Για την Οικονομική Γεωγραφία

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Για την Οικονομική Γεωγραφία"

Εἰλείθυια Μητσοτάκης
4 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Για την Οικονομική Γεωγραφία Από την έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας για την Ανάπτυξη στον Κόσμο 2009 Δρ. Νίκος Μεταξίδης )

2 Τα 3 D της Ανάπτυξης Η αστική ανάπτυξη, η ανθρώπινη κινητικότητα, η παραγωγική εξειδίκευση αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της Ανάπτυξης. Density (πυκνότητα) Distance (απόσταση) Division (Διαίρεση)

Τόποι και ευημερία Τόκυο, μια μητρόπολη των 35 εκ. κατοίκων που αποτελούν το ¼ του πληθυσμού της Ιαπωνίας, συσσωρευμένοι μόλις στο 4% του εθνικού χώρου της Ιαπωνίας.

3 Τόποι και ευημερία Τόκυο, μια μητρόπολη των 35 εκ. κατοίκων που αποτελούν το ¼ του πληθυσμού της Ιαπωνίας, συσσωρευμένοι μόλις στο 4% του εθνικού χώρου της Ιαπωνίας. Ηνωμένες Πολιτείες, η μεγαλύτερη εθνική οικονομία του κόσμου και πιθανότατα η πιο κινητική (πάνω από 35 εκ. άνθρωποι αλλάζουν τόπο κατοικίας κάθε χρόνο). Δυτική Ευρώπη, μια ήπειρος με το πυκνότερο δίκτυο επικοινωνιών. Οι εμπορικές σχέσεις της Δυτικής Ευρώπης με τον υπόλοιπο κόσμο καλύπτουν το 35% του παγκόσμιου Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος.

4 Στο χάρτη βλέπουμε την γεωγραφική κατανομή της παραγωγικής ικανότητας της Ιαπωνίας. Το Τόκυο προσελκύει το υψηλότερο ποσοστό της παραγωγικής ικανότητας της Ιαπωνίας, με την Οσάκα να ακολουθεί στη δεύτερη θέση και τη Ναγκόγια στην Τρίτη θέση. Εντυπωσιακή είναι η συγκέντρωση του πλούτου στο Τόκυο και την Οσάκα. Δεν είναι τυχαίο που η οικονομική δραστηριότητα εστιάζει στις περιοχές με την εντονότερη πληθυσμιακή πυκνότητα (density) (Tōkaidō region).

(περιοχή Σικάγο και Νέας Υόρκης), στα νότια (Χιούστον) και τα δυτικά (περιοχή Λος Άντζελες και Σαν

5 Στο χάρτη βλέπουμε την γεωγραφική κατανομή της παραγωγικής ικανότητας των ΗΠΑ. Η οικονομική δραστηριότητα συγκεντρώνεται σε συγκεκριμένες περιοχές όπως στα βόρεια και ανατολικά (περιοχή Σικάγο και Νέας Υόρκης), στα νότια (Χιούστον) και τα δυτικά (περιοχή Λος Άντζελες και Σαν Φρανσίσκο). Το σημείο κλειδί του χάρτη είναι η απόσταση (distance) που χωρίζει τα άτομα από τις οικονομικές ευκαιρίες.

Στη Δυτική Ευρώπη παρατηρούμε μια άλλου είδους μαζική μετακίνηση.

Ενδεικτικό παράδειγμα οικονομικής κινητικότητας η Airbus που κατασκευάζει και μοντάρει

Στην περίπτωση της Ε.Ε. η ανάπτυξη αποδίδεται στη συνεργασία και την ένωση.

6 Στη Δυτική Ευρώπη παρατηρούμε μια άλλου είδους μαζική μετακίνηση. Όχι ανθρώπων αυτή τη φορά αλλά εμπορευμάτων. Ενδεικτικό παράδειγμα οικονομικής κινητικότητας η Airbus που κατασκευάζει και μοντάρει τμήματα αεροπλάνων σε διαφορετικές χώρες (Γερμανία, Βρετανία, Γαλλία, Ισπανία). Στην περίπτωση της Ε.Ε. η ανάπτυξη αποδίδεται στη συνεργασία και την ένωση. Καθώς η ένταξη προχωρά, οι οικονομικές διαφορές αμβλύνονται με αποτέλεσμα η εξειδίκευση και η μαζική παραγωγή να είναι δυνατές. Αντίθετα, στην Αφρική για παράδειγμα, η κατάτμηση (division) θεωρείται παράγοντας που εμποδίζει την αναπτυξιακή διαδικασία. Διασυνοριακοί περιορισμοί εμποδίζουν την κυκλοφορία εμπορευμάτων, κεφαλαίων, ατόμων και ιδεών.

Οικονομικές και τελωνιακές συνεργασίες στην Αφρική Οι δυνάμεις που διαμορφώνουν τη σύγχρονη οικονομική γεωγραφία του κόσμου συνδέονται με τάσεις πολιτικής αναδιοργάνωσης της διάρθρωσης της παγκόσμιας

7 Οικονομικές και τελωνιακές συνεργασίες στην Αφρική Οι δυνάμεις που διαμορφώνουν τη σύγχρονη οικονομική γεωγραφία του κόσμου συνδέονται με τάσεις πολιτικής αναδιοργάνωσης της διάρθρωσης της παγκόσμιας οικονομίας. Οι δυνάμεις αυτές ξεπήδησαν από τις στάχτες των αυτοκρατοριών και της αποικιοκρατίας και συνέπεσαν χρονικά με τη δεκαετία του 1960, εποχή ανεξαρτησίας των περισσότερων αφρικανικών κρατών. Την εποχή αυτή γεννήθηκαν στην Αφρική συνασπισμοί οικονομικής και πολιτικής συνεργασίας, παράλληλα με την ανάδυση μιας παγκόσμιας πολιτικής αναδιοργάνωσης που παρουσιάστηκε ως παγκόσμια αναζήτηση μετά το τέλος του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Από τη δεκαετία του 1950 δημιουργήθηκαν πολιτικό-οικονομικοί συνασπισμοί όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, το Σύμφωνο Ελεύθερων Ανταλλαγών της Βόρειας Αμερικής (ALENA), η Οργάνωση για την Οικονομική Συνεργασία Ασίας Ειρηνικού (APEC). Μεταξίδης, Ν. Επιχειρηματικότητα και Ανάπτυξη στην υποσαχάρια Αφρική, διδακτορική διατριβή στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος, 2009.

8 Οικονομική και Νομισματική Ένωση της Δυτικής Αφρικής (UEMOA) και Οικονομική και Νομισματική Κοινότητα της Κεντρικής Αφρικής (CEMAC).

9 Οικονομική Κοινότητα των Κρατών της Δυτικής Αφρικής (CEDEAO) και Οικονομική και Κοινότητα της Κεντρικής Αφρικής (CEDEAC).

Εκτός από τις συμπράξεις κρατών, υπάρχει και μια πληθώρα συμπράξεων διεθνών θεσμών και Μη Κυβερνητικών Οργανισμών που κατευθύνουν τις προσπάθειές τους σε μια περιφερειακή συνεργασία που να καλύπτει

10 Εκτός από τις συμπράξεις κρατών, υπάρχει και μια πληθώρα συμπράξεων διεθνών θεσμών και Μη Κυβερνητικών Οργανισμών που κατευθύνουν τις προσπάθειές τους σε μια περιφερειακή συνεργασία που να καλύπτει γεωγραφικές περιοχές πέραν των κρατικών ορίων, ώστε να προωθούνται προγράμματα προώθησης αναπτυξιακών πολιτικών. Παράδειγμα : WABI (West African Borders and Integration) στη Δυτική Αφρική. Είναι το αποτέλεσμα της σύμπραξης τριών θεσμών (ενός κρατικού θεσμού, μιας Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης, ενός διεθνούς οργανισμού). Οι προθέσεις κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, με την έννοια ότι η συνολική ανάπτυξη της Αφρικής θα επιτευχθεί αν υπάρχει περιφερειακή ανάπτυξη και επίλυση επιμέρους προβλημάτων που πιθανότατα αλληλεπιδρούν και σαφώς ξεπερνούν τα στενά κρατικά όρια. Το επόμενο θεωρητικό στοιχείο αυτών των παρεμβάσεων είναι η αναγκαιότητα της συμμετοχής των εμπλεκόμενων μερών που είναι οι κοινωνικοί εταίροι που σε πολλές περιπτώσεις διακινούνται επιχειρηματικά πέρα από τα όρια της περιοχής τους αλλά και της χώρας τους. Άρα είναι αδύνατο να εφαρμοστούν με επιτυχία πολιτικές ανάπτυξης που δεν λαμβάνουν υπόψη τις αυθόρμητες δυναμικές που συνδέονται με τα δίκτυα κοινωνικής ή θρησκευτικής αλληλεγγύης και εκφράζονται μέσω της παραγωγής, του εμπορίου, της μετανάστευσης, της συνεργασίας (Μεταξίδης, 2009).

Οι θεσμοί και οι μηχανισμοί που δημιουργήθηκαν ως απομίμηση δυτικών παραδειγμάτων, παραπέμπουν περισσότερο σε στρατηγικές ενίσχυσης του περιφερειακού ελέγχου από μέρους των

11 Οι θεσμοί και οι μηχανισμοί που δημιουργήθηκαν ως απομίμηση δυτικών παραδειγμάτων, παραπέμπουν περισσότερο σε στρατηγικές ενίσχυσης του περιφερειακού ελέγχου από μέρους των ισχυρότερων χωρών μελών αποτελώντας θεσμικής μορφής ομαδοποιήσεις κρατών (ή περιοχών), στο πλαίσιο της εξυπηρέτησης των διεθνών συμφερόντων του κεφαλαίου (Μεταξίδης, 2009).

εκτεταμένα δίκτυα οικονομικών και παραγωγικών σχέσεων.

12 Αναπαράσταση του χώρου με κριτήριο το ΑΕΠ δείχνει τα πλεονεκτήματα τις διόγκωσης του αστικού περιβάλλοντος, της κινητικότητας των οικονομικών δρώντων (ανθρώπων και επιχειρήσεων), και των χωρών που χαρακτηρίζονται από εκτεταμένα δίκτυα οικονομικών και παραγωγικών σχέσεων. Οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και η Ιαπωνία ελέγχουν την παγκόσμια οικονομία. Ακόμα και χώρες όπως η Κίνα, η Ινδία και αυτές της Νοτιοανατολικής Ασίας έχουν εμφανές στίγμα στο χάρτη αυτό.

13 Οι πόλεις, η μετανάστευση και οι εμπορικές ανταλλαγές υπήρξαν καταλυτικοί παράγοντες ανάπτυξης στον αναπτυγμένο κόσμο τους δυο τελευταίους αιώνες. Το σενάριο αυτό επαναλαμβάνεται στις δυναμικότερες από τις αναπτυσσόμενες οικονομίες.

Βομβάη (μια πόλη έκτασης 603.4 km2 με πληθυσμό 12.4 εκατομμύρια κατοίκους).

Ο αστικός χώρος στην Ινδία χαρακτηρίζεται από υπερπύκνωση ανθρώπων και μεταφορικών μέσων και δικτύων.

ΕΡΓΑΣΙΑ 1 Επιλέξτε 2-3 πόλεις μια χώρας της επιλογής σας και αναζητήστε μερικά βασικά πληθυσμιακά δεδομένα (πληθυσμός,

14 Βομβάη (μια πόλη έκτασης km2 με πληθυσμό 12.4 εκατομμύρια κατοίκους). Η πόλη δεν είναι η μεγαλύτερη στον κόσμο αλλά η πιο πυκνά κατοικημένη ( κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο). Ο αστικός χώρος στην Ινδία χαρακτηρίζεται από υπερπύκνωση ανθρώπων και μεταφορικών μέσων και δικτύων. Παρά τα δυσμενή χαρακτηριστικά ο πληθυσμός της Βομβάης διπλασιάστηκε ήδη από τη δεκαετία του ΕΡΓΑΣΙΑ 1 Επιλέξτε 2-3 πόλεις μια χώρας της επιλογής σας και αναζητήστε μερικά βασικά πληθυσμιακά δεδομένα (πληθυσμός, πυκνότητα) γι αυτές. Συσχετίζοντάς τα με την έκταση της πόλης, τη δόμησή της και ότι άλλο στοιχείο κρίνετε συμπληρωματικά απαραίτητο (π.χ. πυκνότητα μεταφορικού δικτύου), περιγράψτε με συντομία το βαθμό οικονομικής ανάπτυξης της χώρας.

Από τη δεκαετία του 1990 εκατομμύρια Κινέζοι συνωστίζονται στις ανατολικές ακτές όπου προσελκύονται οι οικονομικές ευκαιρίες.

15 Κίνα (χωρίς να είναι η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου είναι η περιοχή του κόσμου με τον υψηλότερο ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης και η χώρα με την μεγαλύτερη πληθυσμιακή κινητικότητα). Από τη δεκαετία του 1990 εκατομμύρια Κινέζοι συνωστίζονται στις ανατολικές ακτές όπου προσελκύονται οι οικονομικές ευκαιρίες. Όπως ακριβώς κάνουν οι Αμερικανοί που μετακινούνται κατά εκατομμύρια για να γιορτάσουν την Ημέρα των Ευχαριστιών με τις οικογένειές τους, έτσι κάνουν και πάνω από 200 εκατομμύρια Κινέζοι για να γιορτάσουν την κινεζική Πρωτοχρονιά.

Νοτιοανατολική Ασία (δεν διέπεται από τον χαρακτήρα «πολιτικής ενοποίησης» της Ευ

Οι χώρες αυτές - μερικές με εχθρικές στο παρελθόν σχέσεις - ανταλλάσσουν μεταξύ τους ανταλλακτικά αυτοκινήτων και υπολογιστών με

Η Ευρωπαϊκή Ένωση συνάπτει συμφωνίες συνεργασίας με τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας προωθώντας και την περιφερειακή ολοκλήρωση

16 Νοτιοανατολική Ασία (δεν διέπεται από τον χαρακτήρα «πολιτικής ενοποίησης» της Ευρώπης αλλά μοιάζει με την Ε.Ε. στο βαθμό που και εκεί οι αμοιβαίες συναλλαγές μεταξύ χωρών είναι σημαντικές. Οι χώρες αυτές - μερικές με εχθρικές στο παρελθόν σχέσεις - ανταλλάσσουν μεταξύ τους ανταλλακτικά αυτοκινήτων και υπολογιστών με την ίδια ταχύτητα και συχνότητα με τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές. Η Ευρωπαϊκή Ένωση συνάπτει συμφωνίες συνεργασίας με τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας προωθώντας και την περιφερειακή ολοκλήρωση με την Ένωση των Εθνών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN). Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένας σημαντικός χρηματοδότης της ανάπτυξης διεθνώς, και επιδιώκει την ενίσχυση των θεσμικών οργάνων, της δημοκρατίας, της συνετής διακυβέρνησης και της προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

εργαζόμενοι και οι επιχειρήσεις μεταναστεύουν για να συναντήσουν την πυκνότητα, Μείωση των κατατμήσεων στο βαθμό που οι χώρες μειώνουν

17 Η Έκθεση της World Bank καταλήγει ότι αν κάποιες περιοχές του κόσμου ευημερούν είναι γιατί ευνοήθηκαν οι τρεις διαστάσεις της οικονομικής γεωγραφίας : Αύξηση πυκνοτήτων όπως εκφράζεται μέσα από την αστική μεγέθυνση, Συρρίκνωση των αποστάσεων στο βαθμό που οι εργαζόμενοι και οι επιχειρήσεις μεταναστεύουν για να συναντήσουν την πυκνότητα, Μείωση των κατατμήσεων στο βαθμό που οι χώρες μειώνουν τα εμπόδια των οικονομικών τους συνόρων και επιβάλλουν την παρουσία τους στις παγκόσμιες αγορές για να εξασφαλίσουν οικονομίες κλίμακας και εξειδίκευση.

Σχετικά έγγραφα

Τα Αίτια και οι Επιπτώσεις της Διεθνούς Μετανάστευσης. Πραγματικοί Μισθοί, Παγκόσμια Παραγωγή, Ωφελημένοι και Ζημιωμένοι

Τα Αίτια και οι Επιπτώσεις της Διεθνούς Μετανάστευσης Πραγματικοί Μισθοί, Παγκόσμια Παραγωγή, Ωφελημένοι και Ζημιωμένοι Η Παγκόσµια Μετανάστευση Το 2010, 214 εκατομμύρια άνθρωποι ήταν μετανάστες, κατοικούσαν