κρίση του εκπαιδευτικού συστήματος και η γενικευμένη επιταγή για παιδαγωγική ανανέωση που πολλοί πιστεύουν ότι θα έρθει με τη συμβολή των ΤΠΕ. Έτσι λοιπόν, στην προσπάθεια να ενταχθούν οι τεχνολογίες της Πληροφορικής (ΤΠΕ) στο εκπαιδευτικό σύστημα και γενικότερα στην εκπαίδευση, κυριάρχησαν δύο μεγάλες συμπληρωματικές προσεγγίσεις ή αλλιώς τα λεγόμενα πρότυπα τα οποία είναι τα εξής: Η Πληροφορική (και οι ΤΠΕ γενικότερα) ως αυτοδύναμο γνωστικό αντικείμενο που εντάσσεται στο πρόγραμμα σπουδών και διδάσκεται σε διάφορες βαθμίδες της εκπαίδευσης κυρίως στην δευτεροβάθμια και την τριτοβάθμια εκπαίδευση καθώς και στην αρχική επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση. 25

27 Η Πληροφορική και οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών ως εργαλείο διδασκαλίας, γνώσης, έρευνας και μάθησης, που εντάσσεται και χρησιμοποιείται σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα του αναλυτικού προγράμματος σε όλες τις σχολικές βαθμίδες ως εποπτικό μέσο για την επίτευξη των επιμέρους διδακτικών στόχων τους ή ως γνωστικό εργαλείο που ενισχύει και επεκτείνει πολλές ανθρώπινες γνωστικές δεξιότητες υψηλού επιπέδους. Κάθε μία από τις παραπάνω προσεγγίσεις δεν αλληλοσυγκρούονται αλλά αντίθετα αλληλοσυμπληρώνονται και αλληλεξαρτώνται. Πέραν από τις δύο παραπάνω προσεγγίσεις οι οποίες θα έλεγα είναι συμπληρωματικές, η Πληροφορική και οι ΤΠΕ αντιμετωπίζονται από διάφορα εκπαιδευτικά συστήματα τόσο ως στοιχείο της γενικής κουλτούρας όσο και ως κοινωνικό φαινόμενο. Παρακάτω, φαίνονται σχηματικά οι επιμέρους προσεγγίσεις για τις «ΤΠΕ στην εκπαίδευση». ΟΙ ΤΠΕ & Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΩΣ ΑΥΤΟΝΟΜΑ ΓΝΩΣΤΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΩΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΩΣ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΩΣ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΓΕΝΙΚΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ ΤΕΧΝΟΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Σχήμα 3 : Οι επιμέρους προσεγγίσεις για τις «ΤΠΕ στην εκπαίδευση» 26

28 Με βάση το παραπάνω σχήμα αλλά και από την καθημερινή πρακτική επικρατούν τρία πρότυπα εισαγωγής και ένταξης της Πληροφορικής και των Τεχνολογιών της Πληροφορικής και των Επικοινωνιών στην εκπαιδευτική διαδικασία τα οποία είναι :το τεχνοκεντρικό πρότυπο, το ολοκληρωμένο πρότυπο και το πραγματολογικό πρότυπο, τα οποία θα αναλυθούν παρακάτω. 1 Βαγγέλης Γκιμπερίτης, Η κοινωνία της πληροφορίας στην εκπαίδευση - Εφαρμογές Πληροφορικής, Β. Γκούρδας Εκδοτική. 2, 3 Γ.Σ Ιωαννίδης, Χ.Θ. Παναγιωτόπουλος, Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής- Μία.. κατάδυση ως τον πυθμένα, Computers : Inside- out,εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα Ηλιάδης Ιωάννης, Μόρμορης Εμμανουήλ, Κασιμάτης Νικόλαος, Χτούρης Σωτήριος, Εργασιακό Περιβάλλον, Τεχνικά Επαγγελματικά Εκπαιδευτήρια, Τομέας Πληροφορικής Δικτύων Η/Υ, 1 oς Κύκλος. 27

29 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΑΥΤΟΝΟΜΟ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ 2.1 ΕΝΤΑΞΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Η εισαγωγή της Πληροφορικής στην εκπαίδευση, ξεκίνησε κατά κύριο λόγο στα τεχνικά επαγγελματικά καθώς και στα πολυκλαδικά λύκεια την περίοδο Αργότερα γίνεται καθοριστική και η εμφάνισή της στα γυμνάσια κατά την περίοδο του 1992 και τελικά προχώρησε στο ενιαίο λύκειο από το 1998 και τελικά η ολοκλήρωσή της έγινε μετά από μερικά χρόνια. Στη συνέχεια, θα λέγαμε ότι επεκτάθηκε στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, με ένα ενδεικτικό πρόγραμμα σπουδών καθώς έχουμε και τον κατάλληλο εξοπλισμό με την εισαγωγή των ηλεκτρονικών υπολογιστών στα σχολεία. Η πληροφορική ως αντικείμενο σπουδών, ξεκίνησε το 1985 και κάλυψε σταδιακά όλο το φάσμα της ελληνικής εκπαίδευσης. Ως εκπαιδευτικό μέσο, ξεκίνησε αρκετά αργότερα το 1997 και αφορά κυρίως την δευτεροβάθμια εκπαίδευση και λιγότερο την πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Παρακάτω φαίνεται σχηματικά, η εξέλιξη της Πληροφορικής στην ελληνική εκπαίδευση. 28

30 Πληροφορική- Γυμνάσια-Λύκεια Μέσο Πρόγραμμα Οδύσσεια Δημοτικά Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών Τεε Πληροφορική Τεχνικά & Γυμνάσια Ενιαία Δημοτικά Αντικείμενο Επαγγελματικά Λύκεια λύκεια Σχήμα 4: Χρονολογική εξέλιξη Πληροφορικής στην Ελληνική Εκπαίδευση 29

31 2.2 Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΩΣ ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ Η Πληροφορική διδάσκεται ως αυτόνομο γνωστικό αντικείμενο και θεωρείται αναγκαία για δύο λόγους οι οποίοι είναι αξιοσημείωτο να αναφερθούν και είναι οι εξής: 1) Για να χρησιμοποιήσουμε την τεχνολογία θα πρέπει να καταλάβουμε κατά κύριο λόγο τον σύγχρονο ορισμό της γνώσης. 2) H αξιοποίηση εφαρμογών της πληροφορικής συνδέονται με ένα σύνολο δεξιοτήτων που θα είναι τα απαραίτητα εφόδια στο σημερινό-αυριανό πολίτη ώστε να μπορέσει να εξελιχθεί επαγγελματικά και να επιβιώσει στον κόσμο. H πληροφορική λοιπόν εμφανίζεται: Με τον εκσυγχρονισμό του μαθήματος της πληροφορικής που διδάσκεται στο Γυμνάσιο Με την εισαγωγή της πληροφορικής ως μάθημα γενικής παιδείας στο Ενιαίο Λύκειο Με τη δημιουργία Κύκλου Πληροφορικής στην Τεχνολογική Κατεύθυνση του Ενιαίου Λυκείου Τη δημιουργία Κλάδου Πληροφορικής στα Τεχνολογικά Επαγγελματικά Εκπαιδευτήρια Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις σκοπός θα είναι οι μαθητές και συγκεκριμένα οι νέοι σε ένα πλαίσιο γενικής και υποχρεωτικής παιδείας να μπορούν να αποκτήσουν βασικές και στέρεες γνώσεις πάνω στο αντικείμενο της πληροφορικής καθώς επίσης και να αποκτήσουν ικανότητες ώστε να μπορούν να ενημερώνονται και να παρακολουθούν τις τεχνολογικές εξελίξεις, να κρίνουν τις επιπτώσεις των υπολογιστικών και δικτυακών τεχνολογιών στους διάφορους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητάς τους καθώς και να αξιοποιούν όλες εκείνες τις δυνατότητες που τους προσφέρουν οι υπολογιστικές τεχνολογίες. 30

32 Η «Πληροφορική προσέγγιση»( ) Η φάση αυτή αφορά την εισαγωγή της Πληροφορικής ως αυτοτελούς γνωστικού αντικειμένου στο πρόγραμμα σπουδών. Η φάση που αφορά την "πληροφορική προσέγγιση" ( ) έχει ως κύριο προσανατολισµό στη διδασκαλία του προγραµµατισµού αφού στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση η πληροφορική ταυτίζεται σε μεγάλο βαθμό με τον προγραμματισμό και σε μικρότερο βαθµό την προσπάθεια ανάπτυξης συστηµάτων ιδασκαλίας µε τη Bοήθεια Yπολογιστή ( ι.b.y.) - Computer Assisted Instruction (CAI) ή Μάθηση µε τη Bοήθεια Yπολογιστή-Computer Assisted Learning (CAL). H πλειονότητα των εκπαιδευτικών προγραµµάτων ι.b.y., κατά την περίοδο εκείνη δεν είναι παρά προγράµµατα εξάσκησης και πρακτικής εφαρµογής (drill and practice) και πολύ λίγα είναι αυτά που αφορούν εναλλακτικές εφαρµογές (όπως προγράµµατα προσοµοιώσεων και έµπειρα διδακτικά συστήµατα). Τα συστήματα διδασκαλίας είναι εκπαιδευτικά προγράμματα που υποκαθιστούν τον εκπαιδευτικό και τις λειτουργίες του. Συνήθως προτείνουν ένα συγκεκριμένο διδακτικό αντικείμενο και ερωτήσεις π.χ. πολλαπλών επιλογών, σωστού- λάθους, ενώ είναι σε θέση να αξιολογήσουν τις απαντήσεις των μαθητών. Τα συστήματα μάθησης με τη βοήθεια υπολογιστή είναι συστήματα που προσφέρουν στα χέρια των μαθητών εργαλεία για πειραματισμό και ανακάλυψη. Συστήματα αυτής της μορφής είναι τα προγράμματα προσομοιώσεων και μοντελοποίησης. ΕΚΑΕΤΙΑ : Η ΠΕΡΙΟ ΟΣ ΤΗΣ ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Οι δεκαετίες του 80 και του 90 χαρακτηρίζονται από τη µαζική εισαγωγή και ένταξη της πληροφορικής στην εκπαίδευση, οι προβληµατισµοί και οι πρώτες προσπάθειες εισαγωγής ανέρχονται σε µια δεκαετία, το Υπήρξε µια σηµαντική χρονιά για την εισαγωγή της πληροφορικής στην εκπαίδευση. Έτσι µια πρώτη παγκόσµια συνάντηση οργανώνεται στο Amsterdam από την IFIP (International Federation of Information Processing) µε θέµα τους υπολογιστές στην εκπαίδευση και τον επόµενο χρόνο οργανώνεται το πρώτο παγκόσµιο σεµινάριο, µε θέµα την 31

33 εισαγωγή της πληροφορικής στην δευτεροβάθµια εκπαίδευση (υποδεικνύοντας την εισαγωγή της πληροφορικής σε όλα τα µαθήµατα της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης). Παρότι οι θέσεις που εκφράστηκαν στις συναντήσεις αυτές υιοθετούσαν την άποψη της εισαγωγής σε όλο το φάσµα της εκπαιδευτικής διαδικασίας, το πρακτικό αποτέλεσµα όλης της περιόδου αυτής χαρακτηρίζεται κυρίως από τη µάθηση για τους υπολογιστές παρά τη µάθηση µε τους υπολογιστές. Οι πιλοτικές εφαρµογές (κυρίως σε επίπεδο λυκείων) που είδαν το φως της ηµέρας σε όλη τη δεκαετία του 70 (γίνεται αναφορά σε πιλοτικές εφαρµογές γιατί σε καµία χώρα δεν υπήρχε εισαγωγή υπολογιστών παρά σε πολύ µικρό αριθµό σχολείων) έδιναν έµφαση σε µαθήµατα αλφαβητισµού στους υπολογιστές, και κυρίως στον προγραµµατισµό τους. Η στήριξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας µε υπολογιστές δεν γνώρισε µεγάλη έκταση και αυτό οφείλεται σε µεγάλο βαθµό στην ανυπαρξία κατάλληλου εκπαιδευτικού λογισµικού. Και αυτή την περίοδο υπήρξαν προσπάθειες ένταξης του υπολογιστή στη διδακτική πράξη σε σχετικά µεγάλη κλίµακα. Λίγα λογισµικά (κυρίως λογισµικό προσοµοίωσης) ήταν κατάλληλα, ώστε να χρησιµοποιηθούν αποτελεσµατικά µέσα στην τάξη ενώ η πλειονότητα του λογισµικού ήταν τύπου ερωτήσεων πολλαπλής επιλογής (multiple choice) και συστήµατα πρακτικής άσκησης και εφαρµογής (drill and practice). Η προσέγγιση αυτή βασίστηκε κυρίως στις απόψεις της θεωρίας της συµπεριφοράς και ως κύρια εφαρµογή των υπολογιστών στη µαθησιακή διαδικασία είχε τα αλληλεπιδραστικά ηλεκτρονικά βιβλία (interactive textbooks). Πρέπει επίσης να τονισθεί ότι, παράλληλα µε τις παραπάνω προσπάθειες, αλλά µε ένα εντελώς διαφορετικό παιδαγωγικό και μαθησιακό προσανατολισµό, εφαρµόστηκε σε πολλά σχολεία εκείνη την περίοδο η γλώσσα προγραµµατισµού Logo. 32

34 ΤΕΧΝΟΚΕΝΤΡΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ Η πρώτη προσέγγιση εισαγωγής της πληροφορικής στην εκπαιδευτική διαδικασία ήταν ως αυτόνομο γνωστικό αντικείμενο. Το πρότυπο λοιπόν αυτό, έχει ως βασική επιδίωξη την απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων, πάνω στη λειτουργία των υπολογιστών και την εισαγωγή στον προγραμματισμό τους. Δηλαδή οι μαθητές θα είναι σκόπιμο να μπορούν να αποκτήσουν στέρεες και σωστές βάσεις, με αποτέλεσμα να είναι απαραίτητη η διδασκαλία ενός τουλάχιστον μαθήματος πληροφορικής. Ουσιαστικά, σ αυτό το πρότυπο, μιλάμε για την πληροφορική ως αυτοτελές γνωστικό αντικείμενο. Εδώ λοιπόν η πληροφορική, προσεγγίζεται ως ανεξάρτητο γνωστικό αντικείμενο στο πρόγραμμα σπουδών με έμφαση στις τεχνικές γνώσεις και δεξιότητες. Το τεχνοκεντρικό πρότυπο σχετίζεται άμεσα με το επίπεδο ανάπτυξης της ίδιας της επιστήμης της Πληροφορικής και κυρίως με την εξέλιξη του υλικού και του λογισμικού. Στο κύκλο Πληροφορικής και Υπηρεσιών του ενιαίου λυκείου καθώς και στον κλάδο Πληροφορικής στα ΤΕΕ ακολουθείται ξεκάθαρα το τεχνοκεντρικό πρότυπο ένταξης των ΤΠΕ. Η ένταξη της Πληροφορικής ως αυτόνομο γνωστικό αντικείμενο στο σχολείο δημιούργησε τα εξής ερωτηματικά που θα ήταν σκόπιμο να δοθούν απαντήσεις σε αυτά. Τα ερωτήματα είναι τα ακολούθα: 1) ποιά η ποιές βαθμίδες της εκπαίδευσης αφορά αυτή η ένταξη; 2) ποιό είναι το πλαίσιο προγράμματος σπουδών, δηλαδή ποιες γνώσεις πρέπει να οικοδομήσουν, ποιες δεξιότητες πρέπει να αναπτύξουν και ποιες αντιλήψεις πρέπει να καλλιεργήσουν οι μαθητές; 3) ποιοι εκπαιδευτικοί θα διδάξουν το μάθημα και ποιες γνώσεις πρέπει να διαθέτουν; 4) ποια ή ποιες διδακτικές μεθοδολογίες πρέπει να ακολουθήσουν; 5) πως αντιμετωπίζεται το πρόβλημα της τεχνολογικής υποδομής; Σχετικά με τη βαθμίδα, οι επιλογές αφορούσαν μια σταδιακή ένταξη από το Λύκειο προς την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση με διαφοροποιήσεις ως προς το περιεχόμενο και την διδακτική μεθοδολογία. Το Πρόγραμμα Σπουδών γνώριζε σχετικά συχνές αλλαγές συναρτήσει των τεχνολογικών εξελίξεων (κυρίως σε επίπεδο λογισμικού) αλλά και της θέσης που πρέπει να έχει ή να μην έχει ο προγραμματισμός σε αυτό. 33

35 Η ανυπαρξία ανάλογων Τμημάτων Πληροφορικής παλαιότερα, αλλά και ο μικρός αριθμός αποφοίτων κατά τις επόμενες δεκαετίες καθώς και η απορρόφησή τους από πιο δυναμικούς κλάδους εργασίας οδήγησε στη δημιουργία ενός σώματος εκπαιδευτικών με πολλές ιδιαιτερότητες. Η τεχνολογική υποδομή αφού πέρασε από περιόδους με ποικίλες τεχνολογικές πλατφόρμες υλικού και λογισμικού φαίνεται να σταθεροποιείται στην λογική του PC (και σε περιβάλλον Windows). Τελευταία, σε όσα σχολικά συστήματα παρατηρείται η έμφαση του περιεχομένου σπουδών από τον προγραμματισμό και την ανάπτυξη τεχνικών γνώσεων (τουλάχιστον στο Δημοτικό και το Γυμνάσιο) στη χρήση εργαλείων και στην καλλιέργεια τάσεων και δεξιοτήτων. Αντίθετα, σε επίπεδο Λυκείου (τουλάχιστον στην Ελλάδα) δημιουργούνται κατευθύνσεις Πληροφορικής με πολύ προωθημένο πρόγραμμα σπουδών. Με άλλα λόγια διαφαίνεται ότι η Πληροφορική αποκτά ένα πολλαπλό status που σχετίζεται με τις επιμέρους σχολικές βαθμίδες. Τέλος, κρίνεται απαραίτητο ένα πεδίο «πληροφορικού αλφαβητισμού», στο οποιό ο μαθητής εξικοιώνεται με βασικές λειτουργίες των υπολογιστών και αποκτά στοιχειώδεις γνώσεις ή ευαισθητοποιείται σε θέματα Πληροφορικής.Πρόκειται για μια διδασκαλία της Πληροφορικής ως αυτόνομου γνωστικού αντικειμένου. 34

36 2.3 Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Σκοπός εισαγωγής της Πληροφορικής στο νηπιαγωγείο Σκοπός εισαγωγής της Πληροφορικής στο νηπιαγωγείο είναι να εξοικειωθούν οι μαθητές και οι μαθήτριες με τις βασικές λειτουργίες του υπολογιστή και να έλθουν σε μια πρώτη επαφή με διάφορες χρήσεις του ως εποπτικού μέσου διδασκαλίας, ως γνωστικού-διερευνητικού εργαλείου και ως εργαλείου επικοινωνίας και αναζήτησης πληροφοριών στο πλαίσιο καθημερινών σχολικών τους δραστηριοτήτων με τη χρήση κατάλληλου λογισμικού και κυρίως ανοικτού λογισμικού διερευνητικής μάθησης. Ουσιαστικά καλό θα ήταν, οι μαθητές να γνωρίζουν τις βασικότερες λειτουργίες του υπολογιστή δηλαδή ο υπολογιστής ως γνωστικό αντικείμενο και αφετέρου να τον χρησιμοποιούν σε δραστηριότητες στο σχολικό τους πρόγραμμα.(ο η/υ ως εκπαιδευτικό μέσο και εργαλείο).για να επιτευχθεί λοιπόν αυτός ο σκοπός, το ΔΕΠΠΣ 4 προτείνει, ορισμένες δραστηριότητες για την ανάπτυξη γνώσεων και μεθοδολογικών δεξιοτήτων, δεξιοτήτων συνεργασίας και επικοινωνίας καθώς και στάσεις για τη θέση της επιστήμης. Οι δραστηριότητες αυτές αφορούν γνώση και μεθοδολογία, συνεργασία και επικοινωνία και τέλος επιστήμη και καθημερινή ζωή Στόχοι Περιεχόμενο- Δραστηριότητες Στόχος είναι να δειχτεί η λειτουργική παιδαγωγική του αξία ως πολλαπλού εργαλείου δουλειάς, και προοπτική η δυνατότητα της προσχολικής ή της προδημοτικής εκπαίδευσης να σταθεί στις νέες τεχνολογικές προκλήσεις στον υπόλοιπο εκπαιδευτικό χώρο. Ο Υπολογιστής είναι μέσα στο σχολείο, σε μια γωνιά εργασίας. Τα παιδιά τον επιλέγουν ελεύθερα σε καθημερινή βάση όπως ακριβώς επιλέγουν και όλες τις άλλες γωνιές εργασίας που υπάρχουν στο χώρο. Η χρήση του Η/Υ διασκεδάζει κι ευχαριστεί το παιδί, διότι καταφέρνει να συνομιλήσει μαζί του, να προσαρμοστεί σ ένα κώδικα επαφής με τη γνώση και τη 35

37 μάθηση. Χειριζόμενο το παιδί τον Η/Υ κατά βάθος παίζει με τον ίδιο του τον εαυτό, αφού δοκιμάζει, πειραματίζεται, ανακαλύπτει τη λύση και επομένως κατανοεί καλύτερα το αντικείμενο του στόχου του. Περιμένει με αγωνία τα αποτελέσματα των κινήσεών του στην οθόνη και νιώθει χαρά κι ικανοποίηση, όταν δέχεται επιβράβευση από τον υπολογιστή. Γύρω στην ηλικία των 4 ετών το παιδί ερχόμενο σ επαφή με το υπολογιστή και παίζοντας με τα κατάλληλα για την ηλικία του προγράμματα, μπορεί ν ανακαλύψει ότι κάποια σύμβολα, όταν συνδυαστούν μεταξύ τους, μπορούν να δώσουν κάποια έννοια. Το παιδί θ αρχίσει να γράφει χρησιμοποιώντας το πληκτρολόγιο του υπολογιστή και με ανάλογο τρόπο θ αρχίσει να μυείται στην ανάγνωση κωδικοποιώντας αυτό που φαίνεται στην οθόνη. Συνεπώς τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας μπορούν με τη χρήση εκπαιδευτικών προγραμμάτων ν αναπτύξουν ικανότητες και να εμπεδώσουν δύσκολες έννοιες με αποτελεσματικό τρόπο και ταυτόχρονα να ψυχαγωγηθούν. Ένα άλλο σημαντικό προνόμιο του υπολογιστή είναι η απεριόριστη υπομονή που δείχνει, επιτρέποντας σε κάθε παιδί να προχωρά το πρόγραμμα που χειρίζεται, με το δικό του ρυθμό. Όλα τα παραπάνω για να επιτευχθούν απαιτούνται ανάλογα διαμορφωμένα προγράμματα με γραφικά, χρώματα, ήχο, κίνηση κτλ. Φυσικά ένας υπολογιστής δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση ν αντικαταστήσει την ανθρώπινη παρουσία του παιδαγωγού, αλλά να συμπληρώσει και να ολοκληρώσει, από μια άλλη εκπαιδευτική σκοπιά, την εκπαιδευτική διαδικασία. Σ αυτήν την ηλικία στόχος δεν είναι να χρησιμοποιηθεί ο Η/Υ ως αντικείμενο μάθησης,αλλά ως μέσο για τον εμπλουτισμό των γνώσεων του παιδιoύ. Τα παιδιά στην προσχολική ηλικία Δοκιμάζουν τα εργαλεία στις γραφικές εφαρμογές, που εύκολα τα εντυπωσιάζουν. Ανακαλύπτουν νέες προσεγγίσεις, δοκιμάζουν, πετυχαίνουν, μπερδεύονται, ζητούν βοήθεια από τον διπλανό τους ή από τον εκπαιδευτικό 36

38 χωρίς να απογοητεύονται χωρίς να παραιτούνται από τον τελικό στόχο. Χαίρονται την όλη διαδικασία χαίρονται και το αποτέλεσμα όποτε κι αν έρθει αυτό, όποια μορφή κι αν έχει ατομική ή ομαδική. Και αυτό είναι το κέρδος : Μαθησιακές διαδικασίες που να έχουν ως κύριο χαρακτηριστικό τη χαρά του παιδιού. Τα παιδιά πρέπει να είναι και να φαίνονται χαρούμενα με όλα όσα κάνουν στο σχολείο. Στόχοι Περιεχόμενο Ενδεικτικές Δραστηριότητες 1. Γνωριμία με τον υπολογιστή Αναγνώριση των κυριότερων μονάδων του υπολογιστή. Μετά το πέρας της Τα παιδιά: διδασκαλίας τα παιδιά θα πρέπει να είναι ικανά: Να αναγνωρίζουν, να Οργανώνονται σε ομάδες και κατονομάζουν και να σχεδιάζουν και κατασκευάζουν καταδεικνύουν τις τα μέρη του υπολογιστή (με κυριότερες μονάδες του χαρτόνι ή άλλα υλικά και υπολογιστή (κεντρική χρώματα) και συναρμολογούν μονάδα, πληκτρολόγιο, το δικό τους υπολογιστή. ποντίκι, οθόνη, ηχεία, Συμμετέχουν σε θεατρικό εκτυπωτής) και τον παιχνίδι, όπου αναπαριστούν υπολογιστή ως ενιαίο - δραματοποιούν τα μέρη του σύστημα. υπολογιστή. Να ταυτίζουν τον υπολογιστή με μια μηχανή που βοηθάει τον άνθρωπο στην εργασία του και την οποία μπορεί να χρησιμοποιήσει ο άνθρωπος για παιγνίδι και διασκέδαση. 2. Παιχνίδι και μάθηση με τον υπολογιστή Πρώτη επαφή με το πληκτρολόγιο και το ποντίκι. Μετά το πέρας της Τα παιδιά: διδασκαλίας τα παιδιά θα πρέπει να είναι ικανά: Να εντοπίσουν τα γράμματα και Επίδειξη των κυριοτέρων και Πληκτρολογούν γράμματα και 37

39 τους αριθμούς στο πληκτρολόγιο επιθυμητών πλήκτρων του πληκτρολογίου. Μετακίνηση του δείκτη του αριθμούς. Γράφουν το όνομά τους με κεφαλαία και πεζά. Βοηθός ο δάσκαλος Στόχοι Περιεχόμενο Ενδεικτικές δραστηριότητες Να κινούν το ποντίκι Μετακίνηση του δείκτη του ποντικιού. Αντιγράφουν λέξεις (π.χ. το παρατηρώντας την Πληκτρολόγηση όνομα μιας μέρας), φτιάχνουν ταυτόχρονη κίνηση του γραμμάτων, λέξεων, ταμπέλες για τα κουτιά και τα δείκτη στην οθόνη. Να τοποθετούν το δείκτη του αριθμών. ποντικιού σε συγκεκριμένη ή, αυθόρμητα, ό,τι άλλο θέλουν. θέση στην οθόνη. Εικόνα και ήχος στον υπολογιστή. Μετά το πέρας της Τα παιδιά: διδασκαλίας τα παιδιά θα πρέπει να είναι ικανά: Να επιλέγουν με το Χρήση εργαλείων Ζωγραφίζουν κάτι από την ποντίκι (π.χ. έτοιμο ελεύθερης σχεδίασης. καθημερινή τους ζωή και σχήμα, σχέδιο ή εικόνα, Τροποποίηση και επικαιρότητα. εργαλείο σχεδίασης, δημιουργία απλών Φτιάχνουν συγκεκριμένα χρώμα από την παλέτα σχεδίων και εικόνων. σχήματα σε διάφορα μεγέθη. κ.λπ.). Κάνουν συνδυασμούς Να γράφουν χρησιμοποι- σχημάτων, συνθέτουν τις ώντας κεφαλαία και πεζά κατασκευές τους (π.χ. σπίτι, γράμματα. καράβι, δέντρα) Να χρησιμοποιούν τα χρησιμοποιώντας βασικά ειδικά πλήκτρα του κενού, γεωμετρικά σχήματα. της διαγραφής και του Enter/Return. 38

40 Να χρησιμοποιούν τα εργαλεία ελεύθερης σχεδίασης (μολύβι, πινέλο, σπρέι, κ.λπ.). Να χρησιμοποιούν έτοιμα γεωμετρικά σχήματα για να κάνουν τις δικές τους συνθέσεις (κύκλος, τετράγωνο, παραλληλόγραμμο, τρίγωνο ). Να αντιλαμβάνονται τη Αναπαραγωγή ήχων. Ακούν ήχους από τον δυνατότητα του υπολογι- υπολογιστή. Ακούν μουσική, στή να αναπαράγει μουσι- ιστορίες, παραμύθια. (ή, ήχους, φωνή, Κ.λπ.) Ασκούνται (με τη χρήση Να κάνουν αντιστοιχίσεις κατάλληλου λογισμικού) στη ήχων με λέξεις ή με εικό- χρήση του ποντικιού κάνοντας νες - σχήματα. αντιστοιχίσεις (π.χ. ζώα και Να χρησιμοποιούν ένα ουρές τους, λουλούδια και CD-ROM για να ακούσουν φύλλα), φτιάχνουν παζλ, μουσική, τραγούδια, ιστο- συνδυάζουν εικόνες με το ρίες, ή παραμύθια. πρώτο γράμμα της λέξης που Να κάνουν ταξινομήσεις απεικονίζεται κ.λπ. - συσχετίσεις (να τοπο- Παίρνουν την οδηγία να θετήσουν εικόνες στη σω- δημιουργήσουν τον κήπο τους, στή τους θέση, να συνδυ- ένα ενυδρείο ή ένα δάσος, άσουν επαγγέλματα με τα βάζοντας φυτά και ζώα που εργαλεία ή αντικείμενα επιλέγουν από μια σειρά ζώων που χρησιμοποιούν, να και φυτών που τους δίνεται. βρουν αντίθετα, π.χ. μέρα-νύχτα, κρύο-ζεστό κ.λπ., να μετακινήσουν αντικείμενα εικόνες ώστε να εκφράζεται μια σωστή χρονική σειρά, π.χ. τι κάνω από το πρωί που σηκώνομαι μέχρι το βράδυ, να τοποθετήσουν το σωστό αριθμό δίπλα στον αριθμό των αντικειμένων που βλέπουν, να τον γράψουν ή να τον αντιστοιχίσουν με επιλογή). Να αντιστοιχίζουν ήχους με τις πηγές τους, π.χ. 39

41 φωνές ζώων με τις εικόνες τους. Ξενάγηση στο Διαδίκτυο «Τα παιδιά: Επισκέπτονται» ένα ζωολογικό «Επίσκεψη» των παιδιών σε κήπο, κάποιο δάσος, ένα μουσείο, επιλεγμένους δικτυακούς την εταιρεία προστασίας ζώων με τη τόπους. βοήθεια του εκπαιδευτικού. Μπορεί να γίνει συζήτηση με τα παιδιά για τις συσκευές που μας επιτρέπουν να παίρνουμε πληροφορίες από απόσταση, ξεκινώντας από το τηλέφωνο και την τηλεόραση και φτάνοντας μέχρι και τον υπολογιστή. Προφυλάξεις - εργονομία Μετά το πέρας της διδασκαλίας τα παιδιά θα πρέπει να είναι ικανά: Να rvωρίζουν τη σωστή χρήση του μηχανήματος για τη δική τους ασφάλεια και προφύλαξη αλλά και για προστασία των συσκευών. Να γνωρίζουν τη σωστή θέση του σώματός τους μπροστά στον υπολογιστή (πως πρέπει να κάθονται, πώς να στηρίζουν τα χέρια του κ.λπ). Τα παιδιά: Μαθαίνουν κανόνες σωστής συμπεριφοράς και χρήσης (π.χ. δεν αγγίζω τα καλώδια, δεν πατάω με δύναμη τα πλήκτρα, δεν ανοιγοκλείνω τις συσκευές χωρίς λόγο, δε φέρνω ποτά και φαγητό στο χώρο που εργάζομαι. Δε χρησιμοποιώ αιχμηρά αντικείμενα. μολύβια κ.λπ.) Ένα-ένα, παίρνουν τη σωστή θέση μπροστά στον υπολογιστή και δοκιμάζουν να χρησιμοποιήσουν το ποντίκι και το πληκτρολόγιο. Συνεργασία στην ομάδα Μετά το πέρας της διδασκαλίας τα παιδιά θα πρέπει να είναι ικανά: Να συνεργάζονται σε ομάδες για την παραγωγή κάποιου έργου και να σέβονται τις απόψεις και την εργασία των άλλων. Μετά από όλες τις δραστηριότητες γίνεται προσπάθεια να μάθουν τα παιδιά να συνεργάζονται και να συμβάλλουν στην ομαδική εργασία. 40

42 2.4 Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ Σε πολλές χώρες η Πληροφορική διδάσκεται ήδη επίσημα από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού. Όπως δεν είναι τυχαίο ότι και στη χώρα μας, όπου η Πληροφορική δεν διδάσκεται ακόμα στα σχολεία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, υπάρχει ένας σημαντικός βαθμός ετοιμότητας για υποδοχή της Πληροφορικής.Ο γενικός σκοπός της εισαγωγής των ΤΠΕ στην ελληνική πρωτοβάθμια εκπαίδευση, είναι οι μαθητές να χρησιμοποιούν με ή χωρίς τη βοήθεια του εκπαιδευτικού τον υπολογιστή ως «γνωστικό-διερευνητικό εργαλείο»,να αναζητούν πληροφορίες, να επικοινωνούν, να προσεγγίζουν βασικές αρχές που διέπουν τη χρήση της υπολογιστικής τεχνολογίας. Αυτός είναι ο σκοπός σύμφωνα με το Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών (ΕΠΠΣ) 5, το οποίο προέβλεπε προαιρετική εισαγωγή και χρήση της Πληροφορικής μόνο στις δύο τελευταίες τάξεις του δημοτικού. Για πρώτη φορά όμως γίνεται πρόβλεψη ένταξης της πληροφορικής σε όλη την πρωτοβάθμια και προδημοτική εκπαίδευση στο Διαθεματικό Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών (ΔΕΠΠΣ). Η πληροφορική στο σχολείο Γενικός σκοπός της εισαγωγής της πληροφορικής στο Δημοτικό Σχολείο είναι μια αρχική συγκροτημένη και σφαιρική προσέγγιση από όλους τους μαθητές, των διαφόρων χρήσεων της υπολογιστικής τεχνολογίας στα πλαίσια των καθημερινών σχολικών τους δραστηριοτήτων» και η εξοικείωση με τον υπολογιστή γίνεται χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια. Να εξοικειωθούν οι μαθητές και οι μαθήτριες με τις βασικές 41

43 λειτουργίες του υπολογιστή και να έλθουν σε μία πρώτη επαφή με διάφορες χρήσεις του ως εποπτικό μέσο διδασκαλίας, ως διερευνητικού γνωστικού εργαλείου και ως εργαλείο επικοινωνίας και αναζήτησης των πληροφοριών στις καθημερινές σχολικές τους δραστηριότητες 6 με το να μπορούν να χρησιμοποιούν το κατάλληλο και αρμόδιο λογισμικό που τους παρέχεται. Ουσιαστικά, σκοπός διδασκαλίας της Πληροφορικής στο δημοτικό είναι να μπορέσουν οι μαθητές να αποκτήσουν μια σφαιρική εικόνα και αντίληψη των βασικών λειτουργιών του υπολογιστή μέσα σε μία προοπτική τεχνολογικού αλφαβητισμού και να μπορούν να αναγνωρίζουν την Τεχνολογία της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας. Για να επιτευχθούν όλα αυτά σκόπιμο είναι να αναπτυχθούν δεξιότητες κοινωνικής συμπεριφοράς και όχι μόνο αλλά και διάθεσης για ενεργοποίηση και δημιουργία σε ατομικό επίπεδο καθώς και σε ομαδικό. Οι μαθητές με τη βοήθεια των δασκάλων τους αναπτύσσουν δραστηριότητες με τον υπολογιστή και κατανοούν βασικές αρχές που διέπουν τη χρήση της υπολογιστικής τεχνολογίας σε σημαντικές ανθρώπινες ασχολίες: η πληροφορία και η επεξεργασία της, η επικοινωνία, η ψυχαγωγία, οι νέες δυνατότητες προσέγγισης της γνώσης. Σκοπός είναι ο μαθητής να μαθαίνει με τη χρήση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας και όχι για τη χρήση τους. (ΔΕΠΠΣ).Η επαφή των μαθητών με τον υπολογιστή γίνεται με την καθιέρωση Ώρας Πληροφορικής ή στο πλαίσιο των διαφόρων μαθημάτων (με τη δημιουργία γωνιάς του υπολογιστή μέσα στην τάξη) ή στο πλαίσιο του ολοήμερου σχολείου και μιας σειράς δραστηριοτήτων που δεν εμπίπτουν κατ' ανάγκη στα στενά όρια του προγράμματος σπουδών επιτρέποντας έτσι διαφοροποίηση και εξατομίκευση των μαθησιακών ευκαιριών και ευνοώντας μια παιδαγωγική και διδακτική μεθοδολογία επικεντρωμένη στο μαθητή. Ειδικά για το δημοτικό σχολείο τους μαθητές θα πρέπει να τους χαρακτηρίζει : Δημιουργική δραστηριότητα Σωματική, ψυχική ανάπτυξη και υγεία Καλλιέργεια κινητικών ικανοτήτων Ορθή χρήση του προφορικού και γραπτού λόγου. 42

44 Σχήμα 5 : Ενιαίο Σύστημα ο Η/Υ Άξονες γενικού σκοπού Αξιοσημείωτο λοιπόν είναι να αναφερθούμε, στους άξονες υλοποίησης του γενικού σκοπού της Πληροφορικής στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση όπου για να υλοποιηθεί ο γενικός σκοπός του προγράμματος σπουδών της Πληροφορικής, στη δημοτικό προτείνονται τέσσερις άξονες : Ο υπολογιστής ως γνωστικό-διερευνητικό εργαλείο Χρήση ανοικτού λογισμικού διερευνητικής μάθησης για δημοτικό σχολείο. Το λογισμικό αυτό μπορεί να έχει τη μορφή αλληλεπιδραστικών πολυμέσων προσομοίωσης, εκπαιδευτικού παιχνιδιού, μοντελοποίησης κλπ. και θα προσφέρει στους μαθητές τη δυνατότητα διερεύνησης πραγματικών ή φανταστικών καταστάσεων, αντίστοιχων του επιπέδου ωριμότητας τους, διευκολύνοντας την ανάπτυξη της δημιουργικής και ανακαλυπτικής μάθησης. Ο υπολογιστής γίνεται μέσο για την ανάπτυξη δραστηριοτήτων και για την οργάνωση γνώσεων και δεξιοτήτων. 43

45 Ο υπολογιστής ως εποπτικό μέσο διδασκαλίας σε βασικά γνωστικά αντικείμενα Αποτελεσματική χρήση του υπολογιστή με λογισμικό ευρείας χρήσης (π.χ. ζωγραφική, επεξεργασία κειμένου, λογιστικά φύλλα) που θα εντάσσεται στα πλαίσια της διδασκαλίας βασικών μαθημάτων: γλώσσα - γραπτή έκφραση. μαθηματικά, δημιουργία και ανάπτυξη δεξιοτήτων στις καλλιτεχνικές και τις συλλογικές δραστηριότητες. Ο υπολογιστής ως εργαλείο επικοινωνίας και αναζήτησης πληροφοριών Χρήση βάσεων δεδομένων για αναζήτηση στοιχείων, χρήση των δικτύων για επικοινωνία με άλλους μαθητές και για αναζήτηση πληροφοριών. Ο πληροφορικός αλφαβητισμός Προσέγγιση των βασικών λειτουργιών του υπολογιστή: μνήμη, επεξεργασία της πληροφορίας, επικοινωνία, μέσα σε μια προοπτική τεχνολογικού αλφαβητισμού και αναγνώρισης των δυνατοτήτων της υπολογιστικής τεχνολογίας. ΑΞΟΝΕΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΔΙΕΡΕΥΝΗΤ ΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΕΠΟΠΤΙΚΟ ΜΕΣΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ & ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΣ Σχήμα 6 : Άξονες υλοποίησης σκοπού της Πληροφορικής στο δημοτικό 44

46 Τελειώνοντας λοιπόν οι μαθητές το δημοτικό σχολείο θα θα πρέπει να επιδιώκονται οι εξής σκοποί : να περιγράφουν τα βασικά στοιχεία της αρχιτεκτονικής των υπολογιστών (μνήμη, επεξεργασία, περιφερειακά). να αναγνωρίζουν την κεντρική μονάδα και τις βασικές περιφερειακές συσκευές (πληκτρολόγιο, οθόνη, ποντίκι, εκτυπωτής) του υπολογιστή, να μπορούν να εξηγούν με απλά λόγια τη χρησιμότητα τους, να τις θέτουν σε λειτουργία και να τις χρησιμοποιούν. να εργάζονται με σχετική αυτονομία σε ένα γραφικό περιβάλλον εργασίας. να χρησιμοποιούν λογισμικό γενικής χρήσης για να εκφράζουν τις ιδέες τους με πολλούς τρόπους και μέσα (χρησιμοποιώντας εικόνες, ήχους, κείμενα, κ.λ.π.). να χρησιμοποιούν εφαρμογές πολυμέσων εκπαιδευτικού περιεχομένου και να έχουν κατακτήσει τις έννοιες της πλοήγησης σε ένα δίκτυο πληροφοριών και της αλληλεπίδρασης με ένα πληροφοριακό σύστημα. να αναζητούν πληροφορίες από απλές βάσεις δεδομένων. να επικοινωνούν και να αναζητούν πληροφορίες χρησιμοποιώντας τον παγκόσμιο ιστό πληροφοριών. να μπορούν αναφέρουν εφαρμογές της πληροφορικής στο σύγχρονο κόσμο. να αντιλαμβάνονται τον υπολογιστή, τις περιφερειακές συσκευές και το χρησιμοποιούμενο λογισμικό ως ενιαίο σύστημα. να μπορούν να συνεργάζονται ώστε να εκτελούν μια συγκεκριμένη εργασία, να μπορεί να υπάρχει ανοικτός διάλογος μεταξύ των μαθητών καθώς και να μπορούν να αναγνωρίσουν τη συμβολή της ομαδικής εργασίας. 45

47 2.4.2 ΣΤΟΧΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ Η Πληροφορική εδώ διδάσκεται ως γνωστικό αντικείμενο ακολουθώντας το ολιστικό πρότυπο με το οποίο οι στόχοι επιτυγχάνονται και υλοποιούνται με τη διάχυση της πληροφορικής στα επιμέρους γνωστικά αντικείμενα. Οι γενικοί στόχοι ομαδοποιούνται ως εξής : Γνώση και μεθοδολογία Συνεργασία και επικοινωνία Επιστήμη και Τεχνολογία στην καθημερινή ζωή ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΕΠΠΣ) Πρίν αναφερθούμε λοιπόν στους άξονες περιεχομένου του αναλυτικού προγράμματος Πληροφορικής (ΕΠΠΣ και ΔΕΠΠΣ), είναι αξιοσημείωτο να αναφερθούμε στον όρο αναλυτικό πρόγραμμα. Όταν μιλάμε για αναλυτικά προγράμματα εννοούμε κυρίως την επιλογή και διάταξη των μορφωτικών αγαθών με βάση τα οποία επιδιώκουμε την επίτευξη των σκοπών της αγωγής. Αυτό σημαίνει ότι τα αναλυτικά προγράμματα αποτελούν προιόντα διαδικασιών για τη συγκρότηση ενός γενικού πλαισίου μακροπρόθεσμης οργάνωσης και σχεδιασμού της διδασκαλίας η οποία γίνεται από επιτελείς του Υπουργείου Παιδείας και φτάνει στα σχολεία με τη μορφή τευχών, ώστε να χρησιμεύουν ως πηξίδα πλεύσης για τους εκπαιδευτικούς. Τα αναλυτικά προγράμματα δεν είναι παρά κατάλογοι των περιεχομένων διδασκαλίας τα οποία πρέπει να διδαχθούν σε συγκεκριμένους τύπους σχολεία και συγκεκριμένες τάξεις σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους. 46

48 Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι μεγάλες ενότητες του προγράμματος ΕΠΠΣ και οι τάξεις που αφορούν στην ένταξη της Πληροφορικής στο δημοτικό. ΕΝΟΤΗΤΕΣ 1. Ανακαλύπτω και διερευνώ με τον υπολογιστή 2. Μαθαίνω με τον υπολογιστή 3. Πληροφορούμαι και επικοινωνώ με τη βοήθεια του υπολογιστή ΟΛΕΣ ΟΙ ΤΑΞΕΙΣ Προσομοιώσεις Εκπαιδευτικά παιχνίδια Αλληλεπιδραστικά πολυμέσα Εκπαιδευτικές εφαρμογές πολυμέσων Ε ΤΑΞΗ ΣΤ ΤΑΞΗ Χρήση λογισμικού Χρήση λογισμικού γενικής χρήσης γενικής χρήσης (ζωγραφική, (ζωγραφική, επεξεργασία επεξεργασία κειμένου) κειμένου). Εκπαιδευτικές Εκπαιδευτικές εφαρμογές εφαρμογές διερευνητικού διερευνητικού χαρακτήρα. χαρακτήρα. Εκπαιδευτικά Λογισμικό παιχνίδια προσομοίωσης και μοντελοποίησης. Χρήση λογισμικού Χρήση λογισμικού γενικής χρήσης γενικής χρήσης (ζωγραφική, (ζωγραφική, επεξεργασία επεξεργασία κειμένου). κειμένου, Εφαρμογές βάσεις δεδομένων, πολυμέσων λογιστικό φύλλο, γραφικά). Εφαρμογές πολυμέσων. Χρήση βάσεων Χρήση βάσεων δεδομένων. δεδομένων. Δίκτυα (www). Επικοινωνία με Επικοινωνία με mail. 47

49 4. Γνωρίζω τον υπολογιστή και τις τεχνολογίες Mail. Προσέγγιση βασικών λειτουργιών. Μνήμη, επεξεργασία πληροφορίας, επικοινωνία. Προσέγγιση βασικών λειτουργιών και υλικού. Στοιχεία αρχιτεκτονικής. Λειτουργικές μονάδες. Όρια μηχανής. Σχήμα 7 : Άξονες περιεχομένου του «Αναλυτικού Προγράμματος Πληροφορικής» (ΕΠΠΣ) Οι γνώσεις και οι δεξιότητες που θα πρέπει να καλλιεργηθούν κυρίως στις τάξεις Ε και ΣΤ δημοτικού αναφέρονται παρακάτω : 1) πληροφοριακή γνώση των βασικών στοιχείων του Υπολογιστή όπως μνήμη, ΚΜΕ, εκτυπωτής, 2) απόκτηση κάποιας άνεσης και αυτονομίας σε περιβάλλοντα γραφικών ή λογισμικού γενικής χρήσης (ζωγραφική, επεξεργασία κειμένου,χρήση λογιστικών φύλλων, εφαρμογές πολυμέσων), 3) ικανότητα αναζήτησης πληροφοριών, 4) αντίληψη του υλικού ενός υπολογιστή ως ενιαίου συστήματος. Για να πραγματοποιηθούν όμως όλες αυτές οι δραστηριότητες προβλέπεται η δημιουργία γωνιάς του υπολογιστή όπως και το σχολικό εργαστήριο. Αυτά τα δύο μέρη αναλύονται παρακάτω. Το σχολείο και τα παιδιά 48

50 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Η ένταξη του υπολογιστή,(κυρίως στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση), μπορεί να γίνει με τρεις διαφορετικούς τρόπους ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της σχολικής μονάδας, τους οικονομικούς περιορισμούς κ.λ.π. 1. Ο υπολογιστής στην τάξη Δημιουργείται στην τάξη «γωνιά του υπολογιστή». Το μοντέλο αυτό προσεγγίζει το πρότυπο της ολοκληρωμένης ένταξης των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία.. Είναι συνδεδεμένος στο διαδίκτυο και χρησιμοποιείται σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα όποτε κρίνεται απαραίτητο από τον εκπαιδευτικό. Ο υπολογιστής κατ' αυτόν τον τρόπο εντάσσεται στην καθημερινή εκπαιδευτική πρακτική και: χρησιμοποιείται με τη βοήθεια του δασκάλου για ποικίλες δραστηριότητες όπως π.χ ανάπτυξη εργασιών σε διάφορα μαθήματα (γλώσσα, γραπτή έκφραση, καλλιτεχνικές δραστηριότητες, μαθηματικά), διαχείριση βιβλιοθήκης της τάξης μέσω συστήματος βάσης δεδομένων, επικοινωνία με άλλους μαθητές και αναζήτηση πληροφοριών μέσω υπολογιστή, δημιουργία και παρουσίαση θεματικών εργασιών, ένταξη του υπολογιστή στις δραστηριότητες της σχολικής ζωής (π.χ. εφημερίδα της τάξης, ανάπτυξη υλικού υποστήριξης εκδηλώσεων, κλπ). εντάσσεται στη μαθησιακή διαδικασία με τη χρήση εκπαιδευτικού λογισμικού διερευνητικής και ανακαλυπτικής μάθησης. χρησιμοποιείται είτε ατομικά είτε από ομάδες μαθητών (όχι κατ' ανάγκη ίδιου επιπέδου). Πλεονεκτήματα: σε μεγάλο αριθμό σχολείων της επικράτειας απαιτείται η αγορά ενός μόνο υπολογιστικού συστήματος ανά σχολείο, τα λειτουργικά έξοδα είναι μικρά (αναλώσιμα και κόστος σύνδεσης με το Διαδίκτυο), μπορεί να πραγματοποιηθεί με πρωτοβουλία της τοπικής κοινωνίας (αυτοδιοίκηση - σύλλογος γονέων), δεν υπάρχει αναγκαιότητα χρησιμοποίησης ειδικού προσωπικού, δεν απαιτείται ειδική αίθουσα. 49

51 Μειονεκτήματα η προσέγγιση αυτή προϋποθέτει την αποτελεσματική επιμόρφωση όλων (ή μεγάλου μέρους) των εκπαιδευτικών στη χρήση, στα σχολεία των πόλεων ή στα μεγάλα επαρχιακά σχολεία απαιτείται μεγαλύτερος αριθμός υπολογιστών, απαιτείται αποτελεσματικό σύστημα συντήρησης του συστήματος (επισκευές απλών βλαβών, επανεγκατάσταση - ρυθμίσεις λογισμικού) κυρίως στο αρχικό στάδιο της λειτουργίας. 2. Σχολικό εργαστήριο Πληροφορικής Στο σχολείο δημιουργείται εργαστήριο υπολογιστών. Σκοπός είναι ο πληροφορικός αλφαβητισμός, η αξιοποίηση του υπολογιστή ως μέσου διδασκαλίας, ο υπολογιστής «γνωστικό - διερευνητικό εργαλείο», ο υπολογιστής επικοινωνιακό μέσο και μέσο αναζήτησης πληροφοριών. Ο εκπαιδευτικός χειρίζεται τον υπολογιστή όπως και τα άλλα μέσα διδασκαλίας που χρησιμοποιεί όπως τον πίνακα, τον προβολέα διαφανειών, κ.α. Έτσι ο εκπαιδευτικός θα μαθαίνει στα παιδιά τον υπολογιστή δείχνοντάς τον και με τη σειρά του θα τον χρησιμοποιήσει ως εποπτικό μέσο διδασκαλίας δείχνοντας στην τάξη ορισμένα παραδείγματα. Έρχεται τώρα ο μαθητής ο οποίος πρέπει να χρησιμοποιήσει τον υπολογιστή για να μάθει τη χρήση του. Ο μαθητής λοιπόν θα πρέπει να κάνει λάθος, να ξαναδοκιμάσει ώστε να μπορεί να χρησιμοποιήσει τα εκπαιδευτικά προγράμματα χωρίς όμως τη βοήθεια του εκπαιδευτικού, οπότε δεν αρκεί κάποιος υπολογιστής που να τον χειρίζεται ο εκπαιδευτικός αλλά υπολογιστές που θα τους χειρίζονται οι μαθητές. Είναι σκόπιμο να αναφερθεί ότι μπροστά του ο κάθε μαθητής θα πρέπει να έχει και ένα υπολογιστή. Σκόπιμο θεωρείται οι μαθητές να κοινωνικοποιούνται. Με την έννοια λοιπόν αυτή να συνεργάζονται μεταξύ τους για να μην τους χαρακτηρίζει ο ατομικισμός και ο ανταγωνισμός. Θα ήταν καλό λοιπόν να τους χαρακτηρίζει ένα πνεύμα συνεργασίας και ομαδικότητας με τους συμμαθητές του. Οι μαθητές θα πρέπει να χρησιμοποιούν τους υπολογιστές. Η καλύτερη αναλογία είναι τρεις μαθητές ανά υπολογιστή. Όταν υπάρχει ένας υπολογιστής για κάθε μαθητή χάνεται η δυνατότητα συνεργασίας. Αν υπάρχουν δύο μαθητές ανά υπολογιστή παρατηρείται μεγάλη δυσκολία στη 50

52 συνεργασία των μαθητών, ενώ αν είναι τέσσερις μαθητές ανά υπολογιστή παρουσιάζονται πολλά φαινόμενα δυσλειτουργίας. Συμπερασματικά, η αναλογία τριών μαθητών ανά υπολογιστή θεωρείται η καταλληλότερη. Η διαρρύθμιση που κάθονται οι μαθητές απέναντι από τον εκπαιδευτικό και τον πίνακα δεν έχει και τόσο νόημα. Η καταλληλότερη διαρρύθμιση είναι αυτή που οι υπολογιστές είναι παραμετρικά της αίθουσας. Οι μαθητές δεν κοιτούν ούτε προς τον εκπαιδευτικό ούτε προς τον πίνακα. Έτσι φαίνεται χαρακτηριστικά η συνεργασία μεταξύ των μαθητών. Ο εκπαιδευτικός σε αυτή την περίπτωση έχει το ρόλο του συντονιστή συμβούλου. Είναι αυτός που οργανώνει το μάθημα, δίνει τις εργασίες στους μαθητές του και παρακολουθεί τη διαδικασία εκτέλεσής τους. Παρακάτω στο σχήμα φαίνονται δύο εναλλακτικοί τρόποι πως θα πρέπει να κάθονται οι μαθητές στο εργαστήριο καθώς και σε ποια θέση να βρίσκεται ο εκπαιδευτικός και ποιες είναι οι κατάλληλες αρμοδιότητές του. Σχήμα 8 : Το σχολικό εργαστήριο Πληροφορικής 51

53 Πλεονεκτήματα: δεν απαιτείται ειδική επιμόρφωση εκπαιδευτικών σε πρώτη φάση. Μειονεκτήματα απαιτείται ειδικό προσωπικό (εκπαιδευμένος δάσκαλος) απαιτείται ειδική αίθουσα μεγάλο οικονομικό κόστος για τη δημιουργία των εργαστηρίων απαιτείται αποτελεσματικό σύστημα συντήρησης του συστήματος (επισκευές απλών βλαβών, επανεγκατάσταση - ρυθμίσεις λογισμικού) κυρίως στο αρχικό στάδιο της λειτουργίας. 3. Μεικτή Προσέγγιση Συνδυασμός των δύο προηγούμενων προσεγγίσεων (ο υπολογιστής στην τάξη και παράλληλη λειτουργία σχολικού εργαστηρίου πληροφορικής, που καθιερώνεται διεθνώς τουλάχιστον στις ανεπτυγμένες χώρες. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ Ο υπολογιστής στην τάξη (γωνιά του υπολογιστή) Σχολικό εργαστήριο Πληροφορικής Μεικτή προσέγγιση (γωνιά του υπολογιστή & σχολικό εργαστήριο) Σχήμα 9: Μεθοδολογία ένταξης του υπολογιστή στο σχολείο 52

54 ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ (ΔΕΠΠΣ )-ΑΞΟΝΕΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ-ΣΤΟΧΟΙ Ο παραπάνω πίνακας (Σχήμα 10) διαμορφώθηκε στη συνέχεια με το ΔΕΠΠΣ : ΤΑΞΗ ΑΞΟΝΕΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΣΤΟΧΟΙ Α -Β Γνωρίζω τον υπολογιστή Αναγνώριση και λειτουργία των φυσικών μονάδων ενός τυπικού υπολογιστικού συστήματος. Προφυλάξεις, εργονομία. Σωστή θέση του σώματος. Αναγνώριση της χρήσης του υπολογιστή και της χρήσης του στο άμεσο οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον. Παίζω και μαθαίνω με τον Υπολογιστή Άνοιγμα και κλείσιμο μιας εφαρμογής αρχικά με τη βοήθεια και στη συνέχεια με σταδιακή αυτονόμηση. Ξεφύλλισμα κειμένων, εικόνων και ακρόαση ήχων και μουσικής από έτοιμες πολυμεσικές εφαρμογές. Δημιουργία εικόνας, επανάληψη εικόνας ή σχήματος, μετακίνησή τους. Επικοινωνώ ηλεκτρονικά Γ Δ Γνωρίζω τον υπολογιστή Επίδειξη επιλεγμένων τόπων του Διαδικτύου (www) Πρώτη γνωριμία με το περιβάλλον επικοινωνίας μέσω γραφικών του 53

55 Παίζω και μαθαίνω με τον Υπολογιστή Επικοινωνώ ηλεκτρονικά Ε ΣΤ Γνωρίζω τον υπολογιστή Γράφω και ζωγραφίζω Υπολογίζω και κάνω γραφήματα Ελέγχω και προγραμματίζω Επικοινωνώ ηλεκτρονικά Ο Υπολογιστής και οι εφαρμογές του υπολογιστή. Πληκτρολόγηση απλού κειμένου, ζωγραφική. Αναζήτηση πληροφοριών σε λεξικά, εγκυκλοπαίδειες Αποθήκευση και άνοιγμα αρχείου αρχικά με τη βοήθεια και στη συνέχεια με σταδιακή αυτονόμηση. Επίσκεψη επιλεγμένων τόπων του Διαδικτύου (www) Ο υπολογιστής ως ενιαίο σύστημα 7 Απλή μορφοποίηση κειμένου. Ενσωμάτωση εικόνας σε κείμενο. Αποθήκευση και ανάκτηση αρχείου Παρουσίαση στοιχείων σε πίνακα. Δημιουργία απλών γραφημάτων. Χρήση μιας απλής γλώσσας προγραμματισμού (logo like) για τον έλεγχο και τον προγραμματισμό του υπολογιστή. Αναζήτηση συλλογή-επιλογή πληροφοριών. Κριτική επεξεργασία, παρουσίαση. Χρήση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ( ) αρχικά με τη βοήθεια και στη συνέχεια με σταδιακή αυτονόμηση. Χρήση του υπολογιστή στην καθημερινή ζωή. Συζήτηση-προβληματισμοί. Σχήμα 10 : Άξονες περιεχομένου του «Αναλυτικού Προγράμματος Πληροφορικής» (ΔΕΠΠΣ) 54

56 Στόχοι Θεματικές ενότητες Δραστηριότητες (ΔΕΠΠΣ) Αναλυτική περιγραφή για όλες τις τάξεις του δημοτικού: ΤΑΞΕΙΣ Α ΚΑΙ Β ΣΤΟΧΟΙ ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Οι μαθητές είναι αξιοσημείωτο να αναγνωρίζουν, να καταδεικνύουν και να περιγράφουν τη λειτουργία των κυριότερων φυσικών μονάδων ενός τυπικού υπολογιστικού συστήματος, δηλ. την κεντρική μονάδα, το ποντίκι, την οθόνη, τα ηχεία, τον εκτυπωτή και γενικά τον η/υ ως ένα ενιαίο σύστημα. Να μπορούν να Γνωρίζω τον υπολογιστή : Αναγνώριση και λειτουργία των φυσικών μονάδων ενός τυπικού υπολογιστικού συστήματος. Προφυλάξεις, εργονομία. Σωστή θέση του σώματος. Αναγνώριση της χρήσης Τα παιδιά εργάζονται σε ομάδες, σχεδιάζουν και κατασκευάζουν τα μέρη του υπολογιστή Ο εκπαιδευτικός τους δείχνει τις μονάδες ενός υπολογιστικού συστήματος και ζητάει από τους μαθητές να τις αναγνωρίσουν Οι μαθητές καλούνται να αναφέρουν κανόνες σωστής χρήσης οικιακών 55

57 αντιλαμβάνονται και να χειρίζονται σωστά το μηχάνημα. Να μπορούν να αναγνωρίζουν τη σωστή θέση του σώματός τους μπροστά στον η/υ (πώς πρέπει να κάθονται, πώς να τοποθετούν τα χέρια τους στο πληκτρολόγιο, θέση ματιώνοθόνης) Να μπορούν να ταυτίζουν τον η/υ με μία μηχανή που βοηθάει τον άνθρωπο στην εργασία του και που έχει επίσης τη δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί για παιχνίδι καθώς και για διασκέδαση. Να μπορούν να παραθέτουν τις χρήσεις του σε δραστηριότητες που γίνονται καθημερινά όπως στο σπίτι, στο σχολείο. Να κινούν το ποντίκι και να επιλέγουν για π.χ. εργαλείο σχεδίασης, χρώμα. Να μπορούν να αναγνωρίζουν τα γράμματα στο πληκτρολόγιο όπως και άλλα πλήκτρα όπως του κενού, της διαγραφής και του enter και μετά να τα χρησιμοποιούν. Να χρησιμοποιούν τα εργαλεία ελεύθερης του υπολογιστή και της χρήσης του στο άμεσο οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον. Παίζω και μαθαίνω με τον Υπολογιστή Άνοιγμα και κλείσιμο μιας εφαρμογής αρχικά με τη βοήθεια και στη συνέχεια με σταδιακή αυτονόμηση. Ξεφύλλισμα κειμένων, εικόνων και ακρόαση ήχων και μουσικής από συσκευών και αυτό το συσχετίζουν με κανόνες σωστής συμπεριφοράς στους υπολογιστές Τα παιδιά προσπαθούν να θυμηθούν αν έχουν δει υπολογιστή στο σπίτι και όχι μόνο και να μπορούν μετά να αναφέρουν τις χρήσεις του. Οι μαθητές συνδυάζουν εικόνες με το πρώτο γράμμα της λέξης κ.α. Φτιάχνουν σχήματα Προσθέτουν κείμενο στη ζωγραφιά τους Δείχνεται στους μαθητές πώς να χρησιμοποιούν σωστά την εισαγωγή και εξαγωγή του δίσκου Προσπάθεια για πνεύμα 56

58 σχεδίασης καθώς και εργαλεία ζωγραφικής Να χρησιμοποιούν έτοιμα γεωμετρικά σχήματα και να φτιάχνουν τις δικές τους ιδέες. Να προσθέτουν κείμενο σε ζωγραφιά Να γράφουν με κεφαλαία καθώς και πεζά γράμματα Να ξεφυλλίζουν κείμενα και εικόνες, να ακούν ήχους και μουσική από έτοιμες πολυμεσικές εφαρμογές Να έχουν τη δυνατότητα να τυπώνουν τις εργασίες τους. Να αναγνωρίζουν το διαδίκτυο ως πηγή πληροφόρησης. έτοιμες πολυμεσικές εφαρμογές. Δημιουργία εικόνας, επανάληψη εικόνας ή σχήματος, μετακίνησή τους. Να αναγνωρίζουν το διαδίκτυο ως πηγή πληροφόρησης. συνεργασίας μεταξύ των μαθητών. Δημιουργούν ομάδες και ανάλογα με την εργασία που τους έχει ανατεθεί επισκέπτονται δικτυακούς τόπους. Σχήμα 11 : Συγκεντρωτικά οι στόχοι ενότητες δραστηριότητες για όλες τις τάξεις δημοτικού 57

59 ΤΑΞΕΙΣ Γ ΚΑΙ Δ ΣΤΟΧΟΙ Να ανοίγουν και να κλείνουν τον υπολογιστή Να γνωρίζουν άνοιγμα και κλείσιμο μιας εφαρμογής Κατανόηση ελαχιστοποίησης μεγιστοποίησης επαναφοράς Να ζωγραφίζουν, να εισάγουν εικόνα σε κείμενο, να ανασύρουν πληροφορίες από μία πολυμεσική εφαρμογή όπως μία εγκυκλοπαίδεια Να επισκέπτονται μόνοι τους δικτυακούς τόπους ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ Γνωρίζω τον υπολογιστή Γνωριμία με γραφικό περιβάλλον Παίζω και μαθαίνω με τον υπολογιστή Χρήση κειμενογράφου, ζωγραφική, αποθήκευση και άνοιγμα αρχείου Επικοινωνώ ηλεκτρονικά Επίσκεψη επιλεγμένων τόπων διαδικτύου με βοήθεια ΤΑΞΕΙΣ Ε ΚΑΙ ΣΤ Στόχοι Οι μαθητές επιδιώκεται: Θεματικές Ενότητες Ενδεικτικές Δραστηριότητες Γνωρίζω τον Να αντιλαμβάνονται υπολογιστή τον υπολογιστή και τις λειτουργίες του ως Ο υπολογιστής ως ενιαίο σύστημα. ενιαίο σύστημα Να αναγνωρίζουν τον υπολογιστή ως αυτόνομο σταθμό 58

60 εργασίας ή ως μονάδα ενός ευρύτερου δικτύου. Οι μαθητές επιδιώκεται: Γράφω και ζωγραφίζω Να μορφοποιούν κείμενο. Απλή μορφοποίηση Να προσθέτουν κειμένου εικόνα σε κείμενο. Ενσωμάτωση Να αποθηκεύουν σε εικόνας σε κείμενο προσδιορισμένη θέση Αποθήκευση και την εργασία τους και ανάκτηση αρχείου. να την ανακτούν. Οι μαθητές: Οι μαθητές επιδιώκεται: Να καταγράφουν αριθμητικά δεδομένα Υπολογίζω και κάνω γραφήματα Παρουσίαση στοιχείων σε πίνακα Κάνουν απλές μορφοποιήσεις σε κείμενα (πλάγια γράμματα, έντονα, στοιχίσεις, αλλαγές στις γραμματοσειρές και στο μέγεθος των γραμμάτων). Εισάγουν εικόνες που μπορούν να τις ενθέσουν στο μέγεθος που επιθυμούν και στο σημείο της επιλογής τους. Αποθηκεύουν την εργασία τους και την ανακτούν, αρχικά με βοήθεια. Οι μαθητές: Μέσα από κατάλληλες δραστηριότητες, καταγράφουν αριθμητικά 59

61 χρησιμοποιώντας κατάλληλο πρόγραμμα Δημιουργία αριθμητικής γραφημάτων επεξεργασίας αριθμητικών δεδομένων. δεδομένα και δίνουν τη απλών γραφική τους παράσταση (π.χ. διάγραμμα του μαθητικού του χρόνου που αφιερώνει ο μαθητής στις διάφορες δραστηριότητές του, διάγραμμα της κατανομής του νερού στην επιφάνεια της γης). Να κατανοήσουν ότι ο υπολογιστής εκτελεί οδηγίες που παίρνει από τον άνθρωπο σε μία κωδικοποιημένη μορφή. Να χρησιμοποιούν στοιχειώδης πολυμεσικές εφαρμογές. Να αξιοποιούν τον υπολογιστή ως πηγή πληροφόρησης. Να μπορούν να αξιοποιούν το Διαδίκτυο. Να αναπτύσσουν στοιχειώδης πολυμεσικές εφαρμογές. Ελέγχω και Καλούνται να δημιουργήσουν προγραμματίζω απλά γεωμετρικά σχήματα δίνοντας κατάλληλες εντολές. Χρήση μιας απλής Μέσα από επιλεγμένα γλώσσας προγραμματισμού παραδείγματα, όπου υπάρχουν σκόπιμα «λάθη», τα (Logo Like) για τον παιδιά κατανοούν ότι ο έλεγχο και υπολογιστής εκτελεί τις προγραμματισμό του υπολογιστή. οδηγίες που ο άνθρωπος του δίνει. Αποκτούν τεχνογνωσία για να παίρνουν την πληροφορία που θέλουν μέσα από ηλεκτρονικές πηγές και το Διαδίκτυο. Συνεργάζονται και Δημιουργώ ανακαλύπω ενημερώνομαι αναζητούν πληροφορίες. Οι διάφορες ομάδες μεταφέρουν ή δημιουργούν απευθείας τις εργασίες τους σε περιβάλλον πολυμεσικής εφαρμογής (π.χ. Hyper Studio,Power Point) και τις παρουσιάζουν στην τάξη. Αξιολογούν την 60

62 Επικοινωνώ ηλεκτρονικά Οι μαθητές επιδιώκεται: Χρήση Να χρησιμοποιούν ηλεκτρονικού εργαλεία έκφρασης ταχυδρομείου ( ) 8 - αρχικά με και επικοινωνίας. Να μπορούν να βοήθεια και, στη χρησιμοποιούν . συνέχεια, με σταδιακή αυτονόμηση. εργασία των άλλων. Οι μαθητές : Μαθαίνουν να χρησιμοποιούν πρόγραμμα ηλεκτρονικής επικοινωνίας και ασκούνται στην αποστολή και λήψη ηλεκτρονικών μηνυμάτων. Οι μαθητές: Ο υπολογιστής Οι μαθητές Συζητούν και και οι εφαρμογές επιδιώκεται: προβληματίζονται για τις του κύριες χρήσεις του Να αναγνωρίζουν τις υπολογιστή στην καθημερινή Χρήση του κύριες χρήσεις του ζωή (στο σχολείο, στο σπίτι, υπολογιστή στην υπολογιστή στην στην τράπεζα, σε γραφείο καθημερινή ζωή καθημερινή ζωή ταξιδιών κ.λπ.). Συζήτηση - Συζητούν και Προβληματισμοί προβληματίζονται για τις αλλαγές. Μελετώντας τους επιμέρους στόχους προκύπτει ότι, η έμφαση δίνεται στον τέταρτο άξονα του γενικού σκοπού που είναι ο πληροφορικός αλφαβητισμός και ειδικά στην κατανόηση του υπολογιστικού συστήματος ως ενιαίου συνόλου, στην ανάπτυξη γνώσεων και δεξιοτήτων γενικής χρήσης δηλαδή στην επεξεργασία κειμένου (word), στα λογιστικά φύλλα (excel),στην επεξαργασία εικόνας και στον προγραμματισμό καθώς και στη χρήση του Διαδικτύου. 61

63 Οι ενδεικτικές δραστηριότητες, αφορούν γνώσεις και δεξιότητες σχετικές με τις χρησιμοποιούμενες εφαρμογές λογισμικού αλλά αφορούν και δραστηριότητες που σχετίζονται με τα επιμέρους γνωστικά αντικείμενα του δημοτικού σχολείου. 62

64 2.5 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Στο παρόν κεφάλαιο, μελετήθηκε η ένταξη της Πληροφορικής στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση. Η ένταξη αυτή εξετάζεται κάτω από το πρίσμα της ολοκληρωμένης χρήσης της συγκεκριμένης επιστήμης στην εκπαιδευτική και μαθησιακή διαδικασία και όχι σαν ένα γνωστικό αντικείμενο ακολουθώντας το τεχνοκεντρικό πρότυπο ή αλλιώς χαρακτηριστική ονομασία τεχνολογική προσέγγιση. Ουσιαστικά ο γενικός σκοπός της εισαγωγής της Πληροφορικής στο Δημοτικό σχολείο είναι να εξοικειωθούν οι μαθητές/τριες, με τις βασικές λειτουργίες του υπολογιστή και να έλθουν σε μία πρώτη επαφή με διάφορες χρήσεις του υπολογιστή ως εποπτικού μέσου διδασκαλίας, ως γνωστικού διερευνητικού εργαλείου επικοινωνίας, πάντα θα έλεγα στο ξεκίνημα με τη βοήθεια του αρμόδιου εκπαιδευτικού, στο πλαίσιο των καθημερινών τους δραστηριοτήτων (Δ.Ε.Π.Π.Σ). Για να υλοποιηθεί όμως ο γενικός σκοπός του προγράμματος σπουδών είναι σκόπιμο να εξεταστούν (α) ο Η/Υ ως γνωστικό διερευνητικό εργαλείο, (β) ο Η/Υ ως εποπτικό μέσο διδασκαλίας σε βασικά γνωστικά αντικείμενα, (γ) ο Η/Υ ως εργαλείο επικοινωνίας και αναζήτησης πληροφοριών καθώς και τέλος (δ) πληροφορικός αλφαβητισμός. Σύμφωνα με το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, τα προγράμματα σπουδών Πληροφορικής διακρίνονται στο (ΕΠΠΣ,1997) το οποίο προέβλεπε προαιρετική εισαγωγή και χρήσης της Πληροφορικής μόνο στις δύο τελευταίες τάξεις του δημοτικού. Έρχεται όμως το Δ.Ε.Π.Π.Σ του 2003 και προβλέπει την ένταξη σε όλη την πρωτοβάθμια και προδημοτική εκπαίδευση (Σχήμα 10). Στο σχήμα 10 συγκεκτριμένα, φαίνονται οι άξονες γνωστικού περιεχομένου σύμφωνα με το Δ.Ε.Π.Π.Σ, για όλες τις τάξεις του δημοτικού, εξειδικεύονται σε γενικούς στόχους οι οποίοι πρέπει να επιτευχθούν σε γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις και αξίες. Γενικότερα, οι στόχοι ομαδοποιούνται σε (α) γνώση και μεθοδολογία, (β) συνεργασία και επικοινωνία και (γ) επιστήμη και τεχνολογία στην καθημερινή ζωή. Μελετώντας όμως το Σχήμα 11 που φαίνονται αναλυτικότερα οι στόχοι, οι θεματικές ενότητες και οι δραστηριότητες που προτείναι το Δ.Ε.Π.Σ.Σ., φαίνεται ξεκάθαρα η έμφαση που δίνεται στον πληροφορικό αλφαβητισμό δηλαδή στην κατανόηση υπολογιστικού συστήματος ως ενιαίου συνόλου, στην ανάπτυξη γνώσεων και δεξιοτήτων γενικής 63

65 χρήσης (word,excel,επεξεργασία εικόνας) καθώς και χρήση του διαδικτύου. Ουσιαστικά τα περιεχόμενα του αναλυτικού προγράμματος εστιάζουν κυρίως στον πληροφορικό αλφαβητισμό και στον Η/Υ ως εργαλείο επικοινωνίας και αναζήτησης πληροφοριών δηλαδή στην ανάπτυξη γνώσεων και δεξιοτήτων ψηφιακής επεξεργασίας της πληροφορίας. Μία άλλη πτυχή της ελληνικής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης που αξίζει να αναφερθεί είναι και οι ώρες διδασκαλίας του μαθήματος αυτού που διδάσκονται στο σχολείο. Σύμφωνα λοιπόν με την άποψη του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, το Ε.Π.Π.Σ θεωρεί ότι η πρώτη επαφή των μαθητών με την Πληροφορική προτείνεται να αρχίζει στο δημοτικό, χωρίς να διευκρινίζεται από ποια τάξη. Παράλληλα καθιερώνεται για όλες τις τάξεις Ε και ΣΤ, εβδομαδιαία Ώρα της Πληροφορικής. Με τη σειρά του όμως το Δ.Ε.Π.Π.Σ (2003), καθιερώνει την Πληροφορική σε όλες τις τάξεις (Α,Β,Γ,Δ,Ε,ΣΤ ). Κλείνοντας, η Πληροφορική στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση αποτελεί ένα πολύ δύσκολο έργο για τους εκπαιδευτικούς που καθημερινά έρχονται σε επαφή με την ελληνική πραγματικότητα, με ελλείψεις σε θέματα υποδομής και επιμόρφωσης αλλά κυρίως παιδαγωγικού σχεδιασμού. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να τονίσω όσον αφορά την έλλειψη επιμόρφωσης εκπαιδευτικών. Ο όρος επιμόρφωση χρησιμοποιείται για μεγάλη ποικιλία από δράσεις. Έτσι λοιπόν είναι σκόπιμο να δημιουργηθεί ένα σύστημα επιμόρφωσης με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτού του συστήματος να αντιλαμβάνεται τον εκπαιδευτικό σαν δημιουργό της αλλαγής, ένα άτομο που αναμένεται να οικοδομήσει την πρακτική του πάνω στη διορατικότητά του για το τι σημαίνει διδάσκω με στόχο την κατανόηση και σε συνεχή κατανόηση με τους μαθητές του, τους συναδέλφους του. 64

66 2.6 Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Στην ελληνική εκπαίδευση η πληροφορική ξεκίνησε ως ενότητα μαθημάτων στα τεχνικά και επαγγελματικά λύκεια το 1985 και αργότερα επεκτάθηκε ως γνωστικό αντικείμενο στο γυμνάσιο το 1992 και στο ενιαίο λύκειο το Μόλις καταργήθηκαν τα τεχνικά και επαγγελματικά λύκεια από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 η πληροφορική αποτέλεσε κατεύθυνση σπουδών σε δύο κύκλους. Η πληροφορική για πρώτη φορά επεκτείνεται σε όλη τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση το Α.Π. Α.Π. ΕΠΠΣ ΔΕΠΠΣ Τεχνικά και γυμνάσια ενιαία δημοτικά Επαγγελματικά λύκεια λύκεια Σχήμα 12 : Χρονολογική εξέλιξη διδασκαλίας πληροφορικής στην ελληνική δευτεροβάθμια εκπαίδευση 65

67 2.6.1 ΣΚΟΠΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Οι τελευταίες δεκαετίες χαρακτηρίζονται σταθερά από μια δυναμική καθημερινή εισβολή της Πληροφορικής σε όλους σχεδόν τους τομείς και τους κλάδους κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας. Μετά τις αρχικές αμφισβητήσεις σχετικά με τη χρησιμότητα της Πληροφορικής στην εκπαίδευση οι απόψεις συγκλίνουν στο ότι αυτή θα πρέπει να αποτελεί: εργαλείο υποβοήθησης της διδασκαλίας άλλων μαθημάτων, μέσο διοικητικής στήριξης των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων ανεξάρτητο διδακτικό αντικείμενο με πρακτική και θεωρητική χρησιμότητα για τις μετέπειτα σπουδές ή και την επαγγελματική αποκατάσταση των διδασκομένων. Αναγνωρίζοντας την πολλαπλή σκοπιμότητα της η πολιτεία ήδη έχει καθιερώσει την Πληροφορική ως διδακτικό αντικείμενο στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Η εισαγωγή της Πληροφορικής στα Γυμνάσια απαιτεί μια δέσμη μέτρων ώστε να επιτευχθούν οι εκπαιδευτικοί στόχοι του μαθήματος. Δεν είναι αναγκαία μόνο η ύπαρξη εξοπλισμού αλλά και η διαμόρφωση αναλυτικού προγράμματος. Σκοπός του μαθήματος της Πληροφορικής είναι να δώσει στους μαθητές όλα εκείνα τα εφόδια ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις βασικές έννοιες και όρους των ΤΠΕ δηλαδή εκείνα τα μέσα που χρησιμοποιούν οι μαθητές και οι μαθήτριες για την επεξεργασία, τη μετάδοση καθώς και τη λήψη της πληροφορίας. Να είναι σε θέση να προσεγγίσουν το σύνολο όλων εκείνων των εννοιών που αφορά τη γενική δομή των υπολογιστικών συστημάτων. Ακόμα, να μπορούν να αποκτήσουν την εξοικείωση ώστε να μπορούν να χειρίζονται τα εργαλεία,να αποκτήσουν γνώσεις που αφορούν τη διαδικασία επίλυσης προβλημάτων χρησιμοποιώντας τον ηλεκτρονικό υπολογιστή, να κατανοήσουν και να αντιληφθούν ότι ο ίδιος ο η/υ κατευθύνεται από τον άνθρωπο και ότι ο ίδιος ο μαθητής έχει την ικανότητα να προγραμματίζει και να τον ελέγχει με τον τρόπο που επιθυμεί ο ίδιος. Να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο με τρόπο ανάλογο ώστε να μπορούν να έχουν εύκολη πλοήγηση σ αυτό, να εκπαιδευτούν σε κατάλληλο λογισμικό και τελικά σε όλες τις εργασίες και δραστηριότητές τους σε όλα τα 66

68 μαθήματα να χρησιμοποιούν τον υπολογιστή. Επίσης, να επιλέξουν και να αξιολογούν οποιεσδήποτε πληροφορίες έχουν ανακαλύψει ώστε να μπορούν με εύκολο και αποτελεσματικό τρόπο να τις χρησιμοποιούν και στο σχολείο με ευκολία αλλά και στην καθημερινή τους ζωή. ΑΞΟΝΕΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΣΚΟΠΟΥ Η επίτευξη του γενικού σκοπού μπορεί να επιτευχθεί με βάση τους τέσσερις άξονες που είναι οι εξής : Γνωρίζω επικοινωνώ με τον υπολογιστή : ουσιαστικά να γνωρίσουν οι μαθητές τα βασικά στοιχεία του υπολογιστή όπως προγράμματα, με τα υπολογιστικά συστήματα καθώς και διαχείριση αρχείων Διερευνώ δημιουργώ ανακαλύπτω : να μπορούν να χρησιμοποιούν τον επεξεργαστή κειμένου, τα λογιστικά φύλλα και οποιοδήποτε άλλο λειτουργικό σύστημα Ελέγχω προγραμματίζω τον υπολογιστή : να μπορούν και να έχουν τη δυνατότητα να επιλύουν απλά προβλήματα σε υπολογιστικό περιβάλλον, ακόμα να κατανοούν έννοιες αλγορίθμων. Ο υπολογιστής στη ζωή μας : να ευαισθητοποιούνται οι μαθητές στις επιπτώσεις των τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας σε διάφορους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας καθώς και σε θέματα ηθικής δηλαδή συμπεριφορά στο διαδίκτυο, προστασία ανθρώπινων δικαιωμάτων. 67

69 Τελειώνοντας οι μαθητές το Γυμνάσιο, πρέπει να είναι σε θέση: Να εξηγούν βασικές έννοιες και όρους της Πληροφορικής (δεδομένα, πληροφορίες, κωδικοποίηση, επεξεργασία δεδομένων, αρχείο, αποθήκευση, πρόγραμμα, λογισμικό, λογισμικό συστήματος κ.λ.π.) Να περιγράφουν τη λειτουργία των κυριότερων μονάδων του υπολογιστή. Να εξηγούν τις βασικές έννοιες και τη βασική ορολογία της σύγχρονης δικτυακής τεχνολογίας και της τεχνολογίας των πολυμέσων. Να χρησιμοποιούν με ευχέρεια ένα υπολογιστικό σύστημα σε γραφικό περιβάλλον επικοινωνίας Να χρησιμοποιούν βασικά προγράμματα εφαρμογών για γραπτή έκφραση και επικοινωνία, σχεδίαση, ζωγραφική, μοντελοποίηση, αναζήτηση - συλλογή - επεξεργασία - παρουσίαση και μετάδοση πληροφοριών κ.λ.π. Να χρησιμοποιούν το παγκόσμιο διαδίκτυο και να αξιοποιούν τις υπηρεσίες που προσφέρει. Να επιλύουν απλά προγράμματα σε προγραμματιστικό περιβάλλον. Να συζητούν και να ενημερώνονται για τις τεχνολογικές εξελίξεις και να αναγνωρίζουν τις επιπτώσεις τους στους διάφορους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. 68

70 2.6.2 ΣΤΟΧΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Στο Γυμνάσιο το μάθημα της Πληροφορικής διδάσκεται 1 ώρα την εβδομάδα και στις τρεις τάξεις, χρόνος σημαντικά ανεπαρκής για να καλύψει τις ανάγκες σε γενικές γνώσεις Πληροφορικής που πρέπει να έχει ένας απόφοιτος του Γυμνασίου σήμερα, ώστε να μη θεωρείται «αναλφάβητος» στην κοινωνία της Πληροφορίας που καλείται να ζήσει. ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΥΛΗ ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Α.1.1 εισαγωγή στους υπολογιστές και την πληροφορική Ο ηλεκτρονικός Α.1 Βασικές έννοιες της υπολογιστής τεχνολογίας της Πρόγραμμα 2 πληροφορικής Οι βασικές λειτουργίες του υπολογιστή(είσοδος, επεξεργασία, αποθήκευση, έξοδος) Πληροφορική Α.1.2 Ιστορική αναδρομή Αυτόματες μηχανές Υπολογιστικές μηχανές Γενιές υπολογιστών 1 69

71 Α.2 εισαγωγή στη χρήση του υπολογιστή Κατηγορίες υπολογιστών Α.1.3 Hardware Μονάδες εισόδου Μονάδες εξόδου Επεξεργαστής CPU Κύρια μνήμη RAM ROM Βοηθητική μνήμη Δισκέτα, σκληρός δίσκος, CD, DVD A.1.4 λογισμικό Κατηγορίες λογισμικού Λειτουργικό σύστημα Α.2.1 γραφικά περιβάλλοντα επικοινωνίας Ορισμός και πλεονεκτήματα Χαρακτηριστικά και δεξιότητες Επιφάνεια εργασίας- Desktop Τύποι εικονιδίων Επιλογή εικονιδίου Double click Σύρε και άφησε Drag and drop Πλαίσια διαλόγου Πίνακες επιλογής Menu

72 Shutdown Α.2.2. διαχείριση παραθύρων Ενεργοποίηση παραθύρου, κλείσιμο παραθύρου Μεγιστοποίηση ελαχιστοποίηση παραθύρου Αλλαγή διαστάσεων και αλλαγή θέσης παραθύρου Ενεργό παράθυρο Γραμμή τίτλου, γραμμή μενού, γραμμή εργαλείων,γραμμή κατάστασης(status bar) Α.2.3 διαχείριση αρχείων Αρχεία Φάκελοι / υποφακέλοι Απλές λειτουργίες διαχείρισης αρχείων και φακέλων 2 3 Α.3 Προγράμματα εφαρμογών Α.3.1 ζωγραφική στον υπολογιστή (paint) 4 Α.3.2. εισαγωγή στην 71

73 επεξεργασία 16 κειμένου(word) Α.3.3 εισαγωγή στα 8 υπολογιστικά φύλλα(excel) Α.4 διασύνδεση υπολ. Α.4.1 δίκτυα υπολογιστών 2 δίκτυα Α.4.2. INTERNET 2 A.4.3. Browser (Internet 5 Explorer) A.5 εργασία 8 Σύνολο 60 Στο σημείο αυτό λοιπόν ας αναφερθώ σε ορισμένα μέρη της διδακτέας ύλης : Ιστορία της εξέλιξης των υπολογιστών. Εδώ η έµφαση δίνεται στην ιστορική ανασκόπηση της εξέλιξης της τεχνολογίας των υπολογιστών (γενιές και κατηγορίες υπολογιστών, ιαδίκτυο). οµή και λειτουργία του υπολογιστή-δίκτυα: Τα αντικείµενα που προσεγγίζονται είναι η δοµή και οργάνωση ενός υπολογιστή και τα δίκτυα υπολογιστών. Στο µέρος που αφορά στη δοµή και στην οργάνωση ενός υπολογιστή προσεγγίζονται: α) ο ρόλος της κύριας και της περιφερειακής µνήµης και στο πλαίσιο αυτό συζητούνται οι µονάδες µέτρησης χωρητικότητας, η κωδικοποίηση και η αποκωδικοποίηση δεδοµένων, β) ο ρόλος της κεντρικής µονάδας επεξεργασίας σε συνδυασµό µε τη ροή και την εσωτερική αναπαράσταση πληροφοριών, οι κάρτες επέκτασης κλπ. και γ) ο ρόλος και τα είδη περιφερειακών συσκευών (µονάδες Ι/Ο εκτυπωτές, σαρωτές, modems κ.α.). Στο µέρος που αφορά στα δίκτυα υπολογιστών κυρίως συζητούνται οι τοπολογίες δικτύων και µια αναγνώριση του τοπικού δικτύου στο σχολικό εργαστήριο. οι τρεις παραπάνω ενότητες πρέπει να διδάσκονται στο Γυµνάσιο διότι: α) αποτελούν βασικά εισαγωγικά θέµατα του µαθητή στην Πληροφορική, β) δίνεται η δυνατότητα στους µαθητές να δοµήσουν τις γνώσεις τους που αφορούν στη χρήση εργαλείων πληροφορικής, γ) προτείνονται από το αναλυτικό πρόγραµµα και δ) µπορούν να αντιµετωπιστούν ως πληροφορίες τις οποίες ο καθηγητής αφού παρουσιάσει κυρίως µε τη µορφή διάλεξης στη συνέχεια αξιολογεί την επίδοση των 72

74 µαθητών µε τον καθιερωµένο τρόπο (µε γραπτά διαγωνίσµατα που είναι υποχρεωτικά στο Α τρίµηνο κάθε σχολικής χρονιάς). ιαδίκτυο : το ιαδίκτυο πρέπει να διδάσκεται στο Γυµνάσιο διότι: α) αποτελεί πηγή πληροφοριών, β) αποτελεί εξωσχολική αναφορά-παράθυρο στον εξωτερικό κόσµο, γ) υποστηρίζει τη µάθηση µέσω συνθετικών εργασιών, δ) βοηθά στην διεκπεραίωση εργασιών άλλων µαθηµάτων, ε) αρέσει στους µαθητές στ) οι µαθητές δεν δυσκολεύονται στην πλοήγηση, ζ) βοηθά τους µαθητές να αναπτύξουν την ικανότητα επιλογής του σηµαντικού, η) βοηθά στην κατανόηση της οργάνωσης του ιαδικτύου ως ενός πολύπλοκουµη ιεραρχικού δικτύου. Ορισµένοι εκπαιδευτικοί δεν επιλέγουν να εµπλέξουν τους µαθητές στο χώρο του ιαδικτύου διότι θεωρούν ότι τους προκαλεί εθισµό, ενώ άλλοι θεωρούν ότι αποτελεί µια γνώση την οποία οι µαθητές θα αποκοµίσουν ούτως ή άλλως από το κοινωνικό τους περιβάλλον. Επίσης, άλλοι εκπαιδευτικοί αναφέρουν ότι, η ενασχόληση των µαθητών µε το ιαδίκτυο τους αποροφά ολοκληρωτικά, µε αποτέλεσµα, την αδυναµία διαχείρισης της τάξης από τον καθηγητή προς την κατεύθυνση της επίτευξης ενός ορισµένου µαθησιακού στόχου. Ζωγραφική : Η ζωγραφική, προκαλεί ενδιαφέρον και τους κρατά ενεργητικούς, ακόμα τους ενισχύει την αυτοπεποίθηση σχετικά µε τους υπολογιστές και τέλος βοηθά τους αρχάριους να εξοικειωθούν µε το ποντίκι όπως και µε τις λειτουργίες της αντιγραφής και της επικόλλησης. Επεξεργαστής Κειµένου : αποτελεί µια βασική και απαραίτητη δεξιότητα για τους µαθητές η οποία µπορεί να τους φανεί χρήσιµη: α) για την εξοικείωση µε το πληκτρολόγιο, β) ως πρώτη επαφή µε την έννοια της συνθετικής εργασίας, γ) για τη διεκπεραίωση σχολικών εργασιών, δ) για την κατανόηση ορισµένων στοιχειωδών θεµάτων από τον κόσµο της έντυπης δηµοσιευµένης πληροφορίας όπως πχ. βιβλία περιοδικά, εφηµερίδες κα. και ε) ως ελεύθερη απασχόληση προκειµένου να αποφευχθεί η µονοτονία ενός µαθήµατος τύπου διάλεξης-παρουσίασης. Η διδακτική προσέγγιση που ακολουθείται είναι η σταδιακή εµπλοκή των µαθητών στην: α) πληκτρολόγηση µικρών κειµένων µε έµφαση στη χρήση κεφαλαίων-πεζών και σηµείων στίξης, στην εναλλαγή αγγλικών-ελληνικών και στην αυτόµατη διόρθωση, β) µορφοποίηση ηµιτελών κειµένων και γ) στη σύνθεση κειµένων στηριγµένων σε υλικό το οποίο µπορεί να προέρχεται και από άλλες ηλεκτρονικές πηγές πχ. ιαδίκτυο. 73

75 Λογιστικό Φύλλο : µπορεί να βοηθήσει τους µαθητές: α) να µελετήσουν ευκολότερα αριθµητικά δεδοµένα µέσω οπτικών αναπαραστάσεων, β) να εκτελέσουν εύκολα, γρήγορα και σωστά αριθµητικές πράξεις πχ υπολογισµός µέσου όρου βαθµολογίας, γ) να πραγµατοποιήσουν απλή στατιστική επεξεργασία περιορισµένου αριθµού αριθµητικών δεδοµένων, δ) ως εισαγωγικό βήµα στην κατανόηση της έννοιας της µεταβλητής και µετέπειτα στην έννοια του αλγορίθµου και ε) στην ενίσχυση της διαθεµατικής προσέγγισης στη µάθηση. Η διδακτική προσέγγιση που ίσως ακολουθείται είναι: α) µορφοποίηση κειµένου- πίνακα β) επίλυση απλών προβληµάτων κυρίως υπολογιστικού τύπου τα οποία απαιτούν την επεξεργασία αριθµητικών δεδοµένων µε χρήση τύπων υπολογισµού. Τα προβλήµατα αυτά κυρίως προέρχονται από τα µαθηµατικά, την καθηµερινή ζωή ή/και από άλλα γνωστικά αντικείµενα. ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Β +Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΥΛΗ ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Β.1. Βασικές έννοιες της Β.1.1 Hardware τεχνολογίας της πληροφορικής Αρχιτεκτονική υπολογιστή CPU Περιφερειακές 4 μονάδες Modem Κάρτες επέκτασης Β.1.2 μνήμες 2 Β.1.3λειτουργικό σύστημα 1 Β.2 Β.2.1 γραφικά περιβάλλοντα 1 επικοινωνίας Β.2.2 διαχείριση αρχείων 2 Β.3 Β.3.1επεξεργασία κειμένου (word) 8 74

76 Β.3.2υπολογιστικά 12 φύλλα(excel) Β.3.3 προγράμματα παρουσιάσεων (power 10 point) Β.4 Β.4.1 ηλεκτρονικό 6 ταχυδρομείο Β.5 Β.5.1 αλγόριθμοι 4 Β.5.2 γλώσσες 2 προγραμματισμού Β.6 8 ΣΥΝΟΛΟ 60 ιαχείριση αρχείων: µεγάλη σηµασία δίνεται στην εξοικείωση των µαθητών µε τεχνικές διαχείρισης αρχείων και φακέλων.συγκεκριµένα, οι εκπαιδευτικοί επισηµαίνουν ότι όταν οι µαθητές εξοικειωθούν µε τις τεχνικές αυτές: α) αναπτύσσουν την ικανότητα της πλοήγησης, β) αναπτύσσουν ικανότητες λογικής οργάνωσης δεδοµένων-αρχείων, γ)αποκτούν αυτοπεποίθηση και τείνουν να εξερευνούν άγνωστες περιοχές του υπολογιστή, δ) αποκτούν ευχέρεια και αυτονοµία στη διαχείριση των αρχείων που επεξεργάζονται στα πλαίσια άλλων µαθηµάτων και συνθετικών εργασιών, ε) ενθουσιάζονται γιατί αισθάνονται ότι αποκτούν τον έλεγχο της µηχανής και στ) κατανοούν ενέργειες που αρχικά τις εκτελούσαν µηχανικά (π.χ αποθήκευση αρχείου). Πιο συγκεκριµένα, στην Α τάξη Γυµνασίου οι µαθητές παρακινούνται να αποθηκεύουν τα έγγραφα που δηµιουργούν ή επεξεργάζονται χρησιµοποιώντας µηχανικά τη λειτουργία της αποθήκευσης. Στη συνέχεια (συνήθως στη Β τάξη), οι εκπαιδευτικοί προσεγγίζουν το θέµα αυτό παρουσιάζοντας τις βασικές αρχές της λογικής οργάνωσης των αρχείων (δενδρική δοµή) και στη συνέχεια ζητούν από τους µαθητές να δηµιουργήσουν φακέλους, να αντιγράψουν µετακινήσουν διαγράψουν µετονοµάσουν αρχεία. Οι δραστηριότητες που συνήθως χρησιµοποιούνται αφορούν: α) στη δηµιουργία ή τροποποίηση µιας προτεινόµενης δενδρικής δοµής, β) στην οµαδοποίηση και οργάνωση αρχείων µέσα από την µετακίνησή τους σε κατάλληλους φακέλους και γ) 75

77 στην εξοικείωση µε το περιβάλλον εργασίας της εφαρµογής που χρησιµοποιείται για την εξερεύνηση αρχείων καιφακέλων. Ηλεκτρονικό ταχυδροµείο : α) αποτελεί ένα ελκυστικό και προκλητικό περιβάλλον για την ανάπτυξη της ικανότητας γραµµατικά ορθής και σαφούς επικοινωνίας µέσω του γραπτού λόγου και β) οι µαθητές µπορούν να αποκτήσουν δεξιότητες που θα τους είναι χρήσιµες και έξω από το σχολείο. ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 2006 Φέτος, το αναλυτικό πρόγραμμα 9 της τρίτης γυμνασίου φαίνεται να έχει αλλάξει με τις τροποποιήσεις που φαίνονται στο παρακάτω σχήμα. ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΥΛΗ ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Γ.1 Βασικές έννοιες της τεχνολογίας της Γ.1.1 επανάληψη 3 πληροφορικής Γ.1.2 το υπολογιστικό σύστημα ως ενιαίο σύνολο Σχέση υλικού λογισμικού Προστασία 5 υπολογιστικού συστήματος Πνευματικά δικαιώματα Εργονομία Γ.2προγράμματα Γ.2.1 βάσεις δεδομένων 20 εφαρμογών (access) Γ.3 κύκλος ανάπτυξης προγράμματος Γ.3.1 στάδια ανάπτυξης εφαρμογής 2 76

78 Γ.3.2 αλγόριθμοι 4 Γ.3.3 κωδικοποίηση 18 Γ.4 εργασία 8 ΣΥΝΟΛΟ 60 Βάσεις δεδοµένων : βοηθά τους µαθητές: α) να διαπραγµατευτούν τις έννοιες της διάκρισης µεταξύ διαφορετικών τύπων δεδοµένων και της οργάνωσής τους σε εγγραφές πίνακα και β) ως εισαγωγικό βήµα για τους αλγορίθµους (µεταβλητές, τύποι δεδοµένων). Η διδακτική προσέγγιση που ακολουθείται αφορά στην κατανόηση των σχετικών εννοιών µέσα από τη σχεδίαση πινάκων κυρίως στα περιβάλλοντα του Excel. Οιλειτουργίες µε τις οποίες εξοικειώνονται κυρίως οι µαθητές είναι: σχεδίαση πίνακα, καταχώρηση δεδοµένων, αναζήτηση µε βάση κάποιο κριτήριο, και δηµιουργία αναφορών. Οι δραστηριότητες που κυρίως χρησιµοποιούνται είναι απλές δραστηριότητες της καθηµερινής ζωής πχ. οργάνωση τηλεφωνικού καταλόγου κ.α. Αλγόριθµοι-προγραµµατισµός : υπάρχει ανάγκη για διδασκαλία των βασικών αλγοριθµικών δοµών και του προγραµµατισµού στο Γυµνάσιο λόγω της σηµασίας που έχει : α) στο να οξύνει το νου των παιδιών µέσα από την εξοικείωσή τους µε την αναλυτικο-συνθετική µέθοδο επίλυσης προβλήµατος, β) στην κατανόηση της έννοιας της µεταβλητής και των βασικών αλγοριθµικών δοµών, γ) στην προετοιµασία τους στις προαγωγικές εξετάσεις, δ) στην προετοιµασία τους στο αντίστοιχο µάθηµα του Λυκείου, ε) ως κίνητρο για µετέπειτα σπουδές στην Πληροφορική, στ) στο να προκαλεί ευχαρίστηση στα παιδιά (όταν βλέπουν ένα πρόγραµµα να τρέχει) και στ) στο να δηµιουργεί κίνητρο µάθησης για τους µαθητές µιας και οι περισσότεροι ξεκινούν µε το ίδιο επίπεδο γνώσεων το οποίο έχει ως αποτέλεσµα πολλές φορές να ανατρέπονται ξεκινούν µε το ίδιο επίπεδο γνώσεων το οποίο έχει ως αποτέλεσµα πολλές φορές να ανατρέπονται οι ιεραρχίες κατάταξης των µαθητών σε καλούς και κακούς µε βάση την επίδοση σε άλλα µαθήµατα. Όσον αφορά στη διδακτική προσέγγιση αυτού του επιµέρους αντικειµένου η διδασκαλία αλγορίθµων πρέπει να γίνεται µέσω µαθηµατικών παραδειγµάτων και µε χρήση µιας γλώσσας προγραµµατισµού. Το αντικείµενο αυτό θεωρείται δύσκολο για τους µαθητές, και προτείνεται η διδασκαλία του στη Γ Γυµνασίου ώστε να είναι γνωστικά πιο ώριµοι και να έχουν αποκτήσει κάποια εξοικείωση µε τον υπολογιστή. Θεωρείται επίσης 77

79 σκόπιµη η ενασχόληση των µαθητών µε την αλγοριθµική επίλυση προβλήµατος σε προηγούµενες τάξεις µέσω ειδικών προγραµµάτων όπως η γλώσσα Logo. 78

80 2.7 Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ- ΕΝΙΑΙΟ ΛΥΚΕΙΟ Το 1998 η πληροφορική εισήχθη σαν μάθημα επιλογής σε όλες τις τάξεις και τις κατευθύνσεις του Ενιαίου Λυκείου. Ακόμα δημιουργήθηκε και ο κύκλος Πληροφορικής και Υπηρεσιών στην Τεχνολογική Κατεύθυνση της Γ τάξης του λυκείου με ορισμένα μαθήματα ειδικευμένα αποκλειστικά πάνω στην πληροφορική. Πιο συγκεκριμένα υπάρχουν τα μαθήματα επιλογής Εφαρμογές Πληροφορικής (Α τάξη) και Εφαρμογές Υπολογιστών (Β και Γ τάξης). Η πληροφορική,ως μάθημα γενικής παιδείας του ενιαίου λυκείου έχει σαν σκοπό την συνέχιση και εμβάθυνση των γνώσεων που έχουν αποκτηθεί στις προηγούμενες βαθμίδες της εκπαίδευσης καθώς και την προσαρμογή τους στις νέες εξελίξεις των ΤΠΕ ΣΚΟΠΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΟ ΕΝΙΑΙΟ ΛΥΚΕΙΟ Το μάθημα πληροφορικής στο ενιαίο λύκειο Εφαρμογές Πληροφορικής και Υπολογιστών που αφορά τους μαθητές όλων των τάξεων δε θεσμοθετήθηκε ως υποχρεωτικό(γενικής παιδείας) αλλά ως μάθημα επιλογής. Ο γενικός λοιπόν σκοπός, των μαθημάτων της Πληροφορικής στο Ενιαίο Λύκειο που είναι Εφαρμογές Πληροφορικής (Α τάξη) και Εφαρμογές Υπολογιστών (Β και Γ τάξης), είναι: «τα μαθήματα αυτά επιλογής, έχουν σαν σκοπό την επέκταση της γενικής πληροφορικής παιδείας των μαθημάτων με έμφαση στην ανάπτυξη ικανοτήτων και δεξιοτήτων στη χρήση και αξιοποίηση των υπολογιστικών και δικτυακών τεχνολογιών ως εργαλείων μάθησης και σκέψης, την ενημέρωση των μαθητών για τις εφαρμογές της πληροφορικής στο σύγχρονο κόσμο καθώς και την ευαισθητοποίηση, τον προβληματισμό και την ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας εκ μέρους των μαθητών στα κοινωνικά, ηθικά, πολιτισμικά ζητήματα που τίθενται με την εισβολή των υπολογιστικών και δικτυακών τεχνολογιών σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας.» 79

81 Άξονες γενικού σκοπού Οι άξονες υλοποίησης του σκοπού της Πληροφορικής στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση και συγκεκριμένα στο Ενιαίο Λύκειο όπου για να επιτευχθεί ο γενικός σκοπός του προγράμματος σπουδών της Πληροφορικής των μαθημάτων επιλογής Εφαρμογές Πληροφορικής και Εφαρμογές Υπολογιστών, στη λύκειο προτείνονται οι εξής τρείς άξονες : Α) ο κόσμος της πληροφορικής Β) διερευνώ δημιουργώ ανακαλύπτω Γ) πληροφορική και σύγχρονος κόσμος Ο κόσμος της πληροφορικής Σ αυτό τον άξονα καλούνται οι μαθητές να αποκτήσουν γνώσεις για την κουλτούρα της πληροφορικής, να αναπτύξουν δεξιότητες και εμπειρίες με τα πληροφορικά μέσα καθώς να αποκτήσουν και γνώσεις σχετικά με τις επιπτώσεις της τεχνολογίας στη ζωή τους. Διερευνώ δημιουργώ ανακαλύπτω Εδώ οι μαθητές χρησιμοποιούν λογισμικό εφαρμογών γενικής χρήσης, προγραμματιστικά εργαλεία, λογισμικό ανάπτυξης πολυμέσων. Γενικά, θα λέγαμε ότι,δραστηριοποιούνται στο πλαίσιο πιο σύνθετων και δημιουργικών εφαρμογών. 80

82 Πληροφορική και σύγχρονος κόσμος Οι μαθητές ενημερώνονται για τους νέους επαγγελματικούς και τεχνολογικούς κλάδους και τις νέες επαγγελματικές τους προοπτικές και συζητούν και αναπτύσσουν για τις επιδράσεις της πληροφορικής στους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Συμπερασματικά, προβληματίζονται για τα ζητήματα που τίθενται για την εισβολή των ΤΠΕ στη ζωή των ανθρώπων γενικότερα. Τάξη Α Εφαρμογές Πληροφορικής Ώρες: 2 ώρες / εβδ. όλο το έτος 1. Ο κόσμος της Πληροφορικής Γενική επισκόπηση των εφαρμογών της Πληροφορικής Κατηγορίες υπολογιστών Το υλικό των υπολογιστών Το λογισμικό συστήματος Το λογισμικό εφαρμογών Προγραμματιστικά περιβάλλοντα Πληροφοριακά συστήματα 2. Διερευνώ - Δημιουργώ - Ανακαλύπτω Συνθετικές εργασίες με λογισμικό εφαρμογών γενικής χρήσης, εκπαιδευτικό λογισμικό και προγραμματιστικά περιβάλλοντα 3. Πληροφορική και σύγχρονος κόσμος Όλα αλλάζουν... Νέες επαγγελματικές προοπτικές 81

83 Τάξη Β ή Γ Εφαρμογές Υπολογιστών Ώρες: 2 ώρες / εβδ. όλο το έτος 1. Ο κόσμος της Πληροφορικής Εστιασμένη επισκόπηση των εφαρμογών της Πληροφορικής Πολυμέσα Επικοινωνίες και δίκτυα 2. Διερευνώ - Δημιουργώ - Ανακαλύπτω Συνθετικές εργασίες με λογισμικό εφαρμογών γενικής χρήσης, λογισμικό ανάπτυξης πολυμέσων, λογισμικό δικτύων, εκπαιδευτικό λογισμικό και προγραμματιστικά περιβάλλοντα 3. Πληροφορική και σύγχρονος κόσμος Το μέλλον. 82

84 Ο γενικός σκοπός είναι να δώσει στους μαθητές όλα τα απαιτούμενα εφόδια ώστε : Να κατανοήσουν τις βασικές έννοιες και όρους της Τεχνολογίας της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας, δηλαδή των μέσων και των τεχνικών που χρησιμοποιούνται για την επεξεργασία, τη μετάδοση και λήψη κάθε πληροφορίας που μπορεί να παρουσιαστεί σε ψηφιακή μορφή, Να αποκτήσουν τις απαραίτητες δεξιότητες χειρισμού και κριτικής επεξεργασίας, καθώς και δεξιότητες μεθοδολογικού χαρακτήρα, ασκούμενοι σε ένα σύστημα υπολογιστών και στα βασικά εργαλεία που το συνοδεύουν, Να χρησιμοποιούν εφαρμογές πολυμέσων και να κατακτούν τις έννοιες της πλοήγησης και της αλληλεπίδρασης ώστε να μπορούν να αξιοποιούν τον υπολογιστή στο πλαίσιο διαφόρων μαθημάτων με τη χρήση κατάλληλου εκπαιδευτικού λογισμικού, Να αναπτύσσουν κώδικες δεοντολογίας στο πλαίσιο της συνεργασίας με άλλους και του σεβασμού της εργασίας τους, Να μπορούν να αναγνωρίζουν και να κρίνουν τις επιπτώσεις των υπολογιστικών και δικτυακών τεχνολογιών στους διάφορους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, και Να μπορούν να ερμηνεύουν και να διακρίνουν μελλοντικές επιπτώσεις αυτών των τεχνολογιών. 83

85 Τα παραπάνω μπορούν να υλοποιηθούν με βάση τους ακόλουθους άξονες: Γνώση και μεθοδολογία. Συνεργασία και επικοινωνία. Επιστήμη και καθημερινή ζωή. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Μέχρι τώρα το μάθημα ήταν επιλογής και στις δύο τάξης του ενιαίου λυκείου και στη Α αλλά και Β τάξη. Θεωρείται ότι, ωρίμασαν πλέον οι συνθήκες ώστε το μάθημα να ενταχθεί στα υποχρεωτικά μαθήματα γενικής παιδείας, ώστε όλοι οι μαθητές του Ενιαίου Λυκείου να έχουν παρακολουθήσει τουλάχιστον για ένα 4ωρο (2 ώρες στην Α και 2 ώρες στη Β τάξη), μάθημα σχετικό με τις νέες τεχνολογίες στη διάρκεια των σπουδών τους στο Λύκειο. Συγκεκριμένα προτείνουμε στην Α Λυκείου να ενταχθεί στα μαθήματα γενικής παιδείας το «Εφαρμογές Πληροφορικής» για 2 ώρες την εβδομάδα και στη Β Λυκείου το «Εφαρμογές Υπολογιστών» για 2 ώρες την εβδομάδα επίσης. 84

86 2.7.2 ΣΚΟΠΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΟ ΕΝΙΑΙΟ ΛΥΚΕΙΟ- ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Παρακάτω φαίνονται τα μαθήματα Πληροφορικής του κύκλου «Πληροφορικής και Υπηρεριών». ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΩΡΕΣ/ΕΒΔΟΜΑΔΑ Ι. ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ 1. Ανάπτυξη Εφαρμογών σε 2 προγραμματιστικό περιβάλλον ΙΙ. ΕΠΙΛΟΓΗΣ 1. Τεχνολογία υπολογιστικών 2 συστημάτων και λειτουργικά συστήματα 2. Πολυμέσα Δίκτυα 2 3. Εφαρμογές λογισμικού 2 4.Εφαρμογές υπολογιστών 2 Τα μαθήματα Πληροφορικής της Τεχνολογικής Κατεύθυνσης του Ενιαίου Λυκείου έχουν ως γενικό σκοπό να δώσουν στους μαθητές όλα τα απαιτούμενα εφόδια ώστε να είναι ικανοί να ανταποκριθούν : στις απαιτήσεις της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. στις απαιτήσεις της μεταδευτεροβάθμιας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης. στο ρόλο τους ως ενεργοί πολίτες στην κοινωνία της πληροφορίας και στη διαμορφούμενη κοινωνία της μάθησης. 85

87 Ανάπτυξη Εφαρμογών σε προγραμματιστικό περιβάλλον της Γ τάξης Ενιαίου Λυκείου. Παρακάτω γίνεται μία αναφορά σε ένα από τα υποχρεωτικά μαθήματα της Γ τάξης του Ενιαίου Λυκείου. Για το υποχρεωτικό μάθημα τεχνολογικής κατεύθυνσης του ενιαίου λυκείου στον κύκλο «Πληροφορικής και Υπηρεσιών» σκοπός είναι : Να αναπτύξουν οι μαθητές αναλυτική και συνθετική σκέψη. Να αποκτήσουν ικανότητες μεθοδολογικού χαρακτήρα. Να μπορούν να επιλύουν απλά προβλήματα σε προγραμματιστικό περιβάλλον. Σκοπός του μαθήματος δεν είναι η εκμάθηση μιας γλώσσας προγραμματισμού. Έμφαση δίνεται στις ενότητες Ανάλυση προβλήματος και Σχεδίαση αλγορίθμου, ώστε οι μαθητές: Να αναπτύξουν δεξιότητες αλγοριθμικής προσέγγισης, δημιουργικότητα, φαντασία, αναλυτικό πνεύμα και αυστηρότητα στην έκφραση. Να μπορούν να διακρίνουν ποια προβλήματα αντιμετωπίζονται σε προγραμματιστικό περιβάλλον. Οι μαθητές λοιπόν θα πρέπει να μπορούν να : Αναγνωρίζουν και να μπορούν να διακρίνουν τα προβλήματα που επιλύονται σε υπολογιστικό περιβάλλον Αποφασίζουν με τη πολυπλοκότητα των προβλημάτων που παρουσιάζονται Αναλύουν ένα πολύ απλό πρόβλημα και να έχουν τη δυνατότητα να βρουν τη λύση του σχεδιάζοντάς το σε υπολογιστικό περιβάλλον Χρησιμοποιούν σύγχρονα υπολογιστικά εργαλεία για την υλοποίηση αλγορίθμων δηλαδή στον δομημένο όπως και στον αντικειμενοστραφή προγραμματισμό. 86

88 Άξονες περιεχομένου γενικού σκοπού 1. Ανάλυση προβλήματος 1. Καθορισμός και κατανόηση του προβλήματος 2. Μεθοδολογίες ανάλυσης 3. Καθορισμός απαιτήσεων 4. Κύκλος ζωής λογισμικού Διδακτικές ώρες:15 2. Σχεδίαση αλγορίθμων 1. Προδιαγραφές σχεδιασμού 2. Μεθοδολογίες σχεδιασμού 3. Σύγχρονες τεχνικές σχεδίασης προγραμμάτων 4. Αλγοριθμική γλώσσα 5. Ανάπτυξη αλγορίθμου 6. Έλεγχος αλγορίθμου 7. Σχεδιασμός περιβάλλοντος διεπαφής Διδακτικές ώρες:24 3. Υλοποίηση σε προγραμματιστικό περιβάλλον 1. Δομημένος Προγραμματισμός 2. Αντικειμενοστραφής προγραμματισμός 3. Δομικά στοιχεία προγραμματισμού 4. Σύγχρονα προγραμματιστικά εργαλεία 5. Εκσφαλμάτωση προγράμματος 6. Επικοινωνία με άλλες εφαρμογές Διδακτικές ώρες: Αξιολόγηση - Τεκμηρίωση 1. Τεκμηρίωση του προγράμματος 2. Αξιολόγηση της απόδοσης του προγράμματος 3. Περιγραφή πιθανών εναλλακτικών λύσεων 87

89 4. Δυνατότητες επέκτασης και όρια χρήσης Διδακτικές ώρες: 6 Συνοπτικά, για τη Γενική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, ισχύουν τα ακόλουθα: Mάθημα Πληροφορική Βαθμίδα Εκπαίδευσης - Τάξη Γυμνάσιο Είδος Ώρες Μαθήματος Διδασκαλίας/ εβδομάδα Υποχρεωτικό 1 Εφαρμογές Πληροφορικής Εφαρμογές Υπολογιστών Ανάπτυξη Εφαρμογών σε Προγραμματιστικό Περιβάλλον Τεχνολογία Υπολογιστικών Συστημάτων και Λειτουργικά Συστήματα Πολυμέσα-Δίκτυα Α Β και Γ Τάξη Ενιαίο Λύκειο Α Τάξη Ενιαίο Λύκειο Β ή Γ Τάξη Ενιαίο Λύκειο Γ Τάξη Τεχνολογική Κατεύθυνση Κύκλος Πληροφορικής και Υπηρεσιών Ενιαίο Λύκειο Γ Τάξη Τεχνολογική Κατεύθυνση Κύκλος Πληροφορικής και Υπηρεσιών Ενιαίο Λύκειο Επιλογής 2 Επιλογής 2 Υποχρεωτικό 2 Επιλογής 2 Επιλογής 2 Γ Τάξη Τεχνολογική Κατεύθυνση 88

90 Κύκλος Πληροφορικής και Υπηρεσιών Εφαρμογές Λογισμικού Ενιαίο Λύκειο Γ Τάξη Επιλογής 2 Τεχνολογική Κατεύθυνση Κύκλος Πληροφορικής και Υπηρεσιών 89

91 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΤΟΧΟΙ - ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Στο σημείο αυτό γίνεται μία αναλυτική περιγραφή του πρώτου άξονα περιεχομένου του γενικού σκοπού της ενότητας «Ανάλυσης του προβλήματος», ο καθορισμός και η κατανόηση του προβλήματος, όπου φαίνεται αναλύονται τα περιεχόμενα, τους στόχους πρέπει να έχουν οι μαθητές καθώς και ορισμένες οδηγίες και παρατηρήσεις. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΤΟΧΟΙ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Να μπορούν και να έχουν τη δυνατότητα οι μαθητές να 1. Καθορισμός του προβλήματος και κατανόηση κατανοούν το χώρο του προβλήματος και να απαντούν σε όλα τα ερωτήματα καθώς επίσης και να μπορούν να θέτουν προβλήματα Ικανότητα διάκρισης όσο αφορά τα μέρη ενός 2. δομή του προβλήματος προβλήματος Ικανότητα να αναλύουν ένα πρόβλημα σε απλούστερα προβλήματα 3. καθορισμός απαιτήσεων Προσδιορισμός δεδομένων προσδιορισμός του προβλήματος, τα δεδομένων αποτελέσματα καθώς και τον προσδιορισμός τρόπο παρουσίασής τους αποτελεσμάτων Να δοθούν παραδείγματα προβλημάτων από την καθημερινή ζωή και διάφορους επιστημονικούς φορείς. Με διάλογο οι μαθητές να προσεγγίσουν τα προβλήματα και να τα κατανοήσουν Να δίνονται ορισμένα παραδείγματα προβλημάτων ώστε οι μαθητές να μπορούν να τα αναλύουν σε απλούστερα προβλήματα και να γίνει η ανάλυσή τους είτε διαγραμματικά είτε ακόμα και φραστικά Να γίνει συζήτηση σε θέματα Τι ζητάει ;είναι σαφές; Ποια είναι τα δεδομένα Ποια είναι τα αποτελέσματα; Οριοθέτηση του προβλήματος 90

92 Το μάθημα «Ανάπτυξη εφαρμογών σε Προγραμματιστικό περιβάλλον», της Γ τάξης, του κύκλου Υπηρεσιών και Πληροφορικής, της Τεχνολογικής κατεύθυνσης ήταν 3ωρο την εβδομάδα. Η περικοπή των ωρών του σε 2, έχει σαν αποτέλεσμα να καλύπτεται ανεπαρκώς η αναγκαία ύλη. Θεωρείται αναγκαίο, διδασκαλία του μαθήματος να γίνεται για 3 ώρες την εβδομάδα ώστε να καλύπτεται επαρκώς η ύλη που είχε σχεδιαστεί ακριβώς για τόσες ώρες διδασκαλίας ΣΤΟΧΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΟ ΕΝΙΑΙΟ ΛΥΚΕΙΟ Στο πίνακα που ακολουθεί περιγράφεται η δεύτερη ενότητα του άξονα περιεχομένου διερευνώ δημιουργώ ανακαλύπτω. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΤΟΧΟΙ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Συνθετικές εργασίες Δραστηριότητες με χρήση Να καλλιεργούν Δίνονται εργασίες όπου λογισμικού,γλώσσες δεξιότητες στη χρήση οι μαθητές πρέπει να προγραμματισμού καθώς και λογισμικού, να χρησιμοποιούν γλώσσα υπηρεσίες Internet αναπτύξουν δεξιότητες προγραμματισμού, επίλυσης προβλημάτων σε πακέτα λογισμικού προγραμματισικό γενικής χρήσης καθώς περιβάλλον και να και λογισμικό Internet δημιουργούν συνθετικές εργασίες με τη χρήση Προγραμματιστικό διαφόρων πακέτων περιβάλλον 10 : λογισμικού. Οι μαθητές χρησιμοποιούν μία τουλάχιστον γλώσσα προγραμματισμού για την επίλυση πολύ απλών προβλημάτων. Να δοθεί φραστικά και 91

93 διαγραμματικά η ανάλυση του προβλήματος Να θέσουν οι μαθητές προβλήματα που θα συζητήσουν στην τάξη Να δοθούν παραδείγματα προβλημάτων που μπορούν να αναλυθούν σε απλούστερα προβλήματα Να δοθούν ο ορισμός και τα χαρακτηριστικά του αλγορίθμου καθώς και παραδείγματα Οι μαθήτες είναι εύλογο να ξεκαθαρίσουν και να καταλάβουν ότι τα λάθη του προγράμματος δε μπορούν να εντοπιστούν από τον υπολογιστή. Λογισμικό γενικής χρήσης : Εργασίες οι οποίες μπορούν να δοθούν αφορούν συστήματα διαχείρισης βάσεων δεδομένων δηλαδή για διαχείριση σχολείου όπως και χρήση υπολογιστικού φύλλου για οικονομική διαχείριση εσόδων 92

94 εξόδων υπηρεσίες Internet : χρήση λογισμικού διαδικτύου για αναζήτηση πληροφοριών και επικοινωνία στα πλαίσια συγκεκριμένων εργασιών. Μιλώντας για συνθετικές εργασίες αναφερόμαστε σε εργασίες που έχουν και τις χαρακτηρίζει ένα πνεύμα συνεργασίας μεταξύ των μαθητών. Με την ευρύτερη της έννοιας, η συνεργατική µάθηση µπορεί να οριστεί ως η από κοινού εργασία πάνω σε ένα συγκεκριµένο θέµα µε τρόπο τέτοιο ώστε να προωθείται η ατοµική µάθηση µέσω των συνεργατικών διεργασιών. Η συνεργατική µάθηση αποφέρει κέρδος σε κάθε άτοµο µε χρήση των πόρων της οµάδας και αποτελεί πηγή πολύτιµων αποτελεσµάτων. άθηση µπορεί να προσφέρει καλύτερη κατανόηση της µαθησιακής διαδικασίας καθώς έχει διαπιστωθεί ότι όταν κάποιος δηµοσιοποιεί τη γνώση του αποκτά καλύτερη αντίληψη σχετικά µε ένα αντικείµενο. Η χρήση του υπολογιστή σαν εργαλείου µπορεί να βοηθήσει και να προωθήσει την συνεργασία µεταξύ των εκπαιδευόµενων. Η σύσταση των οµάδων συνεργασίας µπορεί να γίνει µε βάση τις εξής δραστηριότητες : Σχηµατισµός ετερογενών οµάδων: να σχηµατίζονται οµάδες από άτοµα µε διαφορετικές γνωσιακές ικανότητες, π.χ. άτοµα που σκέφτονται περισσότερο σφαιρικά ( ευαίσθητα µε ταλέντο στην επικοινωνία και κοινωνικά προσανατολισµένα) µε άτοµα που σκέφτονται αναλυτικά (µε ικανότητες στο να οργανώνουν καλύτερα το περιεχόµενο και να βλέπουν πώς τα πράγµατα ταιριάζουν µεταξύ τους) Ορισµός στόχων : ακριβής ορισµός των στόχων και του θέµατος µε το οποίο θα ασχοληθεί η οµάδα. ιαπραγµάτευση των ρόλων των µελών :ανάθεση καθηκόντων στα µέλη της οµάδας 93

95 Επίβλεψη της απόδοσης των ατόµων και της οµάδας :οι ηγετικές δεξιότητες πρέπει να µοντελοποιούνται από την εκπαιδευτικό και στη συνέχεια να αναθέτονται στους εκπαιδευόµενους Επαναδιαπραγµάτευση διαφορών : οι ικανότητες επικοινωνίας είναι πολύ σηµαντικές, η συνεργασία θα πρέπει να ελέγχεται (ζητώντας και λαµβάνοντας ανάδραση, µε διαπραγµάτευση του νοήµατος, µε αποδοχή και υποστήριξη των αναγκών και επιθυµιών των άλλων). Η χρήση της συνεργατικής µάθησης παρουσιάζει αρκετά σηµαντικά πλεονεκτήµατα. Τα κυριότερα από αυτά είναι τα εξής: προώθηση των διαπολιτισµικών σχέσεων και της επαφής µε διαφορετικές κουλτούρες, ιδεολογίες, κ.λπ. αύξηση αυτοεκτίµησης: στο πλαίσιο της κοινότητας µάθησης τα µέλη της εργάζονται µε κοινό στόχο και συµφωνηµένους ρόλους. Αυτό συµβάλλει στην ανάπτυξη αισθήµατος κοινής ευθύνης, αλληλοϋποστήριξης και καλλιέργειας ενός φιλικού κλίµατος που ενθαρρύνει τη µάθηση. Ένα τέτοιο πλαίσιο ευνοεί την κοινωνικοποίηση των ατόµων και µπορεί να έχει ιδιαίτερα ευεργετικές επιδράσεις στα µέλη εκείνα που για διάφορους λόγους (π.χ. µειωµένη αυτοεκτίµηση) διστάζουν να εκφράσουν τις απόψεις τους. επιπλέον κίνητρα µάθησης: είναι γνωστό ότι οι άνθρωποι αισθάνονται την ανάγκη να ζουν σε κοινωνικές οµάδες. Παιδιά και έφηβοι σχηµατίζουν µικρές οµάδες µε κοινούς στόχους (παιχνίδι, διασκέδαση) και από αυτή τη συνύπαρξη αντλούν µεγάλη συναισθηµατική ικανοποίηση. Η οργάνωση, εποµένως, των µαθητών ή/και επαγγελµατιών σε κοινότητες µάθησης µε στόχο τη συνεργασία για την επίτευξη κοινών γνωσιακών στόχων είναι απόλυτα προσαρµοσµένη στη φύση και στις ανάγκες τους, ενώ αντίθετα η αποµόνωσή τους παραβιάζει τις έµφυτες τάσεις τους για επικοινωνία και αλληλεπίδραση. Για τους παραπάνω λόγους η εργασία των ατόµων στο πλαίσιο µιας κοινότητας µάθησης µπορεί από µόνη της να αποτελέσει ισχυρό κίνητρο για µάθηση. προώθηση των δεξιοτήτων που σχετίζονται µε την οργάνωση και την εργασία στο 94

96 πλαίσιο οµάδων. 2.8 Εργαστηριακός Εξοπλισμός Ενιαίων Λυκείων Το κάθε Εργαστήριο περιλαμβάνει δώδεκα σταθμούς εργασίας (workstations), έναν εξυπηρετητή (server), έναν εκτυπωτή laser, έναν έγχρωμο εκτυπωτή inkjet, έναν σαρωτή (scanner), modem, ψηφιακή κάμερα, ένα σύστημα προβολής της οθόνης του Η/Υ (βιντεοπροβολέα), έναν σταθεροποιητή τάσης (UPS) και ethernet hub. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές είναι υψηλής ταχύτητας και υπερσύγχρονης τεχνολογίας, διαθέτουν CD-drive, Zip-drive, CD-recorder, κάρτα γραφικών υψηλής ανάλυσης, έγχρωμη οθόνη υψηλής ανάλυσης και ποιότητας, ηχεία και ακουστικά, μεγάλη μνήμη, σκληρό δίσκο κτλ. Τα μηχανήματα είναι δικτυωμένα σε τοπικό δίκτυο μέσω του ethernet hub και έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο Internet. Το λογισμικό περιλαμβάνει δύο λειτουργικά συστήματα (τύπου Windows NT και τύπου Linux), λογισμικό εφαρμογών γραφείου (επεξεργαστή κειμένου, λογιστικό φύλλο, βάση δεδομένων, πρόγραμμα παρουσιάσεων, ζωγραφική κτλ), λογισμικό επεξεργασίας ήχου, εικόνας και κίνησης, λογισμικό πλοήγησης στο διαδίκτυο Internet, δύο οπτικές (visual) γλώσσες προγραμματισμού τύπου Basic και Pascal και Web server. 95

97 Τοπικό Δίκτυο Στο σχολικό εργαστήριο µε τη χρήση κατάλληλων συσκευών ενεργητικού και παθητικού εξοπλισµού δηµιουργείται ένα τοπικό δίκτυο τύπου Fast Ethernet και γίνεται χρήση µόνο του πρωτοκόλλου IP για την επικοινωνία των σταθµών εργασίας τόσο μεταξύ τους όσο και µε τον εξυπηρετητή. Σχήμα 13 : Τυπικό Σχολικό Εργαστήριο 96

98 2.9 Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ- ΤΕΕ Η Πληροφορική στην Τεχνική Εκπαίδευση ως Γενική Παιδεία Η Πληροφορική ως μάθημα γενικής παιδείας διδάσκεται σε όλες τις ειδικότητες των Τεχνικών Επαγγελματικών Εκπαιδευτηρίων (ΤΕΕ). Υπάρχουν δύο μαθήματα μιας ώρας ανά εβδομάδα στο Πρόγραμμα Σπουδών: Χρήση Η/Υ (στην Α Τάξη του 1 ου Κύκλου) Εφαρμογές Η/Υ (στον 2 ο Κύκλο) Η Πληροφορική στην τεχνική εκπαίδευση ως επαγγελματική εκπαίδευση Στον Τομέα Πληροφορικής των Τ.Ε.Ε έχουμε την κατεύθυνση στον Α Κύκλο και δύο κατευθύνσεις στο Β Κύκλο. Συγκεκριμένα σύμφωνα με το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων : α) Στον Α Κύκλο Σπουδών η κατεύθυνση: Υποστήριξη Συστημάτων Υπολογιστών β) Στον Β Κύκλο Σπουδών οι κατευθύνσεις: Υποστήριξη Συστημάτων και Δικτύων Υπολογιστών Υποστήριξη Συστημάτων και Εφαρμογών Υπολογιστών 97

99 Ωρολόγια Πρόγραμμα Μαθημάτων Ειδικότητας 1 ου Κύκλου Α Τάξη Μάθημα Βασικές αρχές της Πληροφορικής και της Ψηφιακής Τεχνολογίας Εισαγωγή στα Λειτουργικά Συστήματα Βασικές Υπηρεσίες του Διαδικτύου Αυτοματισμός Γραφείου Υλικό Υπολογιστών Εργασιακό Περιβάλλον Σύνολο Ώρες ανά εβδομάδα 2Θ 2Θ+2Ε 3Ε 6Ε 1Θ+3Ε 1Θ 20 Ω Β Τάξη Μάθημα Λειτουργικά Συστήματα Βάσεις Δεδομένων Μετάδοση Δεδομένων και Δίκτυα Υπολογιστών Ι Πολυμέσα Προγραμματισμός Υπολογιστών Εμπορικές Εφαρμογές Συντήρηση Υπολογιστών Τεχνικές Πωλήσεων Προϊόντων Πληροφορικής Σύνολο Ώρες ανά εβδομάδα 2Ε 1Θ+2Ε 2Ε 4Ε 4Ε 1Θ+4Ε 2Ε 2Θ 24 Ω 98

100 Ωρολόγια Πρόγραμμα Μαθημάτων Ειδικότητας 2 ου Κύκλου ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ 11 Υποστήριξη Συστημάτων και Δικτύων Υπολογιστών Ι. 8 ώρες/εβδ. μαθήματα γενικής παιδείας ΙΙ. 26 ώρες/εβδ. μαθήματα ειδικότητας 1. Πληροφοριακά Συστήματα (2Θ) 2. Μετάδοση Δεδομένων και Δίκτυα Υπολογιστών ΙΙ (2Θ+4 Ε ) 3. Προγραμματιστικά Εργαλεία για το Διαδίκτυο (6 Ε ) 4. Οργάνωση και Λειτουργία Κέντρων Πληροφορικής (2Θ) 5. Εφαρμογές Πολυμέσων (4Ε) 6. Τεχνολογία Επικοινωνιών (4Θ) 7. Η Κοινωνία της Πληροφορίας (2Θ) ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Υποστήριξη Συστημάτων και Εφαρμογών Υπολογιστών Ι. 8 ώρες/εβδ. μαθήματα γενικής Παιδείας ΙΙ. 26 ώρες/εβδ. μαθήματα ειδικότητας 1. Πληροφοριακά Συστήματα (2Θ) 2. Μετάδοση Δεδομένων και Δίκτυα Υπολογιστών ΙΙ (2Θ+2Ε) 3. Προγραμματιστικά Εργαλεία για το Διαδίκτυο (4Ε) 4. Οργάνωση και Λειτουργία Κέντρων Πληροφορικής (2Θ) 5. Εφαρμογές Πολυμέσων (6Ε) 6. Σχεδίαση και Υλοποίηση Εφαρμογών (6Ε) 7. Η Κοινωνία της Πληροφορίας (2Θ) 99

101 Μετά τη συγχώνευση των 2 κατευθύνσεων, ο 2 ος κύκλος έχει το ακόλουθο πρόγραμμα μαθημάτων. Κατεύθυνση: Υποστήριξη Συστημάτων Εφαρμογών και Δικτύων Υπολογιστών Μάθημα Πληροφοριακά Συστήματα Μετάδοση Δεδομένων και Δίκτυα Υπολογιστών Προγραμματιστικά Εργαλεία στο Διαδίκτυο Οργάνωση και Λειτουργία Κέντρων Πληροφορικής Εφαρμογές Πολυμέσων Σχεδίαση και Υλοποίηση Εφαρμογών Η κοινωνία της Πληροφορίας Σύνολο Ώρες ανά εβδομάδα 2 ώρ./εβδ. 4 ώρ./εβδ. 4 ώρ./εβδ. 4 ώρ./εβδ. 4Ε ώρ./εβδ. 6Ε ώρ./εβδ. 2 ώρ./εβδ. 26 Ω ΣΚΟΠΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΑ ΤΕΕ Σκοπός λοιπόν του μαθήματος πληροφορικής στα ΤΕΕ, είναι οι μαθητές να αποκτήσουν αφενός επαρκή θεωρητική κατάρτιση ώστε να είναι ικανοί να προσαρμόζονται και να ανταποκρίνονται με επιτυχία στα κάθε φορά νέα δεδομένα που θα δημιουργούνται στον επαγγελματικό τους χώρο και να αποκτήσουν πρακτικές γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες. Ακόμα να αποκτήσουν οι μαθητές των ΤΕΕ ένα βασικό πυρήνα γνώσεων και ικανοτήτων που θα τους επιτρέπουν να προσαρμόζονται με επιτυχία σε ένα ιδιαίτερα απαιτητικό και συνεχώς μεταβαλλόμενο εργασιακό περιβάλλον ΣΤΟΧΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΑ ΤΕΕ Οι στόχοι των μαθημάτων πληροφορικής στα ΤΕΕ οριοθετούνται από το τεχνοκεντρικό πρότυπο ή αλλιώς απομονωμένη τεχνική προσέγγιση ή κάθετη προσέγγιση εισαγωγής των υπολογιστών. Δηλαδή, βασική επιδίωξη είναι η απόκτηση γνώσεων πάνω στη λειτουργία των υπολογιστών. Κυρίως μιλάμε για την πληροφορική, ως αυτοτελές γνωστικό αντικείμενο. 100

102 2.10 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Η ελληνική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση αφορά τις βαθμίδες Γυμνάσιο, Λύκειο και ΤΕΕ (Τεχνικά Επαγγελματικά Εκπαιδευτήρια). Κατά κύριο λόγο η Πληροφορική στο γυμνάσιο θεωρείται γνωστικό αντικείμενο. Αυτό που καθορίζεται σε αυτή τη βαθμίδα είναι η ένταξη της Πληροφορικής δηλαδή στην καλλιέργεια της λεγόμενης τεχνολογικής κουλτούρας. Σαν γνωστικό αντικείμενο σύμφωνα με την άποψη του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου έχει σαν σκοπό οι μαθητές να χρησιμοποιούν με ή χωρίς τη βοήθεια του εκπαιδευτικού τον Η/Υ ως γνωστικό διερευνητικό εργαλείο, να αναζητούν πληροφορίες, να επικοινωνούν και να προσεγγίζουν βασικές αρχές που διέπουν τη χρήση της υπολογιστικής τεχνολογίας. Το ΥΠ.Ε.Π.Θ στόχο έχει ώστε, να δοθεί μία σφαιρική εικόνα της υπάρχουσας κατάστασης στο χώρο της Πληροφορικής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και των προοπτικών και δράσεων που έχει αναλάβει και υλοποιήσει. Θεωρεί λοιπόν το ΥΠ.Ε.Π.Θ, ότι η σταδιακά αυξανόμενη χρήση των λογιστικών και δικτυακών τεχνολογιών επηρεάζει την κοινωνία και οδηγεί αναπόφευκτα στην αντίληψη ότι κάθε νέος στο πλαίσιο της γενικής του εκπαίδευσης πρέπει να αποκτήσει γενικές γνώσεις και δεξιότητες σε αυτές τις τεχνολογίες. Η εκπαίδευση στην Πληροφορική θα πρέπει να προσφέρει στους σημερινούς μαθητές και αυριανούς πολίτες όλες αυτές τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες ώστε να έχουν τις δυνατότητες να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας. Στο γυμνάσιο, ακολουθεί το πραγματολογικό πρότυπο ένταξης της πληροφορικής. Υπάρχει ακόμα ένα αρκετά οργανωμένο περιεχόμενο σπουδών για την Πληροφορική καθώς υπάρχει και το εξειδικευμένο προσωπικό. Ακόμα και στο Ενιαίο Λύκειο ακολουθείται το ίδιο πρότυπο με αυτό του γυμνασίου. Το πλαίσιο προγράμματος σπουδών αφορά τα μαθήματα επιλογής, Εφαρμογές Πληροφορικής (Α τάξη) και Εφαρμογές Υπολογιστών (Β και Γ τάξης). Κύριως άξονας αυτού του προγράμματος με τα μαθήματα επιλογής είναι να έλθουν οι μαθητές/τριες σε μία κοντινότερη επαφή με τις τεχνολογίες της Πληροφορικής και δικτύων. Στη τελευταία τάξη του Λυκείου επιλέγοντας οι μαθητές την κατεύθυνση του κύκλου της πληροφορικής αλλάζει εντελώς η προσέγγιση και από πραγματολογική ακολουθείται η τεχνοκεντρική προσέγγιση. Στόχος επιλέγοντας αυτό τον κύκλο είναι να μάθουν και να διδαχθούν ορισμένες βασικές από τις έννοιες αυτής της επιστήμης με σκοπό να 101

103 μπορούν να καλλιεργήσουν τις κλίσεις τους στις τεχνολογίες της Πληροφορικής. Στην τελευταία βαθμίδα των ΤΕΕ, με βάση τις γνώσεις και τις δεξιότητες που θα πρέπει να έχουν αποκτήσει οι μαθητές, συγκροτήθηκε το περιεχόμενο σπουδών το οποίο αφορά την ικανότητα της μάθησης, αναζήτησης και επιλογής πληροφοριών καθώς και τις δεξιότητες ανάλυσης προβλημάτων χρησιμοποιώντας τα εργαλεία της Πληροφορικής. Όσον αφορά το θέμα της υλικοτεχνικής υποδομής καλό είναι να υπάρχει συμβατότητα διαθέσιμου υλικού και περιεχομένου των αναλυτικών προγραμμάτων και κυρίως το θέμα της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών δε μπορούν να παραμεληθούν. Για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών της Πληροφορικής αλλά και για την επιμόρφωση όλων των εκπαιδευτικών στις νέες τεχνολογίες δε φαίνεται να υπάρχουν ουσιαστικές αποφάσεις. Όσον αφορά τις ώρες διδασκαλίας στη Γ γυμνασίου(σύμφωνα πάντα με την άποψη του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου) διδάσκεται το μάθημα 2ωρες/εβδομάδα καθώς και στη Β τάξη γυμνασίου. Αργότερα όμως έγινε μονόωρο μάθημα σε όλες τις τάξεις του γυμνασίου. Τα μαθήματα επιλογής Ενιαίου Λυκείου Εφαρμογές Πληροφορικής (Α τάξη) και Εφαρμογές Υπολογιστών (Β και Γ τάξης) διδάσκονται 2ώρες/εβομάδα καθώς και όλα τα μαθήματα κατεύθυνσης διδάσκονται ακριβώς με το ίδιο ωράριο δηλαδή 2ώρες/εβδομάδα. Κλείνοντας είναι σκόπιμο να αναφερθούμε για το εκπαιδευτικό υλικό που έχει προταθεί από το ΥΠ.Ε.Π.Θ. Οι μαθητές έχουν στη διάθεσή τους «Βιβλίο του μαθητή», και «Τετράδιο εργασίας». Έχουν εκδοθεί βιβλία Πληροφορικής για όλες τις τάξεις του Γυμνασίου και των Α και Β τάξεων του Ενιαίου Λυκείου. Ακόμα από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο συγγράφονται νέα βιβλία για όλα τα μαθήματα πληροφορικής του Γυμνασίου και Ενιαίου Λυκείου με βάση τα Προγράμματα Σπουδών καθώς και οι διδάσκοντες, εκτός από το Ε.Π.Π.Σ. και τα Π.Σ. των μαθημάτων έχουν «Το βιβλίο του καθηγητή». Επιπλέον, υπάρχει το «Εγχειρίδιο υπεύθυνου εργαστηρίου», το οποίο περιέχει α) οδηγίες εγκατάστασης του χρησιμοποιούμενου λογισμικού, β) οδηγίες για την άμεση αντιμετώπιση πιθανών προβλημάτων, γ) υποδείξεις για τη βέλτιστη απόδοση του συστήματος. Όμως, κάτι διαφορετικό από τα βιβλία είναι αυτό το οποίο ονομάζουμε εκπαιδευτικό λογισμικό. Το εκπαιδευτικό λογισμικό μπορεί να εξελιχθεί σε ένα πολύ σημαντικό εργαλείο παιδαγωγικά, με εξίσου καίριο ρόλο με το βιβλίο. Τελευταία παρατηρείται έντονα, η αναζήτηση νέων μεθόδων διδασκαλίας και τεχνικών. Ειδικά για τα 102

104 μαθήματα όπως αυτό της διδασκαλίας της πληροφορικής στα σχολεία, είναι βέβαιο ότι θα πρέπει να αναζητηθούν και νέοι μέθοδοι διδασκαλίας (όπως του εκπαιδευτικού λογισμικού) που θα φέρουν τον μαθητή ακόμα πιο κοντά στα νέα τεχνολογικά μέσα. Με βάση και τελευταίες μελέτες που έχουν γίνει,έχει παρατηρηθεί ότι Με την χρησιμοποίηση εκπαιδευτικού λογισμικού στη διδασκαλία, βελτιώνεται σημαντικά η πρακτική της διδασκαλίας, και άρα επομένως και ή επίδοση των μαθητών θα παρουσιάσει ανάλογη άνοδο. Είναι πλέον απαραίτητο με τη ραγδαία ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών, οι μαθητές να έρχονται σε επαφή απευθείας με αυτές μέσα από νέους τρόπους εκμάθησης και εκπαίδευσης ΓΥΜΝΑΣΙΟ Α/Α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟ 1 Πληροφορική Γυμνασίου Βιβλίο μαθητή 2 Πληροφορική Γυμνασίου Βιβλίο καθηγητή 3 Πληροφορική Γυμνασίου Τετράδιο μαθητή Πίνακας 1 : Βιβλία και τετράδια Γυμνασίου 103

105 ΕΝΙΑΙΟ ΛΥΚΕΙΟ Τεχνολογία Υπολογιστικών Συστημάτων και Βιβλίο μαθητή Λειτουργικά Συστήματα Τεχνολογία Υπολογιστικών Συστημάτων και Βιβλίο καθηγητή Λειτουργικά Συστήματα Τεχνολογία Υπολογιστικών Συστημάτων και Τετράδιο μαθητή Λειτουργικά Συστήματα Πολυμέσα - Δίκτυα Βιβλίο μαθητή Πολυμέσα - Δίκτυα Βιβλίο καθηγητή Πολυμέσα - Δίκτυα Τετράδιο μαθητή Εφαρμογές Λογισμικού Βιβλίο μαθητή Εφαρμογές Λογισμικού Βιβλίο καθηγητή Εφαρμογές Λογισμικού Τετράδιο μαθητή Ανάπτυξη Εφαρμογών σε Προγραμματιστικό Βιβλίο μαθητή Περιβάλλον Ανάπτυξη Εφαρμογών σε Προγραμματιστικό Βιβλίο καθηγητή Περιβάλλον Ανάπτυξη Εφαρμογών σε Προγραμματιστικό Τετράδιο μαθητή Περιβάλλον Εφαρμογές Πληροφορικής Υπολογιστών Βιβλίο μαθητή Εφαρμογές Πληροφορικής Υπολογιστών Βιβλίο καθηγητή Εφαρμογές Πληροφορικής Υπολογιστών Τετράδιο μαθητή Πολυμέσα - Δίκτυα Βιβλίο μαθητή Πολυμέσα - Δίκτυα Βιβλίο καθηγητή Πολυμέσα - Δίκτυα Τετράδιο μαθητή Πίνακας 2 : Βιβλία και τετράδια Λυκείου 104

106 2.11 Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Μετά το πέρας της βασικής εκπαίδευσης δηλαδή στην πρωτοβάθμια (δημοτικό) καθώς και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (γυμνάσιο λύκειο - ΤΕΕ), οι περισσότεροι μαθητές επιλέγουν να ακολουθήσουν την τριτοβάθμια εκπαίδευση (ΑΕΙ - ΤΕΙ). Πλέον λοιπόν οι μαθητές, καλούνται ως φοιτητές/ φοιτήτριες στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα τα λεγόμενα (ΑΕΙ) και αντίστοιχα ως σπουδαστές / σπουδάστριες στα Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΤΕΙ). Έτσι λοιπόν, στο σημείο αυτό είναι αξιοσημείωτο να αναφερθούν όλα αυτά τα ΑΕΙ όπως και τα ΤΕΙ που αφορούν κυρίως τα Ελληνικά τμήματα της Πληροφορικής τα οποία καταγράφονται σε αριθμό συνολικά 30 και είναι τα εξής : ΑΕΙ (Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα) 1) Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας (Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών), 2) Επιστήμης Υπολογιστών (Πανεπιστήμιο Κρήτης), 3) Εφαρμοσμένης Πληροφορικής (Πανεπιστήμιο Μακεδονίας), 4) Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών (Α.Π.Θ.), 5) Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών (Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης), 6) Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών (Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο), 7) Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Τεχνολογίας Υπολογιστών (Πανεπιστήμιο Πατρών), 8) Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής (Πανεπιστήμιο Πατρών), 9) Μηχανικών Η/Υ, Τηλεπικοινωνιών & Δικτύων (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας), 10) Μηχανικών Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων (Πανεπιστήμιο Αιγαίου), 11) Πληροφορικής (Α.Π.Θ.), 12) Πληροφορικής (Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών), 13) Πληροφορικής (Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων), 14) Πληροφορικής (Πανεπιστήμιο Μακεδονίας), 105

107 15) Πληροφορικής (Πανεπιστήμιο Πειραιά), 16) Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών (Πανεπιστήμιο Αθηνών), 17) Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας (Πανεπιστήμιο Αιγαίου), 18) Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών (Πολυτεχνείου Κρήτης). ΤΕΙ (Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα) 1) Διαχείρισης Πληροφοριών (Τ.Ε.Ι. Καβάλας), 2) Βιομηχανικής Πληροφορικής (Τ.Ε.Ι. Καβάλας), 3) Επιχειρηματικού Σχεδιασμού & Πληροφοριακών Συστημάτων (Τ.Ε.Ι. Πατρών), 4) Εφαρμογών Πληροφορικής στη Διοίκηση και Οικονομία (Τ.Ε.Ι. Μεσολογγίου) 5) Εφαρμοσμένης Πληροφορικής & Πολυμέσων (Τ.Ε.Ι. Κρήτης), 6) Ηλεκτρονικών Υπολογιστικών Συστημάτων (Τ.Ε.Ι. Πειραιώς), 7) Πληροφορικής (Τ.Ε.Ι. Αθήνας), 8) Πληροφορικής (Τ.Ε.Ι. Θεσσαλονίκης), 9) Πληροφορικής και Επικοινωνιών (Τ.Ε.Ι. Σερρών), 10) Πληροφορικής και Τεχνολογίας Υπολογιστών (Τ.Ε.Ι. Λαμίας), 11) Τεχνολογίας Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών (Τ.Ε.Ι. Λάρισας), 12) Τηλεπληροφορικής & Διοίκησης (Τ.Ε.Ι. Ηπείρου). 106

108 ΣΚΟΠΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΑ ΑΕΙ /ΤΕΙ Η ζωή του ανθρώπου αλλάζει με ταχύτητα πρωτόγνωρη που αυτό οφείλεται στην ταχύτητα αλλαγής της τεχνολογίας και ειδικότερα της Πληροφορικής. Τα αντικείμενά της λοιπόν οι υπολογιστές και οι τεχνολογίες δραστηριοποιούν τους περισσότερους ανθρώπους να ενεργοποιηθούν ευκολότερα στις απαιτήσεις της σημερινής ζωής που βασικό και καίριο σημείο αποτελεί η τεχνολογία. Η μετάβαση στην κοινωνία της πληροφορίας και της γνώσης απαιτεί την ανάδειξη εξειδικευμένων στελεχών ικανών να συμβάλλουν στην ανάπτυξη συστημάτων σύγχρονης τεχνολογίας. Σκοπός θα έλεγα, ότι είναι, να καλύψει η Πληροφορική τις ανάγκες της κοινωνίας με γνώσεις, δεξιότητες και εμπειρίες στις διάφορες τεχνολογίες οι οποίες χαρακτηρίζονται από την ανάπτυξη των επικοινωνιακών υποδομών, τους ισχυρούς υπολογιστές και το λογισμικό, τα μεγάλου μεγέθους διασυνδεδεμένα συστήματα υπολογιστών, τις ολοκληρωμένες εφαρμογές περιεχομένου αλλά και από τη σύγκλιση των τεχνολογιών ( υπολογιστή και δικτύων), η οποία διευκολύνει την διάχυση και την εύκολη πρόσβαση στη πληροφορία. Επίσης, για τα τμήματα αυτά της επιστήμης που λέγεται Πληροφορική, θεωρείται σκόπιμο να προσφέρουν την ανάλογη προετοιμασία στελεχών υψηλού επιπέδου, ικανά να αντιμετωπίζουν με επιτυχία την πολυπλοκότητα των σύγχρονων και μελλοντικών τεχνολογικών και κοινωνικών προκλήσεων καθώς και καλούνται να υποβοηθήσουν την κάλυψη αναγκών στην αγορά εργασίας σε στελεχιακό δυναμικό υψηλού επιπέδου. Ουσιαστικά, να δημιουργηθούν στελέχη με βασικές γνώσεις και ικανότητες διαχείρισης και χρήσεις των σύγχρονων τεχνολογιών και τεχνολογικών εφαρμογών (Πληροφορική, Τηλεπικοινωνίες), αλλά,να αποκτήσουν και τις απαραίτητες ηγετικές ικανότητες. Ο συνδυασμός αυτός των γνώσεων και δεξιοτήτων θα έχει ως αποτέλεσμα να μπορούν να λαμβάνουν και να υλοποιούν αποτελεσματικά στρατηγικές και λειτουργικές αποφάσεις Γενικά θα λέγαμε ότι τα τμήματα τα οποία αφορούν την πληροφορική αναπτύσσουν και τον εκπαιδευτικό ρόλο της πληροφορικής τεχνολογίας, προς υποστήριξη της εξ αποστάσεως και της δια βίου εκπαίδευσης. Τα τμήματα πληροφορικής των ΤΕΙ καθώς και των ΑΕΙ έχουν σαν γενικό σκοπό στη μετάδοση και στην ανάπτυξη των γνώσεων στην τεχνολογία και την επιστήμη με τη διδασκαλία και την έρευνα, καθώς και στην παραγωγή επιστημονικού δυναμικού τεχνολογικής εκπαίδευσης, που να διαθέτει τις απαραίτητες θεωρητικές και κυρίως πρακτικές γνώσεις. Αποσκοπούν στην υψηλή στάθμη 107

109 εκπαίδευσης σε θέματα σύγχρονης τεχνολογίας που συνδυάζουν σωστά την κατανόηση των βασικών αρχών το βάθος και το εύρος των γνώσεων, της πληροφορικής, των συστημάτων όπως και των τηλεπικοινωνιών. Κυρίως, είναι η προαγωγή και η μετάδοση της γνώσης με τη διδασκαλία και την έρευνα στο γνωστικό αντικείμενο 12 της Επιστήμης της Πληροφορικής με ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη συστημάτων για εφαρμογές σε Κοινωνικές Επιστήμες και η κατάρτιση στελεχών υψηλού επιπέδου για τις ανάγκες του Δημοσίου και του Ιδιωτικού Τομέα. Αποσκοπούν, στην επαρκή θεωρητική και πρακτική κατάρτιση ώστε να είναι εμφανής η στελέχωσή τους σε διάφορους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητάς τους. Είναι αξιοσημείωτο να αναφέρουμε και την παραγωγή εξειδικευμένων στελεχών υψηλών απαιτήσεων και προσπαθούν να εκσυγχρονίσουν,να αναπτύξουν την τεχνολογία και να εκπαιδεύσουν στις σύγχρονες τηλεπικοινωνίες και στις τεχνολογίες πληροφορίας ΣΤΟΧΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΑ ΑΕΙ/ΤΕΙ Στόχοι της πληροφορικής στα πανεπιστήμια αλλά κυρίως στα ΤΕΙ,είναι να να προσφέρουν, μέσα από ένα σύγχρονο Εργαστηριακό Εξοπλισμό την Ασφάλεια Δικτύων Επικοινωνίας και της Τεχνολογίας Τηλεφαρμογών. Ακόμα, απώτερος στόχος είναι η εκμάθηση του υλικού των υπολογιστών σε (Hardware), Λογισμικό (Software), Βάσεις Δεδομένων (Data Bases), πληροφοριακά Συστήματα Διοίκησης (MIS), Τηλεπικοινωνίες (Telecommunications), Δίκτυα (Networks), Διαδίκτυο (Internet) καθώς και για τα Πολυμέσα (Multimedia). Ουσιαστικά, να μπορούν οι φοιτητές και οι φοιτήτριες να έχουν τη δυνατότητα να συντηρούν υπολογιστικά συστήματα, να αναπτύσσουν εφαρμογές λογισμικού, να μπορούν να 108

110 ασχολούνται με μηχανογραφημένες εφαρμογές, τηλεπικοινωνιακές εφαρμογές, εφαρμογές πολυμέσων και εγκαταστάσεις δικτύων. Δηλαδή, να αναπτύξουν, να σχεδιάσουν, να συντηρήσουν, να εγκαταστήσουν και να υποστηρίξουν τα πληροφοριακά και τηλεπικοινωνιακά συστήματα, να υλοποιούν και να διαχειρίζονται συστήματα επεξεργασίας αποθήκευσης, ανάκλησης και μετάδοσης πληροφοριών. Να μπορούν, να αξιοποιούν, να ελέγχουν, να προγραμματίζουν τις τεχνολογίες της πληροφορικής και των επικοινωνιών σε όλους τους τομείς της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας καθώς και να λαμβάνουν αποτελεσματικές αποφάσεις χρησιμοποιώντας το σύγχρονο περιβάλλον μεθόδων λήψης αποφάσεων, τεχνολογίας και εφαρμογών,. Τα τμήματα αυτά έχουν σαν κύρια αρμοδιότητά να δημιουργούν ένα τέτοιο κλίμα ευέλικτο με αποτέλεσμα την ανταπόκριση στις νέες προκλήσεις των ταχύτατα εξελισσόμενων τεχνολογιών της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών,να ελέγχουν την έρευνα,να δημιουργήσουν την έντονη ανάπτυξη και δραστηριότητα της νέας τεχνολογίας όπως και να προσφέρουν διάφορες υπηρεσίες και υποδομές. Να εφοδιάσουν με γνώσεις ώστε να υπάρχει η ανάλογη ανταπόκριση στις δραστηριότητες της επιστήμης των υπολογιστών. Να μεταδίδουν,να προωθούν τη γνώση με υψηλής ποιότητα τεχνολογίας και έρευνα και να προσφέρουν κυρίως τα τμήματα των Τ.Ε.Ι., εργαστηριακή υποστήριξη σε θέματα σχετικά με το αντικείμενο της Πληροφορικής με στόχο τη μεγιστοποίηση και την προαγωγή της, μέσα από την απόδοση της εκπαιδευτικής διδασκαλίας και την έρευνα ο οποίος στόχος, έχει σαν αποτέλεσμα να δημιουργηθούν άτομα με ολοκληρωμένη προσωπικότητα και ακέραιο χαρακτήρα, αφού έχουν αποκτήσει τα απαραίτητα εφόδια ώστε να κινηθούν με άνεση και σιγουριά στον διαρκώς εξελισσόμενο χώρο της Πληροφορικής. Για τη σωστή υλοποίηση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών είναι απαραίτητη μία σε βάθος γνώση, όχι μόνο της Επιστήμης της Πληροφορικής, αλλά και του γνωστικού αντικειμένου του πεδίου εφαρμογής. Ειδικότερα, τα αντικείμενα δραστηριότητας στοχεύουν στις εξελίξεις των νέων τεχνολογιών. Τέλος, ασχολούνται με θέματα εφαρμογών με την ανάλυση, σχεδιασμό, ανάπτυξη και διαχείριση συστημάτων επεξεργασίας, αποθήκευσης, ανάκλησης όπως και μετάδοσης πληροφοριών. Η αλματώδης ανάπτυξη των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) τα τελευταία χρόνια και η διείσδυσή τους σε όλες σχεδόν τις παραδοσιακές διαδικασίες παραγωγής αλλά και στην καθημερινή ζωή, οδήγησαν σε κατακόρυφη αύξηση των αναγκών σε προσωπικό εξειδικευμένο στις Τεχνολογίες 109

111 Πληροφορικής και Επικοινωνιών. Η μετάβαση της τεχνολογίας από την θεωρία και την έρευνα στις πραγματικές εφαρμογές είναι ο απώτερος στόχος. Εδώ έγκειται και η διαφοροποίηση των ΤΕΙ από τα πανεπιστήμια. Να μπορέσουν οι σημερινοί φοιτητές, αυριανά στελέχη, όχι μόνο να παρακολουθούν αλλά και να συμμετέχουν στις μελλοντικές εξελίξεις των ανωτέρω επιστημονικών περιοχών με άκρως δημιουργικό και κριτικό πνεύμα. Ουσιαστικά, από τη μία πλευρά φαίνειται, η καλλιέργεια και η ευρύτερη ανάπτυξη μιας επιστημονικής προσωπικότητας, με όλα τα χαρακτηριστικά που την προσδιορίζουν και από την άλλη, η εμβάθυνση και η θεμελίωση της εξειδικευμένης γνώσης στον τομέα της Πληροφορικής. Τριτοβάθμια Εκπαίδευση 110

112 2.12 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ H Πληροφορική, η σχετικά νέα αυτή επιστήμη, ξεκίνησε αρχικά ως ένας τομέας περιορισμένης εμβέλειας. Γρήγορα, όμως, εξελίχθηκε σε ένα συναρπαστικό κράμα θεωρίας και τεχνολογίας με κύριο θέμα μελέτης το πρόβλημα και τον υπολογισμό που εκτείνεται από την μελέτη της θεωρητικής έννοιας του προβλήματος μέχρι την αποτελεσματική επίλυση συγκεκριμένων προβλημάτων πρακτικής αξίας. Ένα από τα πιο σημαντικά φαινόμενα της οικονομικής και κοινωνικής δράσης τόσο σε συλλογικό όσο και σε ατομικό επίπεδο είναι χωρίς αμφιβολία η ραγδαία ανάπτυξη των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών. Η μέχρι σήμερα εμπειρία από την εξέλιξη των ΤΠΕ έχει αποδείξει ότι η εκπαίδευση σε αυτές έχει τόσο μεγάλη σημασία όσο και οι ίδιες οι τεχνολογίες. Το γεγονός αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο για τις σπουδές στην ανώτατη εκπαίδευση του Πανεπιστημίου (Πανεπιστήμια και Πολυτεχνεία) και του τεχνολογικού τομέα (Τ.Ε.Ι.) τομέα, διότι κύριος στόχος τους είναι η παραγωγή εξειδικευμένων επιστημόνων. Η ζωή του ανθρώπου έχει το προνόμιο της πνευματικής ανάπτυξης που εξελίσσεται ιδιαίτερα στην εποχή μας με τις μεγάλες τεχνικές και επιστημονικές προόδους που επηρεάζουν και καθορίζεται όλες σχεδόν τις εκδηλώσεις της σύγχρονης ζωής. Απώτεροι στόχοι των τμημάτων Πληροφορικής είναι να προάγουν τη μετάδοση και την ανάπτυξη γνώσεων στην τεχνολογία και την επιστήμη με τη διδασκαλία και την έρευνα, τεχνολογική και εφαρμοσμένη. Να παράσχουν ένα τύπο εκπαίδευσης βασισμένο τόσο στη θεωρητική όσο και την πρακτική προσέγγιση στα Εργαστήρια Πληροφορικής του Τμήματος ενώ όλοι οι φοιτητές έχουν πρόσβαση στο Internet όπως αυτό φαίνεται και στα εργαστήρια του τμήματός μας (Διαχείρισης Πληροφοριών) και γενικά στο Τ.ΕΙ. Καβάλας. Μέσω του κεντρικού τμήματος με τους υπολογιστές του Τ.Ε.Ι., οι φοιτητές/τριες του Τμήματος μπορούν να συμβουλεύονται ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες μέσα από το Διαδίκτυο. Η εκπαίδευση αυτή αποδίδει στην εφαρμογή της επιστημονικής, τεχνολογικής καθώς και καλλιτεχνικής γνώσης. Τα τμήματα αυτά στοχεύουν στην ικανοποίηση της συνεχούς εξάσκησης των μαθητών και της συνεχούς εκπαίδευσής τους. 111

113 Συμπερασματικά, έχοντας προσφέρει η Πληροφορική στην τριτοβάθμια εκπαίδευση όλα τα απαραίτητα εφόδια που απαιτούνται,αφού κατά κύριο λόγο έχουν αποκτήσει τα άτομα θεωρητική και τεχνική εκπαίδευση, έχουν τις καλύτερες προϋποθέσεις για να πραγματοποιήσουν δικές τους επιχειρηματικές δραστηριότητες ή ακόμα και να στελεχώσουν επιχειρήσεις. 4 (ΔΕΠΠΣ) : Διαθεματικό Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών Πληροφορικής, Υπουργείο Εθνικής Παιδείας Και Θρησκευμάτων. 5 (ΕΠΠΣ) : Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών Πληροφορικής, Υπουργείο Εθνικής Παιδείας Και Θρησκευμάτων. 6 Οι μαθητές χρησιμοποιούν με ή χωρίς τη βοήθεια του εκπαιδευτικού τον υπολογιστή ως γνωστικό- διερευνητικό εργαλείο, αναζητούν πληροφορίες, επικοινωνούν και προσεγγίζουν βασικές αρχές που διέπουν τη χρήση της υπολογιστικής τεχνολογίας. 7 Αφορά τις Ε και ΣΤ τάξεις και περιλαμβάνει Προσέγγιση βασικών λειτουργιών και υλικού (μνήμη, επεξεργασία πληροφορίας, επικοινωνία, στοιχεία αρχιτεκτονικής, λειτουργικές μονάδες). 112

114 8 Αφορά τις Ε και ΣΤ τάξεις και περιλαμβάνει χρήση-ενημέρωση βάσεων δεδομένων, δίκτυα (www), επικοινωνία με mail. 9 Αναφέρεται στην κατανόηση βασικών εννοιών της πληροφορικής και συγκεκριμένα στη συγκρότηση ενός γενικού πλαισίου μακροπρόθεσμης οργάνωσης και σχεδιασμού της διδασκαλίας. 10 Συνήθως αυτό το προγραμματιστικό περιβάλλον παρατηρείται στην Γ τάξη Ενιαίου Λυκείου Κατεύθυνσης. 11 Ο κύκλος κατεύθυνσης χαρακτηρίζεται από το τεχνοκεντρικό πρότυπο εισαγωγής της Πληροφορικής στο σχολείο. 12 Τα βασικά σημεία βρίσκονται στην ιστοσελίδα του Τ.Ε.Ι. Καβάλας ( 113

115 2.13 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ Παρουσιάστηκαν όλοι οι σκοποί, στόχοι, άξονες περιεχόμενου, ό,τι αφορά τους εκπαιδευτικούς και τις ώρες διδασκαλίας. Στο σημείο αυτό είναι σκόπιμο να δώσουμε έμφαση συγκριτικά σε όλες τις βαθμίδες της ελληνικής εκπαίδευσης που αφορά όλες αυτές τις πτυχές που αναφέρθηκαν παραπάνω. Κατά κύριο λόγο, (σύμφωνα με τη ΦΕΚ 147Β ) στο δημοτικό σχολείο η Πληροφορική υπάρχει ως μάθημα που διδάσκεται μέσω των άλλων μαθημάτων ενώ υπάρχει ως χωριστό μάθημα που διδάσκεται στο πλαίσιο του Ολοήμερου Σχολείου από καθηγητές της Πληροφορικής. Θεωρείται σαν ένα μάθημα που αποτελεί προαπαιτούμενο για τη χρήση του υπολογιστή, αλλά για μια ευκαιρία επαρκούς και ορθολογικής συνάντησης του παιδιού με τις ΤΠΕ. Όπως αναφέρθηκε καθιερώνεται εβδομαδιαία η Ώρα της Πληροφορικής, που έχει σαν βασική επιδίωξη τη σφαιρική προσέγγιση των διάφορων χρήσεων των ΤΠΕ από όλους τους μαθητές του δημοτικού σχολείου, με σκοπό την εξοικείωσή τους με τον υπολογιστή χωρίς να χρειάζεται ιδιαίτερη προσπάθεια. Στο σημείο αυτό αναφερόμαστε σε συμπεράσματα που καταλήγει η ΕΠΥ (Ελληνική Εταιρεία επιστημόνων Πληροφορικής και Υπολογιστών ) καθώς και η Πανελλήνια Ένωση Καθηγητών Πληροφορικής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης που αφορά το Πρόγραμμα Σπουδών, τα Ωρολόγια Προγράμματα, τον εργαστηριακό εξοπλισμό,το εκπαιδευτικό προσωπικό- επιμόρφωση, και κλείνοντας οτιδήποτε αφορά το εκπαιδευτικό υλικό. 1. Προγράμματα Σπουδών Ωρολόγιο Πρόγραμμα : Γυμνάσιο: Όσον αφορά στο μάθημα της Πληροφορικής στο Γυμνάσιο προτείνεται η αύξηση των ωρών διδασκαλίας ώστε να γίνει 2ωρο την εβδομάδα σε κάθε μία από τις τρεις τάξεις. Επίσης, κρίνεται χρήσιμο να εμπλουτιστεί το Πρόγραμμα Σπουδών αλλά και το σχετικό εκπαιδευτικό υλικό με δραστηριότητες διαθεματικού χαρακτήρα. Λύκειο: Σκόπιμο θεωρείται να εισαχθούν τα μαθήματα επιλογής Εφαρμογές Πληροφορικής/Υπολογιστών να γίνουν 4ωρα (2 ώρες στην Α τάξη και 2ώρες 114

116 στην Β τάξη). Ακόμα το μάθημα επιλογής «Εφαρμογές Πληροφορικής/ Υπολογιστών» κρίνεται σκόπιμο να γίνει υποχρεωτικό (τουλάχιστον στην Α Λυκείου). Σχετικά με το μάθημα «Ανάπτυξη εφαρμογών σε προγραμματιστικό περιβάλλον» προτείνεται η ένταξη του μαθήματος και στη Θετική Κατεύθυνση. ΤΕΕ: Σχετικά με τα Προγράμματα Σπουδών των μαθημάτων των ΤΕΕ, απαιτείται επανασχεδιασμός σε ορισμένα από αυτά ώστε να περικοπεί η ύλη, και να γίνει σαφής προσδιορισμός των προσδοκώμενων αποτελεσμάτων. Ένα ακόμη σημείο που πρέπει να τονισθεί είναι ότι πρέπει να λυθούν τα προβλήματα που εμφανίζονται με την έλλειψη του απαραίτητου λογισμικού ώστε να μπορούν να καλυφθούν οι ανάγκες όλων των μαθημάτων. 2. Εργαστηριακός Εξοπλισμός : Σήμερα, τα περισσότερα Γυμνάσια της χώρας διαθέτουν εργαστηριακό εξοπλισμό ενώ βρίσκεται στη φάση της ολοκλήρωσης η προμήθεια του εργαστηριακού εξοπλισμού των Ενιαίων Λυκείων. Εργαστηριακό εξοπλισμό διαθέτει ένα μέρος των δημοτικών σχολείων. Για την υποστήριξη των σχολικών εργαστηρίων θα μπορούσε να υπάρχει κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό ώστε να καλύπτει τις ανάγκες λειτουργίας των σχολικών εργαστηρίων άμεσα και αποτελεσματικά ή απαιτείται να επιμορφωθούν κατάλληλα οι εκπαιδευτικοί των σχολείων ώστε να μπορούν να ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στην υποστήριξη των εργαστηρίων. Εκτός από την προμήθεια εργαστηριακού εξοπλισμού από το κράτος, τα σχολεία (Δημοτικά, Γυμνάσια και Ενιαία Λύκεια) αποκτούν εξοπλισμό ή αναβαθμίζουν τον ήδη υπάρχοντα. Ένα πρόβλημα είναι εκείνο που συνδέεται με την αξιοπιστία των ηλεκτρονικών υπολογιστών δηλαδή τα μηχανήματα πρέπει να εργάζονται σωστά. Όταν όμως οι μαθητές είναι τοποθετημένοι σε μία τερματική διάταξη και το πρόγραμμα και τα μηχανήματα για μία περίοδο χρόνου δεν λειτουργούν όπως έπρεπε να λειτουργήσουν τότε το αποτέλεσμα είναι να επικρατεί χάος. Επίσης, προτείνεται η δημιουργία σε κάθε νομό πρότυπου εργαστηρίου με πλούσια ηλεκτρονική βιβλιοθήκη, δυνατότητες τηλεδιάσκεψης κ.λ.π., το οποίο θα είναι διαθέσιμο για εξάσκηση, υποστήριξη και πληροφόρηση των εκπαιδευτικών, εκπαιδευτικές επισκέψεις μαθητών και άλλες συναφείς δραστηριότητες. Η ύπαρξη δύο εργαστηρίων 115

117 σε κάθε σχολείο (Γυμνάσιο, Λύκειο) κρίνεται απαραίτητη, ώστε να υποστηριχθεί αποτελεσματικά η διάχυση των ΤΠΕ σε όλο το φάσμα του σχολικού προγράμματος. Αξίζει να προσέξουμε ότι προτείνεται και από την ΕΠΥ και η συντήρηση σχολικών εργαστηρίων καθώς και ιδιαίτερο πρόβλημα είναι αυτό του πρότυπου εργαστηρίου. Αναφερόμενη στο πρότυπο εργαστήριο, θα ήθελα να επισυνάψω ότι ιδιαίτερα στις μέρες μας η δημιουργία ενός πρότυπου εργαστηρίου στην Δ/βάθμια εκπαίδευση είναι αναγκαίο. Ουσιαστικά να υπάρχει μία ηλεκτρονική βιβλιοθήκη όπως και χώρος τηλεεκπαίδευσης. 3. Εκπαιδευτικό προσωπικό Επιμόρφωση : Η λειτουργία των Η/Υ θεωρείται πολύπλοκη και το εκπαιδευτικό προσωπικό δύσκολα θα τους πλησιάσει και θα τους χρησιμοποιήσει σωστά. Το γεγονός αυτό αποκτά ιδιαίτερη σημασία για τη χώρα μας όπου το διδακτικό προσωπικό όχι από δική του ευθύνη έχει σχεδόν πλήρη άγνοια του θέματος. Οπότε σκόπιμο θεωρείται, να σχεδιαστούν και να υλοποιηθούν προγράμματα επιμόρφωσης 13 που να υποστηρίζονται από διαφορετικά τμήματα για την κάλυψη διαφόρων αναγκών (π.χ. τα τμήματα Πληροφορικής για την υποστήριξη σε θέματα επιμόρφωσης που άπτονται του γνωστικού αντικειμένου). Παράλληλα, είναι σκόπιμο και χρήσιμο να λειτουργούν προγράμματα ενδοσχολικής επιμόρφωσης και για τους καθηγητές της Πληροφορικής. Προς αυτή την κατεύθυνση, μπορούν να αξιοποιηθούν ήδη επιμορφούμενοι καθηγητές Πληροφορικής για την επιμόρφωση των υπολοίπων σε θέματα εκπαιδευτικού λογισμικού, αξιοποίησης υπαρχόντων τίτλων εκπαιδευτικού λογισμικού στα πλαίσια των μαθημάτων πληροφορικής. Κλείνοντας είναι σημαντικό να οργανώνονται συνέδρια /ημερίδες κ.λπ. στις οποίες να μπορούν να συμμετέχουν οι καθηγητές Πληροφορικής και να παρουσιάζονται εργασίες εκπαιδευτικών, να συζητούνται θέματα της ειδικότητας. Ποιος είναι ο ρόλος του δασκάλου σε μια τάξη με υπολογιστές ; «η γνωστική ανάπτυξη του μαθητή είναι αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης δασκάλου και μαθητή και ότι η μάθηση δεν είναι μια ατομική υπόθεση αλλά μια κοινωνική, επικοινωνιακή διαδικασία, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και κριτικοί μπροστά σε κάθε πρόγραμμα εκπαιδευτικού λογισμικού». 116

118 4. Εκπαιδευτικό υλικό: Λύκειο: Τα βιβλία που διατίθενται για το μάθημα «Ανάπτυξη εφαρμογών σε προγραμματιστικό περιβάλλον» χρειάζονται σε ορισμένα σημεία καλύτερη οργάνωση και εμπλουτισμό με παραδείγματα. ΤΕΕ: Όσον αφορά στο έντυπο εκπαιδευτικό υλικό 14 για τα μαθήματα των ΤΕΕ, κρίνεται σκόπιμο τα βιβλία να γίνουν πιο προσιτά για τους μαθητές, να καλύπτουν τα εργαστηριακά μαθήματα και κυρίως τις ανάγκες των μαθητών. Συμπερασματικά, είναι εύλογο να αναφερθούν και ορισμένοι προβληματισμοί οι οποίοι είναι : Αν θα εισαχθεί η πληροφορική ως κανονικό μάθημα στο οποίο θα αξιολογούνται οι μαθητές. Σε ποια βαθμίδα εκπαίδευσης θα εισαχθεί το μάθημα αυτό και ποια ηλικία είναι κατάλληλη σε κάθε περίπτωση ώστε να είναι αφομοιώσιμο το αντικείμενο; Ποιο θα είναι το περιεχόμενο σπουδών, ποιος θα το καθορίσει και ποια θα είναι η έκταση για κάθε ηλικία; Από ποια βιβλία θα διαβάσουν οι μαθητές; Υπάρχουν οι ειδικοί για την εγγραφή τους; Ποιοι θα διδάξουν το συγκεκριμένο αντικείμενο; 117

119 Σε ποιο χρονικό διάστημα θα διδάσκονται; Αν διδάσκονται μέσα στο ωράριο λειτουργίας του σχολείου θα πρέπει κάποια άλλα αντικείμενα να περιορισθούν ή να περικοπούν; Ποια θα είναι αυτά τα μαθήματα; Υπάρχουν διαθέσιμοι εργαστηριακοί χώροι για την εγκατάσταση των Η/Υ; Υπάρχουν οι διαθέσιμοι οικονομικοί πόροι για την αγορά του εξοπλισμού για όλα τα σχολεία και την διαρκή ανανέωσή τους ώστε να είναι συμβατά με τα νέα δεδομένα και τις απαιτήσεις του εκπαιδευτικού προγράμματος; Υπάρχει η απαιτούμενη εμπειρία για τη διδασκαλία της πληροφορικής σε όλες τις βαθμίδες; Θα διδάσκεται το μάθημα από καθηγητές ειδικότητας ή από τον ίδιο τον δάσκαλο; Αν το μάθημα ανατεθεί στους δασκάλους, ποιος και πότε θα τους επιμορφώσει εφόσον βέβαια το αποδεχθούν πρώτα οι ίδιοι; 5.Αξιολόγηση Με την εκπαιδευτική αξιολόγηση επιδιώκεται κατά την άποψη πολλών η διαπίστωση της υλοποίησης των σκοπών που είχαν τεθεί στη διάρκεια θα λέγαμε ενός διδακτικού έτους. Η αξιολόγηση έχει ως αποτέλεσμα τον εντοπισμό των λαθών στα οποία προβαίνουν οι εκπαιδευόμενοι. Η αξιολόγηση είναι μία εργασία όπου τα μέρη, οι διαδικασίες ή ακόμα και τα αποτελέσματα ενός προγράμματος εξετάζονται για να διαπιστώσουμε αν είναι ικανοποιητικά, ειδικά σε αναφορά με τους σκοπούς του προγράμματος που έχει τεθεί, τις προσδοκίες ή ακόμα και τα πρότυπα. Ακόμη, θεωρείται η προσπάθεια που αποσκοπεί στον καθορισμό της αποτελεσματικότητας μια εκπαιδευτικής προσπάθειας, στον υπολογισμό της επιτυχίας στην προσπάθεια υλοποίησης ορισμένων σκοπών και στη διευκόλυνση της λήψης εκπαιδευτικών και άλλων αποφάσεων. Συμπερασματικά θα έλεγα λοιπόν ότι η αξιολόγηση ορίζεται ως η προσπάθεια για τη συλλογή πληροφοριών που θα χρησιμεύσουν στην κρίση της αξίας ενός προγράμματος, μιας διαδικασίας, ενός αποτελέσματος, ενός σκοπού ή ακόμα και της πιθανής χρησιμότητας ορισμένων εναλλακτικών λύσεων που σχεδιάστηκαν για την υλοποίηση συγκεκριμένων σκοπών. Ουσιαστικά να διαπιστωθεί το βάθος των γνώσεων που έχει αποκτήσει ο μαθητής με σκοπό να έχουν τη δυνατότητα οι μαθητές 118

120 να χρησιμοποιούν αυτές τις γνώσεις που έχει αποκτήσει για να ερμηνεύσουν ορισμένα γεγονότα. Στο σημείο αυτό είναι σκόπιμο να αναφερθούν τα είδη αξιολόγησης τα οποία είναι η ποσοτική αξιολόγηση η οποία αναφέρεται στην ποσότητα των γνώσεων δηλαδή αναφέρεται στους διδακτικούς μαθησιακούς στόχους και αξιολογεί ο εκπαιδευτικός κατά πόσο με τη διδακτική διαδικασία που εφάρμοσε πέτυχε τους στόχους του και η ποιοτική αξιολόγηση που αναφέρεται σε ποιοτική συμπεριφορά της σκέψης δηλαδή αναφέρεται στους παιδαγωγικούς στόχους για τους οποίους θα πρέπει να αποκτά τη βεβαιότητα μέσω της αξιολόγησης κατά πόσο τους εφάρμοσε. Οι μέθοδοι λοιπόν αξιολόγησης μπορούν να γίνουν με ερωτήσεις από τον ίδιο τον καθηγητή, με γραπτές δοκιμασίες τα λεγόμενα τεστ, με εργασίες. Κατ αρχήν οι ερωτήσεις μπορούν να απαντηθούν γραπτώς ή ακόμη και προφορικώς για να μπορέσει ο εκπαιδευτικός να έχει μία συνολική εικόνα της διδασκαλίας του και να μπορέσει να καταλάβει εάν και κατά πόσο επιτεύχθηκε ο στόχος και σκοπός αυτής της διδασκαλίας του. Παραπάνω έγινε μία αναφορά στα είδη της αξιολόγησης στις γνώσεις, στις ικανότητες και δεξιότητες της σκέψης, επομένως ανάλογα με τα αντικείμενα της αξιολόγησης θα χρησιμοποιήσουμε και τις κατάλληλες τεχνικές. Α) για την αξιολόγηση της ποσότητας των γνώσεων μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις ακόλουθες τεχνικές : Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Ερωτήσεις συμπλήρωσης κενού Ερωτήσεις διαζευκτικής απάντησης ή του τύπου «Σωστό-Λάθος» Ερωτήσεις αντιστοίχισης ή σύζευξης Β) για την αξιολόγηση γνώσεων και κριτικής ικανότητας : Ερωτήσεις κλειστού τύπου Ερωτήσεις ανοικτής απάντησης Γ) για την αξιολόγηση συνθετικής ικανότητας : Ερωτήσεις ευρύτερης ανάπτυξης Ερωτήσεις σύντομης απάντησης Ερωτήσεις για τον έλεγχο της ικανότητας να ερμηνεύει ο μαθητής/ μαθήτρια εικόνες, σχήματα, διαγράμματα, πίνακες, ιστογράμματα. 119

121 Υπάρχουν και άλλοι τύποι αξιολόγησης: Η αρχική ή διαγνωστική αξιολόγηση. Η διαµορφωτική αξιολόγηση (formative evaluation). Η τελική ή αθροιστική αξιολόγηση (summative evaluation). ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΝΙΑΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΤΕΕ ΑΕΙ/ΤΕΙ Εποπτικό μέσο Αυτοδύναμο Αυτοδύναμο Αυτοδύν- Κάλυψη Εποπτικό μέσο διδασκαλίας, Γνωστικό Γνωστικό αμο αναγκών διδασκαλίας, Γνωστικό Αντικείμενο. Αντικείμενο. Γνωστικό της ΣΚΟ- ΠΟΙ Γνωστικό διερευνητικό εργαλείο, διερευνητικό εργαλείο, Εργαλείο Εφόδια για ανταπόκριση στις βασικές Ανάπτυξη ικανοτήτων και δεξιοτήτων στη Αντικείμενο. Θεωρητική κατάρτιση κοινωνίας με γνώσεις, δεξιότητες Εργαλείο επικοινωνίας. έννοιες και χρήση και και και επικοινωνίας. Σφαιρική όρους των αξιοποίηση των προσαρμογή εμπειρίες αντίληψη ΤΠΕ. υπολογιστικών σε νέα στις λειτουργιών και δικτυακών δεδομένα διάφορες υπολογιστή τεχνολογιών. τεχνολογίες τεχνολογικός αλφαβητισμός Τεχνοκεντρικό ΣΤΟ- ΧΟΙ Πολλαπλό εργαλείο δουλειάς, ο η/υ βρίσκεται σε μία γωνιά εργασίας. Ολοκληρωμένο πρότυπο Πραγματολογικό πρότυπο πρότυπο και πραγματολογικό Τεχνοκεντρικό πρότυπο 120

122 Η μετάβαση της τεχνολογίας Εκπαίδευση στην Πληροφορική και Πληροφορική στην Εκπαίδευση (κύριο σημείο είναι ότι προκύπτει από τους γενικούς στόχους ο πληροφορικός αλφαβητισμός) Οι στόχοι επικεντρώνονται σε γνώσεις,δεξιότητες και λιγότερο σε στάσεις και αξίες. Βασικές έννοιες της τεχνολογίας, Εισαγωγή στη χρήση του Συνθετικές εργασίες, Δραστηριότητες με χρήση λογισμικού, γλώσσες προγραμματισμ ού καθώς και υπηρεσίες Internet. από τη θεωρία και την έρευνα στις πραγματικές εφαρμογές υπολογιστή, προγράμματα εφαρμογών, Δίκτυα Γνωριμία με τον Γνωρίζω τον Γνωρίζω τον Ανάλυση ΑΞΟ- ΝΕΣ ΠΕΡΙΕ ΧΟΜΕ ΝΟΥ Η/Y, παιχνίδι και μάθηση με τον υπο λογιστή, ξενάγηση στο διαδίκτυο, προ φυλάξεις και εργονομία, συνεργασία η/υ Παίζω και μαθαίνω με τον η/υ Επικοινωνώ Ηλεκτρονικά η/υ Επικοινωνώ με τον υπολογιστή Χρήση εργαλείων προβλήματος, Σχεδίαση αλγορίθμου, Υλοποίηση σε προγραμματιστι κό περιβάλλον, στην ομάδα. έκφρασης και Αξιολόγηση - επικοινωνίας, τεκμηρίωση 121

123 ανακάλυψης και δημιουργίας. ΩΡΕΣ ΔΙΔΑΣ ΚΑΛΙΑ Σ 1ώρα/εβδομάδα 1ώρα/εβδομάδα 2ώρες/εβδομάδα Ανάλογα με τον κλάδο. Ανάλογα με το αρμόδιο τμήμα Πληροφορικής Σχήμα 14 : Συγκεντρωτικός πίνακας όλων των βαθμίδων 13 Στην πληροφορική, πολύ συχνά οι μαθητές ξεπερνούν σε δεξιότητες ή και σε επιμέρους γνώσεις το δάσκαλο και αυτό αν δε προσεχτεί προκαλεί ανεπιθύμητες συνέπειες, με αποτέλεσμα τα προγράμματα επιμόρφωσης. 14 Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων (ΥΠ.Ε.Π.Θ) 122

124 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΩΣ ΕΠΟΠΤΙΚΟ - ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΜΕΣΟ- ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ 3.1 Έννοια του υπολογιστή ως εποπτικού μέσου διδασκαλίας Κατ αρχήν, είναι σκόπιμο να αναφερθεί κανείες στην έννοια του υπολογιστή ως εποπτικού μέσου διδασκαλίας. Τα εποπτικά μέσα διδασκαλίας τα διακρίνει η μεγάλη αξία και σημασία που έχουν για όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Υποβοηθούν τη μάθηση και συντελούν στην αισθητοποίηση του προφορικού λόγου. Ένα από τα εποπτικά μέσα για τη διδασκαλία θεωρείται και ο υπολογιστής. Ο υπολογιστής λοιπόν σαν εποπτικό μέσο διδασκαλίας παίζει σημαντικό ρόλο στη δημιουργία σαφών και ορθών παραστάσεων γύρω από τα διδασκόμενα θέματα και όχι μόνο αλλά και διατηρούν αυτές τις παραστάσεις.η διδασκαλία όταν συνοδεύεται από τον η/υ γίνεται περισσότερο κατανοητή και δημιουργεί πιο σαφείς και ορθές παραστάσεις. Στο σημείο αυτό είναι αξιοσημείωτο να αναφέρουμε και μία έκφραση του Ηράκλειτου ότι τα μάτια είναι οι καλύτεροι και ακριβέστεροι μάρτυρες από τα αυτιά. Οι οπτικές παραστάσεις θα λέγαμε, ότι όχι μόνο διατηρούνται περισσότερο χρονικό διάστημα αλλά επανέρχονται και με μεγαλύτερη ευκολία και ακρίβεια στην μνήμη μας. Επίσης, διεγείρει, συγκρατεί και συγκεντρώνει την προσοχή των μαθητών. Εδώ η προσοχή παίζει εξαιρετικό ρόλο για τη μάθηση. Χωρίς προσοχή δεν είναι δυνατή η απόκτηση και συγκράτηση των γνώσεων. Η προσοχή όλων των μαθητών είναι συγκεντρωμένη εντατικά στην οθόνη του υπολογιστή και τίποτα δεν μπορεί να την αποσπάσει. Ένα άλλο χαρακτηριστικό του ως μέσο, θα λέγαμε ότι προκαλεί έντονο ενδιαφέρον, το οποίο είναι μια από τις ουσιαστικότερες προϋποθέσεις μάθησης. Πέραν, το έντονο και υψηλό ενδιαφέρον τους όμως για θέματα που ανταποκρίνονται στις προτιμήσεις τους, κεντρίζει και το ενδιαφέρον και για θέματα τα οποία αδιαφορούν. 123

125 Εποπτικό μέσο ο Η/Υ Χρησιμοποιώντας τον υπολογιστή ως μέσο, κατ αρχήν εξοικονομούμε περισσότερο χρόνο καθ όλη τη διάρκεια της διδασκαλίας των μαθημάτων απ ότι θα γινόταν χωρίς τη χρήση του και κατά δεύτερον αισθητοποιεί την διδασκαλία. Όσον αφορά την αισθητοποίηση της διδασκαλίας, αυτή πραγματοποιείται με την καλύτερη αξιοποίηση των αισθήσεων στην απόκτηση γνώσεων. Σημαντικό λοιπόν ρόλο σ αυτή δίνει ο υπολογιστής που επιτυγχάνεται η αισθητή και ορατή παράσταση του αντικειμένου της διδασκαλίας. Συμπερασματικά, χρησιμοποιώντας τον υπολογιστή διοχετεύονται γνώσεις, εκσυγχρονίζει την εκπαίδευση και συνδυάζονταιι θεωρία και πράξη. Όσον αφορά την διοχέτευση γνώσεων, με την αξιοποίηση του υπολογιστή ως εποπτικού μέσου προσφέρονται πληροφορίες και γνώσεις σε κλίμα ενδιαφέροντος και προσοχής. Με τη βοήθειά του συμπληρώνονται και βελτιώνονται οι γνώσεις που μεταδίδονται με την προφορική διδασκαλία, αναλύονται καλύτερα σύνθετα θέματα, λύνονται πιο ευχάριστα οι απορίες με συμμετοχή και των μαθητών με αποτέλεσμα οι μαθητές να γίνονται ικανότεροι για να εκπληρώσουν το καθήκον τους για να μάθουν αυτά που τους προσφέρει η διδασκαλία. Ακόμη, έγινε αναφορά στο ότι με την εισαγωγή του υπολογιστή στα σχολεία εκσυγχρονίζετε η εκπαίδευση, γίνεται λοιπόν ταχύρυθμη, πιο ελκυστική. Κλείνοντας για να είναι περισσότερο αποδοτική και επιτυχής απέναντι στους μαθητές η διδασκαλία, απαραίτητος θεωρείται ο συνδυασμός θεωρίας και πράξης. Σκοπός λοιπόν είναι η διδασκαλία να γίνει πρακτική και εργαστηριακή παρά να είναι θεωρητική, αφηρημένη και άτονη που εδώ οι μαθητές δε θεωρούν με ζήλο και προθυμία το μάθημά τους. Έτσι λοιπόν οι γνώσεις που μεταδίδονται με το συνδυασμό αυτό, διατηρούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα στη μνήμη μας χωρίς να αλλοιωθούν. 124

126 3.2 Η Πληροφορική ως εκπαιδευτικό μέσο στα άλλα γνωστικά αντικείμενα ( ) Η φάση αυτή συνίσταται από τη σφαιρική προσέγγιση η οποία προτείνει τους "Υπολογιστές στα Σχολεία" (Micros in Schools) στην Αγγλία, την "Πληροφορική ΓιαΌλους" (Informatique Pour Tous - IPT) στη Γαλλία, ενώ αντίστοιχα προγράµµατα εισαγωγής των υπολογιστών εξελίσσονται στις ΗΠΑ και στις άλλες ανεπτυγµένες χώρες. Πρέπει να σηµειωθεί ότι στις ΗΠΑ η εισαγωγή υπολογιστών στο σχολικό σύστηµα προωθήθηκε από ερευνητές και εκπαιδευτικούς αλλά κυρίως από τη βιοµηχανία και την αγορά. Η αποκεντρωτική δοµή του εκπαιδευτικού συστήµατος και ο σκληρός ανταγωνισµός προσφορών από τις εταιρείες για εξοπλισµό σε υλικό και λογισµικό οδήγησε στην ένταξη ποικιλίας υλικού και λογισµικού στα σχολεία των ΗΠΑ, αλλά παράλληλα και τη δηµιουργία σηµαντικών διαφορών ανάµεσά τους. Πρόκειται συνεπώς για µια περίοδο γενικευµένης εισαγωγής της πληροφορικής σε όλες τις βαθµίδες της εκπαίδευσης. Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι, η φάση αυτή προτείνει τη γενικευμένη εισαγωγή της Πληροφορικής και των τεχνολογιών γενικότερα σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, τόσο ως αυτοδύναμο γνωστικό αντικείμενο όσο και ως εκπαιδευτικό μέσο στο πλαίσιο των άλλων γνωστικών αντικειμένων. 125

127 Η δεκαετία του 80 υπήρξε αναµφισβήτητα η περίοδος κατά την οποία γενικεύτηκαν οι προσπάθειες της εισαγωγής και της ένταξης της πληροφορικής και των νέων τεχνολογιών στα διάφορα εκπαιδευτικά συστήµατα. Ωστόσο, µόλις στα µέσα της δεκαετίας υιοθετήθηκε η εισαγωγή της πληροφορικής στα εκπαιδευτικά συστήµατα των ανεπτυγµένων χωρών. Πριν τη γενικευµένη εισαγωγή προϋπήρξε µια περίοδος προβληµατισµών και γενικότερων αναζητήσεων για το πως και από που πρέπει να αρχίσει η εισαγωγή των υπολογιστών στο σχολείο. Η εισαγωγή των υπολογιστών γίνεται κατά κανόνα µέσα από ολοκληρωµένα προγράµµατα σε επίπεδο επικράτειας και µε συνεργασία διαφόρων φορέων. Παρακάτω παρουσιάζονται τα βασικά πορίσµατα που αναπτύχθηκαν στα πλαίσια δύο εκθέσεων (αρχές της δεκαετίας του 80) όπου και συνοψίζονται οι προβληµατικές της εποχής και το θεωρητικό πλαίσιο που χαρακτήρισε την είσοδο του υπολογιστή στο σχολικό σύστηµα. 126

128 H έκθεση του J.-C. Simon (1980) Προτείνει την κατάρτιση για όλους στην πληροφορική, συνιστώντας τη συνέχιση των προηγούµενων εµπειριών, προπαντός στο επίπεδο του γυµνασίου και του λυκείου [Simon, 1980]. Σχετικά µε την πρωτοβάθµια εκπαίδευση, στην έκθεση αναπτύσσεται µια προβληµατική, η οποία θέτει µια σειρά από ενδιαφέροντα και επίκαιρα ερωτήµατα. O προβληµατισµός συνοψίζεται στο γιατί πρέπει να εισαχθεί η πληροφορική, από την πρώτη κιόλας βαθµίδα, στην εκπαίδευση. ύο είναι οι βασικοί λόγοι που υποστηρίζουν, µέσα από την έκθεση, µια τέτοια εισαγωγή. Aφενός, για µια παιδαγωγική που εντάσσει τη χρήση των πληροφορικών µηχανών ως µέσο, και αφετέρου, η πληροφορική ως παιδαγωγικός στόχος. Aλλά, δεν διαφαινόταν επίκαιρο την εποχή αυτή, η θεώρηση µιας γενικευµένης εισαγωγής τωνπληροφορικών µέσων στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση. Oι επικαλούµενοι λόγοι τοποθετούνται σε δύο επίπεδα. Στο πρώτο επίπεδο αναφέρονται αιτίες οικονοµικής και τεχνικής φύσης καθώς και προβλήµατα υλικοτεχνικής υποδοµής. Στο δεύτερο επίπεδο, προβάλλονται ενδοιασµοί παιδαγωγικής υφής. Tα πληροφορικά µέσα για εκπαιδευτική χρήση πρέπει να αποτελέσουν αντικείµενο διεπιστηµονικών ερευνών και προσαρµογών. Ως συµπέρασµα, η έκθεση θεωρεί ότι, µε τη κατάσταση των ερευνών, τα πληροφορικά εργαλεία δεν µπορούν να θεωρηθούν σαν καθολικό παιδαγωγικό µέσο, εντούτοις παρουσιάζουν εξαιρετικό παιδαγωγικό ενδιαφέρον σε ποικίλες και ιδιαίτερες περιπτώσεις. Kάτω από το πρίσµα αυτό, προτείνονται δύο δρόµοι ερευνών: η ιδασκαλία µε τη Bοήθεια Yπολογιστή ( ι.b.y.) και η γλώσσα LOGO. H έκθεση του B. Schwartz (1981) Mια άλλη έκθεση το 1981, προσδιορίζει τους στόχους της πληροφορικής στην γενική εκπαίδευση [Schwartz, 1981]. Oι στόχοι αυτοί προσανατολίζονται προς δύο κύριες κατευθύνσεις: ο υπολογιστής ως εργαλείο µάθησης και ως στοιχείο της γενικής κουλτούρας. O υπολογιστής ως εργαλείο µάθησης, συνιστά την πρώτη κατεύθυνση, στα πλαίσια της οποίας µπορούµε να διακρίνουµε τα παρακάτω ρεύµατα: - O ρόλος της ιδασκαλίας µε τη Bοήθεια Yπολογιστή ( ι.b.y.), - µέσο για την καλυτέρευση των επιδόσεων στα µαθηµατικά και στη γλώσσα, 127

129 - το παιδαγωγικό σύστηµα της LOGO. O υπολογιστής και η πληροφορική ως στοιχείο γενικής κουλτούρας, συγκροτούν τη δεύτερη κατεύθυνση, της οποίας κύριοι άξονες είναι: - Eυαισθητοποίηση στην επεξεργασία της πληροφορίας, στην τεχνική και πληροφορική διάσταση του περιβάλλοντος, - εισαγωγή στην αλγοριθµική και κατανόηση από τους µαθητές του τι είναι ο προγραµµατισµός, δείχνοντάς τους το ενδιαφέρον που παρουσιάζει καθώς επίσης και τα όριά του. Πρόκειται συνεπώς για την εξοικείωση του παιδιού, από την πιο µικρή ηλικία, µε τα πληροφορικά αντικείµενα, κατά τρόπο ώστε να γίνει ικανό να ενεργεί στα πλαίσιά τους και να τα χρησιµοποιεί µε κάποια σχετική άνεση. H παραπάνω θεώρηση εµπεριέχει δύο συµπληρωµατικές πτυχές: τη διανοητική πτυχή, στα πλαίσια της οποίας το παιδί οφείλει να κατανοήσει αυτό το οποίο κάνει όταν χρησιµοποιεί πληροφορικά αντικείµενα. Την ηθική και πολιτική πτυχή, στα πλαίσια της οποίας είναι απαραίτητο το παιδί να κατανοήσει τα πληροφορικά εργαλεία, µέσα από την προοπτική της κατάρτισης του µελλοντικού πολίτη, συνειδητού και αυτόνοµου όντος σε ένα σύγχρονο κοινωνικό και τεχνολογικό περιβάλλον. Για την εφαρµογή των στόχων αυτών, η έκθεση κάνει τις ακόλουθες προτάσεις: 1. H πληροφορική, ως παιδαγωγικό µέσο, συνεπάγεται την κατάρτιση µε τη βοήθεια της πληροφορικής (το παιδαγωγικό έρεισµα οδηγεί επιπλέον στη ανάπτυξη της πολιτισµικής διάστασης των πληροφορικών µέσων). 2. H πληροφορική ως παιδαγωγικός στόχος συνεπάγεται µια κατάρτιση στην πληροφορική. Eίναι εµφανές λοιπόν ότι, ήδη από τις απαρχές της εισαγωγής της πληροφορικής στην εκπαίδευση, γίνεται σαφής διάκριση ανάµεσα στην πληροφορική ως αντικείµενο µάθησης και την πληροφορική ως παιδαγωγικό και διδακτικό µέσο. Πρέπει εντούτοις να τονισθεί ότι οι πολλαπλοί τρόποι θεώρησης της εφαρµογής της πληροφορικής και των νέων τεχνολογιών γενικότερα στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση έγιναν αντικείµενο έντονων συζητήσεων και προβληµατισµών από πολύ νωρίς στο χώρο των παιδαγωγών. 128

130 Μπορούµε να συνοψίσουµε σε επτά τα προτεινόµενα επιχειρήµατα όλων αυτών που προωθούν την εισαγωγή της πληροφορικής στο σχολείο. Oρισµένοι από τους λόγους αναφέρονται στις σχέσεις του σχολείου µε το περιβάλλον του, ενώ άλλοι σχετίζονται άµεσα µε τον παιδαγωγικό προβληµατισµό. Tο πρώτο επιχείρηµα αναφέρεται στον ανταγωνισµό του ιδιωτικού τοµέα, στις απαιτήσεις της προσαρµογής του σχολείου στα νέα δεδοµένα της τεχνολογικής εξέλιξης. H πληροφοριοποίηση της κοινωνίας επιβάλλει νέες οικονοµικές επιταγές τις οποίες το σχολείο πρέπει απαραιτήτως να λάβει υπόψη του.o υπολογιστής επιτρέπει µια καλύτερη κατάρτιση του πνεύµατος και, λόγω της ορθολογικής του πτυχής, µια πειθαρχία σκέψης. Tα νέα διδακτικά µέσα έχουν σηµαντικά διδακτικά πλεονεκτήµατα που ξεπερνούν κατά πολύ τα χρησιµοποιούµενα µέχρι τώρα σχολικά εποπτικά µέσα. Tα επιχειρήµατα που επικεντρώνονται γύρω από µια παιδαγωγική της µάθησης έχουν συµβάλλει κατά πολύ στο να προχωρήσει η παιδαγωγική έρευνα, ενώ εξαιτίας της καινοτοµικής και «επαναστατικής» τους πτυχής έχουν νοµιµοποιήσει την εισαγωγή των τεχνολογιών στην εκπαίδευση. Tο τελευταίο επιχείρηµα, αν και δεν χρησιµοποιείται πολύ συχνά, υπονοείται µέσα στον προβαλλόµενο προβληµατισµό κυρίως όταν πρόκειται για την πρωτοβάθµια εκπαίδευση, και στηρίζεται στην πτυχή - παιχνίδι, στον ελκυστικό δηλαδή τρόπο προσέγγισης, των νέων τεχνολογικών εργαλείων η οποία παίζει ρόλο θετικού κίνητρου (motivation) για τους µαθητές. Συµπερασµατικά, όλες οι προτεινόµενες θεωρίες των τελευταίων χρόνων που σχετίζονται µε τις νέες µεθόδους µάθησης καθώς και όλες τις προτάσεις που έχουν γίνει για την εισαγωγή των νέων εκπαιδευτικών τεχνολογιών. 129

131 3.3 Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών ως μέσο διδασκαλίας και μάθησης (μετά το 1990)- Απολογισμός και Προοπτικές H ιλιγγιώδης εξέλιξη του υλικού και του λογισµικού τα τελευταία χρόνια συνιστά ένα νέο δεδοµένο που ανατρέπει πολλούς από τους καθιερωµένους προσανατολισµούς και θέτει εκ νέου το ζήτηµα µιας συνολικής θεώρησης του προβλήµατος της εισαγωγής των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση. Tο γεγονός αυτό έχει επιτρέψει µια σηµαντική πτώση του κόστους η οποία οδήγησε µε τη σειρά της σε βαθιές αλλαγές των κοινωνικών αναπαραστάσεων στις αλληλεπιδράσεις µε τον υπολογιστή. Aν ο υπολογιστής συνιστούσε µια σπάνια και πολύπλοκη µηχανή, επαγγελµατικό µηχάνηµα χωρίς πρόσβαση από τον κοινό των θνητών, η έκρηξη της µικροπληροφορικής κατά τη δεκαετία του 80, τον μετέτρεψε προοδευτικά σε ένα µοντέρνο µέσο «υψηλής τεχνολογίας». Στη σηµερινή εποχή, γενικεύεται η διάδοσή του και έχει µετατραπεί σε ένα καταναλωτικό αντικείµενο καθηµερινής χρήσης, τουλάχιστον στις προηγµένες χώρες. Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια οι υπολογιστές έχουν πάρει πλέον τη θέση τους στα σχολικά συστήµατα των ανεπτυγµένων χωρών. Άλλοτε ως εργαλείο διδασκαλίας και µάθησης στα διάφορα γνωστικά αντικείµενα, ενίοτε αντικείµενο γνώσης αυτό καθαυτό, γνωστικό εργαλείο για προσωπική έκφραση και οικοδόµηση, µέσο για τη διαχείριση του σχολικού περιβάλλοντος, απασχολεί όλο και περισσότερους εκπαιδευτικούς στις διάφορες εκπαιδευτικές βαθµίδες. Oι νέες εκπαιδευτικές τεχνολογίες θα έχουν τη τύχη των παιδαγωγικών οπτικοακουστικών µέσων; Ή αντιθέτως η χρήση των νέων πληροφορικών µέσων θα δηµιουργήσει νέες διδακτικές καταστάσεις και θα επιτρέψει την επίτευξη παραδοσιακών στόχων παρώθησης και µάθησης; Είναι δυνατό να επιτευχθεί, µε αισθητό τρόπο, ουσιαστική αύξηση της αποδοτικότητας του σχολικού συστήµατος διδάσκοντας γρηγορότερα (απόδειξη, διασαφήνιση), σταθερότερα (αποµνηµόνευση), σε περισσότερους µαθητές (εξ αποστάσεως εκπαίδευση), επιφέροντας νέες γνώσεις (τεχνική κουλτούρα) και προσεγγίζοντας τη διδασκαλία µε την αποκτηµένη από το χώρο εµπειρία των µαθητών; 130

132 Ένα γεγονός είναι σήµερα σίγουρο: ο υπολογιστής, πάνω στον οποίο τα διάφορα σχολικά συστήµατα είχαν εναποθέσει πολλές ελπίδες για να βγουν από τη βαθιά κρίση τους, δεν έχει επιφέρει προς το παρόν καµιά ριζική επανάσταση. Oι περισσότερες κριτικές επικεντρώνονται πάνω στην πτυχή της πληροφορικής ως αυτόνοµο διδακτικό αντικείµενο, πτυχή για την οποία τα αποτελέσµατα των ερευνών είναι και τα περισσότερο αµφιλεγόµενα. Για παράδειγµα, η προσπάθεια εξοβελισµού της πληροφορικής (και του προγραµµατισµού) από το αναλυτικό πρόγραµµα, φαίνεται από την άποψη που διατυπώνει το Γαλλικό Eθνικό Συµβούλιο Προγραµµάτων Σπουδών του ότι «είναι άχρηστο να θεσπίσουµε µια διδασκαλία σύλληψης και λειτουργίας των µηχανηµάτων και του λογισµικού της πληροφορικής πριν από το πανεπιστήµιο». εν γίνεται λοιπόν πλέον λόγος για εισαγωγή των µαθητών στον προγραµµατισµό (τεχνοκεντρική προσέγγιση), στη χρησιµοποίηση δηλαδή συµβολικών γλωσσών υψηλού εννοιολογικού επιπέδου για την επίτευξη συγκεκριµένων γνωστικών στόχων. Aντίθετα, οι µαθητές οφείλουν να είναι ικανοί να χρησιµοποιήσουν πληροφορικά µέσα όπως ο επεξεργαστής κειµένου, οι βάσεις δεδοµένων, άλλο ειδικό λογισµικό και εκπαιδευτικά προγράµµατα στα πλαίσια κάθε µαθήµατος (πραγµατολογική προσέγγιση). H προτεραιότητα στα πλαίσια αυτά µετατίθεται πλέον στην ενσωµάτωση της χρησιµοποίησης των πληροφορικών εργαλείων στην παιδαγωγική πράξη (και φαίνεται συνεπώς η τάση προς το ολοκληρωµένη προσέγγιση εισαγωγής). 3.4 ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΠΡΟΤΥΠΟ Ή ΟΛΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ Στο πρότυπο αυτό η πληροφορική αποτελεί ένα εργαλείο μάθησης σε όλο το αναλυτικό πρόγραμμα. Χαρακτηρίζεται από τη διδασκαλία της χρήσης των νέων τεχνολογιών και η χρήση τους ενσωματώνεται στα επιμέρους γνωστικά αντικείμενα του προγράμματος σπουδών. Τα θέματα που αφορούν στους υπολογιστές και στις νέες τεχνολογίες διδάσκονται μέσα από όλα τα γνωστικά αντικείμενα του σχολείου και δε συνιστούν ιδιαίτερο γνωστικό αντικείμενο. Ιδιαίτερα σημαντική θέση έχουν εδώ οι εφαρμογές απλών εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τη διδασκαλία διαφόρων μαθημάτων μέσα από τα οποία γίνεται και ο αλφαβητισμός στους υπολογιστές για παράδειγμα ο προγραμματισμός διδάσκεται μέσα στο μάθημα των μαθηματικών. 131

133 Τέλος η ένταξη της πληροφορικής στο δημοτικό αντιμετωπίζεται μέσα από την προοπτική του ολοκληρωμένου μοντέλου. 3.5 ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ Με αφορμή ότι αδυναμεί η βραχυπρόθεσμη εφαρμογή της ολοκληρωμένης προσέγγισης και ότι είναι αναγκαίος ο αλφαβητισμός στη χρήση των υπολογιστών, αυτό έχει ως αποτέλεσμα στο να οδηγηθούμε στο πραγματολογικό πρότυπο. Το τελευταίο αυτό πρότυπο, θα λέγαμε ότι είναι ο συνδυασμός του τεχνοκεντρικού και ολοκληρωμένου προτύπου. Ουσιαστικά είναι η διδασκαλία μαθημάτων Πληροφορικής με παράλληλη ένταξη της χρήσης των τεχνολογιών στη διδακτική και μαθησιακή διαδικασία. Συμπερασματικά, συνδυάζει παιδαγωγικά πλεονεκτήματα γιατί οι νέες τεχνολογίες πέραν του ότι αποτελούν ένα γνωστικό αντικείμενο που θεωρείται στις μέρες μας απαραίτητο για τον τεχνολογικό αλφαβητισμό των μαθητών, αποτελούν και ένα πρωτόγνωρο εποπτικό πολύ-μέσο και γνωστικό εργαλείο διδασκαλίας για όλα λοιπόν τα μαθήματα, καθώς θα έλεγα ότι αποτελεί και μία πηγή πληροφόρησης και επικοινωνίας με τον κόσμο της γνώσης. Τέλος, στο γυμνάσιο η πληροφορική αντιμετωπίζεται μέσα από την προοπτική του πραγματολογικού μοντέλου εισαγωγής των νέων τεχνολογιών. 132

134 3.6 ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗΣ : ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΜΕΣΟ Ο υπολογιστής στο σχολείο μπορεί να χρησιμοποιηθεί: α) ως εργαλείο που είναι απαραίτητο να το μάθει ο μαθητής προκειμένου να μπει στην αγορά εργασίας ή να συνεχίσει τις σπουδές του. β) ως μέσον για την εκμάθηση διαφόρων γνωστικών αντικειμένων και τη συλλογή πληροφοριών. Έτσι, η ανάλυση, θα γίνει με βάση τη διάκριση: α) διδασκαλία για την εκμάθηση χρήσης του υπολογιστή και β) διδασκαλία με τη χρήση υπολογιστή α) διδασκαλία για την εκμάθηση χρήσης του υπολογιστή Από τη στιγμή που έγινε η εισαγωγή των η/υ στα σχολεία είναι φανερή η διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στους όρους διδασκαλία για την εκμάθηση χρήσης του υπολογιστή ή αλλιώς εκπαίδευση στους υπολογιστές και ανάμεσα στον όρο διδασκαλία με τη χρήση υπολογιστή ή εκπαίδευση με υπολογιστές. Ο όρος «Εκπαίδευση στους υπολογιστές», ταυτίστηκε με την έκφραση αλφαβητισμός στους υπολογιστές. Αυτός ο διαχωρισμός είναι σημαντικός για τους εξής τρεις λόγους : 1)όταν εμφανίστηκαν οι πρώτοι μικρουπολογιστές στα τέλη του 1976 ήταν αρκετά δύσχρηστοι με αποτέλεσμα να απαιτούνταν ορισμένες τεχνικές γνώσεις για τη χρήση και τη λειτουργία τους. Η εμφάνισή τους συνοδεύτηκε από μία ορολογία η οποία έπρεπε να μαθευτεί ώστε να υπάρχει η δυνατότητα συννενόησης. Έρχεται λοιπόν με τη σειρά του το σχολείο το οποίο είναι υποχρεωμένο να δώσει στους μαθητές τις τεχνικές αυτές γνώσεις όσο και την ορολογία που χρειαζόταν. 2) η έλλειψη ενημέρωσης μπορεί να οδηγήσει στην ταύτιση της εκπαιδευτικής χρήσης του υπολογιστή με την εξοικείωση των μαθητών στη χρήση του υπολογιστή. 3) ο τελευταίος λόγος λοιπόν είναι ότι δεν υπάρχουν έτοιμα προγράμματα. Έτσι δημιουργήθηκε η ανάγκη να μαθευτούν ορισμένες γλώσσες προγραμματισμού. Συμπερασματικά, η σημασία του όρου εκπαίδευση στους υπολογιστές 15, δεν αφορά τόσο την εξοικείωση στη χρήση τους, όσο την εκμάθηση της χρήσης ορισμένων βασικών προγραμμάτων. 133

135 β) διδασκαλία με τη χρήση υπολογιστή Αντίθετα, η εκπαίδευση με υπολογιστές 16 θα μπορούσε να χωριστεί σε δύο κατευθύνσεις : 1) στα έτοιμα εκπαιδευτικά προγράμματα για υπολογιστές δηλαδή σε αυτά που έχουν σχέση με την υποβοήθηση της διδασκαλίας για τα διάφορα γνωστικά αντικείμενα του σχολικού προγράμματος και 2) την κατανόηση των λογικομαθηματικών σχέσεων μέσα από την εκμάθηση ορισμένων γλωσσών προγραμματισμού. Η είσοδος των υπολογιστών ως εποπτικού μέσου διδασκαλίας στην εκπαίδευση δημιουργεί ποικίλες αντιδράσεις και απόψεις. Η χρήση Η/Υ ανοίγει το δρόμο για να ξεφύγει ο εκπαιδευτικός από τη ρουτίνα της «παράδοσης-εξέτασης» του μαθήματος και να γίνει σύντροφος του μαθητή στο ταξίδι της γνώσης. Στην εκπαίδευση ο υπολογιστής μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εποπτικό μέσο διδασκαλίας σε όλα τα μαθήματα. Οι υπολογιστές μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για τη διευκόλυνση και προώθηση σημαντικών στόχων της μάθησης στους τομείς όλων των γνωστικών αντικειμένων. Αυτό μπορεί να γίνει με τη χρήση εκπαιδευτικού λογισμικού που δεν θα αποτελεί μόνο μία εναλλακτική μορφή βιβλίου σε ηλεκτρονική μορφή αλλά και θα προωθεί μέσα από τις κατάλληλες μεθόδους νέες δυνατότητες μάθησης. Με την κατασκευή πρωτότυπων προγραμμάτων εκπαιδευτικού λογισμικού θα δημιουργηθούν ευκαιρίες προώθησης και στήριξης διαδικασιών με τις οποίες ο δάσκαλος δεν είναι αρκετά εξοικειωμένος. Ο υπολογιστής είναι ένα νέο τεχνικό μέσο που έχει εισαχθεί και αξιοποιείται ήδη στην εκπαίδευση με διάφορους τρόπους, ένας από τους οποίους θα λέγαμε ότι ο υπολογιστής αντιμετωπίστηκε στην εκπαιδευτική και μαθησιακή διαδικασία και ως εποπτικό μέσο διδασκαλίας. Ως εποπτικό μέσο, διαφέρει από τα κλασικά εποπτικά μέσα δεδομένου ότι τα διάφορα λογισμικά που έχουν αναπτυχθεί για τη διδασκαλία διαφόρων γνωστικών αντικειμένων προσφέρουν εικόνα, ήχο, μουσική, κείμενο, γραφικά, κ.α. αξιοποιώντας πολυμεσικές δυνατότητες του υπολογιστή αλλά προσφέρουν επί πλέον ποικίλες διαδικασίες αλληλεπίδρασης με τον εκπαιδευόμενο εφόσον έχουν προβλεφθεί τέτοιου είδους διαδικασίες κατά το σχεδιασμό και την ανάπτυξή τους. Ο σύγχρονος υπολογιστής αποτελεί ένα άριστο και πολυδύναμο εποπτικό μέσο με την προϋπόθεση ότι το εκπαιδευτικό λογισμικό που χρησιμοποιείται ανταποκρίνεται στις δυνατότητες και τις ανάγκες της διδασκαλίας και της μάθησης στους διάφορους τομείς της γνώσης. 134

136 3.7 ΟΙ Η/Υ ΣΑΝ ΓΝΩΣΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ - ΧΡΗΣΕΙΣ Στην κλασσική προσέγγιση χρήσης των Νέων Τεχνολογιών στην εκπαίδευση, εξειδικευµένο λογισµικό σχεδιάζεται, έτσι ώστε να µεταφέρει αποτελεσµατικά τη γνώση στους µαθητευόµενους. Η πληροφορία και η ευφυΐα ενσωµατώνονται στον κώδικα του λογισµικού. Η προσέγγιση της χρήσης του Η/Υ ως γνωστικού εργαλείου καταργεί το στάδιο του σχεδιασµού και της διαδικασίας ανάπτυξης. Τα γνωσιακά εργαλεία είναι γενικευµένα υπολογιστικά εργαλεία που σκοπό έχουν να ενεργοποιήσουν και να διευκολύνουν τις γνωσιακές διαδικασίες. Τα γνωστικά εργαλεία υποστηρίζουν, καθοδηγούν και επεκτείνουν τις διαδικασίες σκέψης αυτών που τα χρησιµοποιούν. Είναι εργαλεία κατασκευής γνώσης που µπορούν να χρησιµοποιηθούν σε πολλούς τοµείς. Οι µαθητές/τριες χρησιµοποιώντας αυτά τα εργαλεία αναγκάζονται να σκεφθούν βαθύτερα για το περιεχόµενο αυτών που µαθαίνουν, ενώ η διαδικασία της µάθησης διευκολύνεται. Τα γνωστικά εργαλεία και τα περιβάλλοντα µάθησης που υιοθετήθηκαν ή αναπτύχθηκαν για να λειτουργήσουν σαν πνευµατικοί σύντροφοι και να βοηθήσουν στην ανάπτυξη κριτικής σκέψης και μάθησης υψηλού επιπέδου περιλαµβάνουν : βάσεις δεδοµένων, λογιστικά φύλλα, δίκτυα, έµπειρα συστήµατα, λογισµικό κατασκευής multimedia εφαρµογών, γλώσσες προγραµµατισµού, λογισµικό επικοινωνίας, περιβάλλοντα συνεργατικής µάθησης. 135

137 3.7.1 ΒΑΣΕΙΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Για παράδειγµα όταν οι σπουδαστές/ριες χτίζουν βάσεις γνώσης µε βάσεις δεδοµένων (data bases), σηµασιολογικά δίκτυα ή έµπειρα συστήµατα, πρέπει να αναλύσουν τα σχετικά πεδία, να αναπτύξουν τα νοητικά µοντέλα που τα αναπαριστούν και να παρουσιάσουν αυτό που καταλαβαίνουν µε τους όρους του µοντέλου που χρησιµοποιούν Τα λογιστικά φύλλα σαν γνωσιακά εργαλεία Τι είναι τα λογιστικά φύλλα Ένα λογιστικό φύλλο είναι µία εφαρµογή σχεδιασµένη για να αντικαταστήσει τα λογιστικά συστήµατα που στηρίζονταν στο µολύβι και στο χαρτί. Παρέχει ένα ηλεκτρονικό φύλλο εργασίας που αποτελείται από ένα πλέγµα ή ένα πίνακα µε στήλες και γραµµές. Η τοµή µιας γραµµής µε µία στήλη δίνει την διεύθυνση ενος κελιού. Κάθε κελί µπορεί να περιέχει αριθµούς (values), κείµενο (labels) ή τύπους και συναρτήσεις (formulas and functions). Τα λογιστικά φύλλα έχουν τρεις βασικές λειτουργίες : αποθηκεύουν, υπολογίζουν και παρουσιάζουν πληροφορίες (συνήθως αριθµητικά δεδοµένα) Πώς τα λογιστικά φύλλα χρησιµεύουν σαν γνωσιακά εργαλεία Τα λογιστικά φύλλα µπορούν να λειτουργήσουν σαν γνωστικά εργαλεία ενισχύοντας και αναδιοργανώνοντας τις πνευµατικές λειτουργίες. Τα λογιστικά φύλλα υποστηρίζουν δραστηριότητες επίλυσης προβληµάτων ίνοντας την κατάσταση ενός προβλήµατος µε πολύπλοκες ποσοτικές σχέσεις, τα λογιστικά φύλλα µπορούν να χρησιµοποιηθούν για να αναπαραστήσουν αυτές τις σχέσεις. Η σκέψη «τι θα γινόταν εάν», η οποία υποστηρίζεται από τα λογιστικά φύλλα είναι ουσιαστική για την ανάλυση αποφάσεων. Αυτή η συλλογιστικά απαιτεί από τις εκπαιδευόµενες 136

138 να πάρουν υπ όψη τους τις συνέπειες των συνθηκών ή των εναλλακτικών δυνατοτήτων, γι αυτό εµπλέκουν σκέψη υψηλής τάξης. ΟΙ Η/Υ ΣΑΝ ΕΠΟΠΤΙΚΑ ΜΕΣΑ & ΣΑΝ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΒΟΗΘΗΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ Τα µέσα και οι τεχνολογίες έχουν εισαχθεί στα σχολεία γιατί πιστεύεται ότι µπορούν να έχουν θετικά αποτελέσµατα στη διδασκαλία και την µάθηση. Οι νέες τεχνολογίες στην εκπαίδευση χρησιµοποιούνται παραδοσιακά σαν μεσολαβητές της πληροφορίας, κοινωνοί της γνώσης και βοηθοί/ εκπαιδευτές των μαθητών/ μαθητριών. Ο Η/Υ είναι ένα εργαλείο ικανό να βοηθήσει τον δάσκαλο στην εκπαιδευτική διαδικασία σε πάρα πολλά αν όχι σ όλα τα μαθήματα του Αναλυτικού Προγράμματος. Για τον λόγό αυτό η γνώση της χρήσης του Η/Υ γίνεται κατά γενική ομολογία αναγκαία και απαραίτητη για όλους τους εκπαιδευτικούς. Kρίσιμοι παράγοντες για να ενσωματωθεί ο Η/Υ στη σχολική ζωή, είναι να υπάρξουν κοινωνικά προσαρμοσμένοι παιδαγωγικοί στόχοι. Κυριότερος στόχος είναι να χρησιμοποιηθεί η τεχνολογία για εκπαιδευτικούς στόχους δηλ. Πώς θα χρησιμοποιήσει ο εκπαιδευτικός τον Η/Υ 1. για να πετύχει τους επιδιωκόμενους παιδαγωγικούς στόχους. 2. για να δημιουργήσει συνθήκες που θα διευκολύνουν την μάθηση 3. για να εμψυχώσει τους μαθητές, ώστε ο Η/Υ να γίνει εργαλείο ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ. Ο Η/Υ σαν εποπτικό μέσο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να στηρίξει την προσπάθεια του εκπαιδευτικού να γίνει πιο αποτελεσματικός στη διδασκαλία του κυρίως με τρεις τρόπους όπως φαίνεται και στο παρακάτω σχήμα:σαν εποπτικό μέσο 1. Σαν εποπτικό μέσο 2. Σαν εργαλείο παραγωγής βοηθητικών μέσων διδασκαλίας 3. Σαν εργαλείο αποθήκευσης, δικών του εργασιών ή των μαθητών του. 137

139 Σαν εποπτικό μέσο ο Η/Υ μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να παράγουμε παιδαγωγικά βοηθήματα : 1. Ήχος Φωνή 2. Γραπτό Κείμενο 3. Απλά οπτικά Βοηθήματα 4. Πίνακας 5. Προβολές 6. Internet ΗΧΟΣ ΦΩΝΗ Για να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες του Η/Υ στην επεξεργασία του Ήχου και της Φωνής μπορούμε να παρουσιάσουμε ηχογραφημένες : 1. Συνεντεύξεις 2. Συζητήσεις 3. Αφηγήσεις 138

140 Τα ακουστικά κομμάτια θα πρέπει να είναι σύντομα για να εκμεταλλευτούμε τα πλεονεκτήματα του. ΓΡΑΠΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Τα γραπτά βοηθήματα είναι ποικίλα και αφορούν όλα τα μαθήματα. Με τα προγράμματα της Microsoft Word μπορώ να δημιουργήσω εκπαιδευτικά φυλλάδια, συνθετικές σημειώσεις, ερωτηματολόγια, συλλογές ασκήσεων, κείμενα προς ανάλυση ή σύνταξη κ.ά. Με τα γραπτά κείμενα οι παιδαγωγικοί στόχοι του γνωστικού πεδίου προσαρμόζονται στον προσωπικό ρυθμό του μαθητή με αποτέλεσμα η παρακίνηση είναι μεγάλη και ο μαθητής συνήθως δραστηριοποιείται δημιουργικά. Τι μπορώ να κάνω; 1. Μορφοποίηση κειμένων 2. Φύλλα εργασιών για όλα τα γνωστικά αντικείμενα Τι μπορούν να κάνουν οι μαθητές 1. Εφημερίδα 2. Αφίσα 139

141 ΑΠΛΑ ΟΠΤΙΚΑ ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ Είναι γνωστό ότι τα οπτικά βοηθήματα διευκολύνουν την μάθηση. Η δυσκολία βρίσκεται στο να επιλέξουμε το πιο αποτελεσματικό. Παρακάτω παρουσιάζουμε τις βασικές κατηγορίες από τα οπτικά βοηθήματα: 1. Φωτογραφίες 2. Σχέδια 3. Χάρτες 4. Γραφικές παραστάσεις 5. Συνδυασμός των παραπάνω Φωτογραφίες Η φωτογραφία αποτελεί ένα πολύ ρεαλιστικό βοήθημα αφού αποτυπώνει την πραγματικότητα και περιέχει πολλές λεπτομέρειες. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι η θέα του πραγματικού έχει ιδιαίτερη σημασία για την επίτευξη προσωπικών στόχων στο συναισθηματικό πεδίο. Τα προγράμματα με τα οποία μπορούμε να φωτογραφίσουμε με τον Η/Υ είναι τα εξής: 1. Acdsee 2. Adobe Photoshop 3. Corel Photo-paint Σχέδια Τα σχήματα είναι πιο αποτελεσματικά για την κατανόηση ιδεών, για την παρουσίαση μιας δομής, ενός μηχανισμού χωρίς όμως πολλές λεπτομέρειες. Χάρτες Οι χάρτες επίσης είναι χρήσιμοι για κάποια συγκεκριμένα μαθήματα όπως η Ιστορία και η Γεωγραφία. Γραφικές παραστάσεις Οι γραφικές παραστάσεις είναι πιο αφηρημένες, όμως αποτελούν μια βολική 140

142 διαδικασία για να παρουσιαστεί μια αφηρημένη έννοια στους μαθητές. Το πρόγραμμα Microsoft Excel είναι αυτό που μπορεί να κατασκευάσει πίνακες και γραφικές παραστάσεις. ΠΡΟΒΟΛΕΣ Για να πραγματοποιήσουμε μια προβολή σε σωστές συνθήκες ο εκπαιδευτικός πρέπει να είναι εξοικειωμένος με το χειρισμό των μηχανημάτων. Μια γενική πρόβα πάντα είναι απαραίτητη. Μπορώ να προβάλω: 1. Διαφάνεια 2. Ταινία 3. Εκπαιδευτικό λογισμικό 4. Internet Για να πραγματοποιήσω μια προβολή με διαφάνειες χρειάζομαι εκτός από τις διαφάνειες και το μηχάνημα προβολής. Οι διαφάνειες διακρίνονται σε: Απλές διαφάνειες Διαφάνειες για Φωτοτυπικό Διαφάνειες για Η/Υ 1. Για εκτυπωτή inject 2. Για εκτυπωτή Laser Διαφάνεια Το προγράμματα Microsoft PowerPoint είναι αυτό με το οποίο μπορώ να δημιουργήσω διαφάνειες Ταινία Με την προβολή μιας ταινίας έχουμε το πλεονέκτημα να εισάγουμε τους μαθητές στην πραγματικότητα και είναι ένα καλό μέσο για να επιτύχουμε συναισθηματικούς στόχους καθώς επίσης και την διδασκαλία εννοιών και αρχών. Απαραίτητη προϋπόθεση για να προβάλλουμε ταινία με τον Η/Υ είναι η συσκευή DVD Player. 141

143 Εκπαιδευτικό λογισμικό Το εκπαιδευτικό λογισμικό είναι ένα πρόγραμμα πληροφορικής που χρησιμοποιείται στην εκπαιδευτική διαδικασία και διαμορφώνεται προοδευτικά Internet Το διαδύκτιο κατάφερε να αλλάξει ριζικά τη μορφή επικοινωνίας, αφού καθένας μπορεί να αναζητήσει πληροφορίες για ένα θέμα που τον ενδιαφέρει ή να επικοινωνήσει με άλλους χρήστες. Τι μπορώ να κάνω; 1. Σύνδεση με το Διαδύκτιο 2. Αποστολή & Παραλαβή 3. Δημιουργία Βιβλιοθήκης Ιστοσελίδων 4. Κατασκευή Ιστοσελίδων ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΝΤΑΙ ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΕΠΟΠΤΙΚΑ ΜΕΣΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΑ ΜΕ ΤΟΝ Η/Υ ΟΠ ΚΑΜΕΡΑ "EDUCAM MULTIMEDIA" (1/3" CCD με μικρόφωνο) Η Κάμερα συνδέεται σε τηλεόραση και σε Η/Υ με ειδική κάρτα γραφικών 142

144 ΟΠ ΚΑΜΕΡΑ "EDUCAM STUDENT" (1/4" CCD) Η Κάμερα συνδέεται σε τηλεόραση και σε Η/Υ με ειδική κάρτα γραφικών ΟΠ ΚΑΜΕΡΑ "EDUCAM MIC" (1/4" CCD) Η Κάμερα συνδέεται με Η/Υ με ειδική κάρτα γραφικών. 143

145 3.8 ΤΗΛΕ-ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ Σε πολλές χώρες καθιερώνεται η εκπαίδευση από απόσταση, με τη βοήθεια κατάλληλων προγραμμάτων για ηλεκτρονικό υπολογιστή. Με τον όρο "Εκπαίδευση εξ αποστάσεως" ορίζεται η απόκτηση γνώσεων και ικανοτήτων με έμμεση πληροφόρηση και καθοδήγηση που περιλαμβάνει όλες τις τεχνολογίες και άλλες μορφές μάθησης από απόσταση. Έτσι τα άτομα που είναι αναγκασμένα να ζουν σε περιοχές που βρίσκονται μακριά από εκπαιδευτικά ιδρύματα, μπορούν να απολαμβάνουν το δικαίωμα στη μόρφωση, αρκεί να διαθέτουν υπολογιστή. Η επίδοση της φοίτησής τους από απόσταση ελέγχεται από εκπαιδευτικό ίδρυμα που έχει αναλάβει τη μόρφωσή τους με τη βοήθεια του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι ένας όρος, ο οποίος καλύπτει ένα σύνολο διαφόρων μορφών διδασκαλίας που χρησιμοποιούνται από σχολεία, Πανεπιστήμια, ΤΕΙ καθώς και ΑΕΙ και όχι μόνο. Με τον όρο αυτό καλύπτεται το σύνολο των ατόμων που επιλέγουν ένα είδος εκπαίδευσης διαφορετικό από αυτό που έχουμε συνηθίσει μέχρι σήμερα (παρακολούθηση μαθημάτων σε αίθουσες ιδρυμάτων), δηλαδή, άτομα που επιλέγουν να κάνουν μαθήματα από το σπίτι ή από το χώρο εργασίας τους. Ο όρος εξ αποστάσεως εκπαίδευση 17, περικλείει ένα σύνολο όρων που δεν είναι κατ ανάγκην συνώνυμοι, αλλά χρησιμοποιήθηκαν κατά καιρούς για να περιγράψουν το εύρος της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Η χρήση νέων τεχνολογιών συμβάλλει θετικά στη μαθησιακή ικανότητα των μαθητών όσον αφορά την ανάπτυξη δεξιοτήτων και την εμβάθυνση σε κάποιο συγκεκριμένο γνωστικό πεδίο. Ο Η/Υ έχει αποτελέσει το σύγχρονο εποπτικό εργαλείο τόσο για το μαθητικό πληθυσμό όσο και για τους καθηγητές, βοηθώντας τους να επαναπροσδιορίσουν τον ρόλο τους ως εκπαιδευτές εντός και εκτός τάξης. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τη ραγδαία επέκταση και εξέλιξη του Διαδικτύου κατέστησε το χώρο του Ιστού ένα από τα ποιο δημοφιλή πολυμεσικά περιβάλλοντα εκπαίδευσης. Με τον τρόπο αυτό καταργήθηκε η "γνωστική απομόνωση" των μαθητών και των καθηγητών αφού η έρευνα, πρόσβαση και η ανάκτηση της πληροφορίας άλλαξε οριστικά. Ταυτόχρονα με την τεχνολογική εξέλιξη, αλματώδης πρόοδος πραγματοποιήθηκε στο χόρο της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. 144

146 Εξ αποστάσεως εκπαίδευση Ο όρος αυτός επιλέχθηκε και διατηρείται μέχρι και σήμερα, γιατί συνδυάζει τη μαθησιακή πορεία του διδασκόμενου (στοιχείο μάθησης), όπως και τη διάσταση της εξ αποστάσεως διδασκαλίας (στοιχείο διδασκαλίας): Εξ αποστάσεως εκπαίδευση Εξ αποστάσεως διδασκαλία Εξ αποστάσεως μάθηση Σχήμα 15 : Ορισμός Εκπαίδευσης από Απόσταση Ο όρος αυτός είναι ο μόνος που δηλώνει την απόσταση που χωρίζει τον εκπαιδευόμενο από τον εκπαιδευτή. Αυτό άλλωστε είναι και το βασικό χαρακτηριστικό της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. 145

147 Επικοινωνία μέσω Υπολογιστών στην Εκπαίδευση Τα κυριότερα πλεονεκτήματα είναι "η ανεξαρτησία της επικοινωνίας από την απόσταση και η ανεξαρτησία της από το χρόνο". Αυτές οι έννοιες είναι σημαντικές σύμφωνα με όλους τους ειδικούς και αναφέρονται παρακάτω: Ανεξαρτησία από την απόσταση. Η ανεξαρτησία από την απόσταση επιτυγχάνεται με την δημιουργία των "εικονικών-δυνητικών χώρων συζήτησης." Αυτοί είναι νοητοί χώροι όπου συναντιούνται και συζητούν μεταξύ τους οι χρήστες του δικτύου ηλεκτρονικών υπολογιστών ανεξάρτητα από τον τόπο που βρίσκονται. Σύγχρονη επικοινωνία Στην σύγχρονη επικοινωνία την ίδια χρονική στιγμή όλοι οι εκπαιδευόμενοι μαζί με τον εκπαιδευτή τους πρέπει να είναι συνδεδεμένοι στο δίκτυο και η επικοινωνία γίνεται σε πραγματικό χρόνο. "Αυτή η μορφή επικοινωνίας μπορεί να επιτευχθεί είτε με τηλεδιάσκεψη μέσω του δικτύου υπολογιστών, είτε με χρήση της αμφίδρομης τηλεόρασης ή με video-διάσκεψη μέσω του Internet" (Steiner, 1996). Με το δίκτυο υπολογιστών μπορούν να μεταφέρονται εικόνες και ήχοι σε ψηφιακή μορφή, αρχεία εικόνας (video) και ήχου (audio). 146

148 3.8.1 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Η απόσταση που χωρίζει το διδάσκοντα από το διδασκόμενο, στοιχείο το οποίο διαφοροποιεί την εξ αποστάσεως εκπαίδευση από την πρόσωπο με πρόσωπο διδασκαλία. Την παρεμβολή του εκπαιδευτικού οργανισμού στη μαθησιακή διαδικασία, στοιχείο που τη διαφοροποιεί από την προσωπική κατ ιδίαν μελέτη. Τη χρήση τεχνικών μέσων για τη μεταφορά του περιεχομένου της εκπαίδευσης, συνήθως έντυπου υλικού, σημείο όπου συναντώνται διδάσκων και διδασκόμενος. Τη χρήση τεχνικών μέσων εντύπου, ακουστικού, οπτικού υλικού ή ηλεκτρονικού υπολογιστή - που συνδέουν το διδάσκοντα και το διδασκόμενο και μεταφέρουν το περιεχόμενο του προγράμματος σπουδών. Την εξασφάλιση αμφίδρομης επικοινωνίας, έτσι ώστε ο διδασκόμενος να επωφελείται και /ή ακόμα και από τον άμεσο και ζωντανό διάλογο. Τη δυνατότητα συναντήσεων σε περιστασιακή βάση τόσο για διδακτικούς όσο και για κοινωνικούς σκοπούς Το γεγονός ότι πρόκειται για βιομηχανοποιημένη μορφή εκπαίδευσης, πράγμα το οποίο αν γίνει βέβαια αποδεκτό, διαφοροποιεί ριζικά την εξ αποστάσεως εκπαίδευση από τις άλλες μορφές του φάσματος της εκπαίδευσης. Σχετικά μεγάλος αριθμός φοιτητών που αφήνουν τις σπουδές τους. 147

149 Το κυριότερο όμως από αυτά τα χαρακτηριστικά που μας ενδιαφέρει είναι η χρήση τεχνολογικών μέσων. Στα μαθήματα που παρακολουθούν οι εκπαιδευόμενοι στις συμβατικές αίθουσες των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων (κλασσική εκπαίδευση), ο καθηγητής είναι αυτός που περνάει στους εκπαιδευόμενους γνώσεις που δε θα μπορούσε να τις διαβάσει κανείς μόνο μέσω των βιβλίων. Στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση αυτό αντικαθίσταται κατά κάποιον τρόπο με τα ηλεκτρονικά μέσα, με τα οποία παραδίδεται το υλικό στον εκπαιδευόμενο (μαγνητικές ταινίες, έντυπο υλικό, Η/Υ), το οποίο βέβαια διαμορφώνεται κατάλληλα από τους εκπαιδευτικούς. Μια μορφή εξ αποστάσεως εκπαίδευσης είναι όταν ο εκπαιδευτής δέχεται εκπαιδευτικό υλικό κατάλληλα διαμορφωμένο μέσω ταχυδρομείου, μέσω Η/Υ(διαδίκτυο, ), μέσω οπτικοακουστικού υλικού. Στην περίπτωση αυτή, ο εκπαιδευόμενος δεν έρχεται σε άμεση επαφή με τον εκπαιδευτικό και δεν είναι υποχρεωμένος να παρευρεθεί σε κάποια αίθουσα διδασκαλίας, είτε μόνος του είτε με άλλους εκπαιδευόμενους. Στην τηλεδιάσκεψη, όπως όλοι οι μαθητές συμμετέχουν σε πραγματικό χρόνο έτσι μπορεί να παραδίδεται και το διδακτικό υλικό, αν και αυξάνεται το κόστος. Παρόλα αυτά οι εκπαιδευόμενοι μπορούν να θέτουν ερωτήσεις έμμεσα μέσω ή άλλων τηλεπικοινωνιακών τεχνολογιών Επίσης όμως, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση θεωρείται και η μορφή όπου οι εκπαιδευόμενοι συγκεντρώνονται σε αίθουσες διδασκαλίας οι οποίες είναι εξοπλισμένες με τεχνολογικό εξοπλισμό (τηλεοράσεις, προβολείς εικόνας, Η/Υ μικρόφωνα, βιντεοκάμερες) και ο καθηγητής βρίσκεται σε μία ανάλογη αίθουσα σε κάποιο εκπαιδευτικό ίδρυμα που μπορεί και να βρίσκεται σε άλλη χώρα ή στην άλλη άκρη της ίδιας χώρας. Έτσι λοιπόν ο ηλεκτρονικός υπολογιστής θεωρείται το κυριότερο μέσο για την εκπαίδευση από απόσταση. Παρακάτω φαίνονται ορισμένες περιπτώσεις που χρησιμοποιείται ο Η/Υ ως μέσο. Τηλεδιάσκεψη µέσω Η/Υ Συζητήσεις µέσω Η/Υ (IRC, ICQ, Chat-room) SMS Ηλεκτρονικό ταχυδροµείο 148

150 3.8.2 ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΤΗΛΕ-ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Τηλε-εκπαίδευση Η εξ αποστάσεως μάθηση είναι η διαδικασία εκμάθησης μέσα από σύγχρονες τεχνολογίες με ασύρματες ή ενσύρματες μεθόδους. Ο εκπαιδευόμενος έχει συνήθως πλήρη έλεγχο του ρυθμού προόδου, ενώ ταυτόχρονα υπάρχει διαθέσιμη ή κατά βούληση υποστήριξη από τον εκπαιδευτή - καθηγητή. Η υποστήριξη είναι απαραίτητη, αφού στην αντίθετη περίπτωση θα μιλούσαμε μόνο για αυτοεκπαίδευση, η οποία θα μπορούσε να γίνει με άλλα μέσα π.χ. με ένα βιβλίο ή ένα εκπαιδευτικό CD-ROM. Η χρήση του Internet αποτελεί την πλέον κατάλληλη επιλογή για επαγγελματική κατάρτιση εξ' αποστάσεως, αφού προσφέρει τα ακόλουθα πλεονεκτήματα: Αυτονομία χρόνου. Μείωση των δαπανών από έξοδα μεταφοράς - ταξιδιού και διαμονής. Απεριόριστος πρακτικά αριθμός εκπαιδευομένων, δραστική μείωση ανάγκης προγραμματισμού δασκάλων, αιθουσών, εκπαιδευομένων. Προσαρμοστικότητα του ρυθμού μάθησης, στις ανάγκες των εκπαιδευομένων 18. Παρακολούθηση της πορείας των εκπαιδευομένων από καθηγητές και ανατροφοδότησήτους. ΠιστοποίησηΔεξιοτήτωνήΓνώσεων. Αμεσότητα στην επικοινωνία με τον εκπαιδευτή και τους συν-εκπαιδευόμενους. 149

151 Άμεση και οικονομική ενημέρωση του εκπαιδευτικού υλικού, σύμφωνα με τις ανάγκες που προκύπτουν από τις ταχείες αλλαγές στα αντικείμενα εκπαίδευσης. Ηλεκτρονική διαχείριση της εκπαιδευτικής διαδικασίας και ελάττωση της γραφειοκρατίας ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ Oι μορφές εκπαίδευσης από απόσταση στην πράξη δεν εφαρμόζονται πάντοτε. Συχνά εμφανίζεται η εξής δυσκολία: "η παρεμβολή του μέσου προκαλεί μεταβολές στη διαδικασία μετάδοσης της πληροφορίας και στην οργάνωση της επικοινωνίας". Δηλαδή η ανθρώπινη επικοινωνία μεταβάλλεται με την παρεμβολή του μέσου. Όσες αλλαγές και αν γίνουν στην εκπαίδευση θα εξακολουθήσουμε να χρειαζόμαστε ειδικά προγράμματα που διευκολύνουν την εκπαίδευση και ονομάζονται "εικονικοί-δυνητικοί δάσκαλοι," εκπαιδευτικό υλικό ("εικονικά δυνητικά βιβλία"), πραγματικούς και εικονικούς χώρους όπου κυρίως θα παρέχεται εκπαίδευση ("εικονικά-δυνητικά σχολεία"), συντονισμένες συναντήσεις που θα διευκολύνουν την εκπαίδευση ("τηλετάξεις") και κύκλους μαθημάτων ("βασική εκπαίδευση" και "προγράμματα μαθημάτων"). Οι άνθρωποι σκέπτονται με ποιους τρόπους μπορούν να χρησιμοποιήσουν την τεχνολογία των δικτύων υπολογιστών για να παρέχουν εκπαίδευση και οι ειδικοί έχουν αρχίσει να προτείνουν επαναστατικές λύσεις και πολυδάπανες προτάσεις για το μέλλον της εκπαίδευσης, οι οποίες όμως δεν είναι απόλυτα σαφείς και δεν ξέρουμε τι επιρροή θα έχουν. Ένας φιλόσοφος θέτει κάποια ερωτηματικά. Πιστεύει ότι "οι πολίτες πρέπει να αρχίσουν να εκφράζουν τους προβληματισμούς τους και τις απόψεις τους σχετικά με τους νέους πιθανούς τρόπους εκπαίδευσης. Να ερωτηθούν με ποιους τρόπους μπορούν τα σημερινά ιδρύματα να παρέχουν τις νέες μορφές εκπαίδευσης, πόσο αποτελεσματικές μπορεί να είναι αυτές, ποιοι θα είναι αυτοί που ίσως να ζημιωθούν οικονομικά; Είναι σημαντικό να προσέξουμε μερικά επιχειρήματα που αναφέρει, τα οποία φανερώνουν πολλές αδυναμίες του νέου συστήματος εκπαίδευσης που δεν διακρίνονται εύκολα. 150

152 Εμπορευματοποίηση Η ανάγκη να υπάρχει ο δάσκαλος καθοδηγητής Η κοινωνική ανισότητα μεταξύ των πλούσιων και των φτωχών παιδιών Έλλειψη σωστού εκπαιδευτικού περιεχομένου. 151

153 3.8.4 ΤΗΛΕ-ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΜΕΣΩΝ Η/Υ ΓΙΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ Η εκπαίδευση από απόσταση, απευθύνεται και σε ειδικές κατηγορίες ατόμων με κινητικά προβλήματα που δεν μπορούν να βγουν από το σπίτι και να παρακολουθήσουν κανονικά μαθήματα στο σχολείο. Για τα άτομα αυτά δημιουργούνται ειδικές υπηρεσίες χειρισμού του υπολογιστή, όπως ανίχνευση της κίνησης των ματιών του χρήστη με ενσωματωμένη κάμερα στον υπολογιστή και αυτόματη ενεργοποίηση των εντολών χωρίς να χρειάζεται να χρησιμοποιήσει ο χρήστης ποντίκι ή πληκτρολόγιο. Τα άτομα με ειδικές ανάγκες μπορούν να έχουν ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση και παρακολουθούν το μάθημα μιας τάξης από απόσταση. Όταν η επικοινωνία γίνεται με γραπτά κείμενα, αυτό ενισχύει την ανωνυμία των εκπαιδευόμενων και έτσι μπορούν να αποκρύψουν από τους άλλους ότι είναι τυφλοί ή έχουν κινητικά προβλήματα και να συμμετέχουν ως ίσοι στην επικοινωνία. Ένα τεχνολογικό μέσο που μπορεί να χρησιμοποιήσει ένας τυφλός, είναι ένα σύστημα που συνθέτει φωνή και του ανακοινώνει τα μηνύματα που εμφανίζονται στην οθόνη, ή μπορεί να χρησιμοποιήσει ζωντανή επικοινωνία με ήχο μέσω του Internet. H ισότητα δίνει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση στο άτομο με ειδικές ανάγκες. Του δίνει δυνατότητα να επικοινωνήσει με άτομα που ίσως θα δίσταζαν να επικοινωνήσουν μαζί του πρόσωπο με πρόσωπο, διότι συχνά τα άτομα με ειδικές ανάγκες απομονώνονται από τους άλλους και αποτελούν ξεχωριστή μειονότητα. Η εκπαίδευση από απόσταση δίνει στους μαθητές με ειδικά προβλήματα ένα περιβάλλον στο οποίο έχουν αποτελεσματική επικοινωνία με ειδικούς καθηγητές που τους βοηθούν να υπερνικήσουν τις φυσικές δυσκολίες και να αποκτήσουν πλήρη εκπαίδευση. Δημιουργούνται κοινότητες ατόμων με ειδικές ανάγκες και μπορούν να εκπαιδευτούν μαζί ομάδες ατόμων που αντιμετωπίζουν κοινά προβλήματα. Το άτομο με ειδικές ανάγκες έχει πρόσβαση στις νέες τεχνολογίες, και έχει στη διάθεση του ένα πλήθος προγραμμάτων και υπηρεσιών. Ψυχολόγοι και σύμβουλοι που κατοικούν σε μακρινές περιοχές, επικοινωνούν μαζί του και του παρέχουν οδηγίες από απόσταση. Μία πηγή πληροφοριών για την εκπαίδευση των κωφών υπάρχει στη διεύθυνση. Οι περισσότεροι άνθρωποι σήµερα είναι πολύ δύσκολο να φανταστούν την ζωή τους χωρίς το υπολογιστή και το Internet. Με αυτόν εξασφαλίζουν την 152

154 πρόσβαση τους σε µια ποικιλία πληροφοριών, στις ειδήσεις, στα , στις αγορές και στην εκπαίδευση. Ωστόσο για τα άτοµα χωρίς κάποια ειδική ανάγκη είναι πολύ εύκολο να χρησιµοποιήσουν τον υπολογιστή και να εκµεταλλευτούν όλες τις δυνατότητες του. Όµως τα άτοµα µε ειδικές ανάγκες αντιµετωπίζουν πολλά προβλήµατα όταν επιχειρούν να χρησιµοποιήσουν τον υπολογιστή. Πληκτρολόγιο οθόνης Το πληκτρολόγιο οθόνης είναι ένα από τα μέσα που χρησιμοποιούν τα παιδιά με ειδικές ανάγκες. Ένας σεβαστός αριθµός ατόµων δεν έχει τις ικανότητες, για διάφορους λόγους, να χρησιµοποιήσει το τυπικό πληκτρολόγιο. Αυτοί οι λόγοι µπορούν να περιορίσουν σε µικρό ή σε µεγάλο βαθµό την κίνηση και τον κινητικό έλεγχο του ατόµου µε αποτέλεσµα την χαµηλή ισχύ των χεριών και των δαχτύλων. Για πολλούς ανθρώπους, ένα εναλλακτικό πληκτρολόγιο µπορεί να είναι λύση στα δικά τους προβλήµατα, ενώ για άλλους η µόνη λύση είναι το πληκτρολόγιο της οθόνης. Το πληκτρολόγιο οθόνης έχει την ίδια µορφή µε το τυπικό πληκτρολόγιο απλώς εµφανίζεται στην οθόνη και είναι µόνιµα ορατό. Υπάρχουν πολλά είδη πληκτρολογίων οθόνης και µερικά από αυτά είναι τα παρακάτω: 1. Windows XP Onscreen Keyboard 2. Onscreen Virtual Keyboard 3. Softype 4. Visual Dynamic Keyboard (VDK) 5. OnScreen 6. WiVik 153

155 7. Click-n-Type 8. Virtual On-Screen Keyboard by Milosoft 9. Reach Interface Author 10. Onscreen keyboard Το πληκτρολόγιο, ανάλογα µε τις ανάγκες του κάθε ατόµου διακρίνεται σε 2 διαθέσιµα µεγέθη: 1.Το Τυπικό : είναι αυτό µε τον µικρότερο αριθµό πλήκτρων (αυτό που είναι στο παραπάνω σχήμα) και το, 2. Εκτεταµένο ( το οποίο περιέχει και το αριθµητικό πληκτρολόγιο ) 154